UMOWY CYWILNOPRAWNE

ZMIANY W 2015 i 2016 ROKU oraz

NAJNOWSZE ORZECZNICTWO I INTERPRETACJE ORGANÓW

Warszawa, 4 września 2015 r.

Prowadząca: Adriana Głuchowska

Umowy cywilnoprawne stanowią formę zatrudnienia, opartą na przepisach Kodeksu cywilnego.

Nie są umowami o pracę i nie obejmują ich przepisy Kodeksu pracy.

W przypadku umów cywilno-prawnych nie mamy również do czynienia z zatrudnieniem, a co za tym idzie

nie ma w nich mowy ani o pracodawcy, ani o pracowniku. W przypadku umów cywilno-prawnych

mówimy o stronach umowy

Rodzaje umów cywilnoprawnych:

• umowa zlecenie

• umowa o dzieło

• umowa agencyjna

• umowa o pracę nakładczą

Umowy cywilnoprawne często bywają nazywane „śmieciowymi”.

Wynika to z powszechnie panującego poglądu, iż stanowią one barierę w otrzymaniu stałej pracy (na etacie), co z kolei generuje utratę

licznych przywilejów pracowniczych związanych ze stałym zatrudnieniem

Umowy cywilnoprawne są stosowane w sytuacji, kiedy organizacja nie planuje zatrudniania pracownika, a zależy jej na

wykonaniu określonych czynności lub zadań.

Należy przy tym pamiętać, że umów tych nie można stosować w każdym rodzaju pracy.

Oznacza to, że jeżeli taką umową reguluje się coś, co nosi znamiona stosunku pracy

i zachodzą takie okoliczności, jak:

• podporządkowanie• określony czas i miejsce pracy

• określone zadania oraz wynagrodzenie,

to taka umowa będzie traktowana, jak umowa o pracę, zgodnie z art. 22 § 1 k.p., który mówi, że niedopuszczalne jest

zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, czyli:

wykonywania zadań określonego rodzaju na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy w miejscu i czasie przez

niego określonym.

W takim wypadku pracodawca musi zatrudnić pracownika za wynagrodzeniem.

Jedną z podstawowych zasad obowiązujących w prawie zobowiązań jest wyrażona w art. 3531

Kodeksu cywilnego

zasada swobody umów.

Zgodnie z nią strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania,

pod warunkiem, że jego treść lub cel nie sprzeciwiają się właściwości (naturze) stosunku,

ustawie ani zasadom współżycia społecznego

Nie zawsze jednak istotna jest wola stron dobrowolnie zawierających umowę o wykonanie

pracy.

W sytuacji kontroli inspekcji pracy taka umowa może zostać podważona. Pracownik PIP może bowiem

uznać, że strony łączy stosunek pracy i zweryfikować ten fakt w sądzie.

Konsekwencją takiego postępowania jest, często dotkliwy dla firmy, obowiązek uregulowania składek ZUS oraz należności do US takich, jak w przypadku

umowy o pracę.

W związku z tym w praktyce bardzo ważny staje się problem prawidłowego stosowania

poszczególnych umów cywilnoprawnych oraz umiejętne dokonanie właściwej

kwalifikacji łączącego strony stosunku prawnego tak, aby prawidłowo

wykorzystywać cywilnoprawne formy zatrudnienia, zgodnie z prawem i ich

przeznaczeniem społeczno-gospodarczym.

UMOWY CYWILNOPRAWNE A SKŁADKI ZUS

O tym, jakie składki trzeba opłacać za zatrudnione osoby decyduje przede wszystkim rodzaj zawartej umowy.

Należy pamiętać, że pracownik zawsze podlega wszystkim ubezpieczeniom społecznym

i zdrowotnemu.

Natomiast rodzaj składek od umów cywilnoprawnych zależy od statusu zatrudnionego oraz od tego, czy

podlega on już ubezpieczeniom.

Z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych, za pracownika uważana jest nie tylko osoba wykonująca pracę w ramach stosunku pracy,

ale także wykonująca ją na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy

o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego lub umowy o dzieło

– jeżeli umowy takie zostały zawarte z własnym pracodawcą lub praca wykonywana

jest na jego rzecz

Zawierając umowę cywilnoprawną z własnym pracownikiem, pracodawca nie dokonuje

dodatkowego zgłoszenia zatrudnionej osoby do ubezpieczeń na druku ZUS ZUA,

tylko przychód, jaki wypłaca z tej umowy, wykazuje w raporcie ZUS RCA (z kodem 01 10 XX)

wraz z wynagrodzeniem z umowy o pracę.

Od tak ustalonej podstawy nalicza i opłaca składki ZUS.

PRZYKŁAD:Umowa o dzieło na rzecz pracodawcy

Spółka A zawarła ze spółką B umowę o opracowanie kampanii reklamowej.Do realizacji umowy spółka B od marca 2012 roku zatrudniła na podstawieumowy o dzieło osobę, która jest pracownikiem spółki A. Umowa o dziełobyła więc wykonywana na rzecz własnego pracodawcy. Wynagrodzenie,które wypłaciła z umowy o dzieło spółka B, spółka A miała obowiązekuwzględnić w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne zestosunku pracy.Taki sposób postępowania wynika z uchwały SN z 2 września 2009 roku (IIUZP 6/09 OSNP 2010/3-4/46). Sąd uznał, że pracodawca, którego pracownikwykonuje na jego rzecz pracę na podstawie umowy o dzieło zawartej z osobątrzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe,chorobowe i wypadkowe z tytułu tej umowy. Stanowisko to zostało przyjętejako obowiązujące przez Ministra Pracy i ZUS.

PRZYKŁAD:Sumowanie przychodu z umowy o prace i zlecenia

W styczniu 2012 roku pracodawca zwarł ze swoją pracownicą dodatkowo umowę zlecenie. W styczniu otrzymała ona wynagrodzenie z u mowy o pracę w

wysokości 2000 zł oraz 500 zł za wykonanie zlecenia.

W składanym za pracownicę raporcie ZUS RCA za styczeń składki na ubezpieczenia społeczne powinny

były zostać naliczone od podstawy wynoszącej 2500 zł, a na zdrowotne od 2157,25 zł (2500-342,75 zł , gdzie

342,75 zł to kwota składek na ubezpieczenia społeczne finansowana przez pracodawcę – 13,71%)

Pracodawca zlecający wykonanie określonych czynności na podstawie umowy zlecenie powinien pamiętać, aby w momencie podpisywania umowy

pozyskać od zleceniobiorcy oświadczenie, na podstawie którego będzie w stanie określić jakie zobowiązania wobec ZUS i urzędu skarbowego

będzie musiał uregulować.

Aktualnie od wynagrodzenia wypłacanego z tytułu umowy zlecenie, składki ZUS potrącane są w różny sposób, w zależności od tego czy i jakie inne tytuły

do ubezpieczeń posiada zleceniobiorca

Podstawowe zasady oskładkowania umów

Przed omówieniem poszczególnych sytuacji należy zwrócić uwagę na podstawowe zasady

podlegania ubezpieczeniom społecznym, ubezpieczeniu zdrowotnemu

oraz opłacania składek na Fundusz Pracy (dalej „FP)

i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dalej „FGŚP”) dotyczące zleceniobiorców.

1. Jeżeli umowa zlecenie została podpisana

z własnym pracownikiem, taki zleceniobiorca podlega obowiązkowo

wszystkim ubezpieczeniom, bez względu na to czy i jaki inny tytuł do ubezpieczeń posiada

(wyjątek stanowią jedynie pracownicy przebywający na urlopie wychowawczym lub

urlopie macierzyńskim, dla których ubezpieczenie chorobowe będzie miało

charakter dobrowolny).

2.Jeżeli zleceniobiorca podlega obowiązkowo

ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, a umowa zlecenie nie została

podpisana z własnym pracodawcą,

podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom wypadkowemu i zdrowotnemu oraz obowiązkowo

opłacane są za niego składki na FP i FGŚP.

Ubezpieczenie chorobowe ma charakter dobrowolny

3.Zleceniobiorca, który ma prawo zgłosić się

dobrowolnie do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, nie może skorzystać

z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu można podlegać tylko wtedy, gdy

zleceniobiorca jest zgłoszony do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego obowiązkowo

4.Jeżeli zleceniobiorca mający prawo do

dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego

i rentowego, nie skorzysta z tego uprawnienia - obowiązkowo podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.

5.Jeżeli zleceniobiorca nie podlega

żadnym ubezpieczeniom ani społecznym ani zdrowotnemu

obowiązkowo, nie może ubezpieczyć się również dobrowolnie do żadnego

z ubezpieczeń z tytułu umowy zlecenie.

6.

Zleceniobiorca podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia obowiązywania umowy zlecenie, pod

warunkiem, że został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowego w terminie ustawowym tj.

w ciągu 7 dni kalendarzowych od daty wskazanej w umowie jako dzień rozpoczęcia wykonywania zlecenia.

Jeśli termin ten nie został dotrzymany, może zostać objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym na wniosek od daty wskazanej we wniosku, nie wcześniej jednak niż od daty złożenia

wniosku.

Powyższe zasady mają charakter ogólny.

Nie uwzględniają sytuacji charakterystycznych dla poszczególnych

rodzajów ubezpieczeń, jak np. przekroczenie limitu podstawy wymiaru składek

emerytalnej i rentowej czy np. osiągnięcie wieku dla kobiet 55 lat, a dla mężczyzn 60

lat, powyżej którego nie opłaca się składki na FP i FGŚP itp.

Umowa zlecenie jako jedyny tytuł do ubezpieczeń

Zleceniobiorca, którego jedynym tytułem do ubezpieczeń jest umowa zlecenie, podlega

z tytułu tej umowy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym.

Składka chorobowa ma dla niego charakter dobrowolny.

Z powyższego wynika, że umowa zlecenie, która stanowi dla zleceniobiorcy jedyny tytuł do ubezpieczeń, jest zarówno dla

zleceniodawcy, jak i dla zleceniobiorcy drogą formą zatrudnienia.

Od zasady tej jednak są wyjątki, do których zalicza się umowę zlecenie zawartą ze studentem lub uczniem oraz umowę zlecenie

zawartą z emerytem lub rencista.

Umowa zlecenie z prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą

Osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą –w myśl ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.) – jest

przedsiębiorca, czyli osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu

działalność gospodarczą.

Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

W sytuacji, gdy umowa zlecenie wykonywana jest w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i przedmiot umowy

pokrywa się z przedmiotem działalności gospodarczej oraz dla celów podatkowych, przychód z umowy zlecenie traktowany

jest jako przychód z działalności gospodarczej,

Taki zleceniobiorca w ogóle nie podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym ani obowiązkowo ani dobrowolnie

z tytułu umowy zlecenie.

Jeśli czynności wykonywane w ramach umowy zlecenie zostałyby uznane przez organ podatkowy za odrębne źródło

przychodów (czyli nie byłyby przychodem z działalności gospodarczej), nastąpiłby zbieg tytułów do ubezpieczeń.

Gdy umowa zlecenie nie jest wykonywana w ramach działalności gospodarczej, zleceniobiorca podlega

ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu obowiązkowo

z działalności gospodarczej,

jeżeli podstawa wymiaru składek z umowy zlecenie jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób

prowadzących działalność gospodarczą.

Zleceniobiorca może wówczas zgłosić się do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego dobrowolnie

z tytułu umowy zlecenie.

W przypadku, gdy podstawa wymiaru składek z umowy zlecenie jest równa lub wyższa od najniżej

podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, taka osoba

podlega ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu obowiązkowo

z tego tytułu, który powstał wcześniej.

Z drugiego tytułu może podlegać tym ubezpieczeniom dobrowolnie.

Może również zmienić tytuł do ubezpieczeń.

ZMIANY W OSKŁADKOWANIU UMÓW ZLECEŃ w 2015 roku

Od 1 stycznia 2015 r. obowiązkiem ubezpieczeń społecznych zostali objęci

członkowie rad nadzorczych, bez względu na inne posiadane przez te osoby tytuły

do ubezpieczeń społecznych.

Osoba, która będzie pełniła taką funkcję za wynagrodzeniem, obowiązkowo podlega

ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zmiany objęły także rolników, którzy mogą kontynuować ubezpieczenie w KRUS

w przypadku, gdy podejmą zatrudnienie np. na umowę zlecenia, a miesięczna kwota z tej

umowy nie przekroczy połowy minimalnego wynagrodzenia.

Członkowie rad nadzorczych

Wprowadzając obowiązek ubezpieczeń członków rad nadzorczych ustawodawca nie wskazał (tak jak

dotychczas), o jakie osoby chodzi. Wobec tego należy uznać, że obowiązek ubezpieczeń

dotyczy członków pełniących swoje obowiązki w:

• spółkach prawa handlowego (np. spółce z o.o., spółce akcyjnej)

• spółdzielniach lub przedsiębiorstwach państwowych.

Nie dotyczy to natomiast członków innych organów o zbliżonych kompetencjach,

np. członków komisji rewizyjnej w spółce z o.o., członków rady osiedla czy rady fundacji.

Obowiązku ubezpieczeń członków rad nadzorczych nie można rozciągać na członków zarządów.

Osoba, która pełni obowiązki członka zarządu na podstawie powołania przez odpowiednie organy danego podmiotu,

nie podlega ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu,

gdyż pełnienie funkcji członka zarządu nie jest tytułem do ubezpieczeń.

Obowiązek ubezpieczeń członka zarządu powstaje wówczas, gdy zostanie

z nim zawarta umowa powodująca obowiązek ubezpieczeń, np. umowa:

•o pracę,•zlecenia

•kontraktu menedżerskiego.

UWAGA!Obowiązek ubezpieczeń nie dotyczy m.in. członków

komisji rewizyjnej w spółce z o.o., członków rady osiedla, fundacji, a także członków zarządów wykonujących swoje

funkcje na podstawie powołania.

Obowiązek ubezpieczeń istnieje w okresie od dnia powołania na członka rady nadzorczej do

dnia zaprzestania pełnienia tej funkcji, a płatnikiem składek na ubezpieczenia za

członka rady nadzorczej jest podmiot, w którym ta funkcja jest pełniona.

Na płatniku składek ciąży obowiązek zgłoszenia tej osoby do ubezpieczeń oraz rozliczania

i opłacania składek.

Zmiany w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych uniemożliwiają też zawieranie

podwójnych umów, w taki sposób, aby unikać ozusowania.

Dotychczas unikanie płacenia składek było możliwe przy zawarciu dwóch umów - jednej na niską kwotę, od której odprowadzana była niska składka i drugiej, z wyższą kwotą, która nie była

oskładkowania.

UMOWA O DZIEŁO

Osoba, która wykonuje pracę wyłącznie na podstawie umowy o dzieło nie podlega ubezpieczeniom społecznym.

Samoistna umowa o dzieło nie jest bowiem tytułem do ubezpieczeń.

Obowiązek ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o dzieło istnieje natomiast wtedy, gdy umowa taka została zawarta

z własnym pracodawcą lub jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.

W takich przypadkach umowa o dzieło jest w zakresie ubezpieczeń społecznych traktowana jak umowa o pracę.

UMOWA AGENCYJNA I INNE UMOWY O ŚWIADCZENIE USŁUG

Co daje umowa agencyjna?

Umowa agencyjna służy przedsiębiorcom do regulowania wzajemnych praw i obowiązków z zakresu szeroko pojętego przedstawicielstwa i pośrednictwa w sprzedaży towarów lub

oferowaniu usług.

Kontrakt ten jest wykorzystywany zarówno przez firmy pozyskujące nowe zlecenia od podmiotów gospodarczych

w swojej branży (np. budowlanej), jak i przez przedsiębiorców nastawionych na obrót z konsumentami za pośrednictwem

swoich agentów (np. organizatorzy turystyki, zakłady ubezpieczeń)

Odpłatność

Umowa agencyjna jest umową odpłatną, dlatego też każdy taki kontrakt daje agentowi

prawo do wynagrodzenia, nawet jeśli o nim nie wspomina.

Jeżeli sposób wynagrodzenia nie został w umowie określony, agentowi należy się prowizja (art. 7581 § 1 Kodeksu cywilnego).

Wysokość prowizji z reguły określa umowa.

Na wypadek gdyby tak istotna kwestia została jednak pominięta milczeniem, wówczas prowizja należy się

w wysokości zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju w miejscu działalności prowadzonej przez agenta.

Zarówno umowa agencyjna, jak i umowa zlecenia, w odróżnieniu od umowy o pracę, charakteryzują się brakiem podporządkowania zleceniodawcy i wykonywania pracy

pod jego kierownictwem

Składki ubezpieczeniowe

Zasady podlegania ubezpieczeniu społecznemu są podobne w przypadku obu umów. Zarówno umowa zlecenia jak i umowa

agencyjna są umowami cywilnoprawnymi. Nie będą zatem mieć tutaj zastosowania przepisy kodeksu pracy o

urlopach, czasie pracy ani o ochronie kobiet w ciąży.

Osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia i umowy agencyjnej od dnia rozpoczęcia wykonywania tych umów podlegają

obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu oraz wypadkowemu (gdy miejscem wykonywania pracy jest siedziba lub

miejsce prowadzenia działalności przez zleceniodawcę).

Zarówno zleceniobiorca jak i agent muszą sami zatroszczyć się o ubezpieczenie zdrowotne

KONTRAKT MENEDŻERSKI

Umowa kontraktu menedżerskiego może mieć charakter umowy o pracę lub umowy-zlecenia.

Jeżeli kontrakt menedżerski ma charakter umowy o pracę, osoba wykonująca tę umowę podlega ubezpieczeniom społecznym na

takich samych zasadach jak pracownik.

Częściej jednak kontrakt menedżerski występuje jako umowa o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy

kodeksu cywilnego o umowie-zleceniu,

Tym samym osoba wykonująca taką umowę podlega ubezpieczeniom społecznym na zasadach przewidzianych dla

zleceniobiorców.

Jeżeli z tytułu umowy kontraktu menedżerskiego podstawa wymiaru składek jest niższa od

obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność,

podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu działalności

gospodarczej.

Może wówczas dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi

również z tytułu umowy kontraktu menedżerskiego.

ZBIEG TYTUŁÓW DO UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

W stosunku do osób spełniających warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym z kilku tytułów stosuje się szczególne

zasady objęcia tymi ubezpieczeniami.

Zbieg tytułów do ubezpieczeń jest sytuacją, w której musimy rozstrzygnąć z jakiego tytułu, jakim ubezpieczeniom, dobrowolnie

czy obowiązkowo, dana osoba podlega.

Po ustaleniu, z którego tytułu dana osoba podlega dobrowolnie,a z którego obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu

i rentowym, należy również zastosować odpowiednie zasady objęcia ubezpieczeniem chorobowym i wypadkowym.

PODSTAWA WYMIARU SKŁADEK NA

UBEZPIECZENIA EMERYTALNE I RENTOWE

OSIĄGANA Z TYTUŁU UMOWY

CYWILNOPRAWNEJ

PODLEGANIE UBEZPIECZENIOM

EMERYTALNEMU I RENTOWYM

umowa agencyjna lub umowa-zlecenia

albo inna umowa o świadczenie usług, do której

zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się

przepisy dotyczące zlecenia oraz współpraca przy

wykonywaniu tych umów

i jednocześnie

prowadzenie pozarolniczej działalności

gospodarczej na podstawie przepisów o

działalności gospodarczej lub innych przepisów

szczególnych

jest niższa od obowiązującej daną osobę najniższej

podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących

pozarolniczą działalność

obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i

rentowym z tytułu działalności, dobrowolnie z

tytułu umowy cywilnoprawnej

jest równa lub wyższa od obowiązującej daną osobę

najniższej podstawy wymiaru składek dla osób

prowadzących pozarolniczą działalność

obowiązkowo z tego tytułu, który powstał

najwcześniej (z drugiego lub następnego

takiego tytułu można ubezpieczyć

się dobrowolnie lub zmienić tytuł do

obowiązkowych ubezpieczeń)

ZBIEG KILKU TYTUŁÓW JEDNOCZEŚNIE OBOWIĄZEK UBEZPIECZEŃ

EMERYTALNEGO

I RENTOWYCH

praca nakładcza,

osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o

świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,

oraz osoby z nimi współpracujące,

osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące,

posłowie i senatorzy pobierającym uposażenie oraz posłowie do Parlamentu Europejskiego

wybranymi w Rzeczypospolitej Polskiej,

duchowni.

objęcie obowiązkowo ubezpieczeniami z tego

tytułu, który powstał najwcześniej,

możliwość dobrowolnych ubezpieczeń także z

pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów

lub zmiany tytułu do obowiązkowych

ubezpieczeń

prowadzenie kilku rodzajów pozarolniczej działalności objęcie obowiązkowe tylko z jednego

wybranego przez siebie rodzaju działalności

SKŁADKI ZUS W 2015 ROKU

W 2015 roku wzrosła najniższa płaca, wyższe jest też przeciętne wynagrodzenie pracowników w Polsce.

Oznacza to, że przedsiębiorcy musza przeznaczyć więcej na składki na ubezpieczenie społeczne.

Składki do ZUS dla przedsiębiorców zależą od pensji minimalnej lub przeciętnego wynagrodzenia

obowiązującego w danym roku kalendarzowym

Preferencyjne składki dla rozpoczynających działalność

Rozpoczynający działalność gospodarczą początkowo mają

prawo do preferencyjnych składek ZUS.

To oznacza, że przez pierwsze 24 miesiące kalendarzowe

od dnia rozpoczęcia działalności podstawę wymiaru składek

na ubezpieczenie społeczne stanowi dla nich zadeklarowana

kwota nie niższa jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego

wynagrodzenia.

Minimalne wynagrodzenie za pracę (Rozporządzenie Rady

Ministrów dnia 15 września 2014 r., Dz. U. 2014 poz. 1220)

zostanie podwyższone z 1680,00 zł w 2014 roku do kwoty

1750 zł w 2015 roku.

Tak więc w 2015 roku nowe firmy płacą składki ZUS od podstawy

równiej 525 zł (w 2014 roku - 504,00 zł)

i wynoszą one za styczeń-grudzień 2015 r.:

• składka emerytalna: 102,48 zł (98,38 zł w 2014 roku - wzrost o 4,10 zł),

• składka rentowa: 42 zł (40,32 zł w 2014 roku - wzrost o 1,68 zł),

• składka chorobowa: 12,86 zł (12,35 zł w 2014 roku - wzrost o 0,51 zł),

• składka wypadkowa: 10,13 zł (9,73 zł w 2014 roku - wzrost o 0,40 zł).

W sumie składki na ubezpieczenia społeczne w 2015 roku wynoszą

więc 167,47 zł (160,78 zł w 2014 roku), młodzi przedsiębiorcy płacą

więc 6,69 zł brutto więcej niż w roku ubiegłym

Składki dla pozostałych

przedsiębiorców

W 2015 roku wyższe jest także przeciętne

wynagrodzenie, które stanowi podstawę

wyliczenia składek dla przedsiębiorców

opłacających je na zasadach ogólnych,

czyli dla:

osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie

przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych nie

wymienionych,

twórców i artystów,

osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu (w rozumieniu

przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów

osiąganych przez osoby fizyczne), a także osób prowadzących działalność w

zakresie wolnego zawodu, z której przychody są przychodami z działalnościgospodarczej (w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób

fizycznych),

wspólników jednoosobowych spółek z o. o. oraz wspólników spółek jawnych,

komandytowych lub partnerskich,

osób prowadzących publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania

przedszkolnego, placówkę lub ich zespół (na podstawie przepisów o systemie

oświaty),

osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność,

Zgodnie obwieszczeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej,

przeciętne wynagrodzenie w 2015 roku wynosi 3959 zł (3746 zł w 2014

r.). Przy wyznaczaniu wysokości składek ZUS przedsiębiorcy bierze się

pod uwagę 60 proc. tej kwoty, czyli 2375,40 zł (2247,60 zł w 2014 roku).

Składki do ZUS dla ww. przedsiębiorców za styczeń-grudzień 2015 r.

wynoszą więc:

•składka emerytalna: 463,68 zł (438,73 zł w 2014 r. - wzrost o 24,95 zł),

•składka rentowa: 190,03 zł (179,81 zł w 2014 r. - wzrost o 10,22 zł),

•składka chorobowa: 58,20 zł (55,07 zł w 2014 r. - wzrost o 3,13 zł),

•składka wypadkowa: 45,85 zł (43,38 zł w 2014 r. - wzrost o 2,47 zł),

W sumie składki na ubezpieczenia społeczne

w 2015 roku wynoszą 757,76 zł (716,99 zł

w 2014 roku),

przedsiębiorcy płacą więc o 40,77 zł więcej niż

w roku ubiegłym

Razem ze składką na Fundusz Pracy, która

wynosi 58,20 zł (55,07 w 2014 roku, czyli wzrost o

3,13 zł), daje to 815, 96 zł (772,06 zł w 2014

roku), czyli więcej o 43,90 zł.

Do tej sumy należy jeszcze doliczyć składkę

zdrowotną.

Składka zdrowotna w 2015 roku i dobrowolne

ubezpieczenie chorobowe

Zgodnie z komunikatem GUS, przeciętne miesięczne

wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w czwartym

kwartale 2014 r. wyniosło 4139,42 zł (wraz z wypłatami

z zysku).

Podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi 75 proc.

tej kwoty, czyli 3104,57 zł, sama składka wzrosła więc do

poziomu 279,41 zł miesięcznie.

Podwyżka wyniosła 9,01 zł

(w 2014 roku wynosiła 270,40 zł).

Oznacza to, że w 2015 roku przedsiębiorcy

na tzw. pełnym ZUS-ie płacą 1095,37 zł

miesięcznie z tytułu składek ZUS na

ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

To o 52,91 zł więcej niż w ubiegłym roku,

kiedy płacili w sumie 1042,46 zł miesięcznie.

W ujęciu procentowym wygląda to następująco:

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotnedla wszystkich osób wymienionych powyżej stanowi kwota

zadeklarowana, nie niższa niż 75% przeciętnego

miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw

w czwartym kwartale 2014 roku, włącznie

z wypłatami z zysku.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2015 roku,

począwszy od składek należnych od dnia 1 stycznia 2015

roku, nie może być niższa niż 9,00% podstawy wymiaru.

W 2015 roku podstawa wymiaru składek na

dobrowolne ubezpieczenie chorobowedla wszystkich osób wymienionych powyżej

nie może przekraczać miesięcznie kwoty

250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, które zostało

przyjęte do ustalenia kwoty ograniczenia

rocznej podstawy wymiaru składek na ten

rok.

Składki na ubezpieczenie wypadkowe w 2015 r.

Stopa procentowa składki na ubezpieczenie

wypadkowe ustalana jest na okres roku składkowego, który w 2015 r. obejmuje okres od

dnia 1 kwietnia 2015 roku do dnia 31 marca 2016

roku

Podstawą prawną tego rozwiązania jest przepis

art. 2 pkt. 8 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków

przy pracy i chorób zawodowych

(Dz. U. z 2009 nr 167, poz. 1322).

Na podstawie przepisu art. 32 ust. 1 ustawy, ZUS

przekazał informację o wysokości stopy

procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe

obowiązującej w 2015 roku płatników składek,

którzy przekazali informację ZUS IWA za trzy

kolejne lata kalendarzowe do

20 kwietnia 2015 roku.

Osoby, które nie zaliczyły się do wskazanej powyżej

grupy, w 2015 roku muszą samodzielnie ustalić

wysokość stopy procentowej składki na 2015 rok.

Wysokość ich składki zależy od tego, ilu zgłoszą

ubezpieczonych.

Osoby zgłaszające do ubezpieczenia wypadkowego

minimum 10-ciu ubezpieczonych, którzy nie byli

zobowiązani do przekazywania informacji ZUS IWA przez

trzy ostatnie lata kalendarzowe, ustalają na 2015 rok stopę

procentową składki na to ubezpieczenie

w wysokości stopy procentowej określonej dla grupy

działalności, do której należą (art. 33 ust. 1 ww. ustawy).

Płatnicy, którzy zgłoszą do ubezpieczenia wypadkowego

maksymalnie 9-ciu ubezpieczonych, ustalają stopę

procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe

w wysokości 50 % najwyższej stopy procentowej ustalonej

na 2015 rok dla grup działalności (art. 28 ust. 1 ww. ustawy).

Terminy rozliczania i opłacania składek w 2015 roku

Przepisy wskazują dokładnie, do kiedy należy rozliczyć

się z opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne,

ubezpieczenie zdrowotne, jak również na fundusze

pozaubezpieczeniowe (Fundusz Pracy i Fundusz

Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych).

W 2015 r. za każdy miesiąc kalendarzowy składki muszą

zostać rozliczone i opłacone w terminie:

• do 5-go dnia następnego miesiąca dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych,

• do 10-go dnia następnego miesiąca dla osób fizycznych

opłacających składkę wyłącznie za siebie,

• do 15-go dnia następnego miesiąca dla pozostałych

płatników.

ZMIANY W OSKŁADKOWANIU UMÓW ZLECEŃ w 2016 roku.

Od 1 stycznia 2016 r. zmienią się zasady oskładkowania zleceniobiorców mających jednocześnie inne tytuły do

ubezpieczeń.

Będzie obowiązywać minimalna podstawa wymiaru składek emerytalnej i rentowych dla zleceniobiorców.

Zmiany zostały wprowadzone ustawą z dnia 23 października 2014 r. o zmianie ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2014 r. poz. 1831) nazywanej dalej ustawą systemową

Art. 9 ustawy systemowej ureguluje także kwestie zbiegu tytułów do ubezpieczeń.

Zbieg tytułów zachodzi wtedy, gdy ubezpieczony pracuje w kilku miejscach, na podstawie różnych form wykonywania pracy, które stanowią tytuł do

ubezpieczeń społecznych.

Ustawa rozstrzyga, z którego zatrudnienia trzeba wówczas płacić obowiązkowe składki ZUS.

Obecnie, zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy, osoba pracująca na podstawie kilku umów zleceń obowiązkowo objęta jest

ubezpieczeniami emerytalno – rentowymi z tego tytułu, który powstał najwcześniej.

Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych,

wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń.

Z reguły więc zleceniobiorcy wybierają umowę z najniższą podstawą wymiaru składek płacą niewielkie składki

ZUS, by uniknąć kosztów.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 9 ust. 2 ustawy systemowej, osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i

rentowymi z kilku tytułów:

• pracy nakładczej, • zlecenia, • działalności gospodarczej, • bycia posłem w Parlamencie Europejskim• bycia duchownym

objęta jest obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej.

Może ona jednak dobrowolnie na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym

i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń.

Jednakże pod pewnymi warunkami, które określa art. 9 w ust. 2c i 7.

Oprócz tego, jeśli zleceniobiorca prowadzi jednocześnie działalność gospodarczą,

to zapłaci obowiązkowe składki z firmy, jeżeli podstawa wymiaru składek z umowy zlecenia (lub agencyjnej) będzie niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej osoby

prowadzące działalność gospodarczą.

Jest to 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej

podstawy wymiaru składek na dany rok. W 2015 r. wynosi ono 2375,40 zł.

Oczywiście nie ma żadnych przeszkód, alby przedsiębiorca płacił dobrowolne składki ZUS również ze zlecenia.

Nowe przepisy komplikują także los przedsiębiorców, którzy prowadzą

działalność krócej niż 24 miesiące i dorabiają dzięki zleceniom.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne dla osób

prowadzących działalność krócej niż 24 miesiące wynosi 30% płacy

minimalnej (czyli obecnie 504 zł).

To oznacza, że kiedy nowe przepisy wejdą w życie, będą musieli płacić

składki od przyjętych zleceń do chwili, kiedy ich łączna wartość

przekroczy wysokość płacy minimalnej (gdyby takie rozwiązanie

obowiązywało dzisiaj, musiałby zapłacić składki od dodatkowych zleceń

na łączną kwotę 1176 zł).

Dopiero wtedy zostanie spełniony ustawowy wymóg osiągnięcia

podstawy wymiaru składek o wartości co najmniej równej płacy

minimalnej.

Nowe zasady znacząco zwiększą ryzyko

działania firm.

Mianowicie w przypadku umowy-zlecenia

płatnikiem składek jest przedsiębiorca i na nim

ciąży obowiązek przesłania składek w

odpowiedniej kwocie do ZUS.

Jeśli zleceniobiorca ma kilka umów z jednym

przedsiębiorcą, rozliczenia będą stosunkowo

proste - po prostu zapłaci składkę od umowy

czy umów, które łącznie mają wartość płacy

minimalnej.

Ale problem pojawia się w sytuacji, kiedy

zleceniobiorca ma umowy z kilkoma

podmiotami.

Wtedy nie będzie można w łatwy sposób

ustalić, który z tych podmiotów i w jakiej

kwocie powinien zapłacić składki.

Chodzi o sytuację, w której np. zleceniobiorca

traci jedno zlecenie i nie informuje o tym innego

przedsiębiorcy albo przypadek, w którym jedna

firma np. z powodu problemów z płynnością nie

płaci wynagrodzenia za zlecenie na czas.

Zdaniem Marty Felczak, Managera do spraw

Rozwoju Projektów Tax Care:

-W tej sytuacji można się spodziewać, że

przedsiębiorcy będą starali się uzyskać od zleceniobiorców oświadczenia o tym, że składki

zostały opłacone przez innego płatnika.

Ale w niektórych przypadkach to może nie

wystarczyć.

Wówczas bowiem może się okazać, że firma

powinna opłacić składkę, choć z oświadczenia

zleceniobiorcy wynika, że takiego obowiązku nie ma.

Nowe zasady naliczania składek na ubezpieczenia społeczne

od zleceń wejdą w życie od

1 stycznia 2016 r.

Liczba tych, których obejmą nowe zasady, idzie w dziesiątki

tysięcy. Jak wynika z uzasadnienia ustawy, na koniec 2012 r.

815,8 tys. osób podlegało ubezpieczeniom społecznym z

tytułu umowy-zlecenia albo pracy agencyjnej.

Z tego 98 tys. osób miało dwa i więcej umów-zleceń,

a blisko 28 tys. osób było ubezpieczonych jako osoby

prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.

Z kolei liczba osób, które korzystały

z preferencyjnych składek, liczonych od 30% minimalnego

wynagrodzenia, w tamtym czasie wynosiła 280 tys.

STANOWISKO RADY MINISTRÓW

Na posiedzeniu w czerwcu 2015 roku, Rada Ministrów

poinformowała o nowej kwocie wynagrodzenia minimalnego, która ma obowiązywać w 2016 roku.

Wzrost tej kwoty nie spowoduje jedynie podwyżki płac, lecz

także wzrost składek ZUS dla niektórych

przedsiębiorców oraz wzrost kosztów zatrudnienia.

Przedstawiła także propozycje wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, która w 2016 roku ma wynieść

1.850 zł.

Choć sporadycznie zdarza się, by zaproponowana

przez Rząd wstępna kwota minimalnego

wynagrodzenia uległa zmianie, to warto mieć na

uwadze, że rzeczywistą i ostateczną wartość

podwyżki Rząd ustali po konsultacjach

społecznych.

Oficjalna wysokość wynagrodzenia minimalnego

obowiązującego w 2016 roku będzie zatem znana po publikacji w Dzienniku Ustaw, która musi

nastąpić najpóźniej do dnia 15 września 2015 roku.

Wzrost minimalnego wynagrodzenia

= rzeczywisty wzrost płac

Wzrost wynagrodzenia minimalnego jest dobrą

wiadomością dla pracowników zarabiających najniższe

płace, zatrudnionych na podstawie umów o pracę.

Jeżeli od stycznia kwota minimalnego wynagrodzenia

osiągnie 1850 zł, to pracownicy ci zarobią w 2016 roku o

100 zł brutto więcej niżeli w roku bieżącym, co daje 69 zł

netto (na rękę).

Rodzaj składkiWynagrodzenie minimalne

w 2015 roku

Wynagrodzenie minimalne

w 2016 roku

Emerytalna 170,80 zł 180,56 zł

Rentowa 26,25 zł 27,75 zł

Chorobowa 42,88 zł 45,33 zł

Zdrowotna 135,91 zł 143,67 zł

Zaliczka na podatek PIT 88,00 zł 97,00 zł

Suma 1286,16 zł netto 1355,69 zł netto

Wzrost wynagrodzenia minimalnego w 2016 roku do 1.850 zł brutto oznaczać

będzie, że pracownik na rękę otrzyma 69,53 zł netto więcej niż w roku ubiegłym,

co w skali roku daje kwotę rzędu 834,36 zł netto.

Wzrost wynagrodzenia minimalnego

= wzrost składek ZUS

Wzrost wynagrodzenia minimalnego niestety nie jest dobrą

wiadomością dla przedsiębiorców opłacających składki na

ubezpieczenie społeczne na preferencyjnych zasadach.

W ich przypadku bowiem składki ZUS społeczne liczone są

od podstawy wymiaru stanowiącej 30% kwoty minimalnego

wynagrodzenia.

Jeśli płaca minimalna wzrośnie do

zapowiadanego przez Rząd poziomu

1850 zł, to w przyszłym roku nowe firmy zapłacą ZUS od podstawy równej 555 zł.

W takim przypadku od 1 stycznia 2016 roku poszczególne składki ZUS będą

wynosiły:

Rodzaj składkiPreferencyjny ZUS

w 2015 roku

Preferencyjny ZUS

w 2016 roku

Emerytalna 102,48 zł 108,34 zł

Rentowa 42,00 zł 44,40 zł

Chorobowa 12,86 zł 13,60 zł

Zdrowotna 279,41 zł 279,41 zł

Wypadkowa 09,45 zł 9,99 zł

Suma składek 446,20 zł 455,74 zł

Składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne w skali miesiąca

wzrosną 9,54 zł.

Wzrost minimalnego wynagrodzenia

= wyższe koszty zatrudnienia

Wzrost wynagrodzenia minimalnego oznacza również wzrost ogólnych kosztów

zatrudnienia pracownika.

W 2016 roku podwyżka ta wyniesie

1.448,88 zł na jednego pracownika

w skali roku.

Rodzaj składkiWynagrodzenie minimalne

w 2015 roku

Wynagrodzenie minimalne

w 2016 roku

Emerytalna 170,80 zł 180,56 zł

Rentowa 113,75 120,25 zł

Wypadowa 33,77 zł 35,70 zł

FP 42,88 zł 45,33 zł

FGŚP 1,75 zł 1,85 zł

Suma składek 362,95 zł 383,69 zł

Kwota wynagrodzenia 1750 zł brutto 1850 zł brutto

Całkowity koszt zatrudnienia 2112,95 zł brutto 2233,69 zł brutto

Wzrost minimalnego wynagrodzenia do

1850 zł spowoduje zatem, że miesięczny

koszt zatrudnienia jednego pracownika

wzrośnie

o 120,74 zł.

W skali roku podwyżka ta będzie

kosztowała pracodawcę 1.448,88 zł na

jednego pracownika.

Prowadzenie działalności gospodarczej

w Polsce, a przede wszystkim

zatrudnianie pracowników nie jest łatwe.

Ilość formalności, jakich trzeba dopełnić,

a przede wszystkim koszty pracy oraz

wysokie podatki nie pozwalają

dynamicznie rozwijać się młodym

przedsiębiorcom, a co za tym idzie –

hamują rozwój gospodarczy kraju.

Dla osoby, która ma własną firmę ważne jest

osiąganie zysku i nie ma w tym nic złego.

Suma wszystkich wydatków ponoszonych z tytułu

działalności musi być niższa niż przychody.

W przeciwnym wypadku, biznes nie ma sensu

i przynosi wyłącznie straty.

Po stronie kosztów pojawia się wynagrodzenie dla

pracownika. To zaś jest o wiele wyższe niż kwota,

jaką osoba zatrudniona dostaje do ręki.

Jeśli, przykładowo, płaca netto z tytułu umowy

o pracy wynosi 1800 zł, realne wydatki

ponoszone przez pracodawcę to ok. 3000 zł.

Ponad 40% realnej wartości wykonanej pracy

pochłaniają podatki oraz składki ZUS.

W przypadku umowy zlecenia, czy też umowy

o dzieło, proporcje między wynagrodzeniem

netto a brutto mogą być korzystniejsze dla

osoby zatrudnionej.

Zmiany sposobu regulowania składek ZUS

z tytułu zatrudniania na umowę zlecenia nie

mają na celu poprawy bytu pracowników.

To jedynie kolejny sposób na podniesienie

podatków i zwiększenie przychodów do kasy

państwa.

Decyzja ta uderzy przede wszystkim w osoby

zatrudnione.

W konsekwencji, wynagrodzenia na rękę z

tego tytułu mogą spaść o kilkanaście, a nawet

więcej procent– szczególnie w przypadku

tych, którzy pracują na niskie stawki.

Prowadzący własny biznes, zamierzając

utrzymać stabilność finansową firmy, chcąc nie

chcąc, przeniosą koszty ozusowania umów

zlecenia na pracowników.

Zmiany mają na celu wzrost przyszłych emerytur przy

jednoczesnym spadku obecnych dochodów

zleceniobiorców. Jednak należy pamiętać, że zmiany te

spowodują także wzrost kosztów zatrudnienia, a w

efekcie mogą zniechęcić pracodawców do korzystania

z tej formy zatrudnienia.

Wyższe składki od umów zlecenia to metoda

zwiększenia przychodów do budżetu państwa, który

przyniesie eskalację konfliktu między pracownikami a

pracodawcami.

ORZECZNICTWO I INTEPRETACJE

Zbiór orzecznictwa z punktu widzenia składek na

ubezpieczenie społeczne

Umowa zlecenie czy umowa o dzieło

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października

1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz. U. 2013,

poz. 1442 obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu

i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby

fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są

osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy

agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy

o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem

cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi

dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi

współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

Z kolei art. 12 ust. 1 ustawy o ZUS wskazuje, że

obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu

podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom

emerytalnemu i rentowym, zaś art. 13 pkt 2 mówi,

że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu,

rentowym, chorobowemu i wypadkowemu

podlegają osoby fizyczne w następujących

okresach osoby wykonujące pracę nakładczą oraz

zleceniobiorcy – od dnia oznaczonego w umowie

jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia

rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

W sposób oczywisty widać więc różnicę w

traktowaniu umowy zlecenia (oraz umów o

świadczenie usług), jak i umowy o dzieło z

punktu widzenia obowiązku opłacania

składek na ZUS.

Jeżeli ktoś tych składek płacić nie chce,

oczywiście będzie chciał zrobić wszystko,

aby zarabiać na podstawie umowy o dzieło, a

nie umowy zlecenia.

Obie umowy są zdefiniowane w kodeksie

cywilnym:

Art. 627 Przez umowę o dzieło przyjmujący

zamówienie zobowiązuje się do wykonania

oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty

wynagrodzenia.

Dalsze przepisy k.c. mówią o tym, kto dostarcza materiał do

wykonania dzieła, o tym, kto odpowiada za jego jakość,

utratę, a także o rękojmi za wady fizyczne dzieła między

innymi.

Wynikają z tego wskazówki, że mamy do czynienia ze

świadczeniem o charakterze zmaterializowanym.

Art. 734. § 1. Przez umowę zlecenia przyjmujący

zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej

czynności prawnej dla dającego zlecenie.

§ 2. W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje

umocowanie do wykonania czynności w imieniu

dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia

przepisom o formie pełnomocnictwa.

Art. 750. Do umów o świadczenie usług, które nie są

uregulowane innymi przepisami, stosuje się

odpowiednio przepisy o zleceniu.

Pozostałe przepisy wskazują, że zleceniobiorca jest

zobowiązany informować zleceniodawcę o przebiegu

sprawy.

Ogólnie więc dają sygnał, że w przypadku zlecenia mamy

do czynienia ze świadczeniem o charakterze

niematerialnym.

Poniżej przykładowe orzecznictwo sądów w przedmiocie

rozróżnienia pomiędzy umową

o dzieło a umową zlecenie, ułatwiające nie tylko podjęcie

decyzji, ale również umożliwiające uniknięcie kłopotów

z ZUS-em oraz odsetek,

które Zakład z pewnością naliczy, gdy zakwestionuje

zasadność zawarcia umowy o dzieło.

Wyrok SN z dnia 26 marca 2013 r., II UK 201/12

(odpestczanie śliwek)

„Umowa o dzieło nie polega na prostych i powtarzalnych czynnościach,

które przygotowują owoce do spożycia lub do dalszego przetworzenia.

Dziełem nie jest odpeszczanie [pisownia oryginalna] śliwek. Czynność ta

nie może być ujmowana jako dzieło (wytwór) indywidualny, wszak jako

taka nie jest niczym szczególnym i nie ma swego odrębnego

(indywidualnego) charakteru oraz przeznaczenia. Nie trwa też dłużej niż

do dalszego etapu przetworzenia lub konsumpcji. Było to więc tylko

odpeszczanie [pisownia oryginalna] śliwek i jeżeli „niezwykłe”, to tylko

dlatego, że znaczenie miały niemałe ilości, co wskazuje na typowo

produkcyjne przeznaczenie owoców. Indywidualny charakter dzieła w

takiej sytuacji nie może wyrażać się w ilości owoców. Taki rezultat pracy

nie stanowi cechy istotnej umowy o dzieło, gdyż wynika z pracy właściwej

zwykłemu zatrudnieniu (pracowniczemu czy na podstawie umowy

nienazwanej, do której stosuje się przepisy o zleceniu).

Wyrok SN z dnia 29 stycznia 2014 r., II UK 257/13

(terapia logopedyczna)

„Jeżeli zostanie ustalone, że określona osoba podlega obowiązkowo

ubezpieczeniom społecznym w związku z wykonywaniem zatrudnienia na

podstawie umowy o świadczenie usług, to podleganie z tego tytułu

ubezpieczeniom zdrowotnym wynika wprost z ustawy o świadczeniach,

wobec czego potwierdzanie tej okoliczności deklaratoryjną decyzją NFZ

byłoby zbędne i bezprzedmiotowe.

W umowach zawieranych ze spółką zainteresowana zobowiązywała się

do osobistego prowadzenia terapii logopedycznej. Tak określony

przedmiot umowy nie charakteryzuje się wymaganą cechą

indywidualizującą utwór (dzieło) przede wszystkim dlatego, że nawet w

zarysie nie konkretyzuje tematu poszczególnych zajęć terapeutycznych,

natomiast z tak określonego celu umowy – rehabilitacja logopedyczna

dzieci – nie mógł wynikać obiektywnie osiągalny i pewny rezultat. Chodziło

więc o wykonanie określonych czynności (szeregu powtarzających się

czynności) bez względu na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie.

Przedmiotem umów były zatem określone czynności, a nie ich wynik, co

przesądza o ich kwalifikacji jako umów starannego działania – umów o

świadczenie usług – art. 750 k.c.”

Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2011 r., II UK 315/10

(tłumaczenia)

„Zakład Ubezpieczeń Społecznych może – wbrew nazwie

umowy – zakwalifikować pracę tłumacza języka obcego

jako umowę o świadczenie usług, a nie umowę o dzieło,

gdy oparta jest na długookresowym zatrudnieniu i polega

na powtarzalnym wykonywaniu tłumaczeń dokumentów

związanych z bieżącą działalnością firmy, za stałym

(miesięcznym) wynagrodzeniem (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy

z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń

społecznych, tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 205 poz.

1585 ze zm. w związku z art. 750 k.c.).”

Wyrok SN z dnia 15 lipca 2014 r., II UK 496/13

(prowadzenie zajęć sportowych i treningów)

„Umowy dotyczące systematycznego wykonywania

czynności sportowych lub trenerskich – za okresowo

wypłacanym wynagrodzeniem powodują, co do zasady,

obligatoryjne objęcie ubezpieczeniem społecznym na

podstawie umowy o świadczenie usług (art. 6 ust. 1 pkt 4

ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie

ubezpieczeń społecznych).”

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 13

lutego 2013 r., III AUa 1096/12

(nauka pływania)

„Zawarta przez strony umowa była typową umową

starannego działania, zainteresowany miał bowiem

zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą popartą długoletnim

doświadczeniem uczyć dzieci pływania. Płatnik składek

nie oczekiwał jednak skutecznego nauczenia każdego

dziecka pływania przez zainteresowanego, w żaden

sposób nie dokonywał odbioru dzieła, nie uzależniał

wypłaty wynagrodzenia od opanowania umiejętności

przez dzieci. Zainteresowany nie ponosił

odpowiedzialności za wady dzieła.”

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 9 stycznia 2013 r., III

AUa 1123/12

(prowadzenie wykładów i zajęć dydaktycznych)

„Umowa o świadczenie usług nie może być umową, której celem

byłoby osiągnięcie rezultatu, pozwalającego na jej zakwalifikowanie

jako umowy o dzieło. Innymi słowy umowy o osiągnięcie rezultatu,

stanowiącego dzieło w rozumieniu przepisów art. 627 i n. k.c., nie

mogą zostać zakwalifikowane jako umowy o świadczenie usług.

Oznacza to, że z zakresu art. 750 k.c. wyłączone są nie tylko umowy

o dzieło, ale także inne umowy nazwane, których celem jest

osiągnięcie określonego rezultatu, zarówno takie, do których przepisy

o umowie o dzieło znajdują odpowiednie zastosowanie, jak i takie,

które mają regulację ustawową niezawierającą takiego odesłania.

Cechą charakterystyczną takich umów jest również to, że zazwyczaj

są to umowy oparte na zaufaniu między stronami i z uwagi na to

wymagają osobistego wykonania przez usługodawcę.”

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z

dnia 7 maja 2013 r., III AUa 1136/12

(czyszczenie, malowanie, odśnieżanie, itp.)

„Istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie

określonego, zindywidualizowanego rezultatu w

postaci materialnej lub niematerialnej. Umowa o

świadczenie usług jest zaś umową starannego

działania, zatem jej celem jest wykonywanie

określonych czynności, które nie muszą

zmierzać do osiągnięcia rezultatu, lecz

oczywiście mogą.”

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 czerwca 2013

r., III AUa 114/13

(mycie i dezynfekcja pomieszczeń)

„Przedmiotem umowy o dzieło jest przyszły, z góry określony,

samoistny, materialny lub niematerialny, lecz ucieleśniony,

obiektywnie osiągalny i (w danych warunkach) pewny rezultat pracy

i umiejętności przyjmującego zamówienie, którego charakter nie

wyklucza możliwości zastosowania przepisów o rękojmi za wady.

Przedstawiony zespół cech konstytutywnych występować musi

łącznie. Tym samym istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie

określonego rezultatu, co odróżnia ją od umowy zlecenia (art. 734 i

następne kc) oraz od umowy o świadczenie usług (art. 750 kc). Z

kolei, umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania,

a zatem jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które

nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu.”

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 17 lutego 2013 r.,

III AUa 1143/12

(sprzątanie)

„Dla prawidłowego rozróżnienia rodzaju wskazanych umów

cywilnoprawnych nie jest wystarczające poprzestanie na

stwierdzeniu, że każda umowa, która wiąże się z oczekiwaniem

rezultatu jest umową o dzieło i zawarcie klauzuli oczekiwania

rezultatu ugruntowuje stosunek prawny w reżimie umowy o dzieło.

Także bowiem zlecający usługi oczekuje, że poprzez staranne

działanie przyjmującego zlecenie (podejmującego się świadczenia

usług) osiągnięty zostanie rezultat zgodny z oczekiwaniami dającego

zlecenie. Konieczne jest zatem wyodrębnienie wszystkich istotnych

cech badanej umowy, następnie zestawienie tych cech z elementami

istotnymi charakteryzującymi każdą z umów, których przedmiotem

jest wykonywanie określonej pracy za wynagrodzeniem oraz

ustalenie, które cechy jako dominujące wskazują na określony

charakter umowy.”

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11

marca 2014 r., III AUa 1305/13

(przebudowa i remont piły do cięcia płyt)

„Przy ocenie charakteru zawartej umowy, należy mieć na

uwadze, iż nadana umowie określona treść i nazwa nie

przesądza o charakterze łączącego strony stosunku

prawnego. Powstałe w praktyce obrotu umowy mogą

łączyć w sobie wskazane elementy charakterystyczne dla

umowy zlecenia i umowy o dzieło, w takim przypadku o

tym, jaki jest to stosunek prawny decydują cechy

przeważające.”

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11

września 2013 r., III AUa 205/13

(prace konserwacyjne i konserwatorskie, mycie i

czyszczenie)

„Jednymi z wyznaczników odróżniających czynności

świadczone w ramach umowy o dzieło, od zadań

wykonywanych w ramach umowy zlecenia są:

•konieczność określenia dzieła z góry, w umowie,

•powstanie w wyniku działań przyjmującego zamówienie

konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu,

•weryfikowalność tego rezultatu ze względu na istnienie

wad.”

Uchwała SN z dnia 9 lipca 2014 r., I UZP 1/14

(prowadzenie przez sędziów zajęć szkoleniowych,

wykładów)

Sędzia sądu powszechnego podlega z tytułu zawartej

umowy zlecenia obowiązkowo ubezpieczeniu

emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu na podstawie

art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13

października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

(jednolity tekst. Dz. U. z 2013 poz. 1442 ze zm.).

Inne czynności uznane

za wykonywanie usług lub zlecenia:

• przewóz grzybów (wyrok Sądu Apelacyjnego w

Poznaniu z dnia 27 czerwca 2013 r., III AUa 115/13)

• przeprowadzanie egzaminów (wyrok Sądu Apelacyjnego

w Białymstoku z dnia 31 lipca 2013 r., III AUa 120/13)

• wykonywanie poszczególnych elementów przy produkcji

spadochronów i paralotni (wyrok Sądu Apelacyjnego we

Wrocławiu z dnia 8 stycznia 2013 r., III AUa 1257/12)

• stałe wykonywanie prac tokarskich (wyrok

Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25

czerwca 2013 r., III AUa 13/13)

• przygotowanie prelekcji reklamowych (wyrok

Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 11

kwietnia 2013 r., III AUa 1327/12)

• sprzątanie zaplecza budowy (wyrok Sądu

Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10 lipca 2013

r., III AUa 144/13)

• wycinanie samosiewów (wyrok Sądu

Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10 lipca 2013

r., III AUa 146/13)

• nauczanie języka obcego (wyrok Sądu Apelacyjnego w

Łodzi z dnia 19 czerwca 2013 r., III AUa 1511/12)

• usługi pielęgnacyjno-opiekuńcze (wyrok Sądu

Apelacyjnego w Lublinie z dnia 26 stycznia 2006 r., III AUa

1700/05)

• montaż stolarki okiennej (wyrok Sądu Apelacyjnego w

Gdańsku z dnia 6 czerwca 2013 r., III AUa 1065/12)

• sprzątanie budynków i terenów wokół nich (wyrok Sądu

Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 sierpnia 2013 r., III AUa

2171/12)

• krojenie i pakowanie grzybów i owoców (wyrok Sądu

Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 26 czerwca 2013 r., III

AUa 332/13)

Inne czynności uznane za wykonywanie dzieła

• wykonanie prac ślusarskich w postaci

wykonania i zamontowania słupów wiaty pod

konkretne zamówienie (wyrok Sądu

Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25

czerwca 2013 r., III AUa 12/13)

W wyrokach sądów często pojawia się motyw możliwości sprawdzenia dzieła

pod kątem wad fizycznych.

Jeśli jest to niemożliwe, sądy uznają, że nie mamy do czynienia z umową

o dzieło, zaś jej wykonawca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom

społecznym.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2013 r., sygn.

akt II UK 103/13

„Przedmiotem umowy o dzieło jest doprowadzenie do

weryfikowalnego i jednorazowego rezultatu, zdefiniowanego

przez zamawiającego w momencie zawierania umowy. Dzieło jest

wytworem, który w momencie zawierania umowy nie istnieje,

jednak jest w niej z góry przewidziany i określony w sposób

wskazujący na jego indywidualne cechy. Dlatego też jednym z

kryteriów umożliwiających odróżnienie umowy o dzieło od umowy

zlecenia lub umowy o świadczenie usług jest możliwość

poddania dzieła sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych.

Sprawdzian taki jest zaś niemożliwy do przeprowadzenia, jeśli

strony nie określiły w umowie cech i parametrów

indywidualizujących dzieło.”

Sądy twierdzą również, że przesłanką uznania umowy za

spełniającej przesłanki kwalifikacji jako umowy o dzieło

jest odpowiedzialność wykonawcy za wady

wykonanego działa.

Postanowienie Sądu Najwyższego z 10 października 2013 r., sygn.

akt II UK 235/13:

„W odróżnieniu od umowy o dzieło, przyjmujący zamówienie w umowie

zlecenia (umowie o świadczenie usług) nie bierze więc na siebie ryzyka

pomyślnego wyniku spełnianej czynności. Jego odpowiedzialność za

właściwe wykonanie umowy oparta jest na zasadzie starannego

działania (art. 355 § 1 k.c.), podczas gdy odpowiedzialność strony

przyjmującej zamówienie w umowie o dzieło niewątpliwie jest

odpowiedzialnością za rezultat.”

Konsekwencje przekwalifikowania umowy o

dzieło na umowę o świadczenie usług

Uwagi ogólne

Wynagrodzenie wypłacane na podstawie umowy o dzieło nie

stanowi, co do zasady, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia

społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Natomiast wynagrodzenie wypłacane na podstawie umów zlecenia

lub innych umów o świadczenie usług, do których (na podstawie

art. 750 Kodeksu cywilnego) zastosowanie mają przepisy o umowie

zlecenia, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia

społeczne i ubezpieczenie zdrowotne (chyba że dana osoba podlega

obowiązkowemu ubezpieczeniu z tytułu kilku umów zlecenia albo

innych umów o świadczenie usług – wtedy objęta jest obowiązkowo

ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej).

Kontrola ZUS

Podczas ustalania istnienia i zakresu obowiązku ubezpieczeń

społecznych ZUS ma prawo skontrolować, jaki charakter ma praca

wykonywana przez daną osobę (czy ma cechy umowy o pracę, dzieła,

czy zlecenia).

ZUS nie poprzestaje przy tym zwykle na stwierdzeniu faktu zawarcia

określonego typu umowy, ale także bada jej treść. Jeżeli w toku kontroli

ZUS stwierdzi, że charakter zobowiązania nie posiada cech umowy o

dzieło, zakwalifikuje ją dla potrzeb wymiaru składek jako umowę o

świadczenie usług/zlecenia.

Najczęściej ZUS kwestionuje zasadność zawierania nieoskładkowanych

umów o dzieło i dokonuje ich przekwalifikowania na umowy zlecenia.

W wielu przypadkach oznacza to konieczność uiszczenia zaległych

składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz

zdrowotne.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości ZUS

wyciąga konsekwencje finansowe wobec płatników

składek.

Jeśli decyzja uprawomocni się, zaległe składki należy

uiścić, wraz z odsetkami za zwłokę, kosztami

egzekucyjnymi, kosztami upomnień itp.

Dla przykładu, w przypadku przekwalifikowania umowy o

dzieło na umowę zlecenie w kwocie 1000 zł na

zlecającym może ciążyć obowiązek wpłacenia do ZUS

obowiązkowych składek w wysokości ponad

400 zł odsetki, koszty postępowania oraz opłata

sankcyjna.

Dla przedsiębiorcy oznacza to:

•konieczność zapłacenia składek na ubezpieczenia

społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od wypłaconych

wynagrodzeń wraz z odsetkami za zwłokę,

•obowiązek złożenia brakujących deklaracji

miesięcznych,

•ryzyko wymierzenia przez ZUS dodatkowej opłaty do

wysokości 100% nieopłaconych składek (na podstawie

przepisu art. 24 ust. 1a – 1d Ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych).

Jakiego rodzaju umowy są najbardziej

narażone na ryzyko?

Poniżej wybrane przykłady podejścia

sądów powszechnych do oceny

kwestionowanych przez ZUS umów z

powodu zakwalifikowania ich jako umowa

o dzieło.

Sądy uznały, że jako umowy o dzieło nie mogą zostać

zakwalifikowane m.in.:

• udział trenera i zawodników w zawodach sportowych;

• wygłoszenie wykładu/ prowadzenie zajęć dydaktycznych w formie

wykładów;

• rehabilitacja logopedyczna dzieci;

• praca tłumacza języka obcego;

• usuwanie pestek ze śliwek;

• prowadzenie szkoleń przygotowujących do egzaminu

państwowego/szkoleń kandydatów na kierowców;

• wykonanie prac krawieckich;

• prace dociepleniowe ścian budynków;

• praca kierownika budowy;

• montaż więźby dachowej;

• dostarczenie przesyłki/korespondencji pod wskazany adres;

• sprzątanie określonego odcinka terenu.

Sądy przychyliły się natomiast to kwalifikacji

jako umowy o dzieło:

• wykład o charakterze niestandardowym,

niepowtarzalnym, spełniającym kryteria

twórczego i indywidualnego utworu naukowego

• odśnieżanie posesji;

• wybudowanie budynku;

• malowanie powierzchni;

• wykonanie i naprawa panelu oświetleniowego.

ZUS szczególnie zainteresowany jest

umowami obejmującymi:

• wykłady, szkolenia

• badania rynku, ekspertyzy,

• tłumaczenia,

• edycję/korektę tekstów i stron internetowych.

ZUS analizuje, czy materiały przygotowane w

trakcie realizacji umowy stanowią „dzieło”

i mogą zostać potraktowane jako czynności

przygotowawcze w wykonaniu umowy

o świadczenie usług.

Dla oceny umowy mogą mieć także

znaczenie:

• Stopień precyzyjności w określeniu rezultatu

umowy;

• Czas, na jaki zawierane są umowy i sposób

określenia czasu wykonania dzieła;

• Powtarzalność czynności wykonywanych na

podstawie umowy/grupy umów;

• Sposób ustalenia wynagrodzenia;

• Praktyka wykonywania umowy;

• Kształt i sposób udokumentowania „dzieła”.

Problematyczne są umowy „mieszane”,

zawierające zarówno elementy umowy o dzieło,

jak i umowy zlecenia.

W takim przypadku – jak wynika z praktyki organu

rentowego – pomija się elementy

charakterystyczne dla umowy o dzieło,

kwalifikując całą umowę jako umowę zlecenia

bądź umowę o świadczenie usług.

Jak się przygotować do sporu z Zakładem

Ubezpieczeń Społecznych

• Analiza dotychczas zawieranych umów

i stworzonych „dzieł”;

• Opracowanie argumentacji na poparcie

charakteru prawnego zawartych umów;

• Ewentualne uzupełnienie materiału

potwierdzającego charakter zawieranych

umów.

Działania „na przyszłość”:

• Wypracowanie wzorców umów, które

będą charakteryzowały daną umowę

jako umowę o dzieło;

• Opracowanie procedur weryfikacji

„dzieła” i sposobu dokumentowania

wykonania umowy.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Adriana Głuchowska