Powstanie styczniowe

� W 1795 roku Polska utraciła niepodległość. Rok wcześniej Polacy próbowali bronić niezawisłości kraju, wzniecając powstanie kościuszkowskie, w którym walczyli kosynierzy. Do kolejnego powstania (zwanego listopadowym) doszło w 1830 r. Zasłynęli w nim żołnierze 4. Pułku Piechoty Liniowej, tzw. czwartacy.

Powstanie listopadowe

� Pierwszym polskim zrywem wyzwoleńczym od czasu utraty niepodległości było powstanie listopadowe. Przerodziło się ono w wojnę polsko-rosyjską, trwającą w latach 1830-1831. Wojna ta, na skutek nieudolności naczelnych wodzów, zakończyła się klęską wojsk polskich.

Powstanie styczniowe

� Kolejnym powstaniem narodowym było powstanie styczniowe. Było to największe polskie powstanie. Trwało od stycznia 1863 roku do kwietnia 1864 roku.

� Po upadku powstania listopadowego Rosja postanowiła wprowadzić w Królestwie Polskim nowy porządek. Pozbawiła więc Królestwo konstytucji, armii i własnego szkolnictwa. Narzucone zostały restrykcje gospodarcze. W miejsce województw, na które dotąd podzielony był kraj, wprowadzono gubernie. W Warszawie zbudowano cytadelę, której armaty wymierzone były w miasto, gotowe stłumić każdy przejaw buntu jego mieszkańców.

Karykatura. Car uspokaja polskich buntowników[rysunek został zamieszczony w angielskiej prasie po upadku powstania listopadowego].

Iwan Paskiewicz

� W imieniu cara władzę w Królestwie Polskim sprawował namiestnik. Po powstaniu listopadowym został nim dowodzący zdobyciem Warszawy Iwan Paskiewicz. Piastując to stanowisko, prowadził politykę represji i rusyfikacji narodu polskiego.

Jak sądzisz, co może oznaczać wyrażenie "noc paskiewiczowska"?

Jest to:� Inna nazwa święta ludowego zwanego nocą świętojańską.� Okres w historii Polski po upadku powstania listopadowego,

charakteryzujący się represjami rosyjskimi wobec Królestwa Polskiego, którego namiestnikiem był Iwan Paskiewicz.

� Okres w historii Polski po upadku powstania listopadowego, charakteryzujący się rozwojem gospodarczym i kulturalnym ziem Królestwa Polskiego, którego namiestnikiem był Iwan Paskiewicz.

Sytuacja w Rosji

� W 1856 roku Rosja przegrała wojnę z Turcją, Francją i Anglią, zwaną wojną krymską. Państwo rosyjskie przeżywało kryzys.

Oblężenie Sewastopola przez wojska angielskie i francuskie (1854-1855).

Przegrana Rosjan

� Po tej porażce car zmienił politykę wobec Królestwa Polskiego. Surowe do tej pory postępowanie wobec Polaków zostało złagodzone. Zwolniono więźniów politycznych, pozwolono Polakom zakładać własne organizacje społeczne i gospodarcze, zezwolono na otwarcie polskiej szkoły wyższej, którą była Akademia Medyko-Chirurgiczna.

Jak sądzisz, zmiana polityki Rosji wobec Królestwa Polskiego była wyrazem tego, że:

� Władze rosyjskie zmieniły swoje nastawienie do Polaków i zdecydowały się na wprowadzenie reform mających w przyszłości doprowadzić do powstania niepodległego państwa polskiego.

� Władze rosyjskie zaczęły prowadzić politykę ustępstw, licząc na to, że Polacy w końcu pogodzą się z losem i staną się wiernymi poddanymi cara.

� Władze rosyjskie zmieniły politykę wobec Królestwa Polskiego, ponieważ Rosja po wojnie krymskiej była osłabiona i car nie chciał dopuścić do wybuchu kolejnego powstania.

Narodowe manifestacje

� W wyniku złagodzenia polityki przez władze rosyjskie, w społeczeństwie polskim wzrosły nastroje patriotyczne. Mieszkańcy Warszawy coraz częściej organizowali narodowe manifestacje.

Dwa ugrupowania

� W społeczeństwie polskim powstały dwa główne ugrupowania, które miały odmienny pogląd na sposób dalszego postępowania wobec Rosji.

� Zad. 1 i 2

� Zad. 3

Czerwoni i Biali

� Kiedy Czerwoni usilnie pracowali nad przygotowaniem powstania, które planowali rozpocząć na wiosnę 1863 roku, a Biali starali się uspokoić nastroje społeczne, Wielopolski myślał, jak nie dopuścić do zrywu powstańczego.

� W końcu Naczelnik postanowił, że ogłosi pobór do wojska, tzw. brankę. Rozkazał zatem sporządzić imienne listy poborowych. Umieszczono na nich te osoby, które podejrzewano o działalność spiskową.

� Zad 4

� Chcesz zobaczyć film o powstaniu? Jest tylko jeden warunek. Odpowiedz na poniższe pytanie.

� Oto fragment odezwy, jaką władze powstańcze skierowały do narodów Polski, Litwy i Rusi 22 stycznia 1863 r., czyli w momencie wybuchu powstania styczniowego.

"Nikczemny rząd najezdniczy, rozwścieklony oporem męczonej przezeń ofiary, postanowił zadać jej cios stanowczy - porwać kilkadziesiąt tysięcy najdzielniejszych, najgorliwszych jej obrońców, oblec w nienawistny mundur moskiewski i pognać tysiące mil na wieczną nędzę i zatracenie".

� O jakim wydarzeniu mowa we fragmencie odezwy? Wpisz nazwę tego wydarzenia w poniższe kwadraty.

� http://platforma.historiadlapolonii.pl/lessons/display/7/12

� http://platforma.historiadlapolonii.pl/upload/files/filmy/PowstanieStyczniowe.mp4

Oddzialy partyzanckie

� W czasie powstania styczniowego Polacy nie posiadali regularnej armii. Została ona przecież rozwiązana przez Rosję po powstaniu listopadowym. Toteż do walki z armią rosyjską przystąpiły oddziały partyzanckie, nieliczne i słabo uzbrojone. Najpierw kuto kosy,

Oddziały powstańcze

� Potem tworzono oddziały powstańcze. W sumie liczba wszystkich powstańców walczących jednocześnie z wojskiem rosyjskim liczyła od 20 do 30 tysięcy osób.

Armia rosyjska

� Podczas gdy armia rosyjska zmobilizowała 300 tys. żołnierzy, znacznie lepiej uzbrojonych.

� Najwybitniejszym przywódcą powstania był Romuald Traugutt. Zginął powieszony przez Rosjan, wraz z innymi członkami Rządu Narodowego, na stokach cytadeli warszawskiej.

Po upadku powstania styczniowego Rosja wzmogła represje wobec narodu polskiego. Jedne z nich uderzały bezpośrednio w uczestników powstania i ich rodziny (kary śmierci, zesłania na Sybir, konfiskaty majątków).

Aleksander Sochaczewski, Pożegnanie z Europą

Unifikacja i rusyfikacja

� Inne godziły w cały naród, prowadząc do likwidacji wszelkiej odrębności Królestwa Polskiego od Rosji (tzw. unifikacja) i zmierzając do wynarodowienia Polaków (rusyfikacja).

Nieistniejący obecnie sobór św. Aleksandra Newskiego wybudowany przez Rosjan w Warszawie.

� �� A. Zahorski, S. Kieniewicz, W. Zajewski, Trzy powstania narodowe, Warszawa 2000;

� L. Żebrowski, Powstanie styczniowe 1863, Warszawa 2013;� Film: Szwadron, reż. Juliusz Machulski, premiera w 1993 r.;� powstaniestyczniowe.nck.pl - strona Narodowego Centrum Kultury poświęcona 150.

rocznicy powstania styczniowego;� polskieradio.pl/7/2612 - serwis specjalny Polskiego Radia "Kroniki Powstania

Styczniowego" zawierający materiały audycje i fotografie do wykorzystania podczas lekcji lub podczas samodzielnej pracy ucznia;

� niepodleglosc.lodzkie.eu - strona poświęcona powstaniu styczniowemu zawierająca pieśni powstańcze, obrazy, dokumenty, opisy najważniejszych bitew;

� rp.pl/artykul/774489,876299-Cyrylica-nad-Wisla.html - artykuł w gazecie Rzeczpospolita - Weekend poświęcony próbom wprowadzenia w latach 60. XIX w. zapisu języka polskiego grażdanką;

� wpolityce.pl/polityka/156778-polacy-nawet-w-najtrudniejszych-warunkach-byli-pionieraminasi-rodacy-zeslani-na-syberie-jako-pierwsi-badali-bajkal - materiał o polskich zesłańcach na Syberię.

Szwadron

� https://www.youtube.com/watch?v=ZwnJn3f5fhI