Polonia Charkowa 12/2014

• Wigilia Narodzenia Pańskiego: zwyczaje i tradycje

• Historia choinki świątecznej

• Tradycyjny Opłatek w Domu Polonii

• Wróżby andrzejkowe

• XV Открытый фестиваль польской и украинской

музыки имени Кароля Шимановского

• Kolędy polskie źródłem tradycji narodowych

• Kuchnia polska: wigilijny karp

www.polonia.kharkov.ua

Nr 12 (146)

2014 r.

PISMO STOWARZYSZENIA KULTURYPOLSKIEJ W CHARKOWIE

W numerze m. in.:

Z okazji Świąt Bożego Narodzenia i zbliżającego się Nowego Roku 2015 składamy wszystkim Czytelni-kom najserdeczniejsze życzenia zdrowia, spełnienia marzeń i noworocznych postanowień, wszelkiej pomyśl-ności w życiu osobistym oraz sukcesów w pracy zawodowej.

Niech radość i pokój Świąt Bożego Narodzenia towarzyszy Wam przez cały Nowy Rok.

Zespól redakcyjnygazety „Polonia Charkowa”

Najpiękniejszych Świąt BożegoNarodzenia oraz szczęśliwegoNowego Roku!

TradycjePOLONIA CHARKOWA №12(146) r.2014

2

Dzień wigilijny bogaty jest w zwy-czaje i zabobony posiadające magicznąmoc. Do dzisiaj przestrzega się, aby wWigilię nie kłócić się i okazywać sobiewzajemnie życzliwość. Myśliwi tegodnia tradycyjnie udają się na polowanie,którego pomyślny wynik zapewniopiekę na cały rok patrona łowiectwaśw. Huberta.

Wieczór wigilijny w tradycji polskiejjest najbardziej uroczystym i najbardziejwzruszajacym wieczorem roku. Pun-ktem kulminacyjnym przezyć adwento-wych w rodzinach chrześcijańskich jestwigilia Bożego Narodzenia. Posiada onabardzo bogatą liturgię domową. Genezatej liturgii sięga pierwszych wiekówchrześcijaństwa. Obrzędy te i zwyczajemają więc starą tradycję. Wigilie wogóle znane były już w Starym Testa-mencie. Obchodzono je przed każdąuroczystością, a nawet przed każdymszabatem. Było to przygotowanie do od-poczynku swiątecznego. Izraelici zwali je“wieczorem”.

Slowo “wigilia” pochodzi z jezyka ła-cinskiego i oznacza czuwanie. Taki byłdawniej zwyczaj w Kościele, że poprzed-niego dnia przed wiekszymi uroczysto-ściami obowiązywał post i wierni przezcałą noc oczekiwali na tę uroczystość,modląc się wspolnie.

W Polsce wigilia weszła na stałe dotradycji dopiero w XVIII wieku, Głównąjej czescią jest uroczysta wieczerza, zło-zona z postnych potraw. Wieczerza tama charakter ściśle rodzinny. Zapraszasię czasami na nią, oprócz krewnych,osoby mieszkające samotnie.

WolNe miejsCe PrZy stoleZnany i powszechny jest obecnie w

Polsce zwyczaj pozostawiania wolnegomiejsca przy stole wigilijnym. Trudnodokładnie ustalić jego genezę. Za-pewne jest to zwyczaj późniejszy, gdyżnie wspomina o nim żaden z history-ków obyczajów polskich. Miejsce to

przeznaczone bywa przede wszystkimdla przygodnego gościa. Zbigniew Kos-sak pisze, że “ktokolwiek zajdzie w dompolski w święty wieczór wigilijny, zaj-mie to miejsce i będzie przyjęty jakbrat”.

Pozostawiając wolne miejsce przystole wyrażamy również pamięć o na-szych bliskich, którzy nie mogą świątspędzić z nami. Miejsce to może rów-nież przywodzic nam na pamięć zmar-łego członka rodziny.

PierWsZa GWiaZdaW Polsce wieczerzę wigilijną rozpo-

czynało się, gdy na niebie ukazała siępierwsza gwiazda. Czyniono tak za-pewne na pamiątkę gwiazdy betlejem-skiej, którą wedlug Ewangelisty, św.Mateusza, ujrzeli Mędrcy, zwani tezTrzema Królami. Zwyczaj ten był i nadaljest głęboko zakorzeniony w polskiejkulturze. Wspomina o nim m.in. Włady-slaw S.Reymont w “Chłopach” orazMaria Dąbrowska w “Uśmiechu dzieciń-stwa”. Oskar Kolberg stwierdza, że jestto bardzo stary zwyczaj przestrzegany w

rodzinach katolickich.

WieCZerZa WiGilijNaPrzyjęła się w Polsce w wieku XVIII,

stała się powszechną tradycją w wiekuXX. Nabrała cech czegoś swiętego, sa-kralnego, czego się nigdzie nie spotyka.Oto najpierw gospodynie urządzają ge-neralne sprzątanie, mycie, czyszczenie.Po czterech rogach głównej saliumieszczało się na wsi i po dworachcztery snopy zbóż: snop pszenicy, żyta,jęczmienia i owsa, aby Boże Dziecię wNowym Roku nie skąpiło koniecznegopokarmu dla człowieka i bydła. Stół byłprzykryty białym obrusem, przypomi-nającym ołtarz i pieluszki Pana, a podnim dawało się siano dla przypomnie-nia sianka, na którym spoczywało BożeDziecię.

Zwyczajem było rownież, że całydzień obowiązywal post ścisły. Także wczasie wigilii dawano tylko potrawypostne, w liczbie nieparzystej, ale takróżnorodne, by były wszystkie po-trawy, jakie sie zwykło dawać w ciąguroku.

Wigilia Narodzenia Pańskiego:zwyczaje i tradycje24 grudnia – Wigilia Bożego Narodzenia

POLONIA CHARKOWA №12(146) r.2014

3

Tradycje

ŁamaNie siĘ oPŁatkiemNajważniejszym i kulminacyjnym mo-

mentem wieczerzy wigilijnej w Polsce jestzwyczaj łamania się opłatkiem. Czynnośćta nastepuje po przeczytaniu Ewangelii oNarodzeniu Pańskim i złożeniu życzeń. Tra-dycja ta pochodzi od prastarego zwyczajutzw. eulogiów, jaki zachowal sie z pierw-szych wieków chrzescijaństwa. Wieczerzawigilijna nawiązuje do uczt pierwszychchrześcijan, organizowanych na pamiatkęOstatniej Wieczerzy. Zwyczaj ten oznaczarówniez wzajemne poświęcenie się jed-nych dla drugich i uczy, że należy podzielićsię nawet ostatnim kawalkiem chleba.Składamy sobie życzenia pomyślności iwybaczamy urazy.

ParZysta iloŚĆ osóBDo tradycji wigilijnej należy, aby do

stołu zasiadała parzysta liczba osób.Nieparzysta zaś ilość uczestników mialawróżyć dla jednego z nich nieszczęście.Najbardziej unikano liczby 13. Feralna 13bierze swój poczatek od Ostatniej Wie-czerzy, kiedy to jako 13 biesiadnik przy-był Judasz Iskariota. Jezeli iloscbiesiadników byla nieparzysta, wówczasw bogatszych lub szlacheckich domachzapraszano do stołu kogoś ze słuzby, wbiedniejszych domach jakiegoś żebraka.

Do stołu zasiadano według wiekulub hierarchii. Według wieku dlatego,aby “w takiej kolejności schodzić z tegoświata”, a według hierarchii dlatego,gdyż osoba o najwyższej pozycji, najczę-ściej był to gospodarz, rozpoczynaławieczerzę.

iloŚĆ PotraWWedług tradycji, ilość potraw wigilij-

nych powina być nieparzysta. AleksanderBruckner w słowniku etymologicznym ję-zyka polskiego podaje, że wieczerzachłopska składała się z pięciu lub siedmiupotraw, szlachecka z dziewięciu, a u arys-tokracji z jedenastu. Wyjaśnienia tego wy-mogu były różne: 7 – jako siedem dnitygodnia, 9 – na cześć dziewięciu chórówanielskich itp. Dopuszczalna była ilość 12potraw – na cześć dwunastu apostołów.

Nieparzysta ilość potraw miała za-pewnić urodzaj lub dobrą pracę w przy-szłym roku. Potrawy powinny zawieraćwszystkie płody rolne, aby obrodziły wnastępnym roku. Wskazane też było

skosztować wszystkich potraw, żeby niezabrakło którejś podczas następnej wie-czerzy wigilijnej.

Wieczerza wigilijna jest posiłkiempostnym, ale nasi przodkowie potrafiliuczynić z tego ograniczenia prawdziwąucztę dla podniebienia, tak, że polskipost słynął szeroko na całym świecie. Wzamożnych domach szlacheckich i miesz-czańskich Wigilia składała się z dwunastudań – tylu ilu było apostołów. Domino-wały dania rybne przyrządzane na różnesposoby, a zwłaszcza nie mogło zabrak-nąć slynnego karpia lub szczupaka w sza-rym sosie. Niekiedy dań rybnych byłotyle, że tradycyjna liczba dwunastu po-traw okazywała się niewystarczająca. Alei na to była rada – wszystkie potrawy zryb uważano za jedno danie!

Wigilię otwierała jedna z tradycyjnychzup wigilijnych – najczęściej barszcz czer-wony z uszkami, zupa grzybowa lub rza-dziej – migdałowa. Oprócz dań rybnychpodawano staropolski groch z kapustą,potrawy z grzybów suszonych, kompoty zsuszonych owocow, a także łamańce z ma-kiem lub pochodząca ze wschodnich rejo-now Polski słynna kutia oraz ciasta, azwłaszcza swiąteczny makowiec.

Po WieCZerZyDawniej po Wieczerzy, oprócz śpie-

wania kolęd, w wielu częściach Polskipraktykowano różne zwyczaje. I tak, naWarmii i Mazurach, kiedy jeszcze bie-siadnicy siedzieli przy stole, spod ob-rusa ciagnięto słomki. Jeśli wyciągniętosłomkę prostą, to osobę, która ją wy-

ciagnęla, czekało życie proste, bez nie-bezpieczeństw. Jeśli słomka była po-krzywiona, to daną osobę czekało wprzyszłym roku życie kręte.

Na Mazowszu, resztki jedzenia da-wano zwierzętom. Wierzono bowiem,że o pólnocy, przynajmniej niektóre znich, przemówią ludzkim głosem. Doty-czyło to zwłaszcza bydła, bo ono byłoobecne przy narodzinach Dzieciątka i wnagrodę otrzymało dar mówienia ludz-kim głosem w noc wigilijna.

Na Podlasiu resztki wieczerzy usta-wiano kolo pieca, a przed nim ławe po-sypaną piaskiem lub popiołem.Pokarmy te były przeznaczone dlazmarłych przodków. Rano, po śladachna piasku, odgadywano kto przyszedł wnocy i czy w ogóle przyszedł.

W wielu rejonach Polski w ten wie-czór wyruszali kolędnicy. Obowiązkowomusiały być minimum trzy postacie: bo-cian, koza i niedzwiedź. Bocian symbo-lizowal nowy rok i nowe zycie, koza -plodnosc, a niedzwiedz – wrogie siłyprzyrody, które należało obłaskawić.

PreZeNtyNieodłącznym elementem kolacji wi-

gilijnej jest obdarowywanie się prezen-tami, które w polskiej tradycji przynosipod choinkę, w zależności od regionu: św.Mikołaj, aniołek lub Gwiazdor. Do tradycjinależy również rodzinne śpiewanie kolęd.O północy w kościele odbywa się uro-czysta msza zwana PASTERKĄ.

Wigilia (akwarela, Carl Larsson, 1904

TradycjePOLONIA CHARKOWA №12(146) r.2014

4

Jest wiele teorii na temat genezyzwyczaju dekorowania choinek. Najstar-sze informacje o drzewku przyozdabia-nym na Boże Narodzenie pochodzą zXV-i XVI-wiecznych kazań kościelnych.W tamtych czasach mieszkańcy Alzacjiustawiali w domach drzewka iglaste iprzyozdabiali je naturalnymi ozdobami(jabłuszkami, ciasteczkami czy ozdo-bami z papieru). Takie zwyczaje byłyczęsto krytykowane przez kościół, któryuważał, że są to obrzędy pogańskie.Mimo tego zwyczaj ubierania drzewkaw czasie Świąt Bożego Narodzenia zyski-wał na popularności.

daWNo, daWNo temu…Niektórzy uważają, że historia

choinki sięga zdecydowanie dalej niżśredniowiecza, jeszcze czasów pogań-skich. W starożytnym Rzymie miesz-kańcy podczas obrzędów, byudobruchać boga urodzaju, ozdabialidrzewa liściaste bluszczem i laurem.Celtowie z kolei upodobali sobie je-miołę. Egipcjanie świętując najkrótszydzień w roku – przesilenie zimowe,znosili zielone liście palm daktylowychdo swoich domów jako symbol„triumfu życia nad śmiercią”. Dla drui-dów żywe gałązki ostrokrzewu ozna-czały wieczne życie, a w mitologii

nordyckiej symbolizowały odrodzenieboga światła i piękna – Baldera. Cho-inki, głównie świerki i jodły pojawiłysię znacznie później. Misjonarzeczęsto odwoływali się do pogańskichsymboli i obrzędów, niejako adaptującje dla potrzeb nowej religii, a obchodychrześcijańskich świąt łączono z trady-cjami pogańskimi.

Jednak prawdziwą popularnośćchoinka zyskała dzięki świętemu Boni-facemu, mnichowi, który w VIII wiekunawracał pogan żyjących na terenie dzi-siejszych środkowych i wschodnich Nie-miec.

Jak głosi legenda św. Bonifacy na-wracając pogańskie ludy ściął potężnydąb, który dla Germanów był drzewemświętym. Upadający dąb zniszczyłwszystkie rosnące wokół niego drzewaza wyjątkiem małej jodełki. – Widzicie,ta mała jodełka jest potężniejsza od wa-szego dębu. I jest zawsze zielona, tak jakwieczny jest Bóg dający nam wieczneżycie. Niech ona przypomina wamChrystusa – miał powiedzieć w trakciekazania misjonarz.

Czy tak było naprawdę – nie wia-domo. Trudno jest ustalić ten fakt, bo wkażdej religii choinka była symbolemczegoś innego i brak jest jednoznacz-nych potwierdzeń z historii.

Z Ziemi NiemieCkiejdo PolskiejZwyczaj ubierania choinki (zwykle

dopiero w dzień Wigilii) szybko rozpo-wszechnił się w całej Europie. Jednak wPolsce pojawiła się dość późno, bo do-piero w XIX wieku. Tradycję bożonaro-dzeniowego drzewka „zawdzięczamy”kolonistom niemieckim, którzy pojawilisię u nas w podczas zaborów. Począt-kowo choinkę można było spotkaćgłównie u warszawskiego mieszczań-stwa. Stamtąd zwyczaj przeniósł się dodomów polskiej szlachty i magnaterii.Co lubili przystrajać Polacy? Drzewkiembyła najczęściej jodła, którą gospodarzprzynosił w wigilijny ranek. O choincemówiono, że jest „ukradziona” innemuświatu, bowiem za taki uważano las imiała przynieść „złodziejowi” szczęście.

Na wsi choinki pojawiły się dopierow okresie międzywojennym (Polska po-łudniowa i centralna), wypierając trady-cyjną polską ozdobę, jaką byłapodłaźniczka nazywana także sadem.Przystrój taki miał postać starych obrę-czy sit owiniętych sosnowymi gałązkamilub słomianych tarczy przyozdobionychzieleniną. Dzieci w wigilijny wieczórwieszały na nich: ciastka domowej ro-boty, czekoladki, owoce, jabłka, kolo-rowe opłatki i słomiany łańcuch.

Historia choinki świątecznejWielkie i całkiem malutkie, jodły,

świerki, i sosny – nikt z nas nie wyob-

raża sobie Bożego Narodzenia bez

choinki. W okresie przedświątecznym

iglaste drzewka otaczają nas na każ-

dym kroku.

Skąd u nas zwyczaj ubierania

choinki? Jaka jest historia tej najpo-

pularniejszej bożonarodzeniowej de-

koracji?


5

Tradycje

FilipinyNa Filipinach z palmowych

liści i kwiatów robi się kolorowe gir-landy, które umieszcza się naoknach oraz drzwiach domów.Potem przychodzi czas śpiewaniakolęd. Przez dziesięć dni przedBożym Narodzeniem, wczesnymrankiem, dźwięk trąbki budzimieszkańców miast i wsi, abyuczestniczyli w uroczystej Mszy Św.

angliaW Anglii nie obchodzi się Wigi-

lii. Świąteczny posiłek spożywają wpierwszy dzień Bożego Narodzenia. Tra-dycyjnym daniem jest pieczony indyknadziewany kasztanami, zupa żółwiowaoraz christmas pudding. Drugi dzieńświąt jest zwany dniem pudełek, gdyżotwiera się wtedy otrzymane prezenty.

GrecjaWieczór wigilijny Grecy spędzają

poza domem, spotykając się z przyja-ciółmi w klubach oraz restauracjach.Domowa wieczerza wigilijna spożywanajest o bardzo późnej porze. Boże Naro-dzenie trwa aż 12 dni. W tym czasieGrecy obdarowują się nawzajem nie-prawdopodobną ilością prezentów: wwieczór wigilijny i w noc sylwestrową.

indieWedług zwyczaju, Hindusi zawsze

na święta kupują sobie nowe ubrania.Tradycyjnie około 10 dni przed BożymNarodzeniem zaczynają się wielkie przy-gotowania świąteczne. Są dekorowaneulice, domy oraz kościoły, malują różnewzory na podłogach i przed domami.Podczas świąt organizowany jest kon-kurs na szopkę, ustawianą zazwyczaj wwidocznym miejscu przed domem.

austriaW Austrii znany jest obyczaj przygo-

towywania szopki, czyli figurek ŚwiętejRodziny i małego Jezusa. Jedna z naj-piękniejszych kolęd świata „Cicha noc,święta noc” powstała właśnie tam, w

małej wiosce koło Salzburga w grud-niu 1818 roku

CzechyW Wigilię Bożego Narodzenia,

Czesi odwiedzają cmentarze. Tegodnia groby najbliższych ozdabia sięwieńcami, kwiatami, gwiazdami bet-lejemskimi oraz koszyczkami ze spe-cjalnymi bożonarodzeniowymiciasteczkami. W wielu czeskich do-mach podczas Bożego Narodzeniasłucha się kolęd.

HolandiaW Holandii nie ma ani wieczerzy wi-

gilijnej, ani postu, ani prezentów podchoinką. Święta obchodzone są 25 i 26grudnia. Holendrzy pielęgnują tradycjępasterki, uroczystej mszy wigilijnej. Niema tu jednak specjalnych potraw świą-tecznych czy wypieków. Można jednakzauważyć przed domami choinki ozdo-bione sznurami lampek i świątecznieudekorowane okna.

litwaWigilia Bożego Narodzenia jest po-

dobnie obchodzona jak w Polsce, obo-wiązuje tam łamanie się opłatkiem, conie znane jest w innych regionach Eu-ropy. Zjada się też 12 potraw, które sym-bolizują 12 miesięcy.

Wierzono, że podłaźniczka ma ma-giczną moc i uchroni dom od chorób inieszczęść. Wyschniętej ozdoby nigdynie wyrzucano, a jego pokruszone ga-łązki dodawano do zwierzęcej karmy lubzakopywano w polu, wierząc, że przy-niesie to urodzaj.

Początkowo choinkę przystrajanoozdobami naturalnymi: jabłuszkami,pierniczkami, orzechami, zabawkami zesłomy i papieru. Ich dobór nie był przy-padkowy, gdyż miały zapewnić rodziniepomyślność w nadchodzącym roku.Każda z ozdób pojawiająca się na cho-ince miała swoje znaczenie. Jabłuszkanawiązywały do rajskiego owocu. Dzwo-neczki miały symbolizować dobre no-winy, a postaci aniołków – bożą opiekę.

Łańcuchy miały przypominać o zniewo-leniu ludzi grzechem, ale wierzonotakże, że cementują więzi rodzinne.Oczywiście najważniejsza była gwiazdabetlejemska, która zaczęła pojawiać sięna szczycie drzewka dopiero pod koniecXIX wieku. Jej zadaniem była pomoczbłądzonym wędrowcom, by szczęśliwiewrócili do domu. Oprócz tego nadrzewku pojawiały się pierniczki, piórka,wydmuszki, słoma i wiele innych rzeczy,a strojeniem choinki zajmowały siędziewczęta.

Obecnie, z braku czasu nie robimyozdób świątecznych, tylko kupujemy go-towe dekoracje. Sztuczne bombki iozdoby wyparły zwyczaj przystrajaniadrzewka rękodziełami. Jednak jest na-

dzieja! Do łask powróciły specjalnie wy-piekane na tę okazję pierniczki, a takżefigurki z czekolady i marcepana. Wielumiłośników rustykalnego stylu, wieszana choince cepeliady w postaci figurekz masy solnej, ludziki ze słomy oraz pa-pierowe łańcuchy.

Chyba nikt dziś nie wyobraża sobieŚwiąt Bożego Narodzenia bez przystro-jonego drzewka. Pomimo tego, iż trady-cja ubierania choinki znacznieewoluowała, to w trakcie przyozdabia-nia drzewka nadal powracamy do bajko-wego świata Bożego Narodzenia, którypamiętamy z dzieciństwa.

ekologia.pl

Ciekawostki o wigilii w innych krajach

Życie charkowskiej PoloniiPOLONIA CHARKOWA №12(146) r.2014

6

Boże Narodzenie jest najuroczyściejobchodzonym świętem. Jest to świętorodzinne, przeważnie spędzane w gro-nie najbliższych ludzi – sięga tradycjamidawnych czasów. Nierozerwalnie koja-rzy się ono z choinką, 12 potrawami,białym obrusem i siankiem pod nim.Ludzie uśmiechają się do siebie częściejniż zazwyczaj, bo to czas pojednania,dobroci i łaski. Przez kilka dni w roku za-pominają o podziałach i różnicach. Wy-raźnie odczuwamy wtedy prawdziwiemagiczną, świąteczną aurę.

Boże Narodzenie, to święto reli-gijne (w tradycji chrześcijańskiej) ob-chodzone już od IV wieku, poprzedzoneWigilią. Upamiętnia ono narodziny Je-zusa Chrystusa i obchodzone jest 25grudnia. Jest jednym z najstarszychświąt chrześcijańskich. Niezależnie odswojej genezy jest bardzo popularne ipowszechnie lubiane, nawet wśródmniejszości wyznaniowych w Polsce.

Święta Bożego Narodzenia to wy-jątkowy czas dla każdego. Wieczór wi-gilijny w tradycji polskiej jest

najbardziej uroczystym i najbardziejwzruszającym wieczorem roku. Idąc śla-dami dobrej tradycji w ObwodowymCentrum Twórczości Ludowej, w dniu 21grudnia odbyło się spotkanie opłat-kowe. Zaszczycili je swoją obecnościązacni goście, przedstawiciele konsulatu,Konsul Generalny RP w Charkowie –Stanisław Łukasik z żoną Iwoną orazpani konsul Edyta Wodzyńska. Obecniteż byli posłowie do Sejmu RP Małgo-rzata Gosiewska i Piotr Pyzik.

Spotkanieopłatkowe

Dlaczego jest święto Bożego Narodzenia?Dlaczego wpatrujemy się w gwiazdę na niebie?

Dlaczego śpiewamy kolędy?Dlatego, żeby się nauczyć miłości do Pana Jezusa.

Dlatego, żeby podawać sobie ręce.Dlatego, żeby uśmiechać się do siebie.

Dlatego, żeby sobie przebaczać.


7

Życie charkowskiej Polonii

Uroczystość rozpoczęła się od wy-stąpienia prezes Stowarzyszenia – paniJózefy Czernijenko, która w imieniuwłasnym i całej polonijnej społecznościzłożyła serdeczne życzenia z okazji świątBożego Narodzenia i zbliżającego sięNowego Roku. Wśród składających ży-czenia był konsul generalny – StanisławŁukasik, który w swoim wystąpieniuwyraził moralne wsparcie w tych trud-nych czasach dla naszego kraju. To dlanas teraz bardzo ważne. Następnie głoszabrała posłanka Małgorzata Go-siewska.

Ojciec Grigorij z Katedry pod wez-waniem Wniebowzięcia NajświętszejMaryi Panny w Charkowie odczytałfragment z Biblii, poświęcił opłatki i stółz poczęstunkiem.

Najbardziej oczekiwana chwilaspotkania – przedstawienie jasełkowe,które było zorganizowane pod kierow-nictwem pani Krystyny Furs – nauczy-cielki języka polskiego. UczniowieStowarzyszenia Kultury Polskiej w Char-kowie pokazali kilka scen biblijnych Bo-żego Narodzenia. Potem wszyscyśpiewali chórem kolędy i pastorałki.

Nadszedł najbardziej uroczysty mo-ment, gdy każdy otrzymał opłatek imógł podzielić się nim z innymi, składa-jąc serdeczne życzenia. Na sali słychaćbyło radosny, świąteczny szum. Opłatekwigilijny jest symbolem chleba oraz po-jednania i przebaczenia, znakiem przy-jaźni i miłości. Na gości czekał już wielkiświąteczny stół z różnymi słodyczami iowocami.

Uroczystości towarzyszyła bardzociepła, domowa atmosfera. Ludzie wi-tali się, rozmawiali, robili zdjęcia. W tymdniu niektórzy nawet mieli zaszczyt zro-bić sobie zdjęcie z panem konsulem.

Zima – to jedna z najpiękniejszychpór roku. My ją kochamy za to, że dajenam największe i najbardziej znaczącechrześcijańskie święto – Boże Narodze-nie – święto miłości i nadziei. Jeszczeraz zostało nam dane przeżyć wielką ta-jemnicę objawienia się Boga w Ciele, ta-jemnicę wykraczającą poza ludzkierozumienie i dostępną tylko wierze.

irena ZŁoBiNa,tatiana romas

Foto oleg CZerNijeNko

Polacy w CharkowiePOLONIA CHARKOWA №12(146) r.2014

8

Найяскравішою музичною цього-річною акцією нашого славетногоХаркова, безперечно, можна вважатиXV Відкритий фестиваль польської таукраїнської музики імені Кароля Ши-мановського, присвячений Дню Не-залежності Республіки Польща.

Організаторами заходу виступили То-вариство польської культури в Хар-кові та Дитяча музична школа №13імені М.Т.Коляди.

Славетний польський компози-тор Кароль Шимановський наро-дився в Україні, що й зумовило

потужну й кра-сиву українськуноту в його му-зиці.

В ідкриттяцьогорічногофестивалю від-булося у Вели-кій заліХа р к і в с ь ко гонаціональногоу н і в е р с и те т уімені І.Котля-ревського, а за-криття – в

музичній школі №9 імені В.Сокаль-ського. Уже навіть у місцях прове-дення унікальної музичної імпрезипростежується певний символізм –чимало юних переможців фестивалюімені Кароля Шимановського сталистудентами консерваторії, успішнозакінчили її й нині радують своєюмайстерністю концертну публіку в Ук-раїні, Польщі й у всьому світі.

Варто підкреслити, що журі фес-тивалю очолили ректор ХНУМ іменіІ.Котляревського народна артисткаУкраїни Тетяна Вєркіна й голова Хар-ківської національної спілки компо-зиторів України, Заслужений діячмистецтв України Микола Стецюн.

У фестивальному конкурсі взялиучасть майже 250 юних талантів зусієї України. Близько 100 з них сталилауреатами й дипломантами прес-тижного мистецького змагання.

Мистецький тріумфЗ 12 по 16 листопада 2014 року у Харкові проходив XV Відкритий фестиваль польської та

української музики імені Кароля Шимановського.

9


Polacy w Charkowie

Спеціальну нагороду від народ-ного депутата України ВолодимираПисаренка отримала учениця Харків-ського ліцею мистецтв №133 Кате-рина Курилко (викладач ІннаРешетова), яка віртуозно й натхненнозіграла “Рондо” Фредерика Шопена.

Щороку від консульства Респуб-ліки Польща виконавці різних номі-націй отримують персональні ціннінагороди. Серед цьогорічних наго-роджених, яких привітав і вручивдипломи й подарунки Генеральнийконсул Республіки Польща пан Ста-нислав Лукасік – Олексій Кущ, баян(старша група), ДМШ №14, Харків (ви-кладач Л.Г.Кущ); Марина Васюкова(середня група), Школа сучасних те-атрально-сценічних напрямів, Харків(викладач М.В.Кирилова, концер-

тмейстер О.В.Яценко); Лілія Свіріпа,скрипка (старша група), ДМШ №13імені М.Т.Коляди, Харків (викладачО.Р.Євгеньєва, концертмейстерК.О.Фоміна; Єва Говтва, ДМШ №12імені К.І.Шульженко, Харків (викла-дач Н.С.Дємєнкова).

Бурхливі, щирі, екзальтовані оп-лески лунали на гала-концерті на ад-ресу юного співака Віталія Закладногоз Полтавської дитячої музичної школи№2 імені В.Шаповаленка (викладачТ.Петрова, концертмейстер М.Ді-денко), фортепіанного дуету в складіВікторії Коновалової та Яни Сміле-ненької, ДМШ №13 імені М.Т.Коляди(викладач Л.Ощепкова), улюбленцівпубліки ансамблю скрипалів “Глорія”,ДМШ №13 імені М.Т.Коляди (викла-дач О.Євгеньєва, концертмейстерК.Фоміна).

Із витонченим артистичним шар-мом виступили вокальний ансамбль“Canzonetta”, ДМШ №9 імені В.Со-кальського (викладач І.Фавафонова,концертмейстер Т.Ломбова); ан-самбль ударних та шумових інстру-ментів “Тіко-тіко”, ДМШ №15 іменіВ.А.Моцарта (викладач Т.Кудряшова,концертмейстер Д.Улибіна); ЮліяСтрельникова, ДМШ №14 (викладачЯ.Савченко, концертмейстер Н.Ряб-ченко); Марина Васюкова, Школа су-часних театрально-сценічнихнапрямів (викладач М.Кирилова,концертмейстер О.Яценко) та багатоінших.

У завершальному слові заснов-ники фестивалю – президент Това-риства польської культури в Харкові,Заслужений діяч культури Республіки

Польща Юзефа Болеславівна Черні-єнко та виконавчий директор фести-валю, відмінник освіти України ЗояХаритонівна Колєснікова – щиро при-вітали переможців, подякували всімучасникам фестивалю, викладачам,батькам юних талантів і побажали до-сягнення нових творчих вершин.

Квіти від Харківського міськогоголови Генадія Кернеса, прекраснийгала-концерт, унікальна аура висо-кого мистецтва, всебічне сприяннядиректора ДМШ №9 імені В.Сокаль-ського Володимира Козлова, де від-бувалися фінальні урочистості,зробили це свято української й по-льської музики справжнім мистець-ким тріумфом.

Василь Саган,конферансьє фестивалю

Życie charkowskiej PoloniiPOLONIA CHARKOWA №12(146) r.2014

10

Zima przynosi nam dużo radości. Mamy wiele wspania-łych świąt i związane z nimi zwyczaje. Jednym z nich jest wró-żenie w wigilię świętego Andrzeja. Wieczór andrzejkowy tonajlepsza okazja, by dowiedzieć się, jaka czeka nas przyszłość.Dlatego 29 listopada w Domu Polonii odbyła się imprezazwana andrzejkami. Wzięli w niej udział studenci kursów ję-zyka polskiego.

Niegdyś wróżby andrzejkowe miały charakter wyłączniematrymonialny i przeznaczone były dla niezamężnych dziew-cząt (męskim odpowiednikiem andrzejek były katarzynki).Początkowo andrzejki traktowano bardzo poważnie, awróżby odprawiano tylko indywidualnie, w odosobnieniu; wczasach późniejszych przybrały formę zbiorową, organizo-waną w grupach rówieśniczych panien na wydaniu, zaśwspółcześnie przekształciły się w niezobowiązującą zabawęgromadzącą młodzież obojga płci.

Jest wiele sposobów wróżenia na andrzejki, ale wybra-liśmy lanie wosku. To był wyjątkowo magiczny czas, którzymiał odkryć czekającą nas przyszłość.

Na początku topiłyśmy wosk. Potem przygotowałyśmyklucz z dużą dziurką. Roztopiony wosk wlewało się przezklucz do miski z zimną wodą. Robiłyśmy to bardzo powoli.Gdy wosk ostygł, wyciągnęłyśmy go i zobaczyły, jaki cieńrzuca na ścianę. Kształty były różne: pies, smok, serce, motyl.Najprzyjemniejszą niespodzianką był wosk w formie mapyPolski. Być może oznaczało to, że dziewczyna znajdzie swójlos w Polsce. Wróżby odbyły się, a zabawa wszystkim się spo-dobała.

Andrzejki obchodzimy w nocy z 29 na 30 listopada, w wi-

gilię imienin świętego Andrzeja. Jest to czas przed końcemroku liturgicznego i ostatni moment do zabaw, imprez orazwróżb przed Adwentem. W tym okresie spotykamy się nietylko po to, by zaznać dobrej zabawy, ale także po to, by wwiększym gronie wróżyć, bawić się, przepowiadać przyszłośćlub szukać sposobu na przyciągnięcie miłości.

tatiana romas, irena ZŁoBiNaFoto irena ZŁoBiNa, andrzej litkieWiCZ

Wróżbyandrzejkowe

Andrzeju, AndrzejuProsimy dziś Ciebie,

Pozwól nam zobaczyć Co pisane nam w niebie.


11

Polska zaprasza

Stypendia będą przeznaczone naodbycie 2-letnich, magisterskich „STU-DIÓW WSCHODNICH UW” w okresie2015-2017. Studium gościło dotądponad 300 stypendystów tego pro-gramu z ponad 25 krajów.

Warunki i zakres stypendium orazwymagania stawiane kandydatom –patrz w folderze lub na stroniewww.studium.uw.edu.pl

Dwuletnie studia magisterskie,kształcące w 6 specjalizacjach, przygo-towują dobrze wykształconych specja-listów „od spraw wschodnich”. STUDIAWSCHODNIE zostały uroczyście otwartew 1998 r. przez Premiera RP, Je- rzegoBuzka. W 2000 r. zostały otwarte Pody-plomowe Studia Wschodnie.

Od 2012 r. prowadzone są równieżtakże 3-letnie Licencjackie StudiaWschodnie.

Studium jest ponadto realizatoreminnych programów: Program Stypen-dialny Rządu RP im. K. Kalinowskiego,Program Stypendialny Rządu RP dlaMłodych Naukowców, Nagroda im. LwaSapiehy, Nagroda im. Iwana Wyhow-skiego, Wschodnia Szkoła Letnia,Wschodnia Szkoła Zimowa, ProgramStypendialny im. Lane’a Kirklanda (wWarszawie), Szkoła Polsko-Białoruska,Szkoła Polsko-Rosyjska i Stypendium im.Krzysztofa Skubiszewskiego.

i. kaNdydaCi1. Kandyyaci mogą pochodzić ze

wszystkich krajów Europy Wschodniej,Bałkanów, Kaukazu i Azji Środkowej. Dlakandydatów z Rosji, kraju nie będącegoofi cjalnym benefi cjentem programupolskiej współpracy rozwojowej, studiaodbywają się na zasadzie odpłatności.

2. Preferowane będą kandydaturyosób mogących już wykazać się osiąg-nięciami naukowymi lub aktywnością

organizacyjną, których dotychczasowedziałania i osiągnięcia dają szanse wy-korzystania zdobytej specjalizacji w ichwłasnych krajach w różnych dziedzi-nach życia naukowego lub publicznego.

ii. WaruNki styPeNdium1. Studia trwają 2 lata (4 semestry),

stypendium będzie wypłacane w rokuakademickim przez 9 miesięcy. Po speł-nieniu warunków, możliwe będzie prze-dłużenie stypendium maksymalnie o 1miesiąc na II roku studiów, zwłaszczajeśli wymaga tego dokończenie pracymagisterskiej.

2. Program studiów obejmuje za-gadnienia historii i współczesnościEuropy Środkowo-Wschodniej, Rosji icałego obszaru postkomunistycz-nego, skupia się na historii, sprawachnarodowościowych i politologicz-nych, ale zawiera także elementy his-torii sztuki, literatury, kultury,socjologii, geografi i, demografi i,prawa, ekonomii i in.

Program obejmuje także naukę 1 ję-zyka regionalnego.

3. Studia prowadzone są w sześciuspecjalnościach:

a) Europa Wschodnia b) EuropaŚrodkowa c) Bałkany

d) Rosja e) Kaukaz f) Azja Środkowa4. W ramach “Studiów Wschod-

nich” prowadzą zajęcia wykładowcypolscy (kadra Studium Europy Wschod-niej) oraz grono wykładowców gościn-nych: krajowych i zagranicznych, w tymvisiting professor w ramach katedry„Fulbright Distinguished Chair in EastEuropean Studies”, przy Studium Eu-ropy Wschodniej.

5. ZAKRES STYPENDIUM:a. Zwolnienie z opłat dla cudzo-

ziemców za studia na UW (3 tys. € rocz-nie),

b. Stypendium socjalne dla stypen-dystów zagranicznych posiadającychdyplomy ukończenia pełnych studiówwyższych (1350 zł/mies.),

c. Kurs języka polskiego (1 lub 2 se-mestry),

d. Kurs języka regionalnego (4 se-mestry),

e. Opłata części kosztów objazdunaukowego (na I roku studiów).

6. Warunkiem korzystania ze sty-pendium jest spełnienie wymagań prze-widzianych zasadami Stypendium iprogramem studiów oraz przygotowa-nie pisemnej końcowej pracy magister-skiej w języku polskim.

7. W razie niespełnienia warunkówstypendium, bądź braku postępów wstudiach, stypendium może być prze-rwane.

iii. WymaGaNia1. Ukończone pełne studia wyższe II

stopnia – magisterskie lub równorzędne(dyplom magistra lub specjalisty), naj-lepiej humanistyczne; pożądana pracanaukowa, bądź doświadczenia organi-zacyjne i praktyka z zakresu zaintereso-wań „Studiów Wschodnich”.

2. Wiek do 30 lat.3. Ogólna znajomość problematyki

Europy Wschodniej, Europy Środkowej,Rosji, Azji Środkowej i Kaukazu, zwłasz-cza okresu XX w. i zagadnień współczes-ności, szczególnie po II wojnieświatowej, a zwłaszcza po 1991 r.

4. Pozytywny wynik pisemnegotestu wiedzy ogólnej (zakres zagadnieńwg pkt.3) oraz rozmowy kwalifi kacyjnej(zob. V-3).

5. Znajomość języka polskiego orazjęzyka angielskiego i rosyjskiego na po-ziomie pozwalającym na rozumieniewykładów i korzystanie z literatury.

STUDIUM EUROPY WSCHODNIEJ UWogłasza Jubileuszowy XV-ty doroczny konkurs na

S T Y P E N D I AWSCHODNIE

25 stypendiów dla kandydatów z:Europy Wschodniej, Bałkanów, Kaukazu i Azji Środkowej

Polska zapraszaPOLONIA CHARKOWA №12(146) r.2014

12

Warunki i zakres stypendium oraz

wymagania dla kandydatów – patrz w

folderze lub na stronie

www.studium.uw.edu.pl

i. kaNdydaCi

1. Zainicjowany w roku 2003 „Pro-

gram Stypendialny dla Młodych Nau-

kowców” adresowany jest do

kandydatów z: Białorusi, Ukrainy, Moł-

dawii, Rosji, Kazachstanu, Kirgistanu,

Tadżykistanu, Turkmenistanu, Uzbeki-

stanu oraz Armenii, Azerbejdżanu i

Gruzji.

W roku akademickim 2015/16 zo-

stanie zrealizowana XIII edycja Pro-

gramu.

2. Preferowane są kandydatury

osób mogących wykazać się już pew-

nymi osiągnięciami naukowymi i/lub

aktywnością organizacyjną, których do-

tychczasowa działalność daje najwięk-

szą możliwość wykorzystania w ich

krajach zdobytej w Polsce specjalizacji

w różnych dziedzinach życia naukowego

i działalności społecznej.

3. Stypendia są przyznawane na

realizację indywidualnych staży nauko-

wych.

4. Każdy z zakwalifikowanych kan-

dydatów może otrzymać stypendium

jednorazowo na określony czas i, poza

nadzwyczajnymi okolicznościami, bez

możliwości przedłużenia.

5. Łączny czas trwania stażu i

kursu językowego wynosi 10 miesięcy,

istnieje możliwość przedłużenia po-

bytu na dodatkowy miesiąc, lipiec

2016 r., jeśli koordynator programu, w

porozumieniu z tutorem, wystąpi o

takie przedłużenie. Może to nastąpić

jedynie w przypadku spełnienia

wszystkich naukowych warunków sty-

pendium, w tym obrony pracy dyplo-

mowej na ocenę co najmniej dobrą

oraz udziału w programach nauko-

wych odbywających się w lipcu. Ewen-

tualne dodatkowe stypendium

zakończy się 31 lipca 2016 r.

6. Realizacja programu dla osób z

zadowalającą znajomością języka pol-

skiego rozpocznie się 1 września 2015 r.

Kursem Przygotowawczym, prowadzo-

nym na Uniwersytecie Warszawskim,

obejmującym wykłady ogólne oraz uzu-

pełniający kurs języka polskiego.

7. W wypadku stypendystów przy-

jętych na staż, ale bardzo słabo znają-

cych język polski, realizacja Programu

zacznie się 1 sierpnia 2015 r. dodatko-

wym, intensywnym Kursem Języko-

wym. W takim przypadku stypendium

trwać może łącznie nawet 12 miesięcy.

8. Realizacja stażu (studiów), już w

przydzielonych uczelniach – rozpocznie

się od 1 października 2015 r. i zakończy

się 30 czerwca 2016 r.

9. Wysokość stypendium wynosi

1350,- złotych. Zakwaterowanie, wyży-

wienie, ubezpieczenie stypendyści po-

krywają w ramach tej kwoty.

10. Komplet dokumentów należy

złożyć osobiście lub przesłać pocztą (z

dopiskiem na kopercie „Program Sty-

pendialny dla Młodych Naukowców”)

do właściwych terytorialnie placówek

dyplomatycznych RP oraz przesłać do 1

marca 2015 r.

11. Właściwe konsulaty RP osobom,

które otrzymały stypendium wizy do 31

lipca 2016 r.

ii. WymaGaNia oGólNe

1. Ukończone studia wyższe (4- lub

5-letnie, kończące się obroną pracy ba-

kalarskiej, dyplomowej, lub magister-

skiej) przede wszystkim na kierunkach

humanistycznych: historii, stosunkach

międzynarodowych, politologii, dzien-

nikarstwie, socjologii, etnologii, kultu-

roznawstwie, psychologii społecznej,

administracji i zarządzaniu, prawie oraz

kierunkach zbliżonych.

2. Wiek kandydatów – do 35 lat.

3. Ogólna orientacja w problema-

tyce w jednej z wymienionych dziedzin

lub dziedzin pokrewnych, zwłaszcza w

odniesieniu do okresu XIX-XX w.

4. Znajomość języka polskiego,

gwarantująca rozumienie wykładów z

dziedziny kandydata i korzystanie z lite-

ratury przedmiotu (por. I – 6,7).

5. W wyjątkowych wypadkach

możliwe będzie zakwalifikowanie osób

nie znających języka polskiego. Stypen-

dyści tacy będą jednak zobowiązani do

samodzielnej nauki języka po otrzyma-

niu powiadomienia o zakwalifikowaniu

oraz odbędą dodatkowy intensywny

kurs języka polskiego w sierpniu 2015 r.

(zob. I-7).

Program Stypendialny Rządu RPdla Młodych Naukowców

XIII edycjarok akad. 2015 /2016

dla kandydatów z: europy Wschodniej,rosji, krajów azji Środkowej i kaukazu

Stypendia będą przeznaczone na pobyt naukowyna uczelniach polskich

w okresie od września 2015 r. do czerwca 2016 r.


13

Polska zaprasza

iii. WymaGaNe dokumeNty

1. Kopia dyplomu ukończenia stu-

diów wyższych, równorzędnych z pol-

skimi studiami licencjackimi

(minimum) oraz poświadczenie o od-

bywaniu studiów doktoranckich lub

pracy etatowej.

2. Kwestionariusz kandydata (do-

stępny na stronie

www.studium.uw.edu.pl).

3. Zwięzły list motywacyjny z uza-

sadnieniem wybranego kierunku stu-

diów (w języku polskim lub

angielskim).

4. Projekt pracy badawczej (w ję-

zyku polskim lub angielskim).

5. Curriculum vitae w języku pol-

skim lub angielskim pisane w porządku

od najnowszych zdarzeń, wraz z foto-

grafią.

6. Lista publikacji, osiągnięć i pro-

jektów zawodowych.

7. Świadectwa potwierdzające zna-

jomość języka polskiego i angielskiego.

8. Ewentualne inne dane, doku-

menty lub informacje mogące – zda-

niem kandydata – pomóc Komisji

Kwalifikacyjnej we właściwej ocenie

jego kandydatury.

iV. tryB kWaliFikaCji

1. Termin składania aplikacji

upływa 1 marca 2015 r.

2. Kwalifikacja kandydatów od-

bywa się w dwóch etapach:

a) I etap obejmuje kwalifikację,

przeprowadzoną w oparciu o nade-

słane dokumenty przez komisję w

Warszawie – osoby zaakceptowane do

dalszych etapów zostaną wyznaczone

do 1 kwietnia 2015 r.

b) II etap kwalifikacji polega na

przesłuchaniu kandydatów przez wy-

jazdowe Komisje Kwalifikacyjne w

okresie – 1 maja – 15 czerwca 2015 r. .

(szczegółowe terminy zostaną ustalone

po zakończeniu I etapu).

3. Przesłuchania kandydatów

przez Komisje Kwalifikacyjne odbywają

się:

a) dla obywateli Federacji Rosyj-

skiej – wAmbasadzie RPw Moskwie,

b) dla obywateli Ukrainy – wAm-

basadzie RPw Kijowie,

c) dla obywateli Białorusi – wAm-

basadzie RPw Mińsku,

d) dla obywateli krajów Zakaukazia

– wAmbasadach w Tbilisi, Erewaniu i

Baku,

e) dla obywateli krajówAzji Środ-

kowej – w 1-2 placówkach regionu.

4. O szczegółowym terminie i

miejscu przesłuchań kandydaci zo-

staną powiadomieni przez placówki

dyplomatyczne RP.

5. O wynikach kwalifikacji kandy-

daci zostaną poinformowani przez od-

powiednie placówki dyplomatyczne

RPw terminie ok.10 lipca 2015 r.

6. O przydziale do konkretnego

uniwersytetu w Polsce zostaną powia-

domieni przez Studium Europy

Wschodniej UW – koordynatora Pro-

gramu, najpóźniej do 1 sierpnia 2015 r.

V. oBsŁuGa orGaNiZaCyjNa

i iNNe WaruNki realiZaCji

styPeNdium

1. Stypendia są realizowane na wa-

runkach ogólnych, określonych w Roz-

porządzeniu

Ministra Nauki i Szkolnictwa Wy-

ższego z dnia 12 października 2006

roku (Dz.U. z 2006r. Nr 190, poz.1406).

2. Realizację stypendiów zapewnia

Biuro Uznawalności Wykształcenia i

Wymiany Międzynarodowej Minister-

stwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP.

3. Studium Europy Wschodniej za-

pewnia koordynację akademicką pod-

czas trwania Stypendium i przydziela

stypendystów do uczelni w Polsce.

4. Uczelnie, na które skierowano

stypendystów wyznaczają opiekunów

naukowych (tutorów), którzy podej-

mują się opieki naukowej nad stypen-

dystami oraz będą promotorami ich

prac dyplomowych. Studium Europy

Wschodniej powiadomi poszczegól-

nych stypendystów o przydzielonej

uczelni i osobie tutora.

5. Stypendyści są zobowiązani po-

siadać polisę ubezpieczeniową na

koszty leczenia, obejmującą okres po-

bytu na stypendium – wykupioną w

swoim kraju, bądź w Polsce (jej koszt

wynosi około 45,- PLN miesięcznie).

6. Koszty podróży do Polski i z Pol-

ski pokrywa stypendysta.

7. Do obowiązków stypendysty na-

leży:

a) ustalenie z wyznaczonym przez

uczelnię opiekunem naukowym (tuto-

rem) rocznego programu pobytu.

b) ustalenie z tutorem zakresu i te-

matu pracy dyplomowej.

c) ustalenie z tutorem tematów 2

referatów (części pracy dyplomowej),

wygłaszanych w styczniu i maju 2016 r.

d) odbycie oraz zaliczenie mini-

mum 5 zajęć akademickich tygod-

niowo (seminariów, wykładów etc.),

zgodnych z tematyką pobytu, w tym

obowiązkowo zajęć prowadzonych

przez tutora i, jeśli to możliwe, zajęć

metodologicznych z zakresu specjaliza-

cji stypendysty.

e) udział w zajęciach dodatkowych

z języka polskiego przez 1 semestr i za-

liczenie tych zajęć.

f) stały kontakt z tutorem w ra-

mach cotygodniowych konsultacji.

g) przygotowanie pracy dyplomo-

wej o objętości min. 50 str., opatrzonej

właściwym aparatem naukowym, na-

pisanej w języku polskim.

h) obrona (prezentacja w ramach

seminarium) pracy dyplomowej naj-

później do 20 czerwca 2016 r.

8. W przypadku niewywiązywania

się stypendysty z ww. obowiązków, a

także w przypadku łamania prawa RP,

przepisów uczelni, bądź też ogólnych

zasad współżycia społecznego, stypen-

dium może zostać wstrzymane.

9. Wręczenie dyplomów ukończe-

nia „Programu Stypendialnego Rządu

RP dla Młodych Naukowców” odbę-

dzie się w Warszawie, w ostatnim ty-

godniu czerwca 2016 r.

10. Ministerstwo Spraw Zagranicz-

nych RP dążyć będzie do tego, aby

umożliwiać lub wspomagać wzajemne

kontakty i spotkania Absolwentów

„Programu Stypendialnego Rządu

RPdla Młodych Naukowców”.


14

Śpiewamy razem

Kolędy polskie źródłem tradycjinarodowychMuzyka zawsze była i będzie nieodzownym elementem

wszelkiego świętowania. Symbolizuje radość i uświetnia wsze-

lakie uroczystości. I tak z uroczystością Narodzenia Pańskiego

łączy się śpiew specjalnych pieśni zwanych kolędami. Nazwa

kolędy jako popularnej dziś pieśni związanej ze Świętami Bo-

żego Narodzenia pochodzi od łacińskiego, „calendae”, co

oznaczało w kalendarzu juliańskim pierwszy dzień miesiąca.

W ciągu swej długiej historii kolędy podlegały wielu zmia-

nom. Wykształciły się z popularnych w XIII – wiecznej Francji

pieśni tanecznych – caroles, tańczonych w kręgu. W owym

czasie muzyka kościelna była bardzo poważna i nie cieszyła

się uznaniem wśród ludu. Proste teksty i wesołe melodie

kolęd stanowiły miłą odmianę w życiu narodu.

Pierwsze ślady kolęd na ziemiach polskich można spotkać

już przed XV wiekiem głównie w misteriach i dialogach, jed-

nak najstarsze zabytki pochodzą dopiero z I połowy XV w.

(Zdrow bądź, Królu anielski z 1424r. Chrystus się nam narodził

sprzed 1435r. Zstałaś się rzecz wielmi dziwna 1440 r.) Ogółem

znanych jest w XV wieku 9 kolęd.

Z XVI wieku pochodzi już około 100 kolęd, a wśród nich

tak znana wszystkim kolęda „Anioł pasterzom mówił”. Spo-

sobność do powstawania nowych kolęd stwarzały wykształ-

cone w XV wieku z franciszkańskich jasełek misteria

bożonarodzeniowe. Melodii najwcześniejszych kolęd zacho-

wało się niestety niewiele. Znajdują się one przede wszystkim

w Kancjonale staniąteckim (1586) i tabulaturze Jana z Lublina.

Do naszych czasów zachowało się znacznie więcej tekstów

kolęd niż ich zapisów muzycznych. Dlaczego? Otóż bardzo

często układano tekst i śpiewano go do znanych z liturgii ła-

cińskich hymnów, lub „ podkładano” nowy tekst do znanej

powszechnie melodii ludowej. Spowodowało to utratę wielu

wspaniałych utworów, które do naszych czasów odeszły nie-

stety w niepamięć.

W okresie baroku nastąpił pełny rozkwit kolęd i wyraźne

już unarodowienie ich treści. Akcję przenoszono z Ziemi Świę-

tej do Polski, pasterze zaczęli miewać polskie imiona (Bartuś,

Maciek, Waluś), grali na ludowych instrumentach (dudy, pisz-

czałki, cymbały). Większość kolęd zawierała również opisy nie-

których obyczajów, jakie można było na wsi wtedy spotkać.

Trudne do ustalenia było autorstwo kolęd. Jednak nale-

żałoby dla ciekawości podać, że autorami niektórych słynnych

tekstów byli wybitni polscy twórcy: Franciszek Karpiński,

poeta nurtu sentymentalnego w literaturze oświecenia, Teofil

Lenartowicz, poeta doby romantyzmu, a nawet sam mistrz z

Czarnolasu Jan Kochanowski. Forma znanych nam do dzisiaj

melodii kolęd jest różnorodna. Obok uroczystych hymnów,

surowych chorałów, zamaszystych polonezów, rytmicznych

marszów występują rzewne kujawiaki, żywe mazury, skoczne

krakowiaki i liryczne dumki.

Znamy także melodie oparte na tańcach innych narodów:

francuskim menuecie, hiszpańskiej sarabandzie. W wieku XIX

ksiądz Marcin Mioduszewski wydając duży zbiór kolęd wpro-

wadził podział na pieśni do śpiewania w kościołach i do śpie-

wania w domu oraz przez kolędników. Wiele melodii

kolędowych wykorzystali kompozytorzy polscy XVI i XVII

wieku, jako cantus firmus wielogłosowych mszy i motetów.

„Niezwykłe jest bogactwo kolęd polskich i niepospolite

są ich wartości artystyczne. Nie wiem, czy inny kraj może po-

chwalić się zbiorem podobnym do tego, który posiada Polska”

– tak przed laty określił nasz dorobek dziejowy wieszcz polski

Adam Mickiewicz. Już wtedy wiedział jak ogromną rolę mogą

spełnić tradycje w życiu narodu polskiego.

Wiele zwyczajów przetrwało do naszych czasów. Ubiera-

nie, przystrajanie choinki, pasterka, chodzenie po kolędzie,

noszenie szopki przez przebierańców i kolędników. Już dzisiaj

wiele popularnych dawniej kolęd i pastorałek zostało zapom-

nianych, a do tradycji wchodzą następne.

Nie zaprzepaśćmy jednak tego, co dokonali nasi przodko-

wie, doceńmy ich niełatwą pracę w zbieraniu naszego do-

robku artystycznego. Niech w każdym polskim domu w

okresie Świąt Bożego Narodzenia nie zabraknie tak pięknej

tradycji – tradycji śpiewania kolęd i pastorałek.


15

Śpiewamy razem

BóG siĘ rodZi

Bóg się rodzi, moc truchleje,Pan niebiosów obnażony!Ogień krzepnie, blask ciemnieje,Ma granice Nieskończony.Wzgardzony, okryty chwałą,Śmiertelny Król nad wiekami!A Słowo Ciałem się stałoI mieszkało między nami.

Cóż masz niebo nad ziemiany?Bóg porzucił szczęście swoje,Wszedł między lud ukochany,Dzieląc z nim trudy i znoje.Niemało cierpiał, niemało,Żeśmy byli winni sami,A Słowo Ciałem się stałoI mieszkało między nami.

W nędznej szopie urodzony,Żłób Mu za kolebkę dano!Cóż jest czym był otoczony?Bydło, pasterze i siano.Ubodzy, was to spotkałoWitać Go przed bogaczami!A Słowo Ciałem się stałoI mieszkało między nami.

Potem królowie widzianiCisną się między prostotą,Niosąc dary Panu w dani:Mirrę, kadzidło i złoto.Bóstwo to razem zmieszałoZ wieśniaczymi ofiarami.A Słowo Ciałem się stałoI mieszkało między nami.

Podnieś rękę, Boże Dziecię,Błogosław Ojczyznę miłą!W dobrych radach, w dobrym bycieWspieraj jej siłę swą siłą.Dom nasz i majętność całą,I wszystkie wioski z miastami.A Słowo Ciałem się stałoI mieszkało między nami.

do sZoPy, Hej PasterZe

Do szopy, hej pasterze,Do Szopy, bo tam cud!Syn Boży w żłobie leży,by zbawić ludzki ród.

Ref.: Śpiewajcie Aniołowie,pasterze, grajcie Mu.Kłaniajcie się Królowie,nie budźcie Go ze snu.

Padnijmy na kolana,to Dziecię to nasz Bóg,Uczcijmy niebios Pana;miłości złóżmy dług.

Ref.: Śpiewajcie Aniołowie...

O Boże niepojęty,ktopojmie miłość Twą?Na sianie wśród bydlęty,masz tron i służbę swą.


On Ojcu równy w Bóstwieopuszcza niebo sweA rodzi się w ubóstwiei cierpi wszystko złe


Bóg, Stwórca wiecznej chwały,Bóg godzien wszelkiej czci,patrz, w szopie tej zbutwiałej,jak słodko On w niej śpi.


Jezuniu mój najsłodszy,Tobie oddaję się.O skarbie mój najdroższy,racz wziąć na własność mnie.

CiCHa NoC, ŚWiĘta NoC

Cicha noc, święta noc, pokój niesie ludziom wszem a u żłobka Matka Święta czuwa sama uśmiechnięta, nad Dzieciątka snem.

Cicha noc, święta noc, pastuszkowie od swych trzód

biegną wielce zadziwieni, za anielskim głosem pieni, gdzie się spełnił cud.

Cicha noc, święta noc, narodzony Boży Syn, Pan wielkiego majestatu, niesie dziś całemu światu odkupienie win.

Cicha noc, święta noc, jakiż w tobie dzisiaj cud, w Betlejem Dziecina święta wznosi w górę swe rączęta błogosławi lud.

NarodZiŁ siĘ Nam ZBaWiCiel ...

Narodził się nam Zbawiciel. Jezus Chrystus. Odkupiciel, w Betlejem, żydowskim mieście, z Panny Maryi czystej.Maryja, Panienka czysta, porodziła Jezu Chrysta; Tegoż w pieluszki powiła a do żłobu włożyła.

Gdy pasterze w nocy paśli, stanął przy nich Anioł jasny. Widząc taką jasność Boską, bali się trwogą wielką.

Rzekł im anioł: “Nie bójcie się, ale się z tego weselcie! narodził się Zbawiciel wam, Który nazwan Chrystus Pan”.

Tedy Anieli śpiewali a wielkim głosem wołali. “Chwała Bogu z takiej łaski w niebie na wysokości!”

Chwała, chwała, Chryste, Tobie z Ojcem, z Duchem Świętym w niebie, żeś się dla nas tak uniżył, a lud swój wyswobodził.

• 2 karpie,

• 3 łyżki mąki,

• oliwa i masło

do smażenia,

• cebula do przełożenia

ryby,

• 1 cytryna,

• sól do smaku,

• kilka gałązek koperku.

Składniki:

Sprawionego karpia podzielić na dzwonka.

Włożyć do miski, przełożyć cebulą, odstawić na noc w chłodne miejsce.

W Wigilię rybę wyjąć z cebuli, posolić, obtoczyć w mące, po czym usmażyć z obu stron na oliwie z dodatkiem masła.

Gotowe porcje ryby przełożyć na półmisek. Udekorować koperkiem i cytryną.

Smacznego!

Przygotowanie:

Kuchnia polskaPOLONIA CHARKOWA №12(146) r.2014

Газета зареєстрована Державним комітетом інформаційної політики, телебачення та радіомовлення України за № 816, серія ЖК

Wigilijny karp

www.polonia.kharkov.ua Zespół redakcyjny: Oleg Czernijenko (red. naczelny),Helena Murawjowa (red. wykonawczy,

opracowanie komputerowe),Józefa Czernijenko, Krystyna Furs.

dla korespondencji: Ukraina 61202 Charkówpr. Pobiedy 48 m. 295

e-mail: [email protected]

adres redakcji: Ukraina 61057 Charkówul. Krasnoznamionnaja 7/9 m.125

Tel./fax. +38 (057) 757 21 42

Projekt jest współfinansowany ze środ-ków otrzymanych od MinisterstwaSpraw Zagranicznych RP w ramach kon-kursu na realizacje zadania „Współ-praca z Polonią i Polakami za granicą w2014 r. za pośrednictwem Fundacji„Wolność i Demokracja”.

Polonia Charkowa 12/2014

Documents

Transcript of Polonia Charkowa 12/2014