Praca mgr - Rapala

147
PAPIESKA AKADEMIA TEOLOGICZNA W KRAKOWIE Wydzial Historii Kościola Specjalność: MUZYKA KOŚCIELNA Józef Rąpala WIZYTY OJCA ŚWIĘTEGO JANA PAWLA II W DIECEZJI TARNOWSKIEJ PODCZAS PIELGRZYMEK DO POLSKI W 1987 i 1999 ROKU Praca magisterska napisana na seminarium: Religijna kultura muzyczna pod kierunkiem ks. dr hab. Andrzeja Zająca. Kraków 2004

Transcript of Praca mgr - Rapala

Page 1: Praca mgr - Rapala

PAPIESKA AKADEMIA TEOLOGICZNA W KRAKOWIE Wydział Historii Kościoła

Specjalność: MUZYKA KOŚCIELNA

Józef Rąpała

WIZYTY OJCA ŚWIĘTEGO JANA PAWŁA II

W DIECEZJI TARNOWSKIEJ PODCZAS PIELGRZYMEK DO POLSKI W 1987 i 1999 ROKU

Praca magisterska napisana na seminarium: Religijna kultura muzyczna

pod kierunkiem ks. dr hab. Andrzeja Zająca.

Kraków 2004

Page 2: Praca mgr - Rapala

2

Opis bibliograficzny pracy

Autor: Józef Rąpała

Tytuł pracy: Wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II w diecezji tarnowskiej

podczas pielgrzymek do Polski w 1987 i 1999 roku. Praca magisterska napisana na seminarium Religijna kultura muzyczna pod kierunkiem ks. dr hab. Andrzeja Zająca.

Wydział Historii Kościoła Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, Specjalność: Muzyka Kościelna, rok 2004, s. 147, aneksy s. 108. Abstrakt W pracy omówiono zagadnienie organizacji, przebiegu wizyt, beatyfikacji Karoliny Kózkówny w Tarnowie oraz kanonizacji błogosławionej Kingi w Starym Sączu. Praca została napisana w oparciu o dokumenty źródłowe, literaturę oraz relacje świadków. Celem pracy było zebranie i opis wydarzeń, które dokonały się w diecezji tarnowskiej 10 czerwca 1987 r. w Tarnowie, oraz 16 czerwca 1999 roku w Starym Sączu. Przy pisaniu wykorzystano analizę źródeł, opis i relacje świadków. Wykorzystano 43 pozycje źródłowe i 39 opracowań. Słowa kluczowe a) imienne: Jan Paweł II, bł. Karolina, św. Kinga, Józef Rąpała b) rzeczowe: beatyfikacja, kanonizacja c) geograficzne: Tarnów, Stary Sącz

Page 3: Praca mgr - Rapala

3

SPIS TREŚCI BIBLIOGRAFIA ....................................................................................................7 1. Źródła..........................................................................................................7 2. Opracowania.............................................................................................12 WSTĘP..................... ............................................................................................17

Rozdział I

UWARUNKOWANIA PIELGRZYMEK PAPIESKICH DO POLSKI

1. PodróŜe PapieŜa wypełnieniem Chrystusowego nakazu........... ................. 19 2. Duszpasterski wymiar wizyt.................................................. .....................21 3. Kontekst kulturowy i polityczny wizyt ................................. .....................26

Rozdział II WIZYTA W TARNOWIE – BEATYFIKACJA KAROLINY KÓZKÓWNY 1. Beatyfikacja Karoliny Kózkówny głównym powodem wizyty.................. 39 2. Charakterystyka postaci Sługi BoŜej Karoliny Kózkówny................... ......41 3. Przygotowania do wizyty......................................................... ...................45 3. 1. List pasterski biskupa Jerzego Ablewicza do wiernych diecezji.... 48 3. 2. Przebieg procesu beatyfikacyjnego................................................. 53 3. 3. Wizyta w diecezjalnym programie duszpasterskim........................ 58 3. 4. Wykonawcy śpiewów liturgicznych (chóry, schole, orkiestry)...... 60 3. 5. Literacka i muzyczna twórczość o błogosławionej Karolinie......... 61 4. Przebieg wizyty w Tarnowie....................................................................... 63 4. 1. Msza św. beatyfikacyjna................................................................. 63 4. 2. Nieszpory Eucharystyczne.............................................................. 69 5. Obchody piętnastej rocznicy beatyfikacji w diecezji tarnowskiej w 2002 roku................................................................................................. 72 5. 1. List pasterski biskupa tarnowskiego Wiktora Skworca do diecezjan............................................................................. .............72 5. 2. Uroczystości w Zabawie..................................................... ............75 5. 3. Uroczystości w kościele błogosławionej Karoliny w Tarnowie..... 79

Page 4: Praca mgr - Rapala

4

Rozdział III

WIZYTA W STARYM S ĄCZU – KANONIZACJA BŁOGOSŁAWIONEJ KINGI

1. Postać błogosławionej Kingi głównym motywem papieskiej wizyty......... 84 1. 1. Okoliczności towarzyszące zaproszeniu Ojca Świętego................ .84 1. 2. śyciorys błogosławionej Kingi........................................................86 1. 3. Znaczenie klasztoru Panien Klarysek dla Ziemi Sądeckiej.............89 1. 4. Przebieg procesu kanonizacyjnego błogosławionej Kingi.............. 93 2. Harmonogram przygotowań do wizyty....................................................... 98 2. 1. Listy pasterskie biskupa Wiktora Skworca do wiernych diecezji........................................................................ 99 2. 2. Wizyta papieska w diecezjalnym programie duszpasterskim…... 107 2. 3. Rola lokalnych samorządów w przygotowaniu wizyty................. 115 2. 4. Koncepcja muzycznej oprawy liturgii papieskiej..........................119 2. 5. Muzyczne kompozycje związane z kanonizacją........................... 124 3. Przebieg uroczystości kanonizacyjnej....................................................... 125 3. 1. Uczestnicy uroczystości i zaproszeni goście................................. 125 3. 2. Modlitewne czuwanie przed Mszą świętą..................................... 128 3. 3. Msza święta kanonizacyjna........................................................... 129 4. Trwałe „ślady” wizyty papieskiej w Starym Sączu...................................138 4. 1. Nagrania śpiewów wykonywanych podczas kanonizacji (CD).....138 4. 2. Sądeckie Centrum Pielgrzymowania im. Jana Pawła II w Starym Sączu............................................................................. 141 ZAKOŃCZENIE................................................................................................146

*

ANEKSY I. Zespoły muzyczne uczestniczące w liturgii papieskiej w Tarnowie 10 czerwca 1987 r. .......................................................................................2* 1. Chór................................................................................................... 2* 2. Orkiestra symfoniczna....................................................................... 2* 3. Schole liturgiczne….......................................................................... 2* 4. Połączone orkiestry dęte.................................................................... 3* II. Pieśni do błogosławionej Karoliny.............................................................. 4* 1. Gwiazda ludu, t: F. Biedroń, muz. ks. F. Walczyński........................4* 2. Pamięci Karoliny Kózkównej, ks. F. Walczyński..............................7* 3. Błogosławiona Karolino, sł. i muz. ks. K. Pasionek..........................9* 4. Inwokacja do błogosławionej Karoliny, muz. ks. K. Pasionek....... 10* 5. O gwiazdo ludu, sł. O.S. Gruszka CSsR, muz. J. M. Gładysz.........11* 6. Błogosławiona Karolino (chór mieszany), sł. i muz. ks. K. Pasionek................................................................12*

Page 5: Praca mgr - Rapala

5

7. O gwiazdo ludu (sopran solo z chórem mieszanym), sł. O.S. Gruszka CSsR, muz. J.M. Gładysz.................................... 14* III. Utwory chóralne wykonywane podczas liturgii papieskiej w Tarnowie...16* 1. Tu es Petrus, ks. W. Gieburowski................................................... 16* 2. Haec dies, Jh. Jongen.......................................................................19* 3. Viderunt omnes, M. Zieleński..........................................................22* 4. Ego sum pastor bonus, Wacław z Szamotuł....................................26* IV. Części stałe Mszy św. - Msza Jubileuszowa, ks. K. Pasionek....................29* V. Nieszpory o Najświętszym Sakramencie, opr. Ks. K. Pasionek.................31* VI. Litania do błogosławionej Karoliny, obraz błogosławionej, foldery i zaproszenia...................................................................................42* VII. Zespoły muzyczne uczestniczące w liturgii papieskiej w Starym Sączu 16 czerwca 1999 r...................................................................................... 48* 1. Połączone chóry..............................................................................48* 2. Połączone orkiestry dęte................................................................. 49* 3. Zespoły regionalne..........................................................................50* VIII. Pieśni na uroczystość kanonizacji błogosławionej Kingi (towarzyszenie organowe).......................................................................... 51* 1. Ziem sądeckich, sł. i muz. ks. Wojtoń TJ, opr. ks. K. Pasionek.... 53* 2. Kingo Sądecka Pani, sł. i muz. ks. K. Pasionek............................ 54* 3. Jaka piękna jesteś Kingo, sł. M. Skwarnicki,

muz. J.M. Gładysz........................................................................ 55* 4. Bądź uwielbiony, sł. s. M.T. Izworska, muz. ks. K. Pasionek...... 56* 5. Jak przed wiekami, sł. s. M.T. Izworska, muz. ks. K. Pasionek... 58* 6. Do grobu Twego, sł. s. M. I. Rogalska, mel. ks. F. Walczyński, opr. ks. K. Pasionek…………………………............................. 59* 7. Jaka piękna jesteś Kingo, sł. M. Skwarnicki, mel. ks. I. Pawlak, opr. ks. K. Pasionek…....................................60* 8. Ziem sądeckich (chór mieszany), sł. i mel. ks. Wojtoń, opr. Ks. K. Pasionek......................................................................61*

IX. Program muzyczny Mszy św. sprawowanej przez Ojca św. Jana Pawła II w Starym Sączu (materiały dla chóru)..............................62* 1. Tu es Petrus, ks. W. Gieburowski................................................63*

2. Ziem sądeckich sławna Pani, sł. i mel. ks. Wojtoń.......................69* 3. Jak przed wiekami, sł. s. M.T, Izworska, muz. ks. K. Pasionek....70* 4. Msza Jubileuszowa – Panie zmiłuj się, ks. K. Pasionek...............71* 5. Inwokacja, sł. i muz. ks. K. Pasionek............................................72* 6. Msza Jubileuszowa – Chwała, ks. K. Pasionek.............................73* 7. Alleluja, Jh. Jongen........................................................................75* 8. Afferentur regi, A. Bruckner..........................................................77* 9. Jaka piękna jesteś Kingo, sł. M. Skwarnicki, muz. J. M. Gładysz..................................................................... .80* 10. Msza Jubileuszowa – Święty, ks. K. Pasionek............................ .81* 11. Amen (po doksologii Modlitwy Eucharystycznej)........................82* 12. Msza Jubileuszowa – Baranku BoŜy, ks. K. Pasionek................ .83* 13. Tantum ergo, A. Bruckner.......................................................... .84*

Page 6: Praca mgr - Rapala

6

14. BądźŜe pozdrowiona.....................................................................87* 15. Ave verum, F. Peeters...................................................................88* 16. Zróbcie Mu miejsce...................................................................... 92* 17. Bądź uwielbiony, sł. S. M.T,. Izworska, muz. ks. K. Pasionek....93* 18. O BoŜe dzięki Ci, sł. S. Ziemiański, mel. M. Michalec CM, opr. Ks. K. Pasionek................................................................. ..94* 19. CóŜ Ci Jezu damy....................................................................... . 97* 20. Laudate Dominum, Ch. Gounod, opr. Ks. K. Pasionek................98* 21. Toast I, Gluziński-Cetwiński..................................................... 103* 22. Toast II, A. Orłowski............................................................... 106*

*

Page 7: Praca mgr - Rapala

7

BIBLIOGRAFIA

I. ŹRÓDŁA

A. Biblijne

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia, Pallottinum,

Poznań - Warszawa 1990.

B. Dokumenty

Ablewicz J., Chwała i Wezwanie, list pasterski na Wielki Post 1987 r.

zapowiadający beatyfikację Czcigodnej Sługi BoŜej

Karoliny Kózkówny przez Ojca św. Jana Pawła II w

Tarnowie, Currenda 137, nr 4-6, kwiecień-czerwiec 1987, s.

133-143.

Ablewicz J., Prośba o zaliczenie Karoliny Kózkówny do grona

błogosławionych, Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s.

66-67.

Ablewicz J., Przemówienie przed nieszporami eucharystycznymi

duchowieństwa na Placu Katedralnym w Tarnowie,

Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 77.

Bobowski W., Chrystusa poznaj. Chrystusa ukochaj. Chrystusa wyznaj,

homilia podczas uroczystości jubileuszowych w Zabawie,

Currenda 152, nr 3, lipiec-wrzesień 2002, s. 405-410.

Page 8: Praca mgr - Rapala

8

Dekret Kongregacji do spraw świętych w sprawie kanonizacji Sługi BoŜej

Karoliny Kózka, dziewicy stanu świeckiego, zamordowanej

z nienawiści do wiary (1898-1914), Currenda 137, nr 4-6,

kwiecień-czerwiec 1987, s. 129-132.

Dokumentacja schol liturgicznych i orkiestr dętych biorących udział w liturgii

papieskiej – archiwum Kurii Diecezjalnej w Tarnowie.

Jan Paweł II, Homilia podczas Mszy świętej dla ludzi pracy, Trzecia

Pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, red. Tadeusz

Mieszkowski, Paweł Pachciarek, Amelia Szafrańska, Adam

Wieczorek, Warszawa 1988, s. 209-215.

Jan Paweł II, Homilia podczas Mszy świętej w Bazylice Archikatedralnej,

Druga pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, red.

Małgorzata Morek, Jarmila Sobiepan, Warszawa 1983, s.

49-53.

Jan Paweł II, Homilia podczas Mszy świętej z kanonizacją błogosławionej

Kingi, Currenda 149, nr specjalny, czerwiec 1999, s. 25-30.

Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy świętej w katedrze gnieźnieńskiej,

Europa zjednoczona w Chrystusie, red. Leszek Sosnowski,

Gabriel Turowski, Jolanta Sosnowska, Kraków 2002, s. 9-

15.

Jan Paweł II, Homilia wygłoszona na Placu Zwycięstwa, Pielgrzymka do

Ojczyzny, red. Helena Frączek, Maria Kornasowa,

Warszawa 1980, s. 45-50.

Page 9: Praca mgr - Rapala

9

Jan Paweł II, Homilia wygłoszona podczas Mszy świętej na Błoniach

krakowskich, Pielgrzymka do Ojczyzny, red. Helena

Frączek, Maria Kornasowa, Warszawa 1980, s. 259-266.

Jan Paweł II, Homilia wygłoszona podczas obchodów 400-lecia

Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej, VIII pielgrzymka

Jana Pawła II do Ojczyzny, red. Jan Jerzy Górny, Olsztyn

2002, s. 122-125.

Jan Paweł II, Jesteście z ludu i dla ludu, przemówienie do duchowieństwa

i zakonów podczas nieszporów eucharystycznych w

Tarnowie, Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 78-82.

Jan Paweł II, Orędzie do prezydentów siedmiu państw europejskich,

Europa zjednoczona w Chrystusie, red. Leszek Sosnowski,

Gabriel Turowski, Jolanta Sosnowska, Kraków 2002, s. 309-

310.

Jan Paweł II, Przemówienie na Zamku Królewskim, Trzecia pielgrzymka

Jana Pawła II do Ojczyzny, red. Tadeusz Mieszkowski,

Paweł Pachciarek, Amelia Szafrańska, Adam Wieczorek,

Warszawa 1988, s. 38-41.

Jan Paweł II, Przemówienie podczas spotkania ekumenicznego w Hali

Ludowej, V pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, red. Jan

Jerzy Górny, Olsztyn 1997, s. 26-31.

Jan Paweł II, Przemówienie powitalne na lotnisku, VII pielgrzymka Jana

Pawła II do Ojczyzny, red. Jan Jerzy Górny, Olsztyn 1999, s.

17-19.

Page 10: Praca mgr - Rapala

10

Jan Paweł II, Przemówienie poŜegnalne wygłoszone na lotnisku w

Balicach, VII pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, red.

Jan Jerzy Górny, Olsztyn 1999, s. 252-255.

Jan Paweł II, Przemówienie w polskim Parlamencie, Europa zjednoczona

w Chrystusie, red. Leszek Sosnowski, Gabriel Turowski,

Jolanta Sosnowska, Kraków 2002, s. 336-340.

Jan Paweł II, Przemówienie wygłoszone podczas naboŜeństwa

ekumenicznego, VII pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny,

red. Jan Jerzy Górny, Olsztyn 1999, s. 109-114.

Jan Paweł II, Przypatrzcie się bracia, powołaniu waszemu, homilia

podczas Mszy świętej z beatyfikacją Sługi BoŜej Karoliny

Kózkówny, Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 68-

76.

Jan Paweł II, Słowo do młodzieŜy przed Apelem Jasnogórskim, Druga

pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, red. Małgorzata

Morek, Jarmila Sobiepan, Warszawa 1983, s. 132-136.

Jan Paweł II, Słowo do młodzieŜy zgromadzonej przed rezydencją biskupią

w Tarnowie, Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 63.

Jan Paweł II, Wdzięczność dla Boga za ten czas łaski, przemówienie

wygłoszone do Rodaków zgromadzonych na Placu św.

Piotra w dniu 19 maja 2003 roku, L’osservatore Romano,

rok XXIV, nr 7-8 (255), 2003, s. 44-47.

Kronika chóru Pueri Cantores Tarnovienses, t. V (1987) – archiwum chóru.

Page 11: Praca mgr - Rapala

11

Księga sprawozdań Koła Świętego AmbroŜego, t. IX, - archiwum WyŜszego

Seminarium Duchownego w Tarnowie.

Program duszpasterski diecezji tarnowskiej na rok 1986/87.

Skworc W., Dekret zatwierdzający Litanię do Błogosławionej Karoliny

do prywatnego odmawiania, Currenda 152, nr 2, kwiecień-

czerwiec, 2002, s. 250.

Skworc W., „Dla wszystkich przygotowane jest miejsce…”, słowo

pasterskie przed wizytą Ojca Świętego Jana Pawła II w

Starym Sączu, Currenda 149, nr 2, kwiecień – czerwiec

1999, s. 207-211.

Skworc W., List do Chorych, Currenda 149, nr 1, styczeń – marzec 1999,

s. 41-43.

Skworc W., List do IV Forum MłodzieŜy w Tarnowie, Currenda 149, nr 2,

kwiecień – czerwiec 1999, s. 177.

Skworc W., List do Osób Konsekrowanych, Currenda 149, nr 1, styczeń

– marzec 1999, s. 39-40.

Skworc W., List pasterski z okazji XV rocznicy beatyfikacji Karoliny

Kózkówny i pobytu Ojca Świętego Jana Pawła II w

Tarnowie, Currenda 152, nr 2, kwiecień-czerwiec 2002, s.

221-226.

Skworc W., Słowo pasterskie na I Niedzielę Wielkiego Postu 1999 roku,

Currenda 149, nr 1, styczeń – marzec 1999, s. 44-48.

Page 12: Praca mgr - Rapala

12

Skworc W., Słowo pasterskie na V Niedzielę Wielkiego Postu 1999 roku,

Currenda 149, nr 2, kwiecień – czerwiec 1999, s. 180-184.

Skworc W., Słowo pasterskie na III Niedzielę Wielkanocną, Currenda

149, nr 2, kwiecień – czerwiec 1999, s. 194-197.

Skworc W., Słowo pasterskie przed wizytą Ojca Świętego Jana Pawła II

w Starym Sączu, Currenda 149, nr 1, styczeń-marzec 1999, s.

29-33.

Skworc W., Słowo powitania Ojca Świętego Jana Pawła II w Starym

Sączu, Currenda 149, nr specjalny, czerwiec 1999, s. 19-21.

Sojka S., (red.), Komunikaty Duszpasterskie, Wydział Duszpasterstwa

Ogólnego Kurii Diecezjalnej w Tarnowie, Tarnów, kwiecień

1999.

Styrna J., Błogosławiona Karolino, proś Boga za nami, homilia

podczas Mszy świętej jubileuszowej w parafii

błogosławionej Karoliny, Currenda 152, nr 3, lipiec-

wrzesień 2002, s. 411-414.

Z Ŝycia diecezji - kalendarium, Currenda 149, nr 1, styczeń-marzec 1999, s. 66;

Currenda 149, nr 2, kwiecień-czerwiec 1999, s. 213.

II. OPRACOWANIA

Adamek Z., Znaczenie błogosławionej Kingi i starosądeckiego klasztoru

dla rozwoju kultury polskiej, w: Błogosławiona Kinga i jej

klasztor w Starym Sączu, red. Józef śukowicz, Kraków

1984, s. 20-23.

Page 13: Praca mgr - Rapala

13

Banach R., Proces kanonizacyjny błogosławionej Kingi, Currenda 149,

nr specjalny, czerwiec 1999, s. 56-61.

Banach R., Siedemsetletnie dzieje klasztoru klarysek w Starym Sączu, w:

Błogosławiona Kinga i jej klasztor w Starym Sączu, red.

Józef śukowicz, Kraków 1984, s. 45-50.

Bednarczyk P., Błogosławiona Karolina Kózka dziewica i męczennica,

Kraków 1987.

Bednarczyk P., Białobok J., Czcigodna Karolina Kózka, Rzym 1986.

Białobok J., Błogosławiona Karolina Kózkówna, Rzeszów 1988.

Białobok J., Pierwszy rzecznik beatyfikacji Karoliny Kózkówny, Homo

Dei, kwiecień-czerwiec 1988, nr 2, s. 94-107.

Białobok J., Proces beatyfikacyjny błogosławionej Karoliny Kózkówny

przeprowadził arcybiskup Jerzy Ablewicz, w: Świadek

wierny, red. Józef Stala, Tarnów 2000, s. 247-255.

Biedroń F., Gwiazda ludu, Tarnów 1930.

Bochenek K., Błogosławiona Karolina Kózka, Kraków 1995.

Borkiewicz I., Proces kanonizacyjny błogosławionej Kingi, Currenda 146,

nr 3, lipiec-wrzesień 1996, s. 360-373.

BroŜek G., Hej, spoźry Łojciec Święty na Prehyby uboc…, Gość

Niedzielny, nr 26, 27 czerwca 1999, s. 19-20.

Page 14: Praca mgr - Rapala

14

Chomiński J. M., Wilkowska-Chomińska K., Historia muzyki polskiej, cz.I,

Kraków 1995.

Eisler J., Stosunki państwo-Kościół w PRL, w: Społeczeństwa i

Kościoły Europy Środkowej, red. Krzysztof Kowalczyk,

Artur Kubaj, Radosław Wróblewski, Tuchów 2001, s. 47-58.

Gąsawska J., Nocne oczekiwanie, Gość Niedzielny, nr 27, 4 lipca 1999, s.

22.

Gucwa J., Błogosławiona Kinga w rodzinie, w: Błogosławiona Kinga i

jej klasztor w Starym Sączu, red. Józef śukowicz, Kraków

1984, s. 5-8.

Kania W., Kwiat naszych łąk, Tarnów 1989.

Kokoszka A., Jan Paweł II w Kościele Tarnowskim (9-10 czerwca 1987),

Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 235-271.

Kronika diecezji, Gość Niedzielny, nr 12, 21 marca 1999, s. 24; nr 19, 9 maja

1999, s. 24.

Kusiek J., Omnia beneficia…czyli starosądeckie festiwale muzyki

dawnej, Kraków 1986.

Leśniak J., Wymodlony u Boga dzień, [dok. elektr.], http: // dzisiaj.

dziennik. krakow. pl / archiwum / r. cgi ? data = 1999 / 06.

17, dn. 4 maja 2004.

Łoziński B., Leksykon zakonów w Polsce, Warszawa 2002, s. 247-248.

Page 15: Praca mgr - Rapala

15

MIGA., Tragedia w Maciejowej, [dok. elektr.], http: // dzisiaj.

dziennik. krakow. pl / archiwum / r. cgi ? data = 1999 / 06.

17, dn. 4 maja 2004.

Mik M. A., Duchowość błogosławionej Kingi, w: Błogosławiona Kinga i

jej klasztor w Starym Sączu, red. Józef śukowicz, Kraków

1984, s. 9-13.

Moskwa J., Prorok i polityk, Warszawa 2003.

M. R., Byli teŜ chorzy i niepełnosprawni…, Gość Niedzielny, nr 27,

4 lipca 1999, s. 28.

Nowak A., Błogosławiona Kinga a sprawy polskie, w: Błogosławiona

Kinga i jej klasztor w Starym Sączu, red. Józef śukowicz,

Kraków 1984, s. 14-19.

Nowak J., Kronika uroczystości kanonizacyjnych w Starym Sączu,

Currenda 149, nr specjalny, czerwiec 1999, s. 76-90.

Paciorek A., Jak rosy kropla, Tarnów 1987.

Papieska kolekcja, Dodatek specjalny do Gościa Niedzielnego, nr 33, 17

sierpnia 2003, s. 43-46; nr 34, 24 sierpnia 2003, s. 46; nr 35,

31 sierpnia 2003, s. 46; nr 36, 7 września 2003, s. 46; nr 37,

14 września 2003, s. 46; nr 38, 21 września 2003, s. 46; nr

39, 28 września 2003, s. 46; nr 40, 5 października 2003, s.

46.

Page 16: Praca mgr - Rapala

16

Paygert A., Spadkobierca urzędu Piotra i misji Pawła (Posłowie), w:

Jan Paweł II PapieŜ-Pielgrzym, red. Wacław Tkaczuk,

Warszawa 1980, s. XVII – XIX.

Polak G., Łoziński B., Ojciec wśród nas, Edycja Świętego Pawła 2002.

Poniewierski J., Pontyfikat 25 lat, Kraków 2003.

RoŜek M., Bujak A., Wojtyła, red. ElŜbieta Kaczorowska, Wrocław 1997.

Skwarnicki M., Jan Paweł II, Wrocław 2002.

Sojka S., Przygotowanie diecezji tarnowskiej na przyjazd Ojca

Świętego Jana Pawła II do Starego Sącza, Currenda 149, nr

specjalny, czerwiec 1999, s. 62-75.

Szarwark T., Błogosławiona Karolina Kózka w setną rocznicę jej urodzin,

Tarnów 1999.

Szwarga K., śyciorys błogosławionej Kingi, w: Błogosławiona Kinga,

red. o. Joachim Roman Bar OFMConv, Warszawa 1989, s.

5-55.

Tkaczuk W., (red.), Jan Paweł II PapieŜ-Pielgrzym, Warszawa 1980.

Page 17: Praca mgr - Rapala

17

WSTĘP

Wizyta papieŜa w diecezji jest wielkim przeŜyciem dla społeczności, która

tworzy „oblicze tej ziemi”. Zaszczyt ten odnosi się rzecz jasna nie tylko do

wymiaru zewnętrznego – prestiŜu dla danego miejsca, ale przede wszystkim

dotyczy sfery wewnętrznej, duchowej. Ojciec św. odkrywa na nowo trwały

fundament, jakim jest zaufanie Bogu, a który tu, w konkretnym rejonie kraju

współtworzony jest przez wspólną wszystkim tradycję i historię.

Słowa skierowane do wiernych w Tarnowie papieŜ umieścił w szerokim

kontekście mocno zakorzenionej w religii kultury chłopskiej. W tej tradycji

wzrastała i poniosła męczeńską śmierć błogosławiona Karolina, choć na

przestrzeni wieków ta ziemia wydała świętych i błogosławionych róŜnych

stanów.

W Starym Sączu papieŜ w czasie homilii apelował o świętość. Jako

przykład godny naśladowania, wskazał niegdyś Ŝyjącą w świętości i zamkniętą

za klasztorną klauzurą, Kingę, fundatorkę miejscowego klasztoru Panien

Klarysek.

Przesłanie papieskie, w zasadniczym zrębie uniwersalne, odnosi się

jednak zawsze do tego, co stanowi o specyfice kaŜdego lokalnego Kościoła.

Przedmiotem niniejszej pracy jest przedstawienie dwu wydarzeń, które na

trwałe wpisały się w historię diecezji tarnowskiej. Były nimi: pobyt Ojca

Świętego w Tarnowie i wyniesienie na ołtarze „dziewczyny z ludu”, Sługi BoŜej

Czcigodnej Karoliny Kózkówny w roku 1987, oraz kanonizacja bł. Kingi –

fundatorki starosądeckiego klasztoru – w Starym Sączu w 1999 roku.

Podczas pisania pracy została wykorzystana analiza źródeł, opis i relacje

świadków. Całość pracy podzielona jest na trzy rozdziały.

W rozdziale pierwszym zawarte zostały podstawowe fakty dotyczące

uwarunkowań wszystkich papieskich pielgrzymek do Polski, ich duszpasterski

wymiar, oraz kontekst kulturowy i polityczny.

Page 18: Praca mgr - Rapala

18

Rozdział drugi stanowi pierwszą część głównego tematu pracy.

Przedstawione w nim zostały sprawy organizacyjne związane z przygotowaniem

do wizyty, a beatyfikacja Sługi BoŜej Karoliny została ukazana jako główny

powód przyjazdu Ojca Świętego do Tarnowa. Szczególny nacisk jest jednak

połoŜony nie tylko na organizację i sam przebieg wizyty, ale takŜe na oprawę

muzyczną ceremonii papieskich z uwzględnieniem wykonawców i

wykonywanego repertuaru muzycznego. Repertuar ten został zamieszczony w

aneksach. Ostatni paragraf wybiega nieco poza temat, ale bezpośrednio

nawiązuje do treści, których praca dotyczy. Zawiera przypomnienie uroczystości

rocznicowych, które miały miejsce w dniach 7-9 czerwca 2002 r. w Zabawie i

Tarnowie, w XV lecie beatyfikacji Karoliny Kózka. Są one dowodem ciągle

wzrastającego kultu bł. Karoliny.

Druga część głównego tematu została zawarta w rozdziale trzecim.

Dotyczy on organizacji, przebiegu wizyty i kanonizacji bł. Kingi w Starym

Sączu. Oprócz przygotowań do wizyty, jej przebiegu, oprawy muzycznej,

wykonywanego repertuaru i wykonawców zostały takŜe krótko przedstawione

owoce obecności papieŜa w Starym Sączu.

W aneksach zawarto wykaz wykonawców oraz wykonywany repertuar

muzyczny podczas ceremonii papieskich w Tarnowie i w Starym Sączu. W

wykazie uwzględniono nowe kompozycje, związane beatyfikacją Karoliny

Kózkówny i kanonizacją błogosławionej Kingi.

Page 19: Praca mgr - Rapala

19

Rozdział I

UWARUNKOWANIA PIELGRZYMEK PAPIESKICH DO POLSKI

W dniu 16 października 1978 roku po raz pierwszy w historii Kościoła

papieŜem został wybrany polski kardynał – Karol Wojtyła. Przyjął imię Jan

Paweł II. Uroczysta inauguracja pontyfikatu odbyła się 22 października 1978

roku na Placu św. Piotra w Rzymie.1 Podczas homilii papieŜ wypowiedział

znamienne słowa: „Nie lękajcie się! Otwórzcie, otwórzcie na ościeŜ drzwi

Chrystusowi. Otwórzcie Jego zbawczej władzy, otwórzcie jej granice państw,

systemy ekonomiczne i polityczne, szerokie obszary kultury. Nie lękajcie się!

Chrystus wie, co jest w człowieku. Tylko On to wie”.2 Wypowiedziane słowa, w

panujących na świecie warunkach totalitarnych przyniosły ludziom wiele otuchy,

a takŜe stały się wezwaniem do walki z dyktaturami, przemocą, nienawiścią,

niesprawiedliwością socjalną i gospodarczą.

1. PodróŜe PapieŜa wypełnieniem Chrystusowego nakazu

Apostolskie podróŜe PapieŜa znajdują pełne uzasadnienie w ostatnim

rozkazie Chrystusa danym Apostołom: „Idźcie […] i nauczajcie wszystkie

narody,[…]. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem. A oto Ja

jestem z wami przez wszystkie dni, aŜ do skończenia świata”.3 Jan Paweł II,

wierny rozkazowi Chrystusa, podjął trud pielgrzymek. Dzięki pielgrzymkom

papieŜ kruszył mury ludzkiej nienawiści, przemocy, wyzysku i terroru. JuŜ w

pierwszych dniach kierowania Kościołem, poddał swój pontyfikat całkowitej

woli Chrystusa. Świadczą o tym słowa zawarte w liście poŜegnalnym do narodu

polskiego i archidiecezji krakowskiej, odczytanym na zakończenie audiencji, 23

października 1978 roku. Oto fragment listu: „Niełatwo jest rezygnować z

powrotu do Ojczyzny, […], do tych gór i dolin, i jezior, i rzek, do tych ludzi

umiłowanych, do tego Królewskiego Miasta. Ale skoro jest taka wola Chrystusa,

1 Por. Skwarnicki M., Jan Paweł II, Wrocław 2002, s. 5-13. 2 Moskwa J., Prorok i polityk, Warszawa 2003, s. 27. 3 Mt 28, 19-20.

Page 20: Praca mgr - Rapala

20

trzeba ją przyjąć. Więc przyjmuję. Proszę Was tylko, aby to odejście jeszcze

bardziej nas połączyło i zjednoczyło z tym, co stanowi treść naszej wspólnej

miłości. Nie zapominajcie o mnie w modlitwie […]. Niech ten papieŜ […],

dobrze słuŜy Kościołowi i światu w trudnych czasach kończącego się drugiego

tysiąclecia. Proszę Was teŜ, abyście zachowali wierność Chrystusowi, Jego

KrzyŜowi, Kościołowi i Jego Pasterzom […]”4

Pontyfikat Jana Pawła II to, zwrot w dziejach papieskiego

duszpasterzowania. Szczególnym znakiem tej zmiany jest postać PapieŜa, który

nieustannie wychodzi ku ludziom, ku ich problemom. Uzasadnieniem papieskich

pielgrzymek, nieustannego wychodzenia ku ludziom i ich problemom, jest

zapoczątkowany przez Chrystusa Kościół, który ma słuŜyć ludzkości, zatem

powinien z tą ludzkością nie tylko kroczyć przez historię, nie tylko być z nią

solidarny, ale zgodnie z zamysłem Chrystusa – Dobrego Pasterza, szukać jej.

PapieŜ Jan Paweł II, PapieŜ-Pielgrzym, widzialna Głowa Chrystusowego

Kościoła na ziemi, jest doskonałym przykładem Dobrego Pasterza, który szuka, a

w razie potrzeby, broni. Sam dał temu wyraz w uroczystej mowie do Kolegium

Kardynalskiego, 22 grudnia 1979 r. w Sali Konsystorskiej Pałacu Apostolskiego:

„[…] Z polecenia Chrystusa Kościół ma obowiązek bronić godności ludzkiej

[…]. To jest myślą przewodnią mojej działalności, wyraŜoną w dniu 22

października 1978 r., skonkretyzowaną w encyklice, prowadzoną przez

przemówienie w Irlandii aŜ do wystąpienia na XXXIV Zgromadzeniu Ogólnym

ONZ… W róŜnych podróŜach w bieŜącym roku podkreślałem jasno to

pierwszorzędne powołanie Kościoła w świecie współczesnym”.5 Z powyŜszego

cytatu, jasno wynika, iŜ podróŜe papieskie mają jeden cel, ofiarowanie

człowiekowi posługi, miłości oraz prawdy. Niejednokrotnie słuŜą pokojowi, a

przekazywane treści katechez kierują dobrą wolę ludzką do działania na rzecz

braterstwa, jedności i solidarności. Apostolskie podróŜe przyczyniają się do

4 RoŜek M., Bujak A., Wojtyła, red. ElŜbieta Kaczorowska, Wrocław 1997, s. 208. 5 Paygert A., Spadkobierca urzędu Piotra i misji Pawła (Posłowie), w: Jan Paweł II PapieŜ-Pielgrzym, red. Wacław Tkaczuk, Warszawa 1980, s. XVIII.

Page 21: Praca mgr - Rapala

21

pogłębiania kontaktów z narodami, rządzącymi oraz pogłębiają więzi z

miejscowymi Kościołami. 6

O papieŜu często się mówi, Ŝe jest Pielgrzymem (Apostołem) jedności i

dialogu. Słuszność tego stwierdzenia moŜna wykazać analizując jego

wypowiedzi. Wyraźnym dowodem twierdzenia, Ŝe papieŜ to Apostoł jedności i

dialogu oraz, Ŝe jego podróŜe to wypełnienie Chrystusowego nakazu, moŜe być

fragment homilii wygłoszonej podczas pierwszej pielgrzymki w Gnieźnie: „CzyŜ

Chrystus tego nie chce, czy Duch Święty tego nie rozrządza, aŜeby ten papieŜ,

który nosi w swojej duszy szczególnie wyrazisty zapis dziejów własnego Narodu

od samego jego początku, ale i takŜe dziejów pobratymczych, sąsiednich ludów i

narodów, na sposób szczególny nie ujawnił i nie potwierdził w naszej epoce ich

obecności w Kościele? Ich szczególnego wkładu w dzieje chrześcijaństwa?

AŜeby odsłonił te profile, które właśnie tutaj, w tej części Europy, zostały

wbudowane w bogatą architekturę świątyni Ducha Świętego? CzyŜ Chrystus

tego nie chce, czy Duch Święty tego nie rozrządza, aŜeby ten papieŜ-Polak,

papieŜ-Słowianin, właśnie teraz odsłonił jedność chrześcijańskiej Europy, na

którą składają się dwie wielkie tradycje: Zachodu i Wschodu?”.7

2. Duszpasterski wymiar wizyt

W czasie 25 letniego pontyfikatu, papieŜ Jan Paweł II, odbył ponad 100

pielgrzymek zagranicznych, w tym 8 do Polski. Wszystkim wizytom papieskim

towarzyszyły wielomilionowe rzesze wiernych i niezwykłe zainteresowanie

mediów. Nauczanie papieskie pozostawiało i nadal pozostawia „trwałe ślady”,

widoczne przede wszystkim z perspektywy ćwierćwiecza pontyfikatu. Bardzo

wyraźne ślady papieskiego nauczania moŜna zauwaŜyć poddając analizie tylko

jeden wymiar pontyfikatu Jana Pawła II, Jego pielgrzymki do Polski.

Pierwszą pielgrzymkę do Polski papieŜ odbył w dniach od 2 – 10 czerwca

1979 roku. Odwiedził wówczas 8 miast: Warszawę, Gniezno, Częstochowę,

6 Por. tamŜe, s. XIX. 7 Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy świętej w katedrze gnieźnieńskiej, Europa zjednoczona w Chrystusie, red. Leszek Sosnowski, Gabriel Turowski, Jolanta Sosnowska, Kraków 2002, s. 12.

Page 22: Praca mgr - Rapala

22

Oświęcim, Kraków, Kalwarię Zebrzydowską, Wadowice, Nowy Targ. Celem

pielgrzymki był udział papieŜa w obchodach 900 rocznicy śmierci św.

Stanisława – patrona Polski. Pielgrzymka odbywała się pod hasłem: „Gaude

Mater Polonia”; słowa zaczerpnięte z hymnu ku czci św. Stanisława.8

Papieska pielgrzymka z 1979 roku uwaŜana jest za najwaŜniejszą, gdyŜ była

przebudzeniem patriotycznego i religijnego ducha, a pozostawione treści

papieskiego nauczania były rozwijane w kolejnych latach pontyfikatu.

Szczególnego znaczenia nabrały słowa papieŜa wypowiedziane na zakończenie

Mszy św. w Warszawie na placu Zwycięstwa, w wigilię Zesłania Ducha

Świętego: „Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój! I odnowi oblicze

ziemi. Tej ziemi”!…”9. Wypowiedziane słowa stały się symbolem narodowego

bierzmowania i wezwaniem Polaków do przemiany i odnowy serc.

Kolejną pielgrzymkę do Polski pod hasłem: „Pokój Tobie Ojczyzno

moja”, odbył papieŜ w dniach od 16 – 23 czerwca 1983 roku. Celem pielgrzymki

był udział papieŜa w obchodach 600 lecia obecności Cudownego Wizerunku

Maryi na Jasnej Górze. Podczas pielgrzymki papieŜ beatyfikował matkę Teresę

Urszulę Ledóchowską, brata Alberta – Adama Chmielowskiego i ojca Rafała –

Józefa Kalinowskiego. W czasie ośmiodniowego pobytu w Ojczyźnie papieŜ

odwiedził 8 miast: Warszawę, Niepokalanów, Częstochowę, Poznań, Katowice,

Wrocław, Górę św. Anny, Kraków.10

PapieŜ podczas tej pielgrzymki potępił stan wojenny wprowadzony 13 grudnia

1981. W homiliach uczył wiernych, iŜ trzeba usilnie dąŜyć do zwycięstwa natury

moralnej a nie zwycięstwa militarnego. Apelował, aby nie dopuścić do

zwycięstwa zła nad dobrem, lecz zło dobrem zwycięŜać.11 Apel papieŜa nie

pozostał bez echa, poniewaŜ miesiąc po papieskiej pielgrzymce, gen. Jaruzelski

22 lipca 1983 roku zniósł w Polsce stan wojenny.

Trzecią pielgrzymkę w Polsce odbył papieŜ w dniach od 8 – 14 czerwca

1987 roku pod hasłem „Do końca ich umiłował”. Odwiedził wówczas 9 miast:

8 Por. Papieska kolekcja, Dodatek specjalny do Gościa Niedzielnego, nr 33, 17 sierpnia 2003, s. 46. 9 Jan Paweł II, Homilia wygłoszona na Placu Zwycięstwa, Pielgrzymka do Ojczyzny, red. Helena Frączek, Maria Kornasowa, Warszawa 1980, s. 50. 10 Por. Papieska kolekcja, art. cyt., nr 34, 24 sierpnia 2003, s. 46. 11 Por. Papieska kolekcja, art. cyt., nr 33, 17 sierpnia 2003, s. 44.

Page 23: Praca mgr - Rapala

23

Warszawę, Lublin, Tarnów, Kraków, Szczecin, Gdynię, Gdańsk, Częstochowę i

Łódź. Celem pielgrzymki był udział Ojca Świętego w II Krajowym Kongresie

Eucharystycznym, oraz beatyfikacja Karoliny Kózkówny i bpa Michała Kozala.12

Polska znajdowała się wówczas w stanie kryzysu ekonomicznego, a wśród

społeczeństwa panował zamęt, często prowadzący do powstawania buntów

robotniczych. PapieŜ w homiliach niejednokrotnie przypominał, zwłaszcza

rządzącym Polską, o wartości ludzkiej godności. W przemówieniach, mówił nie

tylko o Polakach, ale i za Polaków. Znamienne są słowa papieŜa wypowiedziane

podczas przemówienia na Zamku Królewskim w Warszawie: „KaŜdy z tych

ludzi ma swoją osobową godność i ma prawa tej godności odpowiadające. W

imię tej godności słusznie kaŜdy i wszyscy dąŜą do tego, aby być nie tylko

przedmiotem nadrzędnego działania władzy i instytucji Ŝycia państwowego – ale

by być podmiotem. A być podmiotem, to znaczy uczestniczyć w

samostanowieniu o pospolitej rzeczy wszystkich Polaków”.13

Czwarta pielgrzymka papieŜa do Polski odbywała się w dniach od 1 – 9

czerwca (pierwsza część), oraz w dniach od 13 – 20 sierpnia 1991 roku (część

druga). Podczas pierwszej części wizyty papieŜ odwiedził Koszalin, Rzeszów,

Przemyśl, Lubaczów, Kielce, Radom, ŁomŜę, Białystok, Olsztyn, Włocławek,

Płock, Warszawę. Druga część wizyty obejmowała miasta takie jak: Kraków,

Wadowice, Częstochowę. Łącznie papieŜ odwiedził 15 miast. Głównym celem

czwartej pielgrzymki do Ojczyzny odbywającej się pod hasłem: „Bogu

dziękujcie, ducha nie gaście” było rozpoczęcie II Ogólnopolskiego Synodu

Plenarnego. Podczas pielgrzymki papieŜ beatyfikował bpa Józefa Pelczara,

matkę Bolesławę Lament, o. Rafała Chylińskiego oraz Anielę Salwę. Ponadto,

podczas drugiej części wizyty, papieŜ przewodniczył obchodom VI Światowego

Dnia MłodzieŜy, odbywającym się w Częstochowie.14

Czwarta wizyta papieŜa w Ojczyźnie odbywała się w pierwszych latach po

odzyskaniu niepodległości. Treść papieskiej katechezy była skoncentrowana na

12 Por. Papieska kolekcja, art. cyt., nr 35, 31 sierpnia 2003, s. 46. 13 Jan Paweł II, Przemówienie na Zamku Królewskim, Trzecia pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, red. Tadeusz Mieszkowski, Paweł Pachciarek, Amelia Szafrańska, Adam Wieczorek, Warszawa 1988, s. 40. 14 Por. Papieska kolekcja, art. cyt., nr 36, 7 września 2003, s. 46.

Page 24: Praca mgr - Rapala

24

pouczeniu Kościoła oraz społeczeństwa, w jaki sposób naleŜy korzystać z

odzyskanej wolności. PapieŜ, wbrew przewidywaniom społeczeństwa

oczkującego wyrazów uznania za obalenie komunizmu i zniszczenie systemu

totalitarnego, udzielał napomnień i przestrzegał przed zachłyśnięciem się

bezgraniczną wolnością. Przypominał o prawie do Ŝycia od poczęcia do

naturalnej śmierci, przestrzegał duchowieństwo przed pozornymi sukcesami

odniesionymi w pracy duszpasterskiej, wzywał do odczytania znaków czasu. Jan

Paweł II, niezrozumiany wówczas przez elity rządzące i społeczeństwo, był

świadom tego, iŜ w Polsce toczą się rozmowy nad kształtem zdobytej wolności,

nad rolą i miejscem Kościoła, oraz wartościami, na których będzie budowane

państwo.15 Sytuację tę skomentował Marek Skwarnicki w swojej ksiąŜce

następująco: „Ta wizyta w Polsce po raz pierwszy róŜniła się teŜ w nastrojach od

poprzednich ze względu na odzyskaną swobodę i zatracenie przez katolicyzm

polski znaczenia politycznej opozycji wobec rządu w demokratycznym kraju.

Powstały jakieś nieporozumienia w pojmowaniu nauczania PapieŜa nawet wśród

wielu świeckich i duchownych ludzi Kościoła […]”.16

Podczas piątej (jednodniowej) pielgrzymki do Polski 22 maja 1995 roku,

papieŜ odwiedził Skoczów, Bielsko-Białą i śywiec. Była to najkrótsza

pielgrzymka Ojca Świętego do Ojczyzny. PapieŜ przyjechał do Polski z Czech,

aby oddać cześć św. Janowi Sarkandrowi, kanonizowanemu dzień wcześniej w

Ołomuńcu (Czechy).17

W czasie kilkugodzinnego pobytu w diecezji bielsko-Ŝywieckiej, papieŜ

apelował do Polaków o potrzebę kształtowania sumień, zwłaszcza na progu

„młodej demokracji”. PapieŜ mówił o ośmieszaniu ludzi wierzących, o spychaniu

ich na margines społeczny. Przypominał zebranym, iŜ Polska potrzebuje ludzi

sumienia.18

Szóstą pielgrzymkę do Ojczyzny papieŜ Jan Paweł II odbył w dniach od

31 maja do 10 czerwca 1997 roku. W ciągu 12 dni odwiedził dwanaście miast:

15 Por. Papieska kolekcja, art. cyt., nr 33, 17 sierpnia 2003, s. 44-45. 16 Skwarnicki M., Jan Paweł II, dz. cyt., s. 55. 17 Por. Papieska kolekcja, art. cyt., nr 37, 14 września 2003, s. 46. 18 Por. Papieska kolekcja, art. cyt., nr 33, 17 sierpnia 2003, s. 45.

Page 25: Praca mgr - Rapala

25

Wrocław, Legnicę, Gorzów Wielkopolski, Gniezno, Poznań, Kalisz,

Częstochowę, Zakopane, Ludźmierz, Kraków, Duklę, Krosno. Głównym celem

pielgrzymki było zakończenie 46 Międzynarodowego Kongresu

Eucharystycznego, udział papieŜa w obchodach 1000 lecia śmierci św.

Wojciecha. Podczas pielgrzymki papieŜ kanonizował królową Jadwigę

Andegaweńską i Jana z Dukli, oraz beatyfikował s. Marię Bernardynę Jabłońskią

i s. Marię Karłowską.19 Szósta pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, często

jest nazywana – jak zauwaŜa Marek Skwarnicki – pielgrzymką królewską; „nie

tylko ze względu na kanonizację królowej Jadwigi […], ale i dla tego, Ŝe w

czasie jej trwania odbyły się w Gnieźnie uroczystości 1000-lecia śmierci św.

Wojciecha, w których uczestniczyli prezydenci siedmiu krajów Europy

Środkowo-Wschodniej”.20

W dniach od 5 – 17 czerwca 1999 roku, papieŜ Jan Paweł II odbył siódmą

pielgrzymkę do Polski pod hasłem: „Bóg jest miłością”. Celem pielgrzymki był

udział papieŜa w zakończeniu II Ogólnopolskiego Synodu Plenarnego. Podczas

12 dniowego pobytu w Polsce, papieŜ odwiedził Gdańsk, Pelplin, Elbląg, Licheń,

Bydgoszcz, Toruń, Ełk, Wigry, Siedlce, Drohiczyn, Warszawę, Sandomierz,

Zamość, Łowicz, Sosnowiec, Kraków, Gliwice, Stary Sącz, Wadowice.

Kanonizował bł. Kingę i beatyfikował 111 osób – 108 męczenników z okresu II

wojny światowej, ks. Stefana Frelichowskiego, m. Reginę Protmann, i Edmunda

Bojanowskiego.21 Pielgrzymka ta, była najdłuŜszą pielgrzymką Jana Pawła II,

odbytą w jednym kraju. PapieŜ, odwiedzając rekordową liczbę miast,

przygotował niemal cały kraj na czas Wielkiego Jubileuszu Odkupienia. Treści

nauczania papieskiego oparte były na Ośmiu Błogosławieństwach.22

Ósmą pielgrzymkę do Ojczyzny pod hasłem: „Bóg bogaty w

miłosierdzie”, odbył papieŜ w dniach od 16 – 19 sierpnia 2002 roku. Głównym

powodem pielgrzymki było poświęcenie Sanktuarium Miłosierdzia BoŜego w

Krakowie. PapieŜ odwiedził Kraków i Kalwarię Zebrzydowską obchodzącą 400-

19 Por. Papieska kolekcja, art. cyt., nr 38, 21 września 2003, s. 46. 20 Skwarnicki M., Jan Paweł II, dz. cyt., s. 58. 21 Por. Papieska kolekcja, art. cyt., nr 39, 28 września 2003, s. 46. 22 Por. Papieska kolekcja, art. cyt., nr 33, 17 sierpnia 2003, s. 46.

Page 26: Praca mgr - Rapala

26

lecie istnienia. W czasie Mszy św. na krakowskich Błoniach, beatyfikował abpa

Zygmunta Szczęsnego Felińskiego, ks. Jana Balickiego o. Jana Beyzyma SJ, s.

Sancję Szymkowiak.23

WaŜnym aktem dokonanym przez papieŜa w Krakowie Łagiewnikach podczas

tej pielgrzymki, było zawierzenie świata Miłosierdziu BoŜemu. O tym

wydarzeniu wspominał papieŜ podczas przemówienia wygłoszonego do

Rodaków zgromadzonych na Placu św. Piotra, w dniu 19 maja 2003 roku: „[…]

Nie wahałem się w miejscu szczególnego objawienia miłosiernego Chrystusa, w

krakowskich Łagiewnikach, zawierzyć świat Miłosierdziu BoŜemu. Gorąco

wierzę, Ŝe ten akt oddania spotka się z ufną odpowiedzią wierzących na

wszystkich kontynentach i przyniesie ich odnowę wewnętrzną oraz umocnienie

w dziele budowania cywilizacji miłości”.24

Po krótkim prześledzeniu pielgrzymek papieskich do Ojczyzny moŜna

stwierdzić, Ŝe wszystkie począwszy od pierwszej do ostatniej stanowią swoistą

kontynuację. Przyczyniły się do oŜywienia wiary, wzbudzały nadzieję oraz

podnosiły na duchu. Papieskie pielgrzymki ukazywały Dekalog jako fundament

społeczeństwa demokratycznego, sakramenty święte jako źródło mocy, natomiast

uformowane sumienie jako najbardziej istotny punkt odniesienia oceny

prawdziwych wartości w nowej rzeczywistości wolnej Polski.

3. Kontekst kulturowy i polityczny wizyt

Pontyfikat Ojca Świętego Jana Pawła II, zapoczątkowany w 1978 roku,

przypadł na lata szczególnie trudne dla krajów Europy Środkowej, znajdujących

się wówczas pod silnym wpływem systemów totalitarnych. Podjęty przez

papieŜa trud pielgrzymowania do tych krajów, przyczynił się nie tylko do

uwolnienia spod reŜimu komunistycznego, ale otwarł drogę ku jedności

europejskiej. Pierwsza pielgrzymka do Polski, odbyta w 1979 roku, dała

23 Por. Papieska kolekcja, art. cyt., nr 40, 5 października 2003, s. 46. 24 Jan Paweł II, Wdzięczność dla Boga za ten czas łaski, przemówienie wygłoszone do Rodaków zgromadzonych na Placu św. Piotra w dniu 19 maja 2003 roku, L’osservatore Romano, rok XXIV, nr 7-8 (255), 2003, s. 46.

Page 27: Praca mgr - Rapala

27

początek kolejnym, które były nie tylko jej rozwinięciem, ale i kontynuacją. Po

kaŜdej pielgrzymce Jana Pawła II do Ojczyzny następowały mniej lub bardziej

widoczne zmiany wśród elit rządzących i wśród społeczeństwa.

23 października 1978 roku, podczas audiencji dla Polaków, papieŜ wyraził

chęć przybycia do Ojczyzny, na uroczyste obchody 900-lecia śmierci św.

Stanisława, które miały się odbyć w maju następnego roku. Władze PRL przyjęły

tę wiadomość niezbyt entuzjastycznie, ale nie mogły odmówić papieŜowi

odwiedzin własnego kraju, gdyŜ w razie sprzeciwu miałyby przeciwko sobie całe

społeczeństwo polskie. Po szczegółowych ustaleniach strony kościelnej ze stroną

państwową odnośnie scenariusza pielgrzymki, wizyta odbyła się w miesiąc

później niŜ planowano, w dniach od 2 – 10 czerwca 1979 roku.25 Wizyta Ojca

Świętego miała bardzo wyraźny akcent polityczny. Świadczą o tym słowa

papieŜa wypowiadane podczas przemówień i homilii. Do młodzieŜy

zgromadzonej przed klasztorem paulinów na Skałce Ojciec Święty powiedział:

„[…] Wy macie przenieść ku przyszłości to całe olbrzymie doświadczenie

dziejów, któremu na imię Polska. Jest to doświadczenie trudne […]. Tego trudu

się nie lękajcie![…]”.26

W spotkaniu z papieŜem podczas pielgrzymki wzięło udział, około 10 mln

Polaków. Najwięcej wiernych uczestniczyło we Mszy św. na krakowskich

Błoniach; około 2 miliony wiernych. Podczas tej mszy, w czasie homilii Ojciec

Święty najbardziej wyraźnie ujawnił cel swojej wizyty w Ojczyźnie. Jak moŜna

wnioskować, chodziło o umocnienie Polaków w wierze. Oto fragment homilii,

który bardzo wyraźnie określa cel papieskiej podróŜy: „Pozwólcie przeto, Ŝe tak

jak zawsze przy bierzmowaniu biskup i ja dzisiaj dokonam owego apostolskiego

włoŜenia rąk na wszystkich tu zgromadzonych, na wszystkich moich

rodaków.[…]. Musicie być mocni tą mocą, którą daje wiara! Musicie być mocni

mocą wiary! Musicie być wierni! Dziś tej mocy bardziej Wam potrzeba niŜ w

jakiejkolwiek epoce dziejów[…]”.27

25 Por. Polak G., Łoziński B., Ojciec wśród nas, Edycja Świętego Pawła 2002, s. 10 – 12. 26 Tkaczuk W., (red.), Jan Paweł II PapieŜ-Pielgrzym, Warszawa 1980, s. 25. 27 Jan Paweł II, Homilia wygłoszona podczas Mszy świętej na Błoniach krakowskich, Pielgrzymka do Ojczyzny, dz. cyt., s. 263-264.

Page 28: Praca mgr - Rapala

28

Homilie i przemówienia papieŜa kierowane do swoich rodaków nie pozostały

bez odpowiedzi. Po papieskiej wizycie w Ojczyźnie, ku zdziwieniu świata,

zaczął się okres gruntownych przemian. Wynikiem zachodzących w kraju

przemian było powstanie niezaleŜnego związku zawodowego „Solidarność”.28

Jerzy Eisler na międzynarodowej konferencji naukowej w Szczecinie, odbytej w

dniach 8 – 9 czerwca 2001 roku, wypowiadając się o stosunkach państwowo-

kościelnych w PRL następująco skomentował pierwszą pielgrzymkę papieŜa do

Polski: „[…] Wszędzie witały go nieprzebrane tłumy wiernych. W trakcie

spotkań ze swoim papieŜem społeczeństwo polskie po raz pierwszy od lat

poczuło swoją siłę; ludzie mogli zobaczyć jak wielu ich jest. Z dzisiejszej

perspektywy nie ulega wątpliwości, Ŝe Ojciec Święty przebudził rodaków. W rok

po jego pierwszej pielgrzymce przez Polskę przetoczyła się największa w jej

dziejach fala strajków, w wyniku której na scenie politycznej pojawił się NSZZ

„Solidarność” – pierwsza masowa, legalna organizacja niezaleŜna od władzy

państwowej w państwie realnego socjalizmu”.29

13 grudnia 1981 roku w Polsce został wprowadzony stan wojenny.

Zrozpaczone społeczeństwo tym faktem, oraz nieustannie wzmagającym się

kryzysem ekonomicznym, spodziewało się „swojego pocieszyciela” w 1982

roku, z okazji 600-lecia obecności Cudownego Obrazu Matki Boskiej na Jasnej

Górze. PapieŜowi takŜe zaleŜało na tym terminie, jednak władze, podobnie jak

poprzednim razem, udaremniły te oczekiwania, przesuwając termin papieskiej

wizyty w kraju na rok 1983. Obawiano się wówczas, „Ŝe obecność papieŜa

ośmieli opozycję do demonstracji, które odbywałyby się przy aprobacie

społeczeństwa niemogącego darować komunistom stanu wojennego”.30

PapieŜ zapowiadając wizytę zaznaczył, iŜ przybycie na obchody 600-lecia

Obrazu Matki Boskiej Jasnogórskiej traktuje jako swój obowiązek nie tylko

religijny, ale równieŜ patriotyczny. Wizyta była oczekiwana przez wszystkich;

przez zrozpaczone społeczeństwo, Kościół, a nawet przez przywódców

28 Por. Polak G., Łoziński B., Ojciec wśród nas, dz. cyt., s. 23 29 Eisler J., Stosunki państwo-Kościół w PRL, w: Społeczeństwa i Kościoły Europy Środkowej, red. Krzysztof Kowalczyk, Artur Kubaj, Radosław Wróblewski, Tuchów 2001, s. 56. 30 Polak G., Łoziński B., Ojciec wśród nas, dz. cyt., s. 31.

Page 29: Praca mgr - Rapala

29

komunistycznych. Komuniści myśleli, iŜ wizyta, (której wcześniej określili

kształt), przyczyni się do rozbicia jedności w episkopacie, rozwarstwienia kleru a

w konsekwencji do osłabienia pozycji Kościoła jako ośrodka opiniotwórczego.

W tym celu podjęto działalność propagandową; przesyłano do papieŜa anonimy z

oskarŜeniami skierowanymi przeciw wybranym przedstawicielom Kościoła,

organizowano róŜnego rodzaju szykany, mające na celu skompromitowanie w

oczach papieŜa niektórych księŜy (m.in. Henryka Jankowskiego, Jerzego

Popiełuszkę). Telewizja pod naciskiem władz emitowała programy o wydźwięku

antykościelnym. DuŜą aktywnością poprzez nasilenie represji i działań wykazała

się sekcja „D” – dezinformacji i dezingerecji powołana do walki z Kościołem.31

Przybywający wówczas do Ojczyzny papieŜ był jedyną nadzieją wielu milionów

Polaków. Podczas homilii w katedrze warszawskiej dał wyraz swojej

solidarności ze wszystkimi Polakami mówiąc: „staję pod krzyŜem Chrystusa […]

zwłaszcza z tymi, którzy najboleśniej czują cierpki smak zawodu, upokorzenia,

cierpienia, pozbawienia wolności, krzywdy, podeptanej godności człowieka

[…]”. 32

PapieŜ widział i nieustannie widzi przyszłość kaŜdego narodu w przyszłym

pokoleniu. Dowodem tego są liczne apele papieŜa kierowane do młodzieŜy.

Przykładem tego, mogą słowa wypowiedziane do młodzieŜy na Jasnej Górze:

„Musicie od siebie wymagać, nawet gdyby inni od Was nie wymagali. […].

Czuwam, to nasza odpowiedź na BoŜą miłość. Oznacza to Ŝycie zgodnie z

nakazami sumienia, dostrzeganie drugiego człowieka i odpowiedzialność za to

wielkie, wspólne dziedzictwo, któremu na imię Polska”.33

Podczas pielgrzymki papieŜ odbył dwie rozmowy z gen. Wojciechem

Jaruzelskim, a po zakończeniu oficjalnej części pielgrzymki, 23 czerwca 1983

roku, w Dolinie Chochołowskiej w Tatrach, spotkał się z Lechem Wałęsą i jego

rodziną.34

31 Por. tamŜe, s. 31-36. 32 Jan Paweł II, Homilia podczas Mszy świętej w Bazylice Archikatedralnej, Druga pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, red. Małgorzata Morek, Jarmila Sobiepan, Warszawa 1983, s. 50. 33 Por. Jan Paweł II, Słowo do młodzieŜy przed Apelem Jasnogórskim, Druga pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, dz. cyt., s. 134-135. 34 Por. Eisler J., Stosunki państwo-Kościół w PRL, dz. cyt., s. 57.

Page 30: Praca mgr - Rapala

30

Druga wizyta papieska w Ojczyźnie odegrała bardzo waŜną rolę. Obecność Ojca

Świętego w Polsce, nie tylko przyniosła otuchę zrozpaczonemu społeczeństwu,

ale jeszcze bardziej skupiła je wokół Kościoła. Obecność papieŜa i jego poparcie

dla Solidarności, sprawiły, Ŝe komuniści w tej konfrontacji ponieśli kolejną

poraŜkę.35 „W czasie tej pielgrzymki – mówił Jerzy Eisler podczas konferencji

naukowej – Polacy ponownie zobaczyli swoją siłę. PapieŜ znów dał im nadzieję i

pokazał, Ŝe choć czeka ich długa droga, to jednak cel jest wyraźnie określony.

Było to niezwykle waŜne, jako, Ŝe wtedy właśnie opozycja przeŜywała pewien

kryzys. Organizowane w stanie wojennym uliczne demonstracje przyniosły

ofiary, niewiele dając w zamian społeczeństwu. Coraz więcej ludzi było po

prostu zmęczonych przeciągającą się sytuacją. Władza nie miała dość siły, Ŝeby

definitywnie pokonać Solidarność, ta zaś nie miała dostatecznej determinacji, by

zmusić jej przedstawicieli do podjęcia powaŜnych rozmów na temat przyszłości

Polski”.36

Organizacja trzeciej pielgrzymki papieŜa nie napotykała tak duŜych

trudności jak dwie poprzednie, ale władze państwowe i tym razem nie chciały

dopuścić do spotkania Ojca Świętego z Lechem Wałęsą, protestowały przeciw

nawiedzeniu grobu ks. Jerzego Popiełuszki, spotkaniu papieŜa z ludnością

Gdańska. Tym razem upór papieŜa doprowadził do tego, iŜ w programie

pielgrzymowania zostały ujęte nawet te miejscowości, które poprzednio zostały

wyeliminowane przez władze PRL. Na wniosek władz państwowych z programu

pielgrzymki wykreślono jedynie Rzeszów, za zgodą przedstawicieli władz

Kościoła. Papieskie pielgrzymki do Ojczyzny, począwszy od pierwszej, zaczęły

odbywać się w cyklu czteroletnim, by polskiemu społeczeństwu umoŜliwi ć

systematyczne spotkania z papieŜem; taki bowiem był zamysł Episkopatu

Polski.37

Kraj, do którego przybywał papieŜ w 1987 roku, był „zmęczony”. Zmęczone

było społeczeństwo, zmęczona była władza. „Solidarność” ujawniła swoje

struktury, a władza komunistyczna bliska była upadku. Część społeczeństwa

35 Por. Polak G., Łoziński B., Ojciec wśród nas, dz. cyt., s. 43. 36 Eisler J., Stosunki państwo-Kościół w PRL, dz. cyt., s. 57. 37 Por. Polak G., Łoziński B., Ojciec wśród nas, dz. cyt., s. 50-52.

Page 31: Praca mgr - Rapala

31

zaczęła emigrować, nie czekając na poprawę sytuacji w kraju. PapieŜ podczas

przemówień i homilii oprócz „rachunku sumienia”, akcentował problemy świata

pracy.38

WaŜnym punktem papieskiej pielgrzymki była wizyta w Gdańsku, kolebce

„Solidarności”. W homilii, papieŜ powołując się na słowa św. Pawła Apostoła

zawarte w Liście do Galatów: „Jeden drugiego brzemiona noście […]”39, uczył o

międzyludzkiej i społecznej solidarności. Oto fragment homilii: „[…]

Solidarność to znaczy: jeden i drugi, a skoro brzemię, to brzemię niesione razem

we wspólnocie. A więc nigdy: jeden przeciw drugiemu. […] I nigdy brzemię

dźwigane przez człowieka samotnie. Bez pomocy drugich. Nie moŜe być walka

silniejsza od solidarności. […] Gdy mówi się: naprzód walka, […], to bardzo

łatwo drugi, czy drudzy pozostają na polu społecznym przede wszystkim jako

wrogowie. Jako ci, których trzeba zwalczyć, zniszczyć. Nie jako ci, z którymi

trzeba szukać porozumienia, z którymi trzeba wspólnie obmyślać, jak dźwigać

brzemiona”.40

Podczas tej pielgrzymki papieŜ dwukrotnie rozmawiał z gen. Wojciechem

Jaruzelskim, oraz spotkał się z Lechem Wałęsą. Owoce papieskiego nauczania

były widoczne juŜ po dwóch latach, kiedy zawarto porozumienie Okrągłego

Stołu. W dniu 4 czerwca 1989 roku odbyły się wybory do parlamentu, które

wygrała „Solidarność”, a latem powstał rząd Tadeusza Mazowieckiego.41

Apostolska pielgrzymka Jana Pawła II do Polski w roku 1987, była ostatnią w

okresie komunizmu, a dokładniej mówiąc, upadającego komunizmu. Świadectwo

temu dają znów słowa Jerzego Eislera: „[…] I tym razem ludzie dali wyraz

swoim rzeczywistym odczuciom i nadziejom. Największy optymizm – ale jak się

miało później okazać – największą polityczną przenikliwość zaprezentowali

członkowie MRK „Solidarność”, którzy na Mszę św. na placu Defilad w

Warszawie przyszli z wielkim transparentem: Czwarta pielgrzymka juŜ do wolnej

38 Por. Poniewierski J., Pontyfikat 25 lat, Kraków 2003, s. 144-145. 39 Ga 6, 2. 40 Jan Paweł II, Homilia podczas Mszy świętej dla ludzi pracy, Trzecia Pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, dz. cyt., s. 213-214. 41 Por. Poniewierski J., Pontyfikat 25 lat, dz. cyt., s. 144-145.

Page 32: Praca mgr - Rapala

32

Ojczyzny. Rzeczywiście, gdy cztery lata później, w czerwcu 1991 roku, papieŜ po

raz czwarty przyjechał do Polski był to juŜ zupełnie inny kraj”.42

Organizacja czwartej pielgrzymki Ojca Świętego do Ojczyzny w roku

1991 nie wymagała tylu zabiegów, co poprzednie, bowiem papieŜ przyjeŜdŜał

wówczas do wolnej Polski. Miejsca, w których papieŜ miał się spotkać z

rodakami, nie były cenzurowane przez władze państwa, a nowością było to, iŜ

papieŜ w wolnej Polsce był witany przez Lecha Wałęsę – prezydenta

suwerennego państwa. Nowością, dlatego, iŜ podczas dwóch ostatnich

pielgrzymek Ojciec Święty rozmawiał z Lechem Wałęsą nieoficjalnie, a władze

robiły wszystko, aby te spotkania zostały udaremnione.

Czwarta pielgrzymka papieŜa do Ojczyzny, mimo, Ŝe została odbyta w wolnym

kraju, wcale, jak mogłoby się wydawać, nie była łatwiejszą od poprzednich.

Społeczeństwo polskiego Kościoła trawione było odmiennym problemem od

komunizmu, problemem źle rozumianej wolności, źle pojętej demokracji. Czas

wizyty Ojca Świętego w Ojczyźnie, był walką o Kościół, o jego miejsce w

demokratycznym państwie. PapieŜ przybywając do Polski był świadom podziału

Polaków w takich kwestiach jak: nauka religii w szkole, ustawa antyaborcyjna,

często stawiany zarzut Kościołowi o mieszanie się do polityki.

PapieŜ podczas pierwszej części pielgrzymki (pielgrzymka odbyła się w dwóch

turach: 1-9 czerwca i 13-16 sierpnia 1991) przestrzegał Polaków przed złym

rozumieniem wolności, podkreślił wyraźnie, Ŝe Kościół nie utoŜsamia się z

Ŝadną partią polityczną, ani nie wiąŜe się z Ŝadnym systemem politycznym, a

rdzeniem katechezy uczynił Dekalog.43

Rolę papieŜa podczas tej pielgrzymki porównano z rolą MojŜesza, poniewaŜ

przeprowadził swój lud do wolnej ojczyzny i dał mu „Dziesięć Przykazań”.

Rozczarowanie wśród Polaków, spowodowane treścią papieskich katechez

ciekawie zinterpretował Janusz Poniewierski: „[…] Jan Paweł II przybył do

Polski jak ktoś, kto staje na czele wyzwolonego właśnie (i błądzącego) narodu,

by dać mu Dekalog i poprowadzić ku Ziemi Obiecanej. MojŜesza nie zawsze

42 Eisler J., Stosunki państwo-Kościół w PRL, dz. cyt., s. 58. 43 Por. Polak G., Łoziński B., Ojciec wśród nas, dz. cyt., s. 66-68.

Page 33: Praca mgr - Rapala

33

otaczała powszechna akceptacja; w czasie czwartej pielgrzymki do Polski Ojciec

Święty spotkał się z zarzutami części społeczeństwa, Ŝe nie rozumie liberalnej

demokracji oraz miesza płaszczyznę prawną (i dziedzinę polityki) z porządkiem

religijnym”.44

Czerwcowa pielgrzymka posiadała takŜe wymiar ekumeniczny. PapieŜ złoŜył

wizytę w prawosławnej świątyni w Białymstoku oraz przekazał ofiarę pienięŜną

na odbudowę spalonej cerkwi na Świętej Górze Grabarce. Ekumenicznym

wydarzeniem była wizyta papieŜa w kościele ewangelicko-augsburskim

(luterańskim), Trójcy Świętej w Warszawie. PapieŜ powołując się na Ŝyciorysy

Juliusza Burschego (męczennika za Polskę w czasie II wojny światowej) i ks.

Zygmunta Michelisa (ekumenisty) wykazał, iŜ niesłusznym jest utoŜsamianie

polskości tylko z katolicyzmem, gdyŜ ci byli innego wyznania i takŜe okazali się

wielkimi patriotami. Ponadto papieŜ podkreślił, i Ŝ stosunki wyznaniowe powinna

kształtować miłość a nie tylko wzajemna tolerancja. Spotkanie papieŜa w

Przemyślu z mieszkającymi w Polsce Ukraińcami, Litwinami, śydami zaŜegnało

spór o przemyską katedrę Kościoła bizantyńsko-ukraińskiego.45

Podczas drugiej części wizyty papieŜ spotkał się z młodzieŜą w Częstochowie na

Jasnej Górze. W spotkaniu wzięła udział młodzieŜ z byłego ZSRR w liczbie 100

tysięcy, co przed kilkoma laty byłoby nawet nie do pomyślenia. Obecność tych

gości w spotkaniu, to nie tylko kolejny dowód obalenia komunizmu, ale prorocza

wizja przyszłości, zjednoczonej Europy, której korzenie znajdują się na

Wschodzie i na Zachodzie.46

Najkrótsza pielgrzymka Ojca Świętego do Ojczyzny, odbyła się 22 maja

1995 roku. Najkrótsza, bo trwała zaledwie jedenaście godzin, jednak dostarczyła

wielu emocji. Treść papieskich katechez, w których papieŜ apelował „o ludzi

sumienia”, to nie jedyny wymiar tej wizyty. Sam cel pielgrzymki – oddanie czci

Janowi Sarkandrowi, (kanonizowanemu dzień wcześniej w Ołomuńcu), ofierze

wojen religijnych pomiędzy katolikami i protestantami – odkrywa takŜe inny

wymiar tej wizyty, wymiar ekumeniczny. Obecność papieŜa w Skoczowie, w

44 Poniewierski J., Pontyfikat 25 lat, dz. cyt., s. 200. 45 Por. Polak G., Łoziński B., Ojciec wśród nas, dz. cyt., s. 68-71. 46 Por. tamŜe, s. 74.

Page 34: Praca mgr - Rapala

34

kościele wyznania ewangelicko-augsburskiego oraz ekumeniczna modlitwa – jak

mówił luterański bp Paweł Anweiler podczas powitania papieŜa – „będzie

świadectwem, Ŝe moŜemy się wznieść ponad wszystkie podziały”.47

Ekumeniczny wymiar tej wizyty wyraźnie określił papieŜ, gdy mówił o Śląsku

Cieszyńskim, największym w Polsce skupisku ewangelików, których łączy z

katolikami nie tylko wspólna ojczyzna, ale i wspólna wiara w Chrystusa. PapieŜ

apelował, aby w obliczu zbliŜającego się Jubileuszu Chrześcijaństwa podjąć

wysiłki ekumeniczne, by zbliŜający się rok 2000 zastał Kościół zjednoczony

całkowicie, albo przynajmniej, mniej podzielony. Jedność Kościoła, o którą

apelował i wciąŜ apeluje papieŜ, „jedność, o którą modlił się Chrystus – mówił w

rozmowie z papieŜem bp Paweł Anweiler – wciąŜ jest zadaniem do

wypełnienia”.48

Kolejna pielgrzymka Jana Pawła II do Polski, w roku 1997 (szósta), często

jest nazywana pielgrzymką pojednania. W czasie tej wizyty papieŜ stanął ponad

podziałami, a treść papieskiej katechezy wskazywała społeczeństwu drogę ku

budowaniu demokratycznego państwa. Sytuacja panująca w kraju nie była godna

pozazdroszczenia; krajem rządzili postkomuniści, którzy nie chcieli dopuścić do

ratyfikacji konkordatu, liczne spory i kontrowersje budziła nowa konstytucja

oraz zliberalizowana ustawa aborcyjna.

Podczas tej wizyty, papieŜ kontynuował zapoczątkowany niegdyś proces

jednania chrześcijan. Ekumeniczny wymiar pielgrzymki stosunkowo silnie

zaznaczył się podczas wspólnego zgromadzenia na modlitwie we wrocławskiej

Hali Ludowej. W modlitewnym spotkaniu z papieŜem udział wzięli chrześcijanie

nie tylko tradycji katolickiej, prawosławnej, protestanckiej czy starokatolickiej,

ale takŜe przedstawiciele tradycji Ŝydowskiej i muzułmańskiej.49

W przemówieniu do zebranych papieŜ powołał się na słowa modlitwy

arcykapłańskiej50, czyli na prośbę Jezusa za przyszły Kościół i uczynił je

przedmiotem dalszej refleksji. Podczas przemówienia papieŜ w formie pytań

47 TamŜe, s. 84. 48 TamŜe. 49 Polak G., Łoziński B., Ojciec wśród nas, dz. cyt., s. 92-94. 50 Zob. J 17, 20-21.

Page 35: Praca mgr - Rapala

35

wyraził swoje ubolewanie nad rozbiciem chrześcijańskim. PapieŜ pytał: „Czy

moŜemy być w pełni pojednani z Chrystusem, jeśli nie jesteśmy w pełni

pojednani między sobą? Czy moŜemy wspólnie i skutecznie świadczyć o

Chrystusie, nie będąc pojednani z sobą? Czy moŜemy pojednać się ze sobą, nie

przebaczając sobie nawzajem? Warunkiem pojednania – mówił papieŜ – jest

przebaczenie, które nie jest moŜliwe bez wewnętrznej przemiany i nawrócenia,

będących dziełem łaski”.51

Owocem tego spotkania było nawiązanie dialogu teologicznego ze strony

hierarchii Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce z Kościołem Starokatolickim

Mariawitów i Kościołem Polskokatolickim (narodowym).52

WaŜnym wydarzeniem podczas tej wizyty, które przeszło do historii pod nazwą

II Zjazdu Gnieźnieńskiego, było spotkanie papieŜa z prezydentami siedmiu

państw: Litwy, Ukrainy, Słowacji, Czech, Węgier, Niemiec i Polski, w Gnieźnie

u groby św. Wojciecha.53

Spotkanie siedmiu przedstawicieli państw z papieŜem u „grobu” św. Wojciecha

(a takŜe kanonizacja na krakowskich Błoniach królowej Jadwigi), nadały

papieskiej pielgrzymce wiele akcentów międzynarodowych i uniwersalnych.

Ojciec Święty, poprzez swoje katechezy ukazywał Kościołowi w Polsce, z jakimi

wartościami i tradycjami powinien odnaleźć swoje miejsce w nowej Europie.

W Gnieźnie wygłosił orędzie do prezydentów siedmiu państw na temat

chrześcijańskiej wizji zjednoczonej Europy. W przemówieniu za wzór stawiał

postać św. Wojciecha, wskazywał na Jego nieprzemijające świadectwo,

przejawiające się w umiejętności harmonijnego łączenia róŜnych kultur.54

Przypomniał zadania polityków, by w czasie umacniania instytucji

demokratycznych, rozwoju gospodarczego i współpracy międzynarodowej,

pamiętali o tym, iŜ wszystkie zadania osiągną naleŜyty cel wtedy, gdy zapewnią

51 Jan Paweł II, Przemówienie podczas spotkania ekumenicznego w Hali Ludowej, V pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, red. Jan Jerzy Górny, Olsztyn 1997, s. 29. 52 Por. Polak G., Łoziński B., Ojciec wśród nas, dz. cyt., s. 94. 53 Por. tamŜe, s. 96. 54 Por. Jan Paweł II, Orędzie do prezydentów siedmiu państw europejskich, Europa zjednoczona w Chrystusie, dz. cyt, s. 309.

Page 36: Praca mgr - Rapala

36

taki poziom Ŝycia, który pozwoli człowiekowi rozwijać wszystkie wymiary

swojej osobowości.55

NajdłuŜszą pielgrzymkę do Polski podczas swego pontyfikatu odbył

papieŜ w 1999 roku. […] „Pielgrzymka do Ojczyzny – mówił papieŜ na lotnisku

podczas powitania – […] stanowi jakby przedłuŜenie poprzedniej z roku 1997.

Zaczynam ją u wybrzeŜy Bałtyku, w Gdańsku, gdzie dokonały się wielkie dzieła

i doniosłe wydarzenia w historii naszego Narodu. Tu bowiem zakończył swoją

apostolską misję św. Wojciech w roku 997. Przed dwoma laty danym mi było

rozpocząć jubileuszową uroczystość Jego śmierci męczeńskiej. To milenium

rozpoczęte w Pradze, kontynuowane w Gnieźnie, dzisiaj nad Bałtykiem, w

Gdańsku[…]”.56

Zainicjowane przez papieŜa podczas poprzednich pielgrzymek spotkania

ekumeniczne były kontynuowane w Siedlcach i Drohiczynie. Do Siedlec na

spotkanie z papieŜem przyjechało pięć tysięcy grekokatolików z Ukrainy. W

Drohiczynie w spotkaniu ekumenicznym udział wzięły wszystkie kościoły

wchodzące w skład Polskiej Rady Ekumenicznej, a takŜe śydzi i Muzułmanie.57

PapieŜ podczas przemówienia ekumenicznego kontynuował apel o jedność z

poprzedniego spotkania. Oto fragment przemówienia: „[…] Chrystus załoŜył

jeden jedyny Kościół i pragnie, aby takim był zawsze. Musimy więc wszyscy,

stojąc u bram nowego okresu dziejów, uczynić rachunek sumienia z

odpowiedzialności za istniejące podziały. Musimy przyznać się do popełnionych

win i wybaczyć je sobie nawzajem[…]”.58

Historycznym wydarzeniem pielgrzymki, była wizyta Ojca Świętego w

polskim parlamencie w Warszawie, Jego przemówienie, a takŜe udział w tym

spotkaniu wszystkich Ŝyjących prezydentów: Ryszarda Kaczorowskiego,

Wojciecha Jaruzelskiego, Lecha Wałęsy, Aleksandra Kwaśniewskiego.

55 Por. tamŜe, s. 310. 56 Jan Paweł II, Przemówienie powitalne na lotnisku, VII pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, red. Jan Jerzy Górny, Olsztyn 1999, s. 17. 57 Por. Polak G., Łoziński B., Ojciec wśród nas, dz. cyt., s. 114-115. 58 Jan Paweł II, Przemówienie wygłoszone podczas naboŜeństwa ekumenicznego, VII pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, dz. cyt., s. 111.

Page 37: Praca mgr - Rapala

37

W czasie przemówienia papieŜ wyraził swoje zadowolenie z kształtu

dokonanych przemian w kraju.59 Podkreślił rol ę Kościoła, jaką odegrał w

burzeniu systemów totalitarnych i budowy demokracji opartej na zasadach

etycznych. Oto fragment przemówienia: „[…] Wyzwania stojące przed

demokratycznym państwem domagają się solidnej współpracy wszystkich ludzi

dobrej woli – niezaleŜnie od opcji politycznej czy światopoglądu wszystkich,

którzy pragną razem tworzyć wspólne dobro Ojczyzny. Szanując właściwą Ŝyciu

wspólnoty politycznej autonomię, trzeba pamiętać jednocześnie o tym, Ŝe nie

moŜe ona być rozumiana jako niezaleŜność od zasad etycznych”.60 PapieŜ

ostrzegał polski parlament przed ideologizowaniem demokracji oraz

pozbawieniem polityki moralnych zasad.

PapieŜ, kończąc siódmą, najdłuŜszą pielgrzymkę swego pontyfikatu do kraju, w

poŜegnalnym przemówieniu wyraził ubolewanie, iŜ nie mógł być we wszystkich

miejscach, do których był zaproszony, toteŜ zapewniał, iŜ duchem obejmował

całą Polskę, kaŜdą polską rodzinę. „Przybyłem do wszystkich i bez wyjątku, aby

u schyłku tego tysiąclecia przypomnieć tę jedną zasadniczą prawdę, na której jest

zbudowana nasza wiara – prawdę, Ŝe Bóg jest miłością”.61

W czasie ostatniej pielgrzymki do Ojczyzny, w sierpniu 2002 roku, papieŜ

zawierzył świat BoŜemu Miłosierdziu. Zawierzenia dokonał podczas konsekracji

nowego Sanktuarium, w krakowskich Łagiewnikach, które nazwał „światowym

centrum kultu Chrystusa miłosiernego”.62

WaŜnym wydarzeniem pielgrzymki był udział papieŜa w obchodach 400-letniej

rocznicy istnienia sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej. Miejsce to jest

szczególnie drogie dla papieŜa, bowiem tu przybywał jako dziecko, jako biskup

Krakowa, tu szukał rozwiązania trudnych spraw. Tym razem w czasie homilii

papieŜ prosił Maryję, by wypraszała u swego Syna „jedność wiary, jedność

ducha i myśli, jedność rodzin i jedność społeczną” dla narodu polskiego. „Przeto,

Orędowniczko nasza, one miłosierne oczy Twoje na nas zwróć,[…]. Dla ubogich

59 Polak G., Łoziński B., Ojciec wśród nas, dz. cyt., s. 116. 60 Jan Paweł II, Przemówienie w polskim Parlamencie, Europa zjednoczona w Chrystusie, dz. cyt., s. 336. 61 Jan Paweł II, Przemówienie poŜegnalne wygłoszone na lotnisku w Balicach, VII pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, dz. cyt., s. 254. 62 Por. Poniewierski J., Pontyfikat 25 lat, dz. cyt., s. 362-363.

Page 38: Praca mgr - Rapala

38

i cierpiących otwieraj serca zamoŜnych. Bezrobotnym daj spotkać pracodawcę.

Wyrzucanym na bruk pomóŜ znaleźć dach nad głową. Rodzinom daj miłość,

która pozwala przetrwać kaŜde trudności. Młodym pokazuj drogę i perspektywy

na przyszłość. Dzieci otocz płaszczem swej opieki, aby nie uległy zgorszeniu

[…].” 63 Słowa te dają świadectwo temu, iŜ wszystkie problemy i niedostatki w

kraju i w świecie, nie są obojętne Ojcu Świętemu, i Ŝe wobec Ŝadnego problemu

nigdy nie przeszedł i nie przejdzie obojętnie. Na koniec homilii papieŜ zawierzył

Maryi siebie i swój pontyfikat. „[…] Matko Najświętsza, Pani Kalwaryjska,

wypraszaj takŜe i mnie siły ciała i ducha, abym wypełnił do końca misję, którą

mi zlecił Zmartwychwstały. Tobie oddaję wszystkie owoce mego Ŝycia i posługi;

Tobie zawierzam losy Kościoła; Tobie polecam mój naród; Tobie ufam i Tobie

raz jeszcze wyznaję: Totus Tuus, Maria! Totus Tuus. Amen”64.

63 Jan Paweł II, Homilia wygłoszona podczas obchodów 400-lecia Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej, VIII pielgrzymka Jana Pawła II do Ojczyzny, red. Jan Jerzy Górny, Olsztyn 2002, s. 124. 64 TamŜe, s. 125.

Page 39: Praca mgr - Rapala

39

Rozdział II

WIZYTA W TARNOWIE – BEATYFIKACJA

KAROLINY KÓZKÓWNY

1. Beatyfikacja Karoliny Kózkówny głównym powodem wizyty

W dniach od 8-14 czerwca 1987 r. miała miejsce III Pielgrzymka Jana

Pawła II do Polski. PapieŜ przybył do ojczystego kraju na zaproszenie

Episkopatu Polski i najwyŜszych władz państwowych, aby przewodniczyć w II

Krajowym Kongresie Eucharystycznym, który przebiegał pod hasłem „Do końca

ich umiłował”. Na szlaku pielgrzymki między Lublinem a Krakowem był

Tarnów.

Ojciec św. z Lublina przybył do Tarnowa 9 czerwca o godz. 20.45

helikopterem. Jako miejsce powitania papieŜa wyznaczono lądowisko w

Mościcach na terenie ośrodka sportowo – rekreacyjnego w pobliŜu Zakładów

Azotowych w zachodniej dzielnicy Tarnowa. Na powitanie papieŜa przybył do

Mościc ks. bp Ordynariusz Jerzy Ablewicz oraz biskupi pomocniczy: ks. bp P.

Bednarczyk, ks. bp J. Gucwa oraz ks. bp W. Bobowski, a takŜe: ks. Prałat

Dziekan K. Kos, ks. Prałat Dziekan J. Rec, ks. Prałat E. Łomnicki, ks. Prałat W.

Kostrzewa, ks. M. Bednarz, ks. S. Sojka i ks. A. Kokoszka. Na powitanie

papieŜa przybyli takŜe przedstawiciele władz wojewódzkich i miejskich:

wojewoda tarnowski S. Nowak, przewodniczący Wojewódzkiej Rady

Narodowej M. MenŜyński, prezydent miasta Tarnowa M. Strzelecki,

wicewojewoda M. Chudzik oraz dyrektor wojewódzkiego wydziału d.s. Wyznań

F. Styczeń.

Przybycie papieŜa do Tarnowa oznajmiły dzwony, które w tym czasie

rozległy się we wszystkich kościołach diecezji tarnowskiej. Jako pierwszy

powitał Ojca św. bp Jerzy Ablewicz, następnie biskupi pomocniczy i zebrani

kapłani, przedstawiciele władz administracyjnych województwa i miasta; dwoje

dzieci wręczyło Ojcu św. kwiaty.

Page 40: Praca mgr - Rapala

40

Po powitaniu Ojciec św. udał się ulicami: Traugutta, Czerwonych

Klonów, Czerwoną, Krakowską, Nowy Świat, DzierŜyńskiego do swojej

rezydencji w domu biskupim. U progu Kurii Diecezjalnej papieŜ został powitany

chlebem i solą przez ks. Infułata Kanclerza J. Rzepę, a dzieci wręczyły Ojcu św.

kwiaty. Stąd papieŜ udał się na krótką adorację Najświętszego Sakramentu do

kaplicy domowej bpa Ablewicza a następnie do salonu biskupiego, gdzie ks.

Kanclerz przedstawił Ojcu św. zebranych księŜy, siostry zakonne i innych

pracowników Kurii.

Podczas, gdy papieŜ był na posiłku, przed Kurią zgromadziła się młodzieŜ

w liczbie około 2500 osób. Wśród niej znaleźli się alumni Seminarium

Duchownego w Tarnowie, młodzieŜ zakonna, studenci oraz harcerze. Śpiewem

piosenek religijnych spowodowali, Ŝe papieŜ w towarzystwie bpa Ablewicza

pojawił się w oknie. Rozległy się oklaski, które po chwili przerodziły się w

śpiew, tym razem Apelu Jasnogórskiego, w który włączył się sam Ojciec św.

Następnie papieŜ przemówił do młodzieŜy. Było to jego pierwsze publiczne

przemówienie w Tarnowie. Po przemówieniu papieŜ udał się na spoczynek a

młodzieŜ jeszcze przez chwilę śpiewała piosenki religijne.

PapieŜ od lat był związany z tym miastem, a ściślej mówiąc, z ks. bp

Jerzym Ablewiczem. Świadczą o tym choćby słowa, skierowane do młodzieŜy

zebranej przed siedzibą biskupią: ,,Muszę wam jeszcze powiedzieć, Ŝe się w

ogóle bardzo cieszę, Ŝe jestem w Tarnowie. Nie macie pojęcia, jak ja zawsze

lubiłem jeździć do Tarnowa, do księdza biskupa Ablewicza i myślałem sobie,

czy teŜ ja jeszcze kiedyś pojadę do Tarnowa? I oto jestem”.65

Przyjmując zaproszenie do Tarnowa Ojciec św. chciał uczcić dwustuletnie

dzieje diecezji tarnowskiej, która świętowała jubileusz od 7-14 IX 1986 r., i

wprowadzić Kościół tarnowski w trzecie stulecie jego istnienia i działania. Tu

takŜe doszło do osobnego spotkania papieŜa z duchowieństwem i siostrami

zakonnymi, które było jedynym na trasie III Pielgrzymki, a dla diecezji

65 Jan Paweł II, Słowo do młodzieŜy zgromadzonej przed rezydencją biskupią w Tarnowie, Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 63.

Page 41: Praca mgr - Rapala

41

tarnowskiej stanowiło swego rodzaju wyróŜnienie, jako bardzo obfitującej w

powołania kapłańskie i zakonne.

Dla Tarnowa było to wydarzenie niezwykłe. Bowiem po 657 latach

swego istnienia miejsce to dostąpiło niespotykanego w swojej historii zaszczytu

goszczenia Zastępcy Chrystusa na ziemi, Piotra naszych czasów, Jana Pawła II,

papieŜa Polaka.66

Nie bez znaczenia był teŜ fakt, Ŝe w roku 1987 przypada 25-lecie

pasterzowania Kościołowi tarnowskiemu ks. bpa Jerzego Ablewicza i Ojciec św.

niejako mimochodem uczestniczył w tym jubileuszu.

Głównym jednakŜe powodem wizyty Jana Pawła II w Tarnowie była

beatyfikacja chłopskiej córki urodzonej w Wał Rudzie, Sługi BoŜej Karoliny

Kózkówny.

PapieŜ pragnął spotkać się z ludźmi polskiej wsi, aby uroczystości

kongresowe i beatyfikacyjne przyczyniły się do odnowienia poczucia godności

chłopa, który „Ŝywi” i „broni”. Ci, bowiem (polscy rolnicy) swoim sercem i

pracą są najbliŜsi tej ziemi, z której wyszła Karolina Kózka.

Wizytę Ojca św. w Tarnowie i beatyfikację Sługi BoŜej Karoliny

Kózkówny zapowiedział biskup w swoim liście do diecezjan, który był

odczytywany 15 marca, w II Niedzielę Wielkiego Postu (cz. I) i 22 marca, w III

Niedzielę Wielkiego Postu (cz. II), 1987 r.67

2. Charakterystyka postaci Sługi BoŜej Karoliny Kózkówny

Błogosławiona Karolina Kózka przyszła na świat 2 sierpnia 1898 roku. Jej

krótkie Ŝycie przypadło na czasy trudne i pełne zagroŜeń. Stosunki między

mocarstwami stawały się, co raz bardziej napięte. Wojna nie ominęła takŜe

maleńkiej wioski. Jej ofiarą stała się wiejska dziewczyna, która pokazała jak

realizować swoje Ŝyciowe powołanie. Urodzona w podtarnowskiej wsi Wał-

66 Por. Kokoszka A., Jan Paweł II w Kościele Tarnowskim (9-10 czerwca 1987), Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 235. 67 Zob. Ablewicz J., Chwała i Wezwanie, list pasterski na Wielki Post 1987 r. zapowiadający beatyfikację Czcigodnej Sługi BoŜej Karoliny Kózkówny przez Ojca św. Jana Pawła II w Tarnowie, Currenda 137, nr 4-6, kwiecień-czerwiec 1987, s. 133.

Page 42: Praca mgr - Rapala

42

Ruda, najuboŜszym przysiółku Śmietanie, mieszkała wraz z jedenaściorgiem

rodzeństwa i rodzicami w ubogim domu. Chrzest Karoliny miał miejsce 7

sierpnia 1898 roku w kościele parafialnym w Radłowie.

Codzienne Ŝycie Kózków wypełniała cięŜka Ŝmudna praca, modlitwa w

domu i w kościele oraz wypoczynek połączony ze śpiewem pieśni religijnych i

piosenek patriotycznych. „[…] MoŜna było tam słyszeć pieśń poboŜną,

zwłaszcza Godzinki o Najśw. Pannie, kolędy w czasie BoŜego Narodzenia,

Gorzkie śale w Wielkim Poście”.68

Karolina kochała szkołę. Zawsze pilna i sumienna kaŜde świadectwo

przynosiła celujące, co bardzo podobało się jej nauczycielowi Franciszkowi

Stawiarzowi. Szczególną miłością darzyła religię, której uczył ks. Władysław

Mendrala. ,,[…] Potrafiła ściągać okolicznych mieszkańców i czytać im głośno

ciekawe wyjątki z Ksiąg św. i z dzieł pisarzy kościelnych ”.69

Po skończeniu nauki w szkole pracowała w gospodarstwie rodziców albo

w pobliskim dworze, gdzie zarabiała potrzebne pieniądze.

Karolina często chodziła do Kościoła; nie tylko w niedzielę, ale równieŜ

w dzień powszedni o ile pozwalały jej na to domowe obowiązki. Zawsze

przystępowała do Komunii św. W opinii licznych przyjmowała ją ze

szczególnym skupieniem, ze złoŜonymi rękami, z pochyloną głową. W nagrodę

za to ks. Proboszcz wybrał ją do noszenia obrazów w niedzielnej procesji, do

czego dopuszczał najlepsze w parafii dziewczęta. Gotowa zawsze do usług,

pełniła obowiązki zelatorki „śywego RóŜańca”. RóŜaniec odmawiała

codziennie, bo jak sama mówiła „kaŜde Zdrowaś napełniało ją wielką

radością”.70

W Ŝyciu kierowała się Ŝywą wiarą. To ona wskazywała jej cel Ŝycia,

oświecała drogę, budziła nadzieję na wieczne szczęście. Cokolwiek czyniła

robiła to dla chwały BoŜej. W szczególniejszy sposób zawierzyła Maryi całą

siebie.

68 Kania W., Kwiat naszych łąk, Tarnów 1989, s. 6. 69 TamŜe, s. 7-8. 70 TamŜe, s. 9.

Page 43: Praca mgr - Rapala

43

Kochała rodziców, nigdy się im nie sprzeciwiała. Była dobra i Ŝyczliwa

dla koleŜanek. Świadkowie twierdzili, Ŝe była pogodnego i wesołego

usposobienia, chętnie okazywała pomoc potrzebującym. Przypisywano jej

określenie „prawdziwy anioł”. KoleŜanki w swoich wypowiedziach podkreślały

jej zrównowaŜenie i powagę.71

Kochała swoje rodzeństwo. Z wielkim zapałem uczyła je katechizmu. Jej

siostra mówiła, Ŝe nie robiła róŜnicy między nimi, wszystkich jednakowo lubiła.

Szczególnie umiłowała cnotę czystości, której pilnie strzegła i o nią się

modliła. Poeta ludowy Franciszek Biedroń w swoim dziele przypisał jej takie

słowa:

„Chcę być czysta jak ta rosa

co się perli, skrzy i świeci,

czysta jak te dźwięki dzwonu,

kiedy płyną pod niebiosa.

O to modły ślę do Tronu”.72

Prowadziła głębokie Ŝycie wewnętrzne. Umiała rozporządzać bogactwem

duchowym otrzymanym od Boga dodając do niego swą pracowitość.

Wykazywała wielki zapał w zdobywaniu wiedzy, czytaniu ksiąŜek. Siostra

Karoliny, Katarzyna wspominała: „Karolina była mocnego usposobienia, co

sobie postanowiła, to tak musiało być”.73

Jej Ŝyciową postawę przenikała naturalność i prostolinijność. Zawsze była

taka sama. Odznaczała się prawdziwą poboŜnością, chętnie odwiedzała chorych

i starszych. Czytała im czasopisma religijne, pomagała w pracy.

Karolina uczęszczała na nowennę ku czci św. Stanisława Kostki. Tak,

więc w dniu 18 listopada Karolina zamierzała jak zwykle udać się do Kościoła,

choć przeczuwała, Ŝe stanie się coś złego. Wyręczyła ją matka a dziewczyna

została w domu z ojcem. Wtedy do domu Kózków przyszedł Ŝołnierz. Pytał po

kolei ojca i córki, gdzie są wojska austriackie, choć wiedział, Ŝe Austriaków tu

juŜ dawno nie było. Pod pretekstem udania się do oficera, przymusem

71 Por. Szarwark T., Błogosławiona Karolina Kózka w setną rocznicę jej urodzin, Tarnów 1999, s. 20. 72 Biedroń F., Gwiazda ludu, Tarnów 1930, s. 13. 73 Por. Bochenek K., Błogosławiona Karolina Kózka, Kraków 1995, s. 9.

Page 44: Praca mgr - Rapala

44

wyprowadził ich w kierunku lasu. Nie pomogły prośby ojca, aby zostawił w

spokoju Karolinę i pozwolił jej zostać przy młodszym rodzeństwie. Gdy dotarli

do jego skraju polecił ojcu wrócić do domu. Groził mu śmiercią i przestraszony

ojciec zawrócił, a Karolina została sama z napastnikiem. Wtedy doszło do walki

w wyniku, której Karolina poniosła śmierć. W biografii Karoliny ks. Kania pisał:

„Próbowała się bronić. W walce cięta bagnetem otrzymała sześć głębokich ran.

Z odartej do kości ręki nawet nie wypuściła chustki – symbolu dziewczęcej

godności. Ostatkiem sił zdołała się wyrwać i uciec w stronę wioski przez bagna i

ciernie, ale wyczerpana walką i upływem krwi, padła martwa na trzęsawisku”.74

Wieść o tym zdarzeniu wstrząsnęła całą okolicą. Nikomu nawet nie

przyszło do głowy, Ŝe porwanie Karoliny doprowadzi do takiej tragedii.

Zaalarmowani ludzie przychodzili, aby wyrazić rodzinie współczucie. Matka

natomiast wyrzucała sobie, Ŝe w tym dniu wyszła z domu. Ks. proboszcz, gdy

przybył na wieść o zdarzeniu do domu Kózków powiedział: „Jak by mi, kto

odciął prawą rękę”.75 Zaraz teŜ udał się do komendy wojskowej w sprawie

wszczęcia poszukiwania zwłok. Te jednak nie przyniosły oczekiwanego

rezultatu. Zostały odnalezione dopiero po dwóch tygodniach, 4 grudnia przez

jednego z gospodarzy Wał-Rudy, Franciszka Szwieca.

Pogrzeb dziewczyny odbył się 6 grudnia i stał się pierwszym aktem kultu,

który z czasem zaczął się, co raz bardziej rozwijać. „Męczeńska śmierć Karoliny

umocniła przekonanie wszystkich o jej świętości. Do jej grobu przybywali z

daleka ludzie, by ją prosić o wstawiennictwo przed Bogiem. Modlitwy

sprowadzały liczne łaski. Pamięć o Karolinie przechodziła z pokolenia na

pokolenie”.76

74 Kania W., Kwiat naszych łąk, dz. cyt., s. 14. 75 TamŜe, s. 15. 76 TamŜe, s. 16.

Page 45: Praca mgr - Rapala

45

3. Przygotowania do wizyty

Przygotowania do przyjazdu Ojca św. były powiązane z przygotowaniami

do beatyfikacji i do naboŜeństw kongresowych. Swoim zasięgiem obejmowały

wszystkich wiernych diecezji a szczególnie kapłanów, siostry zakonne,

kleryków a takŜe grupy osób, którym powierzono specjalne zadania. Przebiegały

w dwóch płaszczyznach: duchowej i zewnętrzno – organizacyjnej, a całością

kierował Bp Ordynariusz Jerzy Ablewicz.

W związku z wizytą opracowano szczegółowy program pobytu Ojca św. w

Tarnowie, który przekazano do wszystkich kościołów diecezji.

W dniach od 26-28 stycznia 1987 roku odbywał się ogólnodiecezjalny

kurs duszpasterski dla duchowieństwa, na którym kapłani uczestniczyli w

naboŜeństwie eucharystycznym i wysłuchali dwóch prelekcji: ks. bpa W.

Bobowskiego pt. Do końca ich umiłował w Eucharystii, oraz ks. dr. J. Białoboka

pt. Świetlana postać męczennicy Karoliny Kózka na tle procesu beatyfikacyjnego

diecezjalnego i rzymskiego”. Po prelekcjach miały miejsce dyskusje.

W ramach przygotowań do Kongresu Eucharystycznego Alumni

Seminarium Duchownego w Tarnowie uczestniczyli w comiesięcznych dniach

adoracyjnych, według harmonogramu przyjętego przez wszystkie Seminaria

Duchowne w Polsce, a takŜe odprawiali nowennę do św. Józefa o szczęśliwy

przebieg uroczystości kongresowych i beatyfikacyjnych w Tarnowie. Nowenna

odprawiana była przez dziewięć kolejnych śród poprzedzających wizytę PapieŜa

w Tarnowie. Ponadto w Instytucie Teologicznym w Tarnowie odbyło się 25

marca 1987 roku sympozjum poświęcone Tajemnicy Najświętszej Eucharystii,

któremu przewodniczył bp Ordynariusz. Udział w nim wzięli biskupi

pomocniczy, zaproszeni goście, księŜa profesorowie i studenci Instytutu

Teologicznego.

Siostry zakonne diecezji tarnowskiej włączyły się w nieustanną Adorację

Najświętszego Sakramentu, która trwała w całej Polsce od Adwentu 1986 roku

do czerwca 1987 roku, czyli do rozpoczęcia Kongresu Eucharystycznego.

Page 46: Praca mgr - Rapala

46

W ramach przygotowań do Kongresu naleŜy uwzględnić szereg

spontanicznych inicjatyw organizowanych przez młodzieŜ diecezji, która

gromadziła duchowe dary jak: modlitwy do Najświętszego Sakramentu,

abstynencji i apostolstwa trzeźwości oraz miłości czynnej, aby złoŜyć je na ręce

papieŜa. Organizowano modlitwę róŜańcową połączoną z wędrowaniem wokół

Tarnowa, aby uprosić błogosławieństwo BoŜe na czas Kongresu i pobytu Ojca

św. w Tarnowie.

Na czas zbliŜającej się wizyty papieŜa w Ojczyźnie, Społeczny Komitet

Przeciwalkoholowy w Tarnowie, skierował apel do społeczeństwa województwa

tarnowskiego o zachowanie całkowitej i powszechnej trzeźwości.

W ramach przygotowań zewnętrzno – organizacyjnych powołano Sztab

Organizacyjny w skład, którego weszli przedstawiciele władz kościelnych i

państwowych. Stronę kościelną reprezentowali ks. bp Piotr Bednarczyk, ks.

Kazimierz Kos i ks. Zbigniew Kołodziej, zaś władze wojewódzkie

wicewojewoda Marian Chudzik i dyrektor Wydziału d.s. Wyznań Franciszek

Styczeń. Sztab Organizacyjny w działalności swojej pracy kierował się zasadami

przekazanymi przez przedstawicieli Watykanu oraz ustaleniami Episkopatu i

Władz Państwowych. Swoją działalność rozpoczął 23 lutego 1987 roku. W

ramach Sztabu działało siedem zespołów problemowych. Pracowali w nich

przedstawiciele strony kościelnej i władz państwowych. Osobami

odpowiedzialnymi za poszczególne zespoły ze strony kościelnej byli:

• ks. S. Saletnik, ks. W. Midura – d.s. zdrowia,

• ks. S. Cabaj, ks. K. Kozyra – d.s. komunikacji,

• ks. E. Lazarowicz, ks. M. Grzanka – d.s. handlu,

• ks. S. Dobrzański, ks. T. Bukowski – d.s. budowy,

• ks. T. Szarwark, ks. S. Sojka – d.s. porządku,

• ks. E. Łomnicki, ks. S. Gurgul – d.s. łączności,

• ks. E. Rzeszuto, ks. W. Szczebak – d.s. propagandy.

Kościelnym rzecznikiem prasowym mianowany został ks. M. Bednarz.

Page 47: Praca mgr - Rapala

47

Szczegółowe zadania organizacyjne Diecezjalny Komitet Organizacyjny,

którego przewodniczącym był ks. bp P. Bednarczyk powierzył następującym

osobom:

• ks. B. Margański – strona liturgiczna naboŜeństw papieskich,

• ks. bp W. Bobowski – kapłani rozdzielający Komunię św., osoby

przyjmujące Komunię św. z rąk Ojca św., dary ołtarza,

• ks. E. Karug – księŜa spowiednicy,

• ks. bp J. Gucwa, ks. J. Dudziak – księŜa zbierający składkę,

• ks. K. Pasionek, ks. A. Zając – chóry, schole i orkiestry,

• ks. S. Pelc – delegacje rolników z całej Polski,

• ks. A. Nowak – zorganizowanie punktów posiłków dla księŜy

pielgrzymów,

• ks. B. Margański, ks. Z. Adamek, ks. K. Pasionek, ks. A. Zając –

przygotowanie programu modlitewnego oczekiwania na Placu

Beatyfikacyjnym,

• ks. S. Dobrzański, ks. T. Bukowski – nadzór budowy ołtarza,

• ks. M. Grzanka – nadzór budowy sektorów,

• ks. W. Szczebak, ks. E. Rzeszuto – dekoracja Placu Beatyfikacyjnego,

Placu Katedralnego, Kurii Diecezjalnej,

• ks. T. Bukowski – sporządzenie map sektorów, projekty materiałów

dekoracyjnych,

• ks. T. Szarwark – bilety wstępu, przepustki słuŜbowe, karty

parkingowe, parkingi, materiały dekoracyjne dla całej Diecezji,

foldery,77

• ks. Michał Bednarz – akredytacja dziennikarzy, delegacje zagraniczne,

pełnienie roli kurialnego rzecznika prasowego,

• ks. A. Kmiecik – konsultor kościelny sprawozdawców krakowskiej

telewizji,

77 Zob. aneks nr VI. s. 44*.

Page 48: Praca mgr - Rapala

48

• ks. J. Rzepa, ks. W. Kostrzewa – odpowiedzialni za przebywających

w rezydencji biskupa Ordynariusza,

• ks. A. Koterla – kierownictwo porządkowymi ze StraŜy Papieskiej,

chroniącymi rezydencji biskupów tarnowskich, w której zamieszkał

Ojciec św.,

• ks. A. DroŜdŜ – dokumentacja fotograficzna i filmowa,

• ks. A. Kokoszka – sprawozdanie z pobytu Ojca św. w Tarnowie.

Jako miejsce uroczystości beatyfikacyjnej wyznaczono Plac wokół

nowobudowanego kościoła na tarnowskich „Falklandach”. Przygotowywany był

od 21 kwietnia do 7 maja przez poszczególne dekanaty wg wyznaczonej

kolejności. Plac podzielono na 57 sektorów, zaplanowano drogi przejazdowe dla

papieŜa, wejścia dla pielgrzymów oraz dojścia do poszczególnych pól

sektorowych.

Aby usprawnić i zabezpieczyć przebieg wizyty papieŜa w Tarnowie,

została powołana specjalna kościelna słuŜba porządkowa, która powstała z

męŜczyzn w wieku 18-60 lat wydelegowanych przez poszczególne parafie. W

sumie 13.000 osób. Władze miejskie zadbały o punkty Ŝywienia pielgrzymów, a

takŜe o potrzebne lekarstwa i słuŜby medyczne. Dzień wizyty Ojca św. 10

czerwca 1987 roku za zgodą władz administracyjnych był dniem wolnym od

pracy w całym województwie tarnowskim.78

3. 1. List pasterski biskupa Jerzego Ablewicza do wiernych diecezji79

Jedną z form przygotowania do wizyty Ojca św. i beatyfikacji Sługi BoŜej

Karoliny Kózkówny był list bpa Jerzego Ablewicza do diecezjan. Odczytywany

był 15 marca, w II Niedzielę Wielkiego Postu (cz. I) i 22 marca, w III Niedzielę

Wielkiego Postu (cz. II) 1987 r. Biskup Ablewicz zapowiedzianą beatyfikację

Karoliny nazwał „chwałą i wezwaniem”. Chwałą przede wszystkim samego

Boga, poniewaŜ Bóg, w przedziwny sposób objawia siebie samego w Ŝyciu

beatyfikowanych i kanonizowanych przez Kościół. Do sługi BoŜej bp Ablewicz

78 Por. Kokoszka A., Jan Paweł II w Kościele…, art. cyt., s. 236-239. 79 Ablewicz J., Chwała i Wezwanie, list pasterski na Wielki Post 1987 r.…, Currenda 137, nr 4-6, kwiecień-czerwiec 1987, s. 133-143.

Page 49: Praca mgr - Rapala

49

odniósł słowa Pisma św., Ŝe „Sam Pan był jej przewodnikiem”.80 Przypomniał w

liście, iŜ Karolina głęboko wnikała w BoŜe prawdy, umiała je wyjaśniać ku

wielkiemu zdziwieniu starszych a nawet kapłanów.

Pisząc do wiernych, powołał się na Eugeniusza Pawłowskiego,

wybitnego uczonego i językoznawcę, który w 1978 roku napisał „Opowieść o

Ŝyciu i męczeńskiej śmierci Karoliny Kózkówny”. Dzieło nosi tytuł „Drogi

BoŜe” i ukazuje „niezbadane drogi”, którymi Bóg wiedzie wybrane dusze ku

sobie, a drogi te stają się drogami szczęścia. Swoje szczęście w sposób bardzo

prosty wyraziła Karolina, mówiąc, Ŝe „kaŜde „Zdrowaś Maryjo” przepełnia jej

serce niewypowiedzianą radością”.81 Dlatego często odmawiała róŜaniec, co

dawało jej głębokie zjednoczenie z Bogiem, pogodę ducha a takŜe ufne

spojrzenie w przyszłość. Często, bowiem powtarzała: „Bóg nas nie opuści. Gdy

my będziemy z Bogiem, to i Bóg będzie z nami”. „Sam Pan był jej

przewodnikiem” zarówno pracy jak i w modlitwie – pisał biskup.

Świadkowie twierdzili, Ŝe robota paliła się jej w rękach. Swoją pracę

zawsze wykonywała solidnie, bez względu na to, czy pracowała u siebie, czy na

cudzym, bo w pracy upatrywała wolę BoŜą i przedłuŜenie modlitwy. Cokolwiek

wykonywała, czyniła to dla chwały BoŜej. Jej zwyczajem było przerywać pracę

na głos dzwonów by odmówić Anioł Pański. Swoją pracą i zachowaniem

Karolina naśladowała Boga-Człowieka i Maryję. Zapytana, dlaczego nie zabiega

o swoją fryzurę odpowiedziała krótko: „Matka BoŜa miała gładko uczesane

włosy, chcę być do niej podobna”. Przytaczając tę prostą wypowiedź Karoliny

biskup wykazał, iŜ tu kryje się głębia prawdziwego chrześcijaństwa Karoliny,

które polega na naśladowaniu Chrystusa i Jego Matki.

Ilekroć Karolina przybywała z pielgrzymką do Odporyszowa „padała na

twarz” przed obrazem Matki BoŜej. Poprzez ten gest – jak zauwaŜa biskup –

dała wyraz, Ŝe całą postawę chce kształtować na wzór Maryi i do niej naleŜeć.

To Jej powierzyła samą siebie.

80 Pwt 32, 12. 81 Kania W., Kwiat naszych łąk, dz. cyt., s. 9.

Page 50: Praca mgr - Rapala

50

Starała się być dobra dla innych. Owocami swej pracy dzieliła się z

drugimi. KoleŜance, która utraciła matkę, pomogła nazbierać drew na opał,

Ŝebrakowi dała zboŜe. Przytoczone przez biskupa wybrane uczynki miłosierdzia

stanowią zachętę do naśladowania Ŝycia Karoliny. „[…] Te właśnie niepozorne

czyny uświadamiają, Ŝe nikt z ludzi, w jakiejkolwiek znalazłby się sytuacji

społecznej, ekonomicznej, nie jest pozbawiony moŜliwości pełnienia

Chrystusowego nakazu miłości”.82

Bóg swoją mocą doprowadził Karolinę na szczyt. Szczytem dla niej stała

się śmierć męczeńska w obronie dziewictwa. „Nie ludzie czynią męczenników,

lecz sam Bóg” – pisał biskup. Biskup Ablewicz przypomniał, iŜ szczyt, który

zdobyła Karolina posiąść mogą tylko BoŜy wybrańcy, zaś drogi męczenników są

drogami BoŜymi. To przecieŜ Jezus, Syn BoŜy, okazał nam Swoją miłość, dając

Swe Ŝycie za nas, zatem „nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś Ŝycie swoje

oddaje za Boga i za swych braci”.83 Powołując się na II Sobór Watykański, bp

Ablewicz przypomniał, Ŝe śmierć męczeńska jest najwyŜszym świadectwem

miłości i szczególnym darem Boga.

Biskup Ablewicz był przekonany, iŜ sam Bóg kierował przez 22 lata

trudnym procesem beatyfikacyjnym Karoliny i doprowadził do uroczystego

stwierdzenia jej męczeństwa przez Ojca św. Jana Pawła II. W liście zwraca

biskup szczególną uwagę na dom rodzinny Karoliny, który był jakby Kościołem,

często we wsi nazywany Betlejemką lub Jerozolimką, był prawdziwym domem

apostolskim. Przedstawia rodziców Karoliny: ojca – Jana, prawego i

pracowitego gospodarza rozpoczynającego i kończącego dzień pracy z pieśnią

religijną na ustach, matkę Marię - wymagającą wiele od siebie i od dzieci,

rozmodloną i zdyscyplinowaną kobietę. Wspomina takŜe wuja Karoliny,

Franciszka Borzęckiego, którego w rzymskim procesie beatyfikacyjnym jeden z

teologów określił jako „niewyświęconego diakona wsi polskiej, prekursora II

Soboru Watykańskiego”.

82 Paciorek A., Jak rosy kropla, Tarnów 1987, s. 75. 83 Por. J 15, 13.

Page 51: Praca mgr - Rapala

51

W beatyfikacji Karoliny biskup Ablewicz widzi pochwałę wsi polskiej.

Świadczą o tym słowa anonimowego rodaka Karoliny cytowane w liście: „W

osobie Karoliny zostaje podniesiony do chwały i szlachectwa lud wiejski, prosty,

skromny i pracowity, cierpliwy i oddany ojczyźnie, Kościołowi i Bogu, nie

uznający innych bogów nad sobą poza Bogiem Eucharystii, i Którego Matką jest

Ta z Tuchowa, Odporyszowa, Okulic, Częstochowy”. Przez beatyfikację

Karoliny Bóg przypomina chłopom polskim te wartości, których powinni bronić

i pielęgnować za wszelką cenę. Są nimi: ukochanie roli ojczystej, nie

opuszczanie jej, uduchowiona praca na niej w duchu zasady módl się i pracuj,

Ŝywa religijność i wierność Kościołowi, miłość sąsiedzka, czystość i trzeźwość,

zachowanie i rozwijanie ludowej kultury i sztuki, szczere ukochanie ojczyzny.

Biskup w liście nawiązuje do ikonografii Sługi BoŜej Karoliny. W oparciu

o fotografie wykonano szereg jej obrazów. Jeden nich artysta – malarz

(prawdopodobnie chodzi o Stanisława Jakubczyka z Krakowa), przedstawił

Karolinę na tle burzliwego horyzontu, na którym błyszczy jedna gwiazda.

Przedstawił Sługę BoŜą z jaśniejącym obliczem, przekraczającą granicę,

oddzielającą ziemię od wieczności, obok niej widać lili ę i róŜę, a u stóp

niezapominajki. Karolina trzyma w prawej ręce róŜaniec, a w lewej chustkę z

głowy jako symbol godności dziewczęcej i kobiecej.84

W liście biskup przedstawia opinię lekarza – rzeczoznawcy, który

stwierdził, Ŝe Karolina otrzymała liczne rany. Jej śmierć była spowodowana

przez długą i ciętą broń przeciwnika (szablę), która oprócz spowodowania

licznych i bolesnych ran, przecięła jej od razu okolicę arterii szyjnej, czego

wynikiem było natychmiastowe obfite wykrwawienie, co spowodowało śmierć

w ciągu około 10 minut.

Według bpa Ablewicza, męczeńska śmierć Karoliny jest wezwaniem

skierowanym do wszystkich. W pierwszej kolejności wzywa dziewczęta i

kobiety do walki o ich godność. Wzywa takŜe młodzieŜ do ofiary, zaparcia się i

84 Zob. aneks nr VI. s. 43*.

Page 52: Praca mgr - Rapala

52

poświęcenia, bez których nie moŜna być prawdziwym „BoŜym człowiekiem” i

prawdziwym „dzieckiem Boga” uczestniczącym w Jego naturze.

W szczególny sposób zwrócił się biskup do tych, którzy popadli w

alkoholizm. Zachęcał, aby zdobyli się na ofiarę wstrzemięźliwości i weszli na

drogę „BoŜego człowieczeństwa i BoŜego dziecięctwa”, i w ten sposób złoŜyli

papieŜowi swój dar. Znamienne są słowa biskupa: „Chcielibyśmy złoŜyć

PapieŜowi-Polakowi najpiękniejszy dar. Co winno być tym darem? Tym darem

winna być przede wszystkim trzeźwość Polaków. […] …trzeba nam pamiętać,

Ŝe Polak pijany nie ma prawa przypisywać sobie pokrewieństwa duchowego z

PapieŜem Polakiem. Jest raczej dla niego powodem zawodu i wstydu, na oczach

świata, nieraz tak bardzo nieŜyczliwego. […] Niech odŜyją i nabiorą rumieńca

przyrzeczenia trzeźwości składane przez członków Bractwa Wstrzemięźliwości,

do którego naleŜała Karolina i przyrzeczenia abstynencie harcerzy, wiernych

Bogu i Ojczyźnie”.

Biskup przypominał wiernym, Ŝe Karolina była duszą na wskroś

eucharystyczną, a ośrodkiem jej Ŝycia była Msza św. Adorowała Ŝarliwie Jezusa

Eucharystycznego, zdobiła drogi na uroczystość BoŜego Ciała, bo była

świadoma, Ŝe tymi drogami będzie szedł Pan Jezus. Biskup zwrócił się do tych,

którzy przychodząc do Kościoła biorą udział we Mszy św. poza jego murami.

Wyraził swoje pragnienie, aby przykład Karoliny pobudził ich i doprowadził do

zrezygnowania z tego niechlubnego zwyczaju.

Karolina sprzeciwiała się wszelkiemu złu w sobie i drugich. Wiele od

siebie wymagała. Siłę do tego czerpała z Ciała Chrystusa, jakim karmiła się w

Komunii św. Dla niej Eucharystia była nie tylko źródłem siły, lecz równieŜ

wzorem. Przykład Karoliny […] wzywa nas wszystkich, abyśmy siły do Ŝycia

dobrego szukali codziennie w bezkrwawej Ofierze Chrystusa, w poŜywaniu Jego

Ciała i w rozmowie z Nim obecnym w ołtarzu – pisał biskup w liście.

Przypomniał, Ŝe przykład Ŝycia Karoliny wzywa wiernych, aby zawsze pełnić

wolę BoŜą, „do końca kaŜdego dnia Ŝycia”. Wzywa takŜe dziewczęta i

młodzieńców do czystości przedmałŜeńskiej, a małŜonków do uczciwości i

wierności w małŜeństwie. Biskupów, kapłanów, zakonników i siostry zakonne,

Page 53: Praca mgr - Rapala

53

wzywa, aby zobowiązania celibatu i czystości, zachowali zawsze, „do końca” i

nigdy od nich nie odstępowali. Ostrzega przede wszystkim przed niestałością i

tymczasowością w wypełnianiu świętych zobowiązań wobec Boga i ludzi.

Na zakończenie listu biskup wezwał wszystkich wiernych do modlitwy,

aby dziękować Bogu za to, Ŝe Ojciec św. przybywając do Tarnowa wyniesie na

ołtarze Sługę BoŜą Karolinę i wprowadzi diecezję tarnowską w trzecie stulecie

swego istnienia. Zachęcał do gorącej modlitwy, Ŝeby nie zmarnować tej łaski

danej od Pana, aŜeby wizyta papieŜa i beatyfikacja Sługi BoŜej Karoliny

przyniosła oczekiwane rezultaty.

3. 2. Przebieg procesu beatyfikacyjnego

„Bogate jest zawsze Ŝycie kaŜdego błogosławionego i świętego, ale

bogatszym bywa nieraz proces prowadzący ich na ołtarze”85 – pisał bp Piotr

Bednarczyk.

Proces beatyfikacyjny Karoliny Kózka z róŜnych powodów napotykał wiele

przeszkód i doprowadził do beatyfikacji dopiero w 73 lata po jej śmierci.

Proces zaczął ks. proboszcz Władysław Mendrala. „Gdy się tylko dowiedział, Ŝe

znaleziono ciało Karoliny, i Ŝe zachowała swoje dziewictwo za cenę Ŝycia,

oświadczył najbliŜszym: przecieŜ to męczennica.

Odtąd pozostawał – do końca swego Ŝycia – pod wpływem tego

przekonania i wciąŜ usilnie dąŜył do tego, aby władza diecezjalna wszczęła

oficjalny proces. Okazywał w tej sprawie święty upór, nie zraŜał się

przeciwnościami”.86

W dniu 7 grudnia 1914 r. w wyniku porozumienia z Kurią Tarnowską

spisał protokoły zeznań naocznych świadków dotyczących uprowadzenia i

okoliczności śmierci Karoliny. Trzy lata później, 18 listopada 1917 r. zadbał,

aby ciało Karoliny (za pozwoleniem Kurii), zostało przeniesione do trwalszej

trumny i za radą bpa Leona Wałęgi złoŜone przy kościele.

85 Bednarczyk P., Błogosławiona Karolina Kózka dziewica i męczennica, Kraków 1987, s. 78. 86 TamŜe.

Page 54: Praca mgr - Rapala

54

Biskup Wałęga zaangaŜował się w sprawę Karoliny, ale nie wszczął

formalnie procesu, poniewaŜ jeszcze trwała wojna, później nastąpił trudny okres

powojenny oraz choroba biskupa.

Od 1932 r. obowiązki proboszcza w Zabawie objął ks. Franciszek Sitko,

który podobnie jak ks. Mendrala, był przekonany o męczeństwie Karoliny.

ChociaŜ niczego nie inicjował, przyczynił się do wzbogacenia procesu

beatyfikacyjnego, złoŜeniem bardzo rzeczowego zeznania.

Ks. Mendrala, mimo iŜ przestał być proboszczem w Szczepanowie, nie

pozostał obojętny na bieg wydarzeń. PrzybliŜył postać Karoliny biskupowi

Franciszkowi Lisowskiemu, następcy biskupa Leona Wałęgi, który postanowił

zająć się jej sprawą. Biskup Lisowski w liście pasterskim o kulcie świętych

polskich z 1936 r. tak pisał: „Jest w naszej diecezji kandydatka na świętą,

Karolina Kózkówna, która w obronie panieństwa poniosła śmierć męczeńską z

ręki carskiego Ŝołnierza”.87 Jednak jego nagła śmierć i okres II wojny światowej

spowodowały, Ŝe proces został odroczony.

Sprawą Karoliny po raz kolejny zajął się bp Jan Stepa, który zainicjował

wstępny proces informacyjny na szczeblu diecezjalnym. Postulatorem sprawy

ustanowił O. Karola Szranta, zaś na wicepostulatora sprawy wysunął ks. rektora

Władysława Węgla, który rozpoczął przesłuchania świadków i na ich zeznaniach

oparł obszerne sprawozdanie. Sprawa jednak kolejny raz utknęła w martwym

punkcie. Tym razem, trudne czasy powojenne oraz utrudniony kontakt z

Rzymem nie pozwoliły, aŜeby starania bpa Stepy w tym względzie posunąć

dalej i skierować na właściwe tory. Przeszkodą stała się teŜ przewlekła choroba

biskupa.

Ostatecznie proces informacyjny na szczeblu diecezjalnym rozpoczął i

oficjalnie przeprowadził bp Jerzy Ablewicz, który objął stolicę biskupią w

Tarnowie w 1962. Był wielkim czcicielem Karoliny. To on ustanowił Trybunał

87 Białobok J., Proces beatyfikacyjny błogosławionej Karoliny Kózkówny przeprowadził arcybiskup Jerzy Ablewicz, w: Świadek wierny, red. Józef Stala, Tarnów 2000, s. 249.

Page 55: Praca mgr - Rapala

55

Procesowy, wydał kilka listów pasterskich o Karolinie oraz przekazał akta

procesowe do Rzymu. UłoŜył takŜe modlitwę o jej rychłą beatyfikację.88

Ówczesne przygotowania do procesu informacyjnego, prowadzone przez

bpa J. Stepę, trzeba było przeprowadzać na nowo. Bp Ablewicz zlecił to zadanie

ks. Janowi Białobokowi. Ks. Białobok pisze: „Ze wzruszeniem wspominam

dzień 13 września 1963 roku, kiedy Ksiądz Arcybiskup zlecił mi przygotowanie

procesu informacyjnego w sprawie beatyfikacji i kanonizacji Karoliny

Kózkównej, dziewicy i męczennicy. Zlecenie Arcypasterza przyjąłem radośnie i

wdzięcznie, chociaŜ z obawą, czy zdołam naleŜycie wywiązać się z tego

zaszczytnego, ale trudnego zadania. Arcypasterz dodał mi otuchy swoim

głębokim i silnym przekonaniem o słuszności sprawy i celowości swego

zamierzenia, co promieniowało z jego wypowiedzi i aktualnego wyrazu

osobowości, oraz udzielił mi swego błogosławieństwa”.89

W ciągu osiemnastu miesięcy ks. Białobok skompletował dokumenty

dotyczące sprawy oraz literaturę na temat Karoliny Kózki a takŜe przesłuchał

trzydziestu czterech świadków i księdza Władysława Mendralę. Zasługą ks.

Mendrali było, Ŝe rozeznał świętość Ŝycia błogosławionej Karoliny,

zabezpieczył przejawy rozgłosu Jej świętości Ŝycia i męczeństwa od samego

początku oraz sprawował patronat nad rozwojem kultu prywatnego.90

Biskup Ablewicz sporządził pierwszy dokument procesu, którym była

prośba do Kongregacji Rytów o dyspensę od przepisu kanonu 2049 Kodeksu

Prawa Kanonicznego z 1917 r., gdyŜ od śmierci Karoliny upłynęło juŜ 50 lat, a

według przepisu proces naleŜało rozpocząć przed upływem 30-tu lat od śmierci.

W prośbie zostały zawarte starania poprzedników bpa Ablewicza, świadczące o

powszechnej opinii świętości Ŝycia i męczeństwa Karoliny, które wykazywały

ciągłość o wszczęcie procesu informacyjnego. Po otrzymaniu dyspensy bp

88 Oto tekst modlitwy: „Panie Jezu Chryste, […] błagamy Cię pokornie, aby dzieweczka Karolina, która w ciągu Ŝycia jaśniała blaskiem cnót chrześcijańskich i w obronie niewinności ofiarnie śmierć poniosła, została rychło przez Kościół Twój wyniesiona na ołtarze. Matko Najświętsza, Królowo Dziewic, spraw, […] aby Twoja wierna SłuŜebnica Karolina, […] przyciągała do Boga dusze ludzkie przykładem swego niewinnego Ŝycia. Amen”. Bednarczyk P., Błogosławiona Karolina…, dz. cyt., s. 80. 89 Białobok J., Proces beatyfikacyjny…, dz. cyt., s. 248. 90 Por. Białobok J., Pierwszy rzecznik beatyfikacji Karoliny Kózkówny, Homo Dei, kwiecień-czerwiec 1988, nr 2, s. 95.

Page 56: Praca mgr - Rapala

56

Ordynariusz mianował ks. J. Białoboka postulatorem procesu informacyjnego i

powołał Trybunał Procesowy.

Inauguracja procesu informacyjnego przez bpa Ablewicza w sprawie

beatyfikacji i kanonizacji Sługi BoŜej Karoliny miała miejsce 11-go lutego 1963

r. w kaplicy seminaryjnej, na którym biskup ogłosił listę Trybunału z jego

przewodniczącym ks. inf. Janem Bochenkiem oraz listę świadków, zaś

Postulator wręczył Trybunałowi tzw. Artykuły, które dotyczyły sławy świętości

i męczeństwa Karoliny.91 Rozpoczynając sessio prima sollemnis – pierwszą

sesję uroczystą, bp Ablewicz powiedział: „[…] Procesem informacyjnym, który

rozpoczynamy za łaską BoŜą, po wielu przygotowaniach - nie chcemy

przesądzać wyniesienia na ołtarze Sługi BoŜej Karoliny, bo to zaleŜy od

tchnienia Ducha Świętego, woli BoŜej i nieomylnego wyroku Stolicy Piotrowej.

Pragniemy jednak przez ten proces informacyjny spełnić obowiązek kapłański i

biskupi kanonicznego zbadania Ŝycia tej, którą od wielu lat nie tylko w obrazach

scenicznych nazywa się Gwiazdą Ludu i Kwiatem polskiej ziemi[…]”. 92

Przeprowadzenie procesu informacyjnego zajęło 5 lat, od 1963 – 1968 roku.

8 VII 1967 r. o godz. 10.00 odbyła się sessio postrema - dla procesu „de

vita et martyrio”, a o 12.00 dla procesu „de non cultu”. Obydwie sesje odbyły się

w kaplicy domu biskupiego w Tarnowie, zgodnie z przepisami prawa

kanonicznego. W kaplicy domu biskupiego miała miejsce równieŜ sessio unica.

Biskup J. Ablewicz na bieŜąco interesował się przebiegiem czynności

poprocesowych, czuwając nad sporządzeniem tzw. transumptu, czyli ręcznym

przepisaniem akt procesu informacyjnego, a następnie tłumaczeniem ich na

język łaciński. On takŜe w październiku 1968 r., przedłoŜył Kongregacji Rytów

w Rzymie akta procesu informacyjnego Sługi BoŜej Karoliny Kózka.

Sprawą Karoliny w Rzymie zajmowali się kolejno z polecenia bpa

Ordynariusza, ks. Prałat Tadeusz Schabowski, następnie po jego śmierci O.

Michał Machejek. Ostatecznie, po nominacji O. Machejka na stanowisko

91 Por. Bednarczyk P., Błogosławiona Karolina…, dz. cyt., s. 81. 92 Białobok J., Proces beatyfikacyjny…, dz. cyt., s. 251.

Page 57: Praca mgr - Rapala

57

Relatora Kongregacji dla Spraw Świętych, Postulatorem sprawy Karoliny został

mianowany ks. Prałat Zygmunt Zimowski.93

W 1975 r. do Kongregacji w Rzymie nadeszły listy postulacyjne z Polski.

Autorami ich byli kard. Stefan Wyszyński, kard. Karol Wojtyła, abp A.

Baraniak, kard. Wł. Rubin, bp Jerzy Ablewicz, bp B. Sikorski, bp M.

Sasinowski, bp J. Stroba oraz wszyscy kapłani z dekanatu radłowskiego i ks.

Stanisław Bojarski, proboszcz parafii Zabawa. Zgodnie z listami, Prałat Salvator

Vitale, pierwszy adwokat, opracowuje Informację i ustawia proces w kierunku

heroiczności cnót.

W roku 1981 O. Kajetan Stano OFM, generalny promotor wiary, kieruje

proces na drogę męczeństwa, po wcześniejszej konsultacji z papieŜem. Tego

samego roku, w październiku ma miejsce ekshumacja zwłok Karoliny, a w roku

następnym zostaje udowodnione męczeństwo Sługi BoŜej przez nowego

adwokata, dr. Guillo Dante.

11 kwietnia 1983 r. po wcześniejszym objęciu stanowiska generalnego

promotora wiary (1982 r.) ks. Prałat Antoni Petti przygotował Votum w sprawie

Karoliny i stwierdził w oparciu o akta procesowe, iŜ sprawa posiada wszystkie

elementy konieczne i wystarczające do stwierdzenia męczeństwa.

Następnie sprawa Karoliny stała się przedmiotem dyskusji Kongresu

Teologów i Zwyczajnej Kongregacji Kardynałów, co w rezultacie 30 czerwca

1986 r. doprowadziło do uroczystego stwierdzenia męczeństwa Karoliny przez

Ojca św. Jana Pawła II w obecności kardynała Prefekta Piotra Pallazziniego i

innych Przedstawicieli Kongregacji do Spraw Świętych.94 PapieŜ powiedział:

„Stwierdza się męczeństwo i przyczynę męczeństwa Sługi BoŜej Karoliny

Kózka odnośnie celu, o który chodzi w sprawie”.95

W dniu 18 III 1987 r., odbyła się sesja ponownego rozpoznania relikwii

Sługi BoŜej Karoliny oraz pobrano cząstki do oddzielnych relikwiarzy.96

93 Por. Bednarczyk P., Błogosławiona Karolina…, dz. cyt., s. 81. 94 Por. Bednarczyk P., Białobok J., Czcigodna Karolina Kózka, Rzym 1986, s. 76. 95 Dekret Kongregacji do spraw świętych w sprawie kanonizacji Sługi BoŜej Karoliny Kózka, dziewicy stanu świeckiego, zamordowanej z nienawiści do wiary (1898-1914), Currenda, 137, nr 4-6, kwiecień-czerwiec 1987, s. 132. 96 Białobok J., Błogosławiona Karolina Kózkówna, Rzeszów 1988, s. 265.

Page 58: Praca mgr - Rapala

58

Uroczysta Beatyfikacja Karoliny Kózka dokonana przez papieŜa Jana

Pawła II w dniu 10 czerwca 1987 r. w Tarnowie była spełnieniem oczekiwań ks.

Mendrali, który pisał: „Najgoręcej pragnę beatyfikacji Sługi BoŜej, poniewaŜ

jako jej proboszcz i katecheta jestem przekonany o jej świątobliwym Ŝyciu i jej

bohaterskiej męczeńskiej śmierci, Ŝe powinna być wyniesiona na ołtarze, by być

przykładem dla młodzieŜy”.97

3. 3. Wizyta w diecezjalnym programie duszpasterskim

Sprawy związane z przygotowaniem do wizyty Ojca św. w Tarnowie

znalazły swoje odzwierciedlenie w wydanym „Programie duszpasterskim na rok

1986/87”.

Wizyta Ojca św. w Tarnowie miała szczególny charakter. Beatyfikacja

błogosławionej Karoliny i udział w Kongresie przyczyniły się do godnego

przeŜycia roku jubileuszowego diecezji tarnowskiej. PapieŜ zachęcał do

wyraźnej czci Matki BoŜej i błogosławionej Karoliny. To on skierował proces

rzymski na tory męczeństwa, on ogłosił 30 czerwca 1986 r., Ŝe jest męczennicą i

wydał dekret o męczeństwie a takŜe sam dokonał uroczystej beatyfikacji w

Tarnowie.98

Ojciec św. przybywając do Tarnowa „przeniósł” tu Kongres

Eucharystyczny w myśl zasady: „tam gdzie PapieŜ, tam Kongres”. Hasłem

Kongresu były słowa zaczerpnięte z Ewangelii św. Jana „Do końca ich

umiłował”(J 13, 1), które stały się równieŜ hasłem na nadchodzący rok

duszpasterski 1986/87.99

Kongres Eucharystyczny był wielkim wydarzeniem wiary. Wyrósł z

Ŝycia, potrzeb i zadań Kościoła. Jego zadaniem było m. in. zwrócić uwagę na

Eucharystię dzisiaj, przyczynić się do odnowienia poczucia godności i

odnalezienia Chrystusowej radości.100

Trzecia pielgrzymka Jana Pawła II do Polski związana była ze

zwróceniem Kościoła ku Chrystusowi i ku człowiekowi. Cele te uwzględnione

97 Białobok J., Pierwszy rzecznik…, dz. cyt., s. 99. 98 Por. Program duszpasterski diecezji tarnowskiej na rok 1986/87, s. 10. 99 Por. tamŜe, s. 1. 100 Por. tamŜe, s. 4n.

Page 59: Praca mgr - Rapala

59

zostały w programie duszpasterskim diecezji tarnowskiej, w którym polecono

zwrócić uwagę na cztery obszary Ŝycia religijnego:

a) katecheza – polecono zwrócić uwagę na integralne ujęcie Eucharystii,

czyli widzieć w niej Ofiarę, Komunię, obecność Boga i świętą akcję, która

gromadzi ludzi i czyni ich Kościołem.

b) niedzielna Msza św. – polecono zwrócić uwagę na uchwycenie tematu

wiodącego wyłonionego z formularza mszalnego, który powinien znaleźć się we

wprowadzeniu, homilii, modlitwie powszechnej i śpiewach. Polecono takŜe

zwracać uwagę na to, czym jest Msza św., aby uczestniczący w niej nie

zapominali o doznaniach wewnętrznych. Polecono objąć troską wiernych i

przygotować ich do czynnego udziału we Mszy św.

c) kult Eucharystii poza Mszą św. – polecono zwrócić uwagę na grupowe

formy kultu dzieci i młodzieŜy, przywrócić czterdziestogodzinne naboŜeństwo,

wieczyste adoracje w wyznaczonych kościołach.

d) budowanie ładu moralnego – polecono uwraŜliwi ć wiernych na Ŝycie

moralne, które jest odpowiedzią zachowania miłości do Chrystusa i człowieka.

Pole do działania znajdują tu róŜnego rodzaju zespoły charytatywne parafii.

Trzecia pielgrzymka papieŜa do Polski była dla Polaków wielkim darem,

a zarazem kolejnym wyznaniem wiary. Aby mogła przynieść oczekiwane

rezultaty podjęto w parafiach diecezji przygotowania wiernych na to wielkie

wydarzenie. Wiernych uświadamiano, Ŝe pielgrzymka to wielka sprawa dla

Kościoła i Narodu, rozpoczęto róŜne akcje modlitewne, przybliŜano treść hasła

Kongresu „Do końca ich umiłował” przy róŜnych wydarzeniach roku

liturgicznego.

Beatyfikacja Sługi BoŜej Karoliny Kózka była jednym z powodów

pielgrzymki Ojca św. do Polski. Dlatego teŜ przygotowując wiernych do

pielgrzymki, przygotowano ich równocześnie do faktu beatyfikacji. Biskup Jerzy

Ablewicz skierował list pasterski do wiernych diecezji zapowiadający

beatyfikację Czcigodnej Sługi BoŜej Karoliny, kapłanom w diecezji polecono,

aby prowadzili katechezy obowiązkowe i nadobowiązkowe, uwzględniające

treści beatyfikacyjne. Część czytanek majowych poświęcono Karolinie, aby

Page 60: Praca mgr - Rapala

60

ukazać ją jako czcicielkę Matki BoŜej. Polecono, aby przykłady do kazań

niedzielnych kapłani czerpali z Ŝycia i śmierci Karoliny.101

Celem pielgrzymki papieskiej oprócz juŜ wspomnianej wyŜej beatyfikacji

Czcigodnej Sługi BoŜej Karoliny Kózkówny, czy teŜ chęć wprowadzenia

diecezji tarnowskiej w trzecie stulecie, było umocnienie Polaków w wierze,

podniesienie na duchu, a dla niektórych nawróceniem od niewiary do wiary.

3. 4. Wykonawcy śpiewów liturgicznych (chóry, schole, orkiestry)

Do wykonywania śpiewów podczas uroczystości beatyfikacyjnej

zorganizowane zostały chóry, orkiestry, schole.

Chór – utworzony z połączenia Chłopięcego Chóru Katedry Tarnowskiej

Pueri Cantores Tarnovienses i chóru Alumnów Seminarium Duchownego –

liczył 140 osób. Celem chóru było samodzielne wykonanie wyznaczonych

utworów chóralnych.

Orkiestra symfoniczna – (kwintet smyczkowy, drewno, blacha, perkusja)

– była zespołem towarzyszącym śpiewom chóru. ZłoŜona z nauczycieli i

uczniów Państwowych Szkół Muzycznych z Tarnowa i Dębicy – liczyła 45

muzyków.

Liturgiczna Schola Dziewczęca – powstała z połączenia 42 dziewczęcych

schol liturgicznych z terenu diecezji tarnowskiej i liczyła 1550 dziewcząt w

wieku od 9-20 roku Ŝycia.102 Celem scholi było towarzyszenie śpiewowi

wiernych.

Orkiestra dęta - powstała z połączenia 29 orkiestr dętych z terenu diecezji

tarnowskiej. W jej skład weszło: 12 orkiestr zakładowych, 9 orkiestr

parafialnych, 4 orkiestry Gminnych i Wiejskich Domów Kultury, 4 orkiestry

Ochotniczych StraŜy PoŜarnych.103 Łącznie 1050 osób. Celem orkiestry dętej

było akompaniowanie śpiewowi wiernych.

Dla chóru i orkiestry symfonicznej przygotowane zostało podium w

pobliŜu ołtarza. Orkiestra dęta oraz schola miały zająć wyznaczone najbliŜsze

101 Por. tamŜe, s. 10. 102 Zob. aneks nr I. s. 2*. 103 Zob. aneks nr I. s. 3*.

Page 61: Praca mgr - Rapala

61

ołtarza sektory. Głównym dyrygentem miał być ks. Andrzej Zając – prof.

muzyki w Seminarium Duchownym i dyrygent Chłopięcego Chóru Katedry –

Pueri Cantores Tarnovienses.

Funkcję organisty miał pełnić mgr Jan Gładysz – organista w Kościele

O.O. Redemptorystów w Tuchowie.104

Próby chóru odbywały się od 8 maja w Auli Seminaryjnej. Próba

połączonych orkiestr dętych odbyła się 31 maja o godz. 16.00. 6 czerwca o godz.

16.00 odbyła się próba połączonych schol, zaś 7 czerwca o godz. 16.00, próba

chóru i orkiestry symfonicznej. Próby odbywały się na Placu

Beatyfikacyjnym.105

3. 5. Literacka i muzyczna twórczość o błogosławionej Karolinie

Ukazywanie postaci Karoliny, świętości jej Ŝycia i męczeńskiej śmierci w

duŜej mierze zawdzięczamy ks. Mendrali. On teŜ czynił starania, aby jej postać

znalazła się w literaturze. Kult Karoliny, który ciągle się rozrastał nie pozostał

bez echa. Ks. Mendrala zainteresował nim Franciszka Biedronia, nauczyciela w

Starej Wsi koło Limanowej, Paulę WęŜykównę – publicystkę oraz Kazimierę

Berkan – działaczkę społeczną w Akcji Katolickiej w Poznaniu.

Świętość i bohaterstwo Karoliny sławili w utworach poetyckich

Franciszek Biedroń i P. WęŜykówna.

Pierwszy Ŝyciorys Karoliny powstał dwa lata po jej śmierci, który był

owocem przesłuchania przez O. Kazimierza Bisztygę rodziców Karoliny, Jana i

Marii, sąsiada Kózków Jędrzeja Pająka a takŜe chłopców, którzy widzieli w lesie

obronę Karoliny przed napastnikiem, Macieja Głowę oraz Franciszka Zaleśnego.

Ukazał się on w Głosach Katolickich w 1916 r.

Ks. Mendrala wydał takŜe swoim nakładem, czterokartkową ulotkę pt.

„Pamiątka 15 rocznicy bohaterskiej śmierci śp. Karoliny Kózka” oraz pocztówki

z fotografią Karoliny i wierszem ks. Pawła Wieczorka.106

104 Por. Kokoszka A., Jan Paweł II w Kościele…, art. cyt., s. 247-248, a takŜe Dokumentacja schol liturgicznych i orkiestr dętych biorących udział w liturgii papieskiej – archiwum Kurii Diecezjalnej w Tarnowie. 105 Por. Kronika chóru Pueri Cantores Tarnovienses, t. V (1987) – archiwum chóru. 106 Por. Białobok J., Pierwszy rzecznik…,dz. cyt., s. 105.

Page 62: Praca mgr - Rapala

62

Franciszek Biedroń w piętnastą rocznicę męczeńskiej śmierci śp. Karoliny

Kózkówny napisał utwór sceniczny pt. Gwiazda Ludu107. W przedmowie do tego

utworu napisał: „Oddając moje wiersze do uŜytku scen ludowych, pragnę tylko

złoŜyć wieniec na mogile bohaterskiego dziewczęcia – na grobie Gwiazdy

ludu”.108 Jest to obraz ludowy w 3 aktach. Melodie do określonych tekstów tej

inscenizacji skomponował ks. Franciszek Walczyński, znany kompozytor,

dziekan kapituły katedralnej w Tarnowie. W utworze występują śpiewane partie

solowe oraz śpiewy na dwugłosowy chór o głosach równych. Na prośbę ks.

Mendrali, ks. Fr. Walczyński skomponował muzykę do wiersza Pauli

WęŜykówny Kwiat polskiej ziemi.

Ks. Fr. Walczyński napisał takŜe pieśń Pamięci Karoliny Kózkównej.109

Pieśni te zostały wydane w 1930 r. i naleŜą do najstarszych pieśni ku czci

Błogosławionej Karoliny.110

W związku z przygotowaniem do beatyfikacji powstały nowe pieśni ku

czci błogosławionej Karoliny. Ks. Kazimierz Pasionek – profesor muzyki w

Seminarium Duchownym w Tarnowie, skomponował melodię do własnego

tekstu Błogosławiona Karolino111, jest takŜe autorem melodii „Inwokacji”112,

której tekst został zaczerpnięty z Pisma św. (Mt 5, 8).

W dziesiątą rocznicę beatyfikacji Karoliny powstała kolejna pieśń ku Jej

czci. Nosi tytuł O Gwiazdo ludu.113 Autorem tekstu jest O. Stanisław Gruszka

CSsR, zaś muzykę skomponował Jan Mikołaj Gładysz.114

Pieśni Błogosławiona Karolino i O Gwiazdo Ludu zostały takŜe

opracowane na chór mieszany115, (ks. K. Pasionek, J. Gładysz).

107 Zob. aneks nr II. s. 4*. 108 Biedroń F., Gwiazda Ludu, dz. cyt., Tarnów 1930. 109 Zob. aneks nr II. s. 7*. 110 Por. Biedroń F., Gwiazda Ludu, dz. cyt., Tarnów 1930, s. 44 – 48 Do tej pory nie udało się odnaleźć tekstu i melodii do „Kwiat polskiej ziemi” Pauli WęŜykówny. 111 Zob. aneks nr II. s. 9*. 112 Zob. aneks nr II. s. 10*. 113 Zob. aneks nr II. s. 11*. 114 Jan Gładysz pełni obecnie obowiązki organisty w Sanktuarium Matki BoŜej w Tuchowie. […] Wykłada w Diecezjalnym Studium Organistowskim w Tarnowie oraz jest nauczycielem muzyki w Liceum Ogólnokształcącym i Społecznym Ognisku Muzycznym w Tuchowie.[…] Prowadzi Sanktuaryjny Chór Mieszany. […] Współpracuje z pismem „Ruch Muzyczny” i „Liturgia Sacra”. 115 Zob. aneks nr II. s. 12*,14*.

Page 63: Praca mgr - Rapala

63

Nowe publikacje literackie jak teŜ nowopowstające pieśni przyczyniły się

do oŜywienia kultu Karoliny, czego dowodem były liczne łaski otrzymane za jej

pośrednictwem.116

4. Przebieg wizyty w Tarnowie

4. 1. Msza św. beatyfikacyjna

Czas oczekiwania na przyjazd Ojca św. i rozpoczęcie liturgii wypełniony

był modlitwą i śpiewami. W czuwaniu tym od godz. 5.00 uczestniczyły róŜnego

rodzaju zespoły młodzieŜowe (Teatr im. L. Solskiego, klerycy Seminarium

Duchownego, aktorzy zespołu teatralnego „Dabar”, młodzieŜowy zespół

wokalno-instrumentalny z parafii św. Pawła w Bochni oraz młodzieŜ z innych

ośrodków). O godz. 6.00 po odśpiewaniu „Kiedy ranne wstają zorze”,

rozpoczęły się modlitwy ku czci Najświętszej Maryi, które prowadzili Alumni

Seminarium Duchownego. Śpiewano Godzinki o NMP, odmawiano RóŜaniec,

recytowano teksty poezji maryjnej połączonej z pieśniami ku czci Matki BoŜej.

Do modlitewnego czuwania włączała się swoimi śpiewami schola (1550

dziewcząt), która podczas liturgii nie wykonywała samodzielnie Ŝadnych

śpiewów a wspierała śpiew wiernych. Czuwaniu przewodniczył ks. A. Pękala.

O godz. 8.15 Ojciec św. opuścił Dom Biskupi i udał się na tarnowskie

„Falklandy”. Orszak papieski przejechał ulicami: DzierŜyńskiego, Nowy Świat,

Krakowską, Wałową, Lwowską i Marii Dąbrowskiej. W sektorach pojawił się

papamobile z Ojcem Świętym, a wśród zgromadzonych zerwały się okrzyki

powitania, śpiewy i oklaski. Podczas, gdy Ojciec św. wysiadł z pojazdu i zbliŜał

się do ołtarza wzniesionego na płycie budowanego kościoła, chór z

towarzyszeniem orkiestry symfonicznej śpiewał „Tu es Petrus” Wacława

Gieburowskiego117 w instrumentacji Eugeniusza Sitki.118 Dyrygował ks. Andrzej

Zając.

116 Por. Białobok J., Pierwszy rzecznik…, dz. cyt., s. 105. 117 Zob. aneks nr III. s. 16*. 118 E. Sitko – nauczyciel w Diecezjalnym Studium Organistowskim w Tarnowie.

Page 64: Praca mgr - Rapala

64

O godz. 9.00 rozpoczęła się liturgia Mszy św. Jako śpiew na wejście chór

z towarzyszeniem orkiestry wykonał motet Josefa Jongena „Haec

dies”(instrumentacja E. Sitko), który treścią nawiązywał do tej niezwykłej

radosnej uroczystości.119 Wraz z Ojcem św. Mszę św. koncelebrowali ks. kard.:

Agostino Casaroli, Józef Glemp, Franciszek Macharski, Henryk Gulbinowicz i

ks. bp Jerzy Ablewicz, wszyscy biskupi i wybrani przedstawiciele

duchowieństwa. Podczas procesji Ojciec św. poświęcił dzwony, kamienie

węgielne, tabernakulum i figurę Matki BoŜej Fatimskiej. Dzwony przeznaczone

były dla budującego się tu kościoła i nosiły imiona: Jan Paweł II, Karolina, oraz

Jerzy. Po pozdrowieniu wiernych bp Jerzy Ablewicz powitał Ojca św. Nastąpił

akt pokutny i śpiew Panie zmiłuj się nad nami, który wykonali wszyscy

zgromadzeni łącznie z chórem, scholą z towarzyszeniem połączonych orkiestr.

Jako „Ordinarium Missae” (Panie, Chwała, Święty, Baranku BoŜy) śpiewano

Mszę Jubileuszową120 skomponowaną przez ks. K. Pasionka w roku 1986 z

okazji obchodów 200-lecia diecezji tarnowskiej. Autorami instrumentacji na

orkiestrę dętą byli Jan Gładysz i Stanisław Czachor.

Po śpiewie Panie zmiłuj się nad nami bp Jerzy Ablewicz zwrócił się do

Ojca św. z prośbą o dokonanie aktu beatyfikacji: „Ojcze Święty, Biskup

Tarnowski wraz z Episkopatem Polski oraz duchowieństwem i wiernymi

diecezji najpokorniej prosi Waszą Świątobliwość, abyś zechciał Czcigodną

Sługę BoŜą Karolinę Kózka dołączyć do grona Błogosławionych”.121

Po odczytaniu przez bpa Ablewicza krótkiego Ŝyciorysu Karoliny, Ojciec

św. wypowiedział uroczystą formułę beatyfikacji,122 zakończoną trzykrotnym:

Amen, w wykonaniu chóru. Podczas odsłonięcia obrazu Błogosławionej

Karoliny wszyscy zaśpiewali Inwokację „Błogosławieni czystego serca,

albowiem oni Boga oglądać będą” (Mt 5, 8) – w muzycznym opracowaniu ks. K.

Pasionka. Biskup Ablewicz złoŜył podziękowanie za beatyfikację, po czym

nastąpił śpiew Chwała na wysokości Bogu (chór, schola, wszyscy wierni z

119 Zob. aneks nr III. s. 19*. 120 Zob. aneks nr IV. s. 29*. 121 Ablewicz J., Prośba o zaliczenie Karoliny Kózkówny do grona błogosławionych, Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 66. 122 Zob. Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 68.

Page 65: Praca mgr - Rapala

65

orkiestrą). Ojciec św. zaśpiewał po raz pierwszy kolektę z Mszy o

Błogosławionej: „Wszechmogący i miłosierny BoŜe, Ty w błogosławionej

Karolinie, dziewicy i męczennicy, zostawiłeś nam świetlany przykład

umiłowania modlitwy, czystości i pracy, spraw, za jej wstawiennictwem,

abyśmy na ziemi naśladując jej cnoty, razem z nią otrzymali wieczną nagrodę w

niebie. Przez naszego Pana …”.

Nastąpiła liturgia słowa. Pierwsze czytanie odczytano z Księgi

Apokalipsy św. Jana Apostoła (7, 9-17), którego treścią był tryumf wybranych.

Responsorium do Psalmu 16(15), 1-2a.5.7-8.11 brzmiało: „Pan mym

dziedzictwem, moim przeznaczeniem”. Drugie czytanie z pierwszego listu św.

Pawła Apostoła do Koryntian (1, 26-31) kierowało uwagę na Boga, który

„wybrał to co niemocne”. Ewangelię według św. Mateusza (5, 1-12a), której

treścią były Błogosławieństwa z Kazania na Górze, poprzedzał śpiew Alleluja z

wersetem (Mt 5, 8). Po Ewangelii Ojciec św. wygłosił homilię, którą rozpoczął

od słów zaczerpniętych z Ewangelii św. Mt 5, 11 „Błogosławieni jesteście”.123

PapieŜ odczytał w tych słowach przeszłość i przyszłość. Przeszłość

stanowi pierwszy krok, gdyŜ Kościół Tarnowski obchodząc w roku ubiegłym

200 lat swej posługi przywołuje całą swą tysiącletnią przeszłość. PapieŜ wyraził

radość ze swojej obecności na ziemi tarnowskiej. „Raduję się, Ŝe mogę dzisiaj

być z wami, aby podjąć donośne wciąŜ jeszcze echo waszego jubileuszu. […]Ta

ziemia od lat była mi bliska.[…] I jest mi bliski ten Kościół ”.

PapieŜ wymienił świętych pustelników znad Dunajca i znad słowackiego

Wagu – Świerada i Benedykta, Stanisława ze Szczepanowa biskupa i

męczennika, błogosławioną Kingę, którzy przyczynili się do powiększenia

wspólnego dziedzictwa wszystkich Polaków.

Nawiązując do osoby Karoliny przypominał o wielkiej godności kobiety:

o godności osoby ludzkiej, godności ciała, które podlega śmierci na ziemi.

Przypomniał wszystkim, Ŝe Karolina miała świadomość tej godności i

123 Jan Paweł II, Przypatrzcie się bracia, powołaniu waszemu, homilia podczas Mszy świętej z beatyfikacją Sługi BoŜej Karoliny Kózkówny, Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 68-76.

Page 66: Praca mgr - Rapala

66

powołania. Dzięki tej świadomości złoŜyła w darze swoje młode Ŝycie, aby

bronić swą kobiecą godność, godność polskiej, chłopskiej dziewczyny.

PapieŜ cytując słowa psalmu odniósł je do postaci Karoliny. „Zachowaj

mnie BoŜe, bo chronię się u Ciebie, mówię Panu: Tyś jest Panem moim”. PapieŜ

przypominał, iŜ w momencie zagroŜenia ze strony drugiego człowieka schronić

się moŜna jedynie u Boga. PapieŜ uczył, Ŝe Karolina staje w momencie próby

wiary i męstwa. Śmierć cielesna nie niszczy dziewczyny wręcz przeciwnie

oznacza początek Ŝycia w Bogu.

W szczególniejszy sposób zwrócił się do chłopów polskich, posługując się

przykładami z Ewangelii, analogią i obrazami zaczerpniętymi z Ŝycia natury i

kultury rolniczej. W sposób ten pokazał, jak bardzo Stworzenie i Odkupienie

wyrastają z tego samego źródła: ze stwórczej i odkupieńczej miłości Boga.

PapieŜ uczył, Ŝe sama śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa znajduje ilustrację

w świecie natury, w codziennym doświadczeniu. „JeŜeli ziarno pszenicy

wpadłszy w ziemię nie obumrze zostanie tylko samo, a jeŜeli obumrze, przynosi

plon obfity”.124 Dlatego jak uczył papieŜ ziemia i ten, kto ją uprawia, jego praca,

stają się szczególnym obrazem Boga i kluczem do zrozumienia jego królestwa.

Zwracając się do polskich rolników wyraził swoje gorące pragnienie, aby

nikomu w naszej Ojczyźnie i na świecie nie zabrakło chleba. „Człowiek

potrzebuje […] chleba. Zarówno tego, który jest owocem ziemi i pracy rąk

ludzkich, jak i tego, który z nieba zstępuje i Ŝycie daje światu” – mówił Ojciec

Święty.

PapieŜ powiedział, Ŝe przybywając do Tarnowa pragnie modlić się ze

swoimi Rodakami „chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”, Ŝe jego

pragnieniem jest dzielić troski i niepokoje polskich rolników. Swoją wizytą

przypomniał i potwierdził stosunek Kościoła do nich – do polskich rolników.

Nazwał ich elementem stałości i trwania. W swojej homilii powołał się na

wielkiego przywódcę polskiego ludu Wincentego Witosa, który pisał: „KtóŜ siłę

Państwa i niezawodną nigdy ostoję ma stanowić. Dla mnie odpowiedź narzucała

się sama: świadomi, niezaleŜni, zadowoleni chłopi polscy, gdyŜ tacy są gotowi

124 J 12, 24.

Page 67: Praca mgr - Rapala

67

oddać zdrowie i Ŝycie za kaŜdą skibę ojczystej ziemi, a cóŜ dopiero w obronie

całości Ojczyzny. Trzeba jednak nie tylko starać się na chłopach tych oprzeć

przyszłość, ale ich wierność i przywiązanie do Państwa za wszelką cenę zdobyć

a gdy się zdobędzie, na zawsze utrzymać i utrwalić”.125 Przytaczając słowa

Wincentego Witosa Ojciec św. ukazywał polskim chłopom drogę, która powinna

stać się udziałem równieŜ tych, którzy są odpowiedzialni za organizację Ŝycia

społeczno – gospodarczego polskiej wsi. Tu PapieŜ wyraził swoje kolejne

pragnienie, by rolnictwo polskie wyszło z zagroŜenia i doznało pomocy ze

strony państwa.

Na koniec Ojciec Święty zachęcił wszystkich by poprzez postać Karoliny,

jeszcze raz przypatrzeć się swemu powołaniu poprzez wszystkie pokolenia,

które BoŜa Opatrzność związała z tą ziemią piękną a zarazem trudną, ziemią,

która przyjęła orędzie ośmiu Błogosławieństw, jako światło BoŜego

przeznaczenia człowieka. Zachęcał wszystkich by trwali przy tym świętym

dziedzictwie jak trwały pokolenia, stawiając za wzór świętych pustelników,

Stanisława biskupa, Karolinę. Ojciec św. zakończył homilię słowami: „Trwajcie

przy świętym dziedzictwie. Do was naleŜy… królestwo niebieskie. Amen”.

Po wyznaniu wiary odmówionym przez wszystkich, nastąpiła modlitwa

wiernych. Poszczególne wezwania czytali przedstawiciele róŜnych stanów i grup

społecznych.

W procesji z darami brało udział 15 delegacji:

1. Delegacja Klubu Ziemi Tarnowskiej z Chicago.

2. Ogólnopolska Delegacja Chłopów.

3. Ogólnopolska Delegacja Kombatantów i Więźniów.

4. Ogólnopolska Delegacja Harcerzy.

5. Delegacja Świata Pracy regionu Małopolski.

6. Przedstawiciele Archidiecezji w Lubaczowie.

7. Delegacja Diecezji Przemyskiej.

8. Przedstawiciele diecezjalnego duszpasterstwa rolników z Diecezji

Sandomiersko – Radomskiej.

125 Jan Paweł II, Przypatrzcie się bracia…, Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 74.

Page 68: Praca mgr - Rapala

68

9. Delegacja Diecezji Kieleckiej.

10. Delegacja Diecezji Katowickiej.

11. Delegacja Diecezji Tarnowskiej.

12. Przedstawiciele Rodziny Błogosławionej.

13. Delegacja Kościoła grecko – katolickiego.

14. Delegacja MłodzieŜy.

15. Delegacja firmy odlewni dzwonów „Felczyński” z Przemyśla.

W tym czasie chór wykonywał motet Mikołaja Zieleńskiego, Viderunt

omnes fines terrae126, następnie wszyscy śpiewali pieśń Błogosławiona

Karolino, ks. K. Pasionka.

W czasie rozdzielania Komunii św. wszyscy śpiewali pieśń BądźŜe

pozdrowiona, po czym chór wykonał motet Wacława z Szamotuł Ego sum

pastor bonus.127

Jako uwielbienie po Komunii wszyscy śpiewali pieśń CóŜ Ci Jezu damy.

Na zakończenie Eucharystii PapieŜ udzielił błogosławieństwa całemu

Kościołowi Tarnowskiemu, po czym wszyscy zgromadzeni zaśpiewali Christus

vincit, Christus regnat, Christus imperat oraz My chcemy Boga.

Po zakończeniu śpiewów Ojciec św. ogłosił, iŜ ks. bp Jerzy Ablewicz

otrzymał tytuł arcybiskupa, co wszyscy przyjęli z wielką radością wyraŜoną

długotrwałymi oklaskami.

Ostatnim śpiewem wykonywanym przez wszystkich była pieśń Nie

rzucim Chryste świątyń Twych.

Po zakończonej liturgii PapieŜ udał się ulicami Marii Dąbrowskiej,

Lwowską, Wałową, Krakowską, Nowy Świat, DzierŜyńskiego do Domu Ks.

Arcybiskupa na posiłek i krótki odpoczynek.128

126 Zob. aneks nr III. s. 22*. 127 Zob. aneks nr III. s. 26*. 128 Por. Kokoszka A., Jan Paweł II w Kościele …, art. cyt., s. 253-263.

Page 69: Praca mgr - Rapala

69

4. 2. Nieszpory Eucharystyczne

Po południu o godz. 16.00 na Placu Katedralnym pod przewodnictwem

Ojca św. odprawione zostały Nieszpory Eucharystyczne, w których udział wzięli

kapłani, zakonnicy, zakonnice oraz alumni. Obecni byli przedstawiciele

duchowieństwa z diecezji tarnowskiej, przemyskiej, sandomiersko – radomskiej,

kieleckiej oraz katowickiej.

O godz. 14.30 Ojciec Święty udał się ulicami DzierŜyńskiego, Nowy

Świat, Krakowską i Wróblewskiego na Plac Katedralny. Przed rozpoczęciem

nieszporów PapieŜ poświęcił nowowzniesiony Ośrodek Duszpastersko –

Katechetyczny. Następnie udał się do katedry, by oddać pokłon Jezusowi

Eucharystycznemu i pomodlić się przed Tarnowską Pietą. Towarzyszyli mu

KsięŜa Kardynałowie: Agostino Casaroli, Józef Glemp, Franciszek Macharski,

Henryk Gulbinowicz, Ksiądz Arcybiskup Jerzy Ablewicz, Ksiądz Prałat

Kazimierz Kos, Ksiądz Prałat Stanisław Dziwisz, i ceremoniarz papieski.

Następnie Ojciec św. wszedł na ołtarzowe podium, gdzie został powitany

gorącymi oklaskami przez zebranych a ks. Arcybiskup skierował do PapieŜa

słowo powitania, w którym wyraził m.in. wdzięczność Ojcu św. za jego

obecność na Placu Katedralnym, za to, iŜ zechciał razem z duchowieństwem

odśpiewać polskie nieszpory eucharystyczne przed Najświętszym Sakramentem,

który jest źródłem powołań kapłańskich i zakonnych.129 Po powitaniu Ks.

Arcybiskup wręczył Ojcu św. relikwiarz ze szczątkami Bł. Karoliny.

Uroczyste nieszpory rozpoczęły się wystawieniem Najświętszego

Sakramentu w monstrancji130 przy śpiewie pieśni O zbawcza Hostio. Śpiew

nieszporów prowadziła schola złoŜona z kilkunastu alumnów tarnowskiego i

tuchowskiego Seminarium Duchownego pod dyrekcją ks. Andrzeja Zająca.

Wykonywali antyfony, responsorium oraz prośby modlitwy powszechnej. Hymn

„Sław języku tajemnicę”, psalmy 109, 115, 116 i Magnificat, śpiewali wszyscy

uczestnicy nieszporów, korzystając z opracowanych przez ks. K. Pasionka

129 Por. Ablewicz J., Przemówienie przed nieszporami eucharystycznymi duchowieństwa na Placu Katedralnym w Tarnowie, Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 77. 130 Monstrancja – wysokość 1,5 metra, wykonana z brązu, pozłocona; wotum duchowieństwa tarnowskiego z okazji 200-lecia Diecezji.

Page 70: Praca mgr - Rapala

70

ksiąŜeczek.131 Po czytaniu (1 Kor 11, 23-25) Ojciec św. wygłosił do zebranych

kapłanów homilię, w której podjął konkretne problemy realizacji ich

powołania.132

PapieŜ rozpoczął homilię od słów „Czyńcie to… na moją pamiątkę”.133

Zatrzymując się przy tych słowach, przypomniał zebranym kapłanom, iŜ słowa

te Chrystus mówi do wszystkich, których w ciągu wieków i pokoleń powołuje

do zbawczej posługi Eucharystii. Eucharystia – dalej mówił papieŜ – to Ofiara

samego Chrystusa, która została dana Kościołowi, a kapłan jest tym, który

składa Ofiarę, jest szafarzem Eucharystii, zatem Kapłaństwo jest Sakramentem

Czynu. RozwaŜając tę tajemnicę papieŜ przypomniał zebranym kapłanom, Ŝe ów

Czyn został przekazany w ich ręce poprzez dziedzictwo apostolskie, poprzez

sukcesję, która trwa w apostolskim Kościele. Czyn ten naleŜy spełniać na

pamiątkę Chrystusa, zaś poprzez ten czyn, pamiątka ta staje się uobecnieniem

własnego czynu Chrystusa, Jego Śmierci i Zmartwychwstania. Zatem kapłan

działa in persona Christi.

PapieŜ w swojej homilii przypomniał zebranym kapłanom, Ŝe są

szafarzami tajemnic BoŜych, szafarzami Czynu na słuŜbie Kościoła, Ludu

BoŜego oraz braci i sióstr. Tu wspomniał ks. prałata Władysława Mendralę,

proboszcza ze Szczepanowa szczególnie zaangaŜowanego w sprawę Karoliny

Kózkówny, który dawał jej Chrystusa w Eucharystii. Mówił, Ŝe ks. Mendrala

opowiadał mu o tradycji wczesnych Komunii dzieci w wieku przedszkolnym w

jego parafii, zgodnie zaleceniem PapieŜa Piusa X, mówił o licznych

powołaniach kapłańskich i zakonnych, które brały swój początek właśnie z

Eucharystii. Nawiązując do tego przykładu papieŜ przypominał kapłanom, iŜ

całe kapłaństwo jest poczęte z miłości, do której wychowuje Eucharystia. Z niej

się rodzi i w niej rośnie. SłuŜba to zasadniczy wyraz miłości, jaką Chrystus

umiłował ludzi. Ludzie czekają wszędzie na świadectwo kapłańskiej słuŜby.

„[…]Przychodzą do Was ludzie udręczeni, poniŜeni, zagroŜeni w swoim

131 Zob. aneks nr V. s. 31*. 132 Jan Paweł II, Jesteście z ludu i dla ludu, przemówienie do duchowieństwa i zakonów podczas nieszporów eucharystycznych w Tarnowie, Currenda 137, nr okolicznościowy 1987, s. 78-82. 133 1 Kor 11, 24.

Page 71: Praca mgr - Rapala

71

człowieczeństwie. Szukają świadków przemienienia. Niech ich znajdują w was.

Niech nigdy ten, kto szuka świadka przemienienia, nie trafi na nieufność czy

obojętność. Lepiej zaufać temu, kto moŜe na zaufanie nie zasłuŜył, aniŜeli

odtrącić jednego, kto owej ufności jest spragniony i głodny”.

Ojciec Święty uwraŜliwiał kapłanów, aby ich postawa zawsze

odpowiadała tradycjom polskiego kapłana na ojczystej ziemi, czy poza nią w

czasach narodowej niewoli; kapłana, który dzielił losy swego narodu, który był

bliskim i pozostaje wobec jego doświadczeń. Przestrzegał wszystkich kapłanów,

aby nigdy nie doszło do obcości pomiędzy duchowieństwem a świeckimi. „[…]

Jesteście z ludu i dla ludu. Pamiętajcie, Ŝe występujecie w imieniu Kościoła,

który dziś w szczególny sposób wyraŜa swą opcję preferencjalną na rzecz

ubogich”. Wyraził swoje uznanie dla tych kapłanów, zakonników i zakonnic,

którzy dokonali i dokonują wiele wspaniałych dzieł w tym zakresie. Jednak

usilnie zachęcał, aby szli dalej w tym kierunku. „[…] Wszystko, co uczynicie

dla słabych, prześladowanych, biednych, jest wspaniałym kapitałem Kościoła w

Polsce”. Mówiąc do duchowieństwa papieŜ sugerował, Ŝe nowe czasy oraz nowe

warunki wymagają nowych form słuŜby duszpasterskiej, jednocześnie

zaakceptował rodzące się w Polsce nowe inicjatywy tejŜe pracy. Wyraził takŜe

swoją wdzięczność misjonarzom i misjonarkom za ich posługę.

Kończąc homilię, papieŜ skierował myśli słuchającego duchowieństwa do

Wieczernika, do miejsca narodzin kapłaństwa, do miejsca ustanowienia

Eucharystii i dodał: „CóŜ oddam Panu za wszystko?” „CóŜ oddam Panu za

wszystko, co mi uczynił?”.

Uroczyste Nieszpory Eucharystyczne z udziałem Ojca św. Jana Pawła II

zakończyły się błogosławieństwem Najświętszym Sakramentem i wspólnym

śpiewem Christus vincit, Christus regnat, Christus imperat.

Ojciec św. następnie udał się na krótką modlitwę do katedry, po czym

wstąpił na plebanię bazyliki katedralnej. Stąd, Ŝegnany serdecznie przez

wiernych odjechał ulicami Wróblewskiego, Krakowską, Czerwoną, Czerwonych

Klonów i Traugutta na lądowisko w Mościcach.

Page 72: Praca mgr - Rapala

72

W poŜegnaniu Ojca św. udział wzięli: ks. Arcybiskup Jerzy Ablewicz,

księŜa biskupi pomocniczy: P. Bednarczyk, J. Gucwa, W. Bobowski, księŜa

Kanonicy Tarnowskiej Kapituły Katedralnej: ks. J. Rzepa, ks. K. Kos, ks. A.

Nowak, ks. S. Rosa, ks. S. Lisowski, ks. S. Dobrzański, ks. W. Kostrzewa,

ponadto ks. J. Rec, ks. E. Łomnicki. Na poŜegnanie PapieŜa przybyli takŜe

przedstawiciele władz wojewódzkich i miejskich: przewodniczący

Wojewódzkiej Rady Narodowej M. MenŜyński, wojewoda tarnowski S. Nowak,

prezydent m. Tarnowa M. Strzelecki, wicewojewoda M. Chudzik i dyrektor

wojewódzkiego Wydziału d.s. Wyznań F. Styczeń.

Dzieci wręczyły Ojcu św. kwiaty, po czym nastąpiło indywidualne poŜegnanie

PapieŜa z obecnymi gośćmi. Ojciec św. wręczył przedstawicielom władz

administracyjnych pamiątkę: medal upamiętniający III Pielgrzymkę do Polski

oraz medal IX roku swego Pontyfikatu.134 Na zakończenie Ojciec św.

powiedział: „Dziękuję za wspaniałe przygotowanie, za przyjęcie i wielkie

wzruszenie jakim stał się dla mnie pobyt w Tarnowie. śyczę wszystkiego

dobrego dla tarnowian, ziemi tarnowskiej, dla wszystkich. Niech będzie

pochwalony Jezus Chrystus”.135 Po tych słowach o godz. 16.20 papieŜ zajął

miejsce w helikopterze i odleciał w stronę Krakowa.

5. Obchody piętnastej rocznicy beatyfikacji w diecezji tarnowskiej w 2002 r.

5. 1. List pasterski biskupa tarnowskiego Wiktora Skworca

do diecezjan136

W związku ze zbliŜającą się XV rocznicą beatyfikacji Sługi BoŜej

Karoliny Kózkówny oraz pobytu Ojca św. Jana Pawła II w Tarnowie, biskup

Wiktor Skworc skierował list do wiernych diecezji. Celem listu była zapowiedź

zbliŜających się uroczystości rocznicowych i stał się niejako przygotowaniem

wiernych na godne przeŜycie tych uroczystości. List był odczytywany w

134 Por. Kokoszka A., Jan Paweł II w Kościele…, art. cyt., s. 264-267. 135 TamŜe. 136 Skworc W., List Pasterski z okazji XV rocznicy beatyfikacji Karoliny Kózkówny i pobytu Ojca Świętego Jana Pawła II w Tarnowie, Currenda 152, nr 2, kwiecień-czerwiec 2002, s. 221-226.

Page 73: Praca mgr - Rapala

73

niedzielę 26 maja 2002 r., w uroczystość Trójcy Przenajświętszej, we

wszystkich kościołach i kaplicach diecezji tarnowskiej.

Na początku listu biskup Skworc nawiązał do tajemnicy dnia.

Przypomniał wiernym o Trójcy Przenajświętszej, o Ŝyciu kaŜdego

chrześcijanina, które od samego początku jest związane z tą Tajemnicą, które

„jest udziałem w Ŝyciu samego Boga objawiającego się w Trzech Osobach: jako

Ojciec, jako Syn i jako Duch Święty”. Biskup przypomniał wiernym o znaku

krzyŜa, który czyni kaŜdy chrześcijanin w imię Trójcy Przenajświętszej, który

dla kaŜdego chrześcijanina stał się pierwszą modlitwą oraz wyznaniem wiary w

Boga Trójjedynego, Ŝe znak ten rozpoczyna i kończy naboŜeństwa liturgiczne a

takŜe osobistą modlitwę. W swoim liście biskup uczył, Ŝe kaŜdy chrześcijanin

jest wezwany do trwania w bliskiej komunii z Trójcą Przenajświętszą, Ŝe jest

wezwany by stawać się mieszkaniem dla Niej, a jako przykład realizacji tegoŜ

wezwania, biskup powołał się na Świętych i Błogosławionych, a wśród nich

błogosławioną Karolinę Kózkównę.

Przygotowując wiernych do godnego przeŜycia obchodów rocznicowych

biskup Skworc przypomniał waŜniejsze wydarzenia z Ŝycia błogosławionej

Karoliny, które powinny stać się wskazówką dla współczesnych rodzin i

współczesnej młodzieŜy w kształtowaniu codziennego Ŝycia.

Biskup wskazał na dom rodzinny Karoliny, w którym panowała atmosfera

religijna, w którym wszelkie sprawy rodzinne znajdowały odniesienie do Boga i

Jego przykazań. Jako przykład godny naśladowania, wskazał na wspólną

modlitwę poranną, przed i po posiłkach, wskazał równieŜ na udział we Mszy

św., który dla wszystkich domowników był potrzebą serca. Kolejnym

przykładem, który biskup przytoczył z Ŝycia rodziny błogosławionej Karoliny,

było czytanie Pisma św. i Ŝyciorysów świętych w niedzielne popołudnia w

gronie rodzinnym, oraz odwiedziny krewnych i sąsiadów. Biskup powołał się na

autorytet rodziców, który stał się wzorem postępowania dla Karoliny i jej

rodzeństwa. Wspomniał Franciszka Borzęckiego, od którego Karolina uczyła się

postawy słuŜby, co na codzień owocowało świadomą i pogłębioną religijnością

Karoliny, a takŜe wywarło wpływ na jej otoczenie. Powołując się na osobę

Page 74: Praca mgr - Rapala

74

Karoliny biskup Skworc jako kolejny przykład godny uwagi i naśladowania

wskazał Jej praktyki religijne, do których naleŜała częsta spowiedź, Komunia

św., modlitwa róŜańcowa oraz odbywane często piesze pielgrzymki do

pobliskiego Odporyszowa czy teŜ do Tuchowa, bo Jej pragnieniem było

upodobnić się do Maryi.

Biskup przypomniał, Ŝe śmierć Karoliny, która miała miejsce 18 listopada

1914 roku, utwierdziła przekonanie wśród tych, którzy ją znali, Ŝe była to śmierć

męczeńska w obronie cnoty czystości. Mówił o tym – przypominał dalej biskup

– Ojciec św. Jan Paweł II w homilii podczas Mszy beatyfikacyjnej w Tarnowie.

Biskup zwrócił uwagę wiernym, Ŝe od chwili ogłoszenia Karoliny

błogosławioną, Jej kult ciągle się rozszerza. Karolina jest patronką wielu

Kościołów budowanych w kraju i poza jego granicami. Jej relikwie znajdują się

w ponad 40 Kościołach diecezji tarnowskiej. Jej postać jest ciągle przypominana

w figurach, obrazach, feretronach a Jej imię, jest często nadawane dzieciom przy

chrzcie, często jest teŜ obieraną patronką przy bierzmowaniu. Postać Karoliny

takŜe staje się – pisał biskup – częstym źródłem inspiracji do powstawania

nowych utworów poetyckich i muzycznych, a takŜe wielu pozycji ksiąŜkowych,

których jest bohaterką.

Biskup w swoim liście przypomniał, Ŝe podczas Mszy św. beatyfikacyjnej

przed piętnastoma laty, Ojciec w wygłoszonej homilii zwrócił się do

robotników, rzemieślników, byłych więźniów obozu koncentracyjnego w

Oświęcimiu, kombatantów, młodzieŜy, członków Ruchu „Światło śycie” oraz

harcerzy. Zwrócił się takŜe do rolników i wyraził swoje pragnienie, aby nikomu

na ziemi nie zabrakło chleba.

Nawiązując do słów papieŜa, biskup zaznaczył, Ŝe od tamtego czasu wiele

się zmieniło w Ojczyźnie, a obecnie najbardziej odczuwany jest brak „chleba

pracy”. Biskup ostrzegał, Ŝe moŜe to prowadzić do utraty nadziei na poprawę

istniejącej sytuacji, braku Ŝyciowych celów, pogłębiania się sfer ubóstwa, a w

konsekwencji do ucieczki w alkohol, sięgania po cudzą własność, a takŜe do

podejmowania działań sprzecznych z BoŜymi przykazaniami. Biskup

przestrzegał przed takimi działaniami i wskazał na błogosławioną Karolinę,

Page 75: Praca mgr - Rapala

75

która stanowi wzorzec w przezwycięŜaniu róŜnego rodzaju trudności, które stały

się udziałem współczesnego człowieka.

Biskup w liście zachęcał do modlitwy, przez wstawiennictwo

błogosławionej Karoliny, do Boga Trójjedynego, by wyprosić łaskę odwaŜnego

opowiadania się za cnotami chrześcijańskimi i wytrwałego kroczenia drogą

prowadzącą do świętości. Na zakończenie listu biskup zaprosił wiernych

diecezji, by wzięli udział we wspólnej modlitwie i w przeŜywaniu uroczystości

rocznicowych, które odbędą w rodzinnej parafii bł. Karoliny – oraz w Tarnowie,

w kościele pod jej wezwaniem.

5. 2. Uroczystości w Zabawie

Uroczystości rocznicowe XV lecia beatyfikacji Sługi BoŜej Karoliny

Kózkówny i pobytu Ojca św. w Tarnowie odbywały się w dniach od 7- 9

czerwca 2002 r. w Zabawie – rodzinnej parafii błogosławionej Karoliny oraz w

Tarnowie w parafii pod wezwaniem Błogosławionej Karoliny.

Obchody uroczystości rocznicowych zostały poprzedzone

przygotowaniami w dwóch płaszczyznach: zewnętrzno-organizacyjnej oraz

duchowej.

W Zabawie przygotowaniem w płaszczyźnie duchowej do obchodów

uroczystości rocznicowych była nowenna ku czci błogosławionej Karoliny,

odprawiana kaŜdego 10 dnia miesiąca. Bezpośrednim zaś przygotowaniem do

obchodów uroczystości rocznicowych była nowenna do błogosławionej

Karoliny, która była odprawiana od 1-9 czerwca podczas naboŜeństw

wieczornych.

W ramach przygotowań do obchodów rocznicowych wybudowano dwa

ołtarze, które stanowiły swego rodzaju przymiarkę do wybudowania w

przyszłości stałych ołtarzy polowych. Jeden z nich wybudowano w pobliŜu

Kościoła w Zabawie, drugi zaś „pod gruszą”, w pobliŜu domu błogosławionej

Karoliny. W związku z uroczystością wydano folder.137

137 Zob. aneks nr VI. s. 45*.

Page 76: Praca mgr - Rapala

76

W przygotowaniach uczestniczyli członkowie Rady Parafialnej, Caritasu i

innych grup parafialnych. Przydzielono zadania poszczególnym osobom.

Całością przygotowań kierował proboszcz z Zabawy ks. Zbigniew Szostak.

Kolejnym krokiem poprzedzającym uroczystości rocznicowe było

polecenie ks. bpa Ordynariusza, zorganizowania pielgrzymki Grup

MłodzieŜowych i Apostolskich z diecezji tarnowskiej, Dziewczęcej SłuŜby

Maryjnej, Katolickiego Stowarzyszenia MłodzieŜy, oraz Liturgicznej SłuŜby

Ołtarza do Zabawy w dniu 8 czerwca.

Obchody uroczystości rocznicowych rozpoczęły się w piątek 7 czerwca

2002 r. O godz. 18.00 odprawiona została Droga KrzyŜowa, śladami

męczeństwa błogosławionej Karoliny. Rozpoczęła się w domu Karoliny, a

zakończyła na miejscu męczeństwa – ok. 1,5 km. Drodze KrzyŜowej

przewodniczyli księŜa wikariusze i księŜa goście, a udział w niej wzięli

pielgrzymi i miejscowi parafianie.

O godz. 21.00 w Kościele miał miejsce Apel, który poprowadził ks. Artur

WaŜny wraz z Grupą Nowej Ewangelizacji. NaboŜeństwo zakończyła procesja

ze świecami na cmentarz wojskowy z modlitwami za ofiary przemocy.

Mszę św. o północy poprzedziła pantomima Grupy Nowej Ewangelizacji,

połączona z montaŜem słowno-muzycznym.

O godz. 24.00 została odprawiona Msza św., której przewodniczył ks.

Prałat Stanisław Ruchała, były proboszcz Zabawy a okolicznościowe kazanie

wygłosił ks. dr Janusz Kaleta – Administrator Apostolski w Kazachstanie. Msza

św. została połączona z jubileuszem 20-lecia kapłaństwa księŜy z dekanatu

radłowskiego. Jubileusz obchodzili: ks. Stanisław Biskup – proboszcz ze

Zdrochca, ks. Bogdan Walerowski – proboszcz z Jadownik oraz ks. Marian

Hyjek – proboszcz z Woli Przemykowskiej. Podczas Mszy św. miało miejsce

przekazanie relikwii błogosławionej Karoliny przez ks. proboszcza Zbigniewa

Szostaka do Atyrau w Kazachstanie. Relikwie błogosławionej Karoliny odebrał

Administrator Apostolski ks. Janusz Kaleta. Ks. Wiesław Piotrkowski odczytał

Page 77: Praca mgr - Rapala

77

dekret ks. bpa Ordynariusza Wiktora Skworca138 zatwierdzający Litanię do

Błogosławionej Karoliny139, przeznaczonej do prywatnego odmawiania.

Kolejny dzień obchodów uroczystości rocznicowych w sobotę 8 czerwca

2002 r., rozpoczął się w Wał-Rudzie, w miejscu narodzin błogosławionej

Karoliny. Od godz. 9.30 wszystkie pielgrzymki, które przybywały na

uroczystości rocznicowe nawiedzały dom błogosławionej Karoliny, gdzie

świeccy przewodnicy zapoznawali pielgrzymów z Ŝyciem Karoliny.

Następnie o godz. 10.00 „pod gruszą” ks. proboszcz Zbigniew Szostak

powitał przybyłe Grupy Apostolskie, Dziewczęce SłuŜby Maryjne, Katolickie

Stowarzyszenia MłodzieŜy, Liturgiczne SłuŜby Ołtarza, dzieci

pierwszokomunijne, dzieci szkół podstawowych i gimnazjum. O godz. 10.30

odbyła się „pod gruszą” katecheza dla wszystkich, której przewodził ks.

Krzysztof Orzeł.

O godz. 11.00 nastąpił „przemarsz” drogą męczeństwa błogosławionej

Karoliny z pięcioma stacjami, przy których rozwaŜania o męczeństwie

prowadził ks. Artur WaŜny. Następnie grupy pielgrzymów przeszły pod kościół

parafialny.

Czas oczekiwania na Mszę św. wypełniły spotkania, wspólny posiłek,

czas wolny. O godz. 14.30 dzieci szkoły podstawowej parafii Zabawa

zaprezentowały inscenizację.

O godz. 16.00 rozpoczęła się Msza św., którą koncelebrowało ponad 80

księŜy z okolicznych dekanatów pod przewodnictwem ks. bpa Władysława

Bobowskiego. Okolicznościowe kazanie wygłosił bp Bobowski.140 W homilii

zwrócił uwagę na liczną obecność wiernych, którzy brali udział w

uroczystościach rocznicowych, i stwierdził, Ŝe jest to znak, iŜ ludzie w głębi

swoich serc odczuwają, gdzie jest prawdziwa wielkość, która nie przemija.

Przypomniał zebranym, Ŝe ludzie święci, cisi, niewyróŜniający się, zdobywają

wielkość, która trwa, zadziwia i pociąga; Ŝe źródłem tej wielkości jest Jezus

138 Zob. Skworc W., Dekret zatwierdzający Litanię do Błogosławionej Karoliny do prywatnego odmawiania, Currenda 152, nr 2, kwiecień-czerwiec, 2002, s. 250. 139 Zob. aneks nr VI. s. 42*. 140 Bobowski W., Chrystusa poznaj. Chrystusa ukochaj. Chrystusa wyznaj, homilia podczas uroczystości jubileuszowych w Zabawie, Currenda 152, nr 3, lipiec-wrzesień 2002, s. 405-410.

Page 78: Praca mgr - Rapala

78

Chrystus, którego święci odkryli i zwierzyli Mu, a w swoim Ŝyciu kierowali się

Jego programem, który streszcza się w 8 błogosławieństwach. Przytoczył słowa

programu jednych z rekolekcji młodzieŜowych „Chrystusa poznaj, Chrystusa

ukochaj, Chrystusa wyznaj”. Nawiązując do tych słów, bp Bobowski uczył, Ŝe

słowa te wyznaczają nie tylko program rekolekcji, ale są programem całego

Ŝycia chrześcijańskiego. Uczył, Ŝe im bardziej uda poznać się Chrystusa tym

większą moŜna osiągnąć świętość oraz wielkość w oczach Boga i ludzi. Biskup

przypomniał, iŜ ludzkim źródłem świętości Karoliny była rodzina, w której

wyrosła; rodzina głęboko wierząca, rozmodlona – rodzina, która kierowała się w

Ŝyciu Dekalogiem. Biskup przypominał, iŜ trzeba ciągle poznawać Chrystusa

poprzez chętne czytanie Biblii, i modlitwę; Ŝe trzeba dzielić się z bliźnimi tym

czegośmy się dowiedzieli, a za wzór godny naśladowania biskup wskazał na

błogosławioną Karolinę, która powinna stać się dla kaŜdego wzorem

poszukiwania Chrystusa. Biskup podkreślił, Ŝe jeŜeli ktoś pozna Chrystusa nie

moŜe Go nie umiłować. Miłość zaś jest źródłem pogłębienia modlitwy, pomocą

w wypełnianiu przykazań a owocem miłości i przyjaźni z Chrystusem jest

dobroć, ofiarność, Ŝyczliwość, pracowitość. Biskup zwrócił uwagę, Ŝe Karolina

musiała bardzo pracować nad sobą, by osiągnąć taką dojrzałość, z której wyrosło

jej męczeństwo. Na koniec homilii zachęcił do modlitwy przez przyczynę

Karoliny, by program Ŝycia Chrystusa był realizowany w Ŝyciu kaŜdego

chrześcijanina.

Podczas tej Mszy św. miało miejsce rozesłanie animatorek Dziewczęcej

SłuŜby Maryjnej, a takŜe kolejne przekazanie relikwii błogosławionej Karoliny.

Przejął je kustosz wraz z delegacją parafian z Sanktuarium w Kałkowie-

Godowie.

Podczas Mszy św. został odczytany przez ks. Wiesława Piotrowskiego

dekret ustanawiający Kościół Parafialny w Zabawie, Diecezjalnym Sanktuarium

błogosławionej Karoliny.

Owoc beatyfikacji błogosławionej Karoliny i XV rocznica pobytu Ojca

św. w Tarnowie stanowią dwie stałe uroczystości obchodzone w Sanktuarium

błogosławionej Karoliny – 10 i 18 dnia kaŜdego miesiąca. 10 dnia kaŜdego

Page 79: Praca mgr - Rapala

79

miesiąca jest sprawowana Msza św. dziękczynna za beatyfikację i modlitwy

wstawiennicze u grobu błogosławionej Karoliny, zaś 18 dnia kaŜdego miesiąca,

jest odprawiana Droga krzyŜowa na drodze męczeństwa błogosławionej

Karoliny.

Ponadto, co roku jest obchodzony trzydniowy odpust przed dniem 18

listopada, oprócz odpustu, który ma miejsce co roku w uroczystość Trójcy

Świętej.141

5. 3. Uroczystości w kościele błogosławionej Karoliny w Tarnowie

Parafia pod wezwaniem błogosławionej Karoliny w Tarnowie, mimo, Ŝe

istnieje dopiero od 1992 roku, przeŜywała w swojej krótkiej historii, waŜne

uroczystości.

W 1997 r. obchodzono uroczyście 10 rocznicę beatyfikacji

błogosławionej Karoliny Kózkówny i pobytu Ojca św. w Tarnowie.

Uroczystościom wtedy przewodniczył bp Ordynariusz Józef śyciński.

Kolejna uroczystość odbyła się 11 czerwca 2000 r. Diecezja tarnowska

obchodziła w tym kościele wielką uroczystość dziękczynną za wszystkich

świętych i błogosławionych z terenu diecezji tarnowskiej na przestrzeni wieków.

Uroczystości tej przewodniczyli biskupi tarnowscy na czele z biskupem

ordynariuszem, Wiktorem Skworcem. Okolicznościowe kazanie wygłosił bp

Władysław Bobowski. NaleŜy dodać, iŜ ta dziękczynna uroczystość była

połączona z kolejną rocznicą beatyfikacji Sługi BoŜej Karoliny Kózkówny i

pobytu Ojca św. w Tarnowie. Udokumentowaniem uroczystości dziękczynnej za

świętych i błogosławionych wywodzących się z terenu diecezji tarnowskiej, jest

ufundowanych dwoje drzwi do miejscowego kościoła, na których znajdują się

postacie poszczególnych świętych: Na jednych: św. Kinga, bł. Karolina, bł.

Maria Teresa Ledóchowska, bł. Urszula Ledóchowska, bł. Julia Rodzińska, i bł.

Celestyna Faron. Na drugich: św. Świerad, św. Benedykt, św. Stanisław bp, bł.

Szymon z Lipnicy, bł. Roman Sitko, bł. Krystyn Gondek. Płaskorzeźby na

trzecich drzwiach w głównym wejściu przedstawiają wydarzenia i postacie

141 Na podstawie wywiadu przeprowadzonego w parafii Zabawa dn. 3 września 2002 r. z ks. Rafałem Łukasikiem (wikariusz).

Page 80: Praca mgr - Rapala

80

związane z pobytem Ojca św. w Tarnowie; sceny męczeńskiej śmierci bł.

Karoliny oraz wydarzenia związane z powstaniem Solidarności.

Obchody 15 rocznicy beatyfikacji Sługi BoŜej Karoliny i pobytu Ojca św.

w Tarnowie, poprzedzone były przygotowaniami. Rozesłano zaproszenia142 do

dziekanów poszczególnych dekanatów diecezji, wydano folder z programem

obchodów uroczystości rocznicowych143, wydano nową ksiąŜkę z Ŝyciorysem

błogosławionej Karoliny. Oddano do uŜytku górny kościół, w którym miały

odbyć się uroczystości rocznicowe.

W wieczór poprzedzający główną uroczystość o godz. 21.00 odbył się

Apel Jasnogórski z procesją świateł wokół Kościoła, czemu przewodniczył

Antoni Zabawski CSsR z Gliwic. W apelu wziął udział ks. bp Ordynariusz

Wiktor Skworc.

Centralną uroczystością obchodów rocznicowych w Tarnowie była

Eucharystia sprawowana 9 czerwca 2002 r. przez 108 kapłanów144, biskupów

tarnowskich pod przewodnictwem biskupa Wiktora Skworca. Homilię wygłosił

ks. bp Jan Styrna.145 Przypomniał krótką historię początków kościoła pod

wezwaniem błogosławionej Karoliny. Wspomniał postać ks. abpa Jerzego

Ablewicza, który widział potrzebę budowy nowej, wielkiej świątyni na

tarnowskich „Falklandach”. Wspomniał takŜe ówczesnego proboszcza ks.

Prałata Stefana Dobrzańskiego, który czynił starania, aby powstała nowa parafia

i nowa świątynia. Biskup przypomniał krótko, Ŝe w 1987 r. na tym miejscu,

gdzie stoi obecny kościół, na pierwszej płycie tego Kościoła stanął papieŜ Jan

Paweł II, aby wynieść na ołtarze Sługę BoŜą Karolinę Kózkównę. W dalszej

części swojej homilii bp Styrna przypomniał postać Karoliny, wskazując na

otoczenie, w którym wyrosła. Biskup uczył, Ŝe Karolina wzrastała na gruncie

wiary, BoŜej łaski, na ścieŜkach 8 błogosławieństw. Bóg posługuje się ludźmi –

mówił biskup – dlatego Karolina wyrastała ku świętości na gruncie swojej

142 Zob. aneks nr VI. s. 47*. 143 Zob. aneks nr VI. s. 46*. 144 Liczba ta, być moŜe jest nawiązaniem do 108 Męczenników z okresu wojny i okupacji wyniesionych na ołtarze przez Ojca św. Jana Pawła II w Warszawie w 1999 r. 145 Styrna J., Błogosławiona Karolino, proś Boga za nami, homilia podczas Mszy świętej jubileuszowej w parafii błogosławionej Karoliny, Currenda 152, nr 3, lipiec-wrzesień 2002, s. 411-414.

Page 81: Praca mgr - Rapala

81

rodziny, która pokładała ufność w Bogu, która Ŝyła w poczuciu obecności i

opieki BoŜej, rodziny, która Ŝyła w perspektywie ojczyzny wiecznej –

zbawienia. Rodzinę Karoliny wskazał jako wzór zdrowej rodziny katolickiej,

gdzie panuje uczciwość na codzień, która odznacza się pracowitością, gdzie

wszystko przesiąknięte jest modlitwą, w której wszyscy mają właściwe sobie

miejsce i właściwie stopniowane zadania.

Wspomniał równieŜ ks. Władysława Mendralę, kapłana, który widział w swojej

parafiance – Karolinie, kandydatkę na błogosławioną, i który przez całe swoje

Ŝycie kapłańskie modlił się o Jej beatyfikację.

Stwierdził, iŜ Karolina „była potrzebna Bogu”; potrzebny był ten bohaterski

świadek, który głosi, Ŝe są wartości większe, nawet niŜ Ŝycie ziemskie,

potrzebny jest ten znak dla pokoleń, Ŝe w kaŜdych warunkach i czasach mogą

wyrastać święci, Ŝe jest moŜliwa realizacja powołania do świętości. Biskup

powołał się na słowa Ojca św., który mówił, Ŝe „potrzebny jest ten znak” i

zawstydzający i wzywający i przekonujący. Biskup przypomniał wszystkim, Ŝe

kaŜdy na inny sposób jest potrzebny Bogu, by tworzyć grunt, z którego będą

mogli wyrastać święci ludzie, Ŝe potrzebne są dobre rodziny, które współpracują

w dziele stworzenia i dziele zbawienia. Przypomniał takŜe, powołując się na

słowa papieŜa, Ŝe potrzebni są kapłani bliscy ludowi, którzy dzielą losy tego

ludu, do którego są powołani.

Na koniec swojej homilii biskup odwołując się na słowa psalmu „Pan mym

dziedzictwem, moim przeznaczeniem”, wskazał jeszcze raz postać Karoliny,

która tracąc swe młode Ŝycie dla Boga pozostawia po sobie wielkie dziedzictwo.

Jednocześnie biskup pouczył, Ŝe jest to wspaniała perspektywa dla tych, co ufają

Bogu.

W Eucharystii uczestniczyło ponad 60 kapłanów, wszyscy klerycy

Seminarium Duchownego w Tarnowie, siostry zakonne z róŜnych zgromadzeń,

szczególnie SłuŜebniczki Dębickie i Starowiejskie oraz Józefitki. Wśród

licznych wiernych zgromadzonych na tej Eucharystii naleŜy uwzględnić

przedstawicieli rolników, „świata pracy”, członków Parafialnych Rad

Duszpasterskich oraz Ruchów i Stowarzyszeń Katolickich. W sumie w

Page 82: Praca mgr - Rapala

82

Eucharystii wzięło udział ok. 8 tyś. wiernych. Uroczystość odbyła się w górnym

kościele, który pomieścił ponad 6 tyś. osób, reszta zaś uczestniczyła na zewnątrz

i w dolnym kościele, gdzie moŜna było korzystać z Sakramentu Pokuty.

W uroczystości czynnie brał udział Chłopięco-Męski Chór „Pueri

Cantores Sancti Nicolai” z Bochni pod dyrekcją ks. Stanisława Adamczyka i

BoŜeny Wojciechowskiej. Chórowi akompaniował na organach Krzysztof

Kościółek. Podczas Eucharystii chór wykonywał utwory następujących

kompozytorów:

• G. F. Haendel – „Zadok the priest”, ( na wejście),

• G. F. Haendel – „Alleluja z oratorium Mesjasz”, ( przed Ewangelią),

• K. Pasionek – „Błogosławiona Karolino”, (na złoŜenie darów),

• C. Franck – „Panis Angelicus”, ( na komunię),

• J. Świder – „Laudate Pueri”, (na komunię),

• F. B. Mendelssohn – „Ave Maria”, (na zakończenie).

Po zakończeniu Eucharystii Krzysztof Kościółek zagrał na organach

Koncert a-moll J. S. Bacha.

Z okazji przeŜywanych uroczystości rocznicowych został wydany

okolicznościowy numer parafialnej gazety „Totus Tuus”.

Owocem piętnastej rocznicy beatyfikacji Sługi BoŜej Karoliny i pobytu

Ojca św. w Tarnowie była dziękczynna pielgrzymka do Rzymu, w której wzięło

udział ponad 200 osób. Pielgrzymka odbyła się w dniach od 1-8 lipca 2002 r.

3 lipca miało miejsce spotkanie pielgrzymów z Ojcem św. w auli Pawła VI na

audiencji generalnej. Delegacja licząca dziewięć osób, w tym dwóch kapłanów –

ks. Wiesław Piotrowski – Dyrektor Wydziału Duszpasterstwa Ogólnego i ks.

Stanisław Dutka – proboszcz parafii pod wezwaniem Błogosławionej Karoliny

w Tarnowie – spotkała się z Ojcem św. i przekazała okolicznościowe dary:

kielich mszalny, ornat oraz album.146

Uroczyste obchody 15-lecia beatyfikacji błogosławionej Karoliny, które

miały miejsce w jej rodzinnej miejscowości, Zabawie oraz w Tarnowie w

146 Na podstawie wywiadu przeprowadzonego w parafii błogosławionej Karoliny dn. 23 sierpnia 2002 r. z ks. proboszczem Stanisławem Dutką.

Page 83: Praca mgr - Rapala

83

kościele pod jej wezwaniem, są dowodem na to, Ŝe pamięć o tym wydarzeniu i

związanej z nim wizycie Ojca Świętego w diecezji jest nadal Ŝywa.

Page 84: Praca mgr - Rapala

84

Rozdział III

WIZYTA W STARYM S ĄCZU – KANONIZACJA

BŁOGOSŁAWIONEJ KINGI.

1. Postać błogosławionej Kingi głównym motywem papieskiej wizyty

1. 1. Okoliczności towarzyszące zaproszeniu Ojca Świętego

W dniach od 5 – 17 czerwca 1999 roku, papieŜ Jan Paweł II odbył VII

pielgrzymkę do Polski. Program pobytu obejmował następujące miejscowości:

Sopot, Pelplin, Elbląg, Licheń, Bydgoszcz, Toruń, Ełk, Wigry, Siedlce,

Drohiczyn, Warszawa, Sandomierz, Zamość, Łowicz, Sosnowiec, Kraków,

Gliwice, Stary Sącz oraz Wadowice.147 W czasie dwunastodniowego pobytu

odwiedził kilka miast oraz nowopowstałe diecezje. W Warszawie dokonał

beatyfikacji 108 męczenników z okresu wojny i okupacji. Wśród nich było

cztery osoby z diecezji tarnowskiej: ks. Infułat Roman Sitko – Rektor WyŜszego

Seminarium Duchownego w Tarnowie, O. Krystyn Wojciech Gondek, S. Julia

Stanisława Rodzińska i S. Katarzyna Celestyna Faron.

Na trasie papieskiego pielgrzymowania po raz drugi w jej historii znalazła

się diecezja tarnowska. Głównym powodem wizyty była kanonizacja bł. Kingi,

księŜnej krakowskiej a potem mniszki w klasztorze Sióstr Klarysek w Starym

Sączu.

Pierwsza myśl zaproszenia Ojca Świętego do diecezji tarnowskiej została

powzięta 6 stycznia 1998 roku podczas konsekracji biskupa tarnowskiego

Wiktora Skworca w Rzymie. Przedstawiciele diecezji z księdzem biskupem na

czele wręczyli papieŜowi zaproszenie następującej treści:

„Umiłowany Ojcze Święty,

Duchowieństwo i wierni diecezji tarnowskiej wraz z całym Kościołem w Polsce

z utęsknieniem oczekują na przybycie Waszej Świątobliwości w roku 1999 do

Ojczyzny. Wśród wiernych Ŝywa jest pamięć Twej błogosławionej obecności na

147 Ze względu na zły stan zdrowia papieŜ nie celebrował Mszy świętej w Krakowie oraz nie przybył na Nieszpory do Gliwic.

Page 85: Praca mgr - Rapala

85

tarnowskiej ziemi w 1987 roku. Po dziś dzień duchowieństwo i wierni naszej

diecezji dziękują Bogu i Tobie, Ojcze Święty, za dar beatyfikacji Karoliny

Kózkówny. […]. Oczekując na przybycie Waszej Świątobliwości do naszej

Ojczyzny, diecezja tarnowska bardzo pragnie, aby Ojciec Święty wyniósł do

grona Świętych patronkę ziemi tarnowskiej, błogosławioną Kingę. […]. Biskupi

wraz z całym duchowieństwem i lud diecezji tarnowskiej zwracają się z gorącą

prośbą o przybycie Waszej Świątobliwości do diecezji tarnowskiej i dokonanie

kanonizacji błogosławionej Kingi na terenie Sądecczyzny. O to samo proszą

Siostry Klaryski i liczne Zgromadzenia zakonne.[…]”.148

Podstawą zaproszenia był opublikowany Dekret Kongregacji ds. Świętych

o heroiczności cnót błogosławionej Kingi oraz przyjęta dokumentacja cudu

dokonanego za jej wstawiennictwem. Zaproszenie zostało poparte przez Władze

Samorządowe wszystkich Miast i Gmin Ziemi Sądeckiej, a papieŜ wyraŜając

zgodę polecił, aby kanonizacja dokonała się w Starym Sączu.149

ZbliŜającą się wizytę Ojca Świętego w Starym Sączu, ogłosił biskup

Wiktor Skworc w liście do diecezjan odczytanym w niedzielę 16 stycznia 1999

roku. Oto fragment listu: „Drodzy Diecezjanie! Zwracam się do Was, aby

podzielić się radością z zapowiedzi kolejnej pielgrzymki Ojca Świętego do

Ojczyzny.[…]. Radość nasza jest tym większa, Ŝe w czasie jej trwania Jan Paweł

II przybędzie po raz drugi do naszej diecezji. […]. Szczególną jednak radością

napełnia nas bliska juŜ perspektywa kanonizacji bł. Kingi, złączona z

nawiedzeniem przez Ojca Świętego Jana Pawła II Starego Sącza […], w środę 16

czerwca br.[…]. Odtąd, Kinga jako święta, będzie czczona nie tylko w Kościele

lokalnym, ale w całym Kościele powszechnym. […]. Trzeba bowiem wiedzieć,

Ŝe tylko w wyjątkowych sytuacjach kanonizacja odbywa się poza Watykanem.

Zatem kanonizacja bł. Kingi w Starym Sączu to wyraz szczególnej Ŝyczliwości

Ojca Świętego”.150

148 Sojka S., Przygotowanie diecezji tarnowskiej na przyjazd Ojca Świętego Jana Pawła II do Starego Sącza, Currenda 149, nr specjalny, czerwiec 1999, s. 62n. 149 Por. tamŜe. 150 Skworc W., Słowo pasterskie przed wizytą Ojca Świętego Jana Pawła II w Starym Sączu, Currenda 149, nr 1, styczeń-marzec 1999, s. 29n.

Page 86: Praca mgr - Rapala

86

1. 2. śyciorys błogosławionej Kingi

Błogosławiona Kinga urodziła się w Esztergom, na Węgrzech 5 marca

1234 roku. Jej ojciec, król węgierski Bela IV, pochodził z dynastii Arpadów. W

królewskiej rodzinie z wielką troską pielęgnowano wiarę i tradycje

chrześcijańskie, czego owocem są liczni święci, którzy z niej wyszli: św. Stefan,

św. Emeryk, św. Władysław i św. ElŜbieta Turyńska – siostra Beli IV.

Matka Kingi, Maria, córka cesarza greckiego Teodora I Laskarisa, była

osobą szlachetną i poboŜną. W tym duchu wychowywała swoje dzieci.

Do 5 roku Ŝycia Kinga przebywała na dworze rodziców, prawdopodobnie

w Ostrzychomiu, gdzie była wychowywana w duchu chrześcijańskich zasad.

Lubiła się modlić i odznaczała się czułym sercem. W 1239 roku przybyła do

Polski, by poślubić dwunastoletniego Bolesława, księcia sandomierskiego.

MałŜeństwo było podyktowane głównie względami politycznymi. Biskup

krakowski Wiesław i panowie krakowscy w zawarciu tego związku widzieli kres

knowań Konrada Mazowieckiego, zmierzającego do pozbawienia tronu swego

bratanka Bolesława. TakŜe ojciec Kingi, władca Węgier, zdawał sobie sprawę z

tego, Ŝe jest to okazja utworzenia koalicji przeciw najazdom tatarskim, które

zagraŜały Węgrom jak i Polsce, rozbitej wówczas na dzielnice.

Zaręczyny Kingi z Bolesławem odbyły w Wojniczu w 1239 roku, zaś

właściwy akt zawarcia związku małŜeńskiego miał miejsce w Krakowie po 1246

roku, gdy Kinga osiągnęła dwunasty rok Ŝycia – taki był wówczas wymóg prawa

kanonicznego. TakŜe Bolesław Wstydliwy odzyskał wówczas ostatecznie

księstwo krakowskie.

Dalszy rozwój duchowy Kingi i jej przyszłego męŜa dokonywał się na

dworze w Sandomierzu pod okiem Grzymisławy, matki Bolesława i jej córki

Salomei, późniejszej klaryski. Na dworze często prowadzono rozmowy religijne,

czytano Pismo św. oraz Ŝywoty świętych, a na osobowość Kingi wpływała

rozmodlona i ascetyczna postać niewiast, z którymi obcowała na co dzień.

Oprócz formacji duchowej Kingi zatroszczono się takŜe o jej rozwój

intelektualny. Uczono jej czytania, pisania oraz historii królów węgierskich i

polskich.

Page 87: Praca mgr - Rapala

87

W 1241 roku Bolesław z Kingą z obawy przed najazdem Tatarów opuścili

Sandomierz, szukając schronienia w Krakowie, a później na Węgrzech. Jednak tu

teŜ nie byli bezpieczni, gdyŜ Węgrzy nie powstrzymali ataku najeźdźcy.

Opuszczając Węgry, schronili się w zamku w Pieninach nad Dunajcem, a

następnie w klasztorze cystersów w Welehradzie na Morawach. W roku 1243,

gdy Tatarzy opuścili podbite terytoria, Kinga z Bolesławem powrócili do

Małopolski i zamieszkali w Nowym Korczynie.151

Kinga chętnie czytała Ŝywoty świętych, a szczególnie tych, którzy

poświęcili Bogu w ofierze swoje dziewictwo. Chcąc naśladować ich Ŝycie,

często pościła, aby w ten sposób wyprosić sobie łaskę wytrwania w swoich

postanowieniach. Od początku chciała ofiarować swoje dziewictwo Bogu, toteŜ

usilnie zabiegała o cnotę czystości dla siebie i dla swego męŜa. W dniu ślubu

poprosiła Bolesława, aby pierwszy rok przeŜyli w zupełnej czystości na cześć

Stwórcy świata. Bolesław chętnie wyraził zgodę a fakt ten objęli tajemnicą przed

bliskimi. Później Kinga po raz kolejny wystąpiła z prośbą, aby następny rok

dziewiczego małŜeństwa poświęcić na cześć Matki BoŜej. Zdecydowana postawa

Kingi doprowadziła do tego, Ŝe za zgodą swego męŜa złoŜyli śluby dozgonnej

czystości na ręce biskupa Prandoty. Od tego momentu Kinga mogła się

poświęcić modlitwom, uczynkom miłosierdzia a w konsekwencji przyjęła trzecią

regułę św. Franciszka i Ŝyła jeszcze przez 40 lat w dziewiczym małŜeństwie.152

Na duchowość Kingi wywarła wpływ postać św. Franciszka, oraz przykład

świętych, o których często rozmawiano na dworze królewskim. Z tym

bogactwem duchowym weszła Kinga w Ŝycie ksiąŜęce i małŜeńskie. Często się

modliła trwając na samotnych adoracjach przed Najświętszym Sakramentem,

rozwaŜając mękę i śmierć Chrystusa. Widziała potrzebę umartwiania swego ciała

i pokuty. Była przykładem dla panien dworskich, pociągając je swoim

postępowaniem do pracy nad sobą. Odznaczała się czułym sercem dla

151 Por. Gucwa J., Błogosławiona Kinga w rodzinie, w: Błogosławiona Kinga i jej klasztor w Starym Sączu, red. Józef śukowicz, Kraków 1984, s. 5-8. 152 Por. Szwarga K., śyciorys błogosławionej Kingi, w: Błogosławiona Kinga, red. O. Joachim Roman Bar OFMConv, Warszawa 1989, s. 24-29.

Page 88: Praca mgr - Rapala

88

potrzebujących i wykorzystywała kaŜdą okazję do dobrych uczynków. W ten

sposób okazywała swoją miłość do Chrystusa.153

Kinga wywarła swoim postępowaniem duŜy wpływ na sprawy polskie.

Była osobą dobrze wykształconą i wpływała na decyzje swego małŜonka. Dbała

o to, aby w swoich rządach przestrzegał zasad sprawiedliwości, brała w opiekę

polski lud wiejski chroniąc go przed wyzyskiem moŜnowładców. Przeznaczyła

środki pienięŜne swego posagu na prowadzenie wojny z Tatarami, odbudowę

miast, remont świątyń i klasztorów, wsparcie wiosek, pomoc w walce z wrogami

wewnętrznymi. Za wszelkie przejawy Ŝyczliwości Kingi, Bolesław na mocy

przywileju z 1257 roku ofiarował jej na własność ziemię sądecką.

Na otrzymanej ziemi, Kinga ufundowała dwa klasztory (dla braci

franciszkanów i sióstr franciszkanek), mieszkańcom dała liczne przywileje,

powołała sołectwa, erygowała parafie, dbała o rozwój miast i wsi. Ze szczególną

troską pielęgnowała język i kulturę polską.

Po najeździe Tatarów udała się do swojego ojca na Węgry w celu

uzyskania pomocy dla spustoszonego kraju. Za jego zgodą transportowano sól do

Polski oraz sprowadzono węgierskich górników, którzy w 1251 roku natrafili na

pierwsze pokłady soli w Bochni. Tym gestem Kinga, obok św. Barbary, zdobyła

sobie miano patronki górników.

Kinga z pomocą męŜa i poparciem bpa Prandoty zabiegała w Rzymie o

kanonizację św. Stanisława. W wyniku ich starań, papieŜ Innocenty IV, w dniu 8

września 1253 roku w AsyŜu, ogłosił Stanisława świętym, a uroczystości

kanonizacyjne w Polsce odbyły się rok później 8 maja na krakowskich Błoniach.

W uroczystości kanonizacyjnej obok innych znaczących postaci, udział wzięła

Kinga. Wtedy zostało zrealizowane jej pragnienie, by sprawa kanonizacji św.

Stanisława dokonała się za jej Ŝycia.154

10 grudnia 1279 roku zmarł jej mąŜ Bolesław. Wtedy wstąpiła do

klasztoru, który sama ufundowała. Była prostą zakonnicą spełniającą róŜne

153 Por. Mik M. A., Duchowość błogosławionej Kingi, w: Błogosławiona Kinga i jej klasztor w Starym Sączu, dz. cyt., s. 9-13. 154 Por. Nowak A., Błogosławiona Kinga a sprawy polskie, w: Błogosławiona Kinga i jej klasztor w Starym Sączu, dz. cyt, s. 14-19.

Page 89: Praca mgr - Rapala

89

posługi często powtarzając: „Przychodzę, aby słuŜyć. Zapomnijcie, kim byłam.

Zgromadzenie liczy jedynie o jedną siostrę więcej”.155 W starosądeckim

klasztorze Kinga pozostała do końca Ŝycia. Zmarła 24 lipca 1292 roku. Zwłoki

jej pochowano pod posadzką kaplicy klasztornej.

1. 3. Znaczenie klasztoru Panien Klarysek dla Ziemi Sądeckiej

Historia zgromadzenia sióstr klarysek sięga XIII wieku. Zgromadzenie

powstało 28 marca 1211 roku z inicjatywy św. Klary. Reguła dla zakonu została

zatwierdzona przez papieŜa Urbana IV 18 października 1263 roku. W Polsce

początek zgromadzenia datuje się na rok 1245. Pierwszy klasztor powstał w

Zawichoście, ufundowany przez Bolesława Wstydliwego. W roku 1280 z

inicjatywy Kingi, Ŝony Bolesława, powstał klasztor w Starym Sączu. Do czasu

rozbiorów istniało ich na terenie Polski osiem, jednak na skutek kasaty

klasztorów kontemplacyjnych, przetrwały tylko dwa: w Krakowie (przeniesiony

ze Skały w 1316 roku) i w Starym Sączu. Pierwszą polską klaryską była bł.

Salomea, zaś pierwszą świętą – Kinga.156

Klasztor klarysek w Starym Sączu ma wiele zasług dla kultury polskiej, a

szczególnie dla religijności regionu. Źródła podają, iŜ w tym klasztorze juŜ w

XIII wieku powstały pierwsze pieśni w języku polskim, a takŜe dokonano

przekładu psałterza.157

W 1901 roku A. Brückner wysunął hipotezę, iŜ w starosądeckim

klasztorze powstała najstarsza pieśń polska Bogurodzica. W swoich poglądach

posunął się jeszcze dalej twierdząc, iŜ autorem tekstu i melodii był kapelan

Kingi, franciszkanin Boguchwał. Hipotezę tę porzucił jednak, dzieląc

przekonanie innych badaczy, Ŝe pieśń ta powstała w XIII w.

Autorem hipotezy sformułowanej w 1903 roku, Ŝe Bogurodzica powstała

w XIII w. jest Antoni Poliński. Jego zdaniem autorem miał być Albert Wielki,

zaś polski przekład z oryginału łacińskiego przypisał arcybiskupowi

Bogumiłowi. Inne stanowisko w tej sprawie zajęli W. Bruchnalski (1904 r.)i K.

155 TamŜe, s. 16. 156 Por. Łoziński B., Leksykon zakonów w Polsce, Warszawa 2002, s. 247n. 157 Por. Adamek Z., Znaczenie błogosławionej Kingi i starosądeckiego klasztoru dla rozwoju kultury polskiej, w: Błogosławiona Kinga i jej klasztor w Starym Sączu, dz. cyt., s. 20.

Page 90: Praca mgr - Rapala

90

Heck. Pierwszy twierdził, iŜ Bogurodzica powstała w latach 1343 – 50, drugi nie

określił konkretnego przedziału czasowego, ale sugerował, iŜ Bogurodzica

powstała w XIV w. Zwrot w chronologii Bogurodzicy, kiedy ponownie zaczęto

datować powstanie pieśni na wiek XIII nastąpił w 1909 roku. Wysunięta

hipoteza przez K. T. Wierzbowskiego, w myśl, której pierwsza zwrotka

Bogurodzicy jest autorstwa św. Jacka OdrowąŜa z lat 20-tych XIII w., znalazła

wielu zwolenników. W swoich pracach hołdowali jej A. Chybiński, J. Łoś, Z.

Jachimecki, H. Feicht, J. Birkenmajer, a dopiero J. KrzyŜanowski zaczął datować

Bogurodzicę na wiek XIV158. […]Sama historia badań nad Bogurodzicą – jak

pisał J. M. Chomiński – reprezentuje […] niezwykle ciekawy i róŜnorodny

materiał, co potwierdza słuszność dopatrywania się w tym zabytku wyjątkowej

roli w dziejach polskiej kultury”159.

Jak się okazuje, związanie powstania Bogurodzicy z klasztorem

starosądeckim, w świetle wyników badań, jest nie do utrzymania.

Klasztor był jednak w tym czasie ośrodkiem kulturowego oddziaływania

na cały region. Dotyczyło to równieŜ kultury muzycznej. W klasztorze klarysek

dbano o naleŜyte wykształcenie sióstr oraz o odpowiednią kulturę muzyczną. W

tym celu sprowadzano do klasztoru wybitnych nauczycieli i wiele wartościowych

dzieł muzycznych, głównie z Węgier i z Niemiec. Z Niemiec sprowadzono takŜe

instrumenty muzyczne. Na zaproszenie sióstr klarysek przybywali do Starego

Sącza muzycy z Krakowa i ze Słowacji. Dowodem wysokiej kultury muzycznej

klasztoru jest odkryty pierwszy znany w Polsce czterogłosowy utwór muzyczny,

Omnia beneficia (Wszystkie dobrodziejstwa…), datowany na rok około 1300.160

Utwór ten, czterogłosowy konduktus, naleŜy do najcenniejszych spośród innych

odnalezionych w starosądeckim klasztorze. Dzięki niemu uległ zmianie

ówczesny pogląd o początkach muzyki wielogłosowej w Polsce.161 Inne odkrycia

(fragmenty dwugłosowych motetów łacińskich wywodzących się z Magnus

Liber Organi Szkoły Notre – Dame), zrekonstruowane przez profesora

158 Por. Chomiński J. M., Wilkowska-Chomińska K., Historia muzyki polskiej cz.I, Kraków 1995, s. 35. 159 TamŜe, s. 34. 160 Por. Adamek Z., Znaczenie błogosławionej Kingi…, dz. cyt., s. 22. 161 Por. Kusiek J., Omnia beneficia…czyli starosądeckie festiwale muzyki dawnej, Kraków 1986, s. 5.

Page 91: Praca mgr - Rapala

91

Mirosława Perza są repliką znanych kodeksów przechowywanych we Florencji i

Wolfenbüttel. Profesor Perz twierdził, Ŝe rękopis ten został sprowadzony do

klasztoru w II połowie XIII w., prawdopodobnie z Francji przez bł. Kingę –

miłośniczkę muzyki. PoniewaŜ dla czterogłosowego konduktusu Omnia

beneficia nie stwierdzono zagranicznego odpowiednika, przyjęto, Ŝe istnieje

prawdopodobieństwo, iŜ powstał on w Starym Sączu; zatem jest najstarszym

zabytkiem polskiej muzyki wielogłosowej.162 Starosądeckie, średniowieczne

polyphonica – jak ujął to Mirosław Perz – „pozwalają przesunąć granicę zasięgu

czynnej znajomości techniki i repertuaru paryskiej Szkoły Notre – Dame (jak i

ogólnoeuropejskiej umiejętności wielogłosowej improwizacji chorałowej) daleko

na wschód, włączają w jej terytorium monarchię Piastów, rzutują takŜe na Węgry

i Czechy, gdzie – jak dotychczas – domyślano się obecności tej sztuki, jednak li

tylko na podstawie niejasnych i lakonicznych wzmianek kronikarskich i

literackich; pergaminowe fragmenty znalezione w klasztorze klarysek

dostarczają więc świadectw ambitnej, pełnoprawnej obecności Polski w rozwoju

europejskiej, średniowiecznej sztuki muzycznej”.163

Siostry klaryski miały wielkie zasługi w krzewieniu oświaty. Przyjmowały

dziewczęta na wychowanie, uczyły je czytania, pisania, wykonywania

najrozmaitszych robót kobiecych, śpiewu oraz gry na instrumentach. Od samego

początku wprowadzano je w Ŝycie liturgiczne zgromadzenia (wykonywały

pieśni, litanie, nieszpory), co przyczyniło się do podniesienia religijności

regionu.164

W latach 1821 – 1938 na polecenie władz austriackich siostry prowadziły

szkołę dla dziewcząt, którą z kolei przejął zarząd miasta.165

Siostry nie szczędziły wysiłku, by zadbać o wystrój i piękno świątyni.

Sprowadziły do Starego Sącza wybitnych rzeźbiarzy, malarzy oraz architektów,

których dzieła moŜna podziwiać do dnia dzisiejszego. Ponadto klasztor ocalił

162 Por. tamŜe, s. 19. 163 TamŜe, s. 20. 164 Por. Adamek Z., Znaczenie błogosławionej Kingi…, dz. cyt., s. 22. 165 Por. Banach R., Siedemsetletnie dzieje klasztoru klarysek w Starym Sączu, w: Błogosławiona Kinga i jej klasztor w Starym Sączu, dz. cyt., s. 48.

Page 92: Praca mgr - Rapala

92

wiele pamiątek kultury narodowej, które troskliwie przechowywał i chronił przed

zniszczeniem.166

W swej historii zgromadzenie klarysek napotykało na wiele przeciwności

takich jak: najazdy tatarskie, „potop” szwedzki, konfederację barską, rozbiory,

które zagraŜały jego istnieniu. W roku 1782 na mocy pisma cesarza Józefa II

skonfiskowano w klasztorze kosztowności kościelne a wśród nich relikwie

błogosławionej Kingi. Siostry miały opuścić klasztor. PoniewaŜ stawiały opór

pozwolono im przebywać w klasztorze do śmierci, nowicjat zaś zamknięto.

Nadzieją na istnienie klasztoru był zwrot relikwii błogosławionej Kingi 5

listopada 1784 roku. Na pamiątkę tego wydarzenia odprawiono uroczyste

naboŜeństwo, a wśród sióstr i ludności regionu wzrosła nadzieja, iŜ Kinga będzie

czuwać nad swoją fundacją. Nowicjat otwarto dopiero 31 maja 1811 roku za

cesarza Franciszka. Dzień ten obchodzono uroczyście, a od tego pamiętnego

wydarzenia, co roku 31 maja siostry przeŜywają dzień dziękczynienia za ocalenie

zgromadzenia.167

Kolejne lata niepowodzeń przeŜywał klasztor po roku 1950, w okresie

komunizmu. Zabrano wówczas siostrom wszelką własność, w tym środki

gromadzone na kanonizację błogosławionej Kingi, a w 1962 roku, zabudowania

klasztorne. Krzywdzące zarządzenie zostało cofnięte na wniosek wielu

wpływowych osób zaangaŜowanych w tę sprawę na czele z wojewódzkim

konserwatorem zabytków.168

Podsumowując znaczenie klasztoru starosądeckiego dla kultury narodu i

religijności regionu warto przytoczyć fragment przemówienia ks. prymasa

kardynała Stefana Wyszyńskiego w Starym Sączu u grobu błogosławionej Kingi

w czasie uroczystości milenijnych 24 lipca 1966 roku. Zakony to „koleby

apostołów i nauczycieli wiary, nosiciele kultury Ŝycia codziennego i pracy rolnej,

mistrzowie sztuki budowlanej, pionierzy oświaty i szpitalnictwa oraz opieki

społecznej, a przede wszystkim przykłady Ŝycia ofiarnego dla wyŜszych i

wspanialszych rzeczy.[…]. śyjąc wśród nas budzą świadomość wyŜszej drogi…

166 Por. Adamek Z., Znaczenie błogosławionej Kingi…, dz. cyt., s. 22. 167 Por. Banach R., Siedemsetletnie dzieje klasztoru…, dz. cyt., s. 47. 168 Por. tamŜe, s. 49.

Page 93: Praca mgr - Rapala

93

Stąd i dzisiaj, aby nas pobudzać do miłości braci, aby nas wyzwalać z

samolubstwa i skłaniać do ochotnego dzielenia się kawałkiem chleba, potrzeba

szczytnych ideałów i przykładu tych, którzy umieją się wyrzekać”.169

1. 4. Przebieg procesu kanonizacyjnego błogosławionej Kingi

Kinga swoją troską o naród zyskała popularność. Naród czcił ją za Ŝycia, a

po śmierci otoczył czcią jej doczesne szczątki. Świadectwem tego były liczne

pielgrzymki, które przybywały do jej grobu, aby za jej wstawiennictwem

wypraszać potrzebne łaski. W związku z wzrastającym kultem rozpoczęto

starania o wyniesienie Jej na ołtarze.

Wstępny proces informacyjny rozpoczął się w 1628 roku na polecenie

papieŜa Urbana VIII, jednak zdaniem Kongregacji Obrzędów z 1650 roku,

niewystarczające były protokoły sporządzone z pracy komisji i przesłuchań

świadków. Kolejny proces został rozpoczęty na polecenie papieŜa Innocentego

IX w 1683 roku. W wyniku ponownie przeprowadzonych badań nad źródłami

historycznymi, wszelkimi przejawami kultu oraz przesłuchaniu blisko 400

świadków, Kongregacja Obrzędów zatwierdziła odwieczność kultu Kingi 10

czerwca 1690 roku. Decyzję potwierdził papieŜ Aleksander VIII ogłaszając

Kingę błogosławioną. Dzień 24 lipca kaŜdego roku ogłoszono dniem

poświęconym jej czci. 31 sierpnia 1715 roku papieŜ Benedykt XIII przyznał bł.

Kindze tytuł patronki Polski i Litwy.170

W związku ciągłym rozwojem kultu, nowymi łaskami otrzymanymi za

wstawiennictwem bł. Kingi postanowiono wszcząć starania o jej kanonizację.

Staraniem ówczesnej ksieni sióstr klarysek starosądeckich Matki Teresy

Stadnickiej, w roku 1733 mianowano dwóch prokuratorów sprawy

kanonizacyjnej w Rzymie, kapłanów Robertsona i Jana Franchelucci. Formalny

proces kanonizacyjny po zbadaniu akt przez Kongregację Obrzędów rozpoczął

się 7 sierpnia 1742 roku, zaś jego przeprowadzenie powierzono biskupowi

krakowskiemu Janowi Aleksandrowi kard. Lipskiemu. Zgodnie z poleceniem

kard. Lipskiego dalszym przeprowadzeniem procesu zajął się oficjał generalny

169 TamŜe, s. 49n. 170 Por. Szwarga K., śyciorys błogosławionej Kingi, w: Błogosławiona Kinga, dz. cyt., s. 50-52.

Page 94: Praca mgr - Rapala

94

krakowski i opat wąchocki ks. Michał z Granowa Wodzicki. Poszczególne

stanowiska w tej sprawie reprezentowały następujące osoby: ks. Michał Awedyk,

kanonik kolegiaty starosądeckiej, który pełnił funkcję prokuratora ze strony

sióstr klarysek w Starym Sączu; ks. Stanisław Czekayski – sekretarz.

Przesłuchanie świadków oraz zgromadzenie dokumentacji do roku 1744, dało

podstawę do zakończenia procesu w roku 1749. Akta procesu zatwierdził

ówczesny biskup krakowski Andrzej Załuski. Ostateczna dokumentacja została

sporządzona przez oficjała sądu biskupiego ks. Marcina śeromskiego i

dostarczona do Rzymu przez ks. kan. Łopackiego. Po analizie przedstawionych

akt, Kongregacja Obrzędów uznała, iŜ zgromadzone materiały są

niewystarczające, toteŜ rozpatrując wniosek biskupów krakowskich, Załuskiego

a następnie Sołtyka, udzieliła, aŜ trzy razy trzyletniego terminu w celu

uzupełnienia potrzebnych dokumentów. Gromadzono je w latach 1749 – 1762.

Jednak do kanonizacji nie doszło z przyczyn politycznych (konfederacja barska, I

rozbiór Polski).171

Kolejne starania o kanonizację podjęto w 1883 roku. Sprawą zajął się

ówczesny biskup tarnowski Józef Alojzy Pukalski na wniosek sióstr klarysek

starosądeckich. Skierował pismo do Kongregacji Obrzędów o rychłą kanonizację

oraz wystosował list do diecezjan w sprawie gromadzenia środków potrzebnych

do jej przeprowadzenia. Myśl o kanonizacji została podjęta przez jego następcę

bpa Ignacego Łobosa. Biskup Łobos dołoŜył wszelkich starań, aby kanonizacja

została przyspieszona. Wraz z kard. Albinem Dunajewskim na wniosek

Generalnego Postulatora O. Oliviera słał listy postulacyjne do Rzymu. Do

sprawy kanonizacji powrócono dzięki poparciu papieŜa Piusa X, jednak

wyraźnie określono, Ŝe jest to kontynuacja dawnego procesu. Nowym

Postulatorem został mianowany O. Marian Sobolewski OFMConv, zaś jego

następcą był O. Peregryn Haczela OFMConv. Mimo tych starań proces

kanonizacyjny nie został zakończony, przerwany wybuchem pierwszej wojny

światowej.172

171 Por. Borkiewicz I., Proces kanonizacyjny błogosławionej Kingi, Currenda 146, nr 3, lipiec-wrzesień 1996, s. 361. 172 Por. tamŜe, s. 362.

Page 95: Praca mgr - Rapala

95

Po zakończeniu wojny sprawą kanonizacji na prośbę sióstr klarysek zajął

się Prymas kard. August Hlond, który interweniował w tej sprawie u Stolicy

Apostolskiej. Ówczesny biskup tarnowski Franciszek Lisowski polecił nowemu

Postulatorowi O. Wojciechowi Topolińskiemu sprawę kanonizacji. Ten zwrócił

się do biskupów Polski, Węgier i Czechosłowacji celem przeprowadzenia

ankiety oceniającej aktualny i dawny kult bł. Kingi. W pracach wspomagał go na

terenie Polski i diecezji tarnowskiej wicepostulator sprawy, ks. Jan Pabis. Jednak

i tym razem sprawa kanonizacji nie została pomyślnie przeprowadzona do końca,

gdyŜ wybuchła II wojna światowa. Po wojnie nie wszczęto procesu na nowo,

poniewaŜ kontakt z Rzymem był utrudniony wrogością władz PRL wobec

Kościoła.173

Dalsze starania – juŜ w latach sześćdziesiątych XX w. – o

przeprowadzenie procesu podjął biskup tarnowski Jerzy Ablewicz, który

nawiązał kontakt z Postulatorem Generalnym O. Antonim Ricciardi w

Watykanie. Ten z kolei w imieniu bpa Ablewicza, wystąpił wprost do Ojca

Świętego Pawła VI, aby Komisja Historyczna podjęła badanie Ŝycia i cnót bł.

Kingi, by mogła dojść do skutku sprawa kanonizacji. Wicepostulatorem sprawy

został mianowany ks. dr Jan Caliński, który gromadził potrzebne dokumenty.

Biskup Ablewicz od samego początku dbał o to, by przy kaŜdej okazji

oŜywiać kult do bł. Kingi. Czynił to przede wszystkim poprzez listy pasterskie

do diecezjan, w których wskazywał na jej duchową sylwetkę oraz aktualność Jej

postaci w ówczesnych czasach. Ponadto dokonał uroczystego oddania diecezji

tarnowskiej Jej wstawiennictwu. W dniu 12 IV 1966 r. powołał Komisję

Historyczną, w skład której weszli: ks. prof. Bolesław Przybyszewski, O.

Joachim Bar OFMConv, ks. prof. Bolesław Kumor.174

Komisja Historyczna przygotowywała dokumenty dla Kongregacji.

Pomiędzy Komisją Historyczną a Kongregacją pośredniczył O. Eugeniusz

Reczek TJ. Pierwsze spotkanie robocze Komisji Historycznej odbyło się 7 V

1966 roku w Tarnowie. Na spotkaniu członkowie Komisji podzielili między

173 Por. tamŜe, s. 363. 174 Por. tamŜe, s. 364.

Page 96: Praca mgr - Rapala

96

siebie pracę oraz ustalili, iŜ istnieje potrzeba zebrania wszystkich dokumentów

dotyczących świętości cnót, Ŝycia i kultu bł. Kingi od roku 1292. Kolejne

posiedzenie Komisji odbyło się 12 X 1967 roku w Starym Sączu w klasztorze

sióstr klarysek, gdzie powzięto kolejne uchwały dotyczące zwrotu aktu procesu

kanonizacyjnego kurii tarnowskiej przez O. Riccardi’ego, przetłumaczenia na

język polski dzieła ks. Ludwika Kowalskiego śywot bł. Kingi i dzieje jej kultu,

uporządkowania wszystkich akt procesu beatyfikacyjnego i kanonizacyjnego,

które znajdowały się w Polsce i Rzymie, sporządzenia biografii bł. Kingi.175

Pomimo starań ze strony biskupa Ablewicza, który wystosował list

postulacyjny do Stolicy Apostolskiej z prośbą o przyspieszenie kanonizacji i

wpłynął na Konferencję Episkopatu Polski do tego stopnia, iŜ ta skierowała list

postulacyjny do Pawła VI z prośbą o kanonizację przedstawiając racje i poŜytek,

jaki poprzez kanonizację odniesie Kościół w Polsce, – kanonizacja nie mogła

dojść do skutku. Przyczyną był brak konkretnych materiałów źródłowych, które

mogłyby posłuŜyć za podstawę kanonizacji.176

W 1990 roku bp Jerzy Ablewicz zdając sobie sprawę, iŜ zamieszkanie

członków Komisji w róŜnych częściach Polski, a takŜe ich rozliczne zajęcia

dydaktyczne i naukowe nie będą sprzyjać podjętym celom, sprawę kanonizacji

polecił ojcom franciszkanom, którzy doprowadzili ją do końca. Obowiązki

Postulatora Generalnego pełnił O. AmbroŜy Sanna OFMConv, zaś obowiązki

wicepostulatora na terenie diecezji tarnowskiej i całej Polski powierzono O.

Izydorowi Borkiewiczowi OFMConv. Wicepostulator od samego początku

gromadził skrzętnie wszelkie informacje, przeprowadzając kwerendę w

Archiwach zakonnych, diecezjalnych, państwowych i w bibliotekach.

Arcybiskupowi Jerzemu Ablewiczowi nie było jednak dane doprowadzić sprawy

kanonizacji do końca; 31 marca 1990 roku zmarł. Starania o kanonizację podjął

nowy rządca diecezji tarnowskiej, bp Józef śyciński.

W dniu 20 VIII 1993 roku bp śyciński powołał nową Komisję

Historyczną, gdyŜ poprzednia zakończyła swoją działalność w roku 1968.

175 Por. tamŜe, s. 365. 176 Por. tamŜe, s. 366.

Page 97: Praca mgr - Rapala

97

Nowopowstałą Komisję reprezentowało 6 osób: ks. dr Władysław Kostrzewa, ks.

dr Kazimierz Szwarga, ks. dr Adam Nowak, ks. dr Ryszard Banach, ks. dr

Henryk Kościsz, O. Izydor Borkiewicz OFMConv. Zadaniem Komisji była

ocena zebranych materiałów dostarczonych przez wicepostulatora. Pierwsze

spotkanie robocze odbyło się 5 X 1993 roku. Na sesjach wicepostulator

informował o dotychczasowej pracy związanej z poszukiwaniem dokumentów

dotyczących Ŝycia, cnót oraz kultu bł. Kingi. Komisja po zapoznaniu się ze

zgromadzonym materiałem prowadziła dyskusje i wskazywała na potrzebę

uzupełnień, jeŜeli zachodziła taka konieczność. Swoją działalność zakończyła 26

V 1994 roku, oświadczając, iŜ zgromadzone dokumenty posiadają wiarygodność

a stwierdzone fakty znajdują potwierdzenie w źródłach historycznych.177

Ostatnia sesja odbyła się w 1994 roku pod przewodnictwem biskupa

tarnowskiego Józefa śycińskiego. W czasie sesji wszyscy zebrani złoŜyli

przysięgę, iŜ dopełnili swoich zadań sumiennie. Akta sprawy, opieczętowane i

zalakowane 27 lipca 1994 roku w Starym Sączu, zostały powierzone

wiecepostulatorowi sprawy, aby przesłał je Kongregacji ds. Świętych w

Rzymie.178

Ostatnim etapem starań zmierzających do kanonizacji bł. Kingi było

przeprowadzenie procesu w sprawie cudu dokonanego za Jej przyczyną. W tym

celu biskup śyciński powołał specjalną Komisję w następującym składzie: ks. dr

Edward Gabryel – Delegat Biskupa, ks. dr Adam Kokoszka – Promotor

Sprawiedliwości, s. Maria Świerkula – Notariusz Procesu. Pierwsze spotkanie

odbyło się w Tarnowie 12 II 1994 roku w kaplicy biskupa tarnowskiego zaś

kolejne odbywały się w klasztorze sióstr klarysek w Starym Sączu.179

Komisja przeprowadziła proces w sprawie domniemanego cudu za

wstawiennictwem bł. Kingi. Osobą cudownie uzdrowioną (z posocznicy), był

prof. dr hab. Marian Starczewski, pochodzący ze Starego Sącza; pracownik

Politechniki Śląskiej w Katowicach. W celu stwierdzenia cudu, przesłuchano

wielu świadków, a z ich relacji wynikało, iŜ chory zaczął wracać do zdrowia po

177 Por. tamŜe, s. 367n. 178 Por. tamŜe, s. 372. 179 Por. tamŜe, s. 373.

Page 98: Praca mgr - Rapala

98

spoŜyciu wody ze źródełka bł. Kingi. Relacje zostały potwierdzone opinią

biegłych lekarzy, którzy stwierdzili, iŜ pacjent w niewytłumaczalny sposób

wraca do zdrowia. W ten sposób akta procesowe w sprawie cudu uzyskanego za

wstawiennictwem bł. Kingi zostały uzupełnione dokumentacją medyczną.180

Ostatnie spotkanie robocze Komisji odbyło się 24 III 1994 roku, na

którym doszło do publikacji akt. Następnie sporządzono ich transumpt, który

uzupełniono opinią trzech biegłych lekarzy, a takŜe przetłumaczono na język

włoski i przekazano Kongregacji ds. Świętych w Rzymie. Swoją pracę Komisja

zakończyła na uroczystej sesji pod przewodnictwem biskupa Józefa śycińskiego

26 V 1994 roku w gmachu kurii diecezjalnej w Tarnowie.181 Na podstawie akt

dostarczonych Kongregacji ds. Świętych w Rzymie, staraniem O. Christophoro

Bove’a, O. Zbigniewa Sucheckiego i O. Ambrogio Sanno w 1996 roku

zredagowano pozycję w języku włoskim dotyczącą heroiczności cnót bł. Kingi, a

takŜe pozycję dokumentującą cudowne uzdrowienie za Jej przyczyną. Dekret o

heroiczności cnót bł. Kingi został ogłoszony 3 lipca 1998 roku, zaś 12 lutego

1999 roku orzeczono cudowne uzdrowienie za Jej wstawiennictwem.182

2. Harmonogram przygotowań do wizyty

KaŜda wizyta Ojca Świętego w Ojczyźnie związana jest z niezwykłym

napływem pielgrzymów do miejsc spotkania z papieŜem. Przybywają z róŜnych

części Polski, a nawet spoza jej granic. Wizyta ma szczególne znaczenie dla

diecezji, do której papieŜ przybywa. Szeroko zakrojone przygotowania, które się

podejmuje moŜna rozpatrywać w dwóch płaszczyznach: duchowej i zewnętrzno

– organizacyjnej.

Na pierwszym spotkaniu organizacyjnym w Starym Sączu w biskup

tarnowski Wiktor Skworc zwrócił uwagę na duszpasterski i duchowy wymiar

wizyty. Apelował do uczestników spotkania, aby dni poprzedzające wizytę były

180 Na podstawie informacji uzyskanych od ks. dr. Edwarda Gabryela, członka Komisji, dn. 26 kwietnia 2004 roku. 181 Por. Borkiewicz I., Proces kanonizacyjny…, dz. cyt., s. 373. 182 Por. Banach R., Proces kanonizacyjny błogosławionej Kingi, Currenda 149, nr specjalny, czerwiec 1999, s. 61.

Page 99: Praca mgr - Rapala

99

naznaczone modlitwą i duchowym przygotowaniem na przyjęcie przesłania,

które pozostawi Ojciec Święty. Szczególne miejsce w duchowym przygotowaniu

do wizyty papieŜa zajmują listy pasterskie biskupa tarnowskiego. Odczytywane

były we wszystkich kościołach diecezji w okresie 5 miesięcy poprzedzających

wizytę, w kaŜdą trzecią niedzielę miesiąca, od 16 stycznia 1999 r. do 24 maja

1999 roku.

2. 1. Listy pasterskie biskupa Wiktora Skworca do wiernych diecezji

We wszystkich 5 listach pasterskich do diecezjan, bp Wiktor Skworc

zwracał uwagę na konkretne płaszczyzny Ŝycia osobistego i społecznego, które w

związku z zapowiedzianą wizytą domagają się zmiany i uporządkowania.

Szczególny nacisk połoŜył na kulturę słowa i języka, przebaczenie, pojednanie z

Bogiem i ludźmi, trzeźwość, naleŜyte świętowanie niedzieli oraz naśladowanie

Ŝycia świętych i błogosławionych. Swój apel ponawiał biskup w listach do Osób

konsekrowanych, do Chorych, do Kapłanów, do MłodzieŜy.

Pierwszy list zatytułowany „Słowo Pasterskie Biskupa Tarnowskiego

przed wizytą Ojca Świętego Jana Pawła II w Starym Sączu”183 odczytany był w

niedzielę 16 stycznia 1999 roku.

W liście biskup wyraził swoją radość ze zbliŜającej się pielgrzymki Ojca

Świętego do Ojczyzny, która swoim zasięgiem obejmie takŜe diecezję

tarnowską. Oznajmił, Ŝe podczas tej pielgrzymki papieŜ wyniesie na ołtarze 108

męczenników z okresu II wojny światowej, w tym takŜe 4 osoby z diecezji

tarnowskiej. Szczególną jednak radością dla biskupa był fakt, iŜ podczas tej

pielgrzymki błogosławiona Kinga zostanie ogłoszona świętą. Kanonizacja miała

się dokonać w Starym Sączu.

Celem listu było przygotowanie wiernych diecezji na godne przeŜycie

wizyty papieŜa. „Apostolską wizytę Jana Pawła II w Starym Sączu i kanonizacje

Ksieni Starosądeckiej – Kingi – pisał biskup – przyjmujemy z wdzięcznością

jako dar BoŜej Opatrzności, ale jednocześnie teŜ jako wezwanie. W tej sytuacji

obowiązkiem kaŜdego diecezjanina, duchownych i wiernych świeckich, jest jak

183 Skworc W., Słowo pasterskie …, Currenda 149, nr 1, styczeń-marzec 1999, s. 29-33.

Page 100: Praca mgr - Rapala

100

najlepsze przygotowanie się na przyjęcie „Piotra naszych czasów” i na przeŜycie

kanonizacji bł. Kingi”.

Biskup wskazał konkretne płaszczyzny Ŝycia duchowego domagające się

zmiany; wzywał, aby kaŜdy podjął trud pracy nad sobą, celem wyzbycia się

wszystkiego, co sprzeciwia się godności ludzkiej i chrześcijańskiemu powołaniu.

Szczególny jednak nacisk połoŜył na kulturę słowa i języka. Przypomniał

wartość wypowiadanego słowa, które powinno słuŜyć przede wszystkim w

nawiązywaniu wspólnoty z innymi ludźmi, komunikacji, porozumieniu,

zrozumieniu, prawdzie oraz pięknu.

Powołując się na postać bł. Kingi „orędowniczki kultury” wezwał do

rachunku sumienia, co do wypowiadanego słowa. Trzeba ze swego słownika

usunąć nieodpowiednie słowa. Są one zaprzeczeniem elementarnej kultury –

wzywał biskup. Ponadto podkreślił, i Ŝ Ŝadna okoliczność nie usprawiedliwia

uŜywania nieodpowiednich słów.

Biskup zapewnił, Ŝe praca nad kulturą i wypowiadanym słowem osiągnie

swój cel, jeŜeli zmieni się wnętrze człowieka. „Wystarczy zmiana serca

człowieka, zmiana w kaŜdym z nas, abyśmy wypowiadali się słowem godnym

człowieka ochrzczonego, słowem pięknym i czystym” – pisał biskup.

Zachowanie odpowiedniej kultury języka słuŜyć będzie wprowadzaniu atmosfery

pokoju w Ŝyciu osobistym, rodzinnym i zawodowym, a takŜe przyczyni się do

godnego przygotowania na spotkanie z Ojcem Świętym.

List biskupa tarnowskiego Wiktora Skworca do Osób Konsekrowanych184,

został odczytany w Święto Ofiarowania Pańskiego 1999 r. Biskup przywołał

słowa Ojca Świętego wypowiedziane w adhortacji apostolskiej Vita consecrata:

„W naszym świecie, gdzie ślady Boga wydają się często zatarte, pilnie potrzebne

jest zdecydowane świadectwo prorockie osób konsekrowanych[…]”. Podkreślił

w ten sposób wartość Ŝycia konsekrowanego. Zwrócił uwagę na znaczenie

modlitwy, czuwania, ofiarnej słuŜby oraz odwaŜnego świadectwa, które są

szczególnie cenne w Roku Boga Ojca, a takŜe w czasie przygotowania na

spotkanie z Ojcem Świętym w Starym Sączu.

184 Skworc W., List do Osób Konsekrowanych, Currenda 149, nr 1, styczeń – marzec 1999, s. 39-40.

Page 101: Praca mgr - Rapala

101

Wyrazy uznania skierował do tych, którzy podjęli inicjatywę modlitwy

róŜańcowej w intencji pielgrzymki. Zachęcił, aby modlitwie towarzyszyły

uczynki pokutne, ofiarowana praca, słuŜba i apostolstwo. Szczególny apel

skierował do Sióstr i Braci Zakonnych w starszym wieku i chorych, aby swoje

cierpienia, modlitwy i choroby a takŜe krzyŜ samotności ofiarowali w intencji

Ojca Świętego i Kościoła Tarnowskiego, by Kościół Tarnowski przygotował się

naleŜycie do wizyty oraz przyjęcia apostolskiego przesłania papieŜa.

Swój apel o naleŜyte przygotowanie do wizyty ponowił biskup tarnowski

Wiktor Skworc w Liście do Chorych185 z okazji VII Światowego Dnia Chorego,

11 lutego 1999 roku, w którym przybliŜył sens i wartość ludzkiego cierpienia.

Biskup podkreślił, i Ŝ cierpienie jest szczególną łaską, gdyŜ poprzez cierpienie

człowiek moŜe się wewnętrznie przybliŜyć do Chrystusa; w nim (w cierpieniu)

moŜe stać się nowym człowiekiem. W refleksji nad cierpieniem, przytoczył

znamienne słowa Ojca Świętego: „Jezus nauczył człowieka świadczyć dobro

cierpieniem”. Powołując się na te słowa zachęcił chorych i cierpiących, aby

ofiarowali swoje cierpienia w intencji owocnego przeŜycia wizyty Ojca Świętego

w diecezji tarnowskiej. „Proszę Was, Chorzy i Cierpiący, - pisał biskup – abyście

świadczyli dobro cierpieniem; bólem, bezsilnością i utrudzeniem […]. […]

polecajcie Bogu osobę Ojca Świętego, Jego posługę, a takŜe wszystkich

wiernych, szczególnie tych, którzy przeŜywają trudności w wierze. Niech dobro,

rodzące się z ofiarowanego Chrystusowi cierpienia, wspiera diecezję tarnowską

w jej przygotowaniach do wizyty Ojca Świętego i wytworzy właściwy klimat do

spotkania z Janem Pawłem II na Ziemi Starosądeckiej”.

Zwrócił się takŜe do tych, którzy swoją pracą niosą pomoc chorym i

cierpiącym: lekarzy, pielęgniarek, salowych, bliskich z rodziny, itp. Wszystkim

podziękował, kierując wyrazy uznania pod adresem tych, którzy „mając na

względzie dobro chorych, mimo trudności, wykonują swoje obowiązki, słuŜą

chorym i nie podejmują działań naruszających elementarny ład społeczny”.

Kolejną płaszczyznę duchową wymagającą zmiany i uporządkowania w

związku ze zbliŜającą się wizytą papieŜa, biskup Skworc wskazał w liście

185 Skworc W., List do Chorych, Currenda 149, nr 1, styczeń – marzec 1999, s. 41-43.

Page 102: Praca mgr - Rapala

102

odczytanym 21 lutego 1999 roku, w I Niedzielę Wielkiego Postu.186 PoniewaŜ

przygotowania do wizyty pokryły się z przygotowaniem do Wielkiego Jubileuszu

Chrześcijaństwa, biskup na początku listu przybliŜył naukę o Bogu Ojcu,

któremu bieŜący rok był poświęcony. Wskazując przymioty Boga Ojca: miłość,

miłosierdzie i dobroć, mające duŜe znaczenie dla Ŝycia osobistego i

wspólnotowego kaŜdego chrześcijanina uczynił je przedmiotem dalszej refleksji.

PołoŜył nacisk na Sakrament Pojednania oraz związane z nim przebaczenie i

zadośćuczynienie. „W perspektywie zbliŜającego się Jubileuszu Odkupienia i

wizyty Ojca Świętego w naszej diecezji – pisał biskup – zachęcam Was, Bracia i

Siostry, do rzetelnego rachunku sumienia odnośnie do relacji z bliźnimi. Niech

pojednanie z drugim człowiekiem będzie duchowym darem jaki złoŜymy u stóp

Jana Pawła II. Dar ten okaŜe się błogosławionym dla naszych rodzin, dla naszej

diecezji, dla całego społeczeństwa”. Biskup prosił o „przełamanie bariery

urazów, niezgody czy wręcz nienawiści”. Do przebaczenia i pojednania wezwał

wszystkie rodziny, podkreślając szczególne powołanie małŜonków jako

budowniczych kościoła domowego. Wezwał takŜe do zachowania trzeźwości i

abstynencji nie tylko w okresie Wielkiego Postu, ale takŜe podczas trwających

przygotowań do wizyty Ojca Świętego. Swój apel biskup skierował takŜe do

dzieci, by zbliŜająca się wizyta była okazją do pojednania się z rodzicami i z

rodzeństwem. Wskazał takŜe na potrzebę zgody w sąsiedztwie „[…] wszyscy

jesteśmy dziećmi BoŜymi, których Ojciec wzywa do pokuty, przebaczenia i

pojednania”. Zaapelował takŜe do kapłanów, aby w swoich wspólnotach

parafialnych zachęcali wiernych do pojednania z Bogiem i z bliźnimi. „Bądźcie –

pisał biskup – […] w kapłańskim posługiwaniu, budowniczymi wspólnot

parafialnych Ŝyjących w pokoju. Bądźcie mediatorami prowadzącymi do

spotkania i pojednania tych parafian, którym moŜe brak odwagi do uczynienia

pierwszego kroku; podejmujcie posługę jednania”.

186 Skworc W., Słowo pasterskie na I Niedzielę Wielkiego Postu 1999 roku, Currenda 149, nr 1, styczeń – marzec 1999, s. 44-48.

Page 103: Praca mgr - Rapala

103

W liście do IV Forum MłodzieŜy w Tarnowie187, biskup powołując się na

naukę Ojca Świętego w myśl, której „najistotniejszym rysem młodości jest

poszukiwanie konkretnego projektu Ŝycia”, zachęcał młodzieŜ do kształtowania

w sobie obrazu i podobieństwa Boga Ojca w związku ze zbliŜającym się

Jubileuszem Odkupienia. Wyraził takŜe Ŝyczenie, aby Forum, w którym

uczestniczą przyczyniło się do naleŜytego przygotowania do wizyty Ojca

Świętego i kanonizacji błogosławionej Kingi. Na zakończenie zaprosił młodzieŜ

do uczestnictwa we Mszy św. kanonizacyjnej.

Kolejny apel do diecezjan o naleŜyte przygotowanie się do spotkania z

Ojcem Świętym skierował Biskup Tarnowski w liście odczytanym w V

Niedzielę Wielkiego Postu, 21 marca 1999 roku.188 W związku ze zbliŜającym

się Jubileuszem Odkupienia biskup przypomniał genezę i biblijne znaczenie

słowa „Jubileusz”. Wskazał Osobę Jezusa Chrystusa, który „[…] wciąŜ się staje

Sługą pojednania człowieka z Bogiem i z bliźnimi[…]”, a takŜe podkreślił rol ę

łaski Chrystusowej, z którą powinien współpracować kaŜdy chrześcijanin.

Zachęcał do współpracy z łaską BoŜą, a jako konkretny przykład tej współpracy

wskazał cel, którym jest naleŜyte przygotowanie do wizyty. Ponadto zachęcał

wiernych do szczególnej troski nad zachowaniem trzeźwości. Biskup wyraźnie

zaznaczył, iŜ zachowanie trzeźwości jest przejawem współpracy z łaską BoŜą.

Zaapelował do osób naduŜywających i uzaleŜnionych od alkoholu, by zerwali ze

środowiskiem nakłaniającym do jego spoŜywania i podjęli kroki ku wewnętrznej

wolności. Jako pomoc wskazał modlitwę, częste korzystanie z sakramentów

świętych, częste uczestniczenie w Eucharystii.

Biskup zwrócił się takŜe do osób, które pozostają w rodzinie z osobą

dotkniętą problemem alkoholizmu, by podjęli konkretne działania na rzecz

trzeźwości. Wskazał środki, które pomogą w działaniu zmierzającym do

zachowania trzeźwości; atmosferę zgody, pokoju i bezpieczeństwa w rodzinie a

takŜe modlitwę za osoby uzaleŜnione.

187 Skworc W., List do IV Forum MłodzieŜy w Tarnowie, Currenda 149, nr 2, kwiecień – czerwiec 1999, s. 177. 188 Skworc W., Słowo pasterskie na V Niedzielę Wielkiego Postu 1999 roku, Currenda 149, nr 2, kwiecień – czerwiec 1999, s. 180-184.

Page 104: Praca mgr - Rapala

104

Apelował do wychowawców i nauczycieli, by nie przechodzili obojętnie

wobec wszelkich przejawów picia alkoholu przez dzieci i młodzieŜ; do

pracowników sklepów z alkoholem, aby pod Ŝadnym pozorem nie sprzedawały

alkoholu osobom niepełnoletnim. Wezwał Samorządy lokalne, aby zrewidowały

ilość punktów rozprowadzania alkoholu. Znamienne są słowa biskupa

wyraŜające troskę o zachowanie trzeźwości: „Oczekując na spotkanie z Janem

Pawłem II w Starym Sączu i na świętowanie Wielkiego Jubileuszu Roku 2000,

proszę Was o podjecie starań, by Wasze Ŝycie było trzeźwe, a przez to godne i

człowieka i chrześcijanina. Zachęcam do podjęcia postanowienia zachowania

abstynencji od napojów alkoholowych nie tylko w czasie Wielkiego Postu, ale aŜ

do pielgrzymki Ojca Świętego w naszej Ojczyźnie i później. Podejmijcie te

postanowienia w imię wolności naszych braci i sióstr uzaleŜnionych od alkoholu

oraz w celu uproszenia błogosławionych owoców papieskiej pielgrzymki i

przyszłorocznego Wielkiego Jubileuszu”.

Dwa miesiące przed wizytą Ojca Świętego, w III Niedzielę Wielkanocną,

18 kwietnia 1999 roku, biskup Skworc skierował do wiernych diecezji kolejny

list189, w którym przybliŜył powzięte działania, mające słuŜyć naleŜytemu

przygotowaniu do spotkania z Ojcem Świętym. Wymienił uczestnictwo

młodzieŜy w „Pielgrzymce zaczynu nowego świata”, chorych ofiarujących swoje

cierpienia (doświadczenie choroby i samotności), a takŜe zanoszone modlitwy

przez róŜne grupy apostolskie w papieskich intencjach. Biskup wyraził swoją

radość z faktu, iŜ wielu diecezjan podjęło wysiłki zmierzające do naprawy tych

płaszczyzn Ŝycia, o które apelował w comiesięcznych listach (przyjęcie

sakramentu Pokuty, podjęcie decyzji przebaczenia i pojednania w rodzinach i

sąsiedztwie, włoŜone starania o kulturę słowa i języka a takŜe wpisy do ksiąg

trzeźwościowych). Po raz kolejny zaapelował do diecezjan, aby w związku ze

zbliŜającą się pielgrzymką, usunęli ze swego Ŝycia to, co jest sprzeczne z ludzką

godnością i chrześcijańskim powołaniem. Szczególny jednak nacisk połoŜył na

„godne człowieka i chrześcijanina świętowanie niedzieli – Dnia Pańskiego”;

189 Skworc W., Słowo pasterskie na III Niedzielę Wielkanocną, Currenda 149, nr 2, kwiecień – czerwiec 1999, s. 194-197.

Page 105: Praca mgr - Rapala

105

powołując się na papieskie wskazania zawarte w liście apostolskim Dies Domini,

uczynił je przedmiotem głębszej refleksji. W liście wskazał najwaŜniejsze

aspekty a zarazem pozytywne strony świętowania niedzieli. „[…] Niech

niedziela – pisał biskup – będzie dla Was dniem prawdziwie świętym, dniem

wiary, nadziei i miłości wobec Boga, drugiego człowieka i samego siebie”.

Ostatni list biskupa tarnowskiego Wiktora Skworca, bezpośrednio

związany z wizytą papieŜa w Starym Sączu został odczytany w święto NMP

Matki Kościoła, 24 maja 1999 r.190 Celem listu było przybliŜenie wiernym

diecezji programu pielgrzymki.

Biskup przypomniał, Ŝe w czasie pielgrzymki papieŜ odwiedzi wiele miast

i nowopowstałych diecezji oraz wyniesie na ołtarze 108 męczenników z okresu

wojny i okupacji, wśród nich czterech, pochodzących z diecezji tarnowskiej.

Przypomniał takŜe okoliczności, w jakich Kościół dokonuje kanonizacji i

beatyfikacji. „Kościół beatyfikując i kanonizując niektórych wiernych, ogłasza w

sposób uroczysty, Ŝe praktykowali oni w stopniu heroicznym cnoty wiary,

nadziei i miłości oraz wytrwali w wierności łasce BoŜej niekiedy w skrajnie

trudnych warunkach zewnętrznych, wśród przeciwności i prześladowań. MoŜna

ich nazywać świadkami wiary, a jako tacy są dla nas wzorem do naśladowania i

wezwaniem do wierności Bogu”.

W dalszej części listu biskup przedstawił krótkie Ŝyciorysy kandydatów na

ołtarze związanych z diecezją tarnowską: ks. Romana Sitki, Sługi BoŜego Ojca

Krystyna Gondka, Siostry Katarzyny Celestyny Faron oraz Siostry Julii

Stanisławy Rodzińskiej. PrzybliŜył teŜ sylwetkę Sługi BoŜego Edmunda

Bojanowskiego.

Szczególną jednak radością dla biskupa był fakt, Ŝe Ojciec Święty

przybędzie 16 czerwca do Starego Sącza by kanonizować błogosławioną Kingę.

Biskup poinformował, Ŝe papieŜ przybędzie do Starego Sącza z Krakowa, a w

drodze pobłogosławi Limanową i jej mieszkańców oraz krzyŜ wzniesiony na

Miejskiej Górze. Celebra Mszy św. kanonizacyjnej rozpocznie się o godz. 10.00.

190 Skworc W., „Dla wszystkich przygotowane jest miejsce…”, słowo pasterskie przed wizytą Ojca Świętego Jana Pawła II w Starym Sączu, Currenda 149, nr 2, kwiecień – czerwiec 1999, s. 207-211.

Page 106: Praca mgr - Rapala

106

W liście biskup przypomniał podjęte wysiłki, zmierzające do godnego

przyjęcia Ojca Świętego. Szczególne wyrazy uznania skierował do osób

tworzących samorządy lokalne, które w duŜej mierze wzięły na siebie wysiłek

organizacyjny. Wspomniał równieŜ przygotowanie duchowe wiernych, trwające

od dłuŜszego czasu. Zachęcił, aby zgromadzone dary duchowe takie jak:

modlitwy zanoszone przez młodzieŜ; cierpienia, doświadczenia choroby i krzyŜe

samotności ofiarowane przez osoby w podeszłym wieku; wysiłek włoŜony w

przemianę serc, darowanie urazów, pojednanie z bliskimi i sąsiadami;

abstynencję i walkę o trzeźwość; troskę o kulturę słowa i języka oraz naleŜyte

świętowanie niedzieli złoŜyć na ręce Ojca Świętego, by je ofiarował Bogu wraz z

chlebem i winem.

Biskup zachęcił takŜe wszystkich diecezjan, by podjęli trud

pielgrzymowania na Mszę św. kanonizacyjną. „Podjęcie tego trudu – pisał

biskup – […] będzie wyrazem wiary i wierności Bogu i Kościołowi”. Zwrócił się

takŜe do tych, którzy z waŜnych powodów nie będą mogli przybyć do Starego

Sącza, by poprzez środki przekazu (radio, telewizję) łączyli się duchowo z

modlącą się wspólnotą pod przewodnictwem Ojca Świętego.

Biskup wyraził swoje pragnienie, aby wszyscy przyjęli z wdzięcznością

dar pielgrzymki Ojca Świętego do diecezji tarnowskiej oraz kanonizację

błogosławionej Kingi. Znakiem tej wdzięczności winno być przystąpienie do

Sakramentu Pokuty i postanowienie zerwania z grzechem. Zachęcił, aby

zewnętrznym znakiem tej radości były przyozdobione na tę okoliczność domy,

kościoły, krzyŜe, kapliczki itp. Prosił, by podczas pielgrzymowania być

cierpliwym, okazywać sobie wzajemną Ŝyczliwość oraz stosować się do zaleceń

policji i słuŜb porządkowych. Na zakończenie zachęcił wiernych diecezji „[…]

do przyjęcia daru papieskiego nauczania, Jego apostolskiego świadectwa i

gestów dobroci”.

Page 107: Praca mgr - Rapala

107

2. 2. Wizyta papieska w diecezjalnym programie duszpasterskim

Od 16 stycznia 1999 roku, czyli od oficjalnej zapowiedzi wizyty Ojca

Świętego Jana Pawła II w diecezji tarnowskiej przez biskupa Wiktora Skworca w

liście do diecezjan, do 15 czerwca trwały intensywne przygotowania.191

Kolejnym etapem duchowego przygotowania do wizyty Ojca Świętego w Starym

Sączu, było podjęcie szeregu inicjatyw objętych diecezjalnym programem

duszpasterskim. Zaplanowane zadania przewidywały spotkania modlitewne,

pogłębienie wiedzy religijnej a takŜe przybliŜenie treści papieskiego nauczania.

Realizacja tych zadań miała się przyczynić do godnego przyjęcia Ojca Świętego i

przesłania, które pozostawi.

Wydział Duszpasterski zorganizował dni skupienia dla osób tworzących

samorządy lokalne, opracował cykl kazań pasyjnych, rozwaŜań Drogi KrzyŜowej

oraz czytanek majowych, nawiązujących treścią do kanonizacji błogosławionej

Kingi i beatyfikacji 108 męczenników z okresu wojny i okupacji. Przesłał do

wszystkich parafii diecezji foldery o błogosławionej Kindze, o Słudze BoŜym ks.

Romanie Sitce, a takŜe pieśni, które miały być wykonywane podczas mszy

papieskiej. Temat zbliŜającej się wizyty i kanonizacji błogosławionej Kingi

dominował w rekolekcjach zamkniętych dla młodzieŜy maturalnej

organizowanych przez Wydział Duszpasterski, a takŜe na katechezach

szkolnych.192

Staraniem Wydziału Katechetycznego, począwszy od marca do czerwca

1999 roku, organizowano w szkołach podstawowych oraz średnich konkursy

poświęcone nauczaniu papieskiemu. Dotyczyły one takŜe znajomości Ŝycia

błogosławionej Karoliny, błogosławionej Kingi oraz Sługi BoŜego Romana

Sitki.193

Wydział Duszpasterstwa Rodzin, w dniu 7 marca (niedziela) zorganizował

dzień poświęcony świętości Ŝycia rodzinnego połączony z adoracją

191 Chodzi o przygotowania w wymiarze duchowym. Przygotowania w płaszczyźnie zewnętrzno-organizacyjnej zostały podjęte w grudniu 1998 r. Pod datą 3 grudnia 1998 roku odnotowano pierwsze spotkanie organizacyjne strony kościelno-rządowej w Starym Sączu. Por. Sojka S., Przygotowanie diecezji…, art. cyt., s. 70. 192 Por. tamŜe, s. 67. 193 Por. Kronika diecezji, Gość Niedzielny, nr 19, 9 maja 1999, s. 24.

Page 108: Praca mgr - Rapala

108

Najświętszego Sakramentu i ekspiacją za wszelkie przejawy zła i grzechy

rodzinne. Adoracja była odprawiana we wszystkich kościołach diecezji

tarnowskiej na zakończenie Mszy św.194

Staraniem Wydziału Duszpasterstwa MłodzieŜy w dniach od 4-6 lutego

1999 roku, zorganizowano w Tarnowie IV Diecezjalne Forum MłodzieŜy pod

hasłem: „Ojciec was miłuje”. Na zakończenie Forum młodzieŜ przekazywała trzy

znaki: KrzyŜ, Ikonę Matki Boskiej Częstochowskiej oraz Księgę Pisma św. do

poszczególnych dekanatów diecezji.195

Do modlitwy włączały się zgromadzenia zakonne, alumni seminarium i

ludzie chorzy.

Klerycy Seminarium Duchownego w Tarnowie w czasie rekolekcji

wielkopostnych w dniach 17-21 marca 1999 roku rozwaŜali Ŝycie błogosławionej

Kingi i Sługi BoŜego ks. Romana Sitki, które przybliŜył im ks. dr Ryszard

Banach.196. Podczas Mszy św. na zakończenie rekolekcji, bp Wiktor Skworc,

udzielił święceń lektoratu, akolitatu i kandydatury do diakonatu oraz kapłaństwa

dla kleryków.197

Ponadto w ramach przygotowań do wizyty podjęto szereg inicjatyw, które

były zgłaszane do Wydziału Duszpasterskiego przez grupy apostolskie oraz

przedstawicieli róŜnych środowisk nawet spoza diecezji tarnowskiej.

Ostatnim etapem przygotowania do wizyty w płaszczyźnie duchowej były

kongregacje kapłanów diecezji pod przewodnictwem Biskupa Ordynariusza,

które odbyły się w dniach od 26-28 IV 1999 roku w Seminarium Duchownym w

Tarnowie i w Domu Parafialnym przy Bazylice św. Małgorzaty w Nowym

Sączu.198 Na kongregacjach Biskup Tarnowski polecił kapłanom, by zachęcali

wiernych do licznego udziału we mszy kanonizacyjnej, akcentowali treść

nauczania papieskiego w homiliach i na katechezie, przypominali wiernym treść

listów pasterskich przygotowujących do wizyty. Ponadto polecił przypominać o

194 Por. Kronika diecezji, Gość Niedzielny, nr 12, 21 marca 1999, s. 24. 195 Por. Z Ŝycia diecezji - kalendarium, Currenda 149, nr 1, styczeń-marzec 1999, s. 66. 196 Por. Księga sprawozdań Koła Świętego AmbroŜego, t. IX – archiwum WyŜszego Seminarium Duchownego w Tarnowie. 197 Por. Z Ŝycia diecezji - kalendarium, Currenda 149, nr 2, kwiecień-czerwiec 1999, s. 213. 198 Por. tamŜe.

Page 109: Praca mgr - Rapala

109

obowiązku przebaczenia, pojednania i wynagrodzenia wyrządzonych krzywd,

przybliŜać ideały błogosławionej Kingi i 108 męczenników; uwraŜliwiać na

spotkanie z Ojcem Świętym grupy i zespoły apostolskie (ministrantów, lektorów,

dzieci komunijne, bierzmowanych, Parafialne Rady Duszpasterskie, Akcję

Katolicką itp.); umoŜliwi ć wiernym skorzystanie z Sakramentu Pokuty, oŜywiać

w rodzinach praktykę wspólnej modlitwy, organizować dni modlitw, w których

poszczególne stany będą się modlić w intencji owocnego przeŜycia wizyty.

W ramach przygotowań do wizyty w płaszczyźnie zewnętrzno –

organizacyjnej Biskup Tarnowski powołał Diecezjalny Zespół Przygotowania

Pielgrzymki Ojca Świętego Jana Pawła II do Starego Sącza, któremu sam

przewodniczył. Zespół tworzyło siedem komisji o następującym składzie:

1. Komisja ds. Duszpasterskich:

Przewodniczący: ks. bp Jan Styrna

Członkowie: ks. dr Stanisław Sojka

ks. dr Bolesław Klaus

ks. dr Robert Biel

ks. mgr Artur WaŜny

2. Komisja Liturgiczna:

Przewodniczący: ks. bp Władysław Bobowski

Członkowie: ks. dr Bolesław Margański

ks. dr hab. Stanisław Budzik

ks. lic. Kazimierz Pasionek

ks. dr Andrzej Zając

ks. lic. Stanisław Garnczarski

3. Komisja ds. Prawno – Administracyjnych:

Przewodniczący: ks. bp Józef Gucwa

Członkowie: ks. dr Zbigniew Dusza

ks. mgr Tadeusz Bukowski

ks. Alfred Kurek

ks. dr Antoni Koterla

ks. mgr Antoni Marek

Page 110: Praca mgr - Rapala

110

ks. Stanisław Ruchała

4. Komisja ds. Porządkowych i Współpracy ze SłuŜbami Publicznymi:

Przewodniczący: ks. dr Karol Dziubaczka

Członkowie: ks. dr Stanisław Lisowski

ks. Alfred Kurek

ks. mgr Zbigniew Kras

5. Komisja SłuŜby Zdrowia:

Przewodniczący: ks. dr Waldemar Durda

Członkowie: ks. Stanisław Czachor

ks. mgr Józef Wojnicki

6. Komisja ds. Środków Społecznego Przekazu:

Przewodniczący: ks. Ryszard Piasecki

Członkowie: ks. dr Michał DroŜdŜ

ks. lic. Zbigniew Adamek

7. Komisja ds. Informacji i Wydawnictw:

Przewodniczący: ks. mgr Tadeusz Bukowski

Członkowie: ks. dr Michał DroŜdŜ

ks. dr Józef Kloch

ks. dr Robert Biel

ks. dr Wiesław Lechowicz

mgr inŜ. Wacław PraŜuch

Sekretarze Zespołu: ks. dr Wiesław Lechowicz

ks. dr Andrzej Michalik

ks. dr Adam Nita

ks. dr Ireneusz Stolarczyk

Prace wszystkich komisji koordynował ks. bp Jan Styrna.

Szczegółowe zadania organizacyjne powierzono następującym osobom:

• ks. Józef Wałaszek – zorganizowanie Komunii św. na placu

uroczystości,

• ks. Andrzej Dźwigaj – zorganizowanie spowiedzi,

Page 111: Praca mgr - Rapala

111

• ks. dr hab. Antoni śurek, ks. dr Jan Siedlarz, ks. mgr Józef

Radłowski, ks. mgr Józef Kaczmarski – zorganizowanie noclegów i

posiłków dla gości zagranicznych,

• ks. Czesław Litak, ks. dr Józef Stala – koordynację działań ze

SłuŜbami Wojskowymi,

• ks. dr Stanisław Sojka – koordynację działań ze SłuŜbami Biura

Ochrony Rządu,

• ks. dr Henryk Szmulewicz, ks. dr Krzysztof Niczyj, ks. dr Tomasz

Drwal, ks. dr Adam Solak, ks. dr Janusz Królikowski, ks. dr Józef

Kloch, ks. dr Robert Biel, ks. mgr Andrzej Berdzik – utrzymanie

porządku przy wejściach do sektoru „0” i towarzyszenie gościom

zagranicznym w charakterze tłumaczy,

• ks. dr Antoni Koterla, ks. Józef Waśniowski, ks. Jan Janik –

zorganizowanie posiłku w klasztorze sióstr klarysek,

• ks. dr Wiesław Lechowicz, ks. dr Ireneusz Stolarczyk, ks. dr

Bogusław Wójcik, ks. dr Czesław Noworolnik, ks. lic. Zbigniew

Pietruszka – podejmowanie gości podczas posiłku papieskiego w

klasztorze sióstr klarysek,

• ks. dr Andrzej Pękala, ks. dr Tomasz Rozkrut – pomoc ks. dr

Bolesławowi Margańskiemu w komentowaniu uroczystości,

• ks. dr Andrzej Zając – opracowanie oprawy muzycznej liturgii

papieskiej, wybór repertuaru muzycznego, dyrygowanie

połączonymi chórami i orkiestrami,

• ks. lic. Stanisław Garnczarski – pomoc ks. dr Andrzejowi Zającowi,

• ks. Józef Trzópek – zorganizowanie składki,

• ks. Józef Atłas – zabezpieczenie przedmiotów przeznaczonych do

poświęcenia przez Ojca Świętego,

• ks. prał. Jan Pancerz, ks. mgr Andrzej Mulka, ks. Władysław

Pachota, ks. prał. Józef Poręba, ks. Leszek Dudziak, ks. dr Marian

Zając, ks. mgr Artur WaŜny, ks. mgr Janusz Kłęczek, ks. prał.

Page 112: Praca mgr - Rapala

112

Kazimierz Góral – zorganizowanie modlitewnego oczekiwania

przed przybyciem i odjazdem Ojca Świętego.

W ramach przygotowania do wizyty Ojca Świętego w Starym Sączu

naleŜy uwzględnić zaangaŜowanie lokalnych władz i społeczeństwa

Sądecczyzny, a takŜe władz lokalnych innych regionów diecezji.

O trwających przygotowaniach do wizyty wierni diecezji byli

informowani przez Radio Diecezjalne „PLUS” oraz Tarnowski Gość Niedzielny,

który rozpoczął wydawanie specjalnego cyklu artykułów związanych z wizytą.199

Przygotowania do wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II w Starym Sączu

zostały takŜe uwzględnione w wydawanych przez Wydział Duszpasterstwa

Ogólnego Kurii „Komunikatach Duszpasterskich”.200 Zostały ujęte w dwóch

płaszczyznach; sprawy duszpasterskie oraz sprawy organizacyjne. W

„Komunikatach” biskup tarnowski Wiktor Skworc wraz z biskupami

pomocniczymi oraz współorganizatorami pielgrzymki kierował do osób

duchownych i świeckich liczne apele i prośby, a takŜe przypominał podstawowe

zadania związane z przygotowaniem i organizacją pielgrzymki. Zachęcał do jak

najliczniejszego udziału we Mszy św. kanonizacyjnej; polecał w kazaniach i na

katechezach akcentować treść nauczania papieskiego, przypominać treść listów

pasterskich przygotowujących diecezjan do spotkania z Ojcem Świętym. Biskup

polecił, aby w pierwszą niedzielę czerwca podczas adoracji Najświętszego

Sakramentu zwrócić uwagę na Osobę Boga Ojca, bogatego w miłość miłosierną.

Podkreślił konieczność zapewnienia wszystkim wiernym moŜliwości

skorzystania z Sakramentu Pokuty. Nadal nakazał przypominać o obowiązku

przebaczenia, pojednania i wynagrodzenia wyrządzonych krzywd.

Na NaboŜeństwach Majowych polecił ofiarować jeden dziesiątek róŜańca

w intencji Ojca Świętego, a niedzielę 16 maja uczynić dniem szczególnej

modlitwy w Jego intencji. Polecił, takŜe zachęcać wiernych do udziału w

Nieszporach niedzielnych, a w parafiach, gdzie istnieje zwyczaj wieczystych

adoracji Najświętszego Sakramentu, zorganizować dni modlitw w intencji

199 Por. Sojka S., Przygotowanie diecezji…, art. cyt., s. 64-75. 200 Sojka S., (red.), Komunikaty Duszpasterskie, Wydział Duszpasterstwa Ogólnego Kurii Diecezjalnej w Tarnowie, Tarnów, kwiecień 1999.

Page 113: Praca mgr - Rapala

113

owocnego przeŜycia wizyty Ojca Świętego w diecezji tarnowskiej, zanoszonej

przez poszczególne stany.

W „Komunikatach” postanowiono takŜe uwraŜliwiać na spotkanie z

Ojcem Świętym poszczególne grupy działające przy parafiach: Parafialne Rady

Duszpasterskie, Stowarzyszenie Rodzin Katolickich, Akcję Katolicką,

Ministrantów itp. Polecono nauczyć nowych śpiewów do błogosławionej Kingi,

a dzieci i młodzieŜ nauczyć pieśń „Weź w swą opiekę”. Powzięto równieŜ myśl,

aby zachęcać wiernych do wpisywania się do ksiąg trzeźwościowych, oraz ksiąg

zawierających inne przyrzeczenia podjęte z racji pielgrzymki papieŜa do Polski.

Zwrócono się do słuchaczy Radia „Dobra Nowina” o nadsyłanie listów

informujących o tym, w jaki sposób chorzy i cierpiący pomagają Kościołowi i

Ojcu Świętemu poprzez ofiarowanie swoich cierpień. Zachęcono do praktyki

wspólnej modlitwy w rodzinach zwłaszcza wieczornej i ofiarowanie jej w

intencji tegorocznej pielgrzymki Ojca Świętego do Polski i do diecezji

tarnowskiej. Zachęcano usilnie do okazywania wzajemnej miłości i Ŝyczliwości

w rodzinach, szkołach, zakładach pracy, co miało się przyczynić do owocnego

przyjęcia przesłania pozostawionego przez Ojca Świętego. Na zakończenie

zachęcono do udekorowania kościołów, szkół, budynków publicznych i

mieszkań oraz do odnowy i wystroju krzyŜy i figur przydroŜnych, obrazów

poświęconych czci bł. Kingi.

W „Komunikatach” został podany program Nawiedzenia Ojczyzny przez

Figurę Matki BoŜej z Nazaretu w Częstochowie w dniach od 30 kwietnia do 8

maja 1999 roku. W związku z tym biskup skierował prośbę do księŜy

proboszczów, by zachęcili swoich wiernych do udziału w tym wydarzeniu oraz

do modlitwy, aby dni obecności Maryi w znaku pielgrzymującej figury stały się

czasem szczególnej modlitwy w intencjach papieŜa oraz błogosławionych

owoców jego obecności w Ojczyźnie a szczególnie w diecezji tarnowskiej.

W celu zapewnienia naleŜytego bezpieczeństwa pielgrzymów powołano

specjalne słuŜby mające je zapewnić (policja, Tarnowska Diecezjalna StraŜ

Papieska, słuŜby medyczne). Ponadto zorganizowano 2 szpitale polowe oraz

zarezerwowano do dyspozycji karetki pogotowia.

Page 114: Praca mgr - Rapala

114

Po zakończonej Mszy kanonizacyjnej zaplanowano wizytę Ojca Świętego

w klasztorze sióstr klarysek w Starym Sączu, a godzinę odlotu papieŜa do

Wadowic przewidziano na 16.40.

Czas oczekiwania na Ojca Świętego od godz. 6.00 do rozpoczęcia Mszy

św. był wypełniony wspólną modlitwą, śpiewem pieśni, występami chórów i

orkiestr. Po zakończonej Eucharystii, w czasie gdy papieŜ udał się na posiłek i

krótki odpoczynek odprawiono uroczyste Nieszpory. Po Nieszporach dalszy czas

wspólnego oczekiwania na poŜegnanie Ojca Świętego wypełniły występy

zespołów regionalnych ziemi sądeckiej.201

Wstęp do sektorów wymagał okazania karty sektorowej z oznaczonym

numerem oraz zaopatrzonej okrągłą pieczęcią parafialną. Pielgrzymi mogli

przybywać na miejsce Mszy kanonizacyjnej od 15 VI godz. 20.00 do 16 VI godz.

7.00. Przewidziano takŜe specjalne sektory dla osób niepełnosprawnych

ruchowo, głuchoniemych, starszych, Sióstr Zakonnych itp., a takŜe zadbano o

identyfikatory dla osób chorych na cukrzycę.

Zapewniono parkingi dla osób przybywających własnymi środkami

lokomocji. KsięŜom proboszczom podano informacje o zasadach organizacji

zbiorowych środków przejazdu. Ponadto podano do wiadomości, iŜ pielgrzymi

są zobowiązani zgłosić swój udział u miejscowych księŜy proboszczów, a ci z

kolei winni byli złoŜyć zamówienie na karty sektorowe i parkingowe u swoich

dziekanów. KsięŜa dziekani byli zobowiązani dostarczyć je do Wydziału

Duszpasterskiego w terminie do 10 maja 1999 roku. Odbiór kart parkingowych i

sektorowych przez księŜy dziekanów dokonywał się według ustalonej kolejności.

Zapewniono wystarczającą liczbę kapłanów do posługi duszpasterskiej na

placu kanonizacyjnym. W tym celu poproszono księŜy dziekanów o przekazanie

nazwisk kapłanów do Wydziału Duszpasterskiego, którzy będą tę posługę

sprawować w dniu wizyty. Wydział Duszpasterski skierował do nich prośbę o

spełnienie danej posługi przekazując szczegółowe informacje z nią związane. Do

podawania Komunii Świętej wyznaczono takŜe osoby świeckie, jako

nadzwyczajnych szafarzy Eucharystii.

201 Zob. aneks nr VII. s. 50*.

Page 115: Praca mgr - Rapala

115

Posługę duszpasterską zorganizowano w obrębie dekanatów takŜe dla

tych, którzy nie mogli wziąć udziału w uroczystościach kanonizacyjnych. W tym

celu zobowiązano księŜy dziekanów, aby wyznaczyli kapłanów w do pełnienia

tej posługi. Zadaniem księŜy proboszczów było szczegółowe poinformowanie o

tym parafian, by ci, którzy pozostali w miejscu zamieszkania mogli w tym dniu

wziąć udział w wieczornej Mszy św.

W „Komunikatach” zostały podane informacje dotyczące przebiegu Mszy

św. kanonizacyjnej, listy kapłanów koncelebrujących, listy osób do procesji z

darami ofiarnymi, oraz tych, którzy przyjmą Komunię św. z rąk Ojca Świętego.

Podane zostały wreszcie wskazówki dotyczące bezpiecznego dotarcia

pielgrzymów na miejsce kanonizacji, godnego zachowania się w miejscu

uroczystości (religijny nastrój, Ŝywy udział w modlitwie) a takŜe bezpiecznego

powrotu.

Podsumowując zamierzone i realizowane działania dotyczące organizacji

wizyty w Starym Sączu moŜna stwierdzić, iŜ osoby odpowiedzialne za nie

dołoŜyły wszelkich starań, by pod kaŜdym względem przygotować uroczystość,

zapewnić bezpieczeństwo Ojcu Świętemu oraz ułatwić pielgrzymom

kilkugodzinne z Nim spotkanie.

2. 3. Rola lokalnych samorządów w przygotowaniu wizyty

Wizyta PapieŜa w Starym Sączu i kanonizacja bł. Kingi została poparta

przez jednogłośne uchwały ówczesnych władz samorządowych oraz władz

minionej kadencji wszystkich Miast i Gmin Ziemi Sądeckiej. Dzięki ich

zaangaŜowaniu w jej przygotowanie, wizyta mogła przebiegać bezpiecznie i w

sposób zorganizowany.

Dowodem duŜej aktywności i zaangaŜowania ze strony władz

samorządowych w przygotowanie wizyty, są wyrazy uznania skierowane pod ich

adresem przez Biskupa Tarnowskiego w liście pasterskim, w którym czytamy:

„[…] dzi ękuję im za to, Ŝe tak pięknie zjednoczyła ich sprawa przybycia Ojca

Świętego i kanonizacji bł. Kingi. To waŜne doświadczenie jedności i wspólnoty

wokół wartości najwyŜszych i niepodwaŜalnych autorytetów, podejmują równieŜ

Page 116: Praca mgr - Rapala

116

osoby tworzące samorządy nowej kadencji, włączając się intensywnie w

przygotowanie papieskiej wizyty”.202

Prace samorządów naleŜy rozpatrywać przede wszystkim w płaszczyźnie

zewnętrzno – organizacyjnej. Miały ściśle określony charakter przez Centralne

Komisje odpowiedzialne za bezpieczny przebieg wizyty papieŜa w Polsce, które

sprawowały nadzór nad ich przebiegiem i stopniem realizacji powierzonych

zadań.

Na wniosek władz powołano Międzygminny Komitet Organizacyjny

Wizyty Ojca Świętego w Starym Sączu pod patronatem senatora Andrzeja

Chronowskiego. W skład Komitetu Organizacyjnego weszli: burmistrz Starego

Sącza Marian Kuczaj, burmistrzowie miast ościennych, wójtowie gmin,

przewodniczący Rad Gmin i Miast, starosta powiatu Jan Golonka oraz prezydent

miasta Nowego Sącza Andrzej Czerwiński. Komitet Organizacyjny wyłonił

spośród siebie komisje, przydzielając im zakres działalności. Podział był

następujący:

a. komisja ds. liturgii,

b. komisja ds. budowy ołtarza,

c. komisja ds. budowy sektorów,

d. komisja ds. kontaktów z mediami,

e. komisja ds. kontaktów z samorządami,

f. komisja ds. sponsoringu,

g. komisja ds. infrastruktury.

KaŜdą komisję reprezentował radny oraz pracownik urzędu.

ZaangaŜowano takŜe osoby prywatne. Całokształt prac komisji koordynował

burmistrz Starego Sącza, Marian Kuczaj oraz dwóch zastępców: Jan Kupczak i

Wiesław Śledź. Zespół miedzygminny spotykał się raz na dwa tygodnie. Na

spotkaniach przekazywano informacje dotyczące zadań do realizacji, a takŜe

podsumowywano zrealizowane zadania.

Spotkania z przedstawicielami kurii biskupiej, przedstawicielami

wojewody, Biurem Ochrony Rządu, policją, sanepidem, słuŜbą straŜy poŜarnej,

202 Skworc W., Słowo pasterskie…, Currenda 149, nr 1, styczeń-marzec 1999, s. 30.

Page 117: Praca mgr - Rapala

117

słuŜbą medyczną, mediami odbywały się raz w miesiącu. Przedmiotem spotkań

były sprawy ściśle związane z przygotowaniem do wizyty, a dokładniej stopniem

ich realizacji. Tematem wiodącym był sposób wykonania zaleceń słuŜb

odpowiedzialnych za bezpieczeństwo wizyty (budowa ołtarza, dróg

przejazdowych, budowa dziesięciu lądowisk, dróg ewakuacyjnych, itd.).

Szczegółowe sprawozdania przekazywał burmistrz miasta Starego Sącza Marian

Kuczaj. Z kaŜdego spotkania przygotowywano protokół, który otrzymywali

przedstawiciele poszczególnych słuŜb (sanepid, straŜ poŜarna, słuŜba medyczna

itd.), kuria diecezjalna, wojewoda, Biuro Ochrony Rządu itd.

Ponadto raz w miesiącu organizowano spotkanie z Centralnymi

Komisjami odpowiedzialnymi za bezpieczny przebieg wizyty w Polsce. Pierwsze

spotkanie odbyło się 3 grudnia 1998 r. Udział w spotkaniu wzięli o. Roberto

Tucci SJ, bp Wiktor Skworc, biskupi pomocniczy: Józef Gucwa, Władysław

Bobowski, Jan Styrna oraz koordynator prac przygotowawczych Wizyty

Apostolskiej Ojca Świętego Jana Pawła II w Polsce bp Jan Chrapek wraz z

towarzyszącymi mu osobami.203

Jako plac uroczystości kanonizacyjnych wyznaczono błonia w pobliŜu

klasztoru sióstr klarysek w Starym Sączu. Plac podzielono na 124 sektory.

Zaplanowano drogi przejazdowe dla papieŜa (gminy dostarczyły betonowe płyty

do utwardzenia drogi), wyznaczono wejścia dla pielgrzymów oraz dojścia do

poszczególnych sektorów. Przygotowano ponad 10 tysięcy miejsc siedzących. W

miejscu centralnym wzniesiono ołtarz, zaprojektowany przez p. Zenona Andrzeja

Remiego. Przy ołtarzu umieszczono obraz błogosławionej Kingi namalowany

przez p. Piotra Moskala z ASP w Krakowie. Plac do uroczystości

przygotowywali miejscowi cieśle oraz wierni z pobliskich dekanatów. Całością

prac kierował bp Jan Gucwa wraz z ks. dr. Zbigniewem Duszą, ks. prał.

Tadeuszem Bukowskim, ks. prał. Alfredem Kurkiem i burmistrzem Marianem

Kuczajem. Ponadto zorganizowano i oznaczono miejsca parkingowe dla

pielgrzymów, powołano słuŜby policyjne i medyczne, zapewniono wystarczającą

203 Na podstawie wywiadu przeprowadzonego z byłym burmistrzem miasta Starego Sącza p. Marianem Kuczajem w Starym Sączu, 16 czerwca 2003 r.

Page 118: Praca mgr - Rapala

118

liczbę kapłanów do posługi duszpasterskiej na placu kanonizacyjnym podczas

uroczystości oraz przygotowano noclegi dla biskupów i zaproszonych gości.204

Na ostatnim spotkaniu 7 maja 1999 roku stwierdzono zakończenie

zamierzonych prac związanych z przygotowaniem do wizyty.

„Samorządy – powiedział były burmistrz miasta Starego Sącza –

niesamowicie wkomponowały się w pomoc w przygotowanie wizyty. MoŜna

odnotować duŜe zaangaŜowanie i współdziałanie wszystkich Gmin Powiatu

Sądeckiego, Starostwa, Urzędu Miejskiego, Wojewody i SłuŜb Centralnych oraz

Episkopatu. Ponadto współdziałanie gmin sądeckich wyzwoliło u innych gmin

ościennych powiatów (limanowskiego, nowotarskiego, gorlickiego) chęć

pomocy w przygotowaniu wizyty jako daru dla Ojca Świętego. Warto dodać, iŜ

wszyscy, którym powierzono jakiekolwiek zadania związane z przygotowaniem

wywiązywali się z nich sumiennie, powtarzając jednomyślnie zdanie: To jest na

Sądecczyźnie; moŜna się zjednoczyć.”205

ZaangaŜowanie władz samorządowych w przygotowanie wizyty wyróŜnił

biskup tarnowski Wiktor Skworc w liście do diecezjan odczytanym 24 maja 1999

roku, w święto NMP Matki Kościoła. „[…]Wielu angaŜuje się w sprawy

godnego przyjęcia Ojca Świętego na Ziemi Sądeckiej – pisał biskup. Wśród nich

pragnę wyróŜnić osoby tworzące samorządy, które w duŜej mierze przejęły na

siebie wysiłek organizacyjny. To takŜe pozytywny efekt zmian w naszej

Ojczyźnie, w której społeczeństwo odzyskało własną podmiotowość”.206

204 Por. Sojka S., Przygotowanie diecezji…, art. cyt., s. 69-75. 205 Na podstawie wywiadu z burmistrzem miasta Starego Sącza Marianem Kuczajem, 16 czerwca 2003 r. 206 Skworc W., „Dla wszystkich przygotowane jest miejsce…”, Currenda 149, nr 2, kwiecień-czerwiec 1999, s. 209.

Page 119: Praca mgr - Rapala

119

2. 4. Koncepcja muzycznej oprawy liturgii papieskiej

Ksiądz dr Andrzej Zając opracował koncepcję muzycznej oprawy Mszy

św. kanonizacyjnej i szczegółowy program śpiewów. Przedstawił je na

posiedzeniu Komisji. Projekt zyskał akceptację. Jego główne załoŜenia były

następujące:

1. Jako śpiewy stałe Mszy św. wykorzystana będzie Msza Jubileuszowa207

ks. Kazimierza Pasionka skomponowana na 200 lecie diecezji tarnowskiej w

1985 roku, zinstrumentowana przez Stanisława Czachora i Jana Gładysza.

Wykonywać ją będą unisono wszyscy zgromadzeni pod przewodnictwem chóru i

orkiestry.

2. Przez chór i wszystkich zgromadzonych z towarzyszeniem orkiestry

zostaną unisono wykonane następujące pieśni ku czci św. Kingi:

• Ziem sądeckich sławna Pani208 – ks. Wojtonia TJ,

• Jak przed wiekami209 – ks. Kazimierza Pasionka do tekstu s. M.

Teresy Izworskiej OSC,

• Inwokacja210 – słowa i melodia ks. Kazimierza Pasionka,

• Jaka piękna jesteś Kingo211 – melodia Jana Gładysza do tekstu

Marka Skwarnickiego,

• Bądź uwielbiony212 – ks. Kazimierza Pasionka do tekstu s. M. T.

Izworskiej OSC. Instrumentację tych pieśni opracuje Jan Gładysz.

W ten sam sposób wykonane zostaną pieśni podczas Komunii św.: BądźŜe

pozdrowiona213 i Zróbcie Mu miejsce214, a takŜe śpiew uwielbienia: CóŜ Ci Jezu

damy215.

3. Oprócz wspólnych śpiewów w wykonaniu chóru, orkiestry i wiernych

przewidziano samodzielne wykonanie przez chór z towarzyszeniem orkiestry

następujących utworów: 207 Zob. aneks nr IV. s. 29*. 208 Zob. aneks nr VIII. s. 53*. 209 Zob. aneks nr VIII. s. 58*. 210 Zob. aneks nr VIII. s. 54*. 211 Zob. aneks nr VIII. s. 55*. 212 Zob. aneks nr VIII. s. 56*. 213 Zob. aneks nr IX. s. 87*. 214 Zob. aneks nr IX. s. 92*. 215 Zob. aneks nr IX. s. 97*.

Page 120: Praca mgr - Rapala

120

• Tu es Petrus216 – ks. Wacława Gieburowskiego w instrumentacji

Eugeniusza Sitki,

• Alleluja217 – z motetu J. Jongena Haec dies w instrumentacji

Eugeniusza Sitki,

• Afferentur regi218 – 4-głosowy motet Antona Brucknera w

instrumentacji Jana Gładysza,

• Tantum ergo219 – 5-głosowy motet Antona Brucknera w

instrumentacji Jana Gładysza,

• Ave verum Corpus220 – motet Flora Peetersa w wykonaniu chóru a

capella,

• O BoŜe dzięki Ci składamy221 – ks. M. Michalca CM w

opracowaniu chóralnym ks. Kazimierza Pasionka i instrumentacji

Jana Gładysza,

• Laudate Dominum222 – Charlesa Gounoda w opracowaniu

chóralnym ks. Kazimierza Pasionka i instrumentacji Jana Gładysza,

• Toasty: Niech Ŝyje nam223 – Gluzińskiego-Cetwińskiego w

instrumentacji Bernarda Króla, Vivat224 – A. Orłowskiego w

instrumentacji Stanisława Strączka.

4. Chór utworzony zostanie z połączenia 16 chórów z terenu diecezji

tarnowskiej wskazanych przez autora koncepcji.225 Uwzględnione zostały te

zespoły, które będą w stanie wykonać zaproponowane utwory.

5. Śpiewom towarzyszyć będzie Orkiestra Reprezentacyjna StraŜy

Granicznej Garnizonu Nowy Sącz.

216 Zob. aneks nr IX. s. 63*. 217 Zob. aneks nr IX. s. 75*. 218 Zob. aneks nr IX. s. 77*. 219 Zob. aneks nr IX. s. 84*. 220 Zob. aneks nr IX. s. 88*. 221 Zob. aneks nr IX. s. 94*. 222 Zob. aneks nr IX. s. 98*. 223 Zob. aneks nr IX. s. 103*. 224 Zob. aneks nr IX. s. 106*. 225 Zob. aneks nr VII. s. 48*.

Page 121: Praca mgr - Rapala

121

Później, wobec nalegania kapelmistrzów innych orkiestr, za zgodą ks.

Andrzeja Zająca, orkiestra biorąca udział w liturgii została poszerzona o orkiestrę

z Łącka, ze Starego Sącza, Nowego Sącza i Gorlic.226

6. Całością dyrygował będzie ks. Andrzej Zając.

7. Chóry227 i orkiestry228 oraz zespoły regionalne229 występujące przed

przyjazdem Ojca Świętego i po zakończeniu nie będą występowały podczas

Mszy św. Za organizację tych zespołów odpowiedzialny jest ks. Władysław

Pachota.

8. Funkcję organisty pełnić będą: Kazimierz Plewa – organista Bazyliki

św. Małgorzaty w Nowym Sączu i Marian Salamon – organista kościoła św.

Kazimierza w Starym Sączu.

9. NaleŜy przygotować podest dla chóru – na około 750 osób, miejsce dla

orkiestry ok. 200 krzeseł, oraz podwyŜszenie dla dyrygenta z pulpitem.

Po zatwierdzeniu przez Komisję projektu muzycznej oprawy uroczystości

rozpoczęły się spotkania z dyrygentami chórów, orkiestr oraz próby. Wszystkim

spotkaniom przewodniczył ks. dr Andrzej Zając. On takŜe przeprowadził

wszystkie próby zarówno orkiestr jak i chórów. Harmonogram spotkań i prób był

następujący:

• 21. 01. 1999, w nowosądeckim Domu Kultury odbyło się spotkanie z

dyrygentami chórów. Celem spotkania było ustalenie listy chórów i

przedłoŜenie programu śpiewów wykonywanych przez chóry.

• 19. 02. 1999, ks. Andrzej Zając odbył spotkanie z ppłk Bernardem

Królem, kapelmistrzem Orkiestry Reprezentacyjnej StraŜy Granicznej

Garnizonu Nowy Sącz. Celem spotkania było ustalenie harmonogramu

prób z orkiestrą.

• 26. 03. 1999, odbyła się próba orkiestry – Nowy Sącz – Jednostka

Karpacka – godz. 10.00,

226 Zob. aneks nr VII. s. 49*. 227 Zob. aneks nr VII. s. 48*. 228 Zob. aneks nr VII. s. 49*. 229 Zob. aneks nr VII. s. 50*.

Page 122: Praca mgr - Rapala

122

• 16. 05. 1999 (niedziela), w gmachu WSD w Tarnowie o godz. 17.00

odbyła się próba chórów.

• 23. 05. 1999 (niedziela), w gmachu WSD w Tarnowie o godz. 17.00

odbyła się kolejna próba chórów. W obydwu próbach wzięło udział 9

chórów z Tarnowa i okolic:

� Chłopięcy Chór Katedralny „PUERI CANTORES

TARNOVIENSES” – Tarnów

Dyrygent: Ks. Andrzej Zając

� Dziewczęcy Chór Katedralny „PUELLE ORANTES” – Tarnów

Dyrygent: Ks. Władysław Pachota

� Chór Mieszany „MAGNIFICAT” parafii Błogosławionej Karoliny –

Tarnów

Dyrygent: Ewa Drwal

� Chór WyŜszego Seminarium – Tarnów

Dyrygent: Ks. Stanisław Garnczarski

� Sanktuaryjny Chór Mieszany – Tuchów

Dyrygent: Jan Gładysz

� Chór WyŜszego Seminarium Duchownego Redemptorystów w

Tuchowie

Dyrygent: O. Janusz Sok

� Chór Chłopięcy „PUERI CANTORES S. NICOLAI” – Bochnia

Dyrygent: Ks. Stanisław Adamczyk

� Chór im. Ks. Jerzego Popiełuszki parafii Niepokalanego Serca

Najświętszej Maryi Panny – Marcinkowice

Dyrygent: Marzena Pikuła

� Chór parafii Matki BoŜej Nieustającej Pomocy – Mielec

Dyrygent: Stanisław Tulik

• 25. 05. 1999 (wtorek), w kościele Matki BoŜej Niepokalanej w Nowym

Sączu o godz. 19.00 odbyła się próba chórów. W próbie wzięło 7 chórów

z Nowego Sącza i okolic:

� Chór Kameralny Bazyliki św. Małgorzaty – Nowy Sącz

Page 123: Praca mgr - Rapala

123

Dyrygent: Kazimierz Plewa

� Chór im. Jana Pawła II parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa –

Nowy Sącz

Dyrygent: Stanisław Wolak

� Chór Męski „ECHO II” przy parafii św. Kazimierza – Nowy Sącz

Dyrygent: Marian Salamon

� Chór Mieszany „IMMACULATA” parafii Matki BoŜej Niepokalanej

– Nowy Sącz

Dyrygent: Teresa Pach

� Chór Parafii Matki BoŜej Bolesnej – Nowy Sącz – Zawada

Dyrygent: Stanisław Wolak

� Chór „SCHERZO” I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Długosza

w Nowym Sączu

Dyrygent: Andrzej Citak

� Chór Chłopięcy Bazyliki Matki BoŜej Bolesnej – Limanowa

Dyrygent: Halina Dyczek

• 28. 05. 1999 (piątek), o godz. 11.00 odbyła się próba orkiestry – Nowy

Sącz.

• 30. 05. 1999 (niedziela), na placu kanonizacyjnym w Starym Sączu o

godz. 16.00 odbyła się próba generalna. W próbie udział wzięły wszystkie

chóry oprócz orkiestr.

• 10. 06. 1999 (czwartek), w Łącku o godz. 20.00 odbyła się próba z

orkiestrą.

• 15. 06. 1999 (wtorek), odbyła próba chórów sądeckich na placu

kanonizacyjnym z orkiestrą. Próba ta była jednocześnie próbą

nagłośnienia. W próbie udział wzięło 3 orkiestry:

� Orkiestra Reprezentacyjna StraŜy Granicznej – Nowy Sącz,

� Orkiestra Dęta Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego S.A. –

Nowy Sącz,

� Starosądecka Orkiestra Dęta.

Page 124: Praca mgr - Rapala

124

Dla chórów i orkiestr zostały przygotowane materiały nutowe. Wyboru

utworów dokonał ks. Andrzej Zając, skład komputerowy był dziełem ks.

Stanisława Garnczarskiego, druk wykonała diecezjalna drukarnia „Biblos” – na

koszt diecezji.230 Materiały nutowe były gotowe na początku marca i rozesłane

do chórów i orkiestr.231

2. 5. Muzyczne kompozycje związane z kanonizacją

W związku z kanonizacją błogosławionej Kingi w Starym Sączu powstały

nowe pieśni ku jej czci. Zebrane i opracowane przez ks. Kazimierza Pasionka

stanowiły niezbędną pomoc dla organistów, których zadaniem było nauczenie

wiernych wyznaczonych pieśni.232

Podczas uroczystości zaplanowano wykonać następujące pieśni:

• Ziem Sądeckich,

• Do grobu Twego.

Autorem słów i melodii pierwszej pieśni jest ks. Wojtoń TJ. Słowa pieśni „Do

grobu Twego” są autorstwa s. M. Teresy Izworskiej, muzykę skomponował ks.

Franciszek Walczyński. Obydwie pieśni zostały opracowane na chór mieszany

przez ks. Kazimierza Pasionka.233 Pieśni te są zaliczane do kompozycji dawnych

i były wykonane podczas liturgii kanonizacyjnej.

Do kompozycji nowych ku czci św. Kingi, skomponowanych przez ks.

Kazimierza Pasionka naleŜą:

• Inwokacja,

• Bądź uwielbiony,

• Jak przed wiekami.

Słowa „Inwokacji” są autorstwa ks. Kazimierza Pasionka, natomiast słowa

pieśni „Bądź uwielbiony” oraz „Jak przed wiekami” napisała s. M Teresa

Izworska OSC. Pieśni te były wykonane podczas liturgii kanonizacyjnej.

Nową pieśnią ku czci św. Kingi jest takŜe:

230 Zob. aneks nr IX. s. 62*. 231 Na podstawie informacji uzyskanych od ks. dr Andrzeja Zająca. 232 Zob. aneks nr VIII. s. 51*. 233 Zob. aneks nr VIII. s. 61*; s. 59*.

Page 125: Praca mgr - Rapala

125

• Jaka piękna jesteś Kingo.

Słowa pieśni napisał Marek Skwarnicki, melodię skomponował Jan

Gładysz. Pieśń ta równieŜ była wykonana podczas liturgii.

Pieśń, „Jaka piękna jesteś Kingo” została takŜe opracowana przez Juliusza

Łuciuka. Jest to kompozycja na 4-głosowy chór mieszany a capella. Nie była

wykorzystana podczas kanonizacji.

Autorem innej melodii pieśni (unisono), „Jaka Piękna jesteś Kingo”234 jest

ks. Ireneusz Pawlak. Nie była wykorzystana podczas kanonizacji.

3. Przebieg uroczystości kanonizacyjnej

3. 1. Uczestnicy uroczystości i zaproszeni goście

Obecność Ojca Świętego oraz uroczystość kanonizacji bł. Kingi na

starosądeckich Błoniach zgromadziła ponad sześćset tysięcy pielgrzymów

przybywających z róŜnych części Polski i z zagranicy. Na placu kanonizacyjnym

gromadzili się juŜ w przeddzień uroczystości, czyli od 15 czerwca wieczorem.

Przybywali róŜnymi środkami lokomocji (autokarami, pociągami), specjalnie

organizowanymi przez poszczególne parafie. Trzeba wspomnieć, Ŝe byli i tacy,

którzy pielgrzymowali na miejsce spotkania z Ojcem Świętym pieszo. Właśnie w

takich okolicznościach doszło do nieszczęśliwego wypadku w Maciejowej

(gmina Łabowa), w którym zginęła 13-letnia dziewczynka. Do wypadku doszło

w nocy z wtorku na środę ok. godz. 3.30. nad ranem. Samochód osobowy

najechał na tył około 100-osobowej grupy pielgrzymów zdąŜających prawym

pasem jezdni i poboczem do Starego Sącza na spotkanie z Ojcem Świętym. W

wyniku potrącenia na miejscu zmarła 13-letnia dziewczynka, a dziewięć osób w

wieku od 11 do 61 lat zostało rannych i przewiezionych do szpitali. Do Nowego

Sącza przewieziono 6 osób; trzem udzielono pomocy i mogły wrócić do domu, a

trzy pozostały przez kilka dni w szpitalu. Do Krynicy przewieziono 3 osoby,

które zostały poddane kilkudniowemu leczeniu. Kierowca samochodu był

234 Zob. aneks nr XIII. s. 60*.

Page 126: Praca mgr - Rapala

126

trzeźwy, a przyczyną wypadku był prawdopodobnie deszcz i śliska

nawierzchnia.235

Przybywający do Starego Sącza pielgrzymi, odczuwali ciągły niepokój,

bowiem nie było do końca wiadomo czy papieŜ przyjedzie, poniewaŜ dzień

wcześniej zostały odwołane w wszystkie punkty papieskiej wizyty ze względu na

zły stan zdrowia Ojca Świętego. PapieŜ nie przybył na Błonia krakowskie, aby

przewodniczyć Mszy św., odwołał swoją obecność w Gliwicach na Nieszporach.

W czasie gromadzenia się pielgrzymów modlono się o powrót do zdrowia dla

Ojca Świętego, aby mógł przybyć do Starego Sącza i dokonać kanonizacji.

Niepokój panował do godz. 8.00, do chwili, kiedy podano wiadomość, Ŝe Ojciec

Święty przybędzie do Starego Sącza. Zebrani na tę wiadomość odpowiedzieli

gromkimi oklaskami. Na twarzach pątników moŜna było dostrzec nie tylko

głębokie wzruszenie, ale i łzy szczęścia, a modlitwa zanoszona do Boga o powrót

do zdrowia papieŜa przerodziła się w modlitwę dziękczynienia, za dar spotkania

z Ojcem Świętym.236

Do Starego Sącza przybyli liczni przedstawiciele Kościoła z Polski i z

zagranicy. Do koncelebry uroczystej Mszy św. kanonizacyjnej sprawowanej

przez Ojca Świętego zostali zaproszeni kardynałowie, arcybiskupi i biskupi z

Polski, Węgier, Białorusi, Czech, Litwy, Mołdawii, Rosji, Słowacji i Ukrainy.

Razem 400 kapłanów. Wśród nich byli: Sekretarz Stanu kard. Angelo Sodano,

Prymas Polski kard. Józef Glemp, Prymas Węgier kard. László Paskai,

Metropolita Krakowski kard. Franciszek Macharski, Metropolita Wrocławski

kard. Henryk Gulbinowicz, Przewodniczący Papieskiej Rady „Iustitia et Pax”

kard. Roger Etchegaray, Metropolita Detroit kard. Adam Joseph Maida,

Przewodniczący Prefektury Ekonomicznych Spraw Stolicy Apostolskiej kard.

Edward, Kazimierz Szoka, Prefekt Kongregacji ds. Świętych abp José Saraiva

Martins i Nuncjusz Apostolski w Polsce abp Józef Kowalczyk.237

235 Por. MIGA., Tragedia w Maciejowej, [dok. elektr.], http: // dzisiaj. dziennik. krakow. pl / archiwum / r. cgi ? data = 1999 / 06. 17, dn. 4 maja 2004. 236 Por. Gąsawska J., Nocne oczekiwanie, Gość Niedzielny, nr 27, 4 lipca 1999, s. 22. 237 Por. Nowak J., Kronika uroczystości kanonizacyjnych w Starym Sączu, Currenda 149, nr specjalny, czerwiec 1999, s. 80.

Page 127: Praca mgr - Rapala

127

Na kanonizację bł. Kingi do Starego Sącza przybyli przedstawiciele

polskiego rządu i parlamentu: premier Rządu Rzeczypospolitej Jerzy Buzek,

marszałek Sejmu Maciej PłaŜyński, marszałek Senatu Alicja Grześkowiak,

minister spraw wewnętrznych i administracji Janusz Tomaszewski,

przewodniczący NSZZ „Solidarność” Marian Krzaklewski. W uroczystości

wzięli udział takŜe przedstawiciele władz Węgier i Słowacji. Węgry

reprezentował prezydent Arpad Göncz, Słowację zaś premier Mikulaš Dziurinda.

Do Starego Sącza przybyły delegacje Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,

Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie a takŜe wyŜszych uczelni z

Krakowa, Tarnowa i Nowego Sącza. W uroczystości wzięły udział siostry

klaryski reprezentujący wszystkie klasztory w Polsce: Kraków, Kalisz, Śrem,

Chęciny, Zamość, Miedniewice, Sitaniec k. Zamościa, Skaryszew k. Radomia.

Obecne były takŜe siostry klaryski starosądeckie, które po raz pierwszy w historii

istnienia zakonu opuściły mury klasztoru. Przybyły na uroczystość z przełoŜoną

zgromadzenia, Matką Ksienią Teresą Izworską na czele.238

Wśród licznie zgromadzonych pielgrzymów z kraju, byli takŜe pielgrzymi

z zagranicy, m.in. ze Słowacji, Ukrainy, Rosji oraz przedstawiciele Polonii

amerykańskiej.239

Do Starego Sącza przybyli chorzy, cierpiący, oraz niepełnosprawni. Mogli

wziąć udział w spotkaniu z papieŜem dzięki swoim krewnym, opiekunom,

pielęgniarkom i sanitariuszom z róŜnych ośrodków. Na plac kanonizacyjny byli

podwoŜeni specjalnymi autokarami Caritas, gdzie mieli specjalnie przygotowany

sektor (L4), w pobliŜu ołtarza.240

Na Mszę św. kanonizacyjną wierni przybywali całymi rodzinami, a

szczególnie z parafii sądeckich. Podczas wywiadów przeprowadzanych w

sądeckich parafiach, kilka dni przed wizytą, proboszczowie informowali, Ŝe „w

kanonizacji i spotkaniu z Namiestnikiem Chrystusa nie wezmą udziału tylko ci,

238 Por. tamŜe, s. 80-81. 239 Por. Leśniak J., Wymodlony u Boga dzień, [dok. elektr.], http: // dzisiaj. dziennik. krakow. pl / archiwum / r. cgi ? data = 1999 / 06. 17, dn. 4 maja 2004. 240 Por. M. R., Byli teŜ chorzy i niepełnosprawni…, Gość Niedzielny, nr 27, 4 lipca 1999, s. 28.

Page 128: Praca mgr - Rapala

128

którzy nie podołają trudom czy z innych względów nie mogą pójść do Starego

Sącza”.241

3. 2. Modlitewne czuwanie przed Mszą świętą

Czas przed rozpoczęciem Mszy św. kanonizacyjnej był wypełniony

modlitwą i śpiewem pieśni religijnych. O godz. 6.00 główny komentator

uroczystości ks. prałat dr Andrzej Pękala powitał wszystkich pielgrzymów z

diecezji tarnowskiej oraz z innych części Polski, a takŜe gości przybyłych z

zagranicy: Węgrów, Ukraińców, Słowaków. Po powitaniu rozpoczęto śpiewać

Godzinki o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny. Śpiew

prowadzili: ks. Kazimierz Ligęza i ks. Andrzej Mulka, z Bazyliki św. Małgorzaty

w Nowym Sączu. Na organach towarzyszył organista Bazyliki św. Małgorzaty w

Nowym Sączu, mgr Kazimierz Plewa.

Po śpiewie Godzinek zebrani odmówili pacierz poranny. Modlitwę

prowadził Zespół wokalno – taneczny „Promyczki” z Nowego Sącza, oraz

przedstawiciele Duszpasterstwa MłodzieŜy. Do rozwaŜania tajemnic

chwalebnych RóŜańca św., wprowadził wiernych o. Stanisław Madeja.

RozwaŜania poszczególnych tajemnic prowadzili: ks. Marian Zając

(duszpasterstwo dzieci), ks. Artur WaŜny (duszpasterstwo młodzieŜy), ks. Janusz

Kłęczek (duszpasterstwo rodzin), ks. Stanisław Staśko (duszpasterstwo

niepełnosprawnych ruchowo), ks. Kazimierz Góral (duszpasterstwo osób

konsekrowanych). KaŜdą tajemnicę róŜańca poprzedzał śpiew piosenki lub pieśni

religijnej. Po zakończeniu kaŜdej tajemnicy i modlitwie Chwała Ojcu…, chóry z

towarzyszeniem orkiestry śpiewały wezwanie do św. Kingi: „O Kingo ziem

sądeckich Pani, u tronu Boga wstawiaj się za nami”. Czas modlitewnego

oczekiwania wypełniał śpiew 21 połączonych chórów242 i 26 połączonych

orkiestr243 oraz występ 2 zespołów pieśni i tańca „ŁuŜnianie” z ŁuŜnej i

„Pogórzanie” z Gorlic.

241 BroŜek G., Hej, spoźry Łojciec Święty na Prehyby uboc…, Gość Niedzielny, nr 26, 27 czerwca 1999, s. 19. 242 Zob. aneks nr VII. s. 48*. 243 Zob. aneks nr VII. s. 49*.

Page 129: Praca mgr - Rapala

129

3. 3. Msza święta kanonizacyjna

Wiadomość o poprawie zdrowia papieŜa z wielką ulgą przyjęła cała

Polska. Największa radość jednak zapanowała na starosądeckich Błoniach, gdzie

licznie zgromadzeni wierni oczekiwali wyjątkowego Gościa. Sytuację tę

skomentowała jedna z dziennikarek w Gościu Niedzielnym następująco: „[…]

Plac ogarnia wzruszenie i euforia. Wszyscy wstają, klaszczą, niektórzy płaczą. A

więc przyjedzie! Zobaczymy go! […]. Dalsza modlitwa brzmi jak

dziękczynienie. JuŜ znikło gdzieś zmęczenie i senność, niepewność ustąpiła

miejsca radości i wdzięczności za wspaniały dar spotkania, nawet czas zdaje się

teraz płynąć szybciej”.244

Ze względu na niekorzystne warunki atmosferyczne i niski pułap chmur

Ojciec Święty przybył z Krakowa do Starego Sącza samochodem, a nie jak

planowano helikopterem. Zatrzymał się w Limanowej przed Bazyliką, gdzie

został powitany przez Biskupa Piotra Bednarczyka, a następnie odjechał do

Starego Sącza.245

Na powitanie papieŜa na lądowisko udał się biskup tarnowski Wiktor

Skworc. Biskupowi Ordynariuszowi towarzyszyli Biskupi Pomocniczy: Bp Józef

Gucwa, Bp Władysław Bobowski, Bp Jan Styrna, Dyrektor Wydziału

Duszpasterstwa Kurii Diecezjalnej w Tarnowie ks. dr Stanisław Sojka oraz

sekretarz Biskupa Tarnowskiego ks. dr Wiesław Lechowicz.

Stąd papieŜ w obecności bpa Stanisława Dziwisza oraz bpa Wiktora

Skworca udał się swoim „papamobile” przez środek placu na miejsce

przewodniczenia Mszy św. kanonizacyjnej. Wśród zgromadzonych znów

zapanowała ogromna radość. „Rzesze ludzi szalały wprost ze szczęścia! –

zrelacjonował ks. Nowak w kronice z uroczystości – Wznoszono okrzyki,

powitania, zapewnienia o miłości…łopotały chorągiewki i kolorowe chusty,

coraz wyŜej i wyŜej wznoszono transparenty – wizytówki parafii, wspólnot

oazowych, organizacji młodzieŜowych, szkół…i te najbardziej wzruszające ze

Lwowa, Kołomyi, Stobrawy, Obidzy, i od Albańczyków z Kosowa…”.246 Gdy

244 Gąsawska J., Nocne oczekiwanie, art. cyt., s. 22. 245 Por. Nowak J., Kronika uroczystości…, art. cyt., s. 80. 246 TamŜe, s. 81-82.

Page 130: Praca mgr - Rapala

130

Ojciec Święty zbliŜał się do ołtarza połączone chóry z towarzyszeniem orkiestry

wykonały „Tu es Petrus” Wacława Gieburowskiego. Wszystkimi śpiewami

dyrygował ks. Andrzej Zając.

O godz. 10.00 rozpoczęła się liturgia Mszy św. Podczas uroczystej

procesji do ołtarza chór z towarzyszeniem orkiestry rozpoczął śpiew pieśni

„Ziem sądeckich sławna Pani”, a następnie „Jak przed wiekami”, w który

włączyli się wszyscy zgromadzeni. Mszę św. pod przewodnictwem papieŜa

koncelebrowali: Biskup Ordynariusz Wiktor Skworc, bp Stanisław Dziwisz,

Sekretarz Stanu kard. Angelo Sodano, Prymas Polski kard. Józef Glemp, Prymas

Węgier kard. László Paskai, Metropolita Krakowski kard. Franciszek Macharski,

Metropolita Wrocławski kard. Henryk Gulbinowicz, Przewodniczący Papieskiej

Rady „Iustitia et Pax” kard. Roger Etchegaray, Metropolita Detroit kard. Adam

Joseph Maida, Przewodniczący Prefektury Ekonomicznych Spraw Stolicy

Apostolskiej kard. Edward, Kazimierz Szoka, Prefekt Kongregacji ds. Świętych

abp José Saraiva Martins i Nuncjusz Apostolski w Polsce abp Józef Kowalczyk.

Po znaku krzyŜa i pozdrowieniu wiernych Biskup Ordynariusz powitał

Ojca Świętego następującymi słowami: „Umiłowany Ojcze Święty! Witam

Waszą Świątobliwość na Sądeckiej Ziemi. Bardzo się radujemy, Ŝe jesteś z nami!

Słowa nie oddadzą tego, co czuje nasze serce. Witam najserdeczniej, słowami

prostymi, jak prosta jest wiara Ludu BoŜego tej ziemi. Witam w Diecezji

Tarnowskiej […]. Witam na ziemi błogosławionych i świętych! Witam na ziemi

bł. Kingi […]. Witam Cię Ojcze Święty, w imieniu wszystkich tutaj przybyłych

[…]. Przyjmij Ojcze Święty, głębokie wyrazy wdzięczności za to zobowiązujące

wyróŜnienie, jakim jest Twoje przybycie do Starego Sącza i kanonizacja bł.

Kingi. Radują się nasze serca, raduje się cała Polska. Bóg zapłać za wielką łaskę

dzisiejszego dnia, dzisiejszego spotkania! […].”247

Po powitaniu nastąpił akt pokutny i śpiew „Panie zmiłuj się nad nami”.

Po zakończeniu śpiewu, Prefekt Kongregacji ds. Świętych abp José Saraiva

Martins zwrócił się do Ojca Świętego z prośbą o kanonizację błogosławionej

247 Skworc W., Słowo powitania Ojca Świętego Jana Pawła II w Starym Sączu, Currenda 149, nr specjalny, czerwiec 1999, s. 19-21.

Page 131: Praca mgr - Rapala

131

Kingi a Sekretarz Kongregacji abp Edward Nowak przeczytał jej Ŝyciorys.

Następnie papieŜ zachęcił zebranych do wspólnej modlitwy: „Bracia i Siostry,

zanieśmy naszą modlitwę do Boga, Ojca Wszechmogącego przez Jezusa

Chrystusa. Wzywajmy wstawiennictwa Najświętszej Maryi Panny i Wszystkich

Świętych, aby Duch Święty oświecił nasze umysły, a światło Chrystusa zabłysło

w Kościele, który ogłasza świętość jednej ze swoich córek”.248 Schola

Chłopięcego Chóru Katedralnego „Pueri Cantores Tarnovienses” śpiewała

Litanię do Wszystkich Świętych. Po zakończeniu litanii Ojciec Święty

wypowiedział formułę kanonizacyjną: „Na chwałę Świętej i Niepodzielnej

Trójcy, dla wywyŜszenia katolickiej wiary i wzrostu chrześcijańskiego Ŝycia, na

mocy władzy naszego Pana Jezusa Chrystusa i Świętych Apostołów Piotra i

Pawła, a takŜe Naszej, po uprzednim dojrzałym namyśle, po licznych

modlitwach i za radą wielu naszych Braci w biskupstwie, orzekamy i

stwierdzamy, Ŝe błogosławiona Kinga jest Świętą i wpisujemy Ją do Katalogu

Świętych, polecając, aby odbierała Ona cześć jako Święta w całym Kościele. W

imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”249 Na wypowiedzianą formułę

kanonizacyjną chór odpowiedział trzykrotnym „Amen”, a zebrani wyrazili swoją

radość gromkimi oklaskami. Teraz nastąpiło odsłonięcie obrazu Świętej Kingi i

wniesienie Jej relikwii przez siostry klaryski, które siostra Matka Ksieni podała

papieŜowi do ucałowania. W tym czasie chór oraz zebrani wszyscy wierni

śpiewali Inwokację ku czci św. Kingi, „Kingo Sądecka Pani” Wersety Inwokacji

śpiewał kantor Stanisław DruŜkowski. Podziękowanie Ojcu Świętemu za

dokonaną kanonizację złoŜyli abp J. Saraiva Martins i abp E. Nowak,

jednocześnie prosząc Go, aby „raczył polecić wydanie Dokumentu

Apostolskiego o dokonanej kanonizacji”250. Po akcie kanonizacji zabrzmiał

hymn „Chwała na wysokości Bogu”, po czym, papieŜ odmówił kolektę z Mszy o

św. Kindze i nastąpiła Liturgia słowa.

Pierwsze czytanie zaczerpnięte z Księgi Tobiasza (13,11-14) przeczytała

p. ElŜbieta Gołąb, psalm responsoryjny (Ps 45, 11-12. 14-15. 16-17) zaśpiewał

248 Nowak J., Kronika uroczystości…, art. cyt., s. 83. 249 Formuła kanonizacji, Currenda 149, nr specjalny, czerwiec 1999, s. 23-24. 250 Nowak J., Kronika uroczystości…, art. cyt., s. 84.

Page 132: Praca mgr - Rapala

132

Stanisław DruŜkowski. Drugie czytanie przeczytał diakon Ireneusz Paluch.

Uroczyste Alleluja przed Ewangelią wykonał chór z towarzyszeniem orkiestry.

Werset „Błogosławieni niech będą na wieki ci wszyscy, którzy czczą Ciebie”

zaśpiewali kantorzy Chóru Pueri Cantores Tarnovienses. Ewangelię według św.

Mateusza (25, 1-13) śpiewał diakon Piotr Pasek. Po odśpiewaniu Ewangelii

papieŜ pobłogosławił zebranych Ewangeliarzem; w tym czasie chór powtórzył

Alleluja. Homilię PapieŜa odczytał Metropolita Krakowski kard. Franciszek

Macharski. 251

Ojciec Święty nawiązał do słów „Święci nie przemijają”, które

wypowiedział przed trzydziestoma laty podczas uroczystości milenijnych w

Starym Sączu, gdy modlono się między innymi o rychłą kanonizację

błogosławionej Kingi. Przypomniał, Ŝe błogosławiona Kinga oraz święta

Jadwiga „przybyły do nas z Węgier, weszły w nasze dzieje i pozostały w pamięci

narodu”, Ŝe świętość ich Ŝycia nie tylko nie przygasa, lecz „wciąŜ rozpala nowe

pokolenia”.

Następnie papieŜ zwrócił się do biskupów tarnowskich, węgierskich na

czele z Prymasem kard. László Paskaiem, pozdrowił Prezydenta Republiki

Węgierskiej Arpada Göncza, premiera Słowacji Mikulaša Dziurindę oraz

premiera rządu polskiego Jerzego Buzka. Słowa pozdrowienia skierował takŜe

do kapłanów, zakonników, sióstr zakonnych, mieszkańców Starego i Nowego

Sącza, oraz do całej diecezjalnej wspólnoty: rodzin, osób samotnych, chorych,

uczestniczących w liturgii za pośrednictwem radia i telewizji. „Wszelka łaska od

Tego, który jest źródłem i celem naszej świętości, niech będzie z wami”.

PapieŜ nawiązując do słów zaczerpniętych z pierwszego czytania

„Wspaniałe światło promieniować będzie na wszystkie krańce ziemi, liczne

narody przyjdą do ciebie z daleka i mieszkańcy wszystkich krańców ziemi do

świętego twego imienia”252 zaznaczył, Ŝe słowa te przede wszystkim odnoszą się

do Jerozolimy, miasta szczególnej obecności Boga w Jego świątyni. Powołując

się jednak na słowa z Listu do Hebrajczyków „Chrystus […] wszedł nie do

251 Jan Paweł II, Homilia podczas Mszy świętej z kanonizacją błogosławionej Kingi, Currenda 149, nr specjalny, czerwiec 1999, s. 25-30. 252 Tb 13, 13.

Page 133: Praca mgr - Rapala

133

świątyni, zbudowanej rękami ludzkimi, będącej odbiciem prawdziwej [świątyni],

ale do samego nieba, aby teraz wstawiać się za nami przed obliczem Boga”253,

papieŜ wykazał, iŜ proroctwo to znajduje wypełnienie wśród tych, którzy są

naśladowcami Chrystusowej drogi do Ojca. „Odtąd juŜ nie światło jerozolimskiej

świątyni, ale blask Chrystusa, który opromienia świadków Jego

zmartwychwstania, przyciąga liczne narody i mieszkańców wszystkich krańców

ziemi do świętego imienia BoŜego”. Tu Jan Paweł II wskazał na postać świętej

Kingi, która zaznała w swoim Ŝyciu „zbawiennego promieniowania świętości”.

W homilii Ojciec Święty mówił o świętości. Wskazał na potrzebę świadectwa w

jej zdobywaniu, na tworzenie takich środowisk (domy rodzinne, szkoły, zakłady

pracy, biura, wioski i miasta), które swoim otoczeniem pozwoliłyby zbliŜyć się

do niej. Ponadto wskazał na potrzebę odwagi, oraz pragnienie świętości,

kształtujące nie tylko prywatne Ŝycie, lecz Ŝycie całej społeczności. Powołując

się na swój „List do Rodzin”, mocno podkreślił rol ę rodziny w budowaniu

świętości. W tym miejscu papieŜ wyraził troskę o polską rodzinę i swoją prośbę,

by polska rodzina dochowała wiary Chrystusowi. „Trwajcie mocno przy

Chrystusie, aby On trwał w was! – mówił papieŜ. Nie pozwólcie, aby w waszych

sercach, w sercach ojców i matek, synów i córek zagasło światło Jego świętości.

Niech blask tego światła kształtuje przyszłe pokolenia świętych, na chwałę

imienia BoŜego. […] nie lękajcie się chcieć świętości! Nie lękajcie się być

świętymi! Uczyńcie kończący się wiek i nowe tysiąclecie erą ludzi świętych!”

Powołując się na słowa z Pierwszego Listu św. Pawła Apostoła do

Koryntian mówiące o godności dziewictwa, „Nie mam […] nakazu Pańskiego co

do dziewic, lecz daję radę jako ten, który – wskutek doznanego od Pana

miłosierdzia – godzien jest, aby mu wierzono. UwaŜam, iŜ przy obecnych

utrapieniach dobrze jest tak zostać, dobrze to dla człowieka tak Ŝyć” 254, wskazał

na sposób Ŝycia świętej Kingi. PapieŜ stwierdził, iŜ Jej sposób dziewiczego Ŝycia

był mocno zakorzeniony w tradycji pierwotnego Kościoła, jednak świadectwo to

odczytane na nowo daje podstawę do wysunięcia wniosku, Ŝe zarówno

253 Hbr 9, 24. 254 1 Kor 7, 25-26.

Page 134: Praca mgr - Rapala

134

małŜeństwo jak i dziewictwo przeŜywane w jedności z Chrystusem moŜe stać się

drogą świętości. Podkreślił nierozerwalność związku małŜeńskiego, które jest

drogą świętości, nawet wtedy, gdy staje się drogą krzyŜową. Przypomniał, iŜ w

Ŝadnych okolicznościach miłość, która połączyła dwojga ludzi nie moŜe być

podawana w wątpliwość, Ŝe zawsze, choćby rodziły się trudności, naleŜy dąŜyć

do obrony pierwotnej miłości, której Bóg nieustannie błogosławi. PapieŜ

wskazując na postać świętej Kingi wskazał, jak bardzo ceniła czystość i

dziewictwo upatrując w tym stanie dar, poprzez który człowiek doświadcza

własnej wolności. PapieŜ skierował apel do ludzi młodych, by zawsze bronili

wewnętrznej wolności i nigdy nie rezygnowali z pielęgnowania czystości.

Podkreślił wartość dziewictwa zachowywanego przez całe Ŝycie: „jest to

uprzywilejowany stan, przez który najwyraźniej przejawia się działanie mocy

Ducha Świętego”.

Powołując się na postać św. Kingi, wskazał jak uczyć się świętości i jak ją

realizować. Wypełnianie tego zadania – mówił PapieŜ – polega na nieustannym

staraniu się o zachowanie harmonii pomiędzy wyznawaną wiarą a własnym

Ŝyciem. Świętość jest realizowana, przez pełnienie woli Stwórcy i słuŜbę

bliźniemu. Dokonuje się to przez sumienne wypełnianie codziennych

obowiązków Ŝycia rodzinnego i zawodowego. Tu papieŜ wymienił obszary

Ŝycia, gdzie świętość powinna być realizowana. Wskazując na politykę,

działalność gospodarczą, społeczną i prawodawczą, wzywał by i w tych

dziedzinach Ŝycia nie zabrakło ducha słuŜby, uczciwości, prawdy, troski o dobro

wspólne nawet za cenę wielkodusznej rezygnacji ze swego. Świętość – stwierdził

papieŜ – zdobywa się przez kompetentne, słuŜebne działanie w duchu miłości

Boga i bliźniego.

W dalszej części homilii papieŜ powiedział, Ŝe „święci nie przemijają”.

Wskazując na nieprzemijającą w pamięci Polaków a w szczególności pamięci

Kościoła postać św. Kingi, wykazał, Ŝe siłą, która opiera się przemijaniu jest

miłość. Nawiązując do przeczytanej Ewangelii o dziesięciu pannach i

nadchodzącym Oblubieńcu, papieŜ uczył, Ŝe miłość Kingi do Boskiego

Page 135: Praca mgr - Rapala

135

Oblubieńca, która w jej Ŝyciu była wyraŜona wieloma czynami miłości bliźniego,

sprawiła, iŜ przemijanie nie zatarło o niej pamięci.

PapieŜ podkreślił, i Ŝ ziemia sądecka podarowana Kindze za posag, który

przekazała w celu ratowania kraju, nigdy nie przestała być jej szczególną

własnością; Ŝe św. Kinga nadal ma w opiece swój lud wierny, Ŝe roztacza swą

opiekę nad rodzinami, zwłaszcza wielodzietnymi, Ŝe wyprasza dla miejscowej

wspólnoty wiele powołań kapłańskich i zakonnych.

Kończąc homilię, wyraził wdzięczność św. Kindze, za zgromadzenie i

zjednoczenie na wspólnej modlitwie braci z Węgier, Czech, Słowacji, Ukrainy.

Wezwał zebranych do uwielbienia i wdzięczności Bogu za dar św. Kingi;

wezwał, by prosili Boga przez Jej wstawiennictwo o dar świętości dla

wszystkich: „święci nie przemijają, święci wołają o świętość, św. Kingo, Pani tej

ziemi, uproś nam łaskę świętości”.

Po homilii nastąpiło wyznanie wiary, modlitwa wiernych i procesja z

darami. W procesji wzięło udział 6 delegacji, które reprezentowały róŜne grupy:

1. Liturgiczna SłuŜba Ołtarza.

2. Siostry Klaryski.

3. Przedstawiciele władz samorządowych Sądecczyzny.

4. Delegacja węgierska.

5. Krewni tarnowskich misjonarzy – męczenników.

6. Rodzina wielodzietna ze Starej Wsi.

Podczas przygotowania darów wykonane zostały dwa utwory: jako

pierwszy – motet Antona Brucknera „Afferentur Regi”, wykonały połączone

chóry z orkiestrą, po czym wszyscy zgromadzeni pod przewodnictwem

połączonych chórów i orkiestry – pieśń do św. Kingi, „Jaka piękna jesteś Kingo”

– skomponowaną przez Jana Gładysza do tekstu Marka Skwarnickiego.

Na uwagę zasługuje pierwszy utwór, który treścią nawiązuje do

uroczystości. „Afferentur regi virgines post eam: proximae eius afferentur tibi in

laetitia et exultatione; adducentur in templum regi Domino”.255

Córa królewska wchodzi pełna chwały w złotogłów odziana.

255 Ps 45, Offertorium z mszy wspólnej o Dziewicach.

Page 136: Praca mgr - Rapala

136

W szacie wzorzystej do króla ją prowadzą,

za nią przywodzą do ciebie dziewice, jej druhny.

Wiodą je z radością i w uniesieniu,

wkraczają do królewskiego pałacu.256

Wybór właśnie tego motetu świadczy o rzetelnym i uzasadnionym doborze

śpiewów, wykonywanych podczas liturgii.

Podczas Komunii św. wykonane zostały następujące śpiewy:

• Hymn „Tantum ergo” A. Brucknera wykonał chór z

towarzyszeniem orkiestry.

• Pieśń, „BądźŜe pozdrowiona” śpiewali wszyscy wspólnie z

towarzyszeniem orkiestry.

• Utwór chóralny a capella „Ave verum” Flora Peetersa.

Jako śpiew uwielbienia, wszyscy zgromadzeni pod przewodnictwem

chórów i orkiestry wykonali pieśń „Bądź uwielbiony” ks. Kazimierza Pasionka.

Nie wykonano zaplanowanych śpiewów: „O BoŜe dzięki Ci składamy”, „CóŜ Ci

Jezu damy”, poniewaŜ czas Komunii św. dobiegł końca.

Po odmówieniu kolekty Ojciec Święty zwrócił się do zebranych

pielgrzymów. Do Gości z Węgier, Czech i Słowacji przemówił w ich ojczystych

językach. Najwięcej radości zebranym sprawiła tzw. „powtórka z geografii” i

kolejne przypomnienie papieŜa, iŜ ta ziemia od lat była mu bardzo bliska. Na

słowa papieŜa zebrani reagowali gromkimi oklaskami i śpiewem: „Niechaj Ŝyje,

niechaj Ŝyje. W zdrowiu, szczęściu, pomyślności – niechaj Ŝyje nam!”257

Przed końcowym błogosławieństwem papieŜ dokonał poświęcenia koron

dla Sanktuarium Matki BoŜej Saletyńskiej w Dębowcu w diecezji rzeszowskiej,

kamienia węgielnego Karmelu Tarnowskiego, oraz innych przedmiotów kultu

religijnego. Błogosławieństwo Apostolskie Ojca Świętego zakończyło

uroczystość kanonizacji błogosławionej Kingi.

Na zakończenie chór z towarzyszeniem orkiestry zaśpiewał „Laudate

Dominum” Charlesa Gounoda w opracowaniu ks. Kazimierza Pasionka i

256 Tłumaczenie wg. Liturgii Godzin. 257 Nowak J., Kronika uroczystości…, art. cyt., s. 87.

Page 137: Praca mgr - Rapala

137

instrumentacji Jana Gładysza, a następnie dwa toasty: „Vivat,

vivat”,Orłowskiego, oraz „Niech Ŝyje nam”,Gluzińskiego – Cetwińskiego.

Po zakończeniu Eucharystii Ojciec Święty w towarzystwie bpa Stanisława

Dziwisza oraz Biskupa Tarnowskiego Wiktora Skworca udał się do klasztoru

klarysek. W klasztorze, podczas wspólnego obiadu z papieŜem, spotkali się

wszyscy Kardynałowie, Biskupi Metropolii Krakowskiej, Bp Jan Chrapek, ks. dr

Stanisław Sojka, dziekan dekanatu starosądeckiego – ks. prałat Alfred Kurek

oraz sekretarz Biskupa Tarnowskiego – ks. dr Wiesław Lechowicz.

Po posiłku i krótkim odpoczynku Ojciec Święty spotkał się z siostrami

klaryskami i siostrami innych zgromadzeń zakonnych. Pomodlił się przed

relikwiami św. Kingi, z szacunkiem je ucałował i wpisał się do Klasztornej

Księgi Pamiątkowej.

Zgodnie z planem Ojciec Święty po powrocie z klasztoru miał po raz

kolejny przejechać wzdłuŜ sektorów, toteŜ wierni pielgrzymi trwali na placu

kanonizacyjnym. Czas oczekiwania na poŜegnanie z Ojcem Świętym został

wypełniony modlitwą i śpiewem pieśni religijnych.

Przedstawiciele ruchu „Światło śycie” poprowadzili uroczyste Nieszpory,

którym przewodniczył Administrator Apostolski europejskiej części Rosji Abp

Tadeusz Kondrusiewicz. Po Nieszporach czas oczekiwania wypełniły występy

zespołów regionalnych ziemi sądeckiej258.

Około godz. 16. 30 papieŜ opuścił klasztor klarysek. Kolumna

samochodów poprzedzająca papamobil, w którym jechał Ojciec Święty, ruszyła

wprost na lądowisko, a nie jak to było zamierzone, wzdłuŜ sektorów, co

spowodowało uczucie rozczarowania wśród zgromadzonych wiernych.

Na lądowisku papieŜ Ŝegnany przez Biskupa Tarnowskiego Wiktora

Skworca, Biskupów Pomocniczych Józefa Gucwę, Władysława Bobowskiego,

Jana Styrnę oraz księŜy Stanisława Sojkę, Zbigniewa Duszę i Wiesława

Lechowicza opuścił Stary Sącz. Stąd udał się do miasta swego dzieciństwa, do

miasta, „gdzie wszystko się zaczęło…”, do Wadowic.259

258 Zob. aneks nr VII. s. 50*. 259 Por. Nowak J., Kronika uroczystości…, art. cyt., s. 80-90.

Page 138: Praca mgr - Rapala

138

4. Trwałe „ślady” wizyty papieskiej w Starym Sączu

4. 1. Nagrania śpiewów wykonywanych podczas kanonizacji (CD)

Wszystkie śpiewy wykonywane przez połączone chóry podczas liturgii

Mszy św. zostały utrwalone na CD. Płyta zatytułowana „Kingo Sądecka Pani…”

zgodnie z zamysłem wydawcy stanowi swego rodzaju dokument uroczystości

kanonizacji św. Kingi.

Pomysłodawcą nagrania płyty był ppłk Bernard Król, kapelmistrz

Orkiestry Reprezentacyjnej StraŜy Granicznej Garnizonu Nowy Sącz. Pomysł

podjęło i zrealizowało nowosądeckie radio Echo. Nagranie było moŜliwe dzięki

osobistemu zaangaŜowaniu i pomocy wielu osób, a przede wszystkim ks.

Andrzeja Zająca – dyrygenta, oraz ppłk Bernarda Króla. Wydanie płyty z

nagraniem zostało wsparte finansowo przez Bank Gospodarki śywnościowej,

Gorlickie Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego „Forest”, PPH „Prodrew”,

oraz firmę „Moduł”.

Nagrania dokonano nazajutrz po uroczystości kanonizacji dnia 17 czerwca

1999 roku w bazylice św. Małgorzaty w Nowym Sączu. Nagranie zaczęto o

godz. 20.00 – zakończono o 24.00. Podczas uroczystości kanonizacji

błogosławionej Kingi w Starym Sączu śpiewy liturgiczne wykonało 16

połączonych chórów i 5 orkiestr dętych wybranych z terenu diecezji tarnowskiej.

Do realizacji nagrania, ze względów organizacyjnych, wykorzystano 8

połączonych chórów i jedną orkiestrę. Oto wykaz chórów, które wzięły udział w

nagraniu:

1. Chór Kameralny Bazyliki św. Małgorzaty – Nowy Sącz

Dyrygent: Kazimierz Plewa

2. Chór im. Jana Pawła II parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa – Nowy

Sącz

Dyrygent: Stanisław Wolak.

3. Chór Męski „ECHO II” przy parafii św. Kazimierza – Nowy Sącz

Dyrygent: Marian Salamon

4. Chór Mieszany „IMMACULATA” parafii Matki BoŜej Niepokalanej –

Page 139: Praca mgr - Rapala

139

Nowy Sącz

Dyrygent: Teresa Pach

5. Chór Parafii Matki BoŜej Bolesnej – Nowy Sącz – Zawada

Dyrygent: Stanisław Wolak

6. Chór „SCHERZO” I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Długosza w

Nowym Sączu

Dyrygent: Andrzej Citak

7. Chór im. Ks. Jerzego Popiełuszki parafii Niepokalanego Serca

Najświętszej Maryi Panny – Marcinkowice

Dyrygent: Marzena Pikuła

8. Sanktuaryjny Chór Mieszany – Tuchów

Dyrygent: Jan Gładysz

Chórom towarzyszyła Orkiestra Reprezentacyjna StraŜy Granicznej w

Nowym Sączu.

Kapelmistrz orkiestry: ppłk Bernard Król.

II kapelmistrz: por. Stanisław Strączek.

Nagranie realizowano pod dyrekcją ks. Andrzeja Zająca, poza

toastami, które poprowadzili ppłk Bernard Król i por. Stanisław Strączek.

Nagrano następujące utwory:

1. „Tu es Petrus” – muzyka ks. Wacław Gieburowski (1887 – 1943); instr.:

Jan Gładysz

2. „Ziem sądeckich sławna Pani” – tekst i melodia: ks. Wojtoń TJ; instr.: Jan

Gładysz

3. „Jak przed wiekami” – tekst: S. M. Teresa Izworska OSC; melodia: ks.

Kazimierz Pasionek; instr.: Jan Gładysz

4. „Kingo sądecka Pani” (Inwokacja) – tekst i melodia: ks. Kazimierz

Pasionek

5. „Alleluja” z motetu „Haec dies” – muzyka: J. Jongen; instr.: Jan Gładysz;

solo: Wacław Wacławiak

6. „Afferentur regi” – Anton Bruckner (1824 – 1896); instr.: Jan Gładysz

Page 140: Praca mgr - Rapala

140

7. „Jaka piękna jesteś Kingo” – tekst: Marek Skwarnicki; melodia i instr.:

Jan Gładysz

8. „Tantum ergo” – Anton Bruckner (1824 – 1896); instr.: Jan Gładysz

9. „Ave verum corpus” – Flor Peeters (1904 – 1986)

10. „Bądź uwielbiony” – tekst: S. M. Teresa Izworska OSC; melodia: ks.

Kazimierz Pasionek; instr.: Jan Gładysz

11. „O BoŜe, dzięki Ci składamy” – tekst: S. Ziemiański TJ; melodia: ks. M.

Michalec CM; opr.: ks. Kazimierz Pasionek; instr.: Jan Gładysz

12. „Laudate Dominum” – Charles Gounod (1818 – 1893); opr.: ks.

Kazimierz Pasionek; instr.: Jan Gładysz

13. „Niech Ŝyje nam” – muzyka: Gluziński-Cetwiński; instr.: Bernard Król

14. „Vivat” – muzyka: A. Orłowski; instr.: Stanisław Strączek

Na płycie umieszczono takŜe „Krakowioka sądeckiego”, którym zespoły

regionalne witały i Ŝegnały Ojca Świętego na sądeckiej ziemi. Było to nagranie

„live” z uroczystości. Śpiew wykonał Regionalny Zespół Pieśni i Tańca z

Podegrodzia, którym kieruje Franciszek Pasiut.

Dla upamiętnienia historycznego wydarzenia, jakim było ogłoszenie

błogosławionej Kingi, Świętą, na płycie została zamieszczona formuła

kanonizacji.

Poszczególnymi utworami dyrygowali:

• ksiądz Andrzej Zając (1-12)

• ppłk Bernard Król (13)

• por. Stanisław Strączek (14).260

Trwałym „śladem” obecności papieŜa na ziemi sądeckiej jest takŜe płyta

CD zatytułowana „śyczymy, Ŝyczymy”. Płyta zawiera nagrania zespołów

folklorystycznych. Pomysłodawcą nagrania był Józef Puścizna, dyrektor

MłodzieŜowego Domu Kultury w Starym Sączu, oraz Radio PLUS, które

nagrania dokonało. Płyta mogła być wydana dzięki wielkiemu zaangaŜowaniu i

wkładowi pracy ks. Ryszarda Piaseckiego. Nagrania dokonano 12 lipca 1999

roku na starosądeckich Błoniach. Płyta zawiera 13 utworów wykonanych przez

260 Por. Kingo sądecka Pani…, ksiąŜeczka do płyty.

Page 141: Praca mgr - Rapala

141

21 zespołów, czyli ponad 600 osób. W czasie nagrania zespołami dyrygował

Ludwik Mordarski. Pomiędzy poszczególnymi utworami zostały umieszczone

słowa papieŜa, słowa, które bardzo wyraźnie podkreślają Jego osobisty związek

z Rodakami i ojczystą ziemią. Wśród nagranych utworów na uwagę zasługują;

znany toast „śyczymy, Ŝyczymy”, oraz „Krakowioki sądeckie”, którymi witano

i Ŝegnano Ojca Świętego w Starym Sączu.261

Utrwalenie śpiewów na CD wykonywanych podczas uroczystości

kanonizacji błogosławionej Kingi stanowi nie tylko pamiątkę spotkania z Ojcem

Świętym, ale jest cennym dokumentem historycznych wydarzeń, które dokonały

się na ziemi sądeckiej. Celem nagrania płyt było zatrzymanie w pamięci

niepowtarzalnej atmosfery towarzyszącej podczas spotkań z Ojcem Świętym.

4. 2. Sądeckie Centrum Pielgrzymowania im. Jana Pawła II

w Starym Sączu

Obecność Ojca Świętego i kanonizacja błogosławionej Kingi 16 czerwca

1999 roku w Starym Sączu, sprawiły, iŜ spotkanie papieŜa z pielgrzymami

dostarczyło niezapomnianych wraŜeń zarówno uczestnikom jak i obserwatorom

liturgii. W związku z tym od pierwszego dnia tego historycznego wydarzenia

ludność miejscowa i przejeŜdŜająca przez Stary Sącz zaczęła nawiedzać to

szczególne miejsce. Z miejscem tym, a szczególnie z ołtarzem papieskim wiąŜe

swój początek historia Sądeckiego Centrum Pielgrzymowania.

Według pierwotnego planu Pielgrzymki znakiem historycznego

wydarzenia miała być wybudowana w miejscu ołtarza mała kapliczka z figurą

„Jezusa Frasobliwego”. W związku z tą decyzją róŜne instytucje zaczęły się

zwracać do Urzędu Miasta i Gminy w Starym Sączu – reprezentanta Komitetu

Organizacyjnego oraz do Biskupa Ordynariusza o przekazanie ołtarza

papieskiego. Chęć zabrania ołtarza zgłosiły min. Polska Misja Katolicka we

Francji, do ParyŜa, ks. Proboszcz Sanktuarium Pana Jezusa UkrzyŜowanego w

Kobylance – do sanktuarium, a takŜe dyrekcja PKL – na polanę Szafranówkę w

Małych Pieninach.

261 Por. śyczymy, Ŝyczymy, ksiąŜeczka do płyty.

Page 142: Praca mgr - Rapala

142

W celu podjęcia ostatecznej decyzji, co do losów ołtarza papieskiego, 13

lipca 1999 roku w Sali Ratuszowej w Nowym Sączu odbyło się posiedzenie

przedstawicieli Gmin Ziemi Sądeckiej. W naradzie wzięli udział przedstawiciele

gmin, które działały w Komitecie Organizacyjnym. Na zebraniu postanowiono,

iŜ zostanie skierowana prośba do Biskupa Ordynariusza, aby ołtarz papieski

pozostał w Starym Sączu „dla rozwoju duchowych wartości”, które w tym

miejscu zasiał w pielgrzymich sercach Ojciec Święty. Biskup Ordynariusz

decyzją z dnia 9 sierpnia zdecydował, aby ołtarz papieski pozostał w Starym

Sączu, a wokół niego polecił utworzyć Centrum Duszpasterstwa Turystycznego.

Zebranie ZałoŜycielskie mającego powstać stowarzyszenia odbyło się 7

grudnia 1999 roku. Powstające stowarzyszenie miało opiekować się ołtarzem i

podjąć działania zmierzające do utworzenia Centrum Duszpasterstwa

Turystycznego, zleconego przez Biskupa Ordynariusza. Na Zebraniu

ZałoŜycielskim podjęto uchwałę o wzajemnej współpracy diecezji tarnowskiej,

społeczności Starego Sącza i wszystkich gmin Powiatu Nowosądeckiego oraz

sponsorów, którzy włączyliby się w pracę nowego stowarzyszenia. Nowe

stowarzyszenie pod nazwą „Sądeckie Centrum Pielgrzymowania im. Jana Pawła

II” zostało zarejestrowane 23 grudnia 1999 przez Sąd Okręgowy w Nowym

Sączu, który zatwierdził Statut jako podstawę działania stowarzyszenia.

Statut Sądeckiego Centrum Pielgrzymowania im. Jana Pawła II określa

zakres działalności:

1. Podejmowanie działań związanych z organizacją i przygotowaniem

właściwego zaplecza technicznego dla pielgrzymów przybywających do Starego

Sącza.

2. Organizowanie działalności społeczno – kulturalnej i oświatowo –

wychowawczej, zgodnej ze społeczną nauką Kościoła Katolickiego.

3. Gromadzenie pamiątek związanych z wizytą papieŜa Jana Pawła II w Starym

Sączu oraz udostępnienie ich zwiedzającym.

4. Prowadzenie działalności informacyjno – promocyjnej.

5. Upowszechnienie idei samorządności terytorialnej w Polsce.

Page 143: Praca mgr - Rapala

143

6. Organizowanie i prowadzenie działalności turystycznej w tym popularyzacja

pielgrzymek szlakiem Jana Pawła II.

7. Czynna pomoc Kościołowi przy organizowaniu uroczystości religijnych.

8. Pozyskiwanie środków finansowych niezbędnych na pokrycie kosztów

związanych z zagospodarowaniem i funkcjonowaniem obiektów znajdujących

się na terenie Centrum.

9. Organizowanie koncertów religijnych i wystaw tematycznych.

10. Organizacja spotkań, szkoleń, wykładów religijnych, itp.

Pierwsze walne Zebranie Sądeckiego Centrum Pielgrzymowania odbyło

się 30 grudnia 1999 roku. Na Zebraniu wybrano zarząd w składzie:

Przewodniczący: ks. Alfred Kurek – proboszcz parafii w Starym Sączu

Wiceprzewodniczący: 1. ks. Sajdak Tadeusz – dyrektor SCP

2. Kuczaj Marian – były burmistrz miasta Starego Sącza

3. Cycoń Marian

Sekretarz: Rams Wojciech

Członkowie: Basta Czesław

Śledź Wiesław

Marduła Stanisław

Piętka Antoni

Komisja Rewizyjna: Gomółka Jan

Wardęga Jan

Zając Helena

Skarbnik: Plata Maria

Ołtarz papieski został przekazany stowarzyszeniu 14 stycznia 2000 roku.

PoniewaŜ był zbudowany jako obiekt tymczasowy, po zmianie decyzji, co do

jego przeznaczenia koniecznym stało się przebudowanie i uzupełnienie róŜnych

elementów jak: podcięcie i podmurowanie ścian ołtarza, wykonanie wylewek

podłogowych, urządzenie Papieskiej Sali Pamięci, przebudowanie strumienia

wodnego. Ponadto dokonano impregnacji całego drewna, wykonano kanalizację,

instalację wodną, orynnowano dachy, przerobiono i pokryto blachą dach

zakrystii, doprowadzono stałe zasilanie elektryczne.

Page 144: Praca mgr - Rapala

144

Pod nowopowstające Centrum Pielgrzymowania zakupiono teren wokół

ołtarza o powierzchni 2,5 ha, a dla administracji urządzono biuro i siedzibę

stowarzyszenia.

Stowarzyszenie czynnie uczestniczy w organizowaniu dwóch uroczystości

religijnych: 16 czerwca - pamiątka kolejnych rocznic wizyty Ojca Świętego, oraz

24 lipca - dzień odpustu ku czci św. Kingi.

24 lipca 1999 roku, w dzień Odpustu, po raz pierwszy zorganizowano

pielgrzymkę z relikwiami Świętej z klasztoru klarysek do papieskiego ołtarza,

gdzie sprawowano Mszę św. PoniewaŜ uroczystość zgromadziła duŜą liczbę

wiernych, powstała tradycja stałej pielgrzymki odpustowej do papieskiego

ołtarza w uroczystość św. Kingi.

Stowarzyszenie prowadzi takŜe działalność turystyczno – religijną;

organizuje Rajd Samorządowców szlakiem Jana Pawła II pasmem Radziejowej,

Górską Pielgrzymkę Św. Kingi szlakiem Jana Pawła II.

Sądeckie Centrum Pielgrzymowania, poszerza swoją działalność dzięki

sponsorom i datkom ofiarodawców. Ponadto wiele osób z poza stowarzyszenia

włączyło się nie tylko jako ofiarodawcy, ale takŜe jako wykonawcy prac.

Projekt zagospodarowania Centrum Pielgrzymowania obejmuje:

• wybudowanie domu pielgrzyma na ok. 70 miejsc noclegowych,

• ustawienie trwałego podium obok ołtarza,

• zamontowanie plastikowych krzesełek dla wiernych,

• otoczenie terenu przed ołtarzem kaplicami Tajemnic RóŜańcowych,

• wybudowanie parkingów,

• wybudowanie budynków dla małej gastronomii oraz do rozprowadzania

pamiątek,

• wybudowanie ogólnodostępnych sanitariatów,

• przygotowanie pola namiotowego,

• otoczenie całego terenu ogrodzeniem.

Zasadniczym celem istnienia, rozwoju i działalności Sądeckiego Centrum

Pielgrzymowania jest opieka nad papieskim ołtarzem oraz działalność religijno –

turystyczna. Sądeckie Centrum Pielgrzymowania gromadzi takŜe pamiątki z

Page 145: Praca mgr - Rapala

145

wizyty papieŜa Jana Pawła II w Starym Sączu i udostępnia je zwiedzającym. W

ten sposób, nie tylko przyczynia się do utrzymania w pamięci przybywających na

to miejsce pielgrzymów spotkania z Ojcem Świętym, ale staje się trwałym

dokumentem historycznego wydarzenia, które dokonało się 16 czerwca 1999

roku na ziemi sądeckiej – kanonizacji bł. Kingi.262

262 Na podstawie wywiadu przeprowadzonego w Starym Sączu 14 lipca 2003 r. z dyrektorem Sądeckiego Centrum Pielgrzymowania, ks. Tadeuszem Sajdakiem.

Page 146: Praca mgr - Rapala

146

ZAKO ŃCZENIE

Celem opracowania było zebranie, systematyzacja i utrwalenie wydarzeń,

które miały miejsce w diecezji tarnowskiej, w czerwcu 1987 i 1999 roku.

Inspirację do podjęcia tego tematu stanowiły następujące wydarzenia: pobyt Ojca

Świętego w Diecezji, beatyfikacja chłopskiej córki Karoliny Kózkówny,

dwustulecie Diecezji, dwudziestopięciolecie pasterzowania w Kościele

tarnowskim Arcybiskupa Jerzego Ablewicza, kanonizacja błogosławionej Kingi,

oraz 25-lecie pontyfikatu Jana Pawła II.

W pierwszym rozdziale przedstawione zostały cele oraz okoliczności

towarzyszące pielgrzymkom Ojca Świętego do Polski.

Rozdział drugi ukazuje sylwetkę Sługi BoŜej Karoliny Kózkówny i sam

przebieg procesu, który naznaczony był wieloma trudnościami. W staraniach o

beatyfikację podkreślone zostały zasługi Arcybiskupa Jerzego Ablewicza. W

rozdziale tym zawarto główne myśli z listu biskupa Jerzego Ablewicza, które

stanowiły swego rodzaju przygotowanie diecezji do wizyty. Przedstawiony został

program duszpasterski diecezji tarnowskiej na rok 1986/87, w którym

przygotowanie do wizyty zajmowało naczelne miejsce. Uwzględniono takŜe

spotkanie Ojca św. z duchowieństwem podczas Nieszporów Eucharystycznych

na Placu Katedralnym w Tarnowie. Rozdział zamykają krótkie relacje z

uroczystości rocznicowych z okazji XV rocznicy beatyfikacji Sługi BoŜej

Karoliny Kózkówny i pobytu Ojca Świętego w diecezji tarnowskiej, które odbyły

się w Zabawie i w Tarnowie. Nawiązując do treści opracowywanego tematu,

stanowią jego dopełnienie.

W rozdziale trzecim została ukazana postać bł. Kingi i jej kanonizacja,

jako główny powód papieskiej wizyty w 1999 roku w diecezji tarnowskiej. W

rozdziale tym opisano przebieg procesu kanonizacyjnego i znaczenie klasztoru

Panien Klarysek dla Ziemi Sądeckiej. Szczegółowej analizie poddano

harmonogram przygotowań do wizyty począwszy od listów pasterskich bpa

Wiktora Skworca kierowanych do wiernych diecezji, a skończywszy na roli, jaką

odegrały samorządy lokalne w przygotowaniu do wizyty. Ponadto przedstawiona

Page 147: Praca mgr - Rapala

147

została koncepcja muzycznej oprawy, muzyczne kompozycje związane z

kanonizacją, i w końcu sam przebieg uroczystości kanonizacyjnej. W trzecim

rozdziale wskazano takŜe „trwałe ślady” obecności papieŜa w Starym Sączu.

Przedmiotem drugiego i trzeciego rozdziału była szczegółowa analiza

organizacji i przebiegu wizyt papieŜa w diecezji tarnowskiej. Wyszczególnione

zostały przygotowania zarówno na płaszczyźnie duchowej, jak i zewnętrznej-

organizacyjnej. Obie sfery miały wpływ na to, iŜ uroczystości mogły odbyć się

godnie, bezpiecznie i w sposób zorganizowany. Została uwzględniona takŜe

strona muzyczna przygotowań z wyszczególnieniem wykonawców i

prezentowanego programu, a takŜe podany wykaz starych i nowych kompozycji

ku czci błogosławionej Karoliny i ku czci św. Kingi, oraz kompozycji

bezpośrednio związanych z uroczystością.

Zasadniczy cel pracy nakreślony w temacie został osiągnięty. To prawda,

Ŝe w skali całego pontyfikatu Jana Pawła II i w kontekście Jego pielgrzymek do

Ojczyzny pobyt w Tarnowie stanowi jedynie krótki epizod, jednakŜe

przywołanie tych podniosłych wydarzeń, będących przedmiotem opracowania

stanowi przyczynek do zachowania w naszej wdzięcznej pamięci tamtych

wiekopomnych chwil jedynych w dziejach diecezji tarnowskiej.

* * *