Dzielnice Krakowskie a

dzielnice w Polsce i Europie

2

Dzielnice Krakowskie a

dzielnice w Polsce

Podstawowe informacje o jednostkach pomocniczych

 Nazwa jednostki 

pomocniczejLiczba jednostek i ich powszechność

Białystok brak brakBielsko-Biała Osiedle 30, całe miasto

Bydgoszcz Osiedle 28, całe miastoBytom Dzielnica 1 działająca na 12 jednostek

Częstochowa Dzielnica 20, całe miasto

Gdańsk Osiedle, dzielnica5 dzielnic, 23 osiedla, razem 28 działających jednostek 

na 35 (rosnąca liczba działających rad w kolejnych kadencjach)

Gdynia Dzielnica 22, całe miastoGliwice Osiedle 10 działających na 21 jednostek

Katowice Dzielnica 9 działających na 22 jednostekKielce brak brak

Kraków Dzielnica (*) 18, całe miastoLublin Dzielnica 27, całe miastoŁódź Osiedle 36, całe miasto

Olsztyn Osiedle 23, całe miastoPoznań Osiedle 42, całe miastoRadom brak brak

Rzeszów Osiedle 25 działających na 29 osiedliSosnowiec Dzielnica Tylko 1 działająca, kolejne inicjatywy w tokuSzczecin Osiedle 37, całe miastoToruń Okręg 11 działających na 13 jednostek

Wrocław Osiedle 48, całe miastoZabrze Dzielnica, osiedle 13 dzielnic i 4 osiedla, całe miasto

(*) wewnątrz dzielnicy X Swoszowice pojawia się także jednostka osiedlowa (jednostka pomocnicza drugiego stopnia). Jej obecność związana jest z istnieniem w tym miejscu uzdrowiska i szczególnymi regulacjami dotyczącymi jednostek pomocniczych w miejscowościach uzdrowiskowych

4

JPG w dużych miastach w Polsce

Łódź: Na terenie Miasta Łodzi działa 36 jednostek pomocniczych-osiedli. Ukonstytuowanie osiedla jako jednostki pomocniczej Miasta następuje w wyniku przeprowadzenia ważnych wyborów do organu uchwałodawczego osiedla (całe miasto podzielone na 36 osiedli - średnia wielkość to ok. 20 tys. mieszkańców). W nowych statutach osiedli poszerzono zakres zadań i kompetencji organów osiedli. Osiedla decydują o wyborze zadań do realizacji w określonych dziedzinach. Proponowane zmiany mają na celu zwiększenie zakresu zadań i kompetencji osiedli. Jednostki pomocnicze będą decydowały o wyborze zadań do realizacji w szczególności w następujących dziedzinach: •prace remontowe żłobków i przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych oraz innych placówek oświatowych;•prace remontowe chodników oraz dróg wraz z oświetleniem;•budowa lub modernizacja ogródków jordanowskich;•konserwacja zieleńców wraz z małą architekturą;•poprawa stanu bezpieczeństwa, ładu i porządku;•działania na rzecz osób niepełnosprawnych;•działalność kulturalna i sportowo-rekreacyjna.Finanse: Zgodnie z uchwałą Rady Miejskiej Nr LXII/1319/13 w Łodzi z dnia 16 maja 2013 r. w sprawie zasad przyznawania środków finansowych przeznaczonych na realizację zadań jednostek pomocniczych Miasta Łodzi - osiedli, zmienionej uchwałami: Nr LXXIX/1642/14 z dnia 15 stycznia 2014 r. oraz Nr XC/1886/14 z dnia 3 lipca 2014 r. jednostkom pomocniczym przyznawane są środki finansowe przeznaczane na realizację zadań: - bieżących,- inwestycyjnych lub remontowych, naliczane w trybie tzw. algorytmu,- inwestycyjnych, wybranych w drodze konkursu.

5

Łódź cd.

• Rada Miejska w Łodzi, przeznaczyła w budżecie Miasta na 2015 r. na realizację zadań bieżących osiedli środki finansowe w wysokości 2.052.968 zł (w 2014 r. kwota ta wyniosła 2.019.173 zł). Oznacza to wzrost wysokości tych środków w stosunku do 2014 r. o 33.795 zł, tj. o 1.67 %.Każde z 36 osiedli otrzymało jednakową dla wszystkich jednostek stałą kwotę w wysokości 24.148 zł oraz zależną od liczby mieszkańców osiedla kwotę dodatkową w wysokości 1,77 zł na osobę:

- największą kwotę środków (113.473 zł) otrzymało liczące 50.466 mieszkańców Osiedle Chojny-Dąbrowa,

- najmniejszą kwotę środków (25.516 zł) otrzymało zamieszkiwane przez 773 osoby Osiedle Nr 33.

• Łączna kwota środków przyznanych jednostkom pomocniczym na realizację zadań inwestycyjnych lub remontowych w bieżącym roku wynosi 25.000.000 zł. Kwota ta podzielona została na dwie części. Jedna część, w kwocie 18.750.000 zł, przeznaczona jest na finansowanie zadań inwestycyjnych lub remontowych wskazanych przez osiedla w trybie tzw. algorytmu, natomiast druga część środków, w kwocie 6.250.000 zł, przeznaczona jest na realizację zadań inwestycyjnych wyłonionych w X edycji konkursu na zadania inwestycyjne zgłaszane przez jednostki pomocnicze Miasta.Łączna kwota środków przekazanych jednostkom pomocniczym Miasta - osiedlom w 2015 r. (środki przeznaczone na działalność bieżącą oraz na realizację zadań inwestycyjnych i remontowych) wynosi 27.052.968 zł, podczas gdy w 2014 r. wysokość tych środków wyniosła 14.019.173 zł. Ogólna kwota środków finansowych przekazanych osiedlom w 2015 r. zwiększyła się w stosunku do ogólnej kwoty środków przekazanych osiedlom w 2014 r. o 13.033.795 zł, tj. o 92.97 %.Na każdego mieszkańca osiedla przypada w roku bieżącym łącznie 40.45 zł, podczas gdy w ubiegłym roku wskaźnik ten wyniósł 20.73 zł. Oznacza to wzrost łącznej kwoty środków przypadającej na jednego mieszkańca osiedla w 2015 r. w stosunku do 2014 r. o 19.72 zł, tj. 95.12 %.

6

Wrocław:

• We Wrocławiu całe miasto podzielone jest na 48 osiedli (średnia wielkość to 12,37 tys. mieszkańców, przy dużych rozbieżnościach). Organem uchwałodawczym w osiedlu jest rada osiedla, natomiast organem wykonawczym jest zarząd osiedla, na czele którego stoi przewodniczący. Rada osiedla reprezentuje jego mieszkańców wobec organów i jednostek organizacyjnych Miasta. Realizuje swoje zadania, współpracując z organami samorządu Wrocławia oraz instytucjami i organizacjami działającymi na terenie osiedla. Osiedla prowadzą gospodarkę finansową w ramach budżetu miasta. Nadzór nad działalnością osiedli sprawuje Rada Miejska oraz Prezydent Wrocławia. Do zadań organów osiedla należy m.in. uczestniczenie w pracach zespołów i komisji powoływanych przez Prezydenta lub kierowników jednostek organizacyjnych Miasta dla dokonywania oceny wykonywania zadań publicznych, w tym zwłaszcza odbioru prac wykonawczych inwestycji celu publicznego i remontów obiektów użyteczności publicznej o charakterze lokalnym na obszarze Osiedla na zasadach określanych każdorazowo przez podmiot podejmujący te działania.

• W latach 2011-2013 środki przeznaczone dla dzielnic nie przekroczyły 0,1 % wydatków budżetowych miasta. Podstawa finansowania działalności osiedli jest subwencja, przydzielana jednostkom w zależności od liczby ludności.

• Ogólny obraz jednostek pomocniczych we Wrocławiu wskazuje na ich marginalny charakter w polityce miejskiej i świadomości obywateli. Osiedla mogą też składać wnioski o przyznanie dotacji do Centrum Informacji i Rozwoju Społecznego (zazwyczaj dot. organizacji festynu czy działalności klubu seniora) oraz o środki z rezerwy dla osiedli na remonty i inwestycje (zarząd inwestycji miejskich ocenia potrzebę inwestycji i podejmuje decyzję). W 2011 r. rezerwa dla osiedli stanowiła pierwotnie 1 mln. Zł, ale ostatecznie zmniejszono kwotę do 570 tys. zł. Z kolei z Centrum Informacji i Rozwoju Społecznego rady osiedli pozyskały w 2011 r. 500 tys. zł.( P. Swaniewicz, Błędne rondo marginalizacji ?, Warszawa 2013, s. 232).

7

Wrocław c.d.

• W pierwszej edycji WBO, w 2013 r., mieszkańcy wybrali do realizacji osiem projektów. Rok później było już ich 89, a w tym roku – 79. Większość z nich została zrealizowana, ale nie wszystkie.

• Suma środków przeznaczonych na realizację projektów w ramach Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego 2016 wynosi 25 mln PLN.

• W ramach WBO 2016 realizowane są projekty:• inwestycyjne, remontowe, w zakresie utrzymania, dotyczące mienia gminnego bądź

zlokalizowane na terenach gminnych, z uwzględnieniem zapisów pkt3;• które mogą być zrealizowane w roku budżetowym 2017;• ogólnodostępne dla wszystkich mieszkańców Wrocławia• W ramach WBO 2016 zgłaszać można projekty:a) ogólnomiejskie – dotyczące całego miasta lub więcej niż jednego rejonu;b) rejonowe –zlokalizowane i adresowane do mieszkańców konkretnego osiedla lub kilku

osiedli znajdujących się w jednym z rejonów.Środki przeznaczone na realizację projektów w ramach Wrocławskiego Budżetu

Obywatelskiego 2016 zostaną rozdzielone po równo pomiędzy 14 rejonów, co oznacza kwotę 1,5 mln PLN na każdy rejon. Celem podziału jest równomierne rozłożenie inwestycji na mapie miasta oraz zachęta do współpracy mieszkańców, zawiązywania koalicji oraz tworzenia lokalnych strategii i partnerstw.

8

Poznań

• W  Poznaniu  całe miasto podzielone jest na 42 osiedla. Średnia wielkość to 13 tys. Mieszkańców, przy dużych rozbieżnościach od 2 2 tys. do 42 tys.

• Osiedla prowadzą gospodarkę finansową w ramach budżetu Miasta. Uprawnienia osiedli do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu Miasta uregulowane zostały w § 42 Statutu Miasta.

• Wysokość środków finansowych do dyspozycji dla poszczególnych osiedli ustalana jest na podstawie uregulowań uchwały Rady Miasta Poznania – Uchwała Nr XVII/199/VII/2015 Rady Miasta Poznania z dnia 29-09-2015 w sprawie szczegółowych zasad naliczania środków budżetowych na realizację zadań przez osiedla oraz szczegółowych uprawnień do prowadzenia gospodarki finansowej przez osiedla. Na podstawie zasad określonych w tej uchwale, w ramach budżetu Miasta Osiedla dysponują:

1) środkami wolnymi;2) środkami celowymi przeznaczonymi na realizację zadań powierzonych osiedlom;3) środkami przeznaczonymi na budowę, przebudowę, modernizację dróg oraz oświetlenia;4) środkami uzyskanymi w drodze konkursu na dofinansowanie zadań inwestycyjnych ("granty").Procedury dysponowania środkami celowymi zostały określone w zarządzeniu Prezydenta Miasta

Poznania Nr 27/2016/P z dnia 12.01.2016r. w sprawie procedur ustalania środków, planowania, realizacji i kontroli w zakresie zadań powierzonych osiedlom.

9

Poznań c.d.

• Organy osiedla decydują o sposobie wydatkowania środków w przygotowywanych przez siebie planach wydatków (z uwzględnieniem klasyfikacji budżetowej). Zadania przyjęte w planie realizują wydziały lub jednostki organizacyjne miasta, organy osiedli we własnym zakresie lub we współdziałaniu z wydziałami Urzędu i jednostkami organizacyjnym Miasta oraz różnego typu instytucjami i organizacjami.Zasady planowania zadań w ramach przyznanych do dyspozycji środków określa Zarządzenie Nr 413/2013/P Prezydenta Miasta Poznania z dnia 13 czerwca 2013 r. w sprawie trybu i zasad planowania zadań, monitorowania realizacji zadań i sprawozdawczości z ich wykonania przez jednostki pomocnicze Miasta - osiedla.

• Do zadań osiedla należą sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, określone w statucie osiedla - Statut Miasta § 39.Do zadań Osiedla należą działania dotyczące obszaru Osiedla w zakresie:1) tworzenia więzi lokalnych;2) funkcjonowania i rozwoju infrastruktury technicznej;3) lokalnych dróg, chodników i parkingów;4) oświaty, kultury, sportu, rekreacji;5) ładu przestrzennego;6) porządku i bezpieczeństwa;7) stanu środowiska, skwerów, zieleńców, parków;8) dbałości o mienie Miasta;9) usług świadczonych przez jednostki organizacyjne Miasta.

• Wydziały Urzędu Miasta oraz miejskie jednostki organizacyjne zobowiązane są do podejmowania działań umożliwiających osiedlom wykonywanie ich zadań. Zasady współpracy zostały określone w Zarządzeniu Nr 26/2011/K Prezydenta Miasta Poznania z 9 czerwca 2011 r. w sprawie współdziałania wydziałów Urzędu Miasta Poznania i kierowników jednostek organizacyjnych Miasta z jednostkami pomocniczymi miasta - osiedlami.

10

Gdańsk

• Miasto Gdańsk podzielone jest na 30 dzielnic. Zgodnie z par. 64 ust. 2 Statutu Miasta Gdańska jednostkami pomocniczymi są dzielnice i osiedla, z zastrzeżeniem, iż na obszarze dzielnicy musi zamieszkiwać nie mniej niż 20 tys. Mieszkańców, a na obszarze osiedla nie mniej niż 2 tys. Mieszkańców. Granice jednostek pomocniczych określa Rada z uwzględnieniem jednorodności obszaru ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze.

• W budżecie miasta Gdańska wyodrębnia się środki finansowe na działalność statutową Dzielnic w wysokości ustalanej na jednego mieszkańca co roku w odrębnej uchwale Rady Miasta Gdańska. Wielkość środków jest określana według liczby stałych mieszkańców Dzielnic w dniu 30 września roku poprzedzającego. Środki te mogą być przeznaczone na organizację przedsięwzięć i wspieranie lokalnych inicjatyw mieszkańców w zakresie poprawy warunków życia, zachowania porządku i bezpieczeństwa, edukacji, kultury, wypoczynku, rekreacji, integracji mieszkańców, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, ochrony środowiska, utrzymania i rozwoju infrastruktury oraz drobnych inwestycji.

• Ponadto Dzielnica może otrzymać dodatkowe środki finansowe na realizację zadań opisanych powyżej na zasadach określonych w odrębnej uchwale Rady Miasta Gdańska.

• Rada Miasta Gdańska może w uzasadnionych przypadkach przekazać Dzielnicy w drodze odrębnej uchwały realizację zadań własnych Miasta (par. 5 Statutu Miasta Gdańska).

11

Przeciętna wielkość jednostki pomocniczej (w tys. mieszkańców)

12

Wydatki rad osiedli/dzielnic jako % wydatków budżetowych miasta

Uwaga: dane dotyczące roku 2013 na podstawie zatwierdzonych planów budżetowych

13

Przeciętna frekwencja w ostatnich wyborach do rad osiedli

14

Odsetek jednostek pomocniczych, w których przekroczono próg 10% frekwencji wyborczej

15

Informacje o dietach

  Diety Radnych Białystok Nie dotyczy (brak rad)Bielsko-Biała Przewodniczący ok. 130 zł Bydgoszcz Nie ma dietBytom Nie ma dietCzęstochowa Nie ma dietGdańsk Przewodniczący zarządu – 600, z-cy przewodniczącego zarządu, przewodniczący rady – 300 złGdynia Nie ma dietyGliwice Nie ma dietyKatowice Przewodniczący rad i zarządów – 400 zł, sekretarz 200 złKielce Nie dotyczy (brak rad)Kraków Radni średnio 350, członkowie zarządu 662, przewodniczący zarządu 2650Lublin Przewodniczący zarządów – ok. 1500 złŁódź Członkowie zarządów – ryczałt 139 złOlsztyn Przewodniczący – od 80 do 200 złPoznań Przewodniczący od 370 do 920 zł Rada osiedla może przyznać radnym diety ze swoich wolnych 

środków, ich łączna suma nie może przekroczyć 5 tysięcy złotych (suma może być nieco wyższa na największych osiedlach).

Radom Nie dotyczy (brak rad)Rzeszów Przewodniczący ok. 120 złSosnowiec Nie ma dietSzczecin Przewodniczący ok. 220 złToruń Nie ma dietWrocław Kwota do podziału wg decyzji osiedla. W większości przewodniczący, zastępca, skarbnik po 200-

300 zł miesięcznie. W niektórych wszyscy radni – wtedy wielkości diety symboliczna.

Zabrze Nie ma diet16

Indeks identyfikacji z osiedlem

17

Znajomość instytucji samorządowych wśród mieszkańców

Procent mieszkańców Kraków Gdynia Olsztyn Poznań

Wiedzących o istnieniu rady osiedla 74 81 62 69

Wiedzących o istnieniu strony internetowej osiedla

44 38 23 33

Znających nazwisko radnego osiedlowego

23 41 34 25

Znających nazwisko radnego miejskiego

13 19 18 12

Znających nazwisko prezydenta miasta 

93 98 62 93

Pogrubiono wartość skrajne

18

Wiedza o istnieniu rady osiedlaodsetek respondentów wiedzących o istnieniu rady osiedla

19

Role jednostek pomocniczych wg mieszkańców

Rola ŚredniaOdchylenie 

standardowe

Figurant 0,24 0,268

Katalizator/animator 0,23 0,210

Reprezentant 0,22 0,219

Herold 0,21 0,338

Mini samorząd 0,20 0,223

20

Zadowolenie z działania rady osiedla

21

 

% radnych osiedlowych kandydujących do rady miasta

Radni osiedlowi jako %kandydatów dla rady miasta

2006 2010 2006 2010

Gdynia 17 14 19 19

Kraków 25 18 10 11

Olsztyn 9 10 8 12

Poznań b.d. 8 b.d. 18

Szczecin 9 5 9 6

Zabrze 15 12 9 14

Udział radnych jednostek pomocniczych w wyborach do rady miasta

W tabeli uwzględnieni są radni osiedlowi z kadencji bezpośrednio poprzedzającej wybory do rady miasta

22

Przeciętna liczba uzyskanych głosów w wyborach do rady miasta 

 

2006 2010

Radny osiedlowy 

(1)

Pozostali kandydaci 

(2)

Stosunek 1:2

Radny osiedlowy 

(1)

Pozostali kandydaci 

(2)

Stosunek 1:2

Gdynia 369 311 1,19 521 327 1,59

Kraków 770 192 4,01 912 300 3,04

Olsztyn 141 165 0,85 198 182 1,09

Poznań b.d. b.d. b.d. 525 325 1,62

Szczecin 253 244 1,04 365 232 1,57

Zabrze 129 165 0,78 252 199 1,27

W zestawieniu za rok 2010 uwzględnieni zostali radni osiedlowi dwóch poprzednich kadencji

23

Zestawienie środków wydzielonych do dyspozycji Dzielnicw latach 1994-2016 (bez 1997) jako % wydatków budżetu Miasta

24

Frekwencja wyborcza w Krakowie 1991-2014:

25

Dzielnice Krakowskie a

dzielnice w Europie

Charakter jednostek pomocniczych

Władze pochodzące z wyboru  Władze powołane przez kogoś (najczęściej miasto) Brak jednostek pomocniczych

Anglia

Austria

Belgia

Bułgaria

Francja

Grecja

Holandia

Niemcy

Norwegia

POLSKA

Portugalia

Rumunia

Włochy

Bułgaria

Czechy

Finlandia

Holandia

Niemcy

Norwegia

Szwecja

Węgry

Dania

Słowacja

Kursywą podkr. zaznaczono kraje, w której zdarzają się oba systemy – rady pochodzące z wyboru oraz mianowania. 27

W jakiej części gmin pojawiają sięjednostki pomocnicze?

<25% 26-50% 51-75% 76-99% Wszystkich

Austria

Finlandia

Francja

Hiszpania

Holandia

Szwecja

Węgry

Włochy

Czechy Anglia Grecja

POLSKA (1)

Bułgaria

Niemcy

Portugalia

Rumunia

(1) – biorąc pod uwagę także gminy wiejskie

28

Czy członkowie organów jednostek pomocniczych są zazwyczaj członkami partii politycznych?

Prawie zawsze Na ogół Czasami Prawie nigdy

Austria

Belgia

Hiszpania

Holandia

Szwecja

Włochy

Francja

Norwegia

Anglia

Bułgaria

Finlandia

Grecja

POLSKA

Portugalia

Rumunia

Węgry

29

Typowa frekwencja w wyborach samorządowych jednostek pomocniczych

0-19% 20-39% 40-49% 50-59% 60-79% Ponad 80%

POLSKA Anglia Holandia

Rumunia

Norwegia

Portugalia

Austria

Francja

Grecja

Włochy

Belgia

30

Model niemiecki

• Dzielnice w Niemczech nie są gminami i nie mają osobowości prawnej ani własnego budżetu. Ustrój dzielnicy regulowany jest w statutach miast. We wszystkich miastach wydzielonych wyróżnia się dzielnice wewnętrzne obejmujące śródmieście oraz dzielnice zewnętrzne obejmujące obszary mieszkaniowe poza centrum (osiedla), rekreacyjne. W tworzeniu dzielnic miasta musza kierować się zasadą zrównoważenia rozwoju między śródmieściem, a jego najbliższym otoczeniem.

• Rady dzielnic nie wydają aktów prawa miejscowego ani decyzji administracyjnych. Podstawową funkcją dzielnic jest pośredniczenie między grupami inicjatywnymi obywateli, którzy chcą dokonać inwestycji służących mieszkańcom np. budowa domu młodzieży – a radą miejską udzielającą na ten cel subwencji (określony procent ogółu wydatków budżetowych). Dzielnice mają charakter pomocniczy. (źródło. K. Trafas, (w:) Vademecum Radnego dzielnicy, Kraków 1996 r., s. 86)

31

Bawaria

• Terytorium miasta powyżej 100 000 mieszkańców podlega podziałowi na dzielnice. Przy tym podziale uwzględniane są zaszłości historyczne, nazwy, jak również więzi społeczne, a także warunki gospodarcze. Dla dzielnic miasta może być określany ich zakres zadań administracyjnych, siedziba władz dzielnicy oraz komisja dzielnicy. W miastach powyżej jednego miliona mieszkańców utworzenie komisji dzielnicy jest obowiązkowe. Do utworzenia komisji dzielnicy i ustalenia jej składu stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wyboru radnych gminy.

32

Bawaria cd.

• Zebranie obywatelskie – w każdej gminie pierwszy burmistrz przynajmniej raz w roku, na żądanie rady gminy zwołuje zebranie obywatelskie w celu przedyskutowania spraw gminy. W większych gminach zebrania obywatelskie powinny być przeprowadzane nie na całym ich obszarze, lecz na wydzielonych częściach terytorium gminy (np. w jednostkach pomocniczych). Przedmiotem porządku obrad zebrania obywatelskiego powinny być wyłącznie sprawy gminne. Ustalenia dokonane podczas zebrania obywatelskiego muszą stać się w terminie do trzech miesięcy przedmiotem obrad rady gminy. - – źródło: T. Moll, (w:) L. Zacharko (red.), Model ustroju samorządu gminnego w wybranych krajach europejskich, Warszawa 2013.

33

Austria - Wiedeń Naczelnicy w Austrii działają w gminach podzielonych na sołectwa oraz w

miastach podzielonych na dzielnice. Są to organy pomocnicze i doradcze, mogą jednak posiadać uprawnienia decyzyjne na podstawie upoważnienia burmistrza.

Wiedeń dzieli się na 23 dzielnice (Bezirk), które nie są jednak samodzielnymi jednostkami administracyjnymi (samorządowymi), odpowiadającymi powiatom w pozostałych krajach związkowych Austrii, a tylko częściami jednolitej administracji miejskiej. Mają jednak pewne (wąskie) uprawnienia i są okręgami wyborczymi do rady miasta, co daje im pewną tożsamość polityczną. Numery dzielnic występują na tablicach z nazwami ulic i placów.

Kompetencje Dzielnic:Do podstawowych kompetencji dzielnicy należą:• autonomiczność w podejmowaniu decyzji;• Prawo do współpracy: polega na obowiązku współpracy Biura ds. Dzielnic z

dzielnicami oraz uwzględnienie ich postulatów i wniosków, które nie muszą być zgodnie z opinią grup mieszkańców;

• prawo do opiniowania: działania organów gminy nie muszą być zgodne z poglądami dzielnicy, ale powinny zasięgać jej opinii;

• prawo do informacji: przewodniczący i rada dzielnicy muszą być informowania istotnych sprawach związanych z dzielnicą.

34

Austria – Wiedeń cd.Fundusze na zadania dzielnicy przekazane są z budżetu Miasta . Jest to ok. 1-2 % budżetu gminy. Dzielnica decyduje o rozdziale tej kwoty. Zadania, o których decyduje Dzielnica autonomicznie: •utrzymywanie szkół podstawowych (klasy od 1-4), przedszkoli, klubów dla osób starszych, miejsc dziennego pobytu dzieci,•utrzymywanie wszystkich dróg z wyłączeniem dróg tranzytowych i krajowych,•projektowanie i utrzymywanie instalacji świateł na skrzyżowaniach;•oświetlenie uliczne;•projektowanie mniejszych ulic;•utrzymywanie parków i ogrodów oraz innych obszarów zielonych;•utrzymywanie placów zabaw dla dzieci;•prowadzenie domów „pogodnej jesieni”•utrzymywanie terenów zielonych poza parkami i ogrodami.•duży nacisk kładzie się na prowadzenie klubów dla osób starszych.Kompetencje Dzielnic opisane są w Statucie Miasta. Dodatkowe zadania przekazywane są dzielnicom na postawie uchwał Rady Miasta Wiednia. (źródło. R. Rutkowski (w:), Vademecum Radnego dzielnicy, Kraków 1996 r., s. 92 i n.).

35

Francja

• tworzenie rad dzielnic wprowadzone zostało ustawą nr 2002-276 z dnia 27 lutego 2002 r. o demokracji bezpośredniej (lokalnej). W skład rad dzielnic wchodzą przedstawiciele dzielnic i radni rady gmin;

• Ustawodawca wprowadził obowiązek ich tworzenia w miastach powyżej 80 tys. mieszkańców i zalecił dla miast ponad 20 tys. mieszkańców. Organami dzielnicy jest rada dzielnicy oraz organ wykonawczy (mer).

• Do kompetencji rady dzielnic należy przede wszystkim rozwój socjalny, kulturalny lub sportowy. Rady dzielnic podejmują również decyzje w innych sprawach przekazanych przez radę gminy. Maja charakter konsultacyjny. Nie uczestniczą w administracji gminą. Organ wykonawczy dzielnicy jest wybierany spośród radnych dzielnicy na okres kadencji rady. Do kompetencji mera dzielnicy należy wykonywanie uchwał. Rada Paryża głosuje nad budżetem: departamentu i miasta, bowiem pełni podwójną rolę. /w lipcu 2002 r. powstało 121 Rad Dzielnicowych w Paryżu.

• Na podstawie ustawy z 31 grudnia 1982 r. Dotyczącej szczegółowego trybu wyborów w Paryżu, Lyonie i Marsylii (art. L271 do 272-6 Kodeksu Wyborczego) radni dzielnicowi (conseillers d’arrondissemnet) są wybierani w tym samym czasie co radni municypalni. Wybory dokonywane są na podobnych zasadach jak w gminach powyżej 3,5 tys. mieszkańców.

• W gminach o charakterze obligatoryjnym mer może zdecydować o utworzeniu le Conseil citoyen (Rady obywatelskiej), której celem jest zastąpienie Conseil de quartier. Kompetencja ta została wprowadzona na mocy art. 7 la loi no 2014-173 du 21 février 2014 de programmation pour la ville et la cohésion urbaine. Nie mają one kompetencji władczych. Są to ciała o charakterze opiniodawczym. Mer może z Radami dzielnic konsultować projekty dotyczące konkretnej dzielnicy lub miasta. Stanowią one miejsce debaty i reflaksji.

36

Hiszpania

• Zgodnie z art. 20 ust. 3 ustawy o regulacji podstaw samorządu terytorialnego, mogą być powoływane organy pomocnicze. W gminie mogą być tworzone rady dzielnicowe (consejos distritales), które zazwyczaj występują w dużych miastach takich jak Madryt, Barcelona. Przepisy prawne uprawniają radę gminy do podziału swojego terytorium na dzielnice, na które mogą przenieść część swoich kompetencji. Kwestie organizacyjne oraz strukturalne rad dzielnic określane są w statutach przez radę gminy.

• Przepisy prawne stwarzają możliwość funkcjonowania na terenie gminy mniejszych jednostek o charakterze koroporacyjnym Rad  terenowych  (Consejos  sectoriales),  które zazwyczaj wykształcone zostały w drodze tradycji. Istnienie tych „gmin w gminie” stanowi przejaw decentralziacji administracji w Hiszpanii. Wskazane jednostki mogą działać w formie demokracji bezpośredniej , czyli przez zgromadzenie mieszkańców lub mogą wybierać własną radę. Natomiast w wyborach powszechnych obowiązkowo wybierają wójta. Rady terenowe nie maja w zasadzie kompetencji władczych. Ich rola przejawia się miedzy innymi: w budowaniu oraz utrzymywaniu źródeł wody pitnej, zarządzaniu swoim majątkiem czy utrzymywaniu czystości dróg na swoim terenie. Rady terenowe pełnią także funkcje doradcze i postulatywne wobec rady gminy (zob. K. Płonka-Bielanin, w (:) L. Zacharko (red.), Modele ustroju samorządu gminnego w wybranych krajach Unii Europejskiej, Warszawa 2013, s. 75).

• Zakres zadań gmin zależy od wielkości gmin. Zadania obowiązkowe ustalane są według kryterium liczby mieszkańców. Wyróżnić można zadania realizowane przez wszystkie gminy (np. oświetlenie publiczne, cmentarze, gromadzenie odpadów), zadania realizowane przez gminy liczące więcej niż 5 tysięcy mieszkańców, więcej niż 20 tysięcy. Natomiast zadania związane z lokalną komunikacją publiczną oraz ochroną środowiska realizowane są przez największe gminy (powyżej 50 tysięcy mieszkańców).

• Zadania zlecone są z kolei przekazywane gminom przez państwo lub wspólnoty autonomiczne wówczas, gdy dotyczą interesów własnych gmin. Zadania te podlegają szerokiej kontroli pod względem legalności i celowości podjętych działań. Środki nadzoru są zróżnicowane: od możliwości wydania wytycznych i poleceń administracyjnych, delegowania komisarza rządowego, po możliwość zakwestionowania aktu prawnego aż do odwołania zleconych zadań i cofnięcia kompetencji wykonawczych

37

PortugaliaParafie cywilne: 

•Parafie cywilne jako jednostki samorządu lokalnego są „terytorialnymi podmiotami prawnymi wraz z reprezentującymi je instytucjami, dla których celem jest działanie w interesie miejscowej społeczności na obszarze mniejszym niż gmina” – zob. art. 235 CRP. Organy reprezentujące parafię cywilną obejmują zgromadzenie parafii oraz radę parafii. Zgromadzenie jest organem decyzyjnym. Prawo może nakazać, by zgromadzenie parafii w parafiach o niewielkiej liczbie mieszkańców zostało zastąpione przez zgromadzenie planarne zarejestrowanych wyborców. Rada parafii jest kolegialnym organem wykonawczym. Parafie mogą z mocy prawa tworzyć stowarzyszenia w celu realizacji wspólnych interesów. Zgromadzenie parafii może zlecić zadania administracyjne, które nie wiążą się z kompetencjami władczymi , organizacjom mieszkańców.•Ustawa, która definiuje status prawny samorządu lokalnego określa, że „gminy zlecają kompetencje parafiom we wszystkich dziedzinach dotyczących interesów mieszkańców parafii, w szczególności w odniesieniu do zapewnienia usług i bezpośredniego wsparcia dla działań miejscowej społeczności.. Zgodnie z tą samą ustawą następujące kompetencje gmin zostają przekazane parafiom:a)Zarząd i utrzymywanie terenów zielonych;b)Utrzymywanie w czystości dróg i miejsc publicznych , instalacji kanalizacyjnych i odpływowych;c)Utrzymywanie, naprawa i wymiana elementów wyposażenia zamontowanego w miejscach publicznych, z wyjątkiem sytuacji , w której obiekt jest przedmiotem koncesji lub zezwolenia;d)Zarząd i utrzymywanie targów i placów;e)Mniejsze naprawy w placówkach przedszkolnych i szkołach podstawowych pierwszego cyklu oraz utrzymywanie obszarów otaczających te zabudowania.

38

Portugalia c.d.

• Prawo dopuszcza przeniesienie kompetencji rady gminy do parafii w zakresie określonym w ustawach, co pozwala na uprzednie przetestowanie, przeprowadzenie badań i nadzór w następujących dziedzinach: korzystanie i zajmowanie dróg publicznych; ekspozycje i ogłoszenia o charakterze komercyjnym, obsługa automatów, wydarzenia sportowe w plenerze i pokazy o charakterze rozrywkowym organizowane na jezdni, w parkach i innych miejscach publicznych, praca stróżów nocnych, okolicznościowe biwaki i ogniska (por. art. 132 RJAL).

• CRP stanowi, że w celu zwiększenia udziału ludności miejscowej w lokalnej działalności administracyjnej, mieszkańcy obszarów mniejszych, niż właściwa parafia mogą tworzyć organizację mieszkańców”. Z własnej inicjatywy lub na wniosek komitetów mieszkańców, lub też znaczącej liczby mieszkańców, zgromadzenie parafii definiuje obszar, na którym działać będą wspomniane wyżej organizacje, i rozwiązuje potencjalne spory (por. art. 263).

• Pomimo fakty, że nie było takiej tradycji w samorządzie lokalnym Konstytucja stanowi, że prawo powinno przewidywać strukturę organizacji mieszkańców, w skałd której wchodziłyby organy takie, jak zgromadzenie mieszkańców oraz komitet mieszkańców. Żaden z tych organów nie został dotąd uformowany. – zob. B. Dolnicki (red.), Samorząd terytorialny w Polsce i w Portugalii, Warszawa 2015, s. 456 i n.

39

Inne modele• Finansowanie JPG oparte jest na różnego rodzaju transferach. Najczęściej są to transfery z budżetu gminy, choć dzielnice

miast norweskich i portugalskich są zasilane bezpośrednio z budżetu państwa. W Polsce występuje wyłącznie w stosunku do sołectw dofinansowanie przedsięwzięć z funduszu sołeckiego. Pewnymi wyjątkami od opartego na transferach finansowaniu działań dzielnic/osiedli są Anglia, Bułgaria i Rumunia, gdzie jednostki pomocnicze dysponują niewielkimi dochodami przyznanych im podatków oraz Niemcy , gdzie pobierają opłaty za wykonywane usługi.

• Zróżnicowany jest system wyborczy, według, którego wybiera się organy jednostek pomocniczych. Najczęściej spotykany jest system proporcjonalny związany z głosowaniem na listy (Austria, Francja, Holandia, Norwegia, Włochy) lub system mieszany (Belgia, Rumunia). System większościowy stosowany jest rzadziej (Anglia, Grecja, zdecydowana większość samorządów w Polsce). W zdecydowanej większości krajów (Austria, Belgia, Francja, Grecja, Holandia, Norwegia, Rumunia, Portugalia, Włochy) wybory do samorządów jednostek pomocniczych odbywają się równocześnie z wyborami gminnymi. Jedynymi wyjątkami są tutaj Anglia i Polska. To w jakieś mierze tłumaczy wyjątkowo niską w porównaniu z innymi krajami frekwencję w wyborach do rad osiedlowych/dzielnicowych.

• W Skandynawii jest silny opór przeciwko wprowadzeniu bezpośrednich wyborów rad dzielnicowych (argument – niska frekwencja odnotowana w wyborach dzielnicowych). Większość utworzonych w Skandynawii dzielnic przejmuje odpowiedzialność za dostarczenie większości usług społecznych. Są to w szczególności przedszkola, opieka nad ludźmi w podeszłym wieku, pomoc społeczna, a także lokalne ośrodki kultury i rekreacji. W większości miast (poza Oslo) dzielnice prowadzą też szkoły podstawowe. W większości przypadków (poza Szwecją) odpowiadają też za podstawową opiekę zdrowotną. Pociąga to za sobą przekazywanie na poziom dzielnicowy bardzo znacznej części budżetów miejskich – w poszczególnych przypadkach od 40% (Oslo) do 75%. (zob. P. Swaniewicz, Błędne rondo..).

• Inicjatywy wzmacniania roli osiedli w zarządzaniu łączą się często z programami rewitalizacyjnymi (Kopenhaga).• Decentralizacja wilomiejska zwiększa legitymizację zarządzania przekazywanymi usługami. Problem stanowi jednak

ograniczony zakres kompetencji władz organów JPG. • Istotne zmiany kompetencyjne wymuszają zmiany ustaw ustrojowych w tym zakresie oraz przepisy Konstytucji RP.• Zmiany ustaw ustrojowych polegać powinny na wyposażeniu jednostek pomocniczych w osobowość prawną i ochronę

sądową.

40

PodsumowanieKrakowskie dzielnice samorządowe są – pod względem zaangażowania Miasta Krakowa- pod względem zainteresowania mieszkańców

najbardziej rozwinięte w Polsce Krakowskie dzielnice samorządowe są 

w stosunku do dzielnic samorządowych w EuropieNiemcy, Bawaria , Francja, Austria daleko w tyle 

41

Podsumowanie• Co zrobić  aby wyrwać się z „błędnego ronda marginalizacji” 

dzielnic samorządowych ?

• Co zrobić aby  zwiększyć zainteresowanie mieszkańców Krakowa dzielnicami samorządowymi ?

• Co zrobić aby zwiększyć aktywność krakowskich dzielnic samorządowych ?

42

PodsumowanieWstępne propozycje zmian :•Zwiększyć kompetencje dzielnicom - częściowo możliwe obecnie , częściowo wymagające zmian prawnych

•Wprowadzić wyłączne kompetencje dzielnicom -  częściowo możliwe obecnie , częściowo wymagające zmian prawnych

•Zwiększyć środki do dyspozycji dzielnic - możliwe obecnie 

•Zwiększyć odpowiedzialność  dzielnic -  częściowo możliwe obecnie, częściowo wymagające zmian prawnych

•Zwiększyć samodzielność dzielnic - wymaga zmian prawnych 

43

Podsumowanie

Kraków  przez  lata,  od  1991  roku  (  powołanie dzielnic  samorządowych  )  był  w  Polsce  i  cały czas jest  liderem zmian samorządowych.

Doszły  nowe  wyzwania  (  budżet  obywatelski, inicjatywa lokalna, potrzeby mieszkańców) 

44

Podsumowanie

Potrzeba  kolejnego  ,  dużego  kroku  w działaniach  krakowskich  dzielnic   samorządowych Po  25  latach  potrzeba  poważnej  dyskusji  o przyszłości  krakowskich  dzielnic samorządowych,  o  przyszłości  lokalnej samorządności

45

Podsumowanie25 LECIE POWSTANIA DZIELNIC – DZIAŁANIA – WSTĘPNIE:•Badania  społeczne BAROMETR  KRAKOWSKI  –  jak  mieszkańcy widzą dzielnice•Ewaluacja dzielnic – profesjonalne, eksperckie badanie•Forum Przyszłości Dzielnic – debaty, dokumenty  , propozycje, wspólne  działania  samorządowców,  org  pozarządowych, ekspertów i osób zainteresowanych•Konferencja  podsumowująca  –  Krakowskie  propozycje rozwiązań i podniesienia znaczenia dzielnic w Polsce 

46

Podsumowanie

Zapraszam na ciąg dalszy dyskusji :

23 luty – wtorek – godz.  11.00Centrum Obywatelskie , Stadion WisłyPanel ekspertów 

47