Pomiar i regulacja geometrii kół pojazdów samochodowych · 215 † zapewnia poprawion modyfikacj...

15
JOANNA WILCZARSKA, EWA KULIĝ, ANDRZEJ SADOWSKI POMIAR I REGULACJA GEOMETRII KÓŁ POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH Streszczenie Badanie geometrii pojazdu zaliczane jest do grupy najwaĪniejszych testów układu jezdnego pojazdu, szczególnie mocno eksploatowanego na kiepskich drogach. Prawi- dłowe ustawienie zbieĪnoĞci kół nie tylko zwiĊksza bezpieczeĔstwo i komfort jazdy, ale takĪe wpływa na mniejsze zuĪycie paliwa i opon. W niniejszej pracy przedstawiono podstawowe czynnoĞci przygotowawcze do po- miaru geometrii kół oraz sposoby regulacji geometrii. Przedstawiono kilka dostĊpnych urządzeĔ do pomiaru geometrii kół, pokazano ich moĪliwoĞci oraz zwró- cono uwagĊ na ich zalety i wady. Słowa kluczowe: geometria koła, zbieĪnoĞü, kąt pochylenia koła 1. Wprowadzenie Dla spełnienia podstawowych wymogów bezpieczeĔstwa prowadzenia pojazdu nastĊpujące układy muszą byü sprawne: układ hamulcowy, układ sterowania pracą silnika, elementy zawieszenia oraz układu kierowniczego wraz z prawidłowo wyregulowaną geometrią. Układy te są ze sobą sprzĊĪone. Uszkodzenie jednego z układów ma bezpoĞredni wpływ na skutecznoĞü pracy kolejnego. WaĪne jest to zarówno podczas normalnego cyklu pracy na prostym odcinku drogi czy na zakrĊtach jak i w wyjątkowych warunkach, np. poĞlizg na mokrej czy zaĞnieĪonej powierzchni. Wprowadzane są, zatem do uĪytku coraz to nowsze systemy mające wpływaü na komfort prowadzenia pojazdu, bezpieczeĔstwo, a takĪe mające bezpoĞredni wpływ na ekologiĊ. W przypadku zawieszeĔ pojazdów coraz czĊĞciej producenci stawiają na moĪliwoĞü zmiany typu zawieszenia zamontowanego w aucie bez koniecznych ingerencji zewnĊtrznych. Wprowadza siĊ coraz nowsze technologie z zakresu zmiany skutecznoĞci tłumienia skoku amortyzatora, dziĊki której właĞciciel pojazdu jest w stanie zmieniü typ zawieszenia za pomocą specjalnych włączników. KaĪda z tych technologii wpływa bez- poĞrednio na pomiar geometrii kół [1]. Pomiar geometrii zawieszenia pojazdów samochodowych posiada kilka sprzĊĪonych ze sobą celów [1]: modyfikuje statecznoĞü pojazdu mianowicie wpływ jego utrzymywania siĊ na drodze; modyfikuje kierowalnoĞü, czyli ułatwia zdolnoĞü utrzymywania pojazdu w linii prostej na drodze; wpływa w znaczący sposób na zuĪycie ogumienia kaĪdej z osi pojazdu; zapewnia prawidłowe ustawienie koła kierownicy podczas jazdy w stosunku do osi po- jazdu;

Transcript of Pomiar i regulacja geometrii kół pojazdów samochodowych · 215 † zapewnia poprawion modyfikacj...

JOANNA WILCZARSKA, EWA KULI , ANDRZEJ SADOWSKI

POMIAR I REGULACJA GEOMETRII KÓŁ POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH

Streszczenie Badanie geometrii pojazdu zaliczane jest do grupy najwa niejszych testów układu

jezdnego pojazdu, szczególnie mocno eksploatowanego na kiepskich drogach. Prawi-dłowe ustawienie zbie no ci kół nie tylko zwi ksza bezpiecze stwo i komfort jazdy, ale tak e wpływa na mniejsze zu ycie paliwa i opon.

W niniejszej pracy przedstawiono podstawowe czynno ci przygotowawcze do po-miaru geometrii kół oraz sposoby regulacji geometrii. Przedstawiono kilka dost pnych urz dze do pomiaru geometrii kół, pokazano ich mo liwo ci oraz zwró-cono uwag na ich zalety i wady.

Słowa kluczowe: geometria koła, zbie no , k t pochylenia koła

1. Wprowadzenie

Dla spełnienia podstawowych wymogów bezpiecze stwa prowadzenia pojazdu nast puj ce układy musz by sprawne: układ hamulcowy, układ sterowania prac silnika, elementy zawieszenia oraz układu kierowniczego wraz z prawidłowo wyregulowan geometri . Układy te s ze sobsprz one. Uszkodzenie jednego z układów ma bezpo redni wpływ na skuteczno pracy kolejnego. Wa ne jest to zarówno podczas normalnego cyklu pracy na prostym odcinku drogi czy na zakr tach jak i w wyj tkowych warunkach, np. po lizg na mokrej czy za nie onej powierzchni. Wprowadzane s , zatem do u ytku coraz to nowsze systemy maj ce wpływa na komfort prowadzenia pojazdu, bezpiecze stwo, a tak e maj ce bezpo redni wpływ na ekologi . W przypadku zawiesze pojazdów coraz cz ciej producenci stawiaj na mo liwo zmiany typu zawieszenia zamontowanego w aucie bez koniecznych ingerencji zewn trznych. Wprowadza si coraz nowsze technologie z zakresu zmiany skuteczno ci tłumienia skoku amortyzatora, dzi ki której wła ciciel pojazdu jest w stanie zmieni typ zawieszenia za pomoc specjalnych wł czników. Ka da z tych technologii wpływa bez-po rednio na pomiar geometrii kół [1].

Pomiar geometrii zawieszenia pojazdów samochodowych posiada kilka sprz onych ze sobcelów [1]:

• modyfikuje stateczno pojazdu mianowicie wpływ jego utrzymywania si na drodze;• modyfikuje kierowalno , czyli ułatwia zdolno utrzymywania pojazdu w linii prostej na

drodze;• wpływa w znacz cy sposób na zu ycie ogumienia ka dej z osi pojazdu;• zapewnia prawidłowe ustawienie koła kierownicy podczas jazdy w stosunku do osi po-

jazdu;

215

• zapewnia poprawion modyfikacj zwrotno ci pojazdu w warunkach normalnej pracy jaki w ekstremalnych sytuacjach na drodze.

2. Podstawowe czynno ci przygotowawcze do pomiaru geometrii kół

Dla prawidłowego przeprowadzenia geometrii, nale y wykona poni sze czynno ci [2]: pomiar zbie no ci nale y wykona tylko na specjalnie do tego przygotowanej nawierzchni, która powinna by płaska, twarda oraz odpowiednio wypoziomowana, nale y sprawdzi rozmiar opon oraz ci nienie w ogumieniu w zamontowanych kołach ba-danego pojazdu. Nieprawidłowy rozmiar opon dyskwalifikuje mo liwo wykonania pomiaru z uwagi na ró nic wysoko ci, szeroko ci lub rozmiaru opony. Ka dy z tych czyn-ników zmienia wysoko w stosunku do nadwozia pojazdu ods dzenie od równoległo ci kół wzgl dem siebie;

Rys. 1. Badanie ci nienia w ogumieniu pojazdu

ródło opracowanie własne.

sprawdzi stan amortyzacji i spr ynowania zawieszenia. Badania dokonuje si organolep-tycznie na prostej powierzchni. Nale y zbada czy wszystkie spr yny zawieszenia nie suszkodzone, czy s wszystkie uzwojenia oraz czy s takiej samej wysoko ci. Nale y zba-da wyst powanie luzu sumaryczny sworzni kulistych, zwrotnic. Zbada stan silentblocków gumowo-metalowych wahaczy poprzecznych, czy element gumowy nie jest zu yty, oddzielony od cz ci metalowej; nale y zbada wyst powanie luzu sumarycznego w układzie kierowniczym, a tak e luz wzdłu ny w przekładni kierowniczej (maglownicy) oraz sprawdzi stan osłon przekładni; nale y zbada luz sumaryczny ło ysk kół osi pojazdu. W razie potrzeby dokr ci (o ile jest mo liwe) lub wymieni na nowe. Je eli ło yska posiadaj regulacj nale y sprawdzi pra-widłowo zamocowania; nale y sprawdzi , czy nie wyst puje nadmierne bicie promieniowe albo osiowe kół, okre-li stan opon. Koła, na których jest zauwa alne zbyt du e bicie nale y wymieni na inne,

je eli obr cz koła jest zdeformowana, nale y j podda prostowaniu b d wymieni na now ;

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 68, 2014

Joanna Wilczarska, Ewa Kuli , Andrzej Sadowski Pomiar i regulacja geometrii kół pojazdów samochodowych

216

je eli producent przewiduje dodatkowe obci enie pojazdu, przed pomiarem geometrii na-le y to wykona ; nale y doprowadzi do prawidłowego uło enia amortyzatorów przy bez wykorzystywania hamulca postojowego. Nast pnie ustabilizowa pojazd zaci gaj c hamulec postojowy, b d korzystaj c ze specjalnej blokady pedału hamulca;

Rys. 2. Badanie luzów zawieszenia metod organoleptyczn

ródło opracowanie własne.

kolejnym etapem jest wycentrowanie układu kierowniczego. W tym celu nale y oznaczypoło enie kierownicy, a nast pnie obraca kołem kierowcy w lew a nast pnie w prawstron do momentu wyst pienia oporu zliczaj c obroty dla ka dej ze stron z osobna. Przy wycentrowanym układzie kierowniczym koła powinny by ustawione równolegle do osi symetrii pojazdu. W niektórych pojazdach wyposa onych w układ kierowniczy z z batk , wytyczn do centrowania jest długo jednego albo obu poprzecznych dr ków kierowni-czych. Inne posiadaj specjalny otwór w korpusie, przez który przechodzi sworze albo ruba do wycentrowania układu kierowniczego. Pojazdy z przekładni układu kierowni-

czego wyposa one s specjalne punkty regulacyjne umieszczone przy przekładni.

217

3. Sposoby regulacji geometrii kół

3.1. Regulacja zbie no ci

Regulacja zbie no ci rozpoczyna si od oczyszczenia gwintu dr ka kierowniczego, prze iw-nakr tki kontruj cej lub obejm zaciskowych. W przypadkach bardzo du ego zanieczyszczenia powy szych elementów, nale y zdemontowa dr ek kierowniczy z przekładni kierowniczej oraz ko cówk dr ka kierowniczego z mocowania w pia cie, a nast pnie oczy ci na stanowisku me-chanicznym za pomoc profesjonalnych urz dze . Po oczyszczeniu elementów regulacyjnych nale y polu ni przeciwnakr tk lub obejmy zaciskowe. Regulacj zbie no ci przeprowadza si po-przez obracanie zluzowanymi dr kami kierowniczymi. Wkr caj c dr ek kierowniczy w jego ko cówk , powodujemy zwi kszenie si warto ci dodatniej (zbieganie si kół), natomiast podczas wykr cania dr ka kierowniczego z ko cówki, zwi kszamy w kierunku warto ci ujemnej (rozbie-ganie si kół). Najbardziej optymalne jest wkr cenie dr ków kierowniczych w ko cówki równomiernie z obu stron pojazdu, gdy wtedy napr enia na dr ki i ko cówki s najbardziej roz-ło one. Je eli zdarzy si , i po ustawieniu zbie no ci oraz wycentrowaniu koła kierownicy dr ki s wkr cone na tyle nierówno, e gro uszkodzeniem (za mało gwintu wkr conego jest na ko -cówk ), nale y szuka przyczyny w nieprawidłowo zamocowanym kole kierownicy lub na wyj ciu trzpienia przekładni [1].

3.2. Wyprzedzenie sworznia zwrotnicy

Regulacja wyprzedzenia sworznia zwrotnicy dokonywana jest przez przedłu enie b d skróce-nie elementu stabilizacyjnego pojazdu. Przy zawieszeniu kół przednich z wahaczami poprzecznymi zmiana wyprzedzenia sworznia zwrotnicy mo liwa jest przez umieszczanie podkładek dystanso-wych ró nej grubo ci mi dzy mocowaniem wahaczy a podwoziem. Regulacj jest pracochłonna, gdy przy ka dorazowym zamocowaniu podkładek dystansowych nale y dokonywa pomiaru i ewentualnych korekt [2].

3.3. Regulacja k ta pochylenia koła

Regulacj k ta pochylenia koła mo na dokona na kilka sposobów, w zale no ci od konstrukcji badanego pojazdu. Przedstawione poni ej metody regulacji maj zastosowanie w przedniej jak i tyl-nej osi pojazdu [2]:

o Zmiana poło enia górnego odcinka amortyzatora teleskopowego;o Zmiana grubo ci podkładek dystansowych pomi dzy mocowaniem wahaczy poprzecznych

a podwoziem; o Zmiana poło enia przegubu kulowego na wahaczu poprzecznym;o Przestawienie mimo rodu dolnego przy amortyzatorze teleskopowym.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 68, 2014

Joanna Wilczarska, Ewa Kuli , Andrzej Sadowski Pomiar i regulacja geometrii kół pojazdów samochodowych

218

4. Aparatura do pomiaru geometrii kół

4.1. Urz dzenie GTO Laser

GTO Laser jest urz dzeniem laserowym, które pozwala na pomiar oraz kontrol geometrii usta-wienia kół w samochodach osobowych i dostawczych, wyposa onych w obr cze kół o rednicy od 12” do 20”. Podstawow zalet urz dzenia jest pomiar zbie no ci połówkowej kół przednich wzgl -dem geometrycznej osi jazdy z uwzgl dnieniem przesuni cia kół osi przedniej. Urz dzenie jest mechaniczno-laserowe, gdzie k ty pionowe mianowicie, k t pochylenia koła oraz k t wyprzedzenia i pochylenia osi sworzni zwrotnicy s mierzone w sposób mechaniczny, dzi ki zamontowanej na urz dzeniu poziomicy, natomiast k ty poziome, czyli zbie no kół, przesuni cie osi przedniej i od-chylenie geometrycznej osi jazdy od osi symetrii, s mierzone optycznie z wykorzystaniem wska nika laserowego. Wi zka lasera, która słu y do pomiaru zbie no ci kół jest na tyle inten-sywna, e bardzo intensywne nasłonecznienie nie przeszkadza w pomiarze.

Urz dzenie GTO Laser jest dost pne w pi ciu wersjach, w zale no ci od potrzeb [5]: o Wersja bazowa jest wyposa ona w dwa zespoły pomiarowe, które s zasilane przewodowo;o Wersja z dwoma bezprzewodowymi zespołami pomiarowymi wyposa ona w stanowisko

montowane na cianie;o Wersja z dwoma bezprzewodowymi zespołami pomiarowymi wyposa ona w stanowisko

z szafk ;o Wersja z czterema bezprzewodowymi zespołami pomiarowymi wyposa ona w stanowisko

montowane na cianie;o Wersja z czterema bezprzewodowymi zespołami pomiarowymi wyposa ona w stanowisko

z szafk .Urz dzenia s o tyle proste w budowie i obsłudze, e ka dy u ytkownik posiadaj cy belk kon-

troln oraz specjalny przyrz d do sprawdzania luster, ma mo liwo zbadania dokładno ci pomiaru. W zale no ci od posiadanej wersji GTO Laser ma ró ny zakres mo liwo ci pomiarowych. Naj-

bogatsza wersja czteroczujnikowa pozwala na wykonanie pełnej geometrii kół we wszystkich typach aut do obr czy 20”. Mo na j nawet wykorzysta do pomiaru geometrii samochodów powy-padkowych.

Przy zamocowaniu pełnego zestawu przyrz dów, mo na dokona pomiarów [5]: a) k tów pochylenia kół tylnych,b) zbie no ci połówkowej kół tylnych,c) zbie no ci całkowitej kół tylnych,d) odchylenia geometrycznej osi jazdy od osi symetrii,e) k ta wyprzedzenia osi sworzni zwrotnic,f) k tów pochylenia kół przednich,g) k tów pochylenia osi sworzni zwrotnic,h) zbie no ci połówkowych kół przednich,i) zbie no ci całkowitej kół przednich,j) przesuni cia kół osi przedniej,k) nierównoległo ci osi przedniej,l) ró nicy k tów skr tu kół przy skr cie o 20°,m) ladowo ci kół.

219

W przypadku posiadania urz dzenia wyposa onego w tylko dwa zespoły pomiarowe, nie ma mo liwo ci wykonania bada z podpunktów a), b), c), d), m).

Rys. 3. Urz dzenie GTO Laser

ródło: opracowanie własne.

Zalety urz dzenia GTO Laser [5]: • urz dzenie jest stosunkowo proste w obsłudze i po stosunkowo niedługim czasie prze-

szkolony pracownik jest w stanie samodzielnie wykona prosty pomiar geometrii;• urz dzenie jest lekkie, a w zestawie bezprzewodowym bardzo mobilne;• mo liwo wykonania pomiaru geometrii w uproszczonej wersji dzi ki pomiarze zbie -

no ci połówkowej;• mo liwo wykonania kontroli pełnej geometrii pojazdów powypadkowych przy jednym

zamocowaniu;• mo liwo u ytkowania zestawu w przypadku braku pr du, gdy urz dzenie posiada wła-

sne zasilanie;• stosunkowo niska cena w porównaniu z konkurencyjnymi urz dzeniami;• z uwagi na gabaryty zestawu pomiarowego oraz mo liwo pracy bezprzewodowej jest

mo liwo pracy praktycznie w ka dym pomieszczeniu.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 68, 2014

Joanna Wilczarska, Ewa Kuli , Andrzej Sadowski Pomiar i regulacja geometrii kół pojazdów samochodowych

220

Tabela 1. Zakres pomiarowy GTO Laser [5]

221

Rys. 3. Przykładowy arkusz pomiarowy GTO Laser

ródło: [5].

Wady [5]: • brak mo liwo ci dokonania wydruku z pomiaru geometrii;• brak mo liwo ci dokonania geometrii w przypadku felg powy ej 20 cali;• brak mo liwo ci zamocowania chwytaków na obr cze w niektórych przypadkach kół gdzie

wyst puj opony o niskim profilu;• mo e si zdarzy , i promie lasra, przy du ym nasłonecznieniu, jest słabo widoczny.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 68, 2014

Joanna Wilczarska, Ewa Kuli , Andrzej Sadowski Pomiar i regulacja geometrii kół pojazdów samochodowych

222

Tabela 2. Parametry techniczne przyrz du GTO Laser

ródło: [5].

223

4.2. Urz dzenie BEISSBARTH microline 3000 PC

BEISSBARTH Microline 3000 PC jest komputerowym systemem do pomiaru i regulacji geo-metrii kół pojazdów osobowych i dostawczych. System posiada na wyposa eniu komputer PC gdzie skatalogowane s dane techniczne geometrii pojazdów, ponadto system umo liwia aktualizowanie baz danych oraz tworzenie swoistej kartoteki pomiarów i pojazdów. System posiada mo liwo wy-druku protokołu pomiarowego z przeprowadzonej geometrii z uwzgl dnieniem badania wst pnego oraz zakresu pomiarowego. Pełna procedura pozwala na dokonanie pomiaru przed regulacj oraz po regulacji i dokonaniu wydruku po zako czeniu regulacji. Transmisja danych do komputera stacjo-narnego jest przekazywana za pomoc odpowiednich przewodów. Istnieje mo liwo zakupu zestawu, w którym transmisja danych przekazywana jest metod radiow . Całe badanie geometrii jest wiernie odwzorowywane na ekranie monitora, co pozwala na dokonywanie zmian w czasie rze-czywistym podczas dokonywania regulacji.

W skład wyposa enia podstawowego MICROLINE 3000 PC wchodz [3]: • komputer PC;• monitor;• klawiatura;• szafka diagnostyczna;• 4 zespoły pomiarowe;• rozporka pedału hamulca i blokada kierownicy;• komplet przewodów;• drukarka;• obrotnice mechaniczne;• zaciski uniwersalne (4 szt.) 12-17.5’'.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 68, 2014

Joanna Wilczarska, Ewa Kuli , Andrzej Sadowski Pomiar i regulacja geometrii kół pojazdów samochodowych

224

Rys. 4. Urz dzenie BEISSBARTH microline 3000 PC

ródło: opracowanie własne.

Podczas pracy z urz dzeniem s do dyspozycji dwa rodzaje chwytaków kół. Podstawowe majmo liwo zamocowania na felgi stalowe b d aluminiowe. Drugi zestaw pozwala na zamocowanie chwytaków do kraw dzi felgi stalowej b d aluminiowej a nast pnie doci ni cie całego chwytaka za koło. Ten sposób zamocowania pozwala na zamontowanie urz dzenia na zestawie nisko profilo-wych opon oraz felg aluminiowych w sytuacji, gdy kraw d opony wystaje poza kraw d felgi.

Zestaw posiada cztery głowice pomiarowe, dwie które montuje si na chwytaki koła badanej osi w przypadku zbie no ci połówkowej oraz dwie dodatkowe montowane na koła osi biernej w przypadku regulacji pełnej geometrii.

Zalety Urz dzenie BEISSBARTH microline 3000 PC [3]:

komputerowy pomiar minimalizuje mo liw liczb bł dów do minimum;mo liwo wydruku z pomiaru geometrii;chwytaki, które s w zestawie podstawowym pozwalaj na zamocowanie na ka dym ro-dzaju profilu opony oraz kształcie felgi;baza danych, która znajduje si w systemie komputerowym pozwala na szybkie sprawdze-nie danych technicznych pojazdów;wybór dziesi ciu wersji j zykowych programu, mi dzy innymi polski;intuicyjna obsługa programu, oraz menu, które pozwala na szybkie nauczenie si badaniapomiaru geometrii;funkcja kartoteki pojazdów pozwala na odtworzenie nawet dawnych pomiarów;bardzo proste, a zarazem wyra ne zdj cia w programie pozwalaj na proste zrozumienienawet dla osoby niewtajemniczonej w poj cia geometrii;umiarkowana cena.

225

Wady [3]:

z uwagi na przewodow prac urz dzenia, praca w ciasnym pomieszczeniu jest niewyko-nalna;linki ł cz ce ze sob urz dzenia oraz niezb dne do badania kompensacji bicia koła mogby łatwo uszkodzone przez nieuwag pracownika;brak mo liwo ci pracy bez pr du z uwagi na komputerowy pomiar;z uwagi na zainstalowane oprogramowanie jest konieczno płatnych aktualizacji, abymie bie ce oraz aktualne dane badanych pojazdów.

4.3. Urz dzenie HOFMANN – geoliner 670

Zestaw do pomiaru geometrii kół HOFMANN Geoliner 670 jest jednym z nowszych osi gniz zakresu pomiaru zbie no ci i k tów pochylenia kół. Pomiar wykorzystuje bardzo zaawansowantechnologi , która opiera si na trójwymiarowej matrycy. Stosowanie tej technologii nie tylko po-zwala na pomiar geometrii w bardzo krótkim czasie trwaj cym około pi ciu minut, ale dzi ki rzeczywistej analizie trójwymiarowego obrazu nie jest wymagany pomiar klasycznej kompensacji bicia koła. Jest to znaczne ułatwienie pracy dla osób korzystaj cych z urz dzenia, gdy w wi kszo ci przypadków nie jest wymagane unoszenie badanej osi pojazdu. Oprogramowanie zestawu HOFMANN – geoliner 670 oparte o prostot działania systemu Windows, prowadzi nas przez pro-ces pomiaru kompletnej geometrii. Program automatycznie rozpoznaje poszczególne etapy pomiaru i po sko czeniu jednego pozwala na przej cie do kolejnego [4].

Zestaw do pomiaru geometrii HOFMANN geoliner 670 zawiera:

komplet czterech chwytaków wraz z projektorami, których zakres mocowania obr czy koła wynosi od 11" do 22"; komputer wraz z monitorem oraz drukark ; podno nik hydrauliczny z wbudowanymi obrotnicami oraz szaf steruj c ; zestaw kamer umieszczonych na specjalnym słupie, który współpracuje z podno nikiem; zestaw odwa ników stanowi cych obci enie do auta.

Zalety urz dzenia HOFMANN – geoliner 670 [4]:

o praca w bardzo przyjemnym rodowisku komputerowym;o bardzo rozbudowana baza danych pojazdów,o bardzo szybki i precyzyjny pomiar, który zawsze jest pomiarem pełnej geometrii;o bardzo rozbudowane mo liwo ci programu zawieraj ce pełne dane na temat geometrii auta

z mo liwo ci wydruku prawie w ka dym momencie;o precyzyjne zdj cia 3D pozwalaj ce na interpretacj wyników nawet osobom niezwi zanym

z tematem;o brak konieczno ci regulacji kompensacji bicia koła oraz konieczno ci warunku precyzyj-

nego wypoziomowania stanowiska pomiarowego;o mo liwo przechodzenia przez ró ne typy zawiesze badanego pojazdu bez straty wyko-

nanych pomiarów;o dynamiczna zmiana parametrów w trakcie dokonywania zmian podczas regulacji geometrii

minimalizuje praktycznie do zera mo liwo popełnienia bł du;

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 68, 2014

Joanna Wilczarska, Ewa Kuli , Andrzej Sadowski Pomiar i regulacja geometrii kół pojazdów samochodowych

226

o przesuwny słup z zamontowanymi kamerami pozwala na pomiar oraz regulacj zbie no cina wymaganej wysoko ci podno nika bez straty wykonanych pomiarów;

o zakres obr czy pomiarowych pozwala na wykonaniu geometrii rednicy kół od 11" do 22";o bardzo wytrzymałe, wykonane z tworzywa sztucznego głowice pasywne;o komputer po zamocowaniu chwytaków, odczytuje samodzielnie za pomoc głowic pasyw-

nych wymiary kół.

Rys. 5. Urz dzenie HOFMANN – geoliner 670

ródło: [4].

Wady [4]: o wysoka cena zestawu;o do pracy z całym zestawem niezb dne jest osobne stanowisko z uwagi na

du ilo elementów składowych.

5. Podsumowanie

Geometria odgrywała i wci odgrywa znacz c rol w konstruowaniu pojazdów samochodo-wych. Wpływa ona znacz co na komfort jazdy przez prawidłowe zachowanie si na drodze. Wyznacznikiem prawidłowej geometrii jest bezpieczne zachowanie si pojazdu na drodze. Widoczn cech le wyregulowanej geometrii, któr ka dy wła ciciel pojazdu samochodowego jest w stanie samodzielnie zaobserwowa , jest nieprawidłowe i nieregularne zu ycie ogumienia, najcz -ciej osi przedniej.

Urz dzenia do pomiaru geometrii bardzo si zmieniły przez lata.. Przedstawione w pracyurz -dzenia do pomiaru geometrii znacznie si od siebie ró ni konstrukcj , sposobem wykonywania badania pomiaru geometrii, zakresem pomiarowym. Urz dzenia przedstawione w pracy nie s jedy-nymi, które wyst uj na rynku.

227

Ka de z urz dze ma indywidualne cechy mówi ce kupuj cemu, czy zakup b dzie zasadny z uwagi na potrzeby rynku oraz wymagania stawane przez klientów. Dla zaspokojenia podstawo-wych potrzeb najzasadniejszym wydaje si zakup zestawu GTO, gdy proporcje koszt – wydajnos na wysokim poziomie. Zestaw ten posiada jednak dwie bardzo du e wady, mianowicie brak wy-druku z pomiaru geometrii znaczy, i nie mo na wykonywa pomiarów do firm ubezpieczeniowych z uwagi na brak dokumentacji przeprowadzonego badania. Zestaw nie pozwala na prawidłowe wy-konanie kompensacji bicia koła w pojazdach o nierozł cznym nap dzie 4x4, czyli nie ma mo liwo ci wykonania geometrii. Zestaw BE1SSBARTH przedstawiony w pracy jest urz dzeniem, które w pracochłonno ci wykonywania pomiaru geometrii jest podobne do GTO LASER.

Najwi ksz wydajno spo ród przedstawionych zestawów do pomiaru geometrii posiada ze-staw HOFMANN geoliner 670. Posiada on zalety w postaci najszybszego oraz najdokładniejszego pomiaru z przedstawionych urz dze . Badanie dokonuje si automatycznie z niewielk ingerencju ytkownika. Jako e regulacji dokonuje si tak samo niezale nie od zestawu geometrii, czas regu-lacji powinien by podobny.

Bibliografia

1. Nowoczesny warsztat, ogólnopolski miesi cznik dla fachowców bran y motoryzacyjnej. Nr 12(142) Grudzie 2010. Wydawca Goldman.

2. Praca zbiorowa, Geometria kół samochodowych, Autodata 2010., Wydawnictwo AUTODATA,2010.

3. Praca zbiorowa, Dokumentacja techniczno – ruchowa dla zestawu BEISSBARTH ML 3000 PC,2004

4. Praca zbiorowa, Dokumentacja techniczno – ruchowa dla zestaw HOFMANN Geoliner 670,2008

5. PRECYZJA-TECHNIK Sp. z o.o. 85-022 Bydgoszcz ul. Gda ska 99, Dokumentacja techniczno-ruchowa dla przyrz du typu: GTO Laser przeznaczonego do kontroli geometrii ustawienia kółi osi pojazdu o dopuszczalnej masie całkowitej do 3, 5t, 2003.

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 68, 2014

Joanna Wilczarska, Ewa Kuli , Andrzej Sadowski Pomiar i regulacja geometrii kół pojazdów samochodowych

228

MEASURING AND ADJUSTING WHEEL GEOMETRY OF MOTOR VEHICLES

Summary: Study the geometry of the vehicle is classified as a group of the most important

tests of the vehicle chassis, especially heavily exploited for bad roads. Proper wheel alignment setting not only increases safety and driving comfort, but also affects the lower fuel consumption and tire wear.

In this paper, the basic steps to prepare for measuring wheel alignment and geometry control methods. Are several devices available for measuring wheel align-ment, showing their capabilities and highlights their advantages and disadvantages.

Keywords: geometry of the wheels, wheel alignment, camber

Joanna Wilczarska Ewa KuliAndrzej Sadowski Instytut Eksploatacji Maszyn i Transportu Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy al. Prof. S. Kaliskiego 7, 85-789 Bydgoszcz e-mail: [email protected]