Globalne bezpieczeństwo Globalne bezpieczeństwo ekologiczne –ekologiczne –

Ujęcie cybernetyczneUjęcie cybernetyczne

Neo-socjaldarwinizm jako Neo-socjaldarwinizm jako główne współcześnie zagrożeniegłówne współcześnie zagrożenie

Wykład IIWykład II 2 grudnia 2012 2 grudnia 2012

LesławLesław MichnowskiMichnowski

Wieloletni (1993-2011) członek Wieloletni (1993-2011) członek Komitetu PrognozKomitetu Prognoz

“Polska 2000 Plus” “Polska 2000 Plus” przy przy

Prezydium Polskiej Akademii NaukPrezydium Polskiej Akademii Nauk

www.kte.psl.plwww.kte.psl.pl

leslaw.michnowski@gmail.comleslaw.michnowski@gmail.com

Informacje dotyczące wykładu, Informacje dotyczące wykładu, w tym:w tym:

(1) prezentacje wykładów,(1) prezentacje wykładów,(2) wykaz literatury;(2) wykaz literatury;

(3) tematy prac zaliczeniowych(3) tematy prac zaliczeniowych

http://http://www.kte.psl.plwww.kte.psl.pl/UKSW12-13.htm/UKSW12-13.htm

Zapytania, wypowiedzi, komentarze:Zapytania, wypowiedzi, komentarze:leslaw.michnowski@gmail.comleslaw.michnowski@gmail.com

PowtórzeniePowtórzenie

Jan Paweł II: Jan Paweł II: W ostatnich latach byliśmy świadkami W ostatnich latach byliśmy świadkami (…) przełamania sztywnych podziałów świata na (…) przełamania sztywnych podziałów świata na

przeciwstawne bloki ideologiczne, polityczne i przeciwstawne bloki ideologiczne, polityczne i wojskowe (…) W tym samym jednak okresie inne wojskowe (…) W tym samym jednak okresie inne

zagrożenia osiągnęły poziom skrajnie niebezpieczny, zagrożenia osiągnęły poziom skrajnie niebezpieczny, co każe się obawiać co każe się obawiać „holokaustu ekologicznego„holokaustu ekologicznego””, ,

będącego skutkiem lekkomyślnego niszczenia będącego skutkiem lekkomyślnego niszczenia najważniejszych zasobów środowiska naturalnego i najważniejszych zasobów środowiska naturalnego i

coraz liczniejszych ataków na życie ludzkie.coraz liczniejszych ataków na życie ludzkie. (…) (…) niepohamowany pęd nielicznej grupy niepohamowany pęd nielicznej grupy

uprzywilejowanych do przywłaszczenia sobie dóbr uprzywilejowanych do przywłaszczenia sobie dóbr ziemi i do ich eksploatacji staje się przyczyną ziemi i do ich eksploatacji staje się przyczyną

nowego rodzaju zimnej wojny, tym razem między nowego rodzaju zimnej wojny, tym razem między Północą a Południem planety, między krajami Północą a Południem planety, między krajami

wysoko uprzemysłowionymi, a ubogimiwysoko uprzemysłowionymi, a ubogimi. (Sycylia’93). (Sycylia’93)

EKOHUMANIZM:EKOHUMANIZM: partnerskiepartnerskie współdziałanie dla dobra współdziałanie dla dobra

wspólnego/win-win wspólnego/win-win – wszystkich ludzi (bogatych – wszystkich ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysokorozwiniętych i w i biednych, społeczności wysokorozwiniętych i w

rozwoju opóźnionych), ich następców rozwoju opóźnionych), ich następców oraz oraz środowiska przyrodniczego środowiska przyrodniczego – – POWSZECHNIE POWSZECHNIE WSPOMAGANE nauką i wysoką techniką oraz WSPOMAGANE nauką i wysoką techniką oraz

KULTURĄ INFORMACYJNĄ.KULTURĄ INFORMACYJNĄ.====================================================================

Apel Warszawski - O ekorozwójApel Warszawski - O ekorozwój http://www.kte.psl.pl/apelw.htmhttp://www.kte.psl.pl/apelw.htm

Obecny kryzys finansowo-gospodarczy, Obecny kryzys finansowo-gospodarczy, w tym zadłużenia państwa – jawną fazą w tym zadłużenia państwa – jawną fazą

kryzysu globalnego ujawnionego prognozą kryzysu globalnego ujawnionego prognozą ostrzegawczą Pierwszego Raportu dla Klubu ostrzegawczą Pierwszego Raportu dla Klubu

Rzymskiego „Granice wzrostu” (GW/LtG) 1972.Rzymskiego „Granice wzrostu” (GW/LtG) 1972.

Meadows, D.H., …Granice wzrostu (1972)

Dwie koncepcje przezwyciężania kryzysu Dwie koncepcje przezwyciężania kryzysu globalnego („wyprostowania linii”) (I):globalnego („wyprostowania linii”) (I):

(1) (1) ekohumanistyczna ekohumanistyczna - drogą kooperacji dla - drogą kooperacji dla globalnego dobra wspólnego ukształtowanie globalnego dobra wspólnego ukształtowanie zdolności trwałego rozwoju całej światowej zdolności trwałego rozwoju całej światowej

społeczności, społeczności, nowej rewolucji naukowo-techniczno-nowej rewolucji naukowo-techniczno-przemysłowejprzemysłowej, w tym jakościowo nowych , w tym jakościowo nowych

– powszechną mądrością oraz sztuczną inteligencją – powszechną mądrością oraz sztuczną inteligencją wspomaganych – wspomaganych –

metod sterowania procesem życia społeczno-metod sterowania procesem życia społeczno-gospodarczo-przyrodniczego Ziemi.gospodarczo-przyrodniczego Ziemi. – ONZ „three- – ONZ „three-pillars” sustainable development, JPII CŻM.pillars” sustainable development, JPII CŻM.

((

Dwie koncepcje przezwyciężania Dwie koncepcje przezwyciężania kryzysu globalnego („wyprostowania linii”) (II):kryzysu globalnego („wyprostowania linii”) (II):

++(2) (2) neo-socjaldarwinistycznaneo-socjaldarwinistyczna – schładzania gospodarki (bezrobocie), – schładzania gospodarki (bezrobocie),

radykalnego zmniejszenia ilości konkurentów do radykalnego zmniejszenia ilości konkurentów do deficytowych zasobów życia (energia, naturalne, deficytowych zasobów życia (energia, naturalne, ekologiczne) – zerowego wzrostu/„ekologicznego ekologiczne) – zerowego wzrostu/„ekologicznego

holokaustu” holokaustu” (JPII, Sycylia 1993).(JPII, Sycylia 1993).

„Zerowy wzrost” 1971/95

Wykład IIWykład IINeo-socjaldarwinizm Neo-socjaldarwinizm

– pozorna troska o środowisko – pozorna troska o środowisko przyrodnicze – przyrodnicze –

jako główne współcześnie jako główne współcześnie zagrożeniezagrożenie

Wyludnia się wieś, Wyludnia się wieś, wyludnia się ojczyzna (…) wyludnia się ojczyzna (…)

To jest strategia samobójcza, To jest strategia samobójcza, przed którą trzeba się chronićprzed którą trzeba się chronić

Abp J. Michalik, DożynkiAbp J. Michalik, Dożynki 2012 2012

Meadows 1992/2004Meadows 1992/2004Tools for the Tools for the Transition to Sustainability Transition to Sustainability (…) (…) VISIONING VISIONING (…) Networking (…) (…) Networking (…) Truth-Telling Truth-Telling

(…) Learning (…) (…) Learning (…) LOVING LOVING (…). (…).

Another mental model says that the limits Another mental model says that the limits are real and close, and that there is not are real and close, and that there is not

enough time, and that enough time, and that people cannot be people cannot be moderate or responsible or moderate or responsible or

compassionate.compassionate. At least not in time. That At least not in time. That model is self-fulfilling. If the world’s people model is self-fulfilling. If the world’s people

choose to believe it, they will be proven choose to believe it, they will be proven right. The result will be collapse.right. The result will be collapse.

(Meadows 1992, 2004). (Meadows 1992, 2004).

Dennis Meadows 2009:Dennis Meadows 2009:dla przezwyciężenia globalnego kryzysudla przezwyciężenia globalnego kryzysu

(1) (1) We desperately need for We desperately need for populationpopulation, energy , energy use, material use, and pollution streams to use, material use, and pollution streams to be be

reducedreduced..http://www.euronatur.org/Interview_Dennis_Meadows.dehttp://www.euronatur.org/Interview_Dennis_Meadows.dennismeadows_en.0.htmnnismeadows_en.0.htm

(2) (2) If you want everyone to have the full potential If you want everyone to have the full potential of mobility, adequate food and self-development, of mobility, adequate food and self-development,

then it is then it is 1 or 2 billion1 or 2 billion..(mld, obecnie jest nas ok. 6,7 mld. osób) (mld, obecnie jest nas ok. 6,7 mld. osób)

http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,666175,http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,666175,00.html00.html

Dr. J. Kenneth Smail, Professor of Dr. J. Kenneth Smail, Professor of Anthropology, Emeritus, at Kenyon Anthropology, Emeritus, at Kenyon

CollegeCollege

Global population reduction: Global population reduction: confronting the inevitableconfronting the inevitable (2004)(2004)

the long-term sustainability of civilization will the long-term sustainability of civilization will require not just a leveling-off of human require not just a leveling-off of human

numbers as projected over the coming half-numbers as projected over the coming half-century, but a century, but a COLOSSAL reduction in COLOSSAL reduction in

both population and consumption.both population and consumption.

the Earth's long-term sustainable human carrying the Earth's long-term sustainable human carrying capacity, at what might be defined as an capacity, at what might be defined as an "adequate" to "moderately comfortable" "adequate" to "moderately comfortable"

developed-world standard of living, developed-world standard of living, MAY NOT BE MAY NOT BE MUCH GREATER THAN 2 TO 3 BILLION.MUCH GREATER THAN 2 TO 3 BILLION. (…)(…)

several investigators and organizations have several investigators and organizations have developed reasonably well thought out positions developed reasonably well thought out positions on future global population optima, and on future global population optima, and those those

estimates have all clustered estimates have all clustered IN THE RANGE OFIN THE RANGE OF 1 TO 3 BILLION.1 TO 3 BILLION.

http://www.worldwatch.org/node/563http://www.worldwatch.org/node/563 http://http://growthmadness.orggrowthmadness.org/2007/07/13//2007/07/13/

global-population-reduction-confronting-the-inevitableglobal-population-reduction-confronting-the-inevitable//

UNEP ReportUNEP Report - -12 maja 2011 12 maja 2011 (1)(1)By 2050, humanity could consume an By 2050, humanity could consume an estimated 140 billion tons of minerals, estimated 140 billion tons of minerals,

ores, fossil fuels and biomass per year ores, fossil fuels and biomass per year – – three times its current appetite three times its current appetite ––

(…) (…) is "far beyond what is likely is "far beyond what is likely sustainablesustainable” ” if realized at all given if realized at all given

FINITE WORLD RESOURCESFINITE WORLD RESOURCES (…). (…).

UNEP ReportUNEP Report (2) (2) Scenario 3: tough contraction of Scenario 3: tough contraction of

consumption in developed consumption in developed countries, converging with otherscountries, converging with others..

Industrialized Industrialized nations nations reduce reduce per per capita consumption capita consumption by two thirds by two thirds and and other other nations nations remain at current ratesremain at current rates, ,

resulting in a global per capita resulting in a global per capita consumption rate consumption rate (…) (…) the same as in the same as in

year 2000. year 2000.

Cele Cele NEO-SOCJALDARWINISTYCZNYCH NEO-SOCJALDARWINISTYCZNYCH działań antykryzysowych:działań antykryzysowych:

(1) zmniejszyć ilość użytkowników deficytowych (1) zmniejszyć ilość użytkowników deficytowych zasobów życia;zasobów życia;

(2) zmniejszyć zdolności rozrodcze (2) zmniejszyć zdolności rozrodcze Peryferii/słabszej części ŚS;Peryferii/słabszej części ŚS;

(3) pogorszyć warunki wyżywienia i ochrony (3) pogorszyć warunki wyżywienia i ochrony zdrowia oraz dostępności do innych osiągnięć zdrowia oraz dostępności do innych osiągnięć

rozwoju nauki i techniki (np. mieszkań) Peryferii;rozwoju nauki i techniki (np. mieszkań) Peryferii;

(4) wzmocnić zdolność obrony (4) wzmocnić zdolność obrony i samoobrony Centrum/silniejszej części ŚS.i samoobrony Centrum/silniejszej części ŚS.

Cele Cele EKOHUMANISTYCZNYCH EKOHUMANISTYCZNYCH działań działań antykryzysowych antykryzysowych (1)(1)::

(1) zracjonalizować zużywanie deficytowych (1) zracjonalizować zużywanie deficytowych zasobów naturalnych (w tym energii);zasobów naturalnych (w tym energii);

(2) zintensyfikować dostęp do (2) zintensyfikować dostęp do alternatywnych źródeł zasobów naturalnych;alternatywnych źródeł zasobów naturalnych;

(3) przebudować technosferę na życzliwą (3) przebudować technosferę na życzliwą środowisku (społeczno-przyrodniczemu);środowisku (społeczno-przyrodniczemu);

Cele Cele EKOHUMANISTYCZNYCH EKOHUMANISTYCZNYCH działań działań antykryzysowych antykryzysowych (2)(2)::

(4) zwiększyć DALEKOWZROCZNOŚĆ (4) zwiększyć DALEKOWZROCZNOŚĆ polityki;polityki;

(5) zwiększyć ELASTYCZNOŚĆ gospodarki;(5) zwiększyć ELASTYCZNOŚĆ gospodarki;

(6) zwiększyć EFEKTYWNOŚĆ (6) zwiększyć EFEKTYWNOŚĆ społecznego procesu pracy;społecznego procesu pracy;

(7) racjonalnie ograniczyć (7) racjonalnie ograniczyć nadmierną nadmierną kreatywność biologiczną kreatywność biologiczną

((rozrodczośćrozrodczość))

Elastyczność:Elastyczność:zdolność odpowiednio szybkiego zdolność odpowiednio szybkiego

dostosowywania form życia dostosowywania form życia do do

nowych jego uwarunkowań. nowych jego uwarunkowań.

Jak zapobiec globalnej katastrofie?Jak zapobiec globalnej katastrofie?

Jakiego rodzaju działania/zmiany Jakiego rodzaju działania/zmiany obronne obronne

– w takiej sytuacji – – w takiej sytuacji – mogą być podejmowane?mogą być podejmowane?

Kryzys globalny jest kryzysem Kryzys globalny jest kryzysem cywilizacyjnym, w tym cywilizacyjnym, w tym

aksjologicznymaksjologicznymJego przezwyciężenie wymaga Jego przezwyciężenie wymaga

zastąpienia współczesnej cywilizacji zastąpienia współczesnej cywilizacji społecznego darwinizmu społecznego darwinizmu

– cywilizacji śmierci – – cywilizacji śmierci – Cywilizacją Życia i Miłości -Cywilizacją Życia i Miłości -

Cywilizacją Ekohumanistyczną.Cywilizacją Ekohumanistyczną.

Jan Paweł II Jan Paweł II wiązał wiązał zasadę zasadę MIŁOŚCI MIŁOŚCI z z obowiązkiem współdziałania na rzecz obowiązkiem współdziałania na rzecz

WZAJEMNEGO ROZWOJU: WZAJEMNEGO ROZWOJU: „przykazanie «nic „przykazanie «nic zabijaj» staje się wezwaniem do czynnej zabijaj» staje się wezwaniem do czynnej miłości, która ochrania i troszczy się o miłości, która ochrania i troszczy się o

ROZWÓJ ŻYCIA BLIŹNIEGO ROZWÓJ ŻYCIA BLIŹNIEGO (...)„ (...)„ ((Veritatis Veritatis Splendor, p. 15.Splendor, p. 15.))

Miłość jest większa od sprawiedliwości, ponieważ Miłość jest większa od sprawiedliwości, ponieważ kochać to znaczy dawać, ofiarować coś mojego kochać to znaczy dawać, ofiarować coś mojego

drugiemu (…)drugiemu (…). (Caritas in veritate, p. 6) ; . (Caritas in veritate, p. 6) ;

W trakcie wykładu będziemy W trakcie wykładu będziemy poszukiwali dróg doprowadzenie do poszukiwali dróg doprowadzenie do

zrozumienia konieczności takiej wielkiej zrozumienia konieczności takiej wielkiej cywilizacyjnej przemiany oraz metod jej cywilizacyjnej przemiany oraz metod jej

dokonaniadokonaniaTaka przemiana to niezbędny warunek Taka przemiana to niezbędny warunek

odrzucenia neo-darwinizmu odrzucenia neo-darwinizmu społecznego oraz zapewnienia społecznego oraz zapewnienia

globalnego bezpieczeństwa globalnego bezpieczeństwa ekologicznego ekologicznego

Meadows, D.H., …Granice wzrostu (1972)

Globalny Monitoring Dynamiczny Globalny Monitoring Dynamiczny (GMD) GW/LtG 1972 m.in. ukazuje:(GMD) GW/LtG 1972 m.in. ukazuje:

(1) nieadekwatność stosunków (1) nieadekwatność stosunków społecznych; społecznych;

(2) krótkowzroczność; (2) krótkowzroczność; (3) wielką bezwładność światowej (3) wielką bezwładność światowej

społeczności (ŚS), w tym gospodarki, społeczności (ŚS), w tym gospodarki, orazoraz

(4) wielka zmienność uwarunkowań (4) wielka zmienność uwarunkowań życiażycia

Stosunki (relacje) społeczneStosunki (relacje) społeczne (orgware):(orgware):

sposób zorganizowania ludzi, sposób zorganizowania ludzi, dysponowanej przez nich techniki, dysponowanej przez nich techniki,

wiedzy i innych zasobów życia, wiedzy i innych zasobów życia, wraz z dominującą aksjologią, w wraz z dominującą aksjologią, w

systemową całość: system systemową całość: system społeczno-gospodarczy/system społeczno-gospodarczy/system

życia.życia.

Uwarunkowania życiaUwarunkowania życia: stan : stan społeczno-techniczno-przyrodniczego społeczno-techniczno-przyrodniczego

środowiska człowieka/systemu życia, w środowiska człowieka/systemu życia, w tym dostępność zasobów naturalnych i tym dostępność zasobów naturalnych i

energii, kondycja środowiska energii, kondycja środowiska przyrodniczego (zgodność z przyrodniczego (zgodność z potrzebami życia sż), poziom potrzebami życia sż), poziom

rozwarstwienia społecznego, poziom rozwarstwienia społecznego, poziom rozwoju n-t i dostępność wiedzy, itp, rozwoju n-t i dostępność wiedzy, itp,

Problem zmienności Problem zmienności uwarunkowań życiauwarunkowań życia

N. WienerN. WienerII Wojna światowaII Wojna światowa

Jak trafić do szybko Jak trafić do szybko przemieszczającego się celu?przemieszczającego się celu?

A. Toffler, Szok przyszłościA. Toffler, Szok przyszłości

FEEDBACKFEEDBACKsprzężenie zwrotne sprzężenie zwrotne nadążającenadążające

Podejmowanie działań dostosowawczych Podejmowanie działań dostosowawczych na podstawie stwierdzenia w praktyce na podstawie stwierdzenia w praktyce

dokonanych zmian w uwarunkowaniach dokonanych zmian w uwarunkowaniach życia życia

FEEDFORWARDFEEDFORWARDsprzężenie zwrotne sprzężenie zwrotne wyprzedzającewyprzedzające

Przewidywanie zmian w uwarunkowaniach Przewidywanie zmian w uwarunkowaniach życia i z wyprzedzeniem podejmowanie życia i z wyprzedzeniem podejmowanie

działań dostosowawczychdziałań dostosowawczych

Analiza systemowa Analiza systemowa w kształtowaniu polityki w kształtowaniu polityki

obrony i rozwoju, obrony i rozwoju, w tymw tym

bezpieczeństwa ekologicznegobezpieczeństwa ekologicznego

Dziękuję za uwagęDziękuję za uwagę

www.kte.psl.plwww.kte.psl.pl leslaw.michnowski@gmail.comleslaw.michnowski@gmail.com