Polityka antymonopolowaPolityka antymonopolowaKASE GdańskKASE Gdańsk

02.04.200902.04.2009Igor BelczewskiIgor Belczewski

Ludzie działający w tej samej branży rzadko spotykają się razem, nawet w celach towarzyskich i rozrywkowych, ale jeśli dojdzie do takich rozmów, to kończą się one na spiskach przeciwko społeczeństwu lub, w niektórych przypadkach, zmowie cenowej. Jest jednak niemożliwe, by zapobiec takim spotkaniom przy pomocy prawa, które może być egzekwowane i jednocześnie zgodne z zasadami wolności i sprawiedliwości. Ale chociaż prawo nie może powstrzymać przedsiębiorców z tego samego sektora przed tym, by się czasem razem spotykali, nie powinno robić nic by ułatwić takie zebrania, a w żadnym wypadku, by uczynić je koniecznymi.

A. Smith, Bogactwo narodów

Kwestie fundamentalne…

Czym charakteryzuje się rynek? Do czego dąży producent? Czego pragnie konsument?

Kilka mitów na temat rynku

Rynkowa równowaga Doskonała informacja Przewidywalność Konkurencja doskonała…

Konkurencja doskonała

„ (…) wszystko, co w prawdziwym świecie jest rzeczywiście konkurencyjne, zostaje naznaczone jako „monopolistyczne” w czarodziejskim świecie konkurencji doskonałej.” (D.T. Armentano, Krytyczny przegląd teorii monopolu)

„ (…) konkurencja doskonała może jedynie opisać, jak świat by wyglądał, gdyby zamieszkiwali go podobni do zombich konsumenci o identycznych gustach, firmy o zatomizowanej strukturze, identyczne pod każdym względem, bez żadnej przewagi lokalizacji, reklamy, czy przedsiębiorczości. W rzeczy samej jest to największa pomyłka i największy absurd modelu konkurencji doskonałej.” (Ibid.)

Teorie monopolu

Neoklasyczna teoria monopolu Teoria monopolu von Misesa Teoria monopolu Kirznera Teoria monopolu Rothbarda

Neoklasyczna teoria monopolu

Monopolista – firma, która zaspokaja cały popyt na dany produkt

„Ceny monopolistyczne wyższe od konkurencyjnych, produkcja niższa a średni koszt wyższy niż w warunkach konkurencji” (D.T Armentano, Krytyczny przegląd teorii monopolu)

Teoria monopolu von Misesa

Monopol - „cała podaż dobra kontrolowana jest przez jednego producenta lub grupę współpracujących ze sobą producentów”

Monopolista - „ogranicza podaż by zwiększyć cenę, nie obawiając się, że jego próby zostaną zniweczone przez innych sprzedawców danego towaru”

„Jedyny przypadek w analizie ekonomii rynkowej, w którym produkcja dla zysku i produkcja na potrzeby ludzi do pewnego stopnia różnią się”

Teoria monopolu Kirznera

Proces rynkowy - „sprzedawcy bezustannie próbują wyprzedzić rywali w oferowaniu coraz atrakcyjniejszych możliwości potencjalnym kupującym”

Monopol - „wyłączność lub pełna kontrola nad całym bieżącym zasobem pewnego surowca”

Monopolista - „blokuje konkurencji wejście na rynek swojego dobra mając całkowitą wyłączność na dany surowiec”

Teoria monopolu Rothbarda

Wyłączny dostawca dobra Przywilej państwowy rezerwujący

Pewien obszar produkcji dla

szczególnej jednostki lub grupy Osiągnięcie ceny monopolistycznej

Teoria monopolu Rothbarda cd.

Heterogeniczność dóbr - „każda dostrzegalna przez konsumentów różnica między dwoma towarami czyni je unikalnymi (specyficznymi) i stąd, w myśl definicji „monopolem”

Cena wolnorynkowa - „na wolnym rynku nie ma możliwości rozróżnienia między ceną monopolistyczną a konkurencyjną”

Arbitralność ustaleń – „„nie da się obiektywnie ustalić, że jakaś cena jest monopolistyczna”, „wolny rynek zawiera z natury ceny wolnorynkowe”

Teorie polityki antytrustowej

PA jako interes publiczny PA jako regulacja PA jako polityka przemysłowa PA jako protekcjonistyczna regulacja/

planowanie gospodarcze

Podstawa prawna - USA

Sherman Antitrust Act (1890) Clayton Act (1914) Federal Trade Comission Act (1914)

„Rynkowe bariery wejścia”

Reklama - informacja Kapitał – koszty uzyskania „Praktyki łupieżcze” – obniżki cen Dyskryminacja cenowa – sprzedawanie po różnych

cenach Transakcje wiązane – sprzedaż dobra X pod warunkiem

zakupu dobra Y Fuzje pionowe – relacja: producent - dystrybutor Porozumienia poziome (fuzje i zmowy cenowe) –

prawdopodobne koszty społeczne

Porozumienia poziome

Intencje i rzeczywistość

Cel: przeciwdziałanie powstawania trustów, monopoli i nieuczciwej konkurencji

Działania praktyczne: każda polityka cenowa może zostać uznana za przejaw rodzenia się monopolu, obniżanie ceny poniżej cen konkurencji - uznanie za dumping, pozostawienie cen na poziomie konkurencji -zmowa cenowa (trust), podwyższenie cen - silna pozycja na rynku (monopol)

Praktyka...

Prawny monopol

Sprawa Microsoft

Przypadek Standard Oil

Polityka antymonopolowa w wolnym społeczeństwie

Pogwałcenie dobrowolnej wymiany Ustawodawstwo antytrustowe koliduje z prawem

własności Porozumienia nie muszą koniecznie wiązać się z siłą,

oszustwem i celowym wprowadzeniem w błąd Trudność zdefiniowania „rynku właściwego” Całkowita arbitralność polityki antytrustowej Poświęcenie wolności na rzecz efektywności Teoria „społecznej efektywności”

Sprawa o zniesienie

Błędna interpretacja fundamentalnej natury konkurencji i monopolu

Historia pokazuje nieskuteczność Zmuszenie do podnoszenia cen (dyskryminacja cenowa) Zahamowanie efektywności (fuzje) Rządowa regulacja – zmniejszenie efektywności

gospodarki Założenie dostępu do informacji o „społecznych

korzyściach” – problem „pretensji do wiedzy” Arbitralność polityki antytrustowej – łamanie

podstawowych praw własności i dobrowolności umów

Postulat likwidacji

„Ponieważ argumenty przeciwko regulacjom antymonopolowym są przytłaczające, cała struktura musi zostać zlikwidowana” (D.T. Armentano, Polityka antymonopolowa)

Ustawodawstwo antytrustowe na świecie

www.austriacy.pl

WIĘCEJ:D. T. Armentano, Polityka antymonopolowa

M. Machaj, J. Jabłecki, Teoria i historia Imperium Americanum

D. T. Armentano, Krytyczny przegląd teorii monopolu

S. Kinsella, Przeciw własności intelektualnej

www.austriacy.pl

www.mises.pl

www.austriacy.pl

www.austriacy.fora.pl

„Problemem wolnego rynku jest nierówny podział dóbr. Problemem gospodarki planowanej jest równy podział nędzy.”