Podstawowe zasady Podstawowe zasady konstruowania konstruowania

programów uwalniania programów uwalniania zakładów pracy od dymu zakładów pracy od dymu

tytoniowegotytoniowego..

Patrycja WojtaszczykPatrycja Wojtaszczyk

Olsztyn 14.05.09Olsztyn 14.05.09

Menadżerowie często zadają Menadżerowie często zadają sobie pytania… sobie pytania…

Czy powinienem zajmować się Czy powinienem zajmować się problemem palenia w mojej Firmie?problemem palenia w mojej Firmie?

Czy nie wystarczy realizacja Czy nie wystarczy realizacja ustawowego obowiązku wdrożenia ustawowego obowiązku wdrożenia zakazu palenia na terenie zakładu zakazu palenia na terenie zakładu pracy?pracy?

Jak skutecznie radzić sobie z problemem Jak skutecznie radzić sobie z problemem tytoniowym w miejscu pracy? tytoniowym w miejscu pracy?

Kto zrealizuje program uwolnienia od Kto zrealizuje program uwolnienia od dymu tytoniowego w mojej Firmie? dymu tytoniowego w mojej Firmie?

POWODY:POWODY:

Palenie tytoniu (zarówno czynne jak i Palenie tytoniu (zarówno czynne jak i bierne)bierne)– przyczynia się do poważnych strat przyczynia się do poważnych strat

ekonomicznych dla przedsiębiorstwa,ekonomicznych dla przedsiębiorstwa,– może być przyczyną konfliktów pomiędzy może być przyczyną konfliktów pomiędzy

pracownikami,pracownikami,– przyczynia się do rozwoju licznych chorób przyczynia się do rozwoju licznych chorób

odtytoniowych (w tym m.in. wynikających z odtytoniowych (w tym m.in. wynikających z koincydencji składników dymu koincydencji składników dymu papierosowego i niektórych szkodliwych papierosowego i niektórych szkodliwych czynników środowiska pracy).czynników środowiska pracy).

Straty ekonomiczne dla Straty ekonomiczne dla przedsiębiorstwa wynikają przedsiębiorstwa wynikają

z…z… obniżonej efektywności palącej części obniżonej efektywności palącej części

załogi,załogi, konieczności przeprowadzania konieczności przeprowadzania

dodatkowych remontów w dodatkowych remontów w pomieszczeniach, w których pomieszczeniach, w których pracownicy palą,pracownicy palą,

nakładów finansowych na zwiększoną nakładów finansowych na zwiększoną ochronę przeciwpożarową.ochronę przeciwpożarową.

Obniżona efektywność palącej Obniżona efektywność palącej części załogi jest m.in. części załogi jest m.in.

konsekwencją…konsekwencją… skrócenia efektywnego czasu pracy skrócenia efektywnego czasu pracy

wynikającego z tzw. „przerw na wynikającego z tzw. „przerw na papierosa”papierosa”

zwiększonej absencji chorobowej zwiększonej absencji chorobowej wśród palących pracownikówwśród palących pracowników

Zwiększona absencja Zwiększona absencja chorobowa wśród palących chorobowa wśród palących

pracownikówpracowników Palący pracownicy statystycznie Palący pracownicy statystycznie

częściej - od 30% do 50% w częściej - od 30% do 50% w porównaniu ze swoimi niepalącymi porównaniu ze swoimi niepalącymi kolegami - korzystają ze zwolnień kolegami - korzystają ze zwolnień lekarskich (WHO).lekarskich (WHO).– Natomiast zgodnie z prawem pracodawca Natomiast zgodnie z prawem pracodawca

ma obowiązek płacić 80% wynagrodzenia ma obowiązek płacić 80% wynagrodzenia pracownikowi będącemu na zwolnieniu pracownikowi będącemu na zwolnieniu lekarskim przez pierwsze 33 dni jego lekarskim przez pierwsze 33 dni jego nieobecności w pracy.nieobecności w pracy.

Palenie tytoniu jako Palenie tytoniu jako przyczyna konfliktów przyczyna konfliktów

pomiędzy pracownikamipomiędzy pracownikami

Konflikty mogą powstawać np.:Konflikty mogą powstawać np.:– na tle biernego palenia tytoniuna tle biernego palenia tytoniu– czy dezorganizacji czasu pracy czy dezorganizacji czasu pracy

wynikającej z tzw. „przerw na wynikającej z tzw. „przerw na papierosa”papierosa”

– relacji społecznych zawiązywanych w relacji społecznych zawiązywanych w palarnipalarni

Koincydencja składników dymu Koincydencja składników dymu papierosowego i niektórych papierosowego i niektórych

szkodliwych czynników środowiska szkodliwych czynników środowiska pracypracy

Poprzednia prezentacjaPoprzednia prezentacja Materiały specjalistyczneMateriały specjalistyczne

Dlaczego stosowanie ustawy Dlaczego stosowanie ustawy nie wystarcza?nie wystarcza?

Ograniczanie się pracodawcy Ograniczanie się pracodawcy wyłącznie do przestrzegania wyłącznie do przestrzegania przepisów dotyczących wdrożenia przepisów dotyczących wdrożenia zakazu palenia tytoniu poza zakazu palenia tytoniu poza wyodrębnionymi i specjalnie wyodrębnionymi i specjalnie zaplanowanymi pomieszczeniami nie zaplanowanymi pomieszczeniami nie jest wystarczające, zarówno z jest wystarczające, zarówno z perspektywy pracowników jak i perspektywy pracowników jak i pracodawców.pracodawców.

Kompleksowe programyKompleksowe programy

Projekt / program to proces a nie Projekt / program to proces a nie wydarzenie!wydarzenie!

– Musi mieć jasno zarysowany cel Musi mieć jasno zarysowany cel (zbudowany w zgodzie z metodologią (zbudowany w zgodzie z metodologią tworzenia projektów)tworzenia projektów)

– Wszystkie działania są jasno Wszystkie działania są jasno rozplanowane, ułożone w harmonogram z rozplanowane, ułożone w harmonogram z zaznaczeniem budżetu, osób zaznaczeniem budżetu, osób odpowiedzialnych odpowiedzialnych

Promocja zdrowia w firmiePromocja zdrowia w firmie

To nie interwencja medycznaTo nie interwencja medyczna Wykraczanie ponad bhp i ergonomięWykraczanie ponad bhp i ergonomię Więcej niż edukacja zdrowotnaWięcej niż edukacja zdrowotna

Pamiętajmy – firmy z założenia mają Pamiętajmy – firmy z założenia mają generować zyski a nie kreować generować zyski a nie kreować zdrowie!zdrowie!

Program promocji zdrowia w Program promocji zdrowia w firmiefirmie

To zaplanowany proces zmiany To zaplanowany proces zmiany społecznej w organizacji o społecznej w organizacji o charakterze innowacji mający na celu charakterze innowacji mający na celu poprawę stanu zdrowia pracowników poprawę stanu zdrowia pracowników oraz poprawę funkcjonowania oraz poprawę funkcjonowania biznesowego firmy. biznesowego firmy.

Jedną z zasad jest stworzenie stałej Jedną z zasad jest stworzenie stałej struktury do realizacji polityki struktury do realizacji polityki zdrowotnej firmyzdrowotnej firmy

Podstawowe zasady każdej Podstawowe zasady każdej interwencjiinterwencji

Proces musi być realizowany przez Proces musi być realizowany przez ludzi, z ludźmi i dla ludziludzi, z ludźmi i dla ludzi

Wszyscy uczestnicy procesu są równiWszyscy uczestnicy procesu są równi Należy oferować coś każdemu Należy oferować coś każdemu

(atrakcyjność programu)(atrakcyjność programu) Środki / ludzie / czas to dobra bardzo Środki / ludzie / czas to dobra bardzo

ograniczone – korzystajmy z nich z ograniczone – korzystajmy z nich z rozwagą i szacunkiemrozwagą i szacunkiem

Zasada ParetoZasada Pareto

80/20 – planowanie / realizacja80/20 – planowanie / realizacja

Brak planu to planowanie porażkiBrak planu to planowanie porażki

Przygotowanie i wdrożenie w Firmie Przygotowanie i wdrożenie w Firmie programów antytytoniowych daje programów antytytoniowych daje

wiele wymiernych korzyściwiele wymiernych korzyści Korzystny wpływ na efektywność pracy i identyfikację z Korzystny wpływ na efektywność pracy i identyfikację z

zakładem. Otóż, pracownicy aktywnie uczestniczący w zakładem. Otóż, pracownicy aktywnie uczestniczący w proponowanych przez Firmę działaniach mają poczucie, że proponowanych przez Firmę działaniach mają poczucie, że zakład dba o nich i ich zdrowie.zakład dba o nich i ich zdrowie.

Wzmocnienie pozytywnego wizerunku społecznego (Wzmocnienie pozytywnego wizerunku społecznego (public public relationsrelations) firmy uwalniającej się od dymu tytoniowego.) firmy uwalniającej się od dymu tytoniowego.

Zmniejszenie natężenia lub wyeliminowanie często bardzo Zmniejszenie natężenia lub wyeliminowanie często bardzo poważnych, konfliktów między palącymi i niepalącymi poważnych, konfliktów między palącymi i niepalącymi pracownikami.pracownikami.

Poprawa jakości produktów szczególnie w takich działach, jak Poprawa jakości produktów szczególnie w takich działach, jak produkcja artykułów spożywczych, czy kosmetyków oraz produkcja artykułów spożywczych, czy kosmetyków oraz poprawa jakości obsługi klienta.poprawa jakości obsługi klienta.

Mniejsze zużycie elektronicznego wyposażenia firmy oraz Mniejsze zużycie elektronicznego wyposażenia firmy oraz pomieszczeń i mebli biurowych.pomieszczeń i mebli biurowych.

Poprawa estetyki pomieszczeń.Poprawa estetyki pomieszczeń.

W programach antytytoniowych W programach antytytoniowych warto stosować procedury, warto stosować procedury,

które:które: pomogą palącej załodze uświadomić sobie skutki pomogą palącej załodze uświadomić sobie skutki

palenia tytoniu dla zdrowia, życia rodzinnego oraz palenia tytoniu dla zdrowia, życia rodzinnego oraz funkcjonowania firmy,funkcjonowania firmy,

pomogą pracownikom rozwinąć ich gotowość do pomogą pracownikom rozwinąć ich gotowość do rzucenia palenia lub przynajmniej znacznego jego rzucenia palenia lub przynajmniej znacznego jego ograniczenia,ograniczenia,

nauczą ich sposobów odchodzenia od palenia, czyli nauczą ich sposobów odchodzenia od palenia, czyli praktycznych umiejętności zerwania z nałogiem,praktycznych umiejętności zerwania z nałogiem,

stworzą na terenie zakładu pracy warunki stworzą na terenie zakładu pracy warunki wspierające ich w podjęciu i wytrwaniu w decyzji o wspierające ich w podjęciu i wytrwaniu w decyzji o niepaleniu. niepaleniu.

Połączenie tych procedur w spójny, Połączenie tych procedur w spójny, zakładowy zakładowy program (politykę) uwolnienia program (politykę) uwolnienia od dymu tytoniowego od dymu tytoniowego stwarza wysokie stwarza wysokie prawdopodobieństwo osiągnięcia prawdopodobieństwo osiągnięcia oczekiwanych przez firmę rezultatów. Dzięki oczekiwanych przez firmę rezultatów. Dzięki niemu pracownicy nie tylko niemu pracownicy nie tylko wiedzą, chcą, wiedzą, chcą, potrafiąpotrafią, ale , ale i mogą skutecznie radzić i mogą skutecznie radzić sobie z paleniem tytoniusobie z paleniem tytoniu. Rozumieją też . Rozumieją też jak ważne jest rozwiązanie tego problemu dla jak ważne jest rozwiązanie tego problemu dla ich życia osobistego i przedsiębiorstwa, w ich życia osobistego i przedsiębiorstwa, w którym są zatrudnieni. którym są zatrudnieni.

W zakładowych programach W zakładowych programach uwolnienia od dymu tytoniowego uwolnienia od dymu tytoniowego stosuje się następujące działania stosuje się następujące działania

wobec personelu:wobec personelu: Kampania informacyjna promująca niepalenie i Kampania informacyjna promująca niepalenie i zachęcająca do zerwania z nałogiem, dostosowana do zachęcająca do zerwania z nałogiem, dostosowana do sytuacji zdrowotnej, finansowej i warunków pracy w sytuacji zdrowotnej, finansowej i warunków pracy w firmie.firmie.

Wprowadzenie do zakresu obowiązkowych badań Wprowadzenie do zakresu obowiązkowych badań profilaktycznych “minimalnej interwencji profilaktycznych “minimalnej interwencji antytytoniowej”, zawierającej sugestie lekarza antytytoniowej”, zawierającej sugestie lekarza dotyczące potrzeby i terminu rezygnacji z palenia.dotyczące potrzeby i terminu rezygnacji z palenia.

Konsultacje medyczne dla palaczy pozwalające Konsultacje medyczne dla palaczy pozwalające określić typ uzależnienia i ryzyko wystąpienia chorób określić typ uzależnienia i ryzyko wystąpienia chorób związanych z paleniem tytoniu oraz dobrać strategie związanych z paleniem tytoniu oraz dobrać strategie radzenia sobie z nałogiem.radzenia sobie z nałogiem.

Stosowanie pod kontrolą lekarza nikotynowej terapii Stosowanie pod kontrolą lekarza nikotynowej terapii zastępczej lub innych środków farmakologicznych dla zastępczej lub innych środków farmakologicznych dla najsilniej uzależnionych pracowników.najsilniej uzależnionych pracowników.

Premiowanie lub nagradzanie pracowników Premiowanie lub nagradzanie pracowników decydujących się na niepalenie w czasie pracy.decydujących się na niepalenie w czasie pracy.

Warsztaty nabywania umiejętności rezygnacji z Warsztaty nabywania umiejętności rezygnacji z palenia i pozostawania w abstynencji nikotynowej.palenia i pozostawania w abstynencji nikotynowej.

Cykliczne spotkania pracowników rzucających Cykliczne spotkania pracowników rzucających palenie w ramach grup wsparcia społecznego.palenie w ramach grup wsparcia społecznego.

Warsztaty umiejętności radzenia sobie z Warsztaty umiejętności radzenia sobie z przyczynami palenia (np. ze stresem) i skutkami przyczynami palenia (np. ze stresem) i skutkami głodu nikotynowego (np. dotyczące prawidłowego głodu nikotynowego (np. dotyczące prawidłowego odżywiania się).odżywiania się).

Kreowanie wsparcia dla niepalenia w rodzinach Kreowanie wsparcia dla niepalenia w rodzinach pracowników (np. imprezy sportowo-rekreacyjne, pracowników (np. imprezy sportowo-rekreacyjne, konkursy dla dzieci o wymowie antytytoniowej)konkursy dla dzieci o wymowie antytytoniowej)

Rygorystyczne przestrzeganie zakazów Rygorystyczne przestrzeganie zakazów związanych z paleniem tytoniu wprowadzonych na związanych z paleniem tytoniu wprowadzonych na terenie firmy.terenie firmy.

Istnieje sprawdzona metodyka inicjowania, Istnieje sprawdzona metodyka inicjowania, planowania, wdrażania i oceny zakładowych planowania, wdrażania i oceny zakładowych programów uwolnienia od dymu tytoniowego. programów uwolnienia od dymu tytoniowego. Z jej pomocą firma może opracować i Z jej pomocą firma może opracować i zrealizować zrealizować własny programwłasny program dostosowany dostosowany do swoich potrzeb i możliwości. Jednocześnie do swoich potrzeb i możliwości. Jednocześnie jej wdrożenie powoduje, że działania jej wdrożenie powoduje, że działania antytytoniowe zyskują aprobatę antytytoniowe zyskują aprobatę pracowników, podnoszą ich poziom pracowników, podnoszą ich poziom uczestnictwa w programie, a samej firmie uczestnictwa w programie, a samej firmie zapewniają osiągnięcie założonych celów. zapewniają osiągnięcie założonych celów.

Sprawdzenie osiągnięcia założonych celów Sprawdzenie osiągnięcia założonych celów programu następuje w procesie ewaluacji. programu następuje w procesie ewaluacji.

Najczęściej organizują je pracownicy działu BHP Najczęściej organizują je pracownicy działu BHP lub zakładowej służby zdrowia (lekarz lub zakładowej służby zdrowia (lekarz sprawujący opiekę profilaktyczną nad sprawujący opiekę profilaktyczną nad pracownikami i/ lub pielęgniarka służby pracownikami i/ lub pielęgniarka służby medycyny pracy).medycyny pracy).

Czasami zajmują się nimi osoby zatrudnione na Czasami zajmują się nimi osoby zatrudnione na specjalnie stworzonym stanowisku promotora specjalnie stworzonym stanowisku promotora zdrowia.zdrowia.

Po uruchomieniu programu zwykle do działania Po uruchomieniu programu zwykle do działania włączają się też przedstawiciele innych działów włączają się też przedstawiciele innych działów i szeregowi pracownicy.i szeregowi pracownicy.

Dobrze jest gdy ludzie ci stworzą Dobrze jest gdy ludzie ci stworzą zespółzespół realizatorów programurealizatorów programu. .

W każdej firmie można znaleźć osoby, W każdej firmie można znaleźć osoby, które po przeszkoleniu podejmą się które po przeszkoleniu podejmą się

organizacji programu uwolnienia od dymu organizacji programu uwolnienia od dymu tytoniowegotytoniowego

Skuteczna procedura.Skuteczna procedura.

Stworzenie zespołu odpowiedzialnego Stworzenie zespołu odpowiedzialnego za opracowanie, wdrożenie i ocenę za opracowanie, wdrożenie i ocenę polityki antytytoniowej firmypolityki antytytoniowej firmy..

Powołanie zespołu to czytelny sygnał, że Powołanie zespołu to czytelny sygnał, że organizacja traktuje problem jako ważny, a organizacja traktuje problem jako ważny, a zarazem tworzy się w ten sposób zarazem tworzy się w ten sposób niezbędne formalne warunki do efektywnej niezbędne formalne warunki do efektywnej pracy nad polityką (programem).pracy nad polityką (programem).

Procedura cd.Procedura cd. Należy zadbać o to, by w zespole byli przedsta-Należy zadbać o to, by w zespole byli przedsta-

wiciele wszystkich szczebli organizacji (tj. zarzą-wiciele wszystkich szczebli organizacji (tj. zarzą-du, służby medycyny pracy, działu zasobów du, służby medycyny pracy, działu zasobów ludzkich, inspektorzy BHP, przedstawiciele ludzkich, inspektorzy BHP, przedstawiciele związków zawodowych / pracowników). Można związków zawodowych / pracowników). Można zaprosić też ekspertów z zewnątrz (np. z PIS)zaprosić też ekspertów z zewnątrz (np. z PIS)

W optymalnym przypadku wybrany „lider” W optymalnym przypadku wybrany „lider” powinien kierować grupą. Dobrze jeśli jest to ktoś powinien kierować grupą. Dobrze jeśli jest to ktoś z zarządu, dla którego sprawy palenia tytoniu w z zarządu, dla którego sprawy palenia tytoniu w miejscu pracy są jednym z zadań rocznych.miejscu pracy są jednym z zadań rocznych.

Grupa robocza ma odgrywać rolę kluczowego Grupa robocza ma odgrywać rolę kluczowego orędownika polityki antytoniowej firmy i organi-orędownika polityki antytoniowej firmy i organi-zować jej wdrażenie. zować jej wdrażenie.

Skuteczna procedura, cd.Skuteczna procedura, cd.

Przeprowadzenie diagnozy sytuacji wyjściowejPrzeprowadzenie diagnozy sytuacji wyjściowejGłówne zadania tej fazy:Główne zadania tej fazy: określenie skali zjawiska palenia tytoniu określenie skali zjawiska palenia tytoniu

przez personel firmy przez personel firmy analiza jego negatywnych konsekwencji dla analiza jego negatywnych konsekwencji dla

funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa oraz preferencji w ich eliminowaniuoraz preferencji w ich eliminowaniu

szczegółowe zidentyfikowanie mocnych i szczegółowe zidentyfikowanie mocnych i słabych stron dotychczasowego słabych stron dotychczasowego postępowania firmy w zakresie palenia postępowania firmy w zakresie palenia tytoniutytoniu

Procedura, cd.Procedura, cd. określenie potrzeb pracowników (zarówno określenie potrzeb pracowników (zarówno

palących jak i niepalących) związanych z palących jak i niepalących) związanych z rozwiązywaniem problemu palenia tytoniu w rozwiązywaniem problemu palenia tytoniu w firmiefirmie

analiza możliwości ich zaspokojenia przez firmęanaliza możliwości ich zaspokojenia przez firmę Przydatne są tutaj takie metody postępowania, Przydatne są tutaj takie metody postępowania,

które równocześnie służą gromadzeniu danych które równocześnie służą gromadzeniu danych oraz angażo-waniu pracowników (dowodzeniu im, oraz angażo-waniu pracowników (dowodzeniu im, że, pracodawca bierze pod uwagę ich zdanie że, pracodawca bierze pod uwagę ich zdanie planując politykę antyty-toniową). Mogą to być planując politykę antyty-toniową). Mogą to być np. badania ankietowe czy audyty. Sprawdzone np. badania ankietowe czy audyty. Sprawdzone narzędzia, do ich przeprowadzenia są dostępne narzędzia, do ich przeprowadzenia są dostępne w innym miejscu tej płyty.w innym miejscu tej płyty.

Skuteczna procedura, cd. Skuteczna procedura, cd.

Opracowanie szczegółowego Opracowanie szczegółowego programu wdrożenia i oceny programu wdrożenia i oceny zakładowej polityki uwalniania od zakładowej polityki uwalniania od dymu tytoniowegodymu tytoniowego..

Polega on na sformułowaniu w Polega on na sformułowaniu w oparciu o wnioski z diagnozy oparciu o wnioski z diagnozy

- głównego celu takiej polityki, - głównego celu takiej polityki, - jej celów szczegółowych oraz - jej celów szczegółowych oraz - wyborze konkretnych działań, które - wyborze konkretnych działań, które

zapewnią realizację celów.zapewnią realizację celów.

Procedura, cdProcedura, cd Program powinien też określać osoby Program powinien też określać osoby

odpowiedzialne za realizacje danych przedsięwzięć, odpowiedzialne za realizacje danych przedsięwzięć, koszty związane z ich przeprowadzeniem oraz koszty związane z ich przeprowadzeniem oraz harmonogram realizacji. harmonogram realizacji.

Jeśli idzie o cele, to powinny mieć charakter Jeśli idzie o cele, to powinny mieć charakter praktyczny i być możliwe do osiągnięcia (warto praktyczny i być możliwe do osiągnięcia (warto stawiać sobie wyzwania, ale takie, którym można stawiać sobie wyzwania, ale takie, którym można sprostać). Przykładowo ostatecznym celem może sprostać). Przykładowo ostatecznym celem może być całkowite uwolnienie firmy od dymu być całkowite uwolnienie firmy od dymu tytoniowego – musi to jednak zabrać sporo czasu. tytoniowego – musi to jednak zabrać sporo czasu. Organizacje mające wiele siedzib powinny Organizacje mające wiele siedzib powinny rozważyć, czy będą początkowo rozpoczynać rozważyć, czy będą początkowo rozpoczynać działania w jednej z nich, czy też działać działania w jednej z nich, czy też działać równocześnie w całej organizacji. Z tym, że warto równocześnie w całej organizacji. Z tym, że warto wprowadzać całościowe i spójne działania tak wprowadzać całościowe i spójne działania tak wcześnie jak to możliwe.wcześnie jak to możliwe.

Procedura, cd.Procedura, cd. Należy też upewnić się, czy planowana polityka Należy też upewnić się, czy planowana polityka

tytoniowa jest w zgodzie z innymi przepisami i tytoniowa jest w zgodzie z innymi przepisami i procedurami (np. ustawami czy zasadami bhp). procedurami (np. ustawami czy zasadami bhp).

Program, o którym mowa winien również Program, o którym mowa winien również zawierać koncepcje obiegu informacji o polityce zawierać koncepcje obiegu informacji o polityce antytytoniowej firmy, precyzować w jaki sposób antytytoniowej firmy, precyzować w jaki sposób będzie kontrolowany przebieg jej wdrażania oraz będzie kontrolowany przebieg jej wdrażania oraz efekty.efekty.

UWAGA:UWAGA: Korzystanie z gotowego programu, czyli takiego, Korzystanie z gotowego programu, czyli takiego,

który nie jest opracowywany w firmie, nie jest który nie jest opracowywany w firmie, nie jest najlepszą strategią. Zawarte tam rozwiązania nie najlepszą strategią. Zawarte tam rozwiązania nie są wystarczająco dopasowane do specyficznych są wystarczająco dopasowane do specyficznych warunków w organizacji i wyłączają pracowników z warunków w organizacji i wyłączają pracowników z całego procesu kreowania polityki.całego procesu kreowania polityki.

Skuteczna procedura, cd. Skuteczna procedura, cd.

Opracowanie dokumentu Opracowanie dokumentu określającego politykę firmyokreślającego politykę firmy

Większość organizacji reguluje problem palenia w Większość organizacji reguluje problem palenia w miejscu pracy w sposób nieformalny, bazując na miejscu pracy w sposób nieformalny, bazując na umowie z pracownikami. umowie z pracownikami.

Jak dowodzą doświadczenia praktyczne organizacje, Jak dowodzą doświadczenia praktyczne organizacje, które postanowiły określić swoją politykę wobec które postanowiły określić swoją politykę wobec palenia tytoniu w dokumencie bardzo na tym palenia tytoniu w dokumencie bardzo na tym skorzystały, zarówno na etapie jego tworzenia jak i skorzystały, zarówno na etapie jego tworzenia jak i później, gdy zaczął on obowiązywać. Dzięki niemu później, gdy zaczął on obowiązywać. Dzięki niemu można jasno komunikować intencje, uzasadnić można jasno komunikować intencje, uzasadnić działania i zapewnić formalne podstawy dla kontroli działania i zapewnić formalne podstawy dla kontroli palenia tytoniu w miejscu pracy oraz sprecyzować palenia tytoniu w miejscu pracy oraz sprecyzować zasady przekazywania środków finansowych na zasady przekazywania środków finansowych na działania antytytoniowe. działania antytytoniowe.

Procedura, cd.Procedura, cd.

Formalny dokument minimalizuje też Formalny dokument minimalizuje też ryzyko błędnej interpretacji stanowiska ryzyko błędnej interpretacji stanowiska firmy, szczególnie np. w różnych jej firmy, szczególnie np. w różnych jej oddziałach. oddziałach.

Taki dokument nie musi być długi. Taki dokument nie musi być długi. Powinien on po prostu przedstawiać cel i Powinien on po prostu przedstawiać cel i sposoby jego osiągania.sposoby jego osiągania.

Powinien być napisany w sposób jasny, tak Powinien być napisany w sposób jasny, tak by wszyscy pracownicy mogli go by wszyscy pracownicy mogli go zrozumieć.zrozumieć.

Skuteczna procedura, cd. Skuteczna procedura, cd.

Faza wdrażania projektuFaza wdrażania projektu Ważnym jej elementem jest informowanie załogi Ważnym jej elementem jest informowanie załogi

o programie oraz pozyskiwanie dla niego o programie oraz pozyskiwanie dla niego akceptacji i wsparcia. Kampania reklamująca akceptacji i wsparcia. Kampania reklamująca powinna poprzedzać moment rozpoczęcia powinna poprzedzać moment rozpoczęcia programu i być kontynuowana przez cały okres programu i być kontynuowana przez cały okres jego realizacji. Jej adresaci to zarówno kadra jego realizacji. Jej adresaci to zarówno kadra zarządzająca różnych szczebli jak i szeregowi zarządzająca różnych szczebli jak i szeregowi pracownicy. Dobrze jest wykorzystywać różne pracownicy. Dobrze jest wykorzystywać różne kanały przekazu informacji i angażować do kanały przekazu informacji i angażować do czynnego udziału w informowaniu możliwie wiele czynnego udziału w informowaniu możliwie wiele osób, spośród tych do których adresowane są osób, spośród tych do których adresowane są poszczególne działania.poszczególne działania.

Procedura, cd.Procedura, cd. Dobrze jest rozpocząć program od działania, które było Dobrze jest rozpocząć program od działania, które było

szeroko akceptowane (lub powszechnie oczekiwane) i szeroko akceptowane (lub powszechnie oczekiwane) i jesteśmy pewni, że zostanie dobrze przeprowadzone jesteśmy pewni, że zostanie dobrze przeprowadzone („efektywne otwarcie”).(„efektywne otwarcie”).

Kluczowym jest dotrzymywanie harmonogramu i Kluczowym jest dotrzymywanie harmonogramu i kontrolowanie wydatków, ale podstawowe znaczenie kontrolowanie wydatków, ale podstawowe znaczenie ma permanentne analizowanie ma permanentne analizowanie uczestnictwa uczestnictwa personelu personelu w adresowanych do niego działaniach oraz poziomu ich w adresowanych do niego działaniach oraz poziomu ich akceptacjiakceptacji i zadowolenia. i zadowolenia.

Efekty polityki są lepsze, gdy obejmuje ona Efekty polityki są lepsze, gdy obejmuje ona zróżnicowane metody podejścia do problemu zróżnicowane metody podejścia do problemu (wspierająco – dyscyplinujące) i urozmaicone działania (wspierająco – dyscyplinujące) i urozmaicone działania („dla każdego”).(„dla każdego”).

Modelowe przedsięwzięcia do zastosowania w ramach Modelowe przedsięwzięcia do zastosowania w ramach polityki uwalniania firmy od dymu tytoniowego polityki uwalniania firmy od dymu tytoniowego przedstawiono w innym miejscu tej płyty.przedstawiono w innym miejscu tej płyty.

Skuteczna procedura, cd.Skuteczna procedura, cd.

Faza ewaluacji efektówFaza ewaluacji efektów.. Polega na ocenie czy i na ile udało się osiągnąć cele Polega na ocenie czy i na ile udało się osiągnąć cele

polityki, w ramach zaplanowanego harmonogramu i polityki, w ramach zaplanowanego harmonogramu i kosztów. Można to ustalić stosując np. kwestionariusz kosztów. Można to ustalić stosując np. kwestionariusz przeglądu polityki, albo po raz kolejny przeprowadzając przeglądu polityki, albo po raz kolejny przeprowadzając audyt czy ankiety i porównując ich wyniki. audyt czy ankiety i porównując ich wyniki.

W szczególnych przypadkach (gdy polityka dotyczy W szczególnych przypadkach (gdy polityka dotyczy współpracujących firm czy gości) warto również uwzględnić współpracujących firm czy gości) warto również uwzględnić opinie partnerów /klientów na temat efektów tej polityki.opinie partnerów /klientów na temat efektów tej polityki.

Dobra ewaluacja pozwala ponadto na ”zdyskontowanie Dobra ewaluacja pozwala ponadto na ”zdyskontowanie sukcesów”, czyli upublicznienie sukcesów i nagrodzenie sukcesów”, czyli upublicznienie sukcesów i nagrodzenie aktywnych wykonawców czy uczestników. Umacnia to aktywnych wykonawców czy uczestników. Umacnia to kapitał innowacyjności i współdziałania w firmie. kapitał innowacyjności i współdziałania w firmie.

Procedura, cd.Procedura, cd.

Prawidłowa ewaluacja jest też warunkiem Prawidłowa ewaluacja jest też warunkiem podjęcia decyzji na temat tego, jaka podjęcia decyzji na temat tego, jaka będzie dalsza polityka zakładu w tym będzie dalsza polityka zakładu w tym obszarze, które działania/procesy obszarze, które działania/procesy zakończyć, które kontynuować, jakie nowe zakończyć, które kontynuować, jakie nowe wprowadzić. wprowadzić.

Bardzo ważne jest by możliwie dużą część Bardzo ważne jest by możliwie dużą część personelu angażować w ocenę programu i personelu angażować w ocenę programu i prowadzić szeroką kampanię informującą prowadzić szeroką kampanię informującą o jej wynikach.o jej wynikach.

Jak przekonać pracodawcę/ Jak przekonać pracodawcę/ menadżera?menadżera?

Co warto wiedzieć kiedy Co warto wiedzieć kiedy przychodzimy z zewnątrz?przychodzimy z zewnątrz?

• Najlepiej jeśli osobą/ami pozyskiwanymi Najlepiej jeśli osobą/ami pozyskiwanymi do prowadzenia działań antytytoniowych do prowadzenia działań antytytoniowych są przedstawiciele najwyższego szczebla są przedstawiciele najwyższego szczebla kadry zarządzającej lub wręcz kadry zarządzającej lub wręcz pracodawca/główny szef. Od niego/ich pracodawca/główny szef. Od niego/ich bowiem zależy decyzja o realizacji bowiem zależy decyzja o realizacji zakładowej polityki antynikotynowej. Na zakładowej polityki antynikotynowej. Na ogół niewystarczające jest poprzestawanie ogół niewystarczające jest poprzestawanie na kontaktach z osobami niżej na kontaktach z osobami niżej usytuowanymi w strukturze np. z usytuowanymi w strukturze np. z inspektorem bhpinspektorem bhp

• Aby skutecznie zachęcić Aby skutecznie zachęcić pracodawców/menedżerów do rozwiązywania pracodawców/menedżerów do rozwiązywania problemu palenia tytoniu w firmie warto problemu palenia tytoniu w firmie warto dysponować przynajmniej podstawowymi danymi dysponować przynajmniej podstawowymi danymi nt.:nt.:• A) charakterystycznych dla nich sposobów myślenia o A) charakterystycznych dla nich sposobów myślenia o

roli/odpowiedzialności zakładu pracy za zdrowie roli/odpowiedzialności zakładu pracy za zdrowie personelu, w tym w związku z paleniem tytoniu. Poniżej personelu, w tym w związku z paleniem tytoniu. Poniżej zamieszczono dane na temat najpopularniejszych opinii zamieszczono dane na temat najpopularniejszych opinii tego rodzaju, występujących w skali kraju. Warto ustalić tego rodzaju, występujących w skali kraju. Warto ustalić jakie one są w konkretnym przedsiębiorstwiejakie one są w konkretnym przedsiębiorstwie

• B) dotychczasowych przedsięwzięć na rzecz zdrowia B) dotychczasowych przedsięwzięć na rzecz zdrowia pracowników, ze szczególnym uwzględnieniem pracowników, ze szczególnym uwzględnieniem antynikotynowych i ich rezultatów. Informacje na ten antynikotynowych i ich rezultatów. Informacje na ten temat w skali Polski zawarte są w innym miejscu tych temat w skali Polski zawarte są w innym miejscu tych materiałów, gdy idzie o konkretną firmę warto to ustalićmateriałów, gdy idzie o konkretną firmę warto to ustalić

• C) szacunkowego poziomu rozpowszechnienia C) szacunkowego poziomu rozpowszechnienia

palenia wśród personelu danej firmy (i najlepiej palenia wśród personelu danej firmy (i najlepiej odniesienia go do skali kraju, czy branży)odniesienia go do skali kraju, czy branży)

• D) odsetka palaczy wśród kadry zarządzającej D) odsetka palaczy wśród kadry zarządzającej danej firmy danej firmy

• E) gdy idzie o cechy osobiste menedżerów E) gdy idzie o cechy osobiste menedżerów dobrze dowiedzieć się przede wszystkim czy dobrze dowiedzieć się przede wszystkim czy sami palą (rzucili palenie, nigdy nie palili) i jaki sami palą (rzucili palenie, nigdy nie palili) i jaki jest ich stosunek do palaczy w najbliższym jest ich stosunek do palaczy w najbliższym otoczeniu otoczeniu

Zidentyfikowane popularne typy postaw Zidentyfikowane popularne typy postaw pracodawców/menedżerów w Polsce pracodawców/menedżerów w Polsce

wobec działań na rzecz zdrowia wobec działań na rzecz zdrowia pracownikówpracowników

• pasywnypasywny• liberalnyliberalny• tradycyjnytradycyjny• patriarchalny patriarchalny • human resourceshuman resources• korporacyjny korporacyjny

Opinie pracodawców/menedżerów na Opinie pracodawców/menedżerów na temat podejmowania temat podejmowania

ponadobligatoryjnych działań na rzecz ponadobligatoryjnych działań na rzecz zdrowia załogi, w tym antynikotynowychzdrowia załogi, w tym antynikotynowych

Podstawowe źródła: wyniki badania Podstawowe źródła: wyniki badania przeprowadzonego w 2006 r. metodą wywiadu przeprowadzonego w 2006 r. metodą wywiadu kwestionariuszowego na reprezentatywnej próbie 611 kwestionariuszowego na reprezentatywnej próbie 611 firm zatrudniających min.50 pracowników i wywiadów firm zatrudniających min.50 pracowników i wywiadów zogniskowanych na grupie 30 pracodawców z terenu zogniskowanych na grupie 30 pracodawców z terenu Łodzi, z 2007 r.Łodzi, z 2007 r.Wykonawcy badań: Zespół Krajowego Centrum Wykonawcy badań: Zespół Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy IMP w ŁodziPromocji Zdrowia w Miejscu Pracy IMP w Łodzi

Główne deklarowane motywy realizacji Główne deklarowane motywy realizacji nie wymaganych prawem działań nie wymaganych prawem działań

na rzecz zdrowia personelu.na rzecz zdrowia personelu.• 86%- chęć zadbania o zdrowie pracowników86%- chęć zadbania o zdrowie pracowników• 71%- ograniczenie kosztów firmy związanych z 71%- ograniczenie kosztów firmy związanych z

absencją chorobową i wypadkamiabsencją chorobową i wypadkami• 65%- kontynuacja tradycyjnie realizowanych w 65%- kontynuacja tradycyjnie realizowanych w

firmie działań na rzecz zdrowia personelufirmie działań na rzecz zdrowia personelu• 61%-uzyskanie większej wydajności oraz jakości 61%-uzyskanie większej wydajności oraz jakości

produkcji lub usług firmyprodukcji lub usług firmy• 61%-budowanie dobrych relacji społecznych 61%-budowanie dobrych relacji społecznych

wewnątrz firmywewnątrz firmy

(36% - chęć dodatkowego wynagrodzenia pracowników – rodzaj (36% - chęć dodatkowego wynagrodzenia pracowników – rodzaj „dodatku do zarobków”, sposób zwiększania motywacji do pracy w „dodatku do zarobków”, sposób zwiększania motywacji do pracy w firmie)firmie)

Treści do polemiki z przekonaniem, że Treści do polemiki z przekonaniem, że problem rozwiązuje palarnia.problem rozwiązuje palarnia.

• Istnienie Istnienie „„palarnipalarni”” może umacniać nawyk palenia, a nawet sprzyjać może umacniać nawyk palenia, a nawet sprzyjać inicjacji nikotynowej wówczas gdy odwiedzanie jej sprzyja inicjacji nikotynowej wówczas gdy odwiedzanie jej sprzyja nieformalnym kontaktom towarzyskim. Zjawisko to jest szczególnie nieformalnym kontaktom towarzyskim. Zjawisko to jest szczególnie niebezpieczne gdy palaczami są przedstawiciele kadry kierowniczej niebezpieczne gdy palaczami są przedstawiciele kadry kierowniczej lub tzw. liderzy opiniilub tzw. liderzy opinii

– Wydzielenie „palarni” nie rozwiązuje konfliktów pomiędzy palącą a Wydzielenie „palarni” nie rozwiązuje konfliktów pomiędzy palącą a niepalącą częścią załogi na tle dezorganizacji czasu pracy związanej z tzw niepalącą częścią załogi na tle dezorganizacji czasu pracy związanej z tzw „przerwami na papierosa”„przerwami na papierosa”

• Nie jest też panaceum na łamanie przez personel wewnętrznych Nie jest też panaceum na łamanie przez personel wewnętrznych przepisów ograniczających miejsce i czas palenia tytoniu, przepisów ograniczających miejsce i czas palenia tytoniu, automatycznie nie ogranicza takich przypadkówautomatycznie nie ogranicza takich przypadków

• Wydzielenie palarni nie chroni wszystkich niepalących pracowników Wydzielenie palarni nie chroni wszystkich niepalących pracowników tj. osób, które ze względu na zakres swoich obowiązków tj. osób, które ze względu na zakres swoich obowiązków zawodowych muszą wchodzić do takich miejsc (np. pracownicy zawodowych muszą wchodzić do takich miejsc (np. pracownicy ochrony, osoby sprzątające),ochrony, osoby sprzątające),

Argumenty do polemiki z wiarą w Argumenty do polemiki z wiarą w skuteczność całkowitego zakazu skuteczność całkowitego zakazu

paleniapalenia• Całkowity zakaz palenia jest, póki co, sprzeczny z Całkowity zakaz palenia jest, póki co, sprzeczny z

istniejącymi rozwiązaniami prawnymi w firmach istniejącymi rozwiązaniami prawnymi w firmach zatrudniających powyżej 20 pracownikówzatrudniających powyżej 20 pracowników

• Wprowadzenie takiego zakazu oznacza opracowanie i Wprowadzenie takiego zakazu oznacza opracowanie i wdrożenie systemu nadzoru nad jego przestrzeganiemwdrożenie systemu nadzoru nad jego przestrzeganiem

• Sam taki zakaz nie ogranicza liczby palaczy wśród członków Sam taki zakaz nie ogranicza liczby palaczy wśród członków załogi, nie obniża zatem też np. zwiększonego poziomu ich załogi, nie obniża zatem też np. zwiększonego poziomu ich absencji chorobowej, ani nie podnosi ich sprawnościabsencji chorobowej, ani nie podnosi ich sprawności

• Klasyczną reakcją na zakazy jest opór wobec nich. Takie Klasyczną reakcją na zakazy jest opór wobec nich. Takie posunięcie kierownictwa w najlepszym przypadku zachęca do posunięcie kierownictwa w najlepszym przypadku zachęca do łamania zakazu, ale sprzyja też powstawaniu uogólnionych łamania zakazu, ale sprzyja też powstawaniu uogólnionych podziałów typu „my-oni”, a co za tym idzie pogarsza podziałów typu „my-oni”, a co za tym idzie pogarsza współpracę w zasadniczych obszarach funkcjonowania współpracę w zasadniczych obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwaprzedsiębiorstwa

Argumenty, cd.Argumenty, cd.• Zakaz palenia nie redukuje konfliktów w firmie. W przypadku jego Zakaz palenia nie redukuje konfliktów w firmie. W przypadku jego

restrykcyjnego przestrzegania rozdrażnieni palacze mogą gorzej restrykcyjnego przestrzegania rozdrażnieni palacze mogą gorzej funkcjonować w grupach pracowniczych, a wówczas gdy funkcjonować w grupach pracowniczych, a wówczas gdy dopuszcza się palenie na zewnątrz, dalej występują spięcia dopuszcza się palenie na zewnątrz, dalej występują spięcia pomiędzy niepalącymi a palaczami związane z organizacją pracypomiędzy niepalącymi a palaczami związane z organizacją pracy

• Osoby zdecydowane kontynuować palenie lub przekonane, że nie Osoby zdecydowane kontynuować palenie lub przekonane, że nie potrafią poradzić sobie z uzależnieniem traktują to jako działanie potrafią poradzić sobie z uzależnieniem traktują to jako działanie przeciw sobie, co powoduje zmniejszenie ich motywacji do pracy i przeciw sobie, co powoduje zmniejszenie ich motywacji do pracy i obniża poziom identyfikacji z firmąobniża poziom identyfikacji z firmą

• Pracownicy rozważający podjęcie decyzji o ograniczeniu Pracownicy rozważający podjęcie decyzji o ograniczeniu /zaprzestaniu palenia mogą, paradoksalnie, z niej zrezygnować, /zaprzestaniu palenia mogą, paradoksalnie, z niej zrezygnować, jako podejmowanej pod presjąjako podejmowanej pod presją

• Zakaz palenia w pomieszczeniach firmy może powodować większe Zakaz palenia w pomieszczeniach firmy może powodować większe straty czasu pracy, gdy pracownicy uzależnieni wychodzą na straty czasu pracy, gdy pracownicy uzależnieni wychodzą na zewnątrz lub poszukują miejsc „ukrytych”, w tym ostatnim zewnątrz lub poszukują miejsc „ukrytych”, w tym ostatnim przypadku może też np. zwiększać ryzyko pożaruprzypadku może też np. zwiększać ryzyko pożaru

• Palenie tytoniu przez pracowników w najbliższym otoczeniu firmy Palenie tytoniu przez pracowników w najbliższym otoczeniu firmy często nie sprzyja budowaniu jej pozytywnego wizerunkuczęsto nie sprzyja budowaniu jej pozytywnego wizerunku