Podstawowe zadania i zasady

organizacji zajęć z rewalidacji

indywidualnej

Agnieszka Wołowicz - Ruszkowska

Rewalidacja

oznacza przywrócenie człowiekowi pełnej

sprawności… (możliwie pełnej)

Jest procesem wychowawczym* z zaplanowanymi

celami, uwzględniającym wiedzę teoretyczną i

działanie skierowane na osobę niepełnosprawną w

celu usprawniania zaburzonych funkcji rozwojowych

i intelektualnych.

* czy terapeutycznym?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z

dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie warunków

organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i

młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie

w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w

ośrodkach (Dz. U. Nr 228 poz. 1489) należy rozróżnić

następujące kategorie uczniów / dzieci wymagających

stosowania w procesie kształcenia specjalnej organizacji

nauki i metod pracy dydaktycznej:

niepełnosprawnych,

niedostosowanych społecznie,

zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

Kształcenie specjalne (ale również w placówkach ogólnodostępnych)

organizuje się dla uczniów niepełnosprawnych wymienionych

rozporządzeniu :

1. niesłyszących/ słabo słyszących,

2. niewidomych /słabo widzących,

3. z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,

4. z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, umiarkowanym,

znacznym,

5. z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,

6. z niepełnosprawnościami sprzężonymi (występowanie u ucznia co

najmniej dwóch niepełnosprawności) posiadających orzeczenie o

potrzebie kształcenia specjalnego, wydane przez publiczną poradnię

psychologiczno-pedagogiczną.

W myśl obecnie obowiązujących rozporządzeń przez

określenie „uczniowie niepełnosprawni” należy rozumieć

uczniów, dla których (publiczna) poradnia wydała

orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

W ujęciu Światowej Organizacji Zdrowia „dzieckiem

niepełnosprawnym jest takie dziecko, które bez

specjalnych ulg i specjalnej pomocy z zewnątrz jest

długotrwale, całkowicie lub w znacznym stopniu niezdolne

do uczestnictwa w grupie normalnie rozwiniętych i

zdrowych rówieśników”.

W przypadku uczniów niepełnosprawnych podejmuje się

działania o charakterze rewalidacyjnym.

Rewalidacja indywidualna

to…

interwencja, specjalna pomoc pedagogiczna i wychowawcza

dla uczniów z odchyleniami w stanie zdrowia i rozwoju

zmierzająca do spowodowania określonych, pozytywnych

zmian w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno –

motywacyjnej oraz umiejętności dziecka.

To również…

ogół działań, które podejmuje się, aby pomóc dziecku

niepełnosprawnemu osiągnąć najwyższy z możliwych dla

niego poziom funkcjonowania psychicznego i fizycznego.

W czasie pracy z dzieckiem niepełnosprawnym wszystkie

działania mają na celu doskonalenie funkcji

niezaburzonych oraz optymalne usprawnianie tych, w

których wystąpiły dysfunkcje.

I jeszcze…

jest blokiem zajęć wspomagających rozwój dziecka: zajęć

rozwijających, kompensacyjnych, usprawniających.

Główne kierunki oddziaływań rewalidacyjnych:

optymalne usprawnianie, rozwijanie tych wszystkich funkcji

psychicznych i fizycznych, które są najsilniejsze i najmniej

uszkodzone,

optymalne korygowanie funkcji zaburzonych, defektów i

zniekształceń,

kompensowanie, czyli wyrównywanie przez zastępowanie,

dynamizowanie rozwoju (stymulowanie).

Rozporządzenia: z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie

ramowych planów nauczania w szkołach publicznych oraz z dnia 17

listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia,

wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych i

niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach

ogólnodostępnych lub integracyjnych)

nakładają na przedszkola i szkoły obowiązek

prowadzenia zajęć specjalistycznych (korekcyjno-

kompensacyjnych, logopedycznych oraz innych zajęć o

charakterze terapeutycznym) zajęć rewalidacyjnych

oraz zajęć innego rodzaju, odpowiednich ze względu

na indywidualne potrzeby edukacyjne i rozwojowe

uczniów oraz ich indywidualne możliwości

psychofizyczne.

Powyższe rozporządzenia umożliwiają organizowanie

zajęć rewalidacyjnych dla wszystkich uczniów

niepełnosprawnych, których rodzice lub prawni

opiekunowie wyrazili zgodę o takie zajęcia.

Szkoła organizuje zajęcia zgodnie z zaleceniami poradni. Według przepisów

oświatowych obowiązek zorganizowania zajęć, spoczywa na dyrektorze

przedszkola, szkoły lub placówki, do której uczeń uczęszcza

(ogólnodostępnej, integracyjnej).

Posumujmy:

Dyrektor organizuje kształcenie zapewniając uczniowi…

Realizację programu nauczania, programu

wychowawczego i programu profilaktyki

dostosowanych do indywidualnych potrzeb

edukacyjnych i możliwości psychofizycznych z

wykorzystaniem form i metod pracy dydaktycznej

i wychowawczej.

Ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim obowiązuje ta sama

podstawa programowa, co uczniów z normą intelektualną. Realizuje on

programy nauczania te same, które obowiązują w danym oddziale tylko

odpowiednio dostosowane do jego indywidualnych potrzeb edukacyjnych

i możliwości psychofizycznych. Nauczyciele poszczególnych przedmiotów

opracowują dla ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim

wymagania edukacyjne, które są podstawą oceny jego postępów w nauce.

Realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o

potrzebie kształcenia specjalnego

Odpowiednie warunki do nauki, sprzęt i środki

dydaktyczne**

Integrację ze środowiskiem rówieśniczym

Indywidualne zajęcia rewalidacyjne Zajęcia te powinny być ukierunkowane na usprawnianie zaburzonych funkcji, wzmacnianie i

kompensację.

Nie mogą one służyć uzupełnianiu braków w wiadomościach.

Tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych (w oddziale ogólnodostępnym i

integracyjnym) – po 2 godziny na ucznia.

Rodzaj zajęć powinien wynikać ze wskazań zawartych w orzeczeniu poradni psychologiczno -

pedagogicznej.

** Kto to jest osoba z niepełnosprawnością?

W myśl ratyfikowanej na początku września 2012 przez

Polskę do tej grupy zalicza się Konwencji ONZ o prawach

osób z niepełnosprawnością osoby, które

mają długotrwale naruszoną sprawność fizyczną, umysłową,

intelektualną lub w zakresie zmysłów, co może, w

oddziaływaniu z różnymi barierami, utrudniać im pełny i

skuteczny udział w życiu społecznym, na zasadzie

równości z innymi osobami

** W myśl tej definicji:

Osoba na wózku inwalidzkim stojąca przed budynkiem,

do którego prowadzą schody, będzie osobą

niepełnosprawną. Ale jeśli w budynku będzie odpowiedni

podjazd, będzie miała do niego dostęp na równi z innymi.

Osoba z niepełnosprawnością intelektualną może nie być

w stanie przeczytać artykułu w gazecie. Jednak gdyby

obok była ramka z prostym streszczeniem, miałaby taki

sam dostęp do informacji jak inni.

…

Jakie zajęcia nazywamy rewalidacyjnymi?

Przepisy § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z

dnia 12 lutego 2002r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach

publicznych regulują, że w szkolnym planie nauczania dla uczniów

niepełnosprawnych, w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności,

należy uwzględnić następujące zajęcia rewalidacyjne:

korekcyjne wad postawy,

korygujące wady mowy,

orientacji przestrzennej i poruszania się,

nauki języka migowego lub innych alternatywnych metod

komunikacji,

inne, wynikające z programów rewalidacji.

Rewalidacja indywidualna

• to interwencja,

• to specjalna pomoc pedagogiczna i wychowawcza w sferze: - poznawczej,

- emocjonalnej,

- motywacyjnej

oraz w zakresie sfer określonych przez narzędzie diagnostyczne…

Rodzaje zajęć rewalidacyjnych w

szkołach - przykłady

• korekcyjno – kompensacyjne,

• nauka języka migowego,

• nauka języka Braila,

• nauka alternatywnych form komunikacji,

• inne zajęcia o charakterze terapeutycznym (jakie???)

Zajęcia dydaktyczno – wyrównawcze…

to NIE rewalidacja!!!

zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze - organizuje się dla

uczniów, którzy mają znaczne trudności w uzyskaniu

osiągnięć z zakresu określonych zajęć edukacyjnych,

wynikających z podstawy programowej dla danego etapu

edukacyjnego. Zajęcia te prowadzone są przez

nauczyciela właściwych zajęć edukacyjnych,

Ale przecież …

Organizacja zajęć

Godzina zajęć rewalidacyjnych trwa 60 minut.

dopuszcza się prowadzenie godzin zajęć specjalistycznych w czasie krótszym niż 60 minut, zachowując łączny czas zajęć ustalony dla danego ucznia (dla kogo?)

Terapeutyczny charakter oddziaływań

rewalidacyjnych

rewalidacja = rehabilitacja

Rehabilitacja

(łac.re-znów habilitatio-zdolny,

przywrócony) oznacza przywrócenie

komuś utraconych wartości, mimo

istniejącej w dalszym ciągu

niepełnosprawności

fizyczna, psychiczna, społeczna i zawodowa

Cel rehabilitacji

„Rozwijanie maksymalnych zdolności do

wykonywania podstawowych codziennych zajęć,

przygotowanie do pracy zawodowej oraz

stworzenie korzystnych warunków do

kontaktów z otoczeniem fizycznym i ze

środowiskiem społecznym…”

Nie wiedzą jak rozwiązać swoje własne problemy

Nie rozumieją czego ich nauczono (ale pamiętają na egzamin)

Nie widzą związków pomiędzy zdobytą wiedzą a codziennym życiem

Nie potrafią połączyć „starej” wiedzy z „nową”

Nie uczą się szukania kreatywnych rozwiązań

Nie uczą się myślenia logicznego

Nie potrafią planować

Nie wiedzą jak wyznaczać sobie cele, marzenia

Nie potrafią określać swoich potrzeb

Nie znają myślenia krytycznego

Nie potrafią pracować w zespole

Schemat programu rewalidacji

indywidualnej

Aktualny poziom

funkcjonowania

Cel ogólny Cele szczegółowe Działania,

ćwiczenia

Trudności ucznia w

poszczególnych

sferach wynikające z

oceny poziomu

funkcjonowania

Informacje z:

Diagnozy

Diagnozy

funkcjonalnej

Wywiadu

…

Terapeutyczne

Dotyczy

usprawnianej sfery

Terapeutyczne

Dotyczą

konkretnych

zaburzeń w obrębie

sfery

Ile? …

Jak najwięcej !!!

Katalog propozycji

do każdego celu

szczegółowego

Szczegółowe

rozpisywanie zadań,

ćwiczeń

specjalistycznych

Co warto dodać, na co należy uważać?

TAK … dla kolumny „osoby odpowiedzialne” – gdy mamy

do czynienia z multidyscyplinarną diagnozą i zespołem

specjalistów

NIE … dla kolumny „czas realizacji celu”

Przykład:

„Profil psychoedukacyjny” Schopler Skala rozwoju (naśladowanie, percepcja, motoryka mała,

motoryka duża, koordynacja wzrokowo – ruchowa, czynności

poznawcze, komunikacja – mowa czynna)

Skala zachowań (nawiązywanie kontaktów i reakcje

emocjonalne, zabawa i zainteresowanie przedmiotami, reakcje

na bodźce, mowa)

„Inwentarz do oceny postępów w rozwoju

społecznym” Guznzburg obsługiwanie siebie, komunikowanie, uspołecznienie, zajęcia

Pracuj nad emocjami !

rozpoznawaniem i nazywaniem emocji dziecka oraz

innych, zachęcaj do obserwacji mowy niewerbalnej.

Nie obawiaj się przesadnej analizy stanów

emocjonalnych.

Pomóż dziecku opracować sposoby, jak ma

postępować w sytuacjach dla niego trudnych, jak

radzić sobie ze stresem, jak opanowywać złość.

włączanie się do zabawy (do rozmowy)

uważne słuchanie (nauczyciela i dzieci)

radzenie sobie z dokuczaniem (przezywaniem)

skuteczne opanowywanie swojej złości

zastępowanie negatywnych myśli pozytywnymi

np.: nie dam rady- jest mi ciężko, ale

spróbuję

Pracuj nad umiejętnościami społecznymi

Samodzielność

W miarę możliwości wycofuj się z precyzyjnych

instrukcji, stwarzaj sytuacje problemowe, aby

dziecko mogło samo podejmować decyzję

i dokonywać wyboru, jak problem należy

rozwiązać.

Dobre myślenie o sobie

Przy każdej sposobności i okazji wzmacniaj

pozytywne myślenie o sobie dziecka

Pochwal, doceń: „potrafisz to już sam zrobić”,

„znalazłeś rozwiązanie samodzielnie”

Dziękuję za uwagę