Pozaszkolne uwarunkowania wyników -...

Pozaszkolne uwarunkowania wyników

nauczania

Grzegorz Humenny ([email protected])

Instytut Badań Edukacyjnych

ul. Górczewska 8

01-180 Warszawa

Źródło: http://www.kuvempu-university.com Konferencja dla Szkół pPodstawowych

Warszawa, 14-16.11.2013

Plan prezentacji

Przegląd literatury

Dane

Wykorzystane testy umiejętności

Zróżnicowanie szkół

Wskaźniki czynników pozaszkolnych

Wyniki

• Czytanie

• Świadomość językowa

• Matematyka

Podsumowanie

Przegląd literatury – czynniki indywidualne

Płeć

Wiek

Uczęszczanie do przedszkola i zerówki

Aspiracje edukacyjne rodziców (względem dzieci)

Status rodziny

• (wykształcenie rodziców, status społeczno-ekonomiczny, prestiż

zawodu rodziców, zasobność gospodarstwa domowego)

Struktura rodziny

• (wielkość rodziny, typ rodziny, kolejność wśród rodzeństwa)

Inteligencja

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=Gyhewhc7T_EcIM&tbnid=_gv2kENubrkkTM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.kosciol.pl/article.php/20090629141915120&ei=ihiCUqrbOcPN0QX_-IHICw&bvm=bv.56146854,d.ZGU&psig=AFQjCNH0UEDx1YD2JZcaQg63Rw8rOLO3Hw&ust=1384343841849229

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=Dkzaeu6oCjoxpM&tbnid=v_QDDJBO0z7-iM:&ved=0CAUQjRw&url=http://spsosnowice.hostit.pl/archiwum1213.html&ei=IimCUq34DoLB0QWrg4HYCA&psig=AFQjCNGR6d3Z7mG6iyHkpLvG7cBHVLbsOw&ust=1384345557728480

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=fTmj6mYHdZ3MSM&tbnid=DoUjgbISi7cVoM:&ved=0CAUQjRw&url=http://wolontariat.wroclaw.pl/artykul/309-miesiac-rodziny&ei=azCCUv7hFaWT0AXN64CoAQ&psig=AFQjCNHDXrtmuRHhridA7Cs3w-0RGm-l6A&ust=1384349676590372

Przegląd literatury – czynniki lokalne

Poziom bezrobocia

Struktura gospodarki

Powszechność opieki przedszkolnej

Wydatki na oświatę

Wielkość gmin

http://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=jQTNH4JnqYVq-M&tbnid=Yu4sxp0PJ0f1YM:&ved=0CAUQjRw&url=http://mp13czest.szkolnastrona.pl/index.php?p=m&idg=zt,29&ei=mSeCUrXzIqOR0AWwnIH4Ag&psig=AFQjCNGR6d3Z7mG6iyHkpLvG7cBHVLbsOw&ust=1384345557728480


Test umiejętności czytania

Test umiejętności czytania mierzył poziom rozumienia znaczenia

czytanych samodzielnie tekstów różnego typu: literackich

(prozatorskich i poetyckich), popularnonaukowych i użytkowych

(ogłoszenie, regulamin, ulotka).

Trzydzieści procent zadań wymagało od uczniów wyszukania

informacji zawartej w tekście, podjęcia decyzji, które informacje

są ważne.

Czterdzieści pięć procent zadań mierzyło umiejętność interpretacji

tekstu.

Dwadzieścia pięć procent zadań odwoływało się do umiejętności

dokonania refleksji nad tekstem i jego oceny.


Test świadomości językowej

Test świadomości językowej składał się z trzech części:

Zadań sprawdzających zasób słownikowy uczniów,

Zadań sprawdzających elementy wiedzy o języku,

Zadań sprawdzających umiejętności związane z pisaniem

tekstów.


Test umiejętności matematycznych

Każde zadanie testu umiejętności matematycznych można opisać

za pomocą dwóch kategorii: umiejętności, którymi należało się

posłużyć, by je rozwiązać oraz treści matematycznych, do

których się odwoływało. Mierzyły one trzy grupy umiejętności:

odtwarzania, powiązania i rozumowania.

Trzydzieści procent zadań odwoływało się do umiejętności odtwarzania

wiadomości i dobrze wyćwiczonych schematów

Czterdzieści pięć procent zadań wymagało odwołania się do umiejętności

powiązania wiadomości i dobrze wyćwiczonych schematów, potrzebnej do

rozwiązania zadań mniej rutynowych, ale niezbyt odległych od zadań

typowych.

Dwadzieścia pięć procent zadań sprawdzało umiejętność przeprowadzenia

prostego rozumowania matematycznego składającego się z kilku kroków.

Zróżnicowanie szkół

5,7% 6,6% 4,7% 7,1% 8,2% 6,3%

87,2% 85,2% 89,0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Matematyka Śwad. Językowa Czytanie

Poziomindywidualny

Poziomoddziałów

Poziom szkół

Czynniki indywidualne – wykorzystane wskaźniki

Płeć – Informacja zbierana kilkukrotnie począwszy od

pierwszego etapu badań.

Wiek – liczba miesięcy od urodzenia do pierwszego dnia

przeprowadzania testu umiejętności przeliczona tak aby

zero „0” mieli uczniowie urodzeni 1 stycznia 2002 roku.

Dodatkowo zakodowano także to czy uczniowie należą

do kohorty głównej, do kohort starszych czy do kohort

młodszych.



Uczęszczanie do przedszkola i zerówki - na podstawie

deklaracji rodziców zbieranych na pierwszym etapie

pomiaru ustalono ile lat dziecko – nie licząc zerówki –

łącznie uczęszczało do przedszkola przed

rozpoczęciem nauki w szkole podstawowej. Zero „0”

oznacza, że dziecko nie uczęszczało do przedszkola.

W oparciu o informacje rodzicielskie z tego samego etapu

ustalono czy uczeń uczęszczał do zerówki a jeśli tak

do czy była to placówka w przedszkolu czy też oddział

zerowy w szkole podstawowej. W ten sposób utworzone

zostały trzy zmienne dychotomiczne opisujące możliwe

stany tego zjawiska.



Aspiracje edukacyjne rodziców (względem dzieci) -

ustalone zostały na pierwszym etapie badania pytaniem:

„Jaki poziom wykształcenia chcieliby Państwo, żeby

osiągnęło Wasze dziecko?”. Odpowiedzi zostały

przekodowane na liczę lat nauki, które w „regularnym”

trybie pozwalają na osiągnięcie danego poziomu.

poziom wykształcenia liczba lat nauki c) zasadnicze zawodowe 10 d) średnie zawodowe 13 e) średnie ogólnokształcące 12 f) policealne lub pomaturalne 13 g) wyższe licencjackie lub inżynierskie 15 h) wyższe studia magisterskie 17 i) stopień doktora, dra habilitowanego lub profesora 20


Status rodziny

Wykształcenie rodziców: W ankiecie skierowanej do

rodziców poziomom wykształcenia przepisano wartości

skalowe w latach nauki.

Międzynarodowa skala statusu społeczno-

ekonomicznego ISEI

Międzynarodowa skala prestiżu zawodów SIOPS

Zasobność rodziny ucznia: Do analizy poziomu

zamożności gospodarstwa domowego ucznia

zaadaptowana została pula pytań dotycząca

wyposażenia gospodarstwa domowego wykorzystywana

w badaniach PISA.


Struktura rodziny informacje na ten temat zebrane zostały

na pierwszym etapie badań ankietą rodzicielską, w której

pytano między innymi o to czy dziecko posiada

rodzeństwo, rok urodzenia każdego z rodzeństwa, kto

wychowuje dziecko z ilu osób składa się gospodarstwo

domowe ucznia oraz czy zamieszkuje z nim razem

przynajmniej jeden z dziadków lub jedna z babć.

. Na podstawie tych informacji przygotowano wskaźniki:

struktury rodziny – pełna dwupokoleniowa, pełna

trzypokoleniowa, niepełna dwupokoleniowa, niepełna

trzypokoleniowa, inna (rodziny zastępcze, domy dziecka

itp.), kolejności ucznia w grupie rodzeństwa –

jedynak, najstarszy, urodzony „w środku”, najmłodszy –

oraz wielkości gospodarstwa domowego



Inteligencja: W badaniach uczniów wykorzystano Test

Matryc Ravena w wersji standard, będący testem

inteligencji płynnej. Na pierwszym etapie test ten

prowadzony był indywidualnie przez psychologów z

odpowiednimi uprawnieniami.

Wyniki na tym teście wyskalowane zostały w łącznie z

wynikami na teście przeprowadzonym pod koniec klasy

trzeciej. Można dzięki temu określić przyrosty inteligencji

na poziomie jednostkowym i grupowym.

Czynniki lokalne – wykorzystane wskaźniki

Poziom bezrobocia: GUS publikuje informację na temat

stopy bezrobocia jedynie na poziomie powiatów lub

wyższym. Na poziomie gmin dostępna jest jedynie

statystyka udziału zarejestrowanych bezrobotnych w

liczbie osób w wieku produkcyjnym.

Struktura gospodarki: Do skonstruowania wskaźników

opisujących strukturę lokalnej gospodarki wykorzystane

zostały informacje na temat liczby podmiotów ujętych w

rejestrze REGON według sekcji i działów PKD 2007

(Sekcje od A do U, działy od 1 do 98) na poziomie gmin.

Na podstawie ww. danych skonstruowano wskaźnik

opisujący liczbę podmiotów wysokich technologii

(HT) na 100 mieszkańców.

Czynniki lokalne – wykorzystane wskaźniki

Powszechność opieki przedszkolnej: W celu kontroli

czynnika, jakim jest upowszechnienie nieobowiązkowej

opieki przedszkolnej, w analizach uwzględniony został

odsetek dzieci w wieku 3-5 lat objętych taką opieką w

stosunku do liczby rówieśników w gminie w 2007

roku (główna kohorta miała wtedy 5 lat).

Wydatki na oświatę: Jako wskaźniki w tym zakresie

wykorzystana została informacja o wydatkach

samorządu gminnego na wychowanie i oświatę na

mieszkańca gminy.

Wielkość gmin


-1,500 -1,300 -1,100 -0,900 -0,700 -0,500 -0,300 -0,100 0,100 0,300 0,500

PLECWIEK1WIEK2WIEK3

PRZ1ZERO1ZERO3ASPIRHEDU

HSIOPSHISEI

BEZRRHPOSS

MIEJSPRZKULTROD2ROD3ROD4

LGOSPSROD2SROD3SROD4SROD8

RAV1LNLUD

BEZROGHTECHOS

UPRZWOSOS

Pozaszkolne

uwarunkowania

osiągnięć z

matematyki

-1,500 -1,300 -1,100 -0,900 -0,700 -0,500 -0,300 -0,100 0,100 0,300 0,500

PLEC

WIEK1

WIEK2

WIEK3

ASPIR

HEDU

BEZRR

HPOSS

SROD2

SROD3

SROD4

SROD8

RAV1

UPRZ

Pozaszkolne

uwarunkowania

osiągnięć z

matematyki




-1,5 -1,3 -1,1 -0,9 -0,7 -0,5 -0,3 -0,1 0,1 0,3 0,5

PLECWIEK1WIEK2WIEK3


HSIOPSHISEI

BEZRRHPOSS



RAV1LNLUD

BEZROGHTECHOS

UPRZWOSOS

Pozaszkolne

uwarunkowania

osiągnięć ze

świadomości

językowej

-1,5 -1,3 -1,1 -0,9 -0,7 -0,5 -0,3 -0,1 0,1 0,3 0,5

PLEC

WIEK1

WIEK2

WIEK3

ASPIR

HEDU

HSIOPS

HPOSS

MIEJ

ROD2

ROD3

ROD4

SROD2

SROD3

SROD4

SROD8

RAV1

BEZROG

WOSOS

Pozaszkolne

uwarunkowania

osiągnięć ze

świadomości

językowej



-1,5 -1,3 -1,1 -0,9 -0,7 -0,5 -0,3 -0,1 0,1 0,3 0,5

PLECWIEK1WIEK2WIEK3


HSIOPSHISEI

BEZRRHPOSS



RAV1LNLUD

BEZROGHTECHOS

UPRZWOSOS

Pozaszkolne

uwarunkowania

osiągnięć z

czytania

-1,5 -1,3 -1,1 -0,9 -0,7 -0,5 -0,3 -0,1 0,1 0,3 0,5

PLEC

WIEK1

WIEK2

WIEK3

ASPIR

HEDU

HPOSS

RAV1

Pozaszkolne

uwarunkowania

osiągnięć z

czytania


Wnioski

Zgodnie z przewidywaniami dziewczynki nie różnią się w poziomie

osiągnięć matematycznych od chłopców, są z kolei lepsze pod

względem czytania i świadomości językowej

Występuje zróżnicowanie w zestawie czynników powiązanych z

poszczególnymi umiejętnościami zwłaszcza w części opisującej

status społeczno ekonomiczny rodziny jej strukturę oraz czynnik z

poziomu lokalnego.

Generalnie uderza brak wskaźników związanych z długością

uczęszczania do przedszkola oraz uczęszczaniem do zerówki. W

warunkach polskich efektywność przygotowania przedszkolnego do

edukacji wczesnoszkolnej jest znikoma, a prezentowane w

literaturze efekty są efektywnością brutto zapośredniczenia wpływu

czynników statusowych.



Wnioski

Analizy wskazują, że dla osiągnięć w badanych obszarach decydujące

znaczenie ma opóźniony start szkolny. Potwierdza to

dotychczasowy zasób wiedzy w tym zakresie. Na podstawie

przeprowadzonych analiz nie da się jednak stwierdzić czy gorsze

wyniki są efektem późniejszego posłania dziecka do szkoły czy też

jedno i drugie są powodowane dostrzeganym, przed podjęciem

nauki, niższym potencjałem ucznia. Nie można również

rozstrzygnąć alternatywy czy lepszą strategią jest opóźnianie startu

szkolnego, czy też posyłanie dzieci o niższym potencjale z kohortą

podstawową. Jest to temat do dalszych badań.

W kontekście wieku należy zwrócić uwagę, że dzieci posłane do szkoły

wcześniej – sześciolatki jako grupa – uzyskiwały wyniki

porównywalne z siedmiolatkami (nie zyskiwały, ani nie traciły

dodatkowo niczego z okazji przynależności do takiej grupy).

Jednakże każdy miesiąc więc – od urodzenia do pomiaru

umiejętności – dawał badanemu uczniowi dodatkowe punkty na

teście (młodsze dzieci mają systematycznie gorsze wyniki).

Wnioski

Trwałym elementem korelującym ze wszystkimi umiejętnościami są

aspiracje edukacyjne rodziców. Jest to jedyny z czynników

zaangażowania rodziców pozostający w modelach także przy

kontroli innych zmiennych.

Zgodnie z oczekiwaniami, poza wiekiem, najistotniejszym czynnikiem

kształtującym wyniki testów we wszystkich zakresach jest

inteligencja uczniów na starcie szkolnym. Tak jak przewidywano ma

ona nieco większe znaczenie dla osiągnięć z matematyki niż ze

świadomości językowej czy umiejętności czytania.

Spośród czynników statusowych niezmiennie oddziałują zasobność

gospodarstwa domowego oraz poziom wykształcenia rodziców.

Najsłabszym predykatorem z tej grupy jest międzynarodowy

wskaźnik statusu społeczno-ekonomicznego (ISEI) rodziny.

Pozostałe dwa wskaźniki (prestiż zawodu i bezrobocie) sprawdziły

się częściowo.

Wnioski

Wskaźniki struktury rodziny okazały się niezłymi predykatorami

umiejętności matematycznych i świadomości językowej.

Wskaźniki z poziomu lokalnego opisujące społeczno-gospodarcze

otoczenie szkoły nie wydają się na etapie szkoły podstawowej

oddziaływać w ten sam sposób na poziom poszczególnych

umiejętności. W przypadku poziomu bezrobocia – jest to wręcz efekt

odwrotny od spodziewanego. Z tego względu nie ma powodów do

uwzględniania tych wskaźników w modelach efektywności

nauczania.



Wnioski

czynnik matema

tyka

świad.

językowa

czytanie




Instytut Badań Edukacyjnych

ul. Górczewska 8, 01-180 Warszawa

tel.: (22) 241 71 00, e-mail: [email protected]

Dziękuję za uwagę. Źródło: http://www.stepitupqueen.com

Pozaszkolne uwarunkowania wyników -...

Documents

Transcript of Pozaszkolne uwarunkowania wyników -...