Lubliniec, luty 2009,Przygotował : Adam Strzelczyk

Sfera niebieska (firmament) - abstrakcyjna kula o dużym promieniu otaczająca obserwatora stojącego na Ziemi, utożsamiana z widzianym przez niego niebem. Dawniej wierzono, że sfera niebieska jest rzeczywistą kopułą, dziś wiadomo, że jest to tylko złudzenie, spowodowane ruchem obrotowym Ziemi z zachodu na wschód.

SFERA NIEBIESKA ObserwatorSfera niebieska

Oś świata, średnica sfery niebieskiej równoległa do osi Ziemi.

Prosta, wokół której odbywa się dobowy obrót sfery niebieskiej.

OŚ ŚWIATA Obserwator

Sfera niebieska

Oś świata

Oś Ziemi

Północnyi południowybiegun świata

północnybiegun świata

południowybiegun świata

RÓWNIK NIEBIESKI

Równik niebieski, koło wielkie na sferze niebieskiej, które znajduje się w płaszczyźnie prostopadłej do osi świata i przechodzącej przez jego środek.

ObserwatorSfera niebieskaOś świata

Równik niebieski

Ekliptyka, koło wielkie na sferze niebieskiej, utworzone przez pozorny ruch Słońcaw rocznej wędrówce na tle gwiazd;

Ekliptyka nachylona jest do równika niebieskiego pod kątem 23°35’5;

Przechodzi przez 12 gwiazdozbiorów – znaków Zodiaku i przecina równik w punktach kardynalnych (punkt Barana - położenie Słońca na początku wiosny astronomicznej i Raka - na początku jesieni astronomicznej).

EKLIPTYKA ObserwatorSfera niebieskaOś świata

Równik niebieski

Ekliptyka

=23o35’5c

Punktykardynalne:pkt Baranai pkt Raka

REKTASCENCJA (RA)

rektascencja (RA) - α - kąt liczony wzdłuż równika niebieskiego od punktu równonocy wiosennej (punkt Barana), w kierunku rocznego ruchu Słońca – odpowiednik długości geograficznej;

łącznie z deklinacją określa położenie ciała niebieskiego na sferze niebieskiej.;

miarą rektascencji jest godzina – 24 h = 360o (pełny obrót); 1 h = 15o ;

REKTASCENCJA (RA)ObserwatorSfera niebieskaRównik niebieski

Skala:24h = 360o

1h = 15o

30o

2h45o

3h60o

4h75o

5h105o

7h 90o

6h

120o

8h

135o

9h

150o

10h165o

11h

Punkt Barana

180o

12h

195o

13h

210o

14h

225o

15h

240o

16h

255o

17h

270o

18h

285o

19h 315o

21h330o

22h345o

23h

360o

24h

Siatkarektascencji

Ekliptyka

15o

1h

300o

20h

Punkt Raka

0o

0h

REKTASCENCJA (RA)

0h

Sfera niebieskaz siatką rektascencji

Równik niebieski

Przykładowy obiekt niebieski

Ekliptyka i pkt Barana

WschódZachód

Tworzymy kąt rektascencji

Obliczamy wartość kąta– ze wschodu na zachód: 8h 15’

8h15’

DEKLINACJA (DEC)

deklinacja obiektu - δ - kąt pomiędzy kierunkiem poprowadzonym od obserwatora na obiekt a płaszczyzną równika niebieskiego;

deklinacje punktów na półkuli północnej są dodatnie, a na południowej są ujemne;

odpowiednik szerokości geograficznej; miarą deklinacji jest stopień –

na północnej półkuli: od 0o do 180o;na południowej półkuli: od 0o do -180o.

DEKLINACJA (DEC)Obserwator,sfera,równik,ekliptyka

0o

Siatkadeklinacji

Północ

Południe

45o

135o

90o

180o

-45o

-135o

-90o

Skala

-180o

+

-

135o

90o

45o

0o

-45o

-90o

-135o

DEKLINACJA (DEC)

0o

Południe

45o

135o

90o

180o

-45o

-135o

-90o

-180o

135o

90o

45o

0o

-45o

-90o

-135o

PółnocObserwator,sfera,równik,ekliptyka

Siatkadeklinacji

Przykładowy obiekt niebieski

Tworzymy kąt deklinacji

Obliczamy wartość kąta: -82o

-82o

0o

Południe

45o

135o

90o

180o

-45o

-135o

-90o

-180o

135o

90o

45o

0o

-45o

-90o

-135o

PółnocObserwator,sfera,równik,ekliptyka

Siatkarektascencjii deklinacji

Przykładowy obiekt niebieski

Tworzymy kąt rektascencji i deklinacji

Rektascencja i deklinacjaw pełni określa

położenie ciała niebieskiegona sferze niebieskiej

Zachód Wschód

2h3h4h5h7h 6h8h

9h

10h 11h 12h 13h 14h 15h 16h 17h 18h 19h

21h

22h23h24h1h

20h

0hRA

DEC

Miłość każdej rzeczyjest owocem naszej wiedzy o tej rzeczy

i wzrasta wraz z pogłębianiem tej wiedzy.

Ludzie z natury dobrzypragną wiedzy.

Leonardo da Vinci