Powstanie styczniowe poprzedzał okres przygotowawczy trwający przynajmniej dwa lata, czyli 1861 r. i 1862 r., kiedy to trwały pokojowe manifestacje oraz powstawały tajne kółka, które dały początek przyszłej dobrze zorganizowanej konspiracji powstańczej.

Chcąc uniknąć powstania, zapowiedziano brankę, czyli przymusowy pobór młodych

mężczyzn do wojska carskiego. Miały nim być objęte osoby "politycznie podejrzane".

„Nikczemny rząd najezdniczy, rozwścieklony oporem męczonej przezeń ofiary, postanowił zadać

jej cios stanowczy: porwać kilkadziesiąt tysięcy

najdzielniejszych, najgorliwszych jej obrońców, oblec w nienawistny

mundur moskiewski i pognać tysiące mil na wieczną

nędzę i zatracenie”

Manifest Tymczasowego Rządu Narodowego

Okres powstania styczniowego to okres walki zbrojnej

z zaborcą rosyjskim. Trwało ono od 22 stycznia 1863

do końca 1864 r. W czasie powstania stoczono 1200 bitew

i potyczek. Najbardziej intensywny przebieg powstania zaznaczył się w południowej części Królestwa

oraz na Lubelszczyźnie i Podlasiu.

Na Lubelszczyźnie pojawiają się przywódcy ruchu studenckiego,

kolportuje się nielegalne pisma i książki. Miasto staje się terenem licznych manifestacji

o charakterze patriotycznym, patriotyczno-religijnym i politycznym:

żądania zastąpienia szyldów rosyjskich polskimi,

wybijanie szyb opornym w oknach, rzucanie petard,

uroczystości kościelne ze śpiewem zakazanych pieśni religijnych,

"kocia muzyka" urządzana najbardziej znienawidzonym urzędnikom carskim,

chodzenie w strojach żałobnych.

WAŻNE POSTACIE POWSTANIA STYCZNIOWEGO

NA LUBELSZCZYŹNIE ORAZ

POŚWIĘCONE IM NAZWY ULIC

NA OSIEDLU KONSTANTYNÓW

W LUBLINIE

LEON FRANKOWSKI 1843 - 1863

„Pięściami zdobędziemy karabiny, karabinami –

armaty”

Jeden z czołowych działaczy stronnictwa

"Czerwonych".

To m.in. ten dowódca powstania rozpoczyna

manifestacje na tym terenie Polski.

Przywozi do Lublina informację

o rozpoczęciu walki.

Ks. Stanisław Brzóska 1832-1865

Od początku swojej posługi kapłańskiej popierał hasła „rewolucji moralnej”,

pracy na rzecz ludu,

dążenia do niepodległości.

Poprzez taką postawę popadł szybko w zatarg z władzami rosyjskimi.

10 listopada 1861 r. – jego kazanie wygłoszone na uroczystej mszy św. uznano za „podburzające umysły”, skierowane przeciwko

oficerom rosyjskiego garnizonu.

Michał Jan Heydenreich „Kruk”

1831-1886 Generał powstania

styczniowego, naczelnik woj. lubelskiego.

Zmienił taktykę prowadzonej wojny partyzanckiej na działania zaczepne.

Dzięki niemu w ręce polskie dostaje się ok. 150 jeńców, broń i 200 000 rubli.

Bitwy prowadzone przez Michała „Kruka”

Bitwa pod Fajsławicami 24 sierpnia 1863

Bitwa pod Żyrzynem 8 sierpnia 1863

Jeden z najzdolniejszych dowódców powstańczych

walczących na Lubelszczyźnie

i Podlasiu.

Potrafi zwerbować do swojego oddziału mieszkańców

i chłopów,

aby walczyli przy nim.

Pomaga innym dowódcom: Szaniawskiemu, następnie

Rogińskiemu, a później Lewandowskiemu organizować

oddział powstańczy.

Karol Krysiński 1838-1877 ?

Roman Rogiński 1840-1915

W noc wybuchu powstania szturmuje bezskutecznie

garnizon rosyjski w Białej.

Gromadzi jednak oddział

o sile 1000 ludzi.

7 lutego 1863 bierze udział w drugim dniu bitwy

pod Siemiatyczami.

Karę śmierci, zamieniono mu na 20 lat katorgi

na Syberii.

Największa bitwa powstania styczniowego

6 i 7 lutego 1863 roku

Ks. Baltazar Paśnikowski 1830-1863

Wraz z braćmi Leonem i Stanisławem Frankowskim tworzy pierwszą w kraju prowincjonalną organizację spiskową przygotowującą powstanie.

Od 1862 pełni funkcję naczelnika woj. lubelskiego.

Zostaje aresztowany podczas konspiracyjnego spotkania, które miało opóźnić wybuch powstania.

Pomimo wielogodzinnych tortur nie wydaje nikogo, lecz ucierpi na tym jego zdrowie psychiczne.

Władysław Rucki

Doświadczony oficer, były adiutant

generała Bema.

Rozpoczyna służbę wojenną na Podlasiu, ale najwięcej bitew toczy w Lubelskiem.

Zastępuje Kruka

na stanowisku naczelnika wojskowego.

Marcin Borelowski 1829-1863

Polski działacz społeczny, patriotyczny, pułkownik

w powstaniu styczniowym.

Zajmuje się organizowaniem policji narodowej

i gromadzeniem broni.

Zaatakowany w bitwie

pod Chruśliną 30 maja odpiera atak Rosjan i ponownie odnosi

zwycięstwo 3 września

pod Panasówką.

Tablica na Wzgórzu Polak upamiętniająca Marcina Borelowskiego

Udział i wysiłek Lubelszczyzny

w powstaniu styczniowym

był bardzo znaczny.

Oddziały lubelskie i podlaskie

walczyły przez cały okres

jego trwania, a więc przez

18 miesięcy. W sumie, w obydwu województwach stoczono 244 bitwy

i potyczki. Mogiły powstańcze rozrzucone są po całym obszarze.

„Ranny powstaniec” - Chłopi wnoszą go do chaty, mimo że za pomaganie „buntownikom” grożą surowe represje (nawet spalenie wsi, czy zesłanie jej mieszkańców na Syberię).

Udział w powstaniu

lub udzielanie pomocy powstańcom były surowo karane więzieniem, konfiskatą majątku, zsyłką, a nawet śmiercią.

Powstanie styczniowe zakończyło się klęską polityczną , militarną.

Tysiące ludzi zginęło: na polach bitew, na szubienicach, w więzieniach i katorgach. Znaczne były też straty materialne, z dymem

poszło ponad 100 wsi i miasteczek. Boleśniejsze były represje polityczne,

które spadły na naród, rząd carski chciał wykorzenić polski element na ziemiach

zabranych, zrusyfikować także Królestwo Kongresowe.

Polak pada dla narodu, Dla matki Ojczyzny.

Chętnie znosi głód i trudy, А najczęściej blizny.

Marsz, marsz Polonia...

(…)

Marsz na Lublin i Warszawę,

Wypędzim Moskali. Czas okaże męstwo nasze,

Dalej bracia, dalej!

fragment pieśni: „Marsz, marsz Polonia”

„Dulce et decorum est pro patria mori”

„Słodko i zaszczytnie

jest umrzeć za ojczyznę”

Horacy

Sara Moqbil

Kl. 2d

Gimnazjum nr 6

Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 4

im .Orląt Lwowskich w Lublinie

Nauczyciel:

mgr Wojciech Tesarczyk

2013 Lublin