poprawa pracy ostatnia wersja.doc

UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKAw Toruniu

Wydział Nauk o Zdrowiu Katedra i Zakład Kinezyterapii i Masażu Leczniczego

Alina Muszyńska Nr albumu 8749

Praca magisterska Fizjoterapia

Wczesne postępowanie rehabilitacyjne po operacji alloplastyki biodra na

Oddziale Chirurgii Urazowo Ortopedycznej w Szpitalu

Specjalistycznym im. J. K. Łukowicza w Chojnicach.

Praca magisterska napisana pod kierunkiem

Dr n. med. Grzegorza SrokowskiegoKatedra i Zakład Kinezyterapii Masażu Leczniczego

Toruń 2009Pracę przyjmuję i akceptuję Potwierdzam złożenie pracy dyplomowej

Data i podpis opiekuna pracy Data i podpis pracownika dziekanatu

Spis treści

Wstęp .............................................................................................................. 3

Rozdział I

Problematyka rehabilitacji po operacji alloplastyki biodra w literaturze

fachowej .......................................................................................................... 4

1.1 Założenia teoretyczne prawidłowej anatomii, fizjologii i biomechaniki

stawu biodrowego............................................................................... 4

1.2 Leczenie i postępowanie rehabilitacyjne po endoprotezoplastyce stawu

biodrowego ........................................................................................ 9

1.3 Ważne definicje.................................................................................. 10

Rozdział II

Metodologia badań własnych ......................................................................... 14

2.1 Założenia i cel pracy ........................................................................ 14

2.2. Materiał i metoda ........................................................................... 15

2.2.1 Materiał badawczy ................................................................. 15

2.2.2 Metodyka badania ................................................................. 28

2.2.3 Metody analizy statystycznej ............................................... 35

Rozdział III

Wyniki badań własnych .............................................................................. 37

Rozdział IV

Dyskusja........................................................................................................ 47

Wnioski ......................................................................................................... 47

Streszczenie .................................................................................................. 48

Przypisy ........................................................................................................ 49

Bibliografia ................................................................................................... 51

Spis tabel ....................................................................................................... 52

Spis wykresów ............................................................................................... 53

2

Wstęp

Alloplastyka biodra jest najstarszą formą zamiany chorego, niewydolnego stawu

na sztuczny. Próby wprowadzenia protezy częściowej datują się od wczesnych lat

czterdziestych, protezy całkowitej od lat pięćdziesiątych. Alloplastyka stawu

biodrowego stanowi bardzo złożony problem terapeutyczny, a o jej końcowym

powodzeniu decyduje ścisła współpraca lekarza ortopedy i fizykoterapeuty. Wspólnym

celem działania jest przywrócenie funkcji stawu biodrowego, najbardziej ruchomego

stawu kończyny dolnej, łączącego miednicę z kończyną dolną. O ważności funkcji

stawu biodrowego niech świadczy fakt, że ruchy w stawie biodrowym łączą się

z ruchami w stawach krzyżowo-biodrowych z ruchami kręgosłupa, są przez nie

wspomagane, uzupełniane i częściowo zastąpione.[1]

Jako cel pracy wybrałam próbę pokazana postępowania rehabilitacyjnego we

wczesnym okresie po alloplastykach biodra, jakie są wykonywane na oddziale chirurgii

urazowo – ortopedycznej w Szpitali Specjalistycznym im. J. K. Łukowicza

w Chojnicach. Moja praca jest potwierdzenia roli rehabilitacji jako trzeciej fazy

leczenia, gdzie pierwszą fazą jest rozpoznanie a drugą leczenie. Sposób przedstawienia

tematu nawiązuje do słów prof. Degi [2]: W chirurgii narządu ruchu akt operacyjny

powinien być uważany za fazę w procesie rehabilitacji, musi być zawsze umiejętnie

wkomponowany w program rehabilitacji pacjenta. Rehabilitacja troszczy się nie tylko o

wypracowanie wyniku operacyjnego, ale także o dalszy los chorego po opuszczeniu

szpitala, starając się zabezpieczyć mu powrót do społeczeństwa i do pracy.

Praca składa się z trzech rozdziałów. W rozdziale pierwszym omówiłam w

oparciu o dane literaturowe problematykę rehabilitacji po operacji alloplastyki biodra.

Drugi rozdział zawiera metodologie przeprowadzonych badań. Trzeci rozdział zawiera

wyniki badań wraz z omówieniem i interpretacją. Rozdział czwarty to dyskusja, część

merytoryczną pracy kończą wnioski. Pracę uzupełniają: streszczenie, spis literatury,

tabel i wykresów oraz aneks zawierający dokumenty użyte podczas badania.

3

Rozdział I

Problematyka rehabilitacji po operacji alloplastyki biodra

w literaturze fachowej

Rehabilitacja jest prawie tak stara jak ludzkość. Zasady i metody stosowane

obecnie w leczeniu usprawniającym maja wiekową tradycję. W czasach współczesnych,

w których podziwiamy wspaniałe osiągnięcia naukowe, zwłaszcza w dziedzinie

techniki, często zapominamy o tym, że na całokształt tych osiągnięć składa się

doświadczenie lat, a nawet wieków.

Rehabilitacja w swym obecnym ujęciu i formie organizacyjnej stanowi

niewątpliwie nowy kierunek działania i postępowania w dziedzinie ochrony zdrowia

oraz rozwijania i utrzymywania jak najlepszej sprawności fizycznej człowieka.

W rozdziale niniejszym zostaną przedstawione główne aspekty prawidłowej

anatomii człowieka, jego fizjologii i biomechaniki. Znajdziemy tu również wyjaśnienie

znaczenia najważniejszych definicji związanych z problemem, jak również postaram się

przybliżyć zasady leczenia i postępowania rehabilitacyjnego po endoprotezoplastyce

stawu biodrowego.

1.1 Założenia teoretyczne prawidłowej anatomii, fizjologii

i biomechaniki

W czasie tak złożonej aktywności jak lokomocja, nie można zaobserwować

zmian wzorca aktywności ruchowej w większej liczbie stawów. Dlatego znaczenia

nabiera analiza ruchu za pomocą obiektywnej oceny pomiarowej, zbierającej

jednocześnie większe ilości informacji ze znaczna dokładnością i niezawodnością.

Takich właśnie metod dostarcza współczesna biomechanika.[3] Postawą ciała

nazywamy indywidualne ukształtowanie ciała i położenie poszczególnych odcinków

tułowia oraz nóg w pozycji stojącej.[4]

Biomechanika jest nauka interdyscyplinarną i trudno znaleźć granice miedzy

tym, co można sobie wyobrazić jako biomechanikę: naukę o biologicznym podłożu

4

i przyczynach oraz mechanicznych skutkach ruchu człowieka, a specjalistyczną wiedzą

podstawową. Za taka można przyjąć anatomię funkcjonalną, fizjologię (mięśnia) czy

fizykę. Wiedza biomechaniczna jest zatem wędrówką, raz wgłębiamy się

w podstawową wiedze przyrodniczą, innym razem w techniczną. Biomechanika układu

ruchu człowieka zawiera w sobie metody pomiaru charakterystyk momentów sił mięśni,

ruchomości stawów, środków ciężkości i momentów bezwładności oraz koordynacji

ruchów.[5]

Budowa ciała, w tym szczególnie układu ruchowego, tj. kości, stawów i mięśni,

jego funkcje, zdolności do wyzwalania mocy, która jest iloczynem siły i prędkości oraz

proces sterowania ruchami, to łącznie potencjał ruchowy człowieka. Jeśli rozpatruje się

szkielet jako cześć składową układu ruchu człowieka, to np. kość udową można

traktować jak dźwignię podpartą w punkcie połączenia z miednicą za pośrednictwem

stawu biodrowego. Ów staw ma określoną ruchliwość, pozwalającą na wykonanie

ruchów obrotowych uda w trzech osiach, którą opisujemy określoną klasą stawu.[6]

Ponieważ dolegliwości związane ze zmianami chorobowymi stawu biodrowego

bardzo często przenoszą się na dodatkowe obciążenie kręgosłupa, rzeczą bardzo ważną

jest poznanie jak ważną role spełnia on w układzie kostnym człowieka. W ujęciu

biomechaniki kręgosłup pełni następujące funkcje:

podporową,

amortyzacyjną

kinetyczną,

Funkcję podporową pełnią tutaj trzony kręgowe oraz krzywizny fizjologiczne

samego kręgosłupa. Trzony kręgowe są ustawione skośnie, dzięki czemu siła ucisku

rozkłada się na wysokości każdego stawu kręgowego na dwie składowe:

1- dociskającą trzon do przodu,

2- ścinającą (powodującą ześlizgiwanie się trzonu górnego z dolnego, czemu

przeciwdziałają wyrostki stawowe i więzadła.

Może dojść jednak do przeciążenia tylnych wyrostków stawowych poprzez nadmierne

wygięcie.[7]

Funkcja amortyzująca zapewniona jest dzięki krzywiznom kręgosłupa

i specyficznej budowie, łagodząc wstrząsy podczas wszelkiej czynności lokomocyjnej.

[8]

5

Funkcja kinetyczna zależy od ruchomości jego krzywizn. Krzywizny-szyjna

i lędźwiowa posiadają znaczna ruchomość, natomiast krzywizna piersiowa jest bardziej

usztywniona od pozostałych. Ruchomość odcinka szyjnego zawdzięczamy małym

wymiarom trzonów w stosunku do znacznej wysokości krążków międzykręgowych.

Ruchomość krzywizny lędźwiowej zawdzięczamy w dużej mierze wysokim krążkom

międzykręgowym, budowie wyrostków stawowych i kolczystych.

Kręgosłup jest tworem mało stabilnym. Posiada wysokie umiejscowienie środka

ciężkości ciała oraz małą powierzchnię płaszczyzny podparcia. Postawę ciała cechuje

równowaga chwiejna. Utrzymanie pionowej postawy ciała możliwe jest dzięki

stabilizacji złożonej- czynnej i biernej. Za stabilizację czynną odpowiada napięcie

określonych mięśni, które pracują w sposób zmienny. Ta zmienność napięć uzależniona

jest od rozkładu segmentarnych środków ciężkości.[9]

Stabilizację bierną zapewniają: równowaga mechaniczna, optymalne obciążenie,

napięcie układu więzadłowo-torebkowego, ograniczenie ruchów budową stawów co w

konsekwencji ma ogromne znaczenie we wczesnej, ale i późniejszej rehabilitacji po

przeprowadzonej endoprotezoplastyce stawu biodrowego.

Warunkiem podstawowym zapewniającym równowagę mechaniczną jest to, aby

środki ciężkości poszczególnych segmentów- głowy, klatki piersiowej, miednicy

równoważyły się w ramach zrównoważenia całości.

Kiedy jeden segment przemieści swój środek ciężkości, to ogólna równowaga

ulegnie zaburzeniu, powodując kompensacyjne przemieszczenie innych segmentów,

poprzez wygięcie krzywizn kręgosłupa, pochylenie miednicy czy ustawienie kończyn

dolnych.[10]

Jaki związek w kontekście biomechaniki i prawidłowej anatomii ma kręgosłup

i staw biodrowy? Otóż ma, ponieważ, jak już wcześniej wspominałam, ruchy w stawie

biodrowym łączą się z ruchami w stawach krzyżowo – biodrowych i z ruchami

kręgosłupa, są przez nie wspomagane, uzupełniane i częściowo zastąpione.[11]

Prawidłowa postawa ciała to prawidłowa anatomia. Postawa ciała zależy od:

o prawidłowego ukształtowania układu kostno –stawowo -więzadłowego,

o dobrze rozwiniętego i wydolnego układu mięśniowego,

o sprawnie działającego układu nerwowego.[12]

Postawa prawidłowa powinna charakteryzować się:

prostym ustawieniem głowy,

6

fizjologicznym wygięciem kręgosłupa w płaszczyźnie

strzałkowej oraz prostym kręgosłupem w płaszczyźnie czołowej,

dobrze wysklepioną klatką piersiową,

dobrze podpartą miednicą na głowie kości udowej,

prostymi kończynami dolnymi i prawidłowo wysklepionymi

stopami.[13]

Postawa ciała człowieka zmienia się w ciągu całego jego życia, podobnie jak

lokomocja każdego człowieka jest inna, każdy z nas ma własny wzorzec chodu. Chód

określa się jako cykliczna aktywność ruchowa, czyli ciągłe powtarzanie określonych

wzorców koordynacyjnych kończyn dolnych i innych części ciała.

Podstawowe parametry chodu to okres, lub cykl chodu, to powtarzające się

okresowo zjawiska zamknięte, które są interwałem czasowym. Cykl kroku składa się

z dwóch następujących po sobie faz:

o podparcia (lub podporu),

o przeniesienia (lub wymachu).

Czynność chodu u człowieka powoduje nieustanny ruch stawów w obrębie

miednicy i kończyn dolnych. Jednym z bardziej obciążonych stawów w czasie

wykonywania tej czynności jest właśnie staw biodrowy i dlatego tak ważne jest

zrozumienie i poznanie wszystkiego co wiąże się z czynnością chodu. Wyróżniamy

następujące wyznaczniki chodu:

Rotacja miednicy- miednica skręca się do przodu w czasie uderzenia pięty, ku

tyłowi w chwili oderwania palców. Powoduje to efektywne zwiększenie długości

kończyny dolnej na granicy faz podparcia i przeniesienia.

Pochył miednicy- miednica pochyla się w momentach stawiania pięty

i odrywania palców, co również zwiększa efektywną długość kończyny dolnej.

Ugięcie kolan- nieznaczne ugięcie nogi w stawie kolanowym (około 20 stopni)

w środku fazy podparcia, powoduje obniżenie maksymalnego położenia środka

ciężkości.

Ugięcie stawu skokowego- zgięcie grzbietowe stopy w czasie uderzenia pięty,

jak i zgięcie podeszwowe stopy przy odrywaniu palców zwiększa efektywną długość

kończyny.

Rotacje porzeczne nóg- szeroko rozstawione kończyny dolne w stawie

biodrowym w porównaniu do znacznie węższego podparcia stóp powoduje,

że w wyniku zewnętrznej rotacji następuje efektywne wydłużenie kończyn, a rotacja

7

wewnętrzna skraca kończynę. Takie rotacje ułatwiają momenty obrotowe pojawiające

się w czasie stawiania i odrywania stopy (konwencja momentów obrotowych. w czasie

uderzenia pięty rozpoczynającego fazę podparcia pojawia się ruch odwodzenia stopy,

który powoduje kolejno rotację piszczelową i biodrową.

Charakterystycznym ruchem jest kontakt początkowy związany z zetknięciem

się pięty z podłożem w chwili rozpoczęcia fazy podparcia. Czas między kolejnymi

kontaktami początkowymi tej samej nogi wyznacza okres kroku. Kontakt początkowy

wyznacza fazę podparcia nogi, a kończy ją moment oderwania palców stóp od podłoża.

W tym właśnie czasie rozpoczyna się faza przeniesienia kończyn, a kończy się

następnym zetknięciem pięty z podłożem. Każda z faz (przeniesienia i podparcia)

stanowi fragment cyklu.

Fazę podparcia kończy oderwanie palców, moment ten występuje w około 60%

znormalizowanego cyklu, a fazę wymachu kończyn, pozostałe 40%.

W cyklu kroku występuje dwukrotnie fazy, w których obydwie kończyny

stykają się jednocześnie z podłożem. Okresy te, zwane fazami podwójnego podparcia,

trwają każde po około 10 % cyklu. Każdy z cykli występuje w czasie odpychania

z palców i kontaktu początkowego lewej i prawej nogi. Pierwsza faza podwójnego

podparcia nazywa się redukcją obciążeniową.[14]

Ponieważ staw biodrowy jest stawem zwartym, na którego działa siła ciężkości

tułowia i siła podparcia stopy przez kolano, i który przenosi i odwrotnie odbiera

działanie sił podparcia oraz związanych z obciążeniem ruchów, bardzo istotne jest

poznanie budowy układu kostnego kończyny dolnej. Dla każdego rehabilitanta, który

skutecznie ma prowadzić wczesną rehabilitacje po przeprowadzonej alloplastyce stawu

biodrowego jest niezwykle ważne jakie działają siły i na jakie stawy w obrębie

operowanej kończyny.

Rysunek nr 1 pokazuje układ kostny kończyn dolnych.

8

Rysunek 1. Kości kończyny dolnej [5]

Kości kończyny dolnej (ossa membri inferioris) dzielą się na obręcz kończyny

dolnej (cingulum membri inferioris) i koście kończyny dolnej wolnej (skeleton membri

inferioris liberi).

Do obręczy kończyny dolnej zaliczamy kość miedniczą.[15]

Kość biodrowa (os ilium) składa się z trzonu i talerza (ala ossis ilii). Pomiędzy

nimi występuje kresa łukowata (linea arcuata). Górny brzeg talerza zwany jest

grzebieniem biodrowym (crista iliaca), a jego początek stanowi kolec biodrowy przedni

górny (spina iliaca anterior superior).[16]

1.2 Leczenie i postępowanie rehabilitacyjne po operacji stawu

biodrowego

Trzeba sobie zdawać sprawę, że tak jak każdy niemalże przypadek pacjenta jest

inny, tak samo inaczej trzeba stosować leczenie i postępowanie rehabilitacyjne po

operacji. Na wstępie trzeba zaznaczyć, że w okresie przedoperacyjnym należy nauczyć

chorego ćwiczeń, które będzie wykonywał po operacji.[17]

We wczesnym okresie pooperacyjnym, który dotyczy wszystkich pacjentów,

zarówno tych po założeniu protezy cementowej, jak i bezcementowej, trzeba tak

zabezpieczyć kończynę by nie doszło do zwichnięć protezy. Zabezpieczenie to polega

na ułożeniu kończyny, czyli na odwiedzeniu jej pod kontem ok. 30o i zabezpieczeniu

rotacji zewnętrznej poprzez bucik derotacyjny miękki, ułożenie wałka pod kolano.

9

Bardzo ważna jest profilaktyka przeciwzakrzepowa i dlatego w dobie poprzedzającej

operacje lub rano w dniu operacji podajemy clexan, fraxiparynę. Do tej profilaktyki

należy również zestaw ćwiczeń, które przeprowadzamy po okresie ustąpienia

znieczulenia. Należą do nich:

Izometryczne napinanie wszystkich mięśni kończyny operowanej

Ruchy czynne stopy, zginanie i prostowanie w pełnym zakresie.

Ruchy w biodrze i kolanie w zakresie 20o.

W pierwszej dobie, w zależności od znieczulenia wprowadzamy ćwiczenia

czynne obejmujące kończyny górne i tułów, w trzeciej i czwartej dobie zalecane są

ćwiczenia bloczkowe na podwieszkach. Równocześnie cały czas od pierwszego dnia

chory wykonuje czynne ćwiczenia oddechowe.[18]

Przy protezie bezcementowej zwracamy uwagę przede wszystkim na napinanie

izometryczne mięśni i ruchy stopą. Siadanie jest bardzo korzystne i stosuje się je

podobnie szybko, jak w protezie cementowej. Unika się zaś czynnych ruchów zgięcia w

biodrze i kolanie, natomiast ruchy bierne można stosować od początku.

W leczeniu i postępowaniu rehabilitacyjnym cały czas trzeba pamiętać, że

zakres i częstość wykonywanych ćwiczeń zależy w dużej mierze do wydolności

krążeniowo – oddechowej i od niepowikłanego przebiegu, a celem postępowania

przeciwzakrzepowego, ćwiczeń oddechowych, leczenia przeciwodleżynowego

wyrównania wodno-elektrolitycznego jest właściwe przygotowanie chorego do

pionizacji.[19]

Pod koniec pierwszego tygodnia od operacji rozpoczynamy stopniowe

markowanie obciążenia, a zdjęcie szwów około 12-14 dnia jest granicą kiedy chory

może zacząć w pełni obciążać operowana kończynę.

Niezmiernie ważnym czynnikiem u chorych jest motywacja do powrotu do

domu, do zajęć, chęć wyleczenia się. Na lekarzu ortopedzie i rehabilitancie spoczywa

odpowiedzialność uświadomienia pacjentowi, że musi on pamiętać przynajmniej przez

pierwszy rok, że ma wszczepioną protezę i nie może dźwigać ciężarów i ciężko

pracować.

Podsumowując zagadnienie pierwszego okresu po alloplastyce stawu, literatura

fachowa zwraca uwagę na ostrożne podchodzenie do endoprotezy bezcementowej.

Ponieważ przebudowa kości udowej wymaga czasu, średnio powyżej 6 miesięcy, zatem

obciążenie powinno być ostrożnie dawkowane i zawsze w kontakcie z ortopedą.

10

Porównanie wyników po endoprotezopastyce cementowej i bezcementowej

wykazuje przewagę wyników zadawalających w drugie grupie chorych. Rehabilitacja w

tym wypadku jest dłuższa, bardziej kosztowna, ale przynosi globalnie większe korzyści

choremu.[20]

1.3 Ważne definicje

Podrozdział niniejszy mojej pracy zwiera definicje występujące w literaturze

przedmiotu, a dotyczcie pojęć związanych z tematem pracy. Najważniejszym z nich

pojęciem jest alloplastyka. Alloplastyka stawów jest zagadnieniem ortopedycznym

i rehabilitacyjnym łączącym w sobie prace ortopedów, inżynierów konstruktorów

i rehabilitantów. Jest to proces operacyjny stwarzający możliwość zastąpienia chorych,

zniekształconych stawów endoprotezą. Drugim pojęciem, właściwie podmiotem

procesów opisywanych przeze mnie jest staw biodrowy. Jak dowiadujemy się z książki

Kubackiego „Alloplastyka stawów” staw biodrowy jest to najbardziej ruchomy staw

kończyny dolnej, łączy miednicę z kończyną dolną , kość miedniczną z kością udową.

Jest stawem kulistym, panewkowym, wieloosiowym o najbardziej regularnych,

kulistych krzywiznach. Biodro jest stawem nośnym, narażonym na zmienne obciążenia,

ale nie jest najbardziej obciążony.[21]

Ponieważ moja praca i badania dotyczą wczesnego postępowania

rehabilitacyjnego, dlatego ważnym jest aby poznać i zrozumieć definicje takich pojęć

jak rehabilitacja, biomechanika, fizjoterapia czy proteza.

Rehabilitacja jest procesem medyczno – społecznym, który dąży do zapewnienia

osobom niepełnosprawnym godziwego życia w poczuciu pożyteczności społecznej

i bezpieczeństwa społecznego oraz zadowolenia. Słowo rehabilitacja, łacińskie słowo

„habilitas” oznacza zręczność, sprawność, a przedrostek „re” zwrotność. W pierwotnym

okresie dotyczyło inwalidów wojennych, którym kalectwo nie pozwalało na powrót do

pracy. Celem rehabilitacji było przywrócenie im możliwie dużo z utraconych

sprawności, aby mogli podjąć czynności zawodowe dostosowane do zaistniałego

kalectwa. Rehabilitacja nabrała z czasem wieloznacznej treści, zróżnicowały się też

kierunki rehabilitacji na: medyczna, społeczną i zawodową.[22]

11

Rehabilitacja medyczna, czyli lecznicza – oznacza takie postępowanie

lecznicze, które ma przywrócić osobę niepełnosprawna do normalnego

życia społecznego, lub stworzyć jej warunki do samodzielnego

bytowania.

Rehabilitacja społeczna – ma na celu pełna integracje osób

niepełnosprawnych w społeczeństwie i obejmuje działania

ukierunkowane m.in. na kształtowanie umiejętności właściwego

zachowania się osoby niepełnosprawnej w różnych życiowych

sytuacjach, w rodzinie, grupie rówieśniczej, w zakładzie pracy, ale także

kształtowanie odpowiednich postaw osób zdrowych w stosunku do

niepełnosprawnych. Jej zadaniem jest także organizacja procesu

rehabilitacji osoby niepełnosprawnej, a także łagodzenie barier

społecznych, edukacyjnych, ekonomicznych czy architektonicznych.

Rehabilitacja zawodowa – która ma z kolei na celu stworzenie warunków

do wykonywania przez osoby niepełnosprawne pracy zawodowej.

Obejmuje ona szereg działań ułatwiających osobom niepełnosprawnym

podejmowanie pracy zawodowej. Wśród nich wymienia się ocenę

zdolności psychofizycznych, poradnictwo zawodowe, wybór

optymalnego zatrudnienia, a także przekwalifikowanie zawodowe.[23]

Jedna z definicji biomechaniki mówi, że zajmuje się ona badaniem struktury

i funkcji systemów biologicznych z zastosowaniem metod mechaniki. Jeśli zawęzimy

problem, to możemy powiedzieć, że jest to zastosowanie praw mechaniki do istot

żywych, w tym szczególnie do układu ruchu człowieka. Definicja najbardziej

adekwatna jest, że „Biomechanika jest nauką zajmującą się działaniem wewnętrznych

i zewnętrznych sił na ciało – strukturę biologiczną istot żywych oraz skutkami tych

działań”.[24]

Etymologia sława fizykoterapia wygląda następująco: physis = natura, therapeia

= leczenie. Fizykoterapia polega na wykorzystaniu w celach leczniczych ruchu oraz

innych czynników fizycznych, z jakimi spotykamy się w naturze. Składa się z dwóch

podstawowych działów, a mianowicie z kinezyterapii, gdzie podstawowym środkiem

leczniczym jest ruch oraz z fizykoterapii, wykorzystującej w terapii inne niż ruch

czynniki fizyczne, a więc zabiegi fizykalne. Fizykoterapia obejmuje całość zagadnień

związanych z leczeniem ruchem, zabiegami fizykoterapeutycznymi i stanowi

podstawową składową rehabilitacji leczniczej, inaczej medycznej.[25]

12

Alloplastyka biodra jest najstarsza forma zamiany chorego, niewydolnego stawu

na sztuczny. Próby wprowadzenia protezy częściowej datują się od wczesnych lat

czterdziestych, protezy całkowitej od lat pięćdziesiątych. W pierwotnym założeniu

endoproteza Austin-Moore’a miała zastąpić zmieniona chorobowo głowę kości udowej,

najczęściej na skutek nieinfekcyjnego zapalenia stawu, chrząstki stawowej, po

martwicach aseptycznych, po uszkodzeniach naczyniowych i urazowych. W latach

późniejszych i obecnie protezę tę stosuje się jedynie w przypadkach pourazowych,

w złamaniach nasady górnej kości udowej. Kilka lat po stosowaniu tej protezy

wprowadzono typ Thompsona, który różni się brakiem otworów w trzpieniu. Obydwie

protezy są dotąd stosowane, z tym że typ Moore’a jest bardziej popularny.[26]

Niewątpliwie najtrudniejsze są przypadki nietypowe, które wymagają

specjalnych typów protez. Do takich specjalnych typów protez należy zaliczyć:

typ Muller do rekonstrukcji górnego odcinka uda,

typ Minneapolis z długim trzpieniem,

typ Ringa z panewką wkręcana na śrubę,

typ Christiansena z elementem wydłużającym szyjkę,

typ Cohcin (Francobal) o trzpieniu w górnej partii szerszym, w dolnej

węższym, rowkowatym,

typ Friedrichsfeld z kwadratową panewką i inne.[27]

13

Rozdział II

Metodologia badań własnych

2.1 Założenia i cel pracy

Badania empiryczne wywołują konieczność określenia celu pracy badawczej.

W każdym badaniu naukowym precyzyjne sformułowanie celu jest bardzo istotne,

ponieważ bez niego badanie byłoby bezowocne.

W. Zaczyński podkreśla, że „... badanie naukowe jest wieloetapowym procesem

zróżnicowanych wewnętrznie działań mających zapewnić nam obiektywne, dokładne

i wyczerpujące poznanie wybranego wycinka rzeczywistości przyrodniczej, technicznej,

społecznej lub kulturowej. Jest więc postępowaniem regulowanym normami typu

prakseologicznego”.[28]

Główne założenie niniejszej pracy sprowadza się do pytania: Czy alloplastyka

stawu biodrowego i wczesna rehabilitacja przyczynia się do poprawy sprawności

ruchowej i poczucia poprawy stanu zdrowia w ocenie pacjenta?

Celem teoretyczno – poznawczym zaś pracy jest zbadanie czy przeprowadzenie

operacji stawu biodrowego i wczesna rehabilitacja pooperacyjna przynosi pożądane

skutki w postaci usprawnienia ruchowego pacjenta i poprawy oceny jego zdrowia.

14

Zrealizowanie tego celu będzie podstawą do osiągnięcia celu praktyczno –

wdrożeniowego podjętych badań, którym jest ocena celowości przeprowadzania

alloplastyki stawu biodrowego wczesnej rehabilitacji pooperacyjnej.

Po sformułowaniu założenia i celu pracy należy przejść do postawienia hipotezy

roboczej. Zanim ja jednak przedstawię warto zapoznać się z definicją hipotezy.

„Hipoteza pochodzi od greckiego słowa Hypothesis (przypuszczenie, domysł).

Można ją formułować po uzyskaniu wiadomości o podmiocie badań typu

demograficznego, ekonomicznego, kulturalnego itp. oraz po zapoznaniu się z badaniami

i wynikami badań podobnych lub zbliżonych zagadnień na innym terenie..[29]

Kierując się warunkami dobrej hipotezy sformułowano hipotezę. Jest ona

oczekiwanym przypuszczeniem badacza, które potwierdzi lub zaprzeczy badanie.

Hipoteza niniejszej pracy brzmi następująco: Alloplastyka stawu biodrowego i

wczesna rehabilitacja skutkuje poprawą sprawności ruchowej pacjenta i jego ogólnego

zdrowia.

2.2 Materiał i metoda

2.2.1 Materiał badawczy

Badanie zostało przeprowadzone po uzyskaniu zgody od Komisji Bioetycznej

oraz po wcześniejszym zapoznaniu się badanych z informacją pisemną o badaniu

i uzyskaniu od nich zgody na udział w badaniu.

Terenem badań był Oddział Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej szpitala

Specjalistycznego im. J. K. Łukowicza w Chojnicach. Badaną grupę stanowiło

trzydziestu pacjentów w różnym wieku, u których przeprowadzono

endoprotezoplastyke stawu biodrowego.

Tab. 1 Płeć badanych osób

Źródło: badania własne

Lp Liczba badanych

1.

2.

Kobieta

Mężczyzna

20

10

15

W tabeli nr 1 pokazałam strukturę badanej grupy pod względem płci.

Z zawartych tam danych wynika, że dwie trzecie grupy stanowią kobiety, co może być

podstawa do twierdzenia, iż to one są bardziej narażone na dolegliwości stawu

biodrowego. Graficznie wyniki badania w tym zakresie pokazuje wykres nr 1.

Wykres 1 Płeć badanych osób

Struktura grupy badawczej to również wiek jej poszczególnych członków.

Z wyników badania tego elementu, umieszczonych w tabeli nr 2 dowiadujemy się, że

występowanie dolegliwości stawu biodrowego i w związku z tym alloplastyka , jest

przeprowadzana w każdym wieku. Grupa badawcza mieści się w rozpiętości wiekowej

od 28 lat do 88 lat. Na podstawie uzyskanych informacji można przyjąć, że najwięcej

operacji stawu biodrowego jest przeprowadzana u pacjentów pomiędzy 56 rokiem

życia, a 69 rokiem życia. Jest to podyktowane z jednej strony nasileniem się w tym

okresie u człowieka objawów chorobowych, a z drugiej strony sprzyjającymi jeszcze w

tym wieku warunkami organizmu pacjenta do przeprowadzania skutecznej rehabilitacji

po odbytej operacji.

Tab. 2 Wiek badanych osób

16


Informacja dotycząca rodzaju wykonywanej pracy przed operacją, zawarta w

tabeli nr 3 i pokazana graficznie na wykresie nr 2 pozwala z cała pewnością na

postawienie tezy, że praca fizyczna sprzyja występowaniu dolegliwości stawu

biodrowego. Ponad 83% badanej grupy tj. 25 osób deklaruje pracę fizyczną jako swoje

zajęcie przed operacją.

Tab. 3 Rodzaj wykonywanej pracy przed operacją

Lp Wiek badanych

Liczba badanych

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

28 lat

49 lat

51 lat

53 lat

56 lat

58 lat

59 lat

61 lat

65 lat

66 lat

68 lat

69 lat

70 lat

72 lat

76 lat

79 lat

80 lat

88 lat

1

1

1

2

3

2

2

4

2

2

1

2

1

1

1

1

2

1

Suma 30

Lp Rodzaj wykonywanej pracy

Liczba badanych

1.

2.

3.

Praca fizyczna

Praca umysłowa

Renta

25

3

2

17


Wykres 2 Rodzaj wykonywanej pracy przed operacją

Wyniki przeprowadzonych przeze mnie badań pokazują, iż większość badanej

grupy tj. 24 osoby została zakwalifikowana do przeprowadzenia operacji otrzymując 2

stopień w skali Altmana. Jeśli do tego dodamy 4 osoby ze stopniem „1” to możemy

założyć, że podstawa takiego zakwalifikowania pacjentów jest przede wszystkim bardzo

duże pozytywne rokowanie na przeprowadzenie skutecznej rehabilitacji pooperacyjnej.

Opisane wyżej wyniki pokazuje tabela nr 4 i wykres nr 3.

Tab. 4 Etiologia koksartrozy


Lp Liczba badanych

1.

2.

3.

4.

Stopien „O”

Stopień „1”

Stopień „2”

Stopień „3”

---

3

24

3

18

Wykres 3 Etiologia koksartrozy

Czas trwania dolegliwości przed prowadzeniem operacji stawu biodrowego ma

związek przede wszystkim z nasileniem się dolegliwości. Niestety pacjenci, u których

taka dolegliwość tylko w nieznacznym stopniu utrudnia normalne funkcjonowanie nie

decydują się na operację i alloplastyke stawu chorego. Przeprowadzony wywiad

w ramach badania pokazuje, że 11 osób tj. 36,6% badanej grupy odczuwało dolegliwość

w przedziale do 5 lat, ale 7 innych nawet dłużej. Wynik wywiadu w tym zakresie

pokazuje tabela nr 5, a graficznie obrazuje wykres nr 4. Można zaryzykować

twierdzenie, iż większość pacjentów z dolegliwością stawów biodrowych decyduje się

na endoprotezoplastyke po wielu latach cierpienia.

Tab. 5 Czas trwania dolegliwości przed operacją


Lp Czas trwania dolegliwości

Liczba badanych

1.2.3.4.

Do 1 rokuDo 2 latDo 5 latwięcej

66117

19

Wykres 4 Czas trwania dolegliwości przed operacją

Na podstawie zebranych informacji podczas przeprowadzanych przeze mnie

badań wydaje się, iż czas trwania dolegliwości przez operacją pozostaje w związku

z występowanie bólu współistniejącego. Tak jak charakterystycznym przy dolegliwości

stawu biodrowego jest ból odczuwalny w kierunku do kolana, tak również im dłużej

trwa dolegliwość stawu biodrowego tym częściej występuje dodatkowo ból w kierunku

do drugiego biodra, a przede wszystkim ból kręgosłupa. Spostrzeżenia te potwierdzają

wyniki badania umieszczone w tabeli nr 6 i wykresie nr 5. Z uwagi na to, że występuje

jednocześnie kilka ośrodków bólu, liczba kontrolna jest większa od liczebności badanej

grupy.

Tab. 6 Rodzaj bólu współistniejącego


Lp Rodzaj bólu Liczba badanych

1.2.3.4.

Bez bóluBól do kolanaBól do drugiego biodraBól kręgosłupa

12948

20

Wykres 5 Rodzaj bólu współistniejącego

Wyniki uzyskane podczas przeprowadzonego wywiadu w ramach badania

dotyczące leczenia i rehabilitacji dolegliwości stawu biodrowego przed operacją

wykazały, że połowa osób z grupy badanej korzystała jedynie z okresowej rehabilitacji

w przychodni. Leczeniu sanatoryjnemu poddanych było 9 osób, a pięciu pacjentów nie

podało się żadnemu leczeniu czy rehabilitacji. Nikt z badanej grupy nie uczestniczył

przed operacją w rehabilitacji ciągłej ambulatoryjnej sanatoryjnej. Trudno

jednoznacznie określić przyczynę takiego stanu rzeczy. Jednakże oczywistym wydaje

się fakt, że osoby z dolegliwościami stawu biodrowego starają się podejmować

działania zmierzające do złagodzenia swych dolegliwości. Robi tak większość z grupy

badanej. Myślę, że fakt iż 5 osób w ogóle nie podejmowało leczenia, a 15 korzystało

z usług przychodni rehabilitacyjnej wynika z dość długiej procedury otrzymywania

skierowania na bardziej skuteczne i specjalistyczne leczenie sanatoryjne.

Tab. 7 Leczenie i rehabilitacja przed operacją


Lp Sposób leczenia i rehabilitacji przed operacją

Liczba badanych

1.

2.

3.

4.

Brak leczenia

Leczenie sanatoryjne

Rehabilitacja okresowa w przychodniRehabilitacja ciągła ambulatoryjna i sanatoryjna

5

9

15

---

21

Wykres 6 Leczenie i rehabilitacja przed operacją

Bardzo ciekawym i wiele mówiącym zagadnieniem jest czas pobytu pacjenta

w szpitalu po operacji. Składa się na to kilka czynników choć na podstawie moich

badań, których wyniki umieściłam w tabeli nr 8 i graficznie przedstawiłam na wykresie

nr 7, standardem wydaje się siedmio-, ośmiodniowy pobyt w szpitalu po odbytej

operacji stawu biodrowego. Czynnikami niewątpliwie w istotny sposób wpływającymi

na stosunkowo krótki pobyt w szpitalu są: dobre przygotowanie do operacji, w tym

prawidłowa diagnoza pacjenta, fachowość lekarzy chirurgów oraz rehabilitantów, stały

postęp w medycynie w zakresie przeprowadzania endoprotezoplastyki stawu

biodrowego oraz brak powikłań pooperacyjnych (co pokazuje wynik następnego

badania).

Tab. 8 Czas pobytu w szpitalu po operacji


Lp Czas pobytu w dniach

Liczba badanych

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

5

6

7

8

10

11

17

1

4

13

7

3

1

1

Średni 7,8 13

22

Wykres 7 Czas pobytu w szpitalu po operacji

Rozpatrując pobyt w szpitalu warto również zwrócić uwagę na fakt, iż przy

średnim pobycie 7,8 dnia gdzie takich pacjentów było najwięcej bo 13 osób, odchylenie

od tej normy zaobserwowałam w jednym przypadku o przedłużonym pobycie o 10 dni

i w jednym przypadku o skróconym pobycie o 3 dni.

Wybór odpowiedniej endoprotezy dla pacjenta jest jedną z najważniejszych

rzeczy w planowaniu zabiegu, gdyż od prawidłowego doboru implantu zależy jego

wytrzymałość. Dokonuje się wyboru odpowiedniej dla pacjenta endoprotezy kierując

się przyjętymi ogólnie zasadami. Dla osób starszych z istniejącą osteoporozą i słabą

wytrzymałością kości na złamania oraz mających trudności z poruszaniem się lepsza

może być endoproteza cementowa, którą można obciążać niemal zaraz po operacji.

Bezwzględnie zaś endoprotezę bezcementową należy stosować u chorych przed 55

rokiem życia, zwłaszcza że ostatnio stosowane implanty pokryte są na zewnątrz

warstwą tytanu lub chydroksyapatytu i zrastają się z kością pacjenta. Przeprowadzone

przeze mnie badanie potwierdza tą zasadę i jak widać z wyników umieszczonych w

tabeli nr 9 i wykresie nr 8, zastosowane endoprotezy to w większości endoprotezy

bezcementowe. Takich wypadków w badanej grupie było 21, co stanowi 70% całości.

23

Tab. 9 Rodzaj zastosowanej endoprotezy


Wykres 8 Rodzaj zastosowanej endoprotezy

W zasadzie następna informacja, której wynik umieszczony jest w tabeli nr 10 i

pokazany na wykresie nr 9, ukazuje, że operowane są w takim samym niemalże

procencie stawy biodrowe prawy i lewy. Żaden nie został w jakikolwiek sposób

wyróżniony, gdyż nie ma szczególnych przeciwwskazań co do tego.

Tab. 10 Operowany staw biodrowy


Lp Rodzaj endoprotezy

Ilość

1.

2.

Cementowa

Bezcementowa

9

21

Lp Staw biodrowy

Ilość

1.

2.

Prawy

Lewy

16

14

24

Wykres 9 Operowany staw biodrowy

Jak już wcześniej zaznaczyłam występowanie powikłań lub ich brak jest jednym

z czynników wpływających na długość pobytu pacjenta w szpitalu po przebyciu

operacji. Ma to również bardzo istotne znaczenie we wczesnej rehabilitacji

pooperacyjnej i rehabilitacji w ogóle. Z przedstawionych wyników w tabeli nr 11 i ich

graficznego obrazu widocznego na wykresie nr 10 wynika, że wszyscy badani pacjenci

z interesującej nas grupy przeszli alloplastyke stawu biodrowego bez powikłań.

Potwierdza to moje wcześniejsze wnioski w związku z długością pobytu w szpitalu, ale

również daje podstawę do pozytywnych rokowań na poprawę zdrowia, a przede

wszystkim ustąpienie dolegliwości stawu biodrowego.

Tab. 11 Występowanie powikłań po przeprowadzonej operacji


Wykres 10 Występowanie powikłań po przeprowadzonej operacji

Lp Liczba badanych

1.

2.

Bez powikłań

Powikłania po operacji

30

---

25

Tabela nr 12 i w konsekwencji wykres nr 11 pokazują jak wygląda

współistnienie innych chorób u pacjentów z grupy badanej. Choć kwalifikacja do

przeprowadzenia endoprotezoplastyki stawu biodrowego zawiera w sobie ocenę

istnienia innych chorób u danego pacjenta, co jest elementem bardzo rzutującym na

skuteczność operacji i późniejszej rehabilitacji, to współistnienie innych chorób

występuje nie rzadko. Na 30 osobową grupę badaną w 12 przypadkach spotykamy się

z współistnieniem innej choroby. Jest to przede wszystkim nadciśnienie tętnicze,

osteoporoza i żylaki, sporadycznie cukrzyca. Jednak większość, czyli 18 osób

zakwalifikowanych do operacji, nie deklarowała innej choroby.

Tab. 12 Współistnienie innych chorób przed operacją


Wykres 11 Współistnienie innych chorób przed operacją

Ruchy we wszystkich stawach mierzone są z pozycji neutralnego zera. Są to

takie ustawienia stawów, jakie przyjmują one u człowieka w pozycji stojącej

z kończynami górnymi zwieszonymi wzdłuż tułowia, z rękami skierowanymi dłońmi do

przodu. Zakres ruchów w stawach przed i po operacji mierzony metodą SFTR

Lp Współistnienie chorób

Ilość badanych

1.

2.

Tak

Nie

12

18

26

(S- sagittal - płaszczyzna strzałkowa F – frontal -płaszczyzna czołowa T – trasverse -

płaszczyzna poprzeczna R – rotation - płaszczyzna - płaszczyzny skrętna) pozwala

ocenić różnicę w możliwościach ruchowych pacjenta. Zgodnie z oczekiwaniami

pomiary dokonane na potrzeby badań niniejszej pracy pokazują, że w pierwszym

okresie po operacji obniża się ruchomość w obrębie operowanego stawu biodrowego.

Jest to wynik z jednej strony krótkiego okresu pooperacyjnego, ale i również wskazań

rehabilitacyjnych. Oczywiste jest, że w miarę postępu prawidłowych działań

rehabilitacyjnych nastąpi usprawnienie operowanego stawu.

Następna tabela nr 13 i wykres nr 12 pokazują występowanie bólu u osób

z grupy badanej. W zasadzie wyniki tam umieszczone można interpretować

jednoznacznie. Tak jak przed operacja większość osób tj. dwie trzecie grupy podaje

występowanie umiarkowanego, tolerowanego bólu, ale uwzględniającego przez

pacjenta i w pewnym stopniu ograniczającego przeciętną aktywność, tak i po operacji

25 osób, czyli ponad 83% grupy odczuwa ból łagodny, który nie wpływa na przeciętną

aktywność.

Tab. 13 Występowanie bólu przed i po operacji wg skali Harrisa


Lp Rodzaj bólu Liczba badanychPrzed operacją

Po operacji

1.2.3.

4.

5.

6.

Brak bóluBól nie ograniczający aktywnościBól łagodny, nie wpływający na przeciętną aktywnośćBól umiarkowany, tolerowany, ale uwzględniany przez pacjenta, w pewnym stopniu ograniczający przeciętną aktywnośćZnaczny ból poważnie ograniczający aktywnośćBardzo silny ból nawet w spoczynku zmuszający pacjenta do pozostania w łóżku

---32

20

5

---

-------25

5

---

---

Suma 30 30

27

Uogólniając wyniki zawarte w powyższej tabeli dwóch pacjentów na trzech

zakwalifikowanych do przeprowadzenia endoprotezoplastyki stawu biodrowego

uskarża się na ból umiarkowany, tolerowany, w pewnym stopniu ograniczający

przeciętną aktywność. Przyjmując to jako normę skrajne odchylenia w tym zakresie są

raczej rzadko występujące. W badanej grupie nie było osób, u których ból nie

występował, ale i osób u których ból był bardzo silny, zmuszający pacjenta do

pozostania w łóżku. Uzyskany wynik sondażu po operacji to informacja, że norma

odczuwania bólu zmienia się w pozytywnym kierunku, gdyż więcej niż dwóch

pacjentów na trzech odczuwa ból łagodny, nie wpływający na przeciętna aktywność,

który jest zjawiskiem lepszym niż ból umiarkowany. W tym wypadku również skrajne

odchylenia od normy nie występują w obrębie badanej grupy.

Wykres 12 Występowanie bólu przed i po operacji wg skali Harrisa

28

2.2.2 Metodyka badania

Sformułowanie założeń i celu badań i hipotez, jest niezbędne, aby następnie

trafnie i rzetelnie określić metody, techniki oraz narzędzia badań.

T. Pilch przez metodę badawczą rozumie „... zespół teoretycznie uzasadnionych

zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość

postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu

naukowego. Metoda zawiera w sobie szereg działań o różnym charakterze, zarówno

koncepcyjnym, jak i rzeczowym, zjednoczonych celem generalnym i ogólną koncepcją

badań”.[30]

W ogólnym znaczeniu przez metodę badań rozumiemy określony,

powtarzalny sposób – schemat lub drogę postępowania, prowadzącą do rozwiązania

problemu naukowego, poprzez dobór odpowiednich środków.

Dobór metod warunkuje i określa techniki badań, które w logicznym sensie są

podrzędnymi pojęciami w stosunku do metod. Stosowanie różnych technik badawczych

umożliwia zdobycie dodatkowej wiedzy i jest kontrolą rzetelności badań. Każda metoda

wymaga stosowania odpowiednich technik badawczych, zaś techniki wyznaczają

narzędzia badawcze, które są przedmiotem służącym do realizacji danej metody.

„W badaniach sondażowych najczęściej występujące techniki to wywiad,

ankieta, analiza dokumentów osobistych, techniki statystyczne i inne”[31]

Na potrzeby niniejszej pracy wykorzystałam informację zawarte w oświadczeniu

a zarazem zgodzie badanych osób na udział w badaniach oraz części pierwszej arkusza

badań przedmiotowych dotyczących stanu przed operacją. Dalszą częścią metody i

techniki badawczej zastosowanej przeze mnie było zebranie informacji zawartych w

historii choroby poszczególnych osób grupy badanej i dokonanie odpowiednich

pomiarów i oceny zakresów ruchów w stawach metodą SFTR, oceny siły mięśniowej

KKD i oceny występowania bólu przed i po operacji wg skali Harrisa.

Poniżej zamieściłam wzory dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia

badań na potrzeby niniejszej pracy.

29

INFORMACJA DLA UCZESTNIKÓW BADAŃ

Praca magisterska

Temat badań: „Wczesne postępowanie rehabilitacyjne po operacji alloplastyki biodra

na Oddziale Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej w Szpitalu Specjalistycznym i,. J. K.

Łukowicza w Chojnicach”

Celem przeprowadzanego badania jest:

- określenie czy po leczeniu operacyjnym choroby zwyrodnieniowej stawu

biodrowego, po okresie wczesnej rehabilitacji następuje poprawa funkcjonalna

- jakie testy funkcjonalne pozwalają na holistyczną ocenę pacjentów po

endoprotezoplastyce stawu biodrowego

Czynności badawcze obejmują:

- długości i obwody kończyn dolnych

- ocena zakresu ruchu w stawach metodą SFTR

- ocena ruchomości kręgosłupa

- ocena siły mięśniowej kończyn dolnych oraz mięśni tułowia

- skala Harrisa przed i po operacji stawu biodrowego

Badanie nie wiąże się z ryzykiem utraty zdrowia oraz ryzykiem wystąpienia

powikłań.

W każdej chwili uczestnik badania może zrezygnować z badania.

Przerwanie eksperymentu nie wiąże się z żadnym niebezpieczeństwem dla

życia lub zdrowia uczestnika badania.

Zapoznałem/am się z powyższą informacją

........................................................... ...................................................

(data)...................................................................(czytelny podpis osoby badanej)

30

OŚWIADCZENIE BADANEGO- zgoda na udział w badaniach

imię i nazwisko osoby badanej: ....................................................................................

lat .................

adres ..............................................................................................................................

.......................................................................................................................................

nr historii choroby ......................................

temat badań:

Niniejszym oświadczam, że zostałem/am szczegółowo poinformowany/a o

sposobie przeprowadzenia badań. Rozumiem na czym polegają badania i do czego

potrzeba jest moja zgoda.

Zostałem poinformowany/a o możliwości zadawania pytań prowadzącemu

badanie i o otrzymaniu odpowiedzi na te pytania.

Zostałem poinformowany/a że mogę odmówić uczestnictwa w badaniach w

trakcie realizacji projektu badawczego.

Na podstawie uzyskanych informacji wyrażam zgodę na przetwarzanie przez

osobę prowadząca badanie danych związanych z udziałem w projekcie badawczym

zgodnie z ustawą z dn. 29.08.1997 r. o Ochronie Danych Osobowych (Dz. U. Nr 133

poz 883 z wyjątkiem publikacji danych personalnych.

Wyrażam świadomą zgodę na uczestnictwo w badaniach.

...........................................................................

(czytelny podpis osoby badanej)

............................................................

(miejscowość, data)

31

Nr badanego pacjenta:

STAN PRZED OPERACJĄ

Rodzaj wykonywanej pracyfizyczna umysłowa renta

Etiologia koksartrozyStopień 0 Stopień 1 Stopień 2 Stopień 3

Rodzaj bólu współistniejącegoBól do kolana Ból do drugiego biodra Ból kręgosłupa

Czas trwania dolegliwości przed operacjąDo 1 roku Do 2 lat Do 5 lat Więcej

Leczenie i rehabilitacja przed operacjąPod stałą opieką

specjalisty w przychodniLeczenie

sanatoryjne Rehabilitacja okresowa

w przychodniRehabilitacja ciągła

ambulatoryjnie i sanatoryjna

Sport przed operacjąSport uprawiany

wyczynowoSport uprawiany rekreacyjnie stale

Sport uprawiany rekreacyjnie okazyjnie

Nie aktywny

STAN PO OPERACJI

Data zabiegu operacyjnegoCzas od operacji Dni

Miesięcy Operowany staw biodrowy Prawy Lewy

Rodzaj endoprotezy Cementowa Bezcementowa

Nazwa endoprotezyDojście operacyjne

Czas pobytu w szpitalu po operacji

Dni

Powikłania po endoprotezoplastyceZakrzepy

żył kończyny operowane

Zator płucny

Zawał serca

Neurologiczne

Zapalenie płuc

Infekcja rany

Zwichnięcie

endoprotezy

Złamanie trzonu kości

udowej

Skostnienia

okołostawowe

Obluzowanie protezy

32

j

Choroby współistniejąceNadciśnienie

tętniczeChoroba

niedokrwienna serca

Cukrzyca Alergia POCHP Osteoporoza Żylaki kkd

Urazy kkd

Choroby terczycy

POMIARY PRZED I PO OPERACJI

1. Długości kończyn dolnych w cm

Kończyna dolna prawa Kończyna dolna lewa

Długość

względna

2. Obwody kończyn dolnych w cm

Kończyna dolna prawa Kończyna dolna lewa

Najszerszy

obwód uda

6 cm nad rzepką

Przez staw

kolanowy

Podudzie 1/3

bliższa

Nad kostkami

OCENA ZAKRESÓW RUCHÓW W STAWACH METODĄ SFTR

STAW BIODROWY

Wyprost-0-zgięcie 15 –0- 125Odwodzenie-0-przywiedzenie 45 –0- 25Rot.zewn.-0-rot.wewn. /S90/ 45 –0- 45Rot.zewn.-0-rot.wewn. /S0/ 45 –0- 40STAW KOLANOWY

Wyprost-0-zgięcie 0 –0- 130STAW SKOKOWO-GOLENIOWY I STĘPUWyprost-0-zgięcie 20 –0- 45Nawracanie-0-odwracanie 20 –0- 40

OCENA RUCHOMOŚCI KRĘGOSŁUPAPomiar 1 Pomiar 2

Zgięcie kręgosłupa L

LEWY NAZWA STAWU I NORMA ISOM PRAWY

33

Wyprost kręgosłupa LZgięcie kręgosłupa do boku prawegoZgięcie kręgosłupa do boku lewegoRotacja kręgosłupa w prawoRotacja kręgosłupa w lewo

OCENA SIŁY MIĘŚNIOWEJ KKD

LKD W LEŻENIU

LKD W STANIU/ SIADZIE

CZYNNOŚĆ KOŃCZYN DOLNYCHPKDW LEŻENIU

PKD W STANIU / SIADZIE

Zginanie stawu biodrowego, kolanowego i skokowegoZginanie w stawie kolanowymZgięcie grzbietowe stopy z wyprostowanym stawem kolanowym i biodrowymWyprost stawu kolanowego i biodrowego

X Wyprost stawu kolanowego w staniu X

Wyprost stawu skokowego z wyprostowanym stawem kolanowym i biodrowymSUMARYCZNA PUNKTACJA

OCENA SIŁY MIĘŚNI TUŁOWIAPomiar 1 Pomiar 2

Zgięcie tułowiaWyprost tułowiaZgięcie tułowia do boku prawegoZgięcie tułowia do boku lewegoRotacja tułowia w prawoRotacja tułowia w lewo

SKALA HARRISA PRZED I PO OPERACJIBól

Brak bólu Ból nie ograniczający aktywności

Ból łagodny, nie wpływający Na przeciętną

aktywność

Ból umiarkowany, tolerowany, ale uwzględniany przez pacjenta,

w pewnym stopniu

ograniczający przeciętną aktywność

Znaczny ból poważnie

ograniczający aktywność

Bardzo silny ból nawet w spoczynku zmuszający pacjenta do

pozostania w łóżku

44 40 30 20 10 0

34

Funkcje: 1. Chód Brak utykania Lekkie utykanie Umiarkowane utykanie Silne utykanie

11 9 5 0

2. PodpieranieBez

podpieraniaLaska przy dłuższym chodzeniu

Laska przez większą

część czasu

Jedna kula Dwie laski Dwie kule Niezdolność do chodzenia

11 7 5 3 2 0 0

3. Dystansnieograniczony Około 2 km Około 1 km Tylko w domy Nie chodzi

11 8 5 2 0

Czynności: 1. Schody po operacjiNormalnie bez użycia

poręczyNormalnie z użyciem

poręczyW jakikolwiek sposób Niezdolny do chodzenia

po schodach

4 2 1 0

2. Ubieranie butów i skarpetek Z łatwością Z trudnością Niezdolny

4 2 0

3. Siedzenie Wygodne na zwykłym krześle

przez godzinęW fotelu przez 0.5 godziny Niezdolny do siedzenia wygodnego

5 3 0

4. Wchodzenie do środków transportu publicznego Tak Nie

1 0

5. Zakres ruchomości stawów biodrowych w stopniach wg skali HarrisaKończyna dolna prawa Kończyna dolna lewa

35

ZgięcieWyprost 00 00

OdwiedzeniePrzywiedzenieRotacja wewnętrzna 00 00

Rotacja zewnętrznaOcena ruchomość stawu przygotowywanego do operacji

Zgięcie Odwodzenie Rotacja zew.

Rotacja wew.

Przywodzenie Wyprost

0-45

45-90

90-110

110-130

0-15

15-20

20-45

0-15

15- każdy 0-15 15- każdy

45 27 6 0 12 1,5 0 6 0 0 3 0 0Całkowita liczba punktów x 0,05

Wynik

Ocena ruchomość stawu nie operowanego Zgięcie Odwodzenie Rotacja

zew.Rotacja wew.

Przywodzenie Wyprost

0-45

45-90

90-110

110-130

0-15

15-20

20-45

0-15

15- każdy 0-15 15- każdy

45 27 6 0 12 1,5 0 6 0 0 3 0 0Całkowita liczba punktów x 0,05

Wynik

5. Wynik końcowy

Przed operacją Po operacji Różnica

Suma

IV. Ocena subiektywna stanu po leczeniuBardzo zadowolony Zadowolony Bez poprawy Gorzej

2.2.3 Metody analizy statystycznej

Proces badawczy to inaczej podejście badawcze. Jest to sposób zdobywania

wiedzy. Sposób ten możemy rozpatrywać w różnych wymiarach. Wymiar typu i modelu

badań to podstawowe kryterium klasyfikacji procesu badawczego. Proces badawczy

może być także klasyfikowany na podstawie stosowanych metod i technik oraz narzędzi

badawczych.

Metoda naukowa funkcjonuje w oparciu o określone działania poznawcze, takie jak:

hierarchizacja w obrębie grupy czynników;

określenie wpływem głównych czynników na kształt badania;

36

przedstawienie empirycznej zależności między badanym czynnikiem a innymi,

dla niego istotnymi

Dla celów niniejszej pracy zastosowałam z jednej strony metodę gromadzenia

danych z wywiadu z pacjentami przed odbyciem operacji stawu biodrowego i po

operacji. Z drugiej zaś dla zrealizowania podstawowego celu pracy zebrałam informacje

umieszczone w historii choroby poszczególnych uczestników badania i

przeprowadziłam czynności badawcze, które obejmowały ocenę długości i obwody

kończyn dolnych, ocenę zakresu ruchu w stawach metodą SFRT, ocenę ruchomości

kręgosłupa, ocenę siły mięśniowej kończyn dolnych oraz mięśni tułowia i na koniec

zastosowałam skalę Harrisa dla określenia wielkości występującego bólu przy

dolegliwości stawu biodrowego.

Pomiary zakresów ruchomości –SFTR W tym badaniu ruchy we wszystkich

stawach mierzone są z pozycji neutralnego zera. Są to takie ustawienia stawów, jakie

przyjmują one u człowieka w pozycji stojącej z kończynami górnymi zwieszonymi

wzdłuż tułowia, z rękami skierowanymi dłońmi do przodu. Wyniki aapisuje się za

pomocą trzech liczb, gdzie przykładowy zapis ruchu wyprostu i zgięcia w stawie

biodrowym wygląda następująco:

S 10 - 0 - 110

gdzie

S - sagittal – (płaszczyzna strzałkowa)

10 - wyprost (zapisywany jako pierwszy w członie)

0 - pozycja wyjściowa do badań

110 - zgięcie (zapisywane jest jako ostatnie)

W celu ujednolicenia zasad oceny radiologicznej stopnia zaawansowania

choroby zwyrodnieniowej wprowadzono do użytku wiele klasyfikacji. Jedną

z pierwszych była pięciostopniowa skala Kellgrena-Lawrenca z 1957 roku. Następnymi

były klasyfikacje IRF (individual radiografic feature) oraz ogólna skala Crofta. Nie

zdobyły one jednak powszechnego uznania. Obecnie do oceny radiologicznej od 1986

roku zaleca się 4-stopniową skalę Altmana. Według niej 0 stopień określa normę, 1st. –

zmiany łagodne, 2 – zmiany umiarkowane, a 3 – zaawansowane. W badanej grupie

pacjenci kwalifikowani do przeprowadzenia operacji stawu biodrowego byli wg skali

Altmana.

37

Rozdział III

Wyniki badań własnych

W rozdziale niniejszym umieściłam wyniki własnych badań, którymi są zebrane

przeze mnie informacje zawarte w historii choroby poszczególnych osób badanych oraz

informacje uzyskane bezpośrednio od pacjentów po przebytej operacji stawu

biodrowego. Dla zobrazowania przeprowadzonych badań opracowane dane umieściłam

w poniższych tabelkach i wykresach.

Następnym etapem moich badań było zebranie informacji od pacjentów z grupy

badanej na temat wykonywania funkcji i czynności związanych z ruchem stawów, a

przede wszystkim stawu biodrowego. Zebrane wyniki pozwalają na dokonanie

porównania tych funkcji i czynności przed operacja i po operacji. I tak tabela nr 14 i

wykres 13 dotyczą funkcji chodzenia i pokazują, że o ile przed operacja większość

badanych skarżyła się na lekkie i umiarkowane utykanie, to po przeprowadzonej

operacji blisko 87% odczuwa tylko lekkie utykanie. Taki wynik pozwala na dobre

rokowania poprawy zdrowia i skuteczną rehabilitację.

Tab. 14 Funkcja chodu przed i po operacji


Lp Sposób chodzenia Liczba badanychPrzed operacją

Po operacji

pkt pkt

1.

2.

3.

4.

Brak utykania

Lekkie utykanie

Umiarkowane utykanie

Silne utykanie

33

81

80

0

3

9

16

2

11

234

15

0

1

26

3

---

Średnia punktowa 6,47 8,67

38

Średnie wartości punktowe wynikające z przeprowadzonych badań są zbliżone

do normy jaką jest wartość punktowa 5 dla umiarkowanego utykania wypadku przed

operacją i wartość 9 dla lekkiego utykania po przeprowadzonej operacji.

Wykres 13 Funkcja chodu przed i po operacji

Inaczej przedstawia się funkcja podpierania się. Przed operacja 16 osób nie

musiało korzystać z pomocy przy podpieraniu się, a 7 osób używało jednej kuli w tym

celu. Po przeprowadzonej operacji 60% czyli 18 osób badanych korzysta przy

podpieraniu się z dwóch kul, a pozostałe 12 używa do tej funkcji dwóch lasek. Taki

wynik potwierdza fakt, że proces rekonwalescencji i rehabilitacji po tak

skomplikowanej operacji jaką jest alloplastyka stawu biodrowego wymaga stopniowego

dochodzenia do sprawności ruchowej pacjenta. Średnie punktowe rozpatrywane w

odniesieniu do norm potwierdzają to w pełni.

Tab. 15 Funkcja podpierania przed i po operacji

Lp Sposób podpierania się Liczba badanychPrzed operacją

Po operacji

pkt pkt1.2.3.4.5.6.7.

Bez podpieraniaLaska przy dłuższym chodzeniuLaska przez większą część czasuJedna kulaDwie laskiDwie kuleNiezdolność do chodzenia

1767021200

161---715---

00002400

------------1218---


39


Wykres 14 Funkcja podpierania przed i po operacji

Następną interesująca nas funkcją była funkcja pokonywania dystansu.

Dolegliwość związana ze zmianami chorobowymi w obrębie stawu biodrowego sama w

sobie ogranicza mniej lub bardziej pokonywanie dystansu. Znajduje to potwierdzenie w

osiągniętych wynikach badań. Zarówno przed operacja, jak i po operacji większość

pacjentów podawała dom jako ograniczenie pokonywanego dystansu. Są jednak tego

różne przyczyny. Przed operacja jest to dolegliwość w postaci bólu, a po operacji

ograniczenie związane z procesem rekonwalescencji i odpowiednim działanie

rehabilitacyjnym.

Tab. 16 Funkcja pokonywania dystansu przed i po operacji

Lp Dystans Ilość badanychPrzed operacją

Po operacji

pkt pkt1.

2.

3.

4.

5.

Nieograniczony

Około 2 km

Około 1 km

Tylko w domu

Pacjent nie chodzi

0

24

20

46

0

---

3

4

23

---

0

0

0

60

0

---

---

---

30

---

Średnia punktowa 3 2

40


Wykres 15 Funkcja pokonywania dystansu przed i po operacji

Pierwszą czynnością, o której zebrałam informacje było chodzenie po schodach.

Na podstawie osiągniętych wyników mego badania stwierdzam, że przed operacją i po

operacji niemalże 100% grupy badanych pacjentów wykonywało te czynność normalnie

z użyciem poręczy. Czyli ani dolegliwość stawu biodrowego, ani tym bardziej operacja

endoprotezoplastyki nie ma na tę czynność wpływu.

Tab. 17 Czynność chodzenia po schodach przed i po operacji

Lp Sposób chodzenia po schodach Ilość badanychPrzed operacją

Po operacji

pkt pkt

1.

2.

3.

4.

Normalnie bez użycia poręczy

Normalnie z użyciem poręczy

W jakikolwiek sposób

Niezdolność do chodzenia po

schodach

4

58

0

0

1

29

---

---

0

60

0

0

---

30

---

---

Średnia punktowa 2,14 2

41


Wykres 16 Czynność chodzenia po schodach przed i po operacji

Tabela nr 18 i dalej wykres nr17 pokazują, że istnieje czynność, z która osoby

badanej grupy maja znaczna trudność w jej wykonywaniu. Zarówno przed operacja (28

osób), jak i po operacji (28 osób) podaje, że ubieranie butów i skarpetek sprawia im

trudność lub są niezdolni do wykonywania tych czynności. Bardzo charakterystyczne

jest to, że przed operacja tylko trudność miało 25 osób, a po operacji 22 osoby były

niezdolne ubrać buty i skarpetki.

Tab. 18 Czynność ubierania butów i skarpetek przed i po operacji

Lp Ubieranie butów i skarpetek Ilość badanychPrzed operacją

Po operacji

pkt pkt

1.

2.

3.

Z łatwością

Z trudnością

Pacjent niezdolny do

wykonywania tej czynności

8

50

0

2

25

3

8

12

0

2

6

22


42


Wykres 17 Czynność ubierania butów i skarpetek przed i po operacji

Zebranie informacji dotyczących następnej czynności pozwala wysunąć

wniosek, że jednym z niemalże natychmiastowych pozytywnych skutków operacji

stawu biodrowego jest czynność siedzenia. O ile przed operacja pacjenci deklarowali,

że 14 z nich wygodnie siedzi przez godzinę na zwykłym krześle, przecież niezbyt

wygodnym, a 15 osób przez pół godziny w fotelu, to po operacji wszyscy, czyli 100%

grupy podaje, że jest w stanie wygodnie siedzieć przez godzinę na zwykły krześle.

Tab. 19 Czynność siedzenia przed i po operacji

Lp Sposób siedzenia Ilość badanychPrzed operacją

Po operacji

pkt pkt

1.

2.

3.

Wygodnie na zwykłym krześle

przez godzinę

W fotelu przez 0,5 godziny

Pacjent niezdolny do siedzenia

wygodnego

70

45

0

14

15

1

150

0

0

30

---

---

Średnia punktowa 3,83 5

43


Wykres 18 Czynność siedzenia przed i po operacji

W zakresie wykonywania czynności wchodzenia do środków transportu

publicznego deklaracje członków grupy badanej podzieliły się po równo. Przed operacją

taką czynność było w stanie wykonać 15 osób i 15 osób przeciwnie. Po operacji blisko

100% tej czynności nie wykonuje. Jest to konsekwencja krótkiego okresu po operacji i

procesu wczesnego postępowania rehabilitacyjnego, które wyklucza nadmierne

obciążenie operowanego stawu biodrowego.

Tab. 20 Czynność wchodzenia do środków transportu publicznego przed i po operacji


Lp Wchodzenie do środków transportu publicznego

Ilość badanychPrzed operacją

Po operacji

pkt pkt

1.2.

TakNie

150

1515

10

129


44

Wykres 19 Czynność wchodzenia do śr. transportu publicznego przed i po operacji

Tab. 21 Ruchomość stawu przed i po operacji (suma punktów)

Pacjent Ocena punktowa Różnica Uwagi Przed operacją Po operacji

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30

39,0

48,4

47,575

47,575

49,1

52,3

35,3

40,4

63,3

56,3

62,4

53,3

59,4

46,4

40,8

27,4

70,4

58,8

44,4

47,4

33,4

43,4

38,0

29,0

74,0

48,35

45,0

39,0

59,0

21,4

49,775

49,575

49,575

49,5

49,575

50,4

49,575

50,4

50,1

49,875

50,4

51,3

54,4

54,4

49,5

52,4

52,05

53,8

54,4

54,4

48,4

54,4

50,0

38,0

40,0

35,35

50,0

40,0

42,0

44,3

10,775

1,175

2,0

1,925

0,475

-1,9

14,275

10,0

13,2

-6,125

-12,0

-2,0

-5,0

8,0

8,7

25,0

18,35

5,0

-10,0

-7,0

15,0

11,0

12,0

-9,0

34,0

13,0

-5,0

-1,0

17,0

-22,9

Długi okres po operacji

Zaawansowany wiek

Stos. młoda osoba

3 stop. choroby

podeszły wiek

pr. umysłowy

bardzo młoda osoba

45


Tabela nr 21 przedstawia ruchomość stawu biodrowego pacjentów z grupy

badanej przed operacją i po operacji, mierzona w punktach. Dodatkowo widzimy

różnicę jaka występuje pomiędzy tymi dwoma wielkościami. Najbardziej

charakterystyczny jest fakt, że można stwierdzić na podstawie tych wyników zależność

w występowaniu wielkości różnicy ruchomości stawu od takich czynników jak wiek

pacjenta, okres pobytu w szpitalu po operacji, rodzaj wykonywanej pracy przed

operacją oraz stopień zaawansowania procesu zwyrodnieniowego.

Na koniec uzyskałam informację dotyczącą subiektywnej oceny zdrowia po

przebyciu operacji podana przez uczestników badania. Zgodnie z przewidywaniami

wszyscy pacjenci deklarowali zadowolenie ze skutków przeprowadzonej

endoprotezoplastyki stawu biodrowego. Taka ich ocena wynikała z poczucia ogólnej

poprawy stanu zdrowia i rokowań po przeprowadzonej odpowiednio rehabilitacji we

wczesnym okresie pooperacyjnym. Wyniki tego badania zawiera tabela nr 22

i graficznie przedstawia wykres nr 20

Tab. 22 Subiektywna ocena pacjenta swego stanu zdrowia po odbytej operacji


Lp Subiektywna ocena swego stanu

zdrowia przez pacjenta po operacji

Ilość badanych

1.

2.

3.

4.

Bardzo zadowolony

Zadowolony

Bez poprawy

Gorzej

---

30

---

---

46

Wykres 20 Subiektywna ocena pacjenta swego stanu zdrowia po odbytej operacji

Dane uzyskane na podstawie analizy wyników we wszystkich skalach świadczą

o dobrej sprawności i jakości życia pacjentów po operacji całkowitej protezoplastyki

stawu biodrowego. Jednak Aktywność życiowa pacjentów mierzona na podstawie

odpowiedzi udzielonych na obiektywne pytania zawarte w ankiecie jest mniejsza niż

deklarowana przez pacjentów. Aktywność życiową pacjentów należy więc oceniać w

sposób zobiektywizowany, aby wyniki były jak najbardziej zbliżone do stanu

rzeczywistego.

47

Rozdział IV

Dyskusja

Endoprotezoplastyka stawu biodrowego jest leczeniem operacyjnym

określonych schorzeń stawu biodrowego, zastępującym jego elementy protezą. Proteza

ta składa się z dwóch elementów: trzpienia mocowanego w bliższej części kości udowej

panewki mocowanej w miejscu zniszczonej panewki stawowej. Mocowanie protezy

odbywa się za pomocą zaklinowania trzpienia w kości udowej o wkręcenia

gwintowanej obsady panewki w kość biodrową. [...]

Podstawą postępowania rehabilitacyjnego po alloplastyce stawu biodrowego jest

jak najszybsza pionizacja pacjenta i samodzielność poruszania się. Ważnym elementem

w postępowaniu jest moment obciążania operowanej kończyny i moment chodzenia bez

kul.

W praktyce klinicznej w ocenie wyniku leczenia, a przede wszystkim dla

samego chorego poddanego endoprotezoplastyce istotne znaczenie ma zniesienie bólu i

stopień przywrócenia funkcji operowanego stawu biodrowego. Wyniki oceny

czynnościowej stawu biodrowego w badanym materiale wskazują, że dla późniejszej

dobrej czynności operowanego stawu biodrowego największe znaczenie ma szybka

poprawa funkcji w pierwszym okresie po operacji i dalsze prawidłowe prowadzenie

rehabilitacji.

48

Wnioski

1. Po leczeniu operacyjnym choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego, po

wczesnym okresie rehabilitacji następuje poprawa funkcjonalna.

2. Zastosowanie endoprotezo plastyki stawu biodrowego jest skutecznym

sposobem na wyeliminowanie dolegliwości stawu biodrowego

3. Skutecznie przeprowadzony zabieg operacyjny i wczesna rehabilitacja w ocenie

pacjenta jada pożądany wynik

4. Proces rehabilitacji po endoprotezoplastyce powinien być prowadzony według

indywidualnego schematu dla każdego pacjenta

Streszczenie

Temat. Tematem pracy jest „Wczesne postepowanie rehabilitacyjne po operacji

alloplastyki biodra na Oddziale Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej w Szpitalu

Specjalistycznym im. J. K. Łukowicza w Chojnicach”

Wstęp. Alloplastyka stawu biodrowego stanowi bardzo złożony problem terapeutyczny,

a o końcowym sukcesie decyduje ścisła współpraca ortopedy i fizykoterapeuty.

Współczesne strategie postępowania terapeutycznego łączy wspólny cel jakim jest

przywrócenie funkcji stawu biodrowego. W pracy przedstawiono badania

potwierdzające celowość przeprowadzania endoprotezoplastyki stawu biodrowego oraz

pokazano jak ważne jest wczesne postępowanie rehabilitacyjne wpływające na

pozytywny wynik całego procesu leczenia.

Założenia i cel pracy. Celem przeprowadzonego badania na potrzeby niniejszej pracy

było określenie czy po leczeniu operacyjnym choroby zwyrodnieniowej stawu

biodrowego, po okresie wczesnej rehabilitacji następuje poprawa funkcjonalna i jakie

testy funkcjonalne pozwalaja na holistyczną ocenę pacjentów po endoprotezoplastyce

stawu biodrowego.

Materiał i metoda. Badaniem objęto grupę 30 pacjentów leczonych na Oddziale

Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej w Szpitali Specjalistycznym im. J. K. Łukowicza w

Chojnicach, zakwalifikowanych do przeprowadzenia endoprotezoplastyki stawu

biodrowego. Stopień zaawansowania zwyrodnienia chorego stawu został określony w

49

czterostopniowej skali Altmana. W większości zastosowane były protezy

bezcementowe. Przy ocenie zakresu ruchów w stawach, zarówno przed operacja i po

operacji zastosowano metodę SFTR oraz skalę Harrisa.

Wnioski. Stwierdzono, że istnieje koniecznośc indywidualizacji programu

rehabilitacyjnego po endoprotezoplastyce stawu biodrowego oraz, ze na wynik leczenia

ma wpływ zarówno dobrze wykonany zabieg operacyjny, jak i usprawnienie

pooperacyjne. Z analizy przeprowadzonych badań wynika również, że wskazane jest

przeprowadzanie allopalstyki stawu biodrowego, która przy odpowiedniej wczesnej

rehabilitacji pooperacyjnej poprawia ruchomość motoryczną pacjenta i jego ogólne

poczucie poprawy zdrowia.

Przypisy

[1] J. Kubacki: Alloplastyka stawów, AWF Katowice 2004, s. 75.

[2] W. Dega: Koncepcja rehabilitacji, (w:) K. Milanowska, W. Dega: Rehabilitacja

medyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, wyd. 4, Warszawa 2003, s. 15-17.

[3] J. W. Błaszczyk, Biomechanika kliniczna. Podręcznik dla studentów medycyny i

fizjoterapii, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2004, s. 235.

[4] T. Kasperczyk, Wady postawy ciała diagnostyka i leczenie, Wyd. Kasper, Kraków

2002 r

[5] T. Bober, J. Zawadzki, Biomechanika układu ruchu człowieka, wydanie II, Wrocław

2003, s. 7.

[6] T. Bober, J. Zawadzki, Biomechanika..., op. cit., s.10.

[7] T. Kasperczyk (.), Wady postawy..., op. cit., Kraków 2002 r

[8] Ibidem

[9] J. W. Błaszczyk, Biomechanika..., op. cit., s. 235,

[10] T. Kasperczyk, op. cit., Kraków 2002 r

[11] J. Kubacki: Alloplastyka..., op., cit., Katowice 2004,

[12] K. Szawłowski Rehabilitacja: podstawy diagnostyki funkcjonalnej usprawniania

leczniczego i reintegracji społecznej, Akademia Medyczna w Gdańsku, Gdańsk. 1998 r

[13] T. Kasperczyk op. cit., Kraków 2002 r.

[14] J.W. Błaszczyk, Biomechanika..., op. cit., s. 235,

50

[15] B. Gołąb, W.Z Traczyk, Anatomia i fizjologia człowieka- podręcznik dla

studentów farmacji, Wyd. Lekarskie, Wydanie III zmienione i uzup., Warszawa. 1986 r

[16] B. Gołąb, W.Z. Traczyk, Anatomia i fizjologia..., op. cit., Warszawa. 1986 r

[17] J. Kubacki: Alloplastyka..., op., cit., Katowice 2004,,

[18] Ibidem, s. 109..

[19] Ibidem, s. 110.

[20] Ibidem, s. 113.

[21] Ibidem, s. 80.

[22] Ibidem.

[23]. J. Nowotny, Podstawy fizjoterapii. Podstawy teoretyczne i wybrane aspekty

praktyczne. c.1, Wyd. KASPER, Kraków 2004, s. 12.

[24] T. Bober, J. Zawadzki, Biomechanika..., op. cit., s. 9.

[25] J. Nowotny, Podstawy fizjoterapii..., op., cit., s. 11.

[26] W. Dega: Koncepcja rehabilitacji..., op., cit., s. 15-17.

[27] Ibidem, s. 106

[28] W. Zaczyński Poradnik autora prac seminaryjnych, dyplomowych i magisterskich,

Warszawa 1995, s.9.

[29]T. Pilch, Zasady badań pedagogicznych. Wyd. ŻAK Warszawa 1995, s.26.

[30]T. Pilch zasady badań..., op., cit., s.42.

[31] Ibidem, s.51.

51

Bibliografia

1. Błaszczyk J. W., Biomechanika kliniczna. Podręcznik dla studentów medycyny

i fizjoterapii, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2004,

2. Bober T., Zawadzki J., Biomechanika układu ruchu człowieka, wydanie II,

Wrocław 2003,

3. Dega W.: Koncepcja rehabilitacji, (w:) K. Milanowska, W. Dega: Rehabilitacja

medyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, wyd. 4, Warszawa 2003,

4. Gołąb B., W.Z. Traczyk, Anatomia i fizjologia człowieka- podręcznik dla

studentów farmacji, Wyd. Lekarskie, Wydanie III zmienione i uzup., Warszawa.

1986,

5. Kasperczyk T., Wady postawy ciała diagnostyka i leczenie, Wyd. Kasper,

Kraków 2002,

6. Kubacki J.: Alloplastyka stawów, AWF Katowice 2004,

7. Nowotny J., Podstawy fizjoterapii. Podstawy teoretyczne i wybrane aspekty

praktyczne. c.1, Wyd. KASPER, Kraków 2004,

8. Pilch T., Zasady badań pedagogicznych. Wyd. ŻAK Warszawa 1995,

9. Szawłowski K. Rehabilitacja: podstawy diagnostyki funkcjonalnej usprawniania

leczniczego i reintegracji społecznej, Akademia Medyczna w Gdańsku, Gdańsk.

1998,

52

10. Zaczyński W. Poradnik autora prac seminaryjnych, dyplomowych i

magisterskich, Warszawa 1995,

Spis tabel

Tabela 1 Płeć badanych osób ....................................................................... 15

Tabela 2 Wiek badanych osób ..................................................................... 16

Tabela 3 Rodzaj wykonywanej pracy przed operacją ................................. 17

Tabela 4 Etiologia koksartrozy .................................................................... 18

Tabela 5 Czas trwania dolegliwości przed operacją .................................... 19

Tabela 6 Rodzaj bólu współistniejącego ...................................................... 19

Tabela 7 Leczenie i rehabilitacja przed operacją ......................................... 20

Tabela 8 Czas pobytu w szpitalu po operacji ............................................... 21

Tabela 9 Rodzaj zastosowanej endoprotezy ................................................. 23

Tabela 10 Operowany staw biodrowy .......................................................... 23

Tabela 11 Występowanie powikłań po przeprowadzonej operacji ............... 24

Tabela 12 Współistnienie innych chorób przed operacją .............................. 25

Tabela 13 Występowanie bólu przed i po operacji wg skali Harrisa ............. 26

Tabela 14 Funkcja chodu przed i po operacji ................................................. 37

Tabela 15 Funkcja podpierania przed i po operacji ........................................ 38

Tabela 16 Funkcja pokonywania dystansu przed i po operacji ...................... 39

Tabela 17 Czynność chodzenia po schodach przed i po operacji ................... 40

Tabela 18 Czynność ubierania butów i skarpetek przed i po operacji ............ 41

Tabela 19 Czynność siedzenia przed i po operacji ......................................... 42

53

Tabela 20 Czynność wchodzenia do środków transportu publicznego przed

i po operacji ................................................................................... 43

Tabela 21 Ruchomość stawu przed i po operacji (suma punktów) ................ 44

Tabela 22 Subiektywna ocena pacjenta swego stanu zdrowia po odbytej

operacji .......................................................................................... 45

Spis wykresów

Wykres 1 Płeć badanych osób ...................................................................... 15

Wykres 2 Rodzaj wykonywanej pracy przed operacją ................................. 17

Wykres 3 Etiologia koksartrozy ................................................................... 18

Wykres 4 Czas trwania dolegliwości przed operacją ................................... 19

Wykres 5 Rodzaj bólu współistniejącego .................................................... 20

Wykres 6 Leczenie i rehabilitacja przed operacją ........................................ 21

Wykres 7 Czas pobytu w szpitalu po operacji .............................................. 22

Wykres 8 Rodzaj zastosowanej endoprotezy ................................................ 23

Wykres 9 Operowany staw biodrowy ............................................................ 24

Wykres 10 Występowanie powikłań po przeprowadzonej operacji ............... 24

Wykres 11 Współistnienie innych chorób przed operacją ............................. 25

Wykres 12 Występowanie bólu przed i po operacji wg skali Harrisa ........... 27

Wykres 13 Funkcja chodu przed i po operacji ............................................... 38

Wykres 14 Funkcja podpierania przed i po operacji ...................................... 39

Wykres 15 Funkcja pokonywania dystansu przed i po operacji ..................... 40

Wykres 16 Czynność chodzenia po schodach przed i po operacji .................. 41

Wykres 17 Czynność ubierania butów i skarpetek przed i po operacji ........... 42

Wykres 18 Czynność siedzenia przed i po operacji ........................................ 43

54

Wykres 19 Czynność wchodzenia do śr. transportu publicznego przed i po

operacji ......................................................................................... 43

Wykres 20 Subiektywna ocena pacjenta swego stanu zdrowia po odbytej

operacji ......................................................................................... 45

55

poprawa pracy ostatnia wersja.doc

Documents

Transcript of poprawa pracy ostatnia wersja.doc