Zarys Zarys cybernetycznej teorii cybernetycznej teorii

trwałego rozwoju trwałego rozwoju (sustainable development)(sustainable development)

Podatność innowacyjna – istotny Podatność innowacyjna – istotny warunek życia w SZiR warunek życia w SZiR

Wykład VIWykład VI19 marca 2014 19 marca 2014

LesławLesław MichnowskiMichnowski

Wieloletni (1993-2011) członek Wieloletni (1993-2011) członek Komitetu PrognozKomitetu Prognoz

“Polska 2000 Plus” “Polska 2000 Plus” przy przy

Prezydium Polskiej Akademii NaukPrezydium Polskiej Akademii Nauk

www.kte.psl.plwww.kte.psl.pl

leslaw.michnowski@gmail.comleslaw.michnowski@gmail.com

Powtórzenie i uzupełnieniaPowtórzenie i uzupełnienia

Wybrane podstawowe pojęcia:Wybrane podstawowe pojęcia:

1. Konstruktywność/destruktywność 1. Konstruktywność/destruktywność

2. Rozwój dojrzały (SCT lub Ś) 2. Rozwój dojrzały (SCT lub Ś)

3. Innowacyjna podatność3. Innowacyjna podatność

KonstruktywnośćKonstruktywność

przewaga konstrukcji, nad destrukcją, czyli przewaga konstrukcji, nad destrukcją, czyli skutków pozytywnych nad - nieuchronnie skutków pozytywnych nad - nieuchronnie

towarzyszącymi każdemu działaniu - skutkami towarzyszącymi każdemu działaniu - skutkami negatywnymi.negatywnymi.

SCT jest wewnętrznie konstruktywny, gdy SCT jest wewnętrznie konstruktywny, gdy jego życiu towarzyszy przewaga dotyczącej jego życiu towarzyszy przewaga dotyczącej go konstrukcji nad destrukcją, a wraz z tym go konstrukcji nad destrukcją, a wraz z tym

następuje następuje wzrost jego trwałości oraz jakości życia wzrost jego trwałości oraz jakości życia

stanowiących go podmiotów.stanowiących go podmiotów.

Rozwój dojrzały SCT lub Ś:Rozwój dojrzały SCT lub Ś:

gdy te systemy życia są zarówno gdy te systemy życia są zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie, wewnętrznie, jak i zewnętrznie,

konstruktywnekonstruktywne

Podatność innowacyjna:Podatność innowacyjna:taka forma struktury SCT/ONW, która taka forma struktury SCT/ONW, która

stymuluje aktywność poznawczo-stymuluje aktywność poznawczo-innowacyjną i wchłanianie innowacji. innowacyjną i wchłanianie innowacji.

Główne tezy poprzedniego wykładu:Główne tezy poprzedniego wykładu:

1. Wewnętrzna destruktywność ŚP jako skutek nie 1. Wewnętrzna destruktywność ŚP jako skutek nie przeprowadzenia transformacji humanistycznej, a przeprowadzenia transformacji humanistycznej, a

zatem patologicznego przekroczenia zarówno zatem patologicznego przekroczenia zarówno inercyjnej, jak i środowiskowej, granicy wzrostu ŚS.inercyjnej, jak i środowiskowej, granicy wzrostu ŚS.

2. Doprowadzenie do trwałej przewagi podmiotów 2. Doprowadzenie do trwałej przewagi podmiotów zewnętrznie konstruktywnych nad zewnętrznie zewnętrznie konstruktywnych nad zewnętrznie

destruktywnymi, jako warunek osiągnięcia SD ŚS.destruktywnymi, jako warunek osiągnięcia SD ŚS.

3. Podatność innowacyjna przedsiębiorstw jako 3. Podatność innowacyjna przedsiębiorstw jako istotny warunek eliminowania innowacjami istotny warunek eliminowania innowacjami

kryzysogennych konsekwencji kryzysogennych konsekwencji rozwoju nauki i technikirozwoju nauki i techniki

Warunkująca SD Warunkująca SD transformacja humanistyczna transformacja humanistyczna

jest wymuszona:jest wymuszona:1. zagrożeniem zniszczenia 1. zagrożeniem zniszczenia

– przy kontynuowaniu wzrostu elitarnego –– przy kontynuowaniu wzrostu elitarnego –wspomagającej elitę (jako Technika/T) wspomagającej elitę (jako Technika/T)

nie-elity;nie-elity; 2. pojawieniem się 2. pojawieniem się

SZiR, SZiR, a wraz z tym a wraz z tym

moralnej destrukcji moralnej destrukcji jako głównego czynnika jako głównego czynnika

wstrzymywania rozwoju SCT.wstrzymywania rozwoju SCT.

Transformacja humanistyczna SCT, Transformacja humanistyczna SCT, jako istotny współcześnie jako istotny współcześnie warunek SD (Rio+20, Fr.). warunek SD (Rio+20, Fr.).

A zatem – w jej ramach - konieczność: A zatem – w jej ramach - konieczność:1. antycypatywności;1. antycypatywności;

2. upodmiotowienia nie-elity, 2. upodmiotowienia nie-elity, w tym w tym

ukształtowania jej mądrości;ukształtowania jej mądrości;3. podziału pracy sterowniczej (strategiczna, 3. podziału pracy sterowniczej (strategiczna,

operacyjna, taktyczna);operacyjna, taktyczna);4. przemiany aksjologicznej 4. przemiany aksjologicznej

od egoizmu od egoizmu do dobra wspólnego wszystkich ludzi (bez ŚP).do dobra wspólnego wszystkich ludzi (bez ŚP).

Upodmiotowienie nie-elity:Upodmiotowienie nie-elity:zmiana statusu społecznego osób tworzących zmiana statusu społecznego osób tworzących

nie-elitę, zaktywizowanie i włączenie ich nie-elitę, zaktywizowanie i włączenie ich potencjału intelektualnego w proces potencjału intelektualnego w proces

ekospołecznie użytecznej ekospołecznie użytecznej – szczególnie poznawczo-innowacyjnej - – szczególnie poznawczo-innowacyjnej -

aktywności twórczej, w tym aktywności twórczej, w tym (głównie na poziomie taktycznym) (głównie na poziomie taktycznym)

projektowania rozwojowych działań i projektowania rozwojowych działań i podejmowania sterowniczych decyzjipodejmowania sterowniczych decyzji

Bez upodmiotowienia nie-elityBez upodmiotowienia nie-elitynie można nie można

w SZiR w SZiR skutecznie eliminować skutecznie eliminować

negatywnych następstw negatywnych następstw - coraz szybciej wraz z rozwojem n -t. - coraz szybciej wraz z rozwojem n -t.

postępującej - postępującej - moralnej destrukcji moralnej destrukcji

(do niedawna poprawnych, lecz już (do niedawna poprawnych, lecz już niezgodnych z nowymi uwarunkowaniami, niezgodnych z nowymi uwarunkowaniami,

form życia SCT). form życia SCT).

Trzy fazy wzrostu elitarnego:Trzy fazy wzrostu elitarnego:1. w walce wyboru i – wspomaganego przez 1. w walce wyboru i – wspomaganego przez

nie-elitę - kształtowania elity;nie-elitę - kształtowania elity;2. stymulowania rozwoju n.-t. wraz z 2. stymulowania rozwoju n.-t. wraz z

powstrzymywaniem powstrzymywaniem rozwoju nie-elity;rozwoju nie-elity;

3. odrzucającej egoizm na rzecz dobra 3. odrzucającej egoizm na rzecz dobra wspólnego elity i nie-elity, przemiany wspólnego elity i nie-elity, przemiany

aksjologicznej elity – warunku transformacji aksjologicznej elity – warunku transformacji humanistycznej.humanistycznej.

Kryzys globalny skutkiem Kryzys globalny skutkiem nie zakończenia, przez ŚS,nie zakończenia, przez ŚS,

etapu wzrostu elitarnego (faza III) etapu wzrostu elitarnego (faza III) i nie dokonania i nie dokonania

transformacji humanistycznej, transformacji humanistycznej, zaś, w efekcie, początkowo: zaś, w efekcie, początkowo:

- wejścia w stan stagnacji regresywnej, - wejścia w stan stagnacji regresywnej, a następnie a następnie

(w wyniku spowodowania tym kryzysu (w wyniku spowodowania tym kryzysu globalnego) globalnego)

- rozpoczęcia kształtowania stanu wzrostu - rozpoczęcia kształtowania stanu wzrostu regresywnego (w tym totalitaryzmu „ukrytego” regresywnego (w tym totalitaryzmu „ukrytego”

(JPII)/„cybernetycznego”). (JPII)/„cybernetycznego”).

SCT,SCT, po transformacji humanistycznej, po transformacji humanistycznej, w stanie wzrostu nie-elitarnego, w stanie wzrostu nie-elitarnego,

czyli czyli nadal w stanie rozwoju nadal w stanie rozwoju

wstępnego/niedojrzałego – zewnętrznie wstępnego/niedojrzałego – zewnętrznie destruktywnego.destruktywnego.

Rozwój elity i nie-elity Rozwój elity i nie-elity kosztem środowiska/ŚP. kosztem środowiska/ŚP.

..

Osiągnięcie przez SCT Osiągnięcie przez SCT – wraz z transformacją humanistyczną –– wraz z transformacją humanistyczną –

stanu wzrostu nie-elitarnego,stanu wzrostu nie-elitarnego,to warunek to warunek

rozwojowego przekroczenia rozwojowego przekroczenia zarówno inercyjnej, jak i następnie zarówno inercyjnej, jak i następnie

środowiskowej, środowiskowej, (po transformacji ekohumanistycznej) (po transformacji ekohumanistycznej)

granicy wzrostu SCT.granicy wzrostu SCT.

Transformacja ekohumanistycznaTransformacja ekohumanistyczna

Transformacja ekohumanistyczna:Transformacja ekohumanistyczna:

1. zmiana aksjologii na ekohumanistyczną, 1. zmiana aksjologii na ekohumanistyczną, czyli dobra wspólnego zarówno wszystkich czyli dobra wspólnego zarówno wszystkich

ludzi, jak i ŚP;ludzi, jak i ŚP;2. rozbudowa informacyjnego systemu 2. rozbudowa informacyjnego systemu

dostępu do wiedzy o kompleksowych (w tym dostępu do wiedzy o kompleksowych (w tym przyrodniczych) przyrodniczych)

skutkach działań SCT i innych zmian w ŚP.skutkach działań SCT i innych zmian w ŚP.3. ujęcie w rachunku korzyści i kosztów 3. ujęcie w rachunku korzyści i kosztów

działalności społeczno-gospodarczej, jego działalności społeczno-gospodarczej, jego przyrodniczych składników;przyrodniczych składników;

Transformacja ekohumanistyczna (2):Transformacja ekohumanistyczna (2):

4. opanowanie umiejętności zapewniania 4. opanowanie umiejętności zapewniania dostępu do alternatywnych źródeł zasobów dostępu do alternatywnych źródeł zasobów naturalnych, wcześniej, aniżeli wyczerpane naturalnych, wcześniej, aniżeli wyczerpane

zostaną ich źródła aktualnie dostępne; zostaną ich źródła aktualnie dostępne; 5. opanowanie umiejętności 5. opanowanie umiejętności

WSPÓŁsterowania procesem życia ŚP;WSPÓŁsterowania procesem życia ŚP;6. kształtowanie warunków symbiozy w 6. kształtowanie warunków symbiozy w

układzie: SCT-ŚP. układzie: SCT-ŚP.

Ukształtowanie, Ukształtowanie, w stanie wzrostu nie-elitarnego, w stanie wzrostu nie-elitarnego,

zdolności antycypatywności zdolności antycypatywności stworzy możliwość stworzy możliwość

rozpoznania rozpoznania zbliżania się SCT zbliżania się SCT

do środowiskowej granicy jego wzrostu do środowiskowej granicy jego wzrostu i rozwojowe i rozwojowe

(wraz z transformacją ekohumanistyczną) (wraz z transformacją ekohumanistyczną) jej przekroczenie.jej przekroczenie.

Rozwój dojrzały SCT jako skutek dwu Rozwój dojrzały SCT jako skutek dwu transformacji: transformacji:

humanistycznej i ekohumanistycznej, humanistycznej i ekohumanistycznej, umożliwiających rozwojowe przekroczenie umożliwiających rozwojowe przekroczenie

obu granic wzrostu: obu granic wzrostu: zarówno inercyjnej, zarówno inercyjnej,

jak i jak i środowiskowej.środowiskowej.

Warunkiem istotnymWarunkiem istotnym – umożliwiającego SD – – umożliwiającego SD – upodmiotowienia nie-elityupodmiotowienia nie-elity

jest doprowadzenie jest doprowadzenie odpowiednio dużej ilości odpowiednio dużej ilości

SCT/organizacji naukowo-wytwórczych SCT/organizacji naukowo-wytwórczych do stanu dojrzałoścido stanu dojrzałości

wraz z ukształtowaniem ich wraz z ukształtowaniem ich PODATNOŚCI INNOWACYJNEJ.PODATNOŚCI INNOWACYJNEJ.

Dla SD niezbędne Dla SD niezbędne ekospołecznie użyteczne innowacje:ekospołecznie użyteczne innowacje:1. doskonalące (nadal moralnie nie 1. doskonalące (nadal moralnie nie

zdegradowane techniki), orazzdegradowane techniki), oraz2. nowatorskie, kreujące 2. nowatorskie, kreujące

– z już istniejących elementów software i – z już istniejących elementów software i hardware - hardware -

techniki jakościowo odmienne od dotąd techniki jakościowo odmienne od dotąd stosowanych).stosowanych).

Podatność innowacyjna Podatność innowacyjna SCT/organizacji naukowo-wytwórczej (ONW)SCT/organizacji naukowo-wytwórczej (ONW)

zależy od jej:zależy od jej:- pojemności informacyjnej; - pojemności informacyjnej; - sprawności informacyjnej; - sprawności informacyjnej;

- elastyczności, oraz - elastyczności, oraz - odpowiedniego przewyższania, skalą - odpowiedniego przewyższania, skalą podobnego naukowo-technologicznie podobnego naukowo-technologicznie

wytwarzania, „optymalnego minimum”, wytwarzania, „optymalnego minimum”, dotyczącego aktualnie wytwarzanej techniki dotyczącego aktualnie wytwarzanej techniki

Pojemność informacyjna SCT:Pojemność informacyjna SCT:

jego zdolność do osiągnięcia określonego nią jego zdolność do osiągnięcia określonego nią maksymalnego poziomu jakości SCT, w maksymalnego poziomu jakości SCT, w

wyniku jego optymalnego uorganizowania.wyniku jego optymalnego uorganizowania.

Pojemność informacyjna SCT zależy od ilości Pojemność informacyjna SCT zależy od ilości i jakości tworzących go elementów i jakości tworzących go elementów

(i = B(n,q)1/s), oraz adekwatności jego (i = B(n,q)1/s), oraz adekwatności jego homeostatuhomeostatu

Sprawność informacyjna:Sprawność informacyjna:stosunek informacji odwzorowujących stosunek informacji odwzorowujących

system: SCT –Ś, możliwych do system: SCT –Ś, możliwych do pozyskania, względem tych z nich, które pozyskania, względem tych z nich, które

są wykorzystywane w obronie życia i są wykorzystywane w obronie życia i rozwoju SCT.rozwoju SCT.

Sprawność informacyjna SCT Sprawność informacyjna SCT m.in. zależy od (1):m.in. zależy od (1):

1. jego potencjału intelektualnego, w tym 1. jego potencjału intelektualnego, w tym mądrości;mądrości;

2. potencjału sztucznej inteligencji, w tym 2. potencjału sztucznej inteligencji, w tym metod symulacji komputerowej i metod symulacji komputerowej i

automatyzacji wytwarzania;automatyzacji wytwarzania;3. ilości i poprawnej lokalizacji obserwatorów 3. ilości i poprawnej lokalizacji obserwatorów

systemu: SCT –Ś;systemu: SCT –Ś;4. sprawności kanałów przekazu informacji, w 4. sprawności kanałów przekazu informacji, w

tym ilości punktów retransmisji;tym ilości punktów retransmisji;

Sprawność informacyjna SCT Sprawność informacyjna SCT m.in. zależy od (2):m.in. zależy od (2):

5. sprawności magazynowania i dostępności 5. sprawności magazynowania i dostępności informacji;informacji;

6. zdolności wykorzystywania informacji, w 6. zdolności wykorzystywania informacji, w tym elastyczności SCT;tym elastyczności SCT;

7. innowacyjnej podatności SCT;7. innowacyjnej podatności SCT;8. stosunków podziału na zasadzie 8. stosunków podziału na zasadzie

ekospołecznej sprawiedliwości. ekospołecznej sprawiedliwości.

Ekospołeczna sprawiedliwość:Ekospołeczna sprawiedliwość:

podział efektów społecznego procesu pracy, w tym podział efektów społecznego procesu pracy, w tym pracy poznawczo-innowacyjnej,pracy poznawczo-innowacyjnej,

w odniesieniu do podmiotów:w odniesieniu do podmiotów:1. zewnętrznie konstruktywnych: 1. zewnętrznie konstruktywnych:

proporcjonalnie do ekospołecznej użyteczności ich proporcjonalnie do ekospołecznej użyteczności ich aktywności;aktywności;

2. normalnie zewnętrznie destruktywnych (w stanie 2. normalnie zewnętrznie destruktywnych (w stanie rozwoju wstępnego): proporcjonalnie do rozwoju wstępnego): proporcjonalnie do

prognozowanej ich ekospołecznej użyteczności po prognozowanej ich ekospołecznej użyteczności po osiągnięciu stanu rozwoju dojrzałego;osiągnięciu stanu rozwoju dojrzałego;

3. patologicznie zewnętrznie destruktywnych (w stanie 3. patologicznie zewnętrznie destruktywnych (w stanie wewnętrznej i zewnętrznej destruktywności): wewnętrznej i zewnętrznej destruktywności):

proporcjonalnie do prognozowanej ekospołecznej proporcjonalnie do prognozowanej ekospołecznej użyteczności skutków ich rewitalizacji.użyteczności skutków ich rewitalizacji.

Odpowiednie przewyższanie Odpowiednie przewyższanie - skalą podobnego naukowo-technologicznie - skalą podobnego naukowo-technologicznie

wytwarzania – wytwarzania – jej „optymalnego minimum”, jej „optymalnego minimum”,

(dotyczącego aktualnie wytwarzanej techniki), (dotyczącego aktualnie wytwarzanej techniki),

to istotny warunek to istotny warunek podatności innowacyjnej, podatności innowacyjnej,

w tym w tym „innowacyjnego przymusu” „innowacyjnego przymusu”

(dotyczącego zarówno innowacji (dotyczącego zarówno innowacji doskonalących, jak i nowatorskich).doskonalących, jak i nowatorskich).

„„Optymalne minimum” Optymalne minimum” skali naukowo-technologicznie podobnego skali naukowo-technologicznie podobnego

wytwarzania: wytwarzania: taka skala wytwarzania taka skala wytwarzania

- określonego poziomu rozwoju – - określonego poziomu rozwoju – danej techniki, danej techniki,

przy której KKJT/K jest najmniejszy przy której KKJT/K jest najmniejszy

Kompleksowy Koszt Jednostkowy Techniki Kompleksowy Koszt Jednostkowy Techniki (KKJT/K) - (KKJT/K) -

odniesiony do jednostkowego zastosowania odniesiony do jednostkowego zastosowania danej techniki koszt: danej techniki koszt:

- jej wytworzenia,jej wytworzenia,- eksploatowania,eksploatowania,- likwidacji, oraz likwidacji, oraz - odtworzenia środowiska społeczno-odtworzenia środowiska społeczno-

przyrodniczego zdegradowanego w wyniku przyrodniczego zdegradowanego w wyniku stosowania danej techniki, w tym stosowania danej techniki, w tym odtworzenia zużytej bazy paliwowo-odtworzenia zużytej bazy paliwowo-surowcowej (albo zapewnienia dostępu do surowcowej (albo zapewnienia dostępu do źródeł alternatywnych).źródeł alternatywnych).

Małe jest piękne?Małe jest piękne?

Przy zbyt małej skali wytwarzania brak Przy zbyt małej skali wytwarzania brak innowacyjnej podatnościinnowacyjnej podatności

Podatność innowacyjna SCT/ONW istotnie Podatność innowacyjna SCT/ONW istotnie zależna od jej sprawności informacyjnej, zależna od jej sprawności informacyjnej,

w tym zwłaszcza w tym zwłaszcza poprawnej formy poprawnej formy

struktury kanałów informacyjnych struktury kanałów informacyjnych w układzie: w układzie:

ONW - użytkownicy wytworów – dalsze ONW - użytkownicy wytworów – dalsze środowisko ONWśrodowisko ONW

Dziękuję za uwagę.Dziękuję za uwagę.

leslaw.michnowski@gmail.comleslaw.michnowski@gmail.com