Podsumowanie cyklu wykładów

Polacy i Węgrzy. Historia – polityka – kultura

w Zamku Królewskim w Warszawie (2015-2016)

plakat cyklu

Strona 2

Organizatorzy

Sponsor cyklu

Partnerzy cyklu

Patroni medialni

Strona 3

Po debatach polsko-litewskich, polsko-niemieckich, polsko-rosyjskich i polsko-ukraińskich

przyszła kolej na przegląd relacji z Węgrami w ostatnim tysiącleciu. Od marca 2015 r.

do czerwca 2016 r. zrealizowany został cykl zamkowych wykładów poświęconych wspólnej

historii „dwóch bratanków”. Projekt powstał we współpracy z Węgierskim Instytutem Kultury

w Warszawie. Sponsorem cyklu była firma farmaceutyczna Gedeon Richter Polska Sp. z o.o.

Partnerzy: Katedra Hungarystyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Centrum Tłumaczeń

i Obsługi Konferencji „Lidex”. Patronat medialny nad projektem sprawowali: portal

Wszechnica.org.pl, Radio Kampus oraz Polskie Radio.

Inauguracja 19.03.2015; László Nemes, Prezes Zarządu Gedeon Richter Marketing Polska fot. A. Ring, L. Sandzewicz

Przedsięwzięcie obejmowało szeroki wachlarz tematyczny spotkań: omawialiśmy zagadnienia

historyczne, polityczne i kulturowe w kontekście wzajemnych stosunków Polaków i Węgrów.

Uroczysta inauguracja odbyła się 19 marca 2015 r. w Sali Wielkiej. Spotkanie otworzyli:

Ziemowit Koźmiński, Zastępca Dyrektora ds. Marketingu Zamku Królewskiego, dr János Tischler,

dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury oraz László Nemes, Prezes Zarządu Gedeon Richter

Marketing Polska. Wykład Ludwik Andegaweński: Ludwik Węgierski czy Ludwik Wielki? wygłosił

prof. Jacek Matuszewski, kierownik Katedry Historii Państwa i Prawa Polskiego z Uniwersytetu

Łódzkiego. W programie artystycznym wystąpili młodzi muzycy: Voytek Proniewicz (skrzypce)

i Wojciech Waleczek (fortepian).

Do końca 2015 roku publiczność miała okazję uczestniczyć w 13 spotkaniach. Wśród

zaproszonych gości z Węgier byli m.in. dr István Kovács, węgierski poeta, prozaik, historyk

i dyplomata, pracownik Węgierskiej Akademii Nauk; prof. Tibor Valuch z Uniwersytetu

im. Eötvösa Loránda w Budapeszcie oraz Uniwersytetu w Debreczynie; prof. Ignac Romsics

z Wyższej Szkoły im. Károlya Eszterházyego w Egerze, prof. Csaba G. Kiss, literaturoznawca

i historyk kultury. Do wygłoszenia prelekcji zaprosiliśmy także polskich naukowców i publicystów,

m.in. prof. Jerzego Kochanowskiego z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego,

prof. Andrzeja Chwalbę z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Janusza Wróblewskiego z „Polityki”, czy

varsavianistę Jerzego S. Majewskiego.

Strona 4

wykład Polacy w rewolucji węgierskiej 1848-1849 dra Istvána Kovácsa 16.04.2015 r. fot. A. Ring, L. Sandzewicz

Poruszyliśmy m.in. takie tematy jak: udział Polaków w rewolucji węgierskiej 1848-1849,

traktat w Trianon 1920 roku, „gulaszowy” i „bigosowy” komunizm, rewolucja 1956. Mówiliśmy

także o wyjątkowym charakterze architektury węgierskiej XX wieku, począwszy od mistrza

węgierskiej secesji Ödöna Lechnera do Imre Makovecza, czołowego przedstawiciela architektury

organicznej. Nie zabrakło tematyki sportowej – o historii węgierskiej „złotej jedenastki”

i legendzie Ferenca Puskása opowiedział dziennikarz sportowy Stefan Szczepłek

w wykładzie Złota era węgierskiej piłki nożnej. Dużą popularnością cieszyło się wystąpienie

prof. Jerzego Snopka pt. Moja historia poezji węgierskiej – znany literaturoznawca i tłumacz

zaprezentował nie tylko poetów węgierskich, ale również recytował wiersze.

prof. Jerzy Snopek, Moja historia poezji węgierskiej dr János Tischler, wykład Polacy i Węgrzy w 1956 r., 07.05.2015, , fot. A. Ring, L. Sandzewicz 08.10.2015, fot. A. Ring, L. Sandzewicz

W projekcie pojawiły się dwa spotkania poświęcone kinematografii. Publiczność obejrzała film

„Adopcja” w reżyserii Márty Mészáros oraz odnalezioną niedawno w Węgierskim Archiwum

Filmowym komedię z 1939 roku „Wszyscy do walca”, nakręconą w Warszawie tuż przed

wybuchem II wojny światowej (w reżyserii Viktora Bánky).

Strona 5

Nie zabrakło tematów bieżących – w związku z masowym napływem uchodźców do Europy

w październiku 2015 r. odbyła się debata pt. Gdzie jest granica? Węgry wobec europejskiego

kryzysu imigracyjnego z udziałem politologów: Dominika Héjja, redaktora naczelnego portalu

kropka.hu, Andrzeja Sadeckiego z Ośrodka Studiów Wschodnich im. Marka Karpia w Warszawie

i Jakuba Krupy, korespondenta Polskiej Agencji Prasowej w Londynie. Z kolei w styczniu 2016 r.

rozmawialiśmy o uchodźcach polskich na Węgrzech w czasie II wojny światowej – prelekcję

Fenomen wojennego uchodźstwa polskiego na Węgrzech (1939-1945) wygłosił Grzegorz

Łubczyk, były Ambasador RP na Węgrzech, wiceprezes Stowarzyszenia „Henryk Sławik – Pamięć

i Dzieło”. Wykładowi towarzyszyła projekcja fabularyzowanego dokumentu „Życie na krawędzi.

Henryk Sławik–József Antall senior” według scenariusza i w reżyserii Grzegorza Łubczyka.

Debata Gdzie jest granica? książka Grzegorza Łubczyka Henryk Sławik. Wielki 22.10.2015, , fot. A. Ring, L. Sandzewicz zapomniany Bohater Trzech Narodów

Aby przybliżyć naszym uczestnikom węgierską literaturę współczesną zorganizowaliśmy dwa

spotkania literackie. W marcu odbyła się debata Co czytamy? Przegląd literatury polskiej

i węgierskiej, w której udział wzięli: dr hab. Lajos Pálfalvi, tłumacz literatury polskiej

na Węgrzech, Anna Górecka, redaktorka czasopisma „Literatura na Świecie”, tłumaczka poezji

i prozy węgierskiej oraz dr Csilla Gizińska, literaturoznawca, kierownik Katedry Hungarystyki

Uniwersytetu Warszawskiego. Natomiast w maju 2016 r. odbyliśmy „podróże po literaturze”

razem z Tadeuszem Olszańskim, pisarzem, tłumaczem literatury węgierskiej oraz z Krzysztofem

Vargą, pisarzem i felietonistą. Spotkanie poprowadził Gáspár Keresztes z Węgierskiego Instytutu

Kultury w Warszawie.

Co czytamy? Przegląd literatury polskiej i węgierskiej, Tadeusz Olszański, Krzysztof Varga 03.03.2016, , fot. A. Ring, L. Sandzewicz 12.05.2016, fot. A. Ring, L. Sandzewicz

Strona 6

Niebywałym sukcesem okazało się spotkanie muzyczne zatytułowane Węgierska muzyka

- od Liszta do Bartóka. Na recital w wykonaniu węgierskiej pianistki Ivett Gyöngyösi przybyło

ponad 250 osób. Słowo wstępne wygłosiła dr hab. Katarzyna Dadak-Kozicka, etnomuzykolog

i antropolog kultury.

Ivett Gyöngyösi 07.04.2016 r. fot. A. Ring, L. Sandzewicz

W 2016 roku odbyło się łącznie 8 spotkań. Wśród prelegentów znaleźli się również węgierscy

politycy: poseł do Parlamentu Europejskiego prof. György Schöpflin, który w rozmowie z Igorem

Janke mówił o współczesnej polityce Węgier oraz dr László Brenzovics, poseł ukraińskiego

parlamentu, który wraz z Jarosławem Gizińskim wystąpił w debacie pt. Losy mniejszości

węgierskiej w krajach ościennych.

debata Losy mniejszości węgierskiej w krajach uroczyste zakończenie cyklu 02.06.2016 r. ościennych, 26.04.2016, fot. A. Ring, L. Sandzewicz fot. A. Ring, L. Sandzewicz

Cały projekt zakończył się „wytrawnie” – publiczność miała okazję skosztować specjałów

kuchni węgierskiej, przygotowanych przez Roberta Lacha z Restauracji Agnieszki i Marcina

Kręglickich. O kuchni węgierskiej w spotkaniu SMAK WĘGIER – wytrawny finisz opowiedzieli:

Robert Makłowicz, pisarz i krytyk kulinarny, Klára Molnár, dyrektor Wydawnictwa Studio Emka

i Tadeusz Olszański, autor książek kulinarnych, w tym słynnego Nobla dla papryki.

Strona 7

Projekt w liczbach

W ramach cyklu od 19 marca 2015 r. do 6 czerwca 2016

zrealizowanych zostało 21 spotkań

Wystąpiło 34 prelegentów polskich i zagranicznych

W spotkaniach udział wzięło około 2 600 uczestników

We współpracy z portalem Wszechnica.org.pl

utrwalonych w formie video zostało 9 wykładów

nagranie z wykładu Dániela Kovácsa, 09.07.2016 r.

Strona 8

nagranie z wykładu dra Jánosa Tischlera, 08.10.2016 r.

Liczba odsłon w internecie, stan z dnia 29.07.2016 r.:

- Ludwik Andegaweński: Ludwik Węgierski czy Ludwik Wielki? – 980 wyświetleń

- Polacy w rewolucji węgierskiej 1848-1849 – 781 wyświetleń

- Moja historia poezji węgierskiej – 825 wyświetleń

- W poszukiwaniu tożsamości: węgierska architektura 1900-2000 – 604 wyświetlenia

- Polacy i Węgrzy w 1956 roku – 719 wyświetleń

- Trianon 1920. Nowy porządek w Europie – 468 wyświetleń

- Węgrzy i Polacy - wspólny kod – 239 wyświetleń

- Fenomen wojennego uchodźstwa polskiego na Węgrzech (1939-1946) – 368 wyświetleń

- Losy mniejszości węgierskiej w krajach ościennych – 374 wyświetlenia

Warto podkreślić, że wykłady będą dostępne na stałe w serwisie Wszechnica.org.pl.

Strona 9

Wykaz tematyczny spotkań

19 marca 2015

wykład inauguracyjny Ludwik Andegaweński: Ludwik Węgierski czy Ludwik Wielki? prof. Jacek Matuszewski, kierownik Katedry Historii Państwa i Prawa Polskiego z Uniwersytetu Łódzkiego; w programie artystycznym wystąpili: Voytek Proniewicz (skrzypce) i Wojciech Waleczek (fortepian)

16 kwietnia 2015

Polacy w rewolucji węgierskiej 1848-1849 dr István Kovács, poeta, eseista, historyk, dyplomata, pracownik Węgierskiej Akademii Nauk w Budapeszcie

7 maja 2015

Moja historia poezji węgierskiej prof. Jerzy Snopek, literaturoznawca, kulturoznawca i tłumacz literatury węgierskiej, kierownik Zespołu Europeistyki Literackiej Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

28 maja 2015

Między „gulaszowym” a „bigosowym” komunizmem prof. Tibor Valuch, z Uniwersytetu im. Eötvösa Loránda w Budapeszcie oraz Uniwersytetu w Debreczynie; prof. Jerzy Kochanowski z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego; prowadzenie dr János Tischler, dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie

18 czerwca 2015

Złota era węgierskiej piłki nożnej Stefan Szczepłek, dziennikarz i publicysta sportowy

9 lipca 2015

W poszukiwaniu tożsamości: węgierska architektura 1900-2000

Dániel Kovács, historyk sztuki, krytyk literacki i publicysta z Uniwersytetu Sztuki

i Projektowania im. László Moholy-Nagy’a w Budapeszcie

23 lipca 2015

Pokaz filmu „Adopcja” (1975, reż. Márta Mészáros) słowo wstępne: Janusz Wróblewski, krytyk filmowy, publicysta tygodnika „Polityka”

10 września 2015

Nasze miejsce: Europa Środkowa i/ lub Wschodnia? prof. Ignác Romsics, historyk, członek Węgierskiej Akademii Nauk wykładowca w Wyższej Szkole im. Károlya Eszterházyego w Egerze

Strona 10

24 września 2015

Węgierska opowieść o Warszawie ostatnich dni pokoju Jerzy S. Majewski, varsavianista, dziennikarz i publicysta „Gazety Wyborczej”; pokaz filmu „Wszyscy do walca” (1939, reż. Viktor Bánky)

8 października 2015

Polacy i Węgrzy w 1956 roku dr János Tischler, historyk, polonista, tłumacz i redaktor prac historycznych, dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie

22 października 2015

Gdzie jest granica? Węgry wobec europejskiego kryzysu imigracyjnego Dominik Héjj, politolog, redaktor naczelny portalu kropka.hu poświęconego węgierskiej polityce; Andrzej Sadecki, analityk w Ośrodku Studiów Wschodnich im. Marka Karpia w Warszawie; prowadzenie: Jakub Krupa, dziennikarz, korespondent Polskiej Agencji Prasowej w Londynie

26 listopada 2015

Trianon 1920. Nowy porządek w Europie prof. Andrzej Chwalba, historyk i eseista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; prof. Paul Gradvohl, dyrektor Ośrodka Kultury Francuskiej i Studiów Frankofońskich UW; dr Miklós Zeidler, historyk z Uniwersytetu im. Eötvösa Loránda w Budapeszcie; prowadzenie: dr János Tischler

10 grudnia 2015

Węgrzy i Polacy – wspólny kod prof. Csaba Kiss, literaturoznawca, historyk kultury, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, współzałożyciel Węgierskiego Forum Demokratycznego (1987)

28 stycznia 2016

Fenomen wojennego uchodźstwa polskiego na Węgrzech (1939-1946) Grzegorz Łubczyk, b. Ambasador RP na Węgrzech, reporter i dokumentalista Filmowy, wiceprezes Stowarzyszenia „HENRYK SŁAWIK – Pamięć i Dzieło” Pokaz dokumentu fabularyzowanego „Życie na krawędzi” (2014, reż. Grzegorz Łubczyk)

18 lutego 2016

Między Brukselą a Moskwą. Współczesna polityka Węgier prof. György Schöpflin, węgierski poseł do Parlamentu Europejskiego; Igor Janke, Prezes Instytutu Wolności, autor biografii Viktora Orbána

3 marca 2016

Co czytamy? Przegląd literatury polskiej i węgierskiej

dr hab. Lajos Pálfalvi, historyk i krytyk literacki, tłumacz literatury polskiej na Węgrzech; Anna Górecka, redaktorka czasopisma „Literatura na Świecie”, tłumaczka poezji i prozy węgierskiej; prowadzenie: dr Csilla Gizińska, literaturoznawca, kierownik Katedry Hungarystyki UW

Strona 11

17 marca 2016

Węgry inaczej – nie tylko Budapeszt i Balaton György Ifju, dziennikarz i specjalista w dziedzinie turystyki, wykładowca, autor przewodników po Węgrzech; Prezes węgierskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego IBUSZ

7 kwietnia 2016

Węgierska muzyka – od Liszta do Bartóka Recital: Ivett Gyöngyösi, uczestniczka i laureatka licznych międzynarodowych konkursów pianistycznych; słowo wstępne: dr hab. Józefa Katarzyna Dadak-Kozicka, etnomuzykolog, antropolog kultury

26 kwietnia 2016

Losy mniejszości węgierskiej w krajach ościennych dr László Brenzovics, historyk, polityk, znawca spraw mniejszości węgierskiej, węgierski poseł ukraińskiego parlamentu; Jarosław Giziński, dziennikarz, publicysta i komentator, hungarysta

12 maja 2016

Podróże po literaturze Tadeusz Olszański, publicysta, pisarz, tłumacz literatury węgierskiej; Krzysztof Varga, pisarz i felietonista; prowadzenie: Gáspár Keresztes z Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie

2 czerwca 2016

SMAK WĘGIER – wytrawny finisz Robert Makłowicz, pisarz, krytyk kulinarny, podróżnik; Klára Molnár, dyrektor Wydawnictwa Studio Emka; Tadeusz Olszański, publicysta, pisarz, tłumacz literatury węgierskiej; specjały kuchni węgierskiej przygotował Robert Lach z Restauracji Agnieszki i Marcina Kręglickich

Przygotowanie i realizacja cyklu: Marta Smolińska Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum Rezydencja Królów i Rzeczypospolitej

29.07.2016 r.