Marek Cieciura

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

Recenzenci

prof. dr hab. Maria Sierpińska prof. dr hab. Jan Terelak

Projekt okładki i generowanie ebooka

Marek Cieciura

ISBN

978-83-62855-53-7

Copyright © by Marek Cieciura

Data ostatnich poprawek

22 października 2015

Niniejsza książka jest wydrukiem z formatu PDF ebooka dostępnego pod adresem http://cieciura.net/ebooki/

Instrukcja korzystania z ebooków umieszczona jest pod adresem http://cieciura.net/ebooki/ebook_instrukcja.pdf

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

3

SPIS TREŚCI

UWAGI WSTĘPNE .................................................................................................... 4

1. ZASADY PISANIA OFICJALNYCH E-MAILI ......................................................... 5

2. ZACHOWANIE NA UCZELNI ................................................................................ 7

3, CHARAKTERYSTYKA UCZELNI .......................................................................... 9

4. PRACOWNICY UCZELNI ................................................................................... 11

5. FUNKCJONOWANIE UCZELNI .......................................................................... 12

6. ZARZĄDZANIE CZASEM .................................................................................... 14

7. KONCENTRACJA UWAGI .................................................................................. 17

8. SZYBKIE CZYTANIE ........................................................................................... 18

9. EFEKTYWNE NOTOWANIE ............................................................................... 19

10. SKUTECZNE ZAPAMIĘTYWANIE .................................................................... 21

11. STRES I JEGO ZMNIEJSZANIE ....................................................................... 23

12. ZDAWANIE EGZAMINÓW ................................................................................ 25

13. CYTOWANIE VS PLAGIATY ............................................................................ 27

14. PRZYGOTOWANIE REFERATU I PREZENTACJI........................................... 29

15. WYGŁASZANIE REFERATU ............................................................................ 31

16. PRACE DYPLOMOWE ..................................................................................... 33

POZYCJE DO UZUPEŁNIANIA WIEDZY ............................................................... 34

DODATEK 1. PODSTAWOWA TERMINOLOGIA ................................................... 35

DODATEK 2. JĘZYK STUDENTÓW ....................................................................... 38

DODATEK 3. CYTATY: NAUKA I WIEDZA ............................................................. 41

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

4

UWAGI WSTĘPNE

Kto nie uczy się przez całe życie, nie nauczył się najważniejszej rzeczy – Rainer Haak

Opracowanie zawiera krótką charakterystykę 16 tematów umiejętności akademic-kich i uwzględnia następujący cel i efekty kształcenia.

Cel kształcenia

Zapoznanie się z organizacją i funkcjonowaniem uczelni oraz umiejętnościami umożliwiającymi efektywne studiowanie.

Efekty kształcenia Wiedza • Charakterystyki i funkcjonowanie środowiska akademickiego: uczelnia, wykładow-cy, przepisy, przebieg studiów itp. • Podstawy umiejętności akademickich: koncentracja uwagi, zapamiętywanie, szybkie czytanie itp. Umiejętności • Jak się koncentrować? • Jak notować? • Jak skutecznie zapamiętywać? • Jak szybko czytać? • Jak planować czas? • Jak zdawać egzaminy? • Jak cytować piśmiennictwo? • Jak przygotowywać referat i prezentację? • Jak wygłaszać referat?

Kompetencje społeczne • Pisanie oficjalnych e-maili. • Zachowanie się na uczelni.

Zadaniem opracowania jest przekazanie podstaw wiedzy i umiejętności warunkują-cych efektywne studiowanie, a także przygotowanie do zdobywania nowej wiedzy i umiejętności w ramach podnoszenia kwalifikacji, koniecznych do rozwoju zawo-dowego

Elementy każdego tematu są przedstawione w postaci odrębnego zadania z luka-mi, dostępnego w portalu: http://cieciura.net/ua/ w wersji Nauka i w wersji Spraw-dzanie. Terminologia występująca w opracowaniu jest także treścią krzyżówek do-stępnych w tym portalu w wersji Nauka i w wersji Sprawdzanie.

Nie zaleca się rozwiązywania krzyżówek i zadań z lukami w tych wersjach przy wykorzystaniu niniejszego opracowania. Bardziej przydaje się ono do rozszerzenia wiedzy i powtórzenia opanowanych wcześniej wiadomości.

Kolejny etap rozszerzenia wiedzy powinien opierać się na lekturze podręczników wymienionych w zakończeniu opracowania.

Pierwszy dodatek zawiera podstawową terminologię występującą w krzyżówkach.

Zamieszczone na końcu cytaty rekomenduje się do przemyślenia i zapamiętania kilku najbardziej przemawiających do Czytelnika.

Informacje podane w opracowaniu będą treścią sprawdzianów egzaminacyj-nych: krzyżówki i zadań z lukami.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

5

1. ZASADY PISANIA OFICJALNYCH E-MAILI

Pisanie jest najlepszym nauczycielem wymowy – Cyceron

Temat e-maila jest bardzo istotny, należy jak najmniejszą ilością słów wyrazić jak najwięcej informacji. Nie należy jednak tytułować e-maila np. „Pomocy”, „Pilne”, „Problem”, „Proszę o pomoc”, „e-mail od Jana Kowalskiego” itp. Nie mówi on od-biorcy nic.

List w sprawach dydaktycznych zaczynamy zwrotem zawierającym posiadany przez adresata stopień czy tytuł naukowy, np.: Panie Doktorze!, Panie Profesorze! W sprawach organizacyjnych należy podawać funkcję pełnioną przez adresata i tytułować: Panie Dziekanie! lub Panie Rektorze!

Niedopuszczalny, ale niekiedy spotykany, jest zwrot z użyciem imienia wykła-dowcy, np. Panie Józefie.

Do osoby posiadającej stopień naukowy doktora habilitowanego, przyjęło się zwracać za pomocą formy Panie Profesorze. Doktor habilitowany jest bowiem tzw. samodzielnym pracownikiem nauki i tym w sposób znaczący różni się od doktora.

Nie należy używać zwrotu do adresata w formie Witam!, ponieważ wyraża on wyż-szość nadawcy wobec odbiorcy, co nie odpowiada rzeczywistej relacji łączącej stu-denta i nauczyciela akademickiego.

Podstawową zasadą jest używanie form grzecznościowych przynależnych do tra-dycyjnego, oficjalnego listu. Należy zwracać szczególną uwagę na jakość treści swoich maili, unikać błędów stylistycznych i literówek, pisać konkretnie i nie zba-czać z tematu. Nie jest dopuszczalne ożywianie tekstu przez zamieszczanie emoti-konów. Jeśli jest do przekazania więcej informacji, lepiej sporządzić osobny doku-ment i przesłać go w załączniku. Treść maila nie powinna przekraczać dwóch (słownie) ekranów (określenie orientacyjne, bo ekran ekranowi nierówny).

Nie należy rozpisywać się, ale starać, aby e-mail był zwięzły, tak jednak, by znala-zły się w nim wszystkie konieczne informacje.

Kiedy odpowiada się na krótki e-mail, najlepiej na początku zacytować jego całą treść. Pozwoli to na poruszenie wszystkich kwestii, o które poproszono w otrzyma-nej wiadomości. Ponadto, odbiorca, chcąc zweryfikować wiadomość, którą wysłał, nie będzie musiał przeszukiwać w tym celu swojej skrzynki nadawczej. W wypadku gdy otrzymany mail jest obszerny, w odpowiedzi należy cytować tylko jego frag-menty.

E-mail kończy się tak, aby nie spoufalać się z odbiorcą, nie powinno się kończyć „Pozdrawiam”, tylko „Z poważaniem” lub „Dziękuję z góry za odpowiedź".

List podpisuje się imieniem i nazwiskiem, a nie samym imieniem. Należy podawać także numer indeksu (albumu). List bez podpisu uważany jest za spam. List podpi-sujemy imiennie także wtedy, gdy pisany jest w imieniu grupy studentów

Warto również zaopatrzyć się w skrzynkę pocztową, której domena nie będzie nas kompromitować, np. buziaczek.pl. Login także powinien być oficjalny, najlepiej w postaci imienia i nazwiska, a nie np. gall.anonim123.

Niedopuszczalne jest używanie służbowej skrzynki pocztowej, w której podane jest stanowisko studenta, np. Jan Kowalski Dyrektor ds. Handlowych.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

6

Należy pamiętać, że nikt nie lubi czekać na e-mail cały dzień lub kilka dni, dlatego powinno się sprawdzać swoją skrzynkę kilka razy dziennie i odpisywać od razu. Jeśli wiadomo, że odpowiedź zajmie więcej niż dobę, należy wcześniej o tym po-wiadomić swojego odbiorcę.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

7

2. ZACHOWANIE NA UCZELNI1

Dobre maniery składają się z drobnych poświęceń – Ralph Waldo Emerson

Spotykając wykładowcę (nie tylko na terenie uczelni), należy powiedzieć mu „dzień dobry”.

W maksymalnym stopniu należy korzystać z zajęć, a w szczególności nie prze-szkadzać wykładowcy. Dotyczy to także wykładów, które nie są obowiązkowe. Podczas zajęć trzeba wyłączyć głos i wibracje w swoim telefonie komórkowym. Nie należy pisać esemesów pod ławką, wbrew pozorom wykładowca to widzi. Podczas zajęć należy uważać, nie jeść, nie pić, a także nie korzystać z telefonu komórkowe-go. Nie należy okazywać znudzenia, nie ziewać, nie patrzeć co chwilę na zegarek, nie żuć gumy.

Ubranie w którym bierze się udział w zajęciach powinno być czyste i schludne, stu-dentom nie wypada nosić czapki podczas zajęć.

Nie wypada spóźniać się na zajęcia, a jeśli to już nastąpi, należy wejść do sali w sposób jak najbardziej dyskretny i ewentualnie przeprosić – w wypadku zauważe-nia przez wykładowcę. Wykładowca może nie wyrazić zgody na uczestnictwo spóźnialskiego w zajęciach z powodu zaburzenia porządku zajęć i przeszkadzania w prowadzeniu wykładu czy ćwiczeń – spóźnienie się na niektóre zajęcia może skutkować zarejestrowaniem nieobecności na nich. Często wykładowcy są uczuleni na notoryczne spóźnianie, dlatego stanowczo lepiej tego unikać.

W przypadku spóźniania się wykładowcy należy po kilkunastu minutach skontakto-wać się z Dziekanatem i dopiero w razie potwierdzenia nieobecności wykładowcy można opuścić aulę czy salę laboratoryjną.

Trzaskanie pulpitami czy siedzeniami bardzo przeszkadza zarówno wykładowcy, jak i innym studentom. Student, który musi opuścić zajęcia przed końcem, powinien postarać się, żeby nie było to bardzo widoczne. Wiedząc, że nie może zostać się do końca zajęć, powinno zająć się miejsce przy brzegu rzędu siedzeń i blisko wyj-ścia.

Należy uważać na sposób zwracania się do wykładowców. Na planach i tablicz-kach na drzwiach ich pokoi są wypisane tytuły i stopnie naukowe, nie można zwra-cać się do profesora „Panie, powiedz mi pan...”. Grzecznościowo doktora habilito-wanego należy tytułować profesorem. Niedopuszczalne jest zwracanie się do wy-kładowcy czy zadawanie pytań o jego obecność z wykorzystaniem imienia, np. „Czy zastałem pana Józefa?”.

Podczas przerw należy zachowywać się cicho – w sąsiednich salach mogą odby-wać się zajęcia.

Należy przychodzić do wykładowców w godzinach konsultacji. Nie można zacze-piać wykładowców na parkingu czy w toalecie. Jeśli „złapie się” wykładowcę na ko-rytarzu lub po godzinach konsultacji, należy pamiętać, że to, czy zajmie się sprawą, zależy od jego dobrej woli. Nie można wchodzić do pokoju wykładowcy jak do sie-

1 Temat został opracowany przed kilku laty, po zgłoszeniu przez studentów zastrzeżeń do zachowania kole-żanek i kolegów. Niektóre z przywołanych sytuacji informacji są dla większości studentów znane i oczywiste.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

8

bie. Należy zapukać, uchylić drzwi – jeśli stwierdzi się, że wykładowca jest zajęty, należy chwilę poczekać.

Podczas egzaminu zabronione jest korzystanie z niedozwolonych pomocy: ściąg, telefonów komórkowych itp. Jest to próba wyłudzenia pozytywnej oceny i w konse-kwencji nielegalnego uzyskania dyplomu. Zastępowanie kolegi czy koleżanki na egzaminie jest przestępstwem, jego ranga w większym stopniu dotyczy „dublera”.

Ubranie na egzamin nie musi być wcale uroczyste, lecz wskazany jest elegancki wygląd, adekwatny do sytuacji. Niedopuszczalny jest ubiór sportowy, podarte jean-sy, krótkie spodnie, T-shirt i klapki. Niedopuszczalne są dresy. Studentki nie powin-ny ubierać się na egzamin jak na dyskotekę: wskazany jest delikatny makijaż i nie-wydekoltowane bluzki czy sukienki. Przez strój wyraża się stosunek, a co za tym idzie, szacunek do egzaminatora.

Na egzaminie dyplomowym w dalszym ciągu standardem jest biała bluzka i grana-towa spódnica u pań oraz garnitur z krawatem u panów.

Wykorzystane piśmiennictwo: Poradnik studenta Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego Student vs Wykładowca, czyli czego żakowi robić nie wolno -

http://szybkajazda.pl/lifestyle/article,student_vs_wykladowca_czyli_czego_zakowi_robic_nie_wolno,7084,1,1,1.html

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

9

3, CHARAKTERYSTYKA UCZELNI

Fakty nie są najważniejsze. Zresztą, aby je poznać, nie trzeba studiować na uczelni – można się ich nauczyć z książek. Istota kształcenia w szkole wyższej nie polega zatem na wpajaniu wiedzy faktograficznej, lecz na ćwiczeniu umysłu w dochodze-

niu do tego, czego nie da się znaleźć w podręcznikach – Albert Einstein

Uczelnia to w Polsce jednostka organizacyjna państwowa, samorządowa lub pry-watna, działająca na podstawie przepisów ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym lub, w wypadku uczelni kościelnych, na podstawie umowy Rządu RP z władzami odpowiedniego kościoła. W polskim systemie edukacji jest to szkoła kształcąca ab-solwentów liceów i techników, którzy zdali egzamin maturalny.

Podstawowe rodzaje uczelni to: uczelnia publiczna – uczelnia utworzona przez państwo reprezentowane przez właściwy organ władzy lub administracji publicznej – oraz uczelnia niepubliczna – uczelnia utworzona przez osobę fizyczną albo osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną.

Wśród uczelni wyróżnia się uczelnie akademickie, których przynajmniej jedna jed-nostka organizacyjna posiada uprawnienia do nadawania stopnia naukowego dok-tora, uczelnie niespełniające tego warunku nazywane są zawodowymi. Nazwa uczelni wskazuje na liczbę posiadanych uprawnień do nadawania stopnia doktora. I tak, wyraz „akademia” może być używany, jeżeli uczelnia posiada co najmniej (słownie) dwa uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora, a wyraz „uniwersytet” – przy co najmniej (słownie) dziesięciu dyscyplinach.

Największą jednostką naukowo-dydaktyczną uczelni jest wydział, a najmniejszą pracownia. Inne jednostki to instytut, katedra i zakład. Przykładem międzywydzia-łowych jednostek organizacyjnych prowadzących działalność dydaktyczną jest Stu-dium Języków Obcych.

Wśród jednostek administracyjnych występują m.in.: kwestura – dział zajmujący się księgowością uczelni – i dziekanat – biuro na wydziale, z którym student utrzy-muje częsty kontakt w wielu sprawach.

Rys. 1. Standardowa struktura uczelni

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

10

Uczelnia może utworzyć poza swoją siedzibą zamiejscową jednostkę organizacyjną w formie filii, w której skład wchodzą, co najmniej dwie podstawowe jednostki orga-nizacyjne uczelni. Organa uczelni dzielą się na: • organa kolegialne – senat i rady podstawowych jednostek organizacyjnych; • organa jednoosobowe – rektor – kierujący działalnością uczelni – i dziekan – kierujący działalnością wydziału.

Wyróżnia się następujące rodzaje studiów: pierwszego stopnia, drugiego stopnia, jednolite studia magisterskie, studia doktoranckie i studia podyplomowe.

W roku akademickim 2012/2013 w Polsce funkcjonowały 453 uczelnie, w tym: 19 uniwersytetów, 25 uczelni technicznych, 7 uczelni rolniczych, 76 uczelni ekono-micznych, 17 uczelni pedagogicznych, 9 uczelni medycznych, 2 uczelnie morskie, 6 akademii wychowania fizycznego, 23 uczelnie artystyczne, 15 uczelni teologicz-nych, 7 uczelni resortu obrony narodowej i resortu spraw wewnętrznych oraz 247 pozostałych placówek. 321 z ogółu uczelni to uczelnie niepubliczne.

Wszystkie uczelnie kształciły w sumie 1 676 927 studentów, z czego 459 450 przy-padało na uczelnie niepubliczne. W roku 2012/2013 uczelnie zatrudniały 96 909 nauczycieli akademickich, co oznacza, że na jednego nauczyciela przypadało średnio 17 studentów. Liczba absolwentów w roku akademickim 2011/2012 wynosi-ła 485 246 i po raz pierwszy zmalała względem roku poprzedniego.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

11

4. PRACOWNICY UCZELNI

Mądry nauczyciel nie zaprasza Cię do skarbnicy swej mądrości. Pokazuje Ci ra-czej drogę do wzbogacenia własnej – Kahlil Gibran

Pracownikami uczelni są nauczyciele akademiccy oraz pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi – pracownicy administracyjni.

Nauczycielami akademickimi są: 1) pracownicy naukowo-dydaktyczni; 2) pracowni-cy dydaktyczni; 3) pracownicy naukowi; 4) dyplomowani bibliotekarze oraz dyplo-mowani pracownicy dokumentacji i informacji naukowej.

Pracownicy naukowo-dydaktyczni i naukowi są zatrudniani na stanowiskach:

1) profesora zwyczajnego; 2) profesora nadzwyczajnego; 3) profesora wizytujące-go; 4) adiunkta; 5) asystenta.

Zgodnie z ustawą prawo o szkolnictwie wyższym pracownicy naukowo-dydaktyczni są zobowiązani: kształcić i wychowywać studentów; prowadzić badania naukowe i prace rozwojowe; rozwijać twórczość naukową albo artystyczną;

uczestniczyć w pracach organizacyjnych uczelni.

Pracownicy naukowi polskich uczelni zgodnie z przepisami prawa są zobowiązani: prowadzić badania naukowe i prace rozwojowe; rozwijać twórczość naukową albo artystyczną;

uczestniczyć w pracach organizacyjnych uczelni.

Pracownicy dydaktyczni są zatrudniani na stanowiskach: 1) docenta – najwyższe stanowisko; 2) starszego wykładowcy; 3) wykładowcy; 4) lektora lub instruktora.

Pracownicy dydaktyczni są zwolnieni z prowadzenia prac naukowo-badawczych, swój czas pracy poświęcają w całości dydaktyce (zajęcia ze studentami) oraz zwią-zanymi z tym sprawami organizacyjnymi.

Zajmowanie stanowiska asystenta wymaga posiadania tytułu zawodowego magi-stra lub równorzędnego. Pozostałe wymagają posiadania stopni naukowych: dokto-ra i doktora habilitowanego, a najwyższe tytułu naukowego profesora.

Pracownik naukowy lub naukowo-dydaktyczny posiadający stopień naukowy dokto-ra habilitowanego lub tytuł naukowy profesora nazywany jest samodzielnym pra-cownikiem nauki.

Nauczyciele akademiccy zobowiązani są ustawą do ciągłego kształcenia i podno-szenia swoich kwalifikacji.

Ważne stanowiska administracyjne to: kanclerz – kieruje administracją i gospodar-ką uczelni w zakresie określonym przez statut – oraz kwestor – pełni funkcję głów-nego księgowego uczelni i jest zastępcą kanclerza.

Najważniejsza funkcja w uczelni to rektor, na wydziale – dziekan, w instytucie – dyrektor, a w katedrze – kierownik.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

12

5. FUNKCJONOWANIE UCZELNI

Czy to lato, czy to zima, sesja wszystkich w ryzach trzyma – Źródło

Jednostką miary czasu nauki jest rok akademicki, który obejmuje: • okres zajęć wynikających z planu studiów, podzielony zazwyczaj na dwa okresy

organizacyjne zwane semestrami: semestr zimowy i semestr letni; • praktyki programowe i zajęcia terenowe; • dwie sesje egzaminacyjne: zimowa, po zakończeniu zajęć semestru zimowego;

letnia, po zakończeniu zajęć semestru letniego; • wakacje wiosenne, zimowe i letnie; • przerwę miedzy semestrem zimowym i letnim.

Po zakończeniu obu sesji wyznacza się okres na zdawanie egzaminów poprawko-wych w postaci sesji poprawkowej. Najważniejsze dokumenty normatywne uczelni to: • „Program studiów” – określa listę przedmiotów wraz z formą i wymiarem godzin

zajęć dydaktycznych, • „Plan studiów” – określa szczegółową organizację toku studiów na danym kierun-

ku i poziomie kształcenia, • „Regulamin studiów” – określa organizację i tok studiów oraz związane z nimi

prawa i obowiązki studenta.

Podstawowe rodzaje zajęć dydaktycznych to: wykłady – organizowane dla więk-szej liczby słuchaczy (najczęściej dla całego roku) w formie monologu wykładowcy – oraz ćwiczenia, na których uczy się praktycznego zrozumienia materiału.

Inne formy zajęć to: • konwersatoria – będące połączeniem wykładów i ćwiczeń audytoryjnych, na któ-

rych prowadzona jest wymiana informacji pomiędzy prowadzącym i studentami na zadany temat w formie swobodnej rozmowy;

• ćwiczenia projektowe – polegające na opracowaniu pod kierunkiem prowadzą-cego zajęcia zasadniczych części projektów przewidzianych programem przed-miotu w celu nabycia odpowiednich umiejętności;

• zajęcia seminaryjne – rozwijające treści wykładów przy czynnym udziale studen-tów, odbywają się na ostatnich latach studiów;

• dyskusja panelowa – dyskusja, której cechą charakterystyczną jest istnienie dwóch gremiów: dyskutującego (eksperci – panel) i słuchającego (audytorium – uczący się);

• warsztaty – umożliwiają studentom zdobycie już na studiach praktycznych umie-jętności wykonywania konkretnych zadań zawodowych – praktyczna nauka za-wodu;

• gry kierownicze (gry decyzyjne) – to wszelkiego rodzaju gry dotyczące planowa-nia i kierowania dowolnego typu organizacjami czy przedsięwzięciami; pomagają one uczestnikom opanować trudną sztukę podejmowania decyzji zarządczych w warunkach strukturalnej niepewności i konieczności realizacji wielu, często sprzecznych ze sobą celów, np. współpraca z otoczeniem przedsiębiorstwa, fi-nanse, kadry itd. Bardzo często gry kierownicze prowadzone są w oparciu o dane symulowane komputerowo;

• sympozja – zajęcia, w czasie których wygłaszane są referaty i prowadzone dys-kusje na temat wybranych zagadnień.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

13

Najważniejsze sprawdziany dydaktyczne to: egzamin – sprawdzenie wiedzy z waż-niejszych przedmiotów, realizowane podczas sesji, może odbywać się w formie pi-semnej albo ustnej – rzadko stosowanej – i zaliczenie – sprawdzenie wiedzy z mniej ważnych przedmiotów, realizowane z reguły na ostatnich zajęciach, może odbywać się w formie pisemnej, np. w postaci testu, albo ustnej, przeprowadza je wykładający dany przedmiot.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

14

6. ZARZĄDZANIE CZASEM

Prawdziwie skuteczne planowanie i zarządzanie czasem, to robienie we właści-wej kolejności – pierwsze to, co najważniejsze – Stephen R. Covey

Efektywne gospodarowanie czasem polega na dopasowaniu celów do własnej hie-rarchii wartości oraz przekonań. Efektywne wykorzystanie czasu oznacza, że do-kładnie wiemy, co mamy robić lub gdzie zamierzamy dotrzeć. Właściwa organizacja własnego czasu zapewnia efektywne jego wykorzystanie.

Podstawą organizacji własnego czasu jest dokonanie remanentu czasu, czyli określenie procentu czasu poświęcanego na realizację czynności i obowiązków uznanych za podstawowe oraz zidentyfikowanie, na co poświęcamy pozostały czas. Remanent czasu pozwoli nam na zidentyfikowanie pożeraczy czasu: likwi-dacja zaległości, niespodziewane telefony, niezapowiedziani goście itp.

Stawiane sobie cele i harmonogram ich realizacji najlepiej jest przedstawić w formie pisemnej. Wyznaczane cele można podzielić ze względu na czas, w którym mają zostać osiągnięte: • cele dalekosiężne – osiągnięcie ich może trwać rok lub dłużej, nawet większość życia, np. zaliczenie kolejnego roku studiów;

• cele średnioterminowe – ich realizacja będzie krótsza niż rok, np. zdanie wszystkich egzaminów w najbliższej sesji;

• cele bieżące – ich osiągnięcie może nastąpić w najbliższych dniach, np. zalicze-nie kolokwium z rachunku prawdopodobieństwa zaplanowanego na najbliższą środę.

Harmonogram osiągnięcia celów określa się w sporządzanych planach: • plan strategiczny – uzależniony jest od stawianych sobie celów, wynikających z tego, co jest ważne dla Ciebie. Planowanie strategiczne opiera się na globalnym spojrzeniu na własne funkcjonowanie. Pierwszy krok to ocena obecnej sytuacji (czym dysponuję, co umiem?), drugi to prognoza i sprecyzowanie celów do osią-gnięcia. Dla każdego celu lub zamierzenia powinno być opracowane postępowa-nie dla jego osiągnięcia.;

• plany realizacji projektów – np. plan pisania pracy dyplomowej czy uzyskania certyfikatu z j. angielskiego;

• plany tygodniowe – najbardziej efektywny sposób planowania dla studentów; • plany dzienne – tworzone na podstawie planu tygodniowego.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

15

Rys. 2. Sporządzanie planów

Przy planowaniu zadań należy pamiętać o:

• Zasadzie Pareto – 20 % nakładu naszego czasu przynosi aż 80% efektów, 80% nakładu czasu daje tylko 20% efektów. Dlatego należy skupiać się na działaniach, które przynoszą największe efekty.

• Prawie Parkinsona – praca wypełnia cały czas przeznaczony na jej wykonanie, im mniej czasu przeznaczymy na kolejne zadania, tym szybciej będziemy musieli je wykonać, czego skutkiem jest zwiększona efektywność.

• Zasadzie Eisenhowera – priorytety realizacji poszczególnych zadań ustala się według kryterium pilności i ważności. Wyróżnia się klasy zadań:

1. zadania ważne i pilne – należy się do nich zabrać natychmiast, np. napisać refe-rat na jutro, oddać sprawozdanie z ostatnich ćwiczeń, odpowiedzieć na znalezione w gazecie ogłoszenie o pracę;

2. zadania ważne, ale niezbyt pilne – mogą na razie poczekać, należy je jednak zaplanować, tzn. ustalić termin ich wykonania, np. wykonać zlecone badania le-karskie, uczyć się regularnie języka hiszpańskiego;

3. zadania niezbyt ważne, lecz pilne – powinny być realizowane na końcu, np. od-powiedzi na mniej ważne e-maile;

4. zadania niezbyt ważne i niezbyt pilne – nie warto zaprzątać sobie nimi głowy, można je „wyrzucić do kosza” lub odłożyć na półkę, np. czytanie niektórych gazet lub regularne oglądanie niektórych programów TV.

Należy skoncentrować się na zadaniach ważnych i pilnych, pomijać niezbyt ważne i niezbyt pilne, a pozostałymi zajmować sie w miarę możliwości.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

16

Rys. 3. Podział spraw w zasadzie Eisenhowera

Prawo Liebermana – aby oszacować czas potrzebny na wykonanie jakiegoś za-dania należy przewidywany czas pomnożyć przez dwa i przyjąć jednostkę o rząd wyższą. Prawo zwraca uwagę na niedoszacowywanie czasu potrzebnego na wy-konanie zadań. :-)

Zasady warunkujące efektywne funkcjonowanie są następujące: 1. Planuj swoje działania – opisano to szczegółowo we wcześniejszych rozważa-niach.

2. Załatwiaj sprawy od razu, np. segregowanie spraw na rodzaje: „do załatwienia teraz” i „do załatwienia później” nie ma sensu – bezcelowe jest kilkakrotne czyta-nie wszystkiego, co jest na biurku przed przystąpieniem do działania – nic to nie daje!

3. Rozwiązuj problemy, póki są jeszcze małe – bardzo ważne jest rozpoznawanie wszelkich sygnałów informujących o tym, że coś jest nie tak, a będzie jeszcze go-rzej, jeżeli nie podejmie się odpowiedniego działania. Załatwianie spraw od ręki powoduje rozwiązywanie drobnych problemów, zanim przekształcą się w poważne kryzysy.

4. Ogranicz odrywanie siebie od realizowanych zadań – terminowe wykonywanie zadań eliminuje wyjaśnianie, czemu czegoś nie zrobiłeś – a takie wyjaśnianie wła-śnie powoduje przerwy w pracy.

5. Deleguj zadania, których nie musisz sam wykonywać – nie jesteś niezastąpiony, jeżeli wykonujesz projekt zespołowy, pozwól samodzielnie wykonać jego część swojemu partnerowi.

6. Nie dopuszczaj do powstawania zaległości – zaległości zwiększają nawał pracy, a pozbywając się ich, redukujesz swoje obciążenie w większym stopniu, niż się tego spodziewasz.

7. Selekcjonuj informacje – dopuszczaj do siebie tylko potrzebne informacje, a za-pamiętuj z nich tylko te, które tego wymagają.

8. Działaj z myślą o przyszłości i licz się z konsekwencjami swoich czynów. Planuj działania w oparciu o ocenę teraźniejszości i prognozę skutków.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

17

7. KONCENTRACJA UWAGI

Koncentracja może prowadzić do klęski: wystarczy przekroczyć pewien pułap sku-pienia, a prędzej czy później człowiek odkrywa, że koncentruje się na swojej kon-

centracji, nie zaś na tym, co ma robić – Brian Lumley (z książki Bracia krwi)

Koncentracja to zjawisko polegające na skupieniu uwagi i skierowaniu jej na okre-ślony przedmiot, zagadnienie, wydarzenie, sytuację czy zjawisko. Jest to kluczowy czynnik, który umożliwia efektywne wykonanie jakiejś pracy – zarówno umysłowej, jak i fizycznej. Im wyższy poziom koncentracji, tym większa efektywność! A im większa efektywność, tym więcej zrobisz w krótkim czasie.

Stopień koncentracji warunkują:

1) Odpowiednia fizjologia ciała: – nawodnienie organizmu – zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu nerwo-

wego, umożliwia przewodzenie impulsów nerwowych, a więc wydajność całego systemu, co ma bezpośredni związek z koncentracją; jeśli jesteś odwodniony (pi-jąc np. napoje, herbaty, kawy, etc. zamiast wody), automatycznie obniżasz zdol-ność koncentracji;

– brak snu – należy chodzić spać o określonej porze i regularnie wstawać; – kondycja ciała – pożądane są regularne ćwiczenia; – prawidłowe odżywianie – dostarczaj organizmowi wszystkich niezbędnych skład-

ników odżywczych, minerałów, witamin.

2) Postawa czyli nastawienie umysłu: – niepewność – należy dążyć do przyjmowania postawy silnej pewności siebie; – wizualizacja – należy wyobrażać sobie siebie doskonale skupionego na zadaniu

i osiągającego sukces; – autosugestia – wielokrotne powtarzanie pozytywnych twierdzeń na temat własnej

osoby, co ma prowadzić do identyfikacji z ich treścią; – motywacja.

3) Środowisko, w którym się znajdujemy: - otoczenie – należy usunąć wszelkie przedmioty, plakaty i urządzenia, które mogą

odwracać uwagę od wykonywanej pracy czy nauki; - zakłócacze – podczas swojej pracy nie przyjmuj gości, nie odbieraj telefonów, nie

odpisuj na maile i esemesy. - odpowiednie warunki – przewietrzone pomieszczenie, światło, temperatura.

4) Ćwiczenia, które zwiększają poziom koncentracji: - krzyżówki, puzzle, sudoku, - nauka nowych umiejętności, obcych języków, gry na instrumentach, - skupianie się przez 5-15 minut na czymś bardzo nudnym, takim jak czysta kartka

papieru, wyłączony telewizor, pusta ściana lub kropka na niej, - medytacja i relaksacja, - wpatrywanie się w kolor czerwony, - przerwy - pozwalają rozerwać się, odprężyć, zrobić kilka ćwiczeń, czy zjeść lub

wypić, - listy spraw do zrobienia - oprócz lepszego zarządzania pozwalają na skupianie się

na zadaniach do wykonania, - realizowane cele - wyznaczanie celów powoduje zwiększanie koncentracji.

Wykorzystane piśmiennictwo: http://www.projektsukces.pl/koncentracja-uwagi.html

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

18

8. SZYBKIE CZYTANIE

Czytanie to najlepszy sposób uczenia się – Aleksander Puszkin

Czytanie jest bardzo złożonym, psychofizycznym procesem, który umownie podzie-lić można na trzy etapy:

1) czytanie zawartej w tekście informacji – oczy czytającego człowieka w ciągu godziny przez około 56 minut są w bezruchu, podczas którego następuje spo-strzeganie drukowanej informacji i przekazanie jej do mózgu,

2) zrozumienie informacji – obejmuje rozumienie poszczególnych słów, połączeń wyrazowych i zdań,

3) zapamiętanie informacji – następuje w wyniku przeniesienia informacji z pa-mięci krótkotrwałej (operacyjnej) do pamięci długotrwałej (trwałej).

Czynnikami spowolniającymi szybkość czytania są: 1) fonetyzacja (artykulacja) polega na powtarzaniu spostrzeganych słów; rozróżnia się dwie formy fonetyzacji: zewnętrzną – polega na głośnym wypowiadaniu słów lub ich szeptaniu, co hamuje wskutek ruchów ust, języka i gardła szybkość czyta-nia – oraz wewnętrzną – polega na powtarzaniu widzianych słów „głośno” w myśli, niejako w sobie;

2) małe pole (kąt) widzenia – odcinek tekstu mierzony liczbą znaków lub słów spostrzeganych przez oko w momencie zatrzymania; podczas tradycyjnego, wol-nego czytania na jeden wiersz prozy przypada 10-15 zatrzymań, z których każde trwa 0,20-0,45 sekundy; oko doświadczonego czytelnika zatrzymuje się na tej sa-mej linii wiersza tylko 2-3 razy.

3) regresja – wsteczne ruchy oczu lub wsteczne fiksacje (przerwy regresyjne) na-stępujące po pierwszej fiksacji na początku wiersza drukowanego tekstu; regresja pojawia się najczęściej jako następstwo roztargnienia lub niedostatecznej koncen-tracji uwagi.

Podstawowe warunki skutecznego opanowania umiejętności szybkiego czytania: • systematyczne i nieprzerwane ćwiczenia – codzienne treningi po 30-45 minut, przeprowadzane o jednakowej godzinie;

• starajmy się o sprzyjające zewnętrzne warunki treningu – ciche pomieszczenie, dobre światło, dbajmy o oczy;

• czytajmy bez artykulacji, która jest głównym „wrogiem” szybkiego czytania, wyko-rzystujmy jedynie kanał wzrokowy;

• czytajmy bez regresji, stale w jednym kierunku; dopiero po ukończeniu czytania i uświadomieniu sobie zawartości przeczytanego tekstu, możemy do niego powró-cić, o ile zajdzie taka potrzeba;

• czytajmy z maksymalnym wykorzystaniem bocznego widzenia, starając się pro-wadzić wzrok po stronicy pionowo z góry w dół, po wyobrażonej linii;

• czytajmy ze zmienną szybkością w zależności od trudności tekstu i celu lektury; szybkość czytania nie powinna być jednak celem samym w sobie; równolegle uwzględniajmy rozumienie i zapamiętywanie.

Wykorzystane piśmiennictwo: Źródło: http://www.szybkieczytanie.info/index.php

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

19

9. EFEKTYWNE NOTOWANIE

(...) zapoznanie się ze streszczeniem to nie samodzielne czytanie. To jego dokład-ne przeciwieństwo. Streszczenie musi być lapidarne, rzeczowe i na temat. Czytanie

jest nieuporządkowane, nielinearne i niezmiennie nęcące. Streszczenie podsumo-wuje pewien temat, lektura go otwiera – Alan Bennett

(z książki Czytelniczka znakomita) Sporządzanie notatek to najprostszy sposób na utrwalenie wiedzy. Notujemy pod-czas wykładu, szkolenia, prezentacji, webcastu, czytając książkę, artykuł, stronę internetową. Dzięki notatkom możemy powrócić do potrzebnej nam wiedzy i utrwa-lać ją.

Wyróżnia sie trzy rodzaje notatek.

1) Notatki streszczeniowe

Jest to najprostszy i najbardziej rozpowszechniony sposób notowania. Polega na dosłownym zapisywaniu usłyszanych czy przeczytanych treści. Podczas tworze-nia notatek zapisujesz „wszystko jak leci”, pomijając tylko niepotrzebne elementy.

Zastosowania: cytaty, definicje, wzory, ważne stwierdzenia, przykłady.

Główne plusy tego typu notatek: • wierny zapis, zgodny ze źródłem, • brak utraty części wiedzy.

Główne minusy: • czasochłonność tworzenia i powtarzania notatek, • bierność umysłu podczas notowania, • trudność uczenia się z takich notatek, • zmęczenie podczas notowania, • znudzenie podczas nauki z takich notatek.

2) Notatki konspektowe

Konspekty to notatki zawierające najważniejsze treści zapisane w uporządkowany sposób. W konspektach zawierane są główne myśl, tezy i zagadnienia. Notatki te tworzy się poprzez system punktów i akapitów, które graficznie odzwierciedlają hie-rarchię zagadnień. Stosuje się też wyróżnienia, podkreślenia, kolory, symbole, kapi-taliki i inne sposoby wyróżniania najważniejszych fragmentów treści i nagłówków.

Zastosowania: wykład, webcast, film, książka.

Plusy konspektów: • aktywność umysłu podczas notowania, • większa prędkość notowania i powtarzania od tradycyjnych notatek, • lepsze zrozumienie i zapamiętanie materiału.

Minusy konspektów: • strata części informacji na skutek nieumiejętności selekcji.

3) Mapy Myśli

Są to notatki graficzne przypominające mapę. Mapy myśli stanowią schemat po-wiązań między słowami kluczowymi. Pozwalają na zapisanie całego obrazu infor-macji na jednej kartce. Słowa kluczowe są wyrazami, które niosą ze sobą najwięk-

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

20

szy ładunek informacji dla danej treści. Wyzwalają ciągi skojarzeń i połączeń mię-dzy sobą. Pozwala to na odtworzenie całej struktury wiedzy i ogromną oszczęd-ność czasu. Stosowanie słów kluczowych eliminuje zbędne słowa, które w tradycyj-nych notatkach wypełniają miejsce i stanowią nawet do 90% całego zapisu! Notatki w postaci map myśli są czytelne, przejrzyste i oszczędzają czas. Za pomocą nie-wielkiej ilości słów i obrazów, można przedstawić ogromną ilość informacji. Mapy myśli wyrażają sposób, w jaki przetwarzane są informacje w umyśle człowieka. Tworzenie map myśli aktywizuje obie półkule mózgowe, dzięki czemu powstaje efekt synergii. Zwielokrotnia to możliwości umysłu, w tym zapamiętywanie informa-cji.

Zastosowania: uczenie się, przygotowanie do egzaminu czy pisania pracy, zbiera-nie materiału, burza mózgów, planowanie, książka, artykuł, film, webcast, przygo-towanie przemówienia/prezentacji.

Rys. 4. Przykład notatki nielinearnej

Plusy: • oszczędność od 50 do 90% czasu na notowanie i powtarzanie, • łatwiejsze zapamiętywanie materiału, • większe możliwości wykorzystania obrazów, kolorów, symboli a tym samym pra-wej półkuli mózgu, • uwolnienie kreatywności, • aktywność umysłu podczas notowania, • nadają się do aktywnego powtarzania, • atrakcyjność, mniejsze znudzenie podczas nauki, • wgląd w całość zagadnienia, a nie pojedynczy fragment.

Minusy: • wymaga wprawy, • nieumiejętny dobór słów może spowodować stratę informacji, • nie nadają się do notowania definicji i zdań, które muszą być dokładnie odtworzo-ne.

Wykorzystane piśmiennictwo: http://dziecko.wieszjak.pl/edukacja-dziecka/jezyk-polski/244146,Poznaj-trzy-sposoby-efektywnego-notowania.html

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

21

10. SKUTECZNE ZAPAMIĘTYWANIE

Głowa bez pamięci to twierdza bez garnizonu – Napoleon Bonaparte

Dobra pamięć jest podstawą sukcesu w każdej dziedzinie. Już Platon zwykł ma-wiać, że wiedza to nic innego jak pamięć.

Mnemotechniki to ogólna nazwa sposobów ułatwiających zapamiętanie, przecho-wywanie i przypominanie sobie informacji – ważnym ich elementem są tzw. haki określane jako specyficzne obiekty ułatwiające kojarzenie i zapamiętywanie infor-macji.

Przykłady metod pamięciowych: • Łańcuchowa Metoda Zapamiętywania – połączenie ze sobą ciągu rzeczy, wy-darzeń lub wyrazów, które chcesz zapamiętać. Układasz historyjkę z każdym z elementów, łącząc każdy z kolejnym. W ten sposób wystarczy że zapamiętasz pierwszy – skojarzony z elementem bazowym, a reszta przypomni się automa-tycznie.

• Rzymski Pokój –- wytworzenie skojarzeń, pomiędzy dobrze znanymi ci elemen-tami (haki pamięciowe), a nowymi informacjami.

• Metoda Alfabetyczna – stworzenie systemu zakładek (obrazków), do każdej z liter alfabetu. Jest niezwykle łatwa w opanowaniu, bo pierwszą literą każdej za-kładki, będzie litera alfabetu. Korzystanie z tej metody jest dokładnie takie samo, jak z pozostałych technik zakładkowych. Kolejne informacje „wieszasz” na hakach, tworząc żywe, pełne dynamiki, niezwykłe skojarzenia.

• Zamienniki Cyfr – metoda obrazkowa oparta o zamianę cyfr w kształty, metoda rymowa oparta o dobieranie zamienników, które brzmią podobnie, jak wymawiane cyfry.

• Główny System Pamięciowy – podstawą systemu jest stworzenie alfabetu po-przez podporządkowanie kolejnym cyfrom spółgłosek. Następnym krokiem jest stworzenie listy haków pamięciowych za pomocą powyższego alfabetu.

Sposobem na przeciwdziałanie zapominaniu informacji, z których rzadko korzysta-my, jest powtarzanie. W roku 1885 Hermann Ebbinghaus opublikował wyniki swo-ich badań nad ludzką pamięcią, obejmujące tzw. krzywą zapominania.

Rys. 5. Krzywa zapominania

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

22

Z wykresu tego wynika, że: • nabyta wiedza, bez jej powtarzania, wraz z upływem czasu sukcesywnie zmniej-sza się;

• powtarzanie wiedzy powoduje jej odtwarzanie i w konsekwencji zostaje zapamię-tany istotny jej fragment.

Badania dowiodły, że średnio zapamiętujemy tylko około: • 10% z tego, co przeczytamy; • 20% z tego, co usłyszymy; • 30% z tego, co zobaczymy.

Jeśli jednak, poznając coś, użyjemy do tego kilku naszych zmysłów, procent zapa-miętanych wiadomości wzrasta – patrząc i słuchając zapamiętamy już około 50% danych wiadomości, kiedy sami przekazujemy jakieś informacje, zapamiętywanie ich wzrasta do około 70%, a kiedy dodajemy nasze własne działanie, mamy szan-sę zapamiętać aż około 90% informacji.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

23

11. STRES I JEGO ZMNIEJSZANIE

Najlepszą bronią przeciwko stresowi jest umiejętność wyboru jednej myśli ponad inną – William James

Stres jest zjawiskiem biologicznym, stanowiącym reakcję organizmu na stawiane mu wymagania: fizyczne lub psychiczne. Pojęciem stres określa się wszystkie bodźce, które zmieniają stopień gotowości człowieka do działania. Stres może być spowodowany czynnikami umysłowymi, fizjologicznymi, anatomicznymi lub fizycz-nymi.

Oznaki stresu: • w sferze fizjologii – bladość, pocenie się, przyspieszenie bicia serca, napięcie mięśni, dyszenie, zmiany ciśnienia krwi, odpływ krwi do mięśni, suchość w ustach i gardle, częste oddawanie moczu, ból pleców, szyi i innych części ciała, zaburze-nia menstruacji, niestrawność, bóle głowy, częste przeziębienia i inne pospolite dolegliwości, bezsenność;

• w sferze sprawności myślenia – luki w pamięci, zapominanie, niemożność skoncentrowania się, ogólny brak zainteresowań, obsesyjne trzymanie się pew-nych pomysłów;

• w sferze emocji – lęk, rozdrażnienie, depresja, zamykanie się w sobie, nerwo-wość, złość, zakłopotanie;

• w sferze zachowań – trudności z mówieniem, impulsywność, drżenie, tiki nerwo-we, wysoki i nerwowy śmiech, zgrzytanie zębami, częstsze uleganie wypadkom, intensywne palenie papierosów, picie dużych ilości alkoholu, nieuzasadnione za-żywanie leków, zmiany w odżywianiu, pojawienie się innych nerwowych zacho-wań.

Ogólne sposoby radzenia sobie ze stresem można podzielić na trzy grupy:

• Techniki relaksacyjne : – trening autogenny Schultza (trening składa się z kilku elementów, które ćwi-

czymy po kolei: uczucie ciężaru, uczucie ciepła, regulacja pracy serca, regula-cja swobodnego oddychania, uczucie chłodu na czole);

– progresywna relaksacja Jacobsona (trening polega na wykonywaniu określo-nych ruchów rękami, nogami, tułowiem i twarzą; chodzi o to, by napinać i roz-luźniać określone grupy mięśni; systematyczne ćwiczenia uczą rozluźniać mię-śnie – zaczynamy od tych, nad którymi panujemy, a potem potrafimy rozluźniać nawet te pozostające poza naszą kontrolą, np. mięsień serca, mięśnie trzew-ne);

– medytacja transcendentalna – zestaw ćwiczeń medytacyjnych opartych głównie na powtarzaniu mantr (formuła, werset lub sylaba, która jest elementem prakty-ki duchowej);

– ćwiczenia jogi – wyciszamy układ nerwowy i odnawiamy straty energetyczne.

• Modyfikacje własnej filozofii życia, nastawienia do życia – stylu życia

• Walka ze stresem poprzez „hartowanie się”, tzn. znoszenie stresów, np. wynika-jących z wysiłku fizycznego, wyrzekanie się przyjemności (głodówka).

Walka z negatywnymi skutkami stresu powinna odbywać się zarówno na poziomie osobniczym (praca nad sobą), jak i na poziomie środowiska (formowania pozytyw-nych reakcji). Zawsze korzyścią jest wywołanie u innych uczucia przyjaźni, życzli-

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

24

wości i miłości do nas samych, stratą jest sprowokowanie u innych nienawiści, fru-stracji i chęci odwetu.

Stres w znacznym stopniu nie jest efektem działania czynników zewnętrznych – sam jesteś odpowiedzialny za to, co odczuwasz w związku ze zbliżającym się eg-zaminem, dlatego możesz zacząć przejmować kontrolę nad stresem.

Rys. 6. Zależność pomiędzy stresem a wydajnością

Specyficznym rodzajem stresu odczuwanego przez studentów jest stres egzami-nacyjny, dopada ich w drodze na salę egzaminacyjną, bądź niemiłosiernie dręczy już wiele tygodni przed egzaminem.

Zdecydowana większość badanych studentów stwierdziła, że największe natężenie reakcji stresowej pojawia się podczas egzaminu ustnego – zasycha w ustach, po-cą się ręce, a – co najgorsze – w głowie panuje kompletna pustka.. Na drugim miejscu badani podają egzamin pisemny nietestowy, a na trzecim – egzamin pi-semny testowy.

Większość z badanych studentów twierdzi, że informacje o egzaminującym mają zasadniczy wpływ na natężenie reakcji stresowej, przy czym im są to korzystniejsze dla zdającego, tym stosunkowo lepiej tolerowana jest konieczność udziału w egza-minie.

Do czynników potęgujących doznania stresowe w trakcie egzaminu badani studen-ci w pierwszej kolejności zaliczają opinię o egzaminatorze jako osobie „ostrej i wy-magającej”, dalej niezdanie egzaminu przez osoby egzaminowane wcześniej oraz świadomość nieopanowania całości obowiązującego materiału. Spośród pozosta-łych możliwości studenci obu toków studiów wybrali: świadomość obecności obja-wów obiektywnych stresu i strach przed pytaniami dodatkowymi jako czynniki zna-czące w nasilaniu stresu.

Ostatnim zagadnieniem, o które pytano ankietowanych studentów, były formy ra-dzenia sobie ze stresem egzaminacyjnym. Większość twierdzi, że woli przycho-dzić na egzamin bezpośrednio przed jego rozpoczęciem lub też wchodzić na eg-zamin w pierwszej kolejności. Do pozostałych form radzenia sobie ze stresem stu-denci zaliczyli: wypalanie papierosa lub wypicie kawy przed egzaminem i poprawę pewności siebie poprzez zaopatrzenie się w „pomoce naukowe”. Gruntowne przy-gotowanie się do egzaminu jako metoda radzenia sobie ze stresem znalazło się na ostatnim miejscu.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

25

12. ZDAWANIE EGZAMINÓW

Najlepsze lekcje dają egzaminy – Sławomir Wróblewski

Zdawanie egzaminów jest być może najważniejszą umiejętnością akademicką. Wa-runkuje ją opanowanie innych umiejętności, takich jak: pokonanie stresu, koncen-tracja, przejrzyste notowanie, szybkie czytanie, skuteczne zapamiętywanie oraz organizowanie czasu. Na wstępie przygotowania do egzaminu należy odpowie-dzieć na pytania: 1) Jaki jest rodzaj i wymagania egzaminu? 2) Jaka jest moja wstępna wiedza? 3) Jakie są preferencje i styl zadawania pytań egzaminatora?

Zdawanie egzaminu jest umiejętnością, której można i należy się uczyć oraz ją rozwijać. Aby zdać egzamin, najpierw dokładnie dowiedz się, co jest jego przedmio-tem, jaki materiał jest wymagany, jakie podręczniki, jakie zagadnienia. Korzystając z tej wiedzy, zbierz odpowiednie materiały. Do niektórych egzaminów lepiej jest uczyć się z wielu książek – do innych dobrze i szybciej można przygotować się z jednego źródła.

Umiejętność zdawania egzaminów jest równie ważna jak sama wiedza. Trzeba tyl-ko umieć zaprezentować się i odpowiednio przekazać swoje wiadomości. Mimo różnorodności typów egzaminów i egzaminatorów, istnieją sprawdzone standardy.

Generalnie egzaminy dzieli się na: • egzaminy doniosłe, czyli takie, od wyniku których zależy los egzaminowanego (matura, egzamin wstępny na studia, egzamin komisyjny, egzamin dyplomowy);

• egzaminy powszednie, organizowane dla sprawdzenia w ujednolicony sposób opanowania przez studenta/ucznia większej partii materiału. Egzaminy powsze-dnie są znakomitym sposobem na doskonalenie umiejętności zdawania oraz pa-nowania nad stresem.

Przed egzaminem ustnym dobrze jest „rozpoznać” egzaminatora. Można wyróżnić następujące typy egzaminatorów (podanych poniżej w kolejności alfabetycznej): • Egzaminator roztargniony – nie słucha – albo tylko robi takie wrażenie(!) – do-pytuje się o coś, co już zostało powiedziane, spóźnia się lub skraca spotkanie. Je-go zachowanie nie może nas irytować lub niecierpliwić – a przynajmniej nie oka-zujmy tego! Sposobem jest wytrwałe powtarzanie odpowiedzi na kolejne pytania, nawet jeśli padają one po raz dziesiąty. Trudno zdaje się egzaminy u takiego eg-zaminatora.

• Egzaminator rzeczowy – uważnie słucha, pozwala powiedzieć wszystko, co się wie. Zadaje on zwykle niewiele pytań, nie przeszkadza, jeśli trzeba – pomoże ko-mentarzem lub uwagą wrócić na właściwy tok rozumowania. Należy skupić się na odpowiedzi, mówić na temat i kończyć wtedy, gdy już wszystko się powiedziało. U takiego egzaminatora najszybciej i najłatwiej zdaje się egzaminy.

• Egzaminator sadysta – jest to najgorszy typ egzaminatora. Wszelkie próby dys-kusji są z góry skazane na niepowodzenie, a każdy sprzeciw lub okazana emocja tylko go nakręca i prowokuje. Jedynym skutecznym sposobem na ewentualną agresję i złośliwość egzaminatora jest zachowanie spokoju.

• Egzaminator sufler – podpowiada kolejne zdanie, podrzuca kolejną kwestię, nie dając czasu na samodzielne formułowanie wypowiedzi. Warto go słuchać, ponie-

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

26

waż czasem sam sobie udziela odpowiedzi na pytania. U takiego egzaminatora należy mówić jedynie na temat i unikać gadulstwa.

• Egzaminator życzliwy – to krańcowe przeciwieństwo sadysty. Taki egzaminator najchętniej zdałby za studenta, byle zaoszczędzić mu stresu. Bardzo rzadko oble-wa, ale jeśli to robi – to z widocznym bólem serca. Ten typ egzaminatora jest wy-jątkowo podatny na oddziaływanie przy pomocy łez, cierpień i opowiadania o naj-rozmaitszych problemach – trzeba tylko przy tym zachować umiar i takt.

Przy możliwości odpowiadania w dowolnej kolejności na początek wybierz to za-gadnienie, które możesz w pełni scharakteryzować, ale nie najlepiej; w środek „upchnij” najsłabsze odpowiedzi, a na końcu zabłyśnij tym, co szczególnie dobrze opanowałeś.

Przy egzaminach testowych na początku trzeba odpowiadać na pytania, co do któ-rych nie mamy żadnych wątpliwości. Zastanawianie się nad pozostałymi pytaniami należy zostawić na koniec, gdy wypełnimy już cały test. O ile nie ma punktów ujem-nych za złe odpowiedzi, nie opłaca się pomijać żadnego pytania.

Przy wątpliwości co do prawdziwości podanych odpowiedzi oraz nieprzyznawaniu punktów ujemnych za nieprawidłowe odpowiedzi można te odpowiedzi zgadnąć. Zgadywanie odpowiedzi może nastąpić na trzy sposoby podane poniżej w reko-mendowanej kolejności: • Zgadywanie racjonalne – gdy mamy wiedzę częściową, tzn. możemy wyelimi-nować pewne odpowiedzi, bo wydają się nam mało prawdopodobne. Wtedy zga-dujemy nie z czterech odpowiedzi, ale (na przykład) z trzech lub dwóch. W wy-padku zgadywania z dwóch mamy prawdopodobieństwo „trafienia” 50%, przy zgadywaniu z trzech – 33%.

• Zgadywanie selektywne – opiera się na znajomości mechanizmów psycholo-gicznych, którym podlegają autorzy zadań testowych. Podstawowa z tych prawi-dłowości: odpowiedź dłuższa, bardziej szczegółowa i zawierająca więcej facho-wych terminów (niezrozumiałych słów) jest prawdopodobnie odpowiedzią właści-wą. Profesjonalni autorzy zadań testowych powinni dbać o to, żeby wszystkie od-powiedzi do wyboru były podobnej objętości i sformułowane podobnym językiem, ale w praktyce takie testy nie zdarzają się często.

• Zgadywanie losowe (gdy w ogóle nic nie wiemy na dany temat) – polega na lo-sowym wyborze odpowiedzi: raz „a”, raz „b”, raz „c”, itd. Nie jest prawdziwe stwierdzenie, że konsekwentne zakreślanie zawsze tej samej pozycji pozwala na uzyskanie lepszego wyniku od losowego wyboru.

Egzamin pisemny pozwala zazwyczaj na większą swobodę w dysponowaniu infor-macjami, ale zmusza jednocześnie do ich selekcji. Nie jesteśmy w stanie napisać wszystkiego, co wiemy. Istnieje jednak podstawowe kryterium oceny każdej pracy – zgodność treści z tematem. I o tym należy pamiętać, zastanawiając się, co wziąć pod uwagę, a co pominąć.

Równie ważnym elementem jest kompozycja pracy. Obowiązuje przede wszystkim zasada trójdzielności, która zakłada, że we wstępie należy zinterpretować temat i określić, o czym będzie się pisało; rozwinięcie to przedstawienie tez, udowodnie-nie ich poprzez odpowiedni dobór przykładów; zakończenie służy zaś podsumowa-niu najważniejszych wątków pracy – tu warto umieścić szczególnie błyskotliwą myśl, bo to, co na końcu, zapamiętywane jest w sposób szczególny. I na koniec słowo o języku pracy – powinien być jasny, precyzyjny i pozbawiony błędów.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

27

13. CYTOWANIE VS PLAGIATY

Obecnie nauka stała się rozdawczynią dyplomów za wykorzystywanie cudzych prac – Lew Tołstoj

W wykonywanych podczas studiów wszelkiego rodzaju opracowaniach (zadaniach domowych, projektach przejściowych, pracach dyplomowych itp.) obowiązkowe jest cytowanie piśmiennictwa, tzn. przytaczania w tekście cudzych wywodów.

Stosowane są trzy systemy cytowań: • System tradycyjny – polega na podawaniu przypisów bibliograficznych. Tekst główny łączy się z przypisami za pomocą odnośników (odsyłaczy). Przypis zawie-ra podstawowy opis bibliograficzny dokumentów, z których pochodzą cytaty lub in-formacje. Przypisy zamieszczane są u dołu strony i oddzielone są od tekstu głów-nego odstępem.

• System harwardzki (ang. Harvard System) – funkcję przypisów pełni bibliografia załącznikowa. Odwołania w tekście głównym kończą się podaniem nazwiska auto-ra i daty publikacji dokumentu oraz strony publikacji źródłowej.

•System vancouverski (ang. Vancouver System) – w tekście podstawowym powo-łanie na informacje obecne w źródle kończy się numerem w nawiasie okrągłym lub kwadratowym – są to odwołania do publikacji, zamieszczonych na końcu pracy w formie pełnej bibliografii, w kolejności powoływania się w tekście.

Przeciwieństwem cytowania piśmiennictwa jest plagiat – skopiowanie cudzych po-mysłów i tekstów, cudzej pracy/pomysłu (lub jej części) i przedstawienie pod wła-snym nazwiskiem. Splagiatowaną pracą może być np. wiersz, publikacja naukowa, praca dyplomowa. Plagiat jest szczególnie niechlubnym przestępstwem, dyskwalifi-kującym całkowicie autora, dotyczy zarówno studentów, jak i pracowników nauko-wych.

Wyróżnia się dwa rodzaje plagiatu: • Plagiat jawny – polega na przejęciu całości lub fragmentu cudzego utworu i opa-

trzeniu go własnym nazwiskiem. • Plagiat ukryty – występuje wtedy, gdy autor przejmuje fragmenty z cudzego

utworu bez podania źródła i pierwotnego autora, a następnie wplata je do wła-snych wywodów.

Plagiat to obecnie bardzo często efekt nieświadomości internautów, którzy kopiują informacje zawarte na różnych stronach bez podawania źródła tych informacji.

Zgodnie z Ustawą o prawie autorskim: kto popełnia plagiat podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Za popełnienie plagiatu może nastąpić także unieważnienie przyznanego tytułu zawodowego lub stopnia naukowego.

Można bez zgody autora przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, lecz trzeba po-dać autora i dzieło. Jest to tzw. prawo cytatu.

Autoplagiat to dzieło będące powtórzeniem wcześniejszych utworów (lub ich zna-czących fragmentów) tego samego twórcy, są różne standardy mówiące, ile powtó-rzeń jest dopuszczalnych, najbardziej liberalne mówią o 20%.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

28

Wykorzystane piśmiennictwo: http://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_autorskie http://pl.wikipedia.org/wiki/Cytowanie_pi%C5%9Bmiennictwa http://pl.wikipedia.org/wiki/Plagiat

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

29

14. PRZYGOTOWANIE REFERATU I PREZENTACJI

Mówca tak powinien skonstruować przemówienie, by wyczerpać temat, ale nie wy-czerpać słuchaczy – Winston Churchil

Referat, to pisemne opracowanie jakiegoś zagadnienia w celu przedstawienia go większemu zespołowi osób. Referat powinien: • realizować wyznaczone cele; • odznaczać się wewnętrzną zgodnością, tzn. tworzyć logiczną całość; • wiązać zagadnienia teoretyczne z praktycznym zastosowaniem, z problemami, których rozwiązanie nastręcza trudności;

• naświetlać szczegółowo wybrane problemy i adresować je do różnych uczestni-ków prezentacji;

• budzić zainteresowanie i przeżycia estetyczne.

Technika przygotowania referatu

Po sprecyzowaniu tematu i ustaleniu, dla kogo będzie wygłoszony, przystępujemy do zbierania materiału. Po zebraniu materiału przystępujemy do jego uporządko-wania, wyboru problemów, które wymagają zaakcentowania, szerszego przedsta-wienia. Dalsze prace dotyczą ustalenia tez referatu, gromadzenia argumentacji, przykładów, doboru języka.

Ostateczna forma referatu zależy od doświadczenia prelegenta. Jeśli nie ma on większej wprawy, pisze referat posługując się ułożonymi tezami, a następnie czyta go kilka razy na głos. Ułatwia to „odrywanie” się od tekstu w czasie wygłaszania referatu, utrzymywanie wzrokowego kontaktu ze słuchającymi i szybkie odnajdywa-nie odpowiedniego akapitu w tekście.

Forma referatu powinna być jasna i zwięzła. Oprócz tekstu referatu należy przygo-tować prezentację komputerową, przeźrocza, plansze albo pozostać przy tradycyj-nej tablicy i kredzie.

Przygotowanie prezentacji

Projektowanie prezentacji należy rozpocząć na papierze, korzystając z przygoto-wanej treści referatu; zaleca się więc „Start analog, not Digital”. Nie jest zalecane uruchamianie PowerPointa dopóki nie ma się już przemyślanej prezentacji i treści slajdów. Używanie PowerPointa w fazie tworzenia znacznie ogranicza nasze my-ślenie. Często tracimy czas na bawienie się z szablonami i czcionką, zamiast pra-cować nad treścią. Dlatego na początku należy spisać na papierze to, co chce się zamieścić na slajdach, naszkicować sobie układ całej prezentacji i układ każdego slajdu zanim usiądzie się przed komputerem.

Zaleca się stosować jeden slajd na jedną myśl czy na każdą kwestię, co po-zwala także na ich podkreślenie zdjęciem czy grafiką. Nie należy umieszczać za dużo informacji na jednym slajdzie. Częsta zmiana slajdów pozytywnie wpływa na dynamikę wystąpienia i utrzymanie uwagi słuchaczy.

Slajd nie powinien mieć więcej niż 6 linijek, każda po maksymalnie 6 słów, po to, aby były to hasła a nie zdania. Prezentacja ma wspierać referowanie, niedopusz-czalne jest wymaganie od słuchaczy, by sami czytali treść prezentacji.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

30

W treści prezentacji należy używać konkretów, ponieważ do nas przemawiają i zo-stają w pamięci na długo.

Wykorzystane piśmiennictwo: http://www.prezentio.com/knowhow.html http://www.pro-sanatate.eu/zebrania/referat

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

31

15. WYGŁASZANIE REFERATU

Nie wiem, na co się przyda mowa napuszona – Jean Baptiste Racine

Na początku wystąpienia upewniamy się, czy mikrofon jest włączony. Tytułowy slajd powinien byś wyświetlany na tyle długo, aby każdy go spokojnie przeczytał.

O wartości referatu decyduje przede wszystkim treść, nie bez znaczenia jednak pozostaje sposób jego wygłoszenia. Prelegent dąży do skoncentrowania uwagi słu-chających. W referatach ważną rolę spełniają: początek i zakończenie. Pierwszych kilka zdań powinno zainteresować audytorium, zachęcić do słuchania dalszych fragmentów.

W referacie nie należy używać obcojęzycznych (czasem niezrozumiałych) słów, jeżeli istnieją odpowiednie słowa polskie. Podczas wystąpienia nawiązujemy kon-takt wzrokowy z publicznością.

Wygłaszając referat, staramy się mówić krótkimi zdaniami, wyraźnie akcentować ważniejsze problemy, używając do tego tonu, gestu, mimiki. Nie mówimy, zbyt gło-śno, ani zbyt cicho.

Nie mówimy też zbyt szybko, bo to utrudnia uchwycenie głównych myśli i sporzą-dzanie notatek. Wielką wadą jest mówienie jednym tchem, bez przerw – wygłasza-ny referat staje się monotonny, co wywołuje nudę i obniża zainteresowanie wypo-wiedzią. Nie do przyjęcia jest korzystanie z notatek. Wykorzystujemy przygotowane obrazy z rzutnika lub slajdy z komputera.

Rys. 7 Wygłaszanie referatu http://demotywatory.pl/560486/Wyglaszanie-referatu

Referowanie nie może trwać dłużej niż 20 minut w jednym ciągu, bo nie uda się na dłużej przyciągnąć uwagi publiczności. Po 20 minutach warto ożywić czymś pre-zentację, np. zapytaniem słuchaczy o opinię, można też przeprowadzić 1-minutową dyskusję.

Bardzo ważne jest wygłoszenie referatu w przydzielonym czasie. Pomaga to osiągnąć zaplanowanie czasu wyświetlania i omawiania przygotowanych slajdów oraz pozwala na kontrolowanie go z wykorzystaniem animowanych GIF-ów.

Przed referowaniem należy przygotować kilka potencjalnych pytań, które słuchacze mogą zadać, oraz udzielać odpowiedzi w 3 krokach: 1) Podziękowanie – referent powinien docenić zadane pytanie. Świadczy o tym, że

słuchacz jest zainteresowany tematem.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

32

2) Powtórzenie pytania – pozwala prelegentowi upewnić się, że dobrze zrozumiał pytanie. Powtórzenie będzie też przydatne dla publiczności, która mogła nie do-słyszeć pytania. Pytany uzyskuje też czas na przemyślenie odpowiedzi.

3) Odpowiedź – może się zdarzyć, że prelegent nie jest w stanie podać odpowie-dzi, w takim wypadku powinien powiedzieć, że zajmie się tą kwestią po spotkaniu i że odpowie pytającemu osobiście. Najlepiej zapisać sobie pytanie i poprosić osobę o podanie kontaktu po spotkaniu, aby wysłać odpowiedź.

Zbyt swobodne zachowanie się podczas wygłaszania referatu, jak np. trzymanie rąk w kieszeni, trzymanie ramion z tyłu, trzymanie rąk na biodrach i stanie w roz-kroku, niedbały ubiór wywołują wrażenie lekceważenia uczestników konferencji. Wykładający z reguły nie ma takiego zamiaru, ale czasami nie zdaje sobie z tego sprawy. Referujący student nie powinien zwracać się do profesorów per pani/panie, tzn. bez używania stopnia czy tytułu naukowego.

Wykorzystane piśmiennictwo: http://www.prezentio.com/knowhow.html http://www.pro-sanatate.eu/zebrania/referat http://jerzy_woyke.users.sggw.pl/jakniereferowac.html http://www.mitr.p.lodz.pl/biomat/Pliki%20do%20pobrania/wyklad1.pdf

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

33

16. PRACE DYPLOMOWE

Sukces to drabina, po której nie sposób wspiąć się z rękami w kieszeniach – Philip Wylie

Praca dyplomowa to pisemna praca, której napisanie i obronienie jest z reguły ko-nieczne do zdobycia przez studenta dyplomu ukończenia uczelni oraz tytułu zawo-dowego.

Rodzaje prac dyplomowych, podział ze względu na rodzaj studiów: 1) praca licencjacka – pisana na koniec studiów I stopnia licencjackich. Obronie-

nie pracy upoważnia do posługiwania się tytułem licencjata. 2) praca inżynierska – pisana na koniec studiów I stopnia inżynierskich. Obronie-

nie pracy oraz zaliczenie egzaminu inżynierskiego upoważnia do posługiwania się tytułem inżyniera.

3) praca magisterska – pisana na koniec studiów II stopnia lub jednolitych magi-sterskich. Obronienie pracy upoważnia do posługiwania się tytułem magistra. Wy-jątki to kierunek lekarski, lekarsko-dentystyczny oraz weterynaria – absolwenci studiów na tych kierunkach nie piszą prac magisterskich.

W zależności od rodzaju i kierunku studiów formułowane są różne wymagania w stosunku do prac dyplomowych.

Praca dyplomowa przyjmuje postać dzieła liczącego zwykle od kilkudziesięciu stron, podzielonego na rozdziały i podrozdziały.

Prace dyplomowe pisane są pod kontrolą i z pomocą promotora, zwanego także kierownikiem pracy (na niektórych uczelniach, np. na Uniwersytecie Jagielloń-skim, formalnie nazywanego „opiekunem pracy magisterskiej”).

Przydział studentów do promotorów przeprowadzany jest przez Dziekana Wydziału po zakończeniu semestru poprzedzającego rozpoczęcie seminarium dyplomowego, zgodnie z wybraną przez studenta specjalnością. Efektem dokonanego przypisania studentów jest utworzenie grup seminaryjnych prowadzonych przez promotorów.

Warunkiem przyjęcia pracy w dziekanacie jest wcześniejsze uzyskanie absoluto-rium (zaliczenie wszystkich przedmiotów objętych programem studiów) oraz do-starczenie kompletu dokumentów ustalonych w Regulaminie studiów. Na wszyst-kich egzemplarzach pracy (lub co najmniej na jednym) konieczny jest zwykle pod-pis promotora z sentencją „pracę przyjąłem” i datą. Wraz z ustaloną liczbą egzem-plarzy w postaci papierowej z reguły wymagana jest wersja elektroniczna napisana w edytorze Word, zapisana na płycie CD.

Obrona pracy dyplomowej poprzedzona jest zazwyczaj wystawieniem jej recenzji przez recenzenta, konieczne jest uzyskanie recenzji pozytywnej.

Obrona pracy dyplomowej, zwana także egzaminem dyplomowym, przebiega przed komisją dyplomową według zasad ustalonych w Regulaminie studiów i za-leżnym od rodzaju studiów.

Jest to zazwyczaj egzamin ustny zakresem obejmujący materiał zawarty w pracy oraz poznany podczas studiów. Ocena ukończenia studiów wystawiana jest na po-stawie średniej ważonej uzyskanych ocen, oceny pracy dyplomowej wystawionej przez promotora i recenzenta oraz oceny egzaminu dyplomowego.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

34

POZYCJE DO UZUPEŁNIANIA WIEDZY

1. Cieciura Marek, Jak skutecznie studiować – Poradnik nie tylko dla studentów i maturzystów, Vizja Press&IT, Warszawa 2007

2. Cottrel Stella, Podręcznik umiejętności studiowania, Zysk S-ka, Poznań 2007. 3. Holmes Andrew, Skuteczne zdawanie egzaminów, Rebis 2007. 4. Rowentree Derek, Sztuka studiowania – podejście realistyczne, Zysk i S-ka, Po-

znań 2001. 5. Cieciura Marek: Testowe sprawdzanie wiedzy – Poradnik dla egzaminujących

i egzaminowanych, Vizja Press&IT, Warszawa 2008. http://www.et.vizja.net.pl/

http://www.nauka.gov.pl/dla-studentow/ http://szybkanauka.net/ http://www.szybkanauka.mkbe.pl/ http://szybkanauka.wordpress.com/ http://www.plagiat.pl

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

35

DODATEK 1. PODSTAWOWA TERMINOLOGIA

ABSOLUTORIUM - Stwierdzenie zakończenia studiów wyższych bez uzyskania dyplomu. Uzyskuje się po zdaniu wszystkich egzaminów i dokonaniu zaliczeń wy-maganych programem studiów

ABSTRAKT - Streszczenie publikacji naukowej lub książki, w którym w formie mak-symalnie skondensowanej, z jak największą liczbą słów kluczowych, zawarte są podstawowe tezy artykułu i najważniejsze jego wyniki

ADIUNKT - Pracownik naukowo-dydaktyczny posiadający co najmniej stopień dok-tora

AKADEMIA - Uczelnia, której jednostki organizacyjne posiadają co najmniej dwa uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora

ANOMIA - Dysonans moralny, jaki powstaje pomiędzy nieuczciwym postępkiem, a przypisywaną sobie i osobiście cenioną uczciwością

CZUCIOWIEC - Osoba która ma bardzo wyczulony zmysł dotyku, smaku i węchu

DONIOSŁE EGZAMINY - Od ich wyniku zależy los egzaminowanego (matura, eg-zamin wstępny na studia, egzamin komisyjny, egzamin dyplomowy)

DZIEKAN - Najważniejsza osoba na wydziale, kierująca w jego ramach sprawami uczelni. Jest przełożonym wszystkich pracowników oraz wszystkich studentów

ECTS - Kodeks rozwiązań dotyczących uznawania (okresu) studiów będącego jed-nym z podstawowych warunków wyjazdów w ramach programu Erasmus

EISENHOWERA ZASADA - Priorytety realizacji poszczególnych zadań ustala się według kryterium pilności i ważności. Wyróżnia się 4 klasy zadań.

FONETYZACJA - Polega na powtarzaniu spostrzeganych słów

GRAFICZNE NOTATKI (Mapy Myśli) - Stanowią schemat powiązań między słowa-mi kluczowymi. Pozwalają na zapisanie całego obrazu informacji na jednej kartce.

HARWARDZKI SYSTEM CYTOWAŃ - Funkcję przypisów pełni bibliografia załącz-nikowa. Odwołania w tekście głównym kończą się podaniem nazwiska autora i daty publikacji dokumentu oraz strony publikacji źródłowej.

IMMATRYKULACJA - Przyjęcie w poczet studentów szkoły wyższej. Odbywa się z reguły bardzo uroczyście, jest połączona z inauguracją roku akademickiego

KONCENTRACJA - Umiejętność maksymalnego skupienia uwagi na jednej rzeczy

KONSPEKTOWE NOTATKI - Zawierają najważniejsze treści zapisane w uporząd-kowany sposób. Zawarte są w nich główne myśli, tezy i zagadnienia.

KWESTOR - Pełni funkcję głównego księgowego uczelni i jest zastępcą kanclerza

LOGICZNA CAŁOŚĆ - Jedna z wymaganych cech referatu.

ŁAŃCUCHOWA METODA SKOJARZEŃ - Metoda wykorzystywana do zapamięta-nia określonego ciągu elementów, tzn. określonych elementów uszeregowanych w odpowiedniej kolejności

MNEMOTECHNIKA - Ogólna nazwa sposobów ułatwiających zapamiętanie, prze-chowywanie i przypominanie sobie informacji

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

36

NIESYNCHRONICZNE SZKOLENIE - Wymiana informacji między nauczycielem a studentami nie odbywa się w czasie rzeczywistym, pociąga to za sobą brak kon-taktu studenta z nauczycielem oraz współuczniami, którzy mogli by służyć radą i poprawiać błędy

PARETO - Autor zasady: 20% nakładu naszego czasu przynosi 80% wydajności

PLAGIAT - Skopiowanie cudzej pracy/pomysłu (lub jej części) i przedstawienie pod własnym nazwiskiem, np. obrazu, grafiki, fotografii, odkrycia, piosenki, wiersza, wy-nalazku, pracy magisterskiej, pracy doktorskiej, publikacji naukowej

POSTER - Forma graficznej prezentacji naukowej w postaci plakatu. Spopularyzo-wała się na dużych konferencjach naukowych, obecnie jedna z popularniejszych form prezentowania wyników badań

POWTARZANIE MATERIAŁU - Jeden z najlepszych sposobów wprowadzenia do trwałej pamięci informacji

POZDRAWIAM - Takim słowem nie powinno się kończyć e-maila do wykładowcy

RECENZENT - Pracownik naukowo-dydaktyczny opiniujący pracę dyplomową

REGRESJA - Jedna z przyczyn spowalniających szybkość czytania, czytamy wol-niej, bo patrzymy na te same słowa po kilka razy, powracamy do materiału, którego dobrze nie zrozumieliłśmy

REGULAMIN STUDIÓW - Określa organizację i tok studiów oraz związane z nimi prawa i obowiązki studenta

ROZTARGNIENIE - Brak skupienia, dekoncentracja

RZECZNIK DYSCYPLINARNY DO SPRAW STUDENTÓW - Powołany przez rekto-ra na okres kadencji organów uczelni spośród nauczycieli akademickich uczelni, pełni funkcję oskarżyciela przed komisją dyscyplinarną i jest związany poleceniami rektora

RZECZOWY EGZAMINATOR - Uważnie słucha, pozwala powiedzieć wszystko, co się wie. Zadaje on zwykle niewiele pytań, nie przeszkadza, jeśli trzeba - pomoże komentarzem lub uwagą wrócić na właściwy tok rozumowania

SKOKI OCZU - Jedna z przyczyn spowalniających szybkość czytania, podczas czy-tania oczy nie przesuwają się po linii gładko, tylko skaczą na początek, a następnie na koniec wiersza, bądź absorbują niektóre słowa

SŁUCHOWIEC - Osoba, która najchętniej uczy się słuchając na przykład wykładu lub jak czytają na głos

SMART - Wymaganie dot. stawianych celów: Konkretny, Mierzalny, Akceptowalny, Realny, Terminowy

SPOSTRZEGANIE - Pierwszy etap czytania informacji łącznie z przekazaniem jej do mózgu

STANDARDY KSZTAŁCENIA - Zbiór reguł kształcenia na studiach

STRES - Zjawisko biologiczne, stanowiące reakcję organizmu na jakiekolwiek sta-wiane mu wymagania - fizyczne lub psychiczne

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

37

STRESZCZENIOWE NOTATKI - Najprostszy i najbardziej rozpowszechniony spo-sób notowania. Polega na dosłownym zapisywaniu usłyszanych czy przeczytanych treści.

SUPLEMENT DO DYPLOMU - Uszczegółowiona i poszerzona informacja o prze-biegu studiów danej osoby

SYLLABUS - Program zajęć, w którym prowadzący zamieszcza tematy zajęć, lite-raturę z której powinniśmy korzystać oraz warunki zaliczenia przedmiotu

WEWNĘTRZNA ZGODNOŚĆ - Jedna z wymaganych cech referatu.

WITAM - Takim słowem nie powinno zaczynać się e-maila do wykładowcy

WIZUALIZACJA - Technika, która m.in. poprawia motywację i pomaga przezwycię-żyć stres, polega na wyobrażaniu sobie przyjemnych, dających odprężenie znaków, dźwięków, zapachów i obrazów

WOKALIZACJA - Jedna z przyczyn spowalniających szybkość czytania, odczytu-jemy na głos widziane wyrazy lub podczas czytania poruszamy ustami lub słyszymy wewnętrzny głos powtarzający kolejne słowa

WZROKOWIEC - Osoba której najmocniejszą stroną przy odbiorze informacji jest czytanie

ZAŁOŻYCIEL UCZELNI NIEPUBLICZNEJ - osoba fizyczna lub prawna, która utwo-rzyła uczelnię

ZAMIENNIKI CYFR - metoda obrazkowa oparta o zamianę cyfr w kształty, metoda rymowa oparta o dobieranie zamienników, które brzmią podobnie, jak wymawiane cyfry.

ZAPAMIĘTANIE - trzeci etap czytania czytania informacji następujący w wyniku przeniesienia informacji z pamięci krótkoczasowej (operacyjnej) do pamięci długo-czasowej (trwałej)

ZROZUMIENIE - drugi etap czytania informacji koncentrujący się na związkach po-szczególnych słów oraz połączeniach wyrazowych i zdań.

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

38

DODATEK 2. JĘZYK STUDENTÓW2

Słownictwo gwary młodzieży akademickiej związane jest przede wszystkim z na-uką, zabawą i warunkami życia, a jego cechą charakterystyczną, wypływającą ze spontaniczności, jest oryginalność, plastyczność, ekspresywność. W specyficznym żargonie studenckim da się zauważyć pewną prawidłowość – rozpada się on wy-raźnie na dwie grupy. Pierwsza z nich gromadzi słownictwo „szkolne” – mieściłyby się tutaj zatem:

nazwy poszczególnych kierunków, np.: „regały” (studenci bibliotekoznawstwa), „młotki” (wychowanie techniczne);

nazwy przedmiotów – są one przeważnie skontaminowane do jednego wyrazu z nazw wielowyrazowych; i tak na przykład zamiast „politycznych dylematów najnowszych dziejów Polski” mamy po prostu „dylematy”, zamiast „języka staro-cerkiewno-słowiańskiego” jest „escees” (scs); inne przykłady to: „opisówka”, „mechana”;

słownictwo związane z zaliczeniami: „koło” (kolokwium), „zalka” (semestralne zaliczenie przedmiotu), „zbierać autografy” („iść po autograf”, „zdobyć autograf” – wszystkie te synonimiczne określenia oznaczają uzyskanie wpisu w indeksie, a więc zaliczenia semestralnego), „chochlik” (biała, szczęśliwa kartka na egza-minie), „trening szarych komórek” (bardzo wytężona nauka w czasie sesji), „kampania wrześniowa” (sesja poprawkowa we wrześniu), „dziobać” („kuć”, „stukać” – oznaczają intensywną naukę), „motać się” (źle odpowiadać), itd.

Drugą grupę stanowi słownictwo „pozaszkolne”, związane ze studenckim życiem towarzyskim. Większość terminów jest w tym przypadku tworzona przez studentów mieszkających w akademikach – czyli deesach (DS = Dom Studenta). Część z nich wiąże się tylko i wyłącznie z mieszkaniem w domach studenckich. Do nich można zaliczyć przykładowo słownictwo typu: „gościować się” – pójść do kogoś „w gości”, a więc z wizytą, „współspacz(ka)” lub „walet” – to osoba, z którą niele-galnie mieszka się w jednym pokoju, itd.

Do grupy tej zaliczyć również można tzw. „słownictwo klubowe” – a więc wywodzą-ce się z klubów studenckich i związane z „rozrywkami kulturalno-towarzyskimi”. Odnajdujemy tu między innymi następujące wyrazy i wyrażenia: „iść na browar” („iść na bro” - pójść na piwo), „kupić ramkę” (paczkę papierosów, tzw. „wagonik”), „mieć szlugi” (papierosy), „zafiukać” (zapalić), „łoić” (pić alkohol), „dżamp” („dżam-preza”, „party” – impreza).

Charakterystyczną cechą środowiskowej gwary studenckiej są zmiany znaczenia wyrazów znanych, funkcjonujących w społeczeństwie. Neologizmy semantyczne są bardzo popularne i powszechne. I tak na przykład ogólnie znane wyrazy typu: „generał” (stopień wojskowy), „okienko” (małe okno), „witryna” (okno wystawowe), „kobieta”, w języku studentów uzyskują nowe – zaskakujące często znaczenia. Po studencku zatem „generał” to pół papierosa, „okienko” – brak jednych zajęć w normalnym dniu pracy, „witryna” – brak dwóch zajęć – a więc przerwa ok. 180-minutowa, a „kobieta” i to w dodatku „moja kobieta” – to po prostu żona studenta.

2 Niniejszy podpunkt stanowią fragmenty artykułu: Katarzyna Zielińska, Język studentów Uniwersytetu War-

mińsko-Mazurskiego, http://human.uwm.edu.pl/polonistyka/art/kazi.htm Patrz także: http://www.matura7.pl/index.php?url=tresc&id_tresc=14

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

39

Nietrudno jest zauważyć, że głównym bodźcem studenckiej twórczości językowej jest dążność do zaostrzenia ekspresji wyrazów, wzmocnienia ich ładunku emocjo-nalnego, a także wydobycia z nich różnorodnych efektów komicznych. Żargon stu-dencki cechuje wykorzystanie żartu językowego i gry słów. Humor zauważalny jest od razu, chociażby w słowach: „przyczłapy” – kapcie lub buty nieco znoszone; „dopieszczacz” – studencki Don Juan; „ferby” – ktoś, kto się powtarza lub jest nieautentyczny w swoich zdaniach; „owczy pęd” – lekceważenie zajęć; „narobić komuś trzody” – ośmieszyć, skompromitować kogoś; „odebrać fax” lub „warknąć w porcelankę” – udać się do toalety; „skanalizować” – „zgnębić” kogoś; „dzikunat” – to dziekanat; „mózgowe” i „zapomoga” to odpowiednio – stypendium naukowe i socjalne, na-

tomiast samo określenie „stypendium” zastąpione zostało przez „stypę”; „skryptorium” – to dawna czytelnia.

W ostatnich czasach rośnie również w sposób zastraszający ilość zapożyczeń z języka angielskiego. Czasami ulegają one niejakiemu „spolszczeniu”: „lukać” (ang. to look – patrzeć), „niusy” (ang. news – nowości, wiadomości). Podlegają one polskim regułom odmiany (lukam, luknij itd.; niusy, z niusami, itd.). Częściej jednak wyrazy takie są przejmowane z języka angielskiego i przyswajane przez środowi-sko bez próby najmniejszych nawet przystosowań. Łatwo to można zauważyć przy używaniu takich wyrazów, jak: „full” (pełny), „cool” (świetny), „sorry” (przepraszać – używane najczęściej w 1 osobie liczby pojedynczej – a więc przepraszam), „party” (impreza, zabawa). Zjawisko to cały czas się nasila, co jest faktem dość niepokoją-cym, bo posuwa się czasem do takich absurdów, że ktoś zamiast „przy okazji” mówi – „by the way”. Obecnie jest moda językowa, aby używać takich zwrotów – można mieć tylko nadzieję, że z czasem ta moda wśród studentów (i nie tylko, bo jest to zjawisko ogólne) przeminie, znudzi się i umrze śmiercią naturalną.

Przyglądając się żargonowi studenckiemu daje się zauważyć jego wielką specyfikę – jest niezrozumiały dla przeciętnego odbiorcy, bo kto spoza grona studenckiego zrozumie określenia: „fuksówka”, „stefan”, „spawać”? Powoduje to, że studenci w pewien sposób stają się zamkniętą grupą społeczną. Żargon studentów jest zależ-ny również od specyfiki samego kierunku studiów, a także od pomysłowości człon-ków uczelnianej wspólnoty. Dzięki temu język danej społeczności studenckiej jest językiem żywym i niesłychanie szybko się zmieniającym, zmierzającym do ciągłe-go odświeżania ekspresji. Przede wszystkim jednak jest to język „cementujący”, umożliwiający budowanie więzi wśród studentów i pomagający przetrwać im nieraz trudne chwile na uczelni.

Kilka uzupełnień:3 bańka, bania, bomba, kapa – ocena niedostateczna; beton – student podchodzący do zaliczenia bez wcześniejszego przygotowania; cegła – kilkusetstronicowy podręcznik; desant, spadochroniarz – studenci powtarzający rok, pojawiający sie jako nowi w

grupie studenckiej;

3 http://pl.wiktionary.org/wiki/Indeks:Gwara_studencka

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

40

giełda – zestaw notatek z danego przedmiotu, zebrany do szybkiej nauki i po-wtórki przed kolokwium bądź egzaminem;

kabat – kolega z uczelni; kampania wrześniowa – ciąg egzaminów poprawkowych odbywających się we

wrześniu; kobyła – przedmiot wymagający od studentów wyjątkowo dużo nauki; kolos, koło – kolokwium; kombajn – kolokwium z dużej części materiału, zazwyczaj odbywające się pod

koniec semestru; kosa – niezwykle wymagający prowadzący; kwit – ściąga; magazynier – magister (określenie stosowane w stosunku do osób, które dopiero

co obroniły pracę magisterską); okienko, okno – przerwa, czasami kilkugodzinna, między zajęciami; rozbójnik, zbój, kombajn – obszerne poprawkowe kolokwium dla studentów nie

mających zaliczonego przedmiotu; ryć, zakuwać, dziobać – intensywnie uczyć się na pamięć; słaby kabat – kolega z uczelni, który się nie uczy; stypa – stypendium naukowe lub socjalne; wędrówka ludów – masowe chodzenie za profesorami z prośbą o kolejny termin

na zaliczenie; zerówka – dodatkowy egzamin, pisany jeszcze przed rozpoczęciem sesji egza-

minacyjnej; jesienny zjazd młodych naukowców – wrześniowa egzaminacyjna sesja popraw-

kowa.

Błędy językowe w sformułowaniach dotyczących uczelni dotyczą konstrukcji skła-dniowych na uczelni i w uczelni.4 Zwykle konstrukcje te są stosowane zamiennie, bez względu na kontekst znaczeniowy czy stylistyczny. Słowniki poprawnej polsz-czyzny wprowadzają wyraźne rozróżnienie: „Iść do uczelni albo na uczelnię (w zna-czeniu: iść do gmachu uniwersytetu), ale: iść, zapisać się, wstąpić na uniwersytet (wstąpić na studia); pracować w uniwersytecie albo na uniwersytecie, ale: studio-wać, wykładać na uniwersytecie” – Słownik poprawnej polszczyzny pod red. W. Do-roszewskiego; „Zdawać, wstąpić, iść, dostać się na uniwersytet. Studiować poloni-stykę na uniwersytecie (nie: w uniwersytecie). Wykładać na uniwersytecie (nie: w uniwersytecie). Profesor, rektor uniwersytetu. Asystent, adiunkt uniwersytetu albo na uniwersytecie” – Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN pod red. A. Mar-kowskiego.

4 http://wydawnictwo.univ.rzeszow.pl/Jezykowe_porzadki_wokol_Uniwersytetu.pdf

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

41

DODATEK 3. CYTATY: NAUKA I WIEDZA

1. A to miej na pilnej pieczy, abyś czytał, kiedy tylko możesz - Mikołaj Rej

2. Bądzcie samoukami, nie czekajcie aż was nauczy życie - Stanisław Jerzy Lec

3. Bezużyteczną rzeczą jest uczyć się, lecz nie myśleć, a niebezpieczną my-śleć, a nie uczyć się niczego - Przysłowie chińskie

4. Błędów nie popełnia ten, kto nigdy nic nie robi - Teodor Roossevelt

5. Bo kto wiele słów wylewa, niewiele mądrości miewa - Biernat z Lublina

6. Boję się człowieka czerpiącego wiedzę z jednej książki - Anonim

7. Brak wiedzy pociąga za sobą zuchwałą pewność siebie, a wiedza niepew-ność - Tukidydes

8. Cała nasza nauka, w porównaniu z rzeczywistością, jest prymitywna i dzie-cinna - ale nadal jest to najcenniejsza rzecz, jaką posiadamy - Albert Einstein

9. Celem wiedzy teoretycznej jest prawda, a wiedzy praktycznej działanie - Ary-stoteles

10. Celem wykształcenia nie jest napełnienie umysłu człowieka faktami; zada-niem jest nauczyć go, jak ma używać umysłu do.. myślenia. A często zdarza się, że człowiek lepiej umie myśleć, nie będąc krępowany wiedzą przeszłości - Henry Ford

11. Chcesz być kimś w życiu, to ucz się, abyś nie zginął w tłumie. Nauka to potę-gi klucz - Ignacy Baliński

12. Ci, co łatwo zapominają, lżej zdają egzamin życiowy - Stanisław Jerzy Lec

13. Co my wiemy, to tylko kropelka. Czego nie wiemy, to cały ocean - Isaac Newton

14. Co szkodzi uczy - Erazm z Rotterdamu

15. Człowiek, który uczy się i uczy, ale nie stosuje poznanej wiedzy, jest jak rol-nik, który sieje i sieje, ale nie zbiera plonów z pola - przysłowie arabskie

16. Człowiek powinien studiować tylko to, do czego pcha go jego wewnętrzne pragnienie - Johann Peter Eckermann

17. Człowiek przez całe życie miło spędzał czas. Gdy już wszystko spędził zo-rientował się że coś chyba przegapił - Albert Einstein

18. Człowiek uczy się przez całe życie, z wyjątkiem lat szkolnych - Anonim

19. Człowiek z nową ideą w głowie to pomyleniec, oczywiście dopóki jego idea nie zatriumfuje - Mark Twain

20. Człowiek znacznie więcej wie, niż rozumie - Anonim

21. Czytanie i obowiązek to dwa niezbyt zgodne pojęcia. Najpiękniejsza książka, gdy musi być przeczytana, staje się wrogiem - Antoni Słonimski

22. Dawniej młodzież kierowała swe kroki na studia wyższe by być lepszą od in-nych, obecnie by nie pozostać w tyle za innymi - Gady Neave

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

42

23. Dla szczęścia człowieka mądrość jest ważniejsza niż wiedza - Phil Bosmans

24. Dotkliwie odczuwa się nadmiar wiedzy przy równoczesnym niedoborze mą-drości - Antoni Kępiński

25. Do sukcesu nie ma żadnej windy. Trzeba iść po schodach - Emil Oesch

26. Doświadczenie jest nauczycielem ignorantów - Liwiusz

27. Doświadczenie jest niczym innym jak pamięcią. Cała wiedza jest przypomi-naniem - Thomas Hobbes

28. Dzięki elektrokardiografom, dowiadujemy się, że tylu ludzi ma serce, bo elek-troencefalografom nikt już nie uwierzy - Jacek Wejroch

29. Dziś, bardziej niż kiedykolwiek, nauka wydaje się kluczem do przetrwania. Zarówno dla naszej planety jak i nas samych jako narodu, oraz naszego do-brobytu i bezpieczeństwa. Nadszedł czas, byśmy znowu naukę zaczęli trak-tować jako jedną z najważniejszych dziedzin życia - Barack Obama

30. Edukacja jest najskuteczniejsza drogą rozwoju, odnoszenia sukcesów i ży-ciowego spełnienia - Sylvia Rimm

31. Entuzjazm to delirium rozumu - Napoleon Bonaparte

32. Examinations are formidable even to the best prepared, for the greatest fool can ask more than the wisest man can answer (Egzaminy są straszne nawet dla najlepiej przygotowanych, gdyż największy głupiec może zadać pytanie, na które najmądrzejszy nie będzie umiał odpowiedzieć) - Charles Caleb Col-ton

33. Gdy uczyć będziemy ludzi, jak powinni myśleć, a nie co powinni myśleć, to unikniemy wielu nieporozumień - Georg Christoph Lichtenberg

34. Geniusz bez edukacji jest jak srebro leżące w kopalni - Benjamin Franklin

35. Geniusz jest inteligencją entuzjazmu - Fryderyk Christian Hebbel

36. Głównym celem edukacji jest nie nauka, lecz rozbudzenie ducha - Ernest Renan

37. Im mniej człowiek wie, tym łatwiej mu żyć. Wiedza daje mu wolność, ale unieszczęśliwia - Erich Maria Remarque

38. I śmiech niekiedy może być nauką - Ignacy Krasicki

39. Jak żelazo z bezczynności zdrowieje, a woda gnije lub marznie od zimna, tak umysł psuje się bez ćwiczenia - Leonardo da Vinci

40. Jaka z nauk jest najkonieczniesza? Oduczyć się rzeczy złych - Arystoteles

41. Jakże dziwne właściwości ma w sobie wiedza! Wczepia się w umysł, kiedy już raz go pochwyciła, tak jak uparte porosty czepiają się skały - Mary Shelley

42. Jest już jakoś tak na tym świecie, że niektórzy ludzie wymyślili, powiedzieli, napisali coś przed nami. Nie zawsze były to rzeczy dobre, potrzebne czy też chociażby prawdziwe. Jest już jakoś tak na tym świecie, że niektórzy ludzie nadal coś wymyślają, mówią lub piszą. Więc może należy się z tym zapo-znać? Ot, choćby po to, aby stwierdzić czy warto było tracić czas na przeczy-tanie ich - Anonim

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

43

43. Jest tylko jeden sposób nauki: poprzez działanie - Paulo Coelho

44. Jeszcze nie znalazłem tego, co szukam - Zespół U2

45. Jeśli staje się mistrzem w jakiejś dziedzinie, zyskuje sie na tym zrozumienie wielu innych rzeczy - Vincent van Gogh

46. Jeżeli chcesz się wystroić, potrzebny ci odpowiedni ubiór; jeżeli chcesz być mądry, potrzebna ci nauka - przysłowie buriackie

47. Jeśli nie chce się być ślepym trzeba nauczyć się patrzeć - Dzigme Rinpocze

48. Jeśli inżynier zrobi błąd ortograficzny, to się z niego śmieją. Gdy humanista nie umie zmienić kanałów w telewizorze, to jest z tego dumny - Źródło

49. Jeśli ktoś nie potrafi sformułować czegoś, to znaczy, że nie wie, jeśli wyraża się mętnie, znaczy to, że myśli ma mętne, jeśli nie znajduje słow, by się wy-powiedzieć, znaczy to, że nie myśli w ogóle - Leszek Kołakowski

50. Każda znajdująca się tu książka, każdy tom, posiadają własną duszę. I to za-równo duszę tego, kto daną książkę napisał, jak i dusze tych, którzy tę książ-kę przeczytali i tak mocno ją przeżyli, że zawładnęła ich wyobraźnią - Carlos Ruiz Zafón

51. Każdy, kto przestaje się uczyć jest stary, bez względu na to, czy ma 20 czy 80 lat. Kto kontynuuje naukę pozostaje młody. Najwspanialszą rzeczą w życiu jest utrzymywanie swojego umysłu młodym - Henry Ford

52. Każdy w piśmie powinien utrwalać działania i odruchy duszy tak jakby musiał innych z innymi zaznajomić. Chciałbym, aby pismo zastępowało cudze oczy - Atanazy

53. Kiedy nie jest w naszej mocy stwierdzić co jest prawdą, należy przyjąć roz-wiązanie najbardziej prawdopodobne - Kartezjusz

54. Kreatywność to pozwolenie sobie na popełnianie błędów, sztuką zaś to wie-dzieć, przy których błędach warto pozostać - Scott Adams

55. Książki powinni pisać znający potrzeby tych, dla których piszą... - Henryk Sienkiewicz

56. Kto nie uczy się przez całe życie, nie nauczył się najważniejszej rzeczy - Ra-iner Haak

57. Kto się przestaje rozwijać, umiera - Antoine de Saint-Exupery

58. Lekko i bez wysiłku, jednym pchnięciem otwieraja się tylko drzwi do zguby - Lew Tołstoj

59. Lepiej uczyć się rzeczy pożytecznych niż podziwianych - Augustyn Aureliusz

60. Ludzie przestają myśleć, gdy przestają czytać - Denis Diderot

61. Ludzie z celami odnoszą sukcesy ponieważ wiedzą dokąd zmierzają…To jest aż tak proste - Earl Nightingale

62. Ludzie uczą się w 25 procentach od mistrza, w 25 procentach słuchając sa-mych siebie, w 25 procentach od przyjaciół, a w 25 procentach uczy ich czas - Paulo Coelho

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

44

63. Ludzi nie obchodzi ile wiesz, dopóki nie wiedzą jak bardzo ci na nich zależy - Zig Ziglar

64. Ludzie uzdolnieni musza nieraz ustąpić ludziom zdolnym do wszystkiego - Robert Karpacz

65. Łatwiej niektórym książkę napisać, niż drugim ją przeczytać - Alojzy Żółkiew-ski

66. Mało umieć, lecz gruntownie, jest nieskończenie lepiej, niz umieć wiele po-wierzchownie - Samuel Smiles

67. Mądrości nie można przekazać. Wiedza, którą próbuje przekazywać mę-drzec, brzmi zawsze jak głupota - Hermann Hesse

68. Mądrzy nie są ci, którzy czytają wiele, ale ci, którzy czytaja rzeczy użyteczne - Arystyp z Cyreny

69. Mądry człowiek zna wszystko, człowiek sprytny wszystkich - Marion R. Kopmeyer

70. Metoda jest matką pamięci - Margaret Fuller

71. Milczenie pokrywa zarówno wiedzę jak i niewiedzę - Aleksander Fredro

72. Mówią, że niepełna wiedza jest rzeczą niebezpieczną, ale jednak nie tak złą, jak całkowita ignorancja - Terry Pratchett

73. Nagromadzenie danych to nie jest jeszcze nauka - Galileo Galilei

74. Najgorszym wrogiem wiedzy nie jest niewiedza, lecz wiedza połowiczna - En-rico Fermi

75. Najlepszy mikroskop nie przyczyni się do rozwoju nauki, gdy go się trzyma w szafie - Ludwik Hirszfeld

76. Najmocniej wierzy się w to, o czym wie się najmniej - Michel de Montaigne

77. Największą głupotą jest uczenie się tego, co potem trzeba zapomnieć - Alek-sander Dumas

78. Nasza wiedza ma początek w tym, co czujemy - Leonardo da Vinci

79. Nauczycielem wszystkiego jest praktyka - Juliusz Cezar

80. Nauka jest jak niezmierzone morze (...). Im więcej jej pijesz, tym bardziej je-steś spragniony - Stefan Żeromski

81. Nauka jest sprawą wielkich. Maluczkim dostają się nauczki - Stanisław Jerzy Lec

82. Nauka jest zbiorem wypróbowanych przepisów - Paul Ambroise Valery

83. Nauka, która trafia do uszu, lecz nie do serca, jest jak obiad jedzony w ma-rzeniach - przysłowie chińskie

84. Nauka nie buduje mostów nad przepaściami myśli, lecz po prostu stoi jako tablica ostrzegawcza - Karl Kraus

85. Nauka nie ma żadnej ojczyzny, gdyż wiedza ludzka obejmuje cały świat - Lu-dwik Pasteur

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

45

86. Nauka to najlepszy sposób zaspokajania ciekawości jednostek na koszt pań-stwa - Lev Artisimowich

87. Nauka to nic innego jak ukształtowany i zorganizowany zdrowy rozsądek - Aldous Haxley

88. Nauka to pokarm dla rozumu - Lew Tołstoj

89. Nauką i pieniędzmi drudzy Cię wzbogacą, mądrość musisz sam z siebie wła-sną dobyć pracą - Adam Mickiewicz

90. Naukę buduje się z faktów tak, jak dom buduje się z cegieł, ale samo nagro-madzenie faktów nie jest jeszcze nauką, podobnie jak kupa cegieł nie jest domem - Jules Henri Poincaré

91. Nic bardziej nie tamuje postępu wiedzy niż zła książka sławnego autora - Monteskiusz

92. Niechaj każdy ćwiczy się w tej sztuce, którą zna - Cyceron

93. Niedostateczna wiedza bywa groźniejsza od braku wiedzy - Dan Brown

94. Nieważna jest ilość wiadomości, lecz ich jakość. Można wiedzieć bardzo wie-le, nie wiedząc tego, co najpotrzebniejsze - Lew Tołstoj

95. Niewiedzę lepiej jest ukrywać - Plutarch

96. Niewielu ludzi myśli dwa, trzy razy do roku. Ja zdobyłem sławę, robiąc to raz albo dwa razy na tydzień - George Bernard Shaw

97. Nie ma większej potęgi niż wiedza - Platon

98. Nie mniemaj, ale wiedz - Andrzej Maksymilian Fredro

99. Nie staraj się zrozumieć wszystkiego, bo wszystko stanie sie niezrozumiałe - Demokryt z Abdery

100. Nie tylko sztuka i wiedza, ale także cierpliwość musi być częścią dzieła - Jo-hann Wolfgang Goethe

101. Nie wstyd nie wiedzieć, lecz wstyd nie pragnąć swojej wiedzy uzupełnić - Fe-liks Chwalibóg

102. Nie zawsze mów, co wiesz, ale zawsze wiedz, co mówisz - Klaudiusz

103. Nie złość się, nie narzekaj, ale rób użytek z rozumu - Baruch Spinoza

104. Niewiedza jest źródłem wszelkiego błędu - Novalis

105. Nigdy nie mów wszystkiego, co wiesz, ale wiedz zawsze, co mówisz - George Bernard Shaw

106. Nikt nie wie, do czego jest zdolnym, dopóki nie spróbuje - Publiusz Syrus

107. człowieku świadczą nie odpowiedzi, tylko pytania - Wolter

108. Odpowiedzi zawsze są dobre, to pytania są do nich niedopasowane - Radek Landowski

109. Odwaga jest to wiedza o tym, czego się bać, a czego nie - Platon

110. Okres nauki to czas, w którym bywasz pouczany przez kogoś, kogo nie znasz, o rzeczach, których nie chcesz wiedzieć - Gilbert Keith Chesterton

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

46

111. Pisanie polega nie na umiejętności pisania, lecz na umiejętności wykreślania tego, co jest źle napisane - Antoni Czechow

112. Po to być niepospolicie uczonym, trzeba zacząć od pospolitego uczenia się - Karol Dickens

113. Potrzebne są szalupy przed zalaniem wiedzą - Słowian Trocki

114. Po pierwsze - uczyć się, po drugie - uczyć się i po trzecie - uczyć się - Wło-dzimierz Lenin

115. Pouczać innych jest łatwiej niż siebie - Ajschylos

116. Prawdziwa wiedza to znajomość przyczyn - Francis Bacon

117. Po pierwsze Rozum, a po drugie Ciężka Praca - Alan Alexander Milne

118. Przez wiele lat ludzie nie zdawali sobie sprawy, jak wielka jest ich niewiedza - nie wiedzieli, czego konkretnie nie wiedzą. Ale teraz już wiedzą, czego nie wiedzą, i to ich niepokoi - Richard Saul Wurman

119. Przyłóż do nauki pilności, dostąpisz potem godności - przysłowie polskie

120. Sama wiedza nie wystarczy, trzeba jeszcze umieć ją stosować - Johann Wol-fgang Goethe

121. Samokształcenie jest kluczową dla XXI wieku kompetencją społeczeństwa wiedzy - Źródło

122. Szczęśliwy uczeń, któremu dziękuje nauczyciel - Talmud

123. Słuszne rozumowanie mocniejsze od silnych rąk - Sofokles

124. Słyszałem i zapomniałem, widziałem i zapomniałem, zrobiłem i zrozumiałem - Konfucjusz

125. Słuszny sposób myślenia pozwala zabrać głos także sercu - Schweitzer

126. Starcy we wszystko wierzą, dorośli we wszystko wątpią, młodzi wszystko wiedzą - Oskar Wilde

127. Stosunek pomiędzy nauką a myśleniem staje się autentyczny dopiero wów-czas, gdy dostrzegamy przedzielającą je przepaść - Martin Heidegger

128. Sukces wielu ludzi polegał na tym, że nie pozwolili, by edukacja przeszkadza-ła im w nauce - Źródło

129. To nie marmurowe przedsionki w przybytkach wiedzy świadczą o świetności intelektualnej - lecz duch i inteligencja badaczy - Aleksander Fleming

130. Trzeba się uczyć i wprawiać w zapominanie o sobie - Katherine Mansfield

131. Tyle jest w każdym poznaniu nauki, ile jest w nim matematyki - Immanuel Kant

132. Tylko geniusz mógłby żyć i przetrwać bez konieczności szkolenia - Margaret Fuller

133. Tylko głupiec ma odpowiedź na wszystko - Anatole France

134. Tylko ignorant lekceważy wykształcenie - Publilius Syrus

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

47

135. Uczenie jest jak wiosłowanie pod prąd – jeśli nie pracujesz, cofasz się – Chińskie przysłowie

136. Uczę się, patrząc na błędy innych - Menander

137. Umiejętność dostosowania się do potrzeb rynkowych jest chyba ważniejsza niż uzyskanie nawet bardzo solidnego wykształcenia w wąskiej specjalności - profesor Marcin Chrzanowski, rektor Politechniki Krakowskiej

138. Uniwersytety są skarbnicami wiedzy: studenci przychodzą ze szkół przeko-nani, że wiedzą już prawie wszystko; po latach odchodzą pewni, że nie wie-dzą praktycznie niczego. Gdzie się podziewa ta wiedza? Zostaje na uniwer-sytecie, gdzie jest starannie suszona i składana w magazynach - Terry Pra-tchett

139. Utrzymuję sześć wiernych sług. Nauczyli mnie oni wszystkiego, co umieli. Ich imiona to: Co? Dlaczego? Kiedy? Gdzie? Jak? Kto? - Rudyard Kipling

140. Wiedza daje pokorę wielkiemu, dziwi przeciętnego, nadyma małego - Lew Tołstoj

141. Wiedza dla użytku jakowego bieżącego uprawiana, zawsze, końcem końców, musi ostatecznie, nawet przez otrzymane swe rzeczywiste owoce służyć wie-dzy dla wiedzy - Cyprian Norwid

142. Wiedza kosztuje, ale płaci się tylko za niewiedzę - Andrzej Klawitter

143. Wiedza nie opiera się wyłącznie na prawdzie - Carl Gustav Jung

144. Wiedza o tym, jak się uczyć jest najważniejszą umiejętnością w życiu - Tony Buzan

145. Wiedza o tym, że w przeciągu tygodnia ma się spaść z rusztowania, znako-micie koncentruje umysł człowieka - Samuel Johnson

146. Wiedza, to ta część naszej niewiedzy, którą uporządkowaliśmy i skatalogo-waliśmy - Ambrose Bierce

147. Wiedzę buduje się z faktów, jak dom z kamienia; ale zbiór faktów nie jest wiedzą, jak stos kamieni nie jest domem - Henri Poincaré

148. Wiedzę można przyjąć od innych, ale mądrości trzeba nauczyć się samemu - Axel Munthe

149. Wiem, że nic nie wiem - Sokrates

150. Więcej ludzi staje sie dobrymi przez ćwiczenie, niż ich jest z natury - Demo-kryt z Abdery

151. Wykształcenie jest czymś, co prawie wszyscy otrzymują, wielu przekazuje dalej a tylko nieliczni posiadają - Karl Kraus

152. Większość nauczycieli traci czas na zadawanie pytań, które mają ujawnić to, czego uczeń nie umie, podczas gdy nauczyciel z prawdziwego zdarzenia sta-ra się za pomocą pytań ujawnić to, co uczeń umie lub czego jest zdolny się nauczyć - Albert Einstein

153. Wykształcenie: to, co mądremu pokazuje, jak mało umie, głupiemu zaś daje złudzenie, że umie dużo - Julian Tuwim

UMIEJĘTNOŚCI AKADEMICKIE W PIGUŁCE

48

154. Wyobraźnia bez wiedzy może stworzyć rzeczy piękne. Wiedza bez wyobraźni najwyżej doskonałe. - Albert Einstein

155. W swoim życiu musisz tylko kilka rzeczy zrobić dobrze, pod warunkiem, że nie robisz zbyt wielu rzeczy źle - Warren Buffett

156. W życiu chodzi o to, aby się uczyć tak, aby inni nie spostrzegli, że się czło-wiek uczy - Winston Churchill

157. Wziąłem kurs szybkiego czytania, zdołałem przeczytać “Wojnę i pokój” w dwadzieścia minut. To jest o Rosji - Woody Allen

158. W życiu nie ma kursu dla początkujących, od razu trafiamy do grupy zaawan-sowanych - Rainer Maria Rilke

159. Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy, ponieważ wiedza jest ograniczona - Albert Einstein

160. Za każdym razem, gdy książka trafia w kolejne ręce, za każdym razem, gdy ktoś wodzi po jej stronach wzrokiem, z każdym nowym czytelnikiem jej duch odradza się i staje się coraz silniejszy - Carlos Ruiz Zafón

161. Za książką kryje się autor. Jego pisanie jest więc zawsze listem do czytelnika. Piszemy zazwyczaj listy do przyjaciół. Książka jest listem autora do przyjacie-la - Jarosław Iwaszkiewicz

162. Zadanie nauki polega na tym, by zastąpić wizję faktami, a wrażenia dowoda-mi - John Ruskin

163. Zdolni studenci nie są bardziej inteligentni od innych. Ale mają inne umiejęt-ności, cele, nawyki, priorytety i strategie, ponieważ widzą proces uczenia się, szkołę, a nawet siebie w inny sposób - The Smart Student iClub

164. Zdolność do upraszczania to umiejętność eliminowania rzeczy niepotrzeb-nych, aby mogło przemówić to, co jest potrzebne - Hans Hofmann

165. Znane są tysiące sposobów zabijania czasu, ale nikt nie wie jak go wskrzesić - Albert Einstein

166. Z naszych studiów zachowujemy w pamięci ostatecznie tylko to, co możemy wykorzystać praktycznie - Johann Wolfgang Goethe

167. Z życiem jest tak jakoś zabawnie, że jeśli zadowolić nas może jedynie to, co najlepsze i nic innego, bardzo często najlepsze dostajemy - Somerset Mau-gham

168. Żeby nim być, trzeba się szybko uczyć i pojmować nowe rzeczy. Trzeba być też zdolnym do całkowitej koncentracji na przedmiocie nauki. Niezbędna jest też umiejętność metodycznego i systematycznego prowadzenia notatek z za-jęć, żeby móc się z nich potem uczyć - Albert Einstein

169. Życie ciągle odwraca nasza uwagę: nawet nie mamy czasu zorientować się od czego - Franz Kafka