nr 3, październik 2016 (52)

ISSN 1642-2457kwartalnik

FOT.

FOTO

LIA

UROSTOMIA W CENTRUM UWAGI

PSYCHOLOGIA

PO CO NAM ŻYCIOWY

OPTYMIZM?

PIELĘGNACJA STOMII

INTERNET WSPARCIE Z SIECI

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA

POKOCHAJ NORDIC WALKING

DIETA STOMIKA

PRZYPRAWY Z DONICZKI

Od Redakcji ............................................. 2Doniesienia naukowe ............................. 6Spotkania: Adam Borzęcki: – Nie rozczulam się nad sobą .................... 8Nasze produkty: Praktycznie o urostomii .. 10Pielęgnacja stomii: Więcej o urostomii .................................... 12Psychologia: Uśmiechnij się, jutro będzie lepiej ............. 14Dieta: Kuchnia ziołami pachnąca, cz. 1. ..... 16Bądźmy sprawni: Z kijkami po zdrowie .... 18Kącik medyczny: Marskość i rak wątrobowokomórkowy ... 20Reportaż: Katarzyna Kowalczyk: – Satysfakcja jest bezcenna ..................... 26Internet: Sieć pełna wsparcia ................... 28Listy od Czytelników ............................... 30Informacje ............................................... 32

SPIS TREŚCI

Kwartalnik „Na sza Tro ska”Bez płat ny ma ga zyn dla osób ze sto mią.

Ukazuje się od kwietnia 2001 r. Wy daw ca

ConvaTec Polska Sp. z o.o. al. Armii Ludowej 26, 00-609 War sza wa

tel. 22 579 66 50, faks 22 579 66 44e-mail: dzial.pomocy@convatec.com

bezpłatna infolinia: 800 120 093 www.convatec.pl

www.stomia.plRe daktor naczelna

Justyna CymerskaRe daktor prowadząca

Lidia ButowskaRe dak cja

Anna Lewicka-Pawlak, lek.med. Marcin Pustkowski, Bożena Klukowska, dr inż. Agata Gaździńska

Korekta Anna Zarębska-Tutak

Adres redakcji ConvaTec Polska Sp. z o.o.

al. Armii Ludowej 26, 00-609 War sza wa Prenumerata

Bezpłatną pre nu me ra tę można za ma wiać, przesyłając na adres redakcji wypełniony kupon

znajdujący się wewnątrz numeru.Opra co wa nie graficzne

Natalia KrólikowskaOpra co wa nie redakcyjne

Wydawnictwo Kwadryga Sp. z o.o. ul. Instalatorów 7B, 02-237 Warszawa

Copyrights © Copyright by ConvaTec Polska Sp. z o.o. Wszystkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszej publikacji

nie może być reprodukowana ani przedrukowywana bez pisemnej zgody ConvaTec Polska Sp. z o.o.

®/ TM oznaczają zastrzeżone znaki towarowe ConvaTec Inc.

P rzed nami coraz krótsze i mniej słoneczne dni. O tej porze roku myślimy o tym, żeby jakoś przetrwać do wiosny, która sprawia, że znów chce się żyć. Tymczasem chcemy Państwa przekonać, że nie warto odkładać niczego, myśląc, że kiedyś lepiej wykorzystamy czas. Bo czas – jak

wiadomo – to jedyne bogactwo, którego nie da się zaoszczędzić. Dlatego oddajemy w Państwa ręce bardzo optymistyczny numer „Naszej Troski”.

Optymizm to kwestia wyboru – przeczytają Państwo w naszym artykule psycho-logicznym. W pierwszej chwili trudno w to uwierzyć. No bo jaki to wybór? Jest, jak jest, nie zawsze różowo – uważamy. Okazuje się jednak, że to nie do końca prawda. Zachęcamy Państwa do spotkania z Adamem Borzęckim, który mówi: „Nie rozczu-lam się nad sobą”. Inni na jego miejscu powiedzieliby, że wszystko, co dobre, już się skończyło. A on wyznacza sobie nowe cele i konsekwentnie je realizuje. Kontakt z ta-kimi osobami pozwala uwierzyć, że tracąc część zdrowia, nie tracimy wszystkiego.

Skąd czerpać siły, by grać z życiem w zielone? Uczmy się od mistrzów. Jan Kobuszew-ski, człowiek cieszący się uznaniem i sympatią milionów Polaków, udowadnia, że ze stomią można nie tylko normalnie funkcjonować, ale osiągnąć bardzo wiele. Chce pomagać innym, dlatego wspiera kampanię edukacyjną „Pokonać raka – buduj swoją odporność”. Korzystajmy z takich okazji, uczmy się, jak o siebie dbać. Umożliwia to współczesna medycyna i najwyższej jakości sprzęt stomijny. Tym razem dużo miej-sca poświęcamy urostomii – najbardziej wymagającej ze wszystkich stomii. Grażyna Majewska, pielęgniarka stomijna, przekazuje swoją bezcenną wiedzę i doświadczenie w tym zakresie. Zachęcamy do lektury Jej tekstu na stronie 12. Polecamy też reportaż o Katarzynie Kowalczyk, Przedstawicielce Medycznej firmy ConvaTec. W pracy odna-lazła satysfakcję i radość. Daje swoim pacjentom wsparcie i uśmiech, a pozytywna energia do niej wraca. Bo przecież w życiu często zbieramy to, co zasiejemy.

Cieszmy się więc jesienią, zapachem ziół, herbatą z miodem, bukietem wrzosów, dobrą książką. A jeśli nawet rzeczywistość okazuje się czasem mniej łaskawa, ucie-kajmy – nie od, ale do ludzi. Zwłaszcza tych, którzy potrafią nas zrozumieć. Są na wyciągnięcie ręki lub połączenie z internetem. I oni też bardzo nas potrzebują.

niejedno ma imię

FOT.

FOTO

LIA

Od 25 lat pracownicy ConvaTec wspie-rają polskich stomików. Na licznych, mniejszych i większych, spotkaniach

edukacyjnych prowadzonych przez wykwalifiko-wane pielęgniarki, słuchamy naszych pacjentów i odpowiadamy na ich potrzeby. Od początku roku zorganizowaliśmy już kilkanaście spotkań w różnych zakątkach Polski – w Warsza-wie, Wrocławiu, Katowicach, Płocku, Bydgosz-czy, a w najbliższym czasie planujemy spotkania w Szczecinie, Słupsku, Koszalinie i Lublinie. Warszawskie spotkanie odbyło się 8 czerwca

w kinie „Wisła”. Ponad 160 stomików wysłuchało informacji i porad na temat udzielania pierwszej pomocy, radzenia sobie z upałami, leczenia ran z zastosowaniem opatrunków specjalistycznych oraz zasad prawidłowego zaopatrzenia stomii. Swoją obecnością zaszczycił nas gość specjalny – Jan Kobuszewski, który „ku pokrzepieniu serc” zgro-madzonych opowiedział o swoim życiu ze stomią i długoletnich doświadczeniach z produktami ConvaTec. Był czas na rozmowy, nawiązywa-nie nowych znajomości, odnawianie kontaktów oraz wymianę dobrych rad.

Pacjenci w centrum uwagi

25lat w Polsce

1991–2016

Jan Kobuszewski – aktor Teatru Kwadrati nasz gość specjalny na warszawskim spotkaniu stomików.

FOT.

ZE Z

BIOR

ÓW TE

ATRU

KW

ADRA

T

Imię: Nazwisko:

Ulica:

Kod pocztowy: Miejscowość:

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych i danych mojego dziecka* zawartych w niniejszym formularzu przez ConvaTec Polska Sp. z o.o. (dalej jako ConvaTec) z siedzibą w Warszawie (00-609) przy Al. Armii Ludowej 26 w celach marketingu własnych produktów i usług ConvaTec, a w szczególności w celu doboru odpowiednich produktów ConvaTec służących do zaopatrzenia i pielęgnacji stomii oraz w celach statystycznych (*skreślić, gdy nie ma zastosowania).Wyrażam zgodę na używanie telekomunikacyjnych urządzeń końcowych dla celów marketingu bezpośredniego, zgodnie z art. 172 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 roku Prawo telekomunikacyjne.Wyrażam zgodę na otrzymywanie informacji handlowych w rozumieniu art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2002 roku o świadczeniu usług drogą elektroniczną na podany przeze mnie adres poczty elektronicznej i numer telefonu.

Nr domu: Nr lokalu:

Tak, proszę o bezpłatne przesyłanie mi kolejnych egzemplarzy magazynu „Nasza Troska”

Tak, chcę poznać ofertę produktów ConvaTec, w tym produkty dopasowane do moich potrzeb, dlatego podaję dodatkowe informacje

Telefon z numerem kierunkowym: Rodzaj stomii (kolostomia, ileostomia, urostomia):

Data:

Data:

Data urodzenia:

Adres e-mail:

Podpis:

Podpis:

Data operacji:

Jeżeli chce Pan/Pani systematycznie otrzymywać bezpłatne egzemplarze magazynu „Nasza Troska”, uprzejmie prosimy o czytelne wypełnienie kuponu drukowanymi literami oraz odesłanie go na adres: ConvaTec Polska Sp. z o.o., al. Armii Ludowej 26, 00-609 War sza wa.

Nr 3, 2016 (52)

Tych z Państwa, któ rzy nie są jeszcze naszymi prenumeratorami, a chcie li by systematycznie otrzy my wać ko lej ne nu me ry „Na szej Tro ski”, pro si my o czy tel ne wypełnienie zamieszczonego poniżej ku po nu i ode sła nie go na ad res:

ConvaTec Pol ska Sp. z o.o., al. Armii Ludowej 26, 00-609 War sza wa.Tym z Państwa, któ rzy już wcześniej odesłali do nas wypełniony kupon prenumeraty „Naszej Troski” i re gu lar nie otrzy mują kwar tal nik do domu, ży czy my miłej lek tu ry i pro si my o nie prze syłanie ko lej nych ku po nów.

ConvaTec Polska Sp. z o.o. (dalej jako ConvaTec) z siedzibą w Warszawie (00-609) przy Al. Armii Ludowej 26, jako Administrator danych informuje, że podane dane osobowe będą przetwarzane w celu zawarcia i realizacji umowy prenumeraty magazynu „Nasza Troska” oraz w celach statystycznych. Za odrębnie wyrażonymi zgodami, podane przez Panią/Pana dane osobowe będą przetwarzane w celu marketingu własnych produktów i usług ConvaTec, w szczególności w celu doboru odpowiednich produktów ConvaTec służących do zaopatrzenia i pielęgnacji stomii, a także w celu przesyłania informacji handlowych na wskazany adres poczty elektronicznej i numer telefonu, a marketing bezpośredni będzie kierowany na Pani/Pana telekomunikacyjne urządzenie końcowe, np. telefon, komputer. Podane dane osobowe będą przetwarzane również w celach kontaktowych. Podane dane nie będą udostępniane innym podmiotom.Podanie danych osobowych jest dobrowolne, przysługuje Pani/Panu prawo dostępu do treści podanych danych osobowych oraz ich poprawiania.

4

DONIESIENIA

4września tego roku ConvaTec dołożył swoją cegiełkę dla podopiecznych Fundacji Jaśka Meli, działającej na

rzecz osób po amputacjach kończyn. Pięciu śmiałków wystartowało w charytatywnym biegu Poland Business Run w Warszawie! Ogółem wzięło w nim udział 3825 zawodni-ków, dzięki którym na konto fundacji trafiło ponad 270 tysięcy złotych.

Wdniach 15–17 września 2016 r. odbył się XIII Kongres Pielęgniarek Polskich „Przyszłość pielęgniarstwa zaczyna

się dzisiaj” zorganizowany przez Polskie Towa-rzystwo Pielęgniarskie i Wydział Nauki o Zdro-wiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.W programie kongresu znalazły się doniesie-nia z wiodących ośrodków naukowych w kraju i za granicą, przegląd najnowszych wyników ba-dań z zakresu pielęgniarstwa oraz rekomendacje dotyczące standardów praktyki i zarządzania

opieką pielęgniarską. W ciągu trzech dni Kongresu Pielęgniarek Polskich na różnych sesjach zaprezen-towano ponad 160 prac oraz zorganizowano 19 warsztatów. Przygotowany przez Komitet Naukowy program kongresu był odpowiedzią na zaintere-sowania naukowe i zawodowe pielęgniarek oraz umożliwił uczestnikom wymianę myśli i zainicjował nowe obszary współpracy.Polskie Towarzystwo Pielę-gniarskie jest liderem zmian

zachodzących w tej grupie zawodowej, zwłasz-cza w zakresie naukowym oraz podnoszenia rangi zawodu. To dzięki inicjatywie i działaniom PTP, zapoczątkowanym w 2008 roku, pielę-gniarki mają dziś prawo wypisywania recept na opatrunki refundowane oraz leki.

Kampania edukacyjna „Pokonać raka – buduj swoją odporność”

Pomagamy na co dzień, pomagamy od święta

Kongres Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego

Dnia 16 września 2016 r. premierę miała jubileuszowa kampania edukacyjna „Pokonać raka – buduj swoją odpor-

ność”. Zainaugurowała ją publikacja dostęp-na wraz z dziennikiem „Rzeczpospolita” oraz na stronie www.dbajozdrowie.info.W materiale tym znalazła się m.in. wypo-wiedź prof. Jacka Fijutha, prezesa Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, który wyjaśnia, z jakiego powodu rosnąca zachorowalność na nowotwory jest wielkim wyzwaniem dla nas wszystkich i dlaczego powinniśmy wie-dzieć jak najwięcej o właściwej profilaktyce, diagnostyce i leczeniu tych schorzeń.

Profesor Piotr Wysocki, prezes Polskiego Towa-rzystwa Onkologii Klinicznej, wypowiada się natomiast na temat raka żołądka, który pozo-staje jedną z najczęstszych przyczyn zgonów z powodu chorób nowotworowych na świecie.O tym jak – mimo spotykających nas w życiu trudności – pozostać cały czas aktywnym i ro-bić to, co się kocha, opowiada wybitny aktor Jan Kobuszewski, który, jak sam podkreśla, żyje aktywnie ze stomią od wielu lat.Z kolei prof. Tadeusz Pieńkowski, prezes Polskie-go Towarzystwa do Badań nad Rakiem Piersi, zapewnia, że wśród kobiet istnieje świado-mość korzyści płynących z profilaktyki, w tym opracowanego przez polskich naukowców systemu domowej profilaktyki raka piersi.

Na zwycięzców czekały medale.

Kampanię wsparli wybitni lekarze, media, osoby publiczne oraz sponsorzy.

Reprezentacja ConvaTec w charytatywnym biegu Poland Business Run 2016 w Warszawie.

FOT.

ARCH

IWUM

CON

VATE

C

FOT.

ARCH

IWUM

CON

VATE

C

FOT.

ARCH

IUW

M C

ONVA

TEC

(2)

5

Ministerstwo Zdrowia pracuje nad projektem nowelizacji usta-wy refundacyjnej dotyczącej

zaopatrzenia w wyroby medyczne. Zda-niem MZ jest to próba uregulowania rynku i działanie na rzecz poprawy dostępności sprzętu dla pacjentów. Zgłosiliśmy swoje uwagi do Ministra Zdrowia. Skierowali-śmy też pisma m.in. do Prezydenta RP, Premier RP, Marszałków Senatu i Sejmu, Przewodniczących Senackiej i Sejmowej Komisji Zdrowia. Ponadto zwróciliśmy się o poparcie naszych starań do stowarzy-szeń lekarskich i pielęgniarskich, wzięliśmy też udział w spotkaniach i konferencjach dotyczących tego projektu. Uzyskaliśmy zapewnienie przedstawicieli MZ, że usta-wa refundacyjna nie pogorszy sytuacji pa-cjentów ze stomią. Czas pokaże, czy tak będzie, gdyż ostateczna treść dokumentu nie jest jeszcze znana.

W związku z generalnym remontem budynku Ośrodka Nowolipie przy ulicy Nowolipie 25B w Warszawie, który po-trwa co najmniej rok, spotkania człon-ków Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Stomijnego POL-ILKO, po-cząwszy od 26 października tego roku, będą odbywały się w każdą ostatnią środę miesiąca (oprócz grudnia) w parte-rowym budynku przy ulicy Nowolipie 22 – wejście B (róg ulic Smoczej i Nowoli-pie) w godzinach 12–14. Za utrudnienia, wynikające nie z naszej winy, serdecznie przepraszamy.

W imieniu Zarządu OddziałuDorota Kaniewska

Uwaga!!!

DONIESIENIA POL-ILKO

Wdniach 17–19 czerwca w Poznaniu odbyło się Walne Zgromadzenie Delegatów POL-ILKO. Oprócz

podsumowania czteroletnich działań koń-czących kadencję dotychczasowego zarzą-du przeprowadzono wybory nowych władz. Obecnie Prezydium ZG stanowią: Andrzej Piwo-warski – prezes, Dorota Kaniewska – wicepre-zes, Barbara Krakowska – sekretarz generalny,

Ryszard Lisek – skarbnik, Jolanta Matalewska – członek. W skład Głównej Komisji Rewizyjnej weszli: Stanisław Bogdan – przewodniczący, Mie-czysław Spychaj – wiceprzewodniczący, Irena Walczuk – sekretarz i Ewa Derszniak – członek. Nowy zarząd czeka wiele ważnych wyzwań, szczególnie w związku z proponowanymi zmia-nami w ustawie refundacyjnej oraz obchodami 30-lecia naszego stowarzyszenia.

Projekt ustawy refundacyjnej

Wdniach 8–10 lipca w Dudincach na Słowacji odbyły się pierwsze międzynarodowe zawody spor-

towe stomików z czerech państw Grupy Wy-szehradzkiej – Czech, Słowacji, Węgier i Polski. Nasz kraj reprezentowało 14 osób. Zawody ro-zegrano w pięciu dyscyplinach – trzech indywi-dualnych (tenis stołowy, szachy, rzutki) oraz dwóch zespołowych (bule, gra terenowa). Było dużo radości i śmiechu, ale też walki do końca o jak najlepszy wynik. W punktacji drużynowej zwyciężyli Słowacy przed Węgrami, Polakami i Czechami. Naszą koronną dyscypliną okazał się tenis stołowy, w którym zdobyliśmy dwa czo-łowe miejsca. Węgrzy przodowali w szachach (wielkie tradycje), natomiast wszechstronnością zaimponowali gospodarze.

Wieczorem bawiliśmy się w rytm muzyki lo-kalnego didżeja. Był to czas relaksu i integracji, w której różne języki, a zwłaszcza węgierski, nie były przeszkodą. Pomysłodawcą imprezy był Jan Cacko, prezes Słowackiego ILCO. Z pewnością była to bardzo dobra idea, toteż pożegnaliśmy się z postanowieniem spotkania za rok.

I Sportowe Spotkania Stomików

Walne Zgromadzenie Delegatów POL-ILKO

Drużyna POL-ILKO z nagrodą za zajęcie 3. miejsca.

FOT.

ARCH

IWUM

POL-

ILKO

25lat w Polsce

1991–2016

Jubileusz ćwierćwiecza lubelskiego od-działu naszego stowarzyszenia święto-waliśmy 29 czerwca w położonym nie-

daleko Lublina Wojciechowie, wsi z dużymi tradycjami i wieloma atrakcjami. Z dużym zainteresowaniem zwiedziliśmy urokliwe mu-zeum minerałów, kamieni półszlachetnych oraz meteorytów (!) mieszczące się w starym młynie wodnym. Byliśmy także świadkami jedynych w Polsce warsztatów kowalstwa

artystycznego, a wśród pracujących przy ko-wadłach osób ze zdumieniem odnotowaliśmy obecność kilku kobiet. Podziwialiśmy też im-ponujący zbiór wyrobów kowalskich. Osoby zaangażowane w pracę społeczną zostały wyróżnione okolicznościowymi dyploma-mi oraz oryginalnymi witrażami w kształcie kwiatów, autorstwa naszego kolegi. Wszyst-kim, którzy przyczynili się do uświetnienia tej uroczystości, serdecznie dziękujemy!

25 lat POL-ILKO w Lublinie

6

DONIESIENIA NAUKOWE

Elektrochemioterapia to stosunkowo nowa technika terapeutyczna stosowana w przy-padku nieoperacyjnych, zaawansowanych guzów zlokalizowanych w powłokach cia-ła, w leczeniu pierwotnych nowotworów skóry (raki i czerniaki) oraz w przebiegu powstających w tkance podskórnej prze-rzutów, które nie kwalifikują się do innego rodzaju leczenia.

W Polsce zabiegi te wykonywane są w Woje-wódzkim Szpitalu Specjalistycznym we Wro-cławiu na Oddziale Chirurgii Onkologicznej.Ta wartościowa forma postępowania tera-peutycznego u zakwalifikowanych do niego pacjentów daje możliwości przełamania nie-skutecznej chemioterapii. Znajduje również zastosowanie, gdy po chemioterapii niemożliwe jest wdrożenie klasycznej operacji chirurgicznej.

Elektrochemioterapia sprawdza się między innymi przy nowotworach płaskonabłon-kowych, rakach komórek głowy i szyi, raku podstawnokomórkowym oraz gruczolakach sutka i ślinianki. Do terapii z jej wykorzystaniem kwalifikuje się także pacjentów z rozsianym czerniakiem, drobnoguzkowym rozsiewem oraz nawrotem raka piersi po mastektomii i leczeniu systemowym.Jak zapewniają eksperci specjalizujący się w eletrochemioterapii, jest to metoda bez-pieczna, pozbawiona działań ubocznych. Nie wywiera bowiem niekorzystnego wpływu na zdrowe tkanki organizmu, wykonywana jest w pełnym, krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym. Większość pacjentów poddanych temu zabiegowi odczuwa pozytywną zmianę w zakresie dolegliwości miejscowych, a także codziennej aktywności życiowej.Więcej informacji na ten temat można uzy-skać we wrocławskim szpitalu oraz na portalu zwrotnikraka.pl

Pożegnanie z e-papierosami w miejscach publicznych 8 września 2016 r. weszła w życie ustawa antytytoniowa, która wprowadza zakaz reklamowania, promocji i sprzedaży e-pa-pierosów osobom niepełnoletnim.

Elektroniczne papierosy znikają z interne-tu oraz miejsc publicznych. Będzie można ich używać tylko w wyznaczonych do tego miejscach, a za załamanie zakazu grozi kara do 500 złotych. Sprzedaż e-papiero-sów i wkładów będzie prowadzona jedynie w specjalnie przeznaczonych do tego celu skle-pach, zaś na opakowaniach elektronicznych papierosów pojawią się ostrzeżenia zdrowotne.Rozpowszechnienie i popularność e-papierosów na świecie regularnie rośnie. Według szacun-ków w 2012 roku w 27 krajach UE liczba osób, które kiedykolwiek używały tych produktów, wyniosła 29 mln. Liczbę e-palaczy w Polsce

szacuje się natomiast na ponad 500 tysięcy. Widok osoby wypuszczającej dym z czegoś w rodzaju dużego długopisu dawno przestał już szokować. Pojawia się natomiast pytanie – na ile nowa moda czy nałóg mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia użytkowników tych gadżetów.Warto przytoczyć opinię prof. Andrzeja Sob-czaka, który w Instytucie Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu oraz na Wydziale Farmaceutycznym Śląskiego Uniwersytetu Medycznego już od kilku lat bada, czy e-papierosy są bezpieczne. W opinii eksperta choć nie są one zdrowe, to mniej szkodliwe od tradycyjnych. Profesor Sob-czak zwraca jednak uwagę, że nadal nie wiemy, jakie będą długofalowe skutki ich stosowania. Na to pytanie uzyskamy od-powiedź dopiero za jakiś czas. FO

T. FO

TOLIA

FOT.

WSS

K W

ROCŁ

AW

Nowa metoda leczenia guzów

7

W latach 90. XX w. duński profesor chirurgii Henrik Kehlet zaobserwował, że największy wpływ na wydłużenie hospitalizacji mają: niewłaściwe le-czenie przeciwbólowe, przedłużone unieruchomienie chorych, nadmierna ilość płynów podawanych dożylnie oraz późne rozpoczynanie diety doustnej, co opóźnia też powrót prawidłowej czynności przewodu pokarmowego.

W związku z tymi obserwacjami prof. Kehlet zaproponował koncepcję wieloczynnikowej, intensywnej opieki okołooperacyjnej chorych operowanych z powodu chorób jelita grube-go. Pozwoliło to na skrócenie czasu pobytu w szpitalu po operacji z siedmiu do trzech dni, przy niezmienionej liczbie powikłań. Tak powstały zalecenia określane mianem protokołu ERAS (Enhanced Recovery After Surgery, czyli kompleksowa opieka około-operacyjna dla poprawy wyników leczenia).Zgodnie z modelem ERAS planowanie leczenia powinno się odbywać wspólnie z chorym po wyjaśnieniu mu istoty choroby, możliwych sposobów leczenia, przebiegu zabiegu, rodza-ju znieczulenia oraz postępowania poopera-cyjnego. Pozwala to zmniejszyć lęk pacjenta przed operacją, jak również obniżyć stopień nasilenia i odczuwania bólu. A ponadto za-chęca do szybszego rozpoczęcia rehabilitacji i przyczynia się do skrócenia hospitalizacji.Model określa też m.in. zasady przygoto-wania do zabiegu oraz planowanie etapów leczenia, w tym zaprzestanie palenia tytoniu i spożywania alkoholu przynajmniej na mie-siąc przed zabiegiem, poprawę wydolności fizycznej, a także zastosowanie odpowiedniej diety oraz znieczulenia z wykorzystaniem krótko działających leków oraz laparoskopii. W Polsce jest już kilka ośrodków wdrażają-cych wytyczne modelu ERAS, wśród nich m.in. Szpital Uniwersytecki w Krakowie.

Rosnąca skala problemów zdrowotnych związanych z chorobami nowotworo-wymi przyczynia się do intensywnych poszukiwań nowych, skutecznych me-tod leczenia chorób onkologicznych oraz zapobiegania im.

Pierwsze donie-sienia na temat dobroczyn-nego wpły-wu likopenu na zdrowie pojawiły się po-nad 50 lat temu. Bada-cze zaobserwowali wte-dy związek pomiędzy ilością podawanego likopenu a odpornością na infekcje oraz zachorowalnością na raka jamy brzusznej u zwierząt. Likopen należy do karotenoidów, czyli naturalnych barwni-

ków występujących w roślinach. To główny karotenoid w surowicy krwi, który odgrywa ważną rolę w systemie odpornościowym człowieka. Jest silnym przeciwutleniaczem i może zapobiegać poważnym schorzeniom, w tym chorobom serca i nowotworom. Nasz organizm nie może go sam wytwarzać, dlatego

powinniśmy dostarczać go sobie regularnie z zewnątrz.

Najpopularniejszym źródłem tego skład-nika są pomidory i ich

przetwory. W zależności od odmiany zawierają od 3,1

do 7,74 mg likopenu na 100 g owoców (pod względem bo-

tanicznym – pomidory to owoce). Inne bogate źródła tego cennego związku

to: arbuzy, różowe grejpfruty, papaja, gu-jawa, owoce dzikiej róży, morele oraz ich przetwory (soki, pasty i przeciery).

Keczup lepszy niż pomidor?

Warto wiedzieć, że:

ERAS dla poprawy wyników leczenia

opra

c. Na

pod

staw

ie.zw

rotn

ikrak

a.pl

, ww

w.m

p.pl

/era

s

FOT.

FOTO

LIA (4

)

25lat w Polsce

1991–2016

• likopen jest lepiej przyswajalny przez or-ganizm, gdy pochodzi z przetworzonych pomidorów, np. soku, przecieru, kon-centratu czy zupy. Rozdrabnianie tych owoców, duszenie czy przerabianie na domowe purée ułatwia wchłanianie za-wartych w nich składników odżywczych;

• dla dodatkowej ochrony i smaku warto dodać do duszonych pomidorów odrobinę oliwy z oliwek oraz dużą ilość przypraw ziołowych (np. bazylii, oregano), gdyż nie-przetworzone tłuszcze również zwiększają przyswajalność likopenu;

• już dwa posiłki tygodniowo złożone z prze-tworów pomidorowych pozwalają zmniejszyć ryzyko wystąpienia raka prostaty o 25 proc.;

• większe stężenie likopenu w organizmie skuteczniej chroni przed chorobami nowo-tworowymi, dlatego najbardziej wartościo-we są zagęszczone produkty z pomidorów.

8

Ktoś, kto nie zna pana Adama bliżej, nawet nie przypuszcza, że ten silny, postawny, wysportowany mężczyzna ma za sobą tak trudne doświadczenia zdrowotne. Choroba nigdy go nie pokonała.

FOT.

ARCH

IWUM

PRYW

ATNE

Nie rozczulam się nad sobą

Adam Borzęcki z Warszawy przed operacją trenował trójbój siłowy, podnosił z ziemi 215 kilogramów, ustanawiał rekordy i zdobywał tytuły mistrza Polski.

Po dyplomie trafił do Szkoły Podstawowej nr 84 w Warszawie. – Uczyłem języka polskiego, ale także pracowałem w szkol-nej bibliotece i prowadziłem treningi

koszykówki – wspomina pan Adam. Nie musi dodawać, że to ostatnie zajęcie darzył szczegól-nymi względami. Co ciekawe, w gronie trenowa-nych przez niego uczniów był Zygmunt Chajzer. – Ten chłopak świetnie się uczył, fantastycznie grał w koszykówkę i po mistrzowsku podrywał dziewczyny – tak zapamiętał swojego ucznia, który po latach został znanym dziennikarzem. W szkole na warszawskim Zaciszu pracował przez pięć lat. Potem został asystentem w Instytucie Programów Szkolnych (spędził tu dziewięć lat), by wreszcie w 1984 r. podjąć obowiązki redaktora inicjującego w Wydawnictwiach Szkolnych i Pe-dagogicznych. Przez kolejne 24 lata wyszukiwał interesujących autorów książek o sporcie oraz kreatywności. Warto wiedzieć, że to właśnie on jest współautorem pierwszego w Polsce pod-ręcznika o kreatywności. – Całe życie przepra-cowałem w oświacie. 44 lata. Ani jednego z nich nie żałuję, choć czasem trzeba się było bardzo natrudzić, żeby przełamać biurokratyczne my-ślenie – przyznaje.

Kara za głupotęMiał 50 lat, gdy zaczął trenować trójbój siłowy. Zawsze był w ruchu. Jazda na nartach, nurko-wanie, tenis. Już w pierwszym roku treningów zdobył tytuł mistrza Polski w trójboju w kategorii weteranów. Wyczyn ten powtórzył pięć lat póź-

Jako młody chłopak chciał zostać artystą malarzem. Od dziewiątej klasy wszystkie wakacje spędzał w Kazimierzu nad Wisłą i tworzył obrazy. Miał zdawać na Akademię Sztuk Pięknych, ale zmienił plany, gdy od mamy plastyczki usłyszał: „Dwóch artystów w rodzinie nie wyżyje”. Wybrał więc studia na polonistyce i życie potoczyło się inaczej.

SPOTKANIA

tekst

Agnieszka Święcicka

niej. – Miałem marzenie, że wytatuuję sobie liczbę 555, czyli 555 kilogramów w trójboju – zdradza. Udało mu się tyle podnieść podczas treningu, ale niestety nie powtórzył tego na zawodach.Kłopoty ze zdrowiem pojawiły się nagle. Zaczął chudnąć. Lekarz skierował go na badania. – Naj-pierw USG brzucha, potem wycinek. Czułem,

że to coś poważnego – wspomina. Gdy usłyszał diagnozę: nowotwór, nie był zaskoczony. Palił 40 papierosów dziennie. Trenując tenis, potrafił zapalić pomiędzy gemami. – Przyznałem rację ordynatorowi centrum onkologii, który krótko stwierdził: „To pana głupota”. Teraz jestem mą-dry po szkodzie, ale wykorzystuję każdą okazję,

9

by przestrzegać palaczy: Ograniczcie liczbę wy-palanych papierosów! – mówi pan Adam.On sam ostatniego wypalił w przeddzień ope-racji w Szpitalu Bielańskim w Warszawie, czyli 9 sierpnia 2009 r. – Za jednym zamachem usu-nięto mi pęcherz, prostatę i węzły oraz wyłonio-no stomię – relacjonuje. Po operacji przez trzy dni nie mógł jeść. – Ja dostawałem kroplówkę, a mój sąsiad szynkę. Zapytałem więc pracowni-ków oddziału: „Szanowne gremium, czy chcecie mnie głodem wziąć?” Roześmiali się i obiecali, że następnego dnia dostanę konkretny posiłek. I rzeczywiście dostałem. Do dzisiaj pamiętam smak kleiku ryżowego, który zjadłem w czwar-tym dniu po operacji – wspomina. Właśnie w tych pierwszych dniach po operacji zrozumiał, że nadszedł czas na rzucenie palenia. Chęć sięgnięcia po papierosa była tak wielka, że zamierzał już nawet z kroplówką wyjść z sali i znaleźć miejsce, gdzie mógłby zapalić. Dlaczego z tego zrezygnował? – Zakaszlałem i poczułem tak ogromny ból, jakby mi ktoś przyłożył do skóry żarzący się papieros. A przecież gdybym zapalił, musiałbym odkaszlnąć. Perspektywa ponownego zmierzenia się z tym bólem skutecznie wyleczyła mnie z nałogu – przyznaje.

Wyznaczam sobie celeSzczerze mówi, że nic nie wiedział o stomii, zanim nie został stomikiem. Bardzo dużo zawdzięcza siostrze Zalewskiej z centrum onkologii, która cierpliwie tłumaczyła i uczyła go, jak zakładać

sprzęt. Później najważniejsza stała się praktyka. Bał się, że sprzęt będzie przeciekał, ale szybko przekonał się, że obawy były nieuzasadnione. Tylko raz zdarzyła mu się awaria worka, ale nie ma wątpliwości, że z jego winy. Stało się to pod-czas podróży po Islandii, gdy zbyt długo siedział w ciepłym źródle, a potem w ścisku przejechał trasę na lotnisko i nie mógł wymienić sprzętu. Bycie stomikiem nie zniszczyło sportowych pasji pana Adama. Nadal jeździ na nartach, gra w te-nisa – ćwiczy z grupą niepełnosprawnych, pływa – chociaż nie nurkuje. Kupił też rower i regularnie na nim jeździ. Nie zrezygnował z podróży, choć, paradoksalnie, nie lubi podróżować, ale uwiel-bia fotografować, by później zdjęcia przerabiać komputerowo. Wojaże po świecie pozwalają mu

na realizację jeszcze jednej pasji – wędkowania. Wkrótce wyrusza w podróż życia na Polinezję Francuską. Będzie pływał katamaranem i na pewno wypożyczy wędkę, żeby łowić ryby.Wrócił również do trenowania trójboju. Stop-niowo. Kiedyś podnosił z ziemi 215 kg, pół roku po operacji z trudem dźwigał 8 kg. Teraz jest już lepiej. W przyszłym roku chciałby podnieść w trój-boju 300 kg. Ci, którzy go znają, wierzą, że mu się uda. – Nie rozczulam się nad sobą. Stomię mam do końca życia. Pogodziłem się z tym. Można z nią normalnie żyć. Jeśli facet z kolostomią zdobywa Mount Everest, ja mogę podnieść 300 kg. Trzeba samemu wyznaczać sobie cele i je realizować, a nie szukać pretekstu i usprawiedliwiać swoje lenistwo – powtarza pan Adam. ■

Fascynująca podróż na Islandię była też dla pana Adama wymarzoną okazją do realizacji jego wielkiej pasji, jaką jest fotografowanie.

Pochylając się na zdjęciami z Islandii, pan Adam już planuje kolejną podróż. Jej celem będzie Polinezja Francuska.

FOT.

ARCH

IWUM

PRYW

ATNE

FOT.

ARCH

IWUM

PRYW

ATNE

Stomię mam do końca życia. Można z nią normalnie żyć. Trzeba samemu wyznaczać sobie cele i je realizować,

a nie szukać pretekstu i usprawiedliwiać swoje lenistwo.

25lat w Polsce

1991–2016

10

Jeśli zaobserwujesz następujące objawy:• podwyższoną temperaturę lub dreszcze,• brak lub zmniejszone wydzielanie moczu,• bóle brzucha, podbrzusza lub pleców,• zmiany skórne (odparzenia, maceracja),• zmianę wyglądu stomii,• krwiomocz,skonsultuj się ze swoim lekarzem lub pielę-gniarką stomijną.

Co powinno Cię zaniepokoić?

NASZE PRODUKTY

Przypominamy praktyczne wskazówki dotyczące pielęgnacji urostomii. Ich sto-sowanie zdecydowanie zwiększa jakość i komfort codziennego funkcjonowania.

• Zacznij od przygotowania w domu miejsca, w którym będziesz zmieniać sprzęt (łazienka, pomieszczenie chorej osoby leżącej). Wydziel w nim miejsce na sprzęt i akcesoria.

• Wymianę sprzętu zaplanuj najlepiej rano przed posiłkiem, ze względu na mniejsze wydziela-nie moczu.

• Przed wymianą sprzętu spróbuj opróżnić drogi moczowe z moczu poprzez wykona-nie paru podskoków czy wywołanie odruchu kaszlowego.

• Pamiętaj o prawidłowym doborze sprzętu, zwróć uwagę na: konieczność doskonałego dopasowania go do wielkości i kształtu stomii, na jego szczelność, łatwość w opróżnianiu oraz na właściwości gojące przylepca. Pra-widłowo dobrany, wysokiej jakości sprzęt to gwarancja bezpieczeństwa, komfortu i właściwej ochrony skóry wokół stomii.

• Opróżnij worek z moczu przed zmianą sprzętu.• Aby chronić skórę wokół stomii i zadbać o za-

chowanie ciągłości naskórka, w celu dokład-nego zmycia pozostałości przylepca używaj preparatu Niltac™ w aerozolu.

Praktycznie o urostomiiPrawidłowe funkcjonowanie stomii oraz jakość życia pacjenta zależą od wielu czynników. Najważniejsze z nich to stan ogólny i samodzielność stomika, odpowiednia dieta, zdrowy, aktywny tryb życia, codzienna prawidłowa pielęgnacja stomii oraz dobrze dobrany, wysokiej jakości sprzęt stomijny.

• Po dokładnym umyciu skóry i stomii wodą z my-dłem lub pianką AloeVesta® osusz skórę wokół, uciśnij wylot stomii gazikiem zwiniętym w rulon, aby mocz nie wypływał na skórę.

• Przed przyklejeniem nowego sprzętu posmaruj skórę wokół stomii zielonym gazikiem Conva-Care® z płynem ochraniającym, który tworzy na skórze warstwę ochronną i zwiększa przy-czepność sprzętu.

• Na skórę podrażnioną nałóż preparat Silesse™ w aerozolu. Tworzy on barierę ochronną przed drażniącym działaniem moczu i zwiększa przy-czepność płytki do skóry.

• W przypadku stomii powikłanej, problemów z zaopatrzeniem (np. stomia płaska) lub zmian skórnych, zgłoś się po poradę do pielęgniarki stomijnej. Oceni ona przyczynę i stan zaawanso-wania zmian oraz pomoże dopasować specjalny sprzęt stomijny, np. typu convex, w połącze-niu z innowacyjnymi rozwiązaniami w leczeniu zmian skórnych (np. zleci stosowanie pudru

Stomahesive®, pasty uszczelniająco-gojącej Stomahesive®, opatrunku hydrokoloidowego Granuflex®).

• Unikaj pośpiechu i naucz się techniki popraw-nego stosowania wybranego sprzętu stomij-nego (przeczytaj uważnie instrukcję obsługi).

• Po zakończeniu wszystkich czynności ponownie sprawdź stopień przylegania sprzętu i połącze-nia płytki z workiem stomijnym. Dodatkowo możesz założyć pasek stomijny.

• Tuż po założeniu sprzętu odpocznij kilka minut.• Aby nie zakłócać spokojnego snu, na noc pod-

łącz worek (za pomocą łącznika) do worka do zbiórki nocnej o większej pojemności.

• Za każdym razem, gdy wymieniasz sprzęt, sprawdź pod kątem potencjalnych powi-kłań: skórę wokół stomii i samą stomię, ilość wydzielanego moczu i jego barwę. Pamiętaj, że zmiany w zabarwieniu moczu związane są również ze spożywanymi pokarmami, które naturalnie zabarwiają mocz.

Sięgaj po produkty bogate w witaminę C, takie jak żurawiny, czarne porzeczki czy pomarańcze, które powodują zakwaszenie moczu, a tym samym zmniejszają ryzyko infekcji dróg moczowych.

FOT.

FOTO

LIA

tekst Agata KardymowiczMateriał opracowany we współpracy

z Małgorzatą Bocheńską, pielęgniarką oddziałową, Oddziału Chirurgii Onkologicznej Szpitala Specjalistycznego

im. Jędrzeja Śniadeckiego w Nowym Sączu

• Słomkowa, jasnożółta – to prawidło-wy kolor.

• Przezroczysta – może być związana z dużą ilością przyjętych płynów lub zażyciem środków moczopędnych. Jednak biały kolor wiąże się również z obecnością cukru w moczu, co może świadczyć o cukrzycy.

• Ciemnożółta – świadczy zwykle o od-wodnieniu organizmu. Mocz jest wte-dy mocno stężony, a to sygnał, że na-leży więcej pić.

• Pomarańczowa – występuje podczas przyjmowania antybiotyków, witamin z grupy B lub produktów zawierających barwniki. Może świadczyć również o wystąpieniu problemów z drogami żółciowymi lub rozpadem czerwonych krwinek.

• Brązowa – przyczyną może być go-rączka lub stan zapalny organizmu. Oprócz tego może świadczyć o krwo-toku z dróg moczowych, np. związa-nym z obecnością kamieni nerkowych lub chorobami wątroby. Taki odcień jest obecny przy zbyt niskim pH, czyli przy zakwaszeniu organizmu. Jeśli oprócz zmienionego koloru dodatkowo mocz się pieni, może to być wynikiem obec-ności w nim białka lub objawem żół-taczki.

• Czerwona – naturalnym zjawiskiem są niewielkie ilości pojedynczych czerwo-nych krwinek i śluzu zmieszanych z moczem, gdyż wydobywają się one z wstawionej części jelita cienkiego. Czerwony kolor moczu może jednak świadczyć o obecności w nim krwi lub o niewydolności nerek.

• Mleczna, mętna – takie zabarwienie może pojawić się przy nadprodukcji śluzu, ale również podczas infekcji bakteryjnych i przy kamicy nerkowej lub zapaleniu gruczołu krokowego.

• Niebieska – może występować przy rzadkich chorobach genetycznych, a także po zażyciu leków odkażających, zawierających błękit metylenowy (np. Ginjalu).

Pij przynajmniej 2 l płynu na dobę, gdyż zagęszczony mocz zwiększa ry-zyko powstania kamieni moczowych. Odpowiednie nawodnienie decy-duje o zachowaniu drożności cewników, poprawia pracę nerek, zapobie-ga zaburzeniom ogólnoustrojowym związanym z niedoborem płynów.

Ogranicz spożycie szczawianów (zawierają je np. zielone warzywa i ra-barbar), które sprzyjają powstawaniu kamieni moczowych.

Kontroluj ilość spożywanego w diecie wapnia – jego nadmiar zwiększa ryzyko powstania kamieni, ale niedobór może być przyczyną powstania osteoporozy.

Ogranicz ilość spożywanego czerwonego mięsa, tłuszczów i słodyczy, zwłaszcza jeżeli masz podwyższony poziom cholesterolu i kwasu mo-czowego. Obniżysz w ten sposób ryzyko miażdżycy, cukrzycy i dny mo-czanowej.

Ogranicz ilość soli w pokarmach ze względu na ryzyko rozwoju choro-by nadciśnieniowej. Jest to ważne zwłaszcza u osób starszych.

Kontroluj zabarwienie i wygląd moczu, a w ocenie uwzględnij przyjmo-wane pokarmy i leki. Unikaj picia alkoholu – staraj się spożywać go tyl-ko okazjonalnie i w małych ilościach.

Ogranicz spożycie pokarmów zasadowych (białego mięsa, jaj). Stosuj urozmaiconą i zakwaszającą mocz dietę, która zmniejsza ryzyko po-wstania kamicy i zakażeń dróg moczowych, a także pomaga utrzymać pożądany – kwaśny odczyn moczu.

Przestrzegaj ogólnych zasad zdrowego żywienia i zasad szczególnej hi-gieny w przygotowywaniu posiłków.

Co oznacza konkretna barwa moczu?

Wskazówki dietetyczne

11

25lat w Polsce

1991–2016• Ostrożnie dokonuj cyklicznego zabiegu usu-wania owłosienia wokół stomii z zachowaniem elementarnych zasad higieny. Uważaj przy tym – golenie przerywa ciągłość naskórka, często generuje stany zapalne mieszków włosowych.

• Mocz na badania kontrolne pobieraj najlepiej po odklejeniu płytki, delikatnym obmyciu śluzówki i skóry wodą. Pojemnik należy pod-stawić pod dolny biegun śluzówki. Można lekko się pochylić i zaczekać, aż do pojemnika spłynie odpowiednia ilość moczu. W przy-padkach wątpliwych i trudnych powinno się zastosować procedurę pobrania moczu przez założenie do stomii cewnika Foleya.

• Zgodnie z terminami zleconych wizyt kon-trolnych przeprowadzaj: okresowe badanie

moczu, badania laboratoryjne, USG, TK oraz inne zlecone przez lekarza.

• Systematycznie przeprowadzaj okresową wymianę cewników, natomiast niezwłocz-nie – gdy tylko dojdzie do ich niedrożności lub podejrzenia zakażenia w przypadku nefrostomii, cystostomii czy ureterocu-taneostomii.

• Jeżeli lekarz zaleci, przyjmuj leki zakwa-szające (Vit C, Żurawit) i odkażające drogi moczowe (preparaty ziołowe lub zlecone przez lekarza, np. Furaginum).

• Jeżeli występują jakieś problemy, z którymi nie możesz sobie poradzić, szukaj zawsze pomocy lekarza, pielęgniarki stomijnej lub w grupach wsparcia. ■

Bibliografia: Materiał opracowany we współpracy z Małgorzatą Bocheńską, pielęgniarką oddziałową Oddziału Chirurgii Onkologicznej Szpitala Specjalistycznego im. Jędrzeja Śniadeckiego w Nowym Sączu1. K. Cierzniakowska „Wybrane procedury w opiece okołooperacyjnej nad chorym ze stomią”; Przewodnik Lekarski 2005, 2. J. Dobruch „Pielęgnacja urostomii”; Przegląd Urologiczny 2003, 3. K. Cierzniakowska „Proces rehabilitacji chorych ze stomią”; Nowiny Lekarskie 2005, 4. B. Jasik „Urostomia – przetoka moczowo-skórna”; Nasza Troska 2004, 5. A. Jawień „Zapobieganie powikłaniom skórnym wokół ileostomii poprzez edukację”; Ann AcadMedBydgostiensis 2004, 6. A. Rutkowski „Opieka stomijna”; Nowa Medycyna 1999.

12

PIELĘGNACJA STOMII

Płytka Natura® Durahesive® Convex® ma go-towy otwór. Jej cechą charakterystyczną jest to, że materiał Durahesive® może dotykać do śluzówki jelita, w ogóle go nie uszkadzając. Materiał ten w trakcie używania rozpulchnia się, tworząc charakterystyczną, wilgotną otuli-nę, kołnierzyk. Przy wymianie worka stomijne-

go, podczas osuszania śluzówki część tego materiału może się oddzielić. Szczególnie ma to miejsce we wczesnym okresie poopera-cyjnym, gdy jelito wydziela bardzo obficie śluz, oraz później, gdy płytka jest używana przez kolejną 4.–5. dobę. Nie powoduje to jednak osłabienia szczelności zaopatrzenia.

Właściwości płytki Natura® Durahesive® Convex®

Grażyna Majewska

Pielęgniarka stomijna,

Prezes Polskiego Towarzystwa

Pielęgniarek Stomijnych

Najpopularniejszą operacją wyłonienia urostomii, połączoną z wycięciem pę-cherza moczowego, jest tak zwana me-toda Brickera, której nazwa pochodzi od

nazwiska jej twórcy. Polega na wyizolowaniu odpo-wiedniego fragmentu jelita cienkiego, wszczepieniu do niego obu moczowodów i wyprowadzeniu koń-cówki jelita na powierzchnię skóry brzucha. Operacja ta jest bardzo obciążająca, dotyczy bowiem trzech układów – pokarmowego, moczowego i płciowego. Wskazaniami do wyłonienia urostomii są:• nowotwory złośliwe pęcherza moczowego,

stercza, dróg rodnych;• niektóre postaci neurogennej dysfunkcji

pęcherza moczowego;• wady wrodzone układu moczowego.

Wygląd śluzówkiGdy skupimy uwagę na samym wyglądzie śluzówki urostomii, okaże się, że nie różni się ona od śluzówki stomii wyłonionej na jelicie cienkim lub grubym. Jest podobnie ukrwiona – czerwona, czerwono-różowa, wilgotna. Oczywiście zasadniczą różnicą jest wyda-lana treść. W tym przypadku mocz – wydalany stale, w sposób niekontrolowany, spontaniczny.

Więcej o urostomii: wskazania, dobór sprzętu i prawidłowa pielęgnacja Urostomia jest ogólną nazwą odnoszącą się do stomii moczowej. Polega na chirurgicznym połączeniu części układu moczowego z powierzchnią skóry. Dzięki temu uzyskuje się swobodny odpływ moczu. Najczęściej urostomia jest połączeniem powierzchni skóry brzucha z moczowodami, nerką lub pęcherzem.

Prawidłowo wyłoniona stomia powinna wystawać od 2 do 3 cm ponad powierzchnię skóry. Każdy pacjent powinien indywidualnie ocenić wygląd śluzówki swojej stomii, aby wiedzieć:• czy jest wypukła (a jeśli tak, to na ile wystaje nad

powierzchnię skóry), czy płaska?• jaki ma kształt – jest okrągła czy owalna?• gdzie znajduje się miejsce wydalania moczu –

w środku jelita czy z boku śluzówki, bliżej skóry?

Miejsce wyłonienia stomiiOcena przez pacjenta miejsca wyłonionej stomii na powierzchni brzucha jest bardzo istotna, gdyż pozwala na ustalenie zakresu samodzielnej pielę-gnacji stomii lub powstania pewnych ograniczeń, a tym samym konieczności pomocy drugiej osoby.Pacjent powinien w pozycji siedzącej obejrzeć swój brzuch w celu określenia miejsca stomii. Dla uła-twienia wskazane jest, aby dla pełnej widoczno-ści śluzówki i okolicy stomii posługiwać się wtedy lusterkiem. Chodzi o to, aby pacjent odpowiedział sobie na następujące pytania:• Czy dobrze widzi śluzówkę ze swojej perspektywy?• Czy stomia jest wyłoniona na gładkiej powierzchni,

czy w fałdzie brzusznym?

Stan skóryPrzy wymianie sprzętu stomijnego zawsze należy ocenić stan skóry. Pacjent powinien wiedzieć, czy nie ma utrzymującego się zaczerwienienia, zmian zapalnych, nadżerek, pęknięć oraz czy nie odczuwa dyskomfortu w postaci uporczywego swędzenia czy pieczenia.

Prawidłowa pielęgnacja urostomiiSkórę wokół stomii należyć myć wodą z mydłem o obojętnym pH (najlepiej używać tzw. szarego mydła), a następnie osuszać ręcznikiem papie-rowym lub papierem toaletowym. Pacjentów, którzy chcą wykonywać wszystkie czynności pielęgnacyjne w sposób w pełni przez siebie kontrolowany, obowiązują określone zasady:• Wymiana sprzętu stomijnego powinna być

wykonywana regularnie, zawsze rano, po nocy, przed wypiciem płynów. Wtedy mocz nie jest wydalany obficie. A gdy nastąpi niewielki jego wyciek, bez większego problemu można nad tą sytuacją zapanować. Wystarczy, aby po przyklejeniu płytki od razu na powierzchnię stomii położyć np. płatek kosmetyczny lub „gał-ganek” z papieru toaletowego, w który będzie się wchłaniał ewentualny wyciek moczu. Nie ma wtedy obawy, że mocz podcieknie pod płytkę.

• Worek stomijny powinno się wymieniać codziennie – ze względów higienicznych i jako profilaktyka zakażenia nerek. Do worka stomij-nego, oprócz moczu, wydalany jest śluz, który zmienia pH moczu z kwaśnego na zasadowy. Szczególnie w pierwszych tygodniach po operacji jest on bardzo obfity. Tworzą się też różne osady. Oprócz tego w moczu często obecne są bakterie jelitowe. Dlatego oprócz picia dużej ilości płynów okresowo zaleca się przyjmowanie prepara-tów zakwaszających mocz oraz dezynfekują-cych układ moczowy. Zaniechanie codziennej

FOT.

ARCH

IWUM

PRYW

ATNE

13

Zdjęcie 3. Stomia znajdująca się w fałdzie brzusznym.

Zdjęcie 1. Prawidłowo wyłoniona stomia powinna wystawać 2–3 cm ponad powierzchnię skóry.

Zdjęcie 2. Stomia płaska z miejscem wydalania moczu zlokalizowanym z boku śluzówki, w górnym biegunie.

wymiany worka stomijnego może doprowa-dzić do groźnej infekcji nerek. W razie infekcji w trakcie antybiotykoterapii worek stomijny powinien być wymieniany nawet dwa razy na dobę.

• Płytkę stomijną należy wymieniać zgodnie z indywidualnie ustalonym czasem jej utrzy-mywania na skórze. Tak zwana ważność płytki obejmuje czas zapewniający pełne poczucie pewności i bezpieczeństwa. Jeżeli więc zdecy-dowano, że płytka powinna być wymieniana co pięć dni, to tak właśnie trzeba robić, nawet jeśli po jej odklejeniu ma się wrażenie, że mo-głaby się jeszcze utrzymać, np. przez kolejne dwie doby. Kierując się tą zasadą, całkowicie eliminuje się podciekanie moczu – tzw. awarie.

Dobór sprzętu stomijnegoOcena wyglądu śluzówki, stanu skóry i miejsca wyłonienia stomii jest niezbędna przed indywi-dualnym doborem sprzętu stomijnego. Z mojego doświadczenia wynika, że najpewniejsze zaopa-trzenie urostomii zapewnia sprzęt dwuczęściowy, składający się z płytki i worka stomijnego. Podsta-wą szczelnego zaopatrzenia urostomii jest perfekcyjnie dopasowana płytka. Do wyboru mamy kilka jej rodzajów. Najlepiej sprawdzają się płytki wypukłe typu convex z gotowymi otwora-mi oraz płytki plastyczne z możliwością ręcznego wymodelowania otworu.• Płytka Natura® Durahesive® Convex® – odpo-

wiednio dopasowana może być wymieniana co 5–6 dni.

• Płytka plastyczna Natura® Durahesive® Convex®

– powinna być wymieniana częściej, co 3–4 dni.

Pomocne akcesoria stomijne • Pasta uszczelniająco-gojąca/ pierścień

uszczelniający. Do uszczelnienia powierzchni wokół śluzówki stomii najlepiej stosować pierścień uszczelniający lub pastę uszczelniająco-gojącą.Pastę można stosować na powierzchnie odległe od śluzówki, gdy jest potrzeba wygojenia stanu zapalnego skóry oraz wyrównania nierówności.

• Puder stomijny. Celem zastosowania pudru jest ochrona miejsca zrostu jelita ze skórą. Do-brze zdaje egzamin, gdy zastosuje się go tylko raz, bezpośrednio po przyklejeniu nowej płyt-ki, wypełniając przestrzeń pomiędzy śluzówką stomii a otworem płytki. Tej czynności raczej nie należy ponawiać przez kolejne dni używania płytki, gdyż jest to nieefektywne.

• Pasek podtrzymujący. Często jest niezbęd-nym elementem uszczelniającym, powodują-cym kontrolowane „przytulenie” płytki do skóry i uwypuklenie się śluzówki. Zapewnia większe poczucie psychicznego komfortu przy odczu-waniu ciężaru worka wypełnionego moczem. ■

25lat w Polsce

1991–2016

FOT.

GRAŻ

YNA

MAJ

EWSK

A (3

)

14

PSYCHOLOGIA

P esymista czy optymista? Zwolennicy genetyki (pesymiści?) twierdzą, że po-stawa wobec świata uwarunkowana jest dziedzicznie. Naukowcy optymi-

ści przekonują, że wszyscy rodzimy się z genem optymizmu, ale – tu do głosu dochodzi pesymizm – w miarę upływu czasu wielu z nas zagłusza go w sobie i zmienia swoje postrzeganie świata. Epigenetycy (zwolennicy wpływu środowiska na ekspresję genów) godzą jednych i drugich, przekonując, że najważniejsze są nasze przeko-nania, a DNA jest jak scenariusz, który może być zrealizowany na tysiące sposobów, w zależności od reżysera i aktorów. A więc umówmy się, że sami jesteśmy reżyserami naszego życia i odtwórcami głównych ról. Wybór roli należy do nas samych. Realny optymizmTo podejście do życia absolutnie niezniekształ-cające faktów, pozwalające realnie ocenić to, co nam się przydarzyło i nadać temu znaczenie. Na przykład sytuacja utraty pracy – dla jednych może być końcem świata, dla innych szansą na coś no-wego. Wbrew pozorom to, które z podejść wybie-rzemy, nie do końca zależy od wysokości naszych oszczędności, ale bardziej od tego, co myślimy na swój temat, jak oceniamy swoje szanse na rynku pracy, czy umiemy prosić o wsparcie itp. Nietrud-no się domyślić, że optymista w takiej sytuacji z pewnością posmuci się przez chwilę, a potem zakasze rękawy i weźmie sprawy w swoje ręce. Bo optymiści nawet w najtrudniejszych momen-

Uśmiechnij się, jutro będzie lepiej

Optymizm to wybór. To w pełni świadoma decyzja o tym, jak chcemy widzieć wszystko to, co nam się w życiu przydarza. Spojrzenie na szklankę napełnioną do połowy wodą i uznanie, że jest do połowy pełna, a nie do połowy pusta. Dlaczego warto tak wybierać?

Optymiści szybciej dochodzą do zdrowia, żyją dłużej, są bardziej lubiani i szczęśliwsi niż pesymiści. Czy to nie wystarczający powód, by wybrać takie podejście do życia?

FOT.

FOTO

LIA

tach nie tracą nadziei i we wszystkim widzą dobre strony. Odczuwają radość wynikającą z prostych codziennych czynności. Nawet jeśli coś nie układa się po ich myśli, nie tracą zapału i motywacji do działania. Głęboko wierzą we własne siły, bo dobrze znają swoje zalety, talenty, umiejętności, ale też wady i ograniczenia. Przeciwności losu, porażki, trudności czy błędy to dla nich doświadczenia pomnażające życiową mądrość, w myśl zasady: „Co cię nie zabije, to cię wzmocni“. Optymiści zwykle mają bogatą wyobraźnię, która pozwala im znaleźć wiele rozwiązań każdego problemu. Ponieważ wierzą w ludzi i mają zaufanie do świata, potrafią prosić o pomoc i korzystać z niej. Zwy-kle, spostrzegając szklankę do połowy pełną, nie fundują sobie stresu; nie mnożą problemów, nie wygłaszają samospełniających się przepowiedni. Nawet jeśli czasami nieco umniejszają realny stres, to ich pozytywne nastawienie przynosi o wiele lepsze rezultaty niż pesymistyczne zamartwianie się na zapas. Dzięki temu optymiści mają niższy poziom lęku, a ich pogodne nastawienie do życia jest jednym z czynników zapobiegających depresji. Dostajesz to, co dajeszUśmiechasz się do kogoś, ktoś uśmiecha się do cie-bie. Tak działa prawo wymiany. Optymiści są mi-strzami relacji, i to zarówno w pracy, jak i w życiu osobistym. Nic dziwnego, bo wszyscy lubimy ota-czać się ludźmi uśmiechniętymi, a od narzekają-cych ponuraków wolimy się trzymać jak najdalej. Zdaniem profesora Janusza Czapińskiego, auto-

tekst

Ewa Klepacka-Gryzpsycholog, terapeuta

ra badań na temat optymizmu, ludzie patrzący na świat z wiarą, nadzieją i ciekawością dziecka są bardziej lubiani, więcej zarabiają i dłużej żyją. Rasowy optymista potrafi dostrzec dobro i mocne strony w każdym człowieku, którego spotyka na swej drodze. Ufny, wierzy w przyjazne intencje innych ludzi i zwykle się na nich nie zawodzi. „Ja jestem OK i świat jest OK“ – to jego podstawowa dewiza życiowa. Optymizm ściśle łączy się z poczuciem własnej skuteczności, dlatego człowiek pozytyw-nie nastawiony do siebie i świata nie tylko tworzy optymistyczne wyobrażenia na temat przyszłości (bez względu na sytuację w danym momencie), ale też generuje konkretne zachowania ukierunkowa-ne na osiągnięcie swoich optymistycznych celów. A porażka jest dla niego sygnałem, że trzeba zna-leźć inną drogę dojścia do celu. Bo to nie jest tak, że optymiści to ludzie w czepku urodzeni, którym los sypie róże pod stopy. Im również przytrafiają się zarówno drobne kłopoty, jak i prawdziwe dra-

15

ĆWICZENIE: Jak zamieniać przekonania pesymistyczne na optymistyczne

• Wydarzenie 1: Znajomy nie odbiera naszego telefonu.

Przekonanie pesymistyczne: Pewnie mu nie zależy na kontakcie, robi uniki, nie jestem dla niego ważna/y.Skutek: Poczucie odrzucenia.Przekonanie optymistyczne: Na pewno nie odbiera, bo jest czymś zajęty albo rozładował mu się telefon itp.Skutek: Zadzwonię do niego później albo spokojnie poczekam, aż sam się odezwie.

• Wydarzenie 2: Od rana bardzo boli mnie głowa.

Przekonanie pesymistyczne: To na pewno coś poważnego.Skutek: Pojawia się lęk, wzrasta napięcie mięśniowe, ból głowy jeszcze się nasila.Przekonanie optymistyczne: Ból głowy to znak, że pora wziąć sobie trochę wolnego od życia.Skutek: Przez kilka dni zwalniasz tempo i poświęcasz pół godziny dziennie na jakąś przyjemność.

• Wydarzenie 3: W firmie rozniosła się plotka, że szykują się jakieś zwolnienia.

Przekonanie pesymistyczne: Na pewno mnie zwolnią, nie znajdę nowej pracy, nie będę mogła/ mógł spłacać kredytu.Skutek: Zamartwianie się na zapas, a w konsekwencji problemy ze snem, zmęczenie.Przekonanie optymistyczne: Nie będę przejmować się na zapas, poczekam, co będzie.Skutek: Nawet jeśli plotka okaże się prawdą, będziesz mieć dużo energii, by szukać nowej pracy.

bie; ufają zaleceniom lekarskim, przyjmują zapisane leki. Negatywne informacje na temat stanu zdrowia nie załamują ich, przeciwnie – motywują do zajęcia aktywnej postawy w celu odzyskania zdrowia. Tzw. cudowne wyleczenia w medycynie dotyczą właśnie pacjentów o optymistycznym podejściu do choroby i życia. Badania skuteczności psychoterapii wykazują, że terapia mająca na celu zmianę pesymistycznych przekonań na bardziej optymistyczne wywołuje wzrost aktywności układu immunologicznego.Profesor Martin Seligman, prezes Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, światowy autorytet i twórca pozytywnej psychologii, twierdzi, że opty-mizmu zawsze można się nauczyć, bez względu na wiek, doświadczenie życiowe czy stan zdrowia. Pierwszy krok na drodze tej edukacji to akceptacja faktu, że świata nie zmienisz. Tego, co ci się przy-darzyło, nie wymażesz gumką, ale zawsze możesz zmienić siebie i swoje nastawienie do wszystkiego, co cię otacza. ■

Optymiści szybciej dochodzą do zdrowia, żyją dłużej, są bardziej lubiani i szczęśliwsi niż pesymiści. Czy to nie wystarczający powód, by wybrać takie podejście do życia?

maty. Różnica pomiędzy optymistą a pesymistą polega głównie na tym, że ten pierwszy w pełni bierze odpowiedzialność za swoje życie, ale też nie obwinia się za wszystko złe, co mu się przydarza. Pesymista czuje się winny zawsze i wszystkiemu. Pod wpływem najmniejszego problemu wpada w tzw. syndrom bezradności: „To już koniec“. I świat często realizuje jego pesymistyczny scenariusz: „Mówisz – masz“.

Optymiści żyją dłużej I to jest chyba największa zaleta takiego podej-ścia do życia. Z badań wynika, że optymiści zwykle cieszą się lepszym zdrowiem, a w sytuacji choroby szybciej dochodzą do pełni sił. Wszak „wiara czyni cuda“. Generalnie przeżywają oni więcej pozytywnych emocji, odczuwają mniej napięć w ciele, mają niższy poziom kortyzolu (hormonu stresu) we krwi i silniejszy, sprawniejszy układ odpornościowy. Częściej stosują metody profilaktyczne oraz łatwiej dochodzą do sie-

25lat w Polsce

1991–2016

16

DIETA

Wystarczy kilka doniczek na tara-sie, balkonie, a nawet na pa-rapecie, by móc cieszyć się dobrodziejstwem pachną-

cych roślin przez cały rok. Uprawa doniczko-wa ma ponadto tę przewagę nad ogrodową, że gdy temperatura za oknem spada, można przenieść zioła do domu. A dlaczego w ogóle warto założyć domową miniplantację?

Na własnych warunkach Samodzielna uprawa ziół ma wiele korzyści. Mamy do nich dostęp przez cały rok – świeżych, ale tak-że suszonych czy mrożonych. Możemy wybrać ulubione i na co dzień wzbogacać nimi smak po-siłków. Większość z nich ma dodatkowo korzystny wpływ na trawienie. Mamy przy tym pewność, że

Cząber ogrodowy (Satureja hortensis L.), czyli słynna dzięcielina z „Pana Tadeusza”

– świetny do warzyw strączkowych, zup i ryb.Bazylia pospolita (Ocimum basilicum L.) – najlepiej pasuje do potraw kuchni wło-

skiej, ale nie tylko. – Z korzyścią działa na nasze zdrowie, m.in. łagodzi wzdęcia i kolki, a także pobudza soki żołądkowe. Liście bazylii zawierają olejki, które mają właściwości przeciwutleniają-ce, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. W celu pobudzenia trawienia zaparza się przez 10 mi-nut łyżeczkę ziół suszonych (lub kilka świeżych listków) – doradza dr inż. Agata Gaździńska, specjalista ds. żywienia i promocji zdrowia, kie-rownik Pracowni Dietetyki i Leczenia Otyłości w Warszawie, właścicielka Poradni Psychodie-tetycznej Afrotena.

Koper, szałwia, majeranek, cząber, tymianek, rozmaryn, bazylia i oregano – to tylko najpopularniejsze z długiej listy ziół, jakie warto na stałe wprowadzić do jadłospisu. Są zdrowe i aromatyczne, a przy tym można je z powodzeniem uprawiać w domowych warunkach.

Kuchnia ziołami pachnąca

FOT.

FOTO

LIA

Anna Zarębska-

-TutakDziennikarka

zajmująca się tematyką

społeczną i zdrowotną

CZĘŚĆ 1

Zioła wspierają leczenie różnych dolegliwości, poprawiają trawienie i otwierają przed nami świat nowych doznań kulinarnych.

spożywamy zioła, które wyrosły bez „wsparcia” sztucznych nawozów. No, i oszczędzamy pienią-dze. A skoro już o oszczędnościach mowa, lepiej zaopatrzyć się w nasiona, niż kupować gotowe sadzonki, np. w supermarketach. Takie „gotow-ce” nie dość, że kosztowne, bywają nietrwałe.

Na co postawić?Wiadomo, smak nie podlega dyskusji. Zatem w pierwszej kolejności nasz wybór niech padnie na to, co lubimy najbardziej. Do najpopularniej-szych ziół jednorocznych zaliczają się:

Koper ogrodowy (Anethum graveolens L.) – doskonały na dolegliwości żołądkowe,

ale także dodający aromatu sosom czy sałatkom. Majeranek (Origanum majorana) – do-brze komponuje się z mięsami i zupami.

17

Tymianek właściwy (Thymus vulgaris) – podkreśla smak mięs i zup. Napar z ty-

mianku jest bardzo skuteczny w chorobach gór-nych dróg oddechowych, działa wykrztuśnie, przeciwzapalnie, zmniejsza ból gardła.

Lawenda lekarska (Lavandula officina-lis) – uspokaja, odświeża, ale także zaska-

kująco podkreśla smak… cytrynowego ciasta.Mięta pieprzowa (Mentha piperita) – zaparzona, doskonale działa na pro-

blemy żołądkowo-wątrobowe. Oregano, czyli lebiodka pospolita (Ori-ganum vulgare) – popularny dodatek do

sosów na bazie pomidorów, a także do zapieka-nek czy sałatek. Ma działanie przeciwbakteryj-ne i przeciwgrzybiczne, pobudza apetyt, działa wykrztuśnie i przeciwbiegunkowo. Może być stosowane w formie naparu.

Jak wysiewać?Domowa uprawa uniezależnia nas od pór roku i związanych z nimi ograniczeń. Warto jednak skorzystać z dostępnej w sklepach ogrodniczych ziemi przeznaczonej do uprawy ziół. Najlepiej najpierw wsiać nasiona do małych pojemników (doniczek lub plastikowych opakowań po serku czy jogurcie), pamiętając o zrobieniu otworów na odpływ wody, a dopiero po ukazaniu się pę-dów, przesadzić je do właściwych doniczek. Na ich dno warto ułożyć keramzyt – kruszywo bu-dowlane, sprawdzające się także jako warstwa drenażowa. Optymalna temperatura dla ziół to 15–20 stopni Celsjusza. Nie służą im nadmierne nasłonecznienie ani przeciągi. Podlewać należy je codziennie, ale z umiarem. ■

Zbieranie i przechowywanie ziół

Spośród ziół dwuletnich godne zainteresowania są: Kminek zwyczajny (Cavum carvi) – spraw-dzone panaceum na problemy trawienne,

doskonały do kapusty, mięs, pieczywa. Pietruszka zwyczajna (Petroselium crispum) – aromatyczny dodatek do zup i sałat. – Bo-

gata w witaminy, zwłaszcza C, i minerały, jest zna-na z właściwości moczopędnych, oczyszczających organizm, wspomagających trawienie. Wpływa na układ odpornościowy, pomaga pozbywać się nad-miaru płynu z organizmu, leczy układ nerwowy i po-zytywnie wpływa na kości – wyjaśnia nasz ekspert.Jeśli chodzi o zioła wieloletnie, warte rozważenia są:

Lubczyk ogrodowy (Levisticum officinale) – smakowita przyprawa do rosołów i pieczeni. Melisa lekarska (Melissa oficinalis) – sprawdzi się w deserach i chłodnych

napojach. – Jest znanym środkiem uspokajają-cym, przeciwbólowym, zmniejszającym nadpo-budliwość i migreny. 2 łyżeczki suszonych listków melisy zaparza się przez 10 minut – radzi ekspert.

Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officina-lis) – dobry do dań mięsnych i pieczonych

ziemniaków. – Zawiera antyoksydanty i działa przeciwzapalnie. Skutecznie łagodzi podrażnienia żołądka, poprawia apetyt i zapobiega migrenie. Łyżeczkę suszonego ziela zaparza się przez kwa-drans – sugeruje dr Gaździńska.

Szałwia lekarska (Salvia officinalis) – do-datek do sosów czy ryb, ale także środek

antyseptyczny. – Pomaga w leczeniu niestrawności i wzdęć, bo przeciwdziała nadmiernej fermentacji w jelitach i działa rozkurczająco. Łyżkę suszonych liści szałwii należy zalać szklanką wrzącej wody i parzyć przez 10–15 minut – poleca nasz ekspert.

25lat w Polsce

1991–2016

Zioła uprawiane w ogrodzie zbierać trze-ba, gdy jest sucho, a więc nie rano, lecz po wyschnięciu rosy, ewentualnie wczesnym wieczorem. Najczęściej zależy nam nie na kwiatach, lecz liściach i łodygach, dlatego warto zaplanować zbiory przed okresem kwitnienia. Dobrą porą jest także lato, do końca sierpnia, gdy słońce świeci mocno, naturalnie wysuszając zioła. W warunkach domowych właściwie każdy okres jest dobry.W zależności od rodzaju ziół, inaczej je zbie-ramy. I tak na przykład, miętę, oregano i ty-mianek ścinamy w połowie łodygi; majeranek i bazylię – 10 cm nad ziemią, zaś z rozma-rynu obrywamy same listki. W przypadku rumianku obrywamy kilkucentymetrowe pędy z kwiatami.

• Suszenie – przeprowadzamy od razu po zbiorze. Zioła z niewielką zawartością wody, np. majeranek czy tymianek, po ścię-ciu opłukujemy, po czym wiążemy w pęczki i wieszamy łodygami ku dołowi. Pozosta-łe, jak bazylia, mięta czy lubczyk, myje-my, osuszamy, obrywamy liście, a potem rozkładamy równomiernie – najlepiej na ażurowym podłożu, np. siatce. Sprawdzą się również papier czy bibuła.

• Mrożenie – wystarczy włożyć oberwane liście do foliowych woreczków i umieścić w zamrażalniku (można przedtem poddać je blanszowaniu). Dobrym pomysłem jest też zamknięcie aromatu ziół w kostkach lodu.

• Konserwowanie – do wyboru mamy olej – dobry będzie słonecznikowy lub z pestek winogron, ocet winny lub oliwę. Do butelki, najlepiej szklanej, wypełnionej wybranym płynem, dodajemy kilka gałązek ulubionego zioła. Po około 4–6 tygodniach uzyskujemy aromatyzowany dodatek do potraw lub bazę do ich smażenia.

Zastosowanie ziół jest ogromne: wyko-rzystujemy je jako przyprawy, składniki olejków eterycznych i leków. Często ich spożywanie wpływa pozytywnie na nasz organizm. Zioła to jedne z najłatwiejszych do hodowania roślin w domu. Nie potrze-bują wiele miejsca, a świeże są znakomi-tym dodatkiem do sałatek, soków, zup i innych potraw. Poza tym posiadanie wła-snych ziół jest tańsze i są zawsze pod ręką. Obecnie niektóre rodzaje ziół znalazły powszechne zastosowanie w medycynie i ziołolecznictwie.

dr inż. Agata Gaździńska, specjalista ds. żywienia i promocji zdrowia

FOT.

ARCH

IWUM

PRYW

ATNE

18

BĄDŹMY SPRAWNI

OOsoby uprawiające nordic walking, często nazywane żartobliwie „patycza-kami”, odnoszą wiele korzyści z tego typu aktywności. Dbają o swoje zdrowie

na świeżym powietrzu, w sposób spokojny i łatwy do kontrolowania. Między innymi dlatego ten sport jest dobry dla osób starszych czy powracających do siebie po zabiegach. Także dla osób ze stomią. Aktywność w tym przypadku jest bardzo waż-na, dlatego warto dopilnować, aby ruch gościł w naszym rozkładzie dnia codziennie. Wystarczy zwykły spacer czy praca na balkonie, ale zajęcia typu nordic walking mogą być dużo ciekawszym pomysłem na spędzanie czasu wolnego. Nordic walking, czyli co?Sport ten powstał z połączenia szybkiego mar-szu z techniką jazdy na nartach biegowych. Od-zwierciedla naturalne ruchy ciała w czasie ener-gicznego chodzenia, ale przez obecność kijków jest bardziej wszechstronny, bo wymusza pracę ramion i mięśni, które pomagają zachować od-powiednią postawę ciała. Dzięki temu świetnie działa na cały organizm. Zapewnia zdrowie ukła-du krążenia i poprawia ogólną kondycję. Buduje mięśnie ramion i pleców. Wzmacnia też mięśnie brzucha. Ruchy odbywają się w naturalnych płasz-czyznach, więc zwykle nie ma ryzyka kontuzji czy przeciążeń. Ma też zalety istotne z punktu widzenia osób ze stomią: nie jest intensywny i brak w nim gwałtownych ruchów czy szarp-nięć mogących źle wpłynąć na sprzęt stomijny.

Jak się do tego zabrać?Zanim zaczniemy, warto poznać kilka zasad. Często widuje się nordic walkerów, którzy idą, wlokąc za sobą bezwładne kijki. A nie o to w tym sporcie chodzi. Naukę zaczynamy bez kijków. Etap pierwszy: idziemy energicznie, stawiając długie kroki zaczynające się od pięty. Warto pil-nować, aby plecy były proste, ciało nie pochylało się do przodu. Czubek głowy powinien „wyciągać”

Z kijkami po zdrowieNordic walking, czyli popularne chodzenie z kijkami, to świetny rodzaj aktywności dla wszystkich, także dla osób ze stomią. Przekonaj się, że warto spróbować.

Anna Dąbrowska

Dyplomowany instruktor

rekreacji ruchowej oraz

trener personalny

Aby ten sport przynosił efekty, potrzebna jest odpowiednia technika chodzenia.

FOT.

FOTO

LIA (3

)

Jakie są zalety nordic walkingu dla osób z wyłonioną stomią?

• Przyspiesza powrót organizmu do formy sprzed zabiegu, a nawet ją poprawia.

• Delikatnie wzmacnia mięśnie brzucha, ułatwiając organizmowi funkcjonowanie ze stomią i zapobiegając jej wypadaniu.

• Wspiera układ krążenia, i działa prewen-cyjnie na choroby serca i naczyń.

• Zapobiega nadwadze i otyłości.

• Przyspiesza perystaltykę, poprawia tra-wienie. Pomaga uniknąć powikłań związanych ze stomią, takich jak np. przepuklina.

• Poprawia nastrój i sprzyja równowadze psychicznej. Działa antydepresyjnie.

• Daje radość, otwiera na innych, ułatwia nawiązywanie kontaktów.

Naprawdę warto!

19

Zanim rozpoczniesz przygodę z nową dyscypliną, zawsze skonsultuj się z rehabilitantem, leka-rzem lub pielęgniarką stomijną. Dowiedz się dokładnie, czy są jakieś ruchy, których nie możesz wykonywać. Zwykle przez pierwsze trzy miesiące po zabiegu, gdy trwa okres rekonwalescencji, nie zaleca się wznawiania aktywności.

• Nie robimy gwałtownych ruchów skręt-nych ani szybkich wyprostów. Nie pod-skakujemy.

• Unikamy napinania się, aby nie zwiększać ciśnienia w jamie brzusznej (dlatego np. niewskazane jest podnoszenie cięża-rów czy ćwiczenia izometryczne polegają-ce na napinaniu mięśni).

• Wybieramy bezpieczne podłoże, na któ-rym nie będzie ryzyka wywrotki, pośli-zgnięcia się czy niekontrolowanego rozje-chania się nóg.

• Aktywność zwiększamy stopniowo, za-czynając od bardzo spokojnych spacerów aż do energicznego marszu z mocną pracą ramion na kijkach. Na początek nawet 15–20-minutowy spacer jest bardzo dobry.

Z czasem dojdziemy do takiej formy, że będziemy mogli sobie pozwolić na dłuższe wycieczki.

• Jeżeli czujemy nagły ból czy dyskomfort w okolicy stomii, natychmiast się zatrzy-mujemy. Lekki ból mięśni może się pojawić następnego dnia i jest on normalny, ale wszelkie nagłe dolegliwości w trakcie tre-ningu są alarmujące.

• Jeśli konieczny jest pas stomijny, zawsze o nim pamiętajmy (zapytajmy lekarza o konieczność i warunki noszenia go).

• W przypadku stomii kluczowe jest nawad-nianie. Pijemy wodę, nawet jeśli wysiłek nie jest intensywny. Ta zasada obowiązuje także w czasie mrozu: przy niskiej tempe-raturze organizm także się odwadnia.

Warto pomyśleć o przyłączeniu się do grupy uprawiającej nordic walking. Bę-dzie to świetna okazja do nawiązywania kontaktów, a pod opieką wykwalifikowa-nego instruktora trening będzie bezpiecz-ny. Grup można szukać w internecie. Or-ganizują je także gminne ośrodki kultury, ośrodki sportu i rekreacji oraz kluby fitness. Na początku zajęć należy koniecznie po-wiedzieć trenerowi o stomii: jej rodzaju, aktualnych ograniczeniach i tym, kiedy została wyłoniona.

Kijki do nordic walkingu są bardzo ważnym elementem treningu, dlatego powinny być dobrze dobrane. Przy zakupie warto przymie-rzyć je do dłoni, założyć rękawiczki, które są elementem kijka, sprawdzić czy jest nam wygodnie, czy ręka się nie ślizga. Nie powinny też być zbyt ciężkie (to subiektywne odczucie,

dlatego warto się przejść po sklepie i spraw-dzić, czy konkretny model nam pasuje). Ku-pując kijki, sprawdźmy, czy w zestawie są gu-mowe nakładki na końcówki, które zakłada się na asfalcie. Ważne, żeby dobrze wyregulo-wać długość kijków: optymalna powinna wy-nosić 60–65 proc. naszego wzrostu.

Nie musimy się zaopatrywać w specjalny strój. Wystarczą sportowe buty, wygodna koszulka, przewiewna kurtka i spodnie, które nie ograniczają ruchów. Ważne jest też, aby ubranie nie uwierało nas w okoli-cy worka, dlatego dobre mogą być np. spodnie z szeroką gumą w pasie, które nie wbijają się w ciało. Jeżeli chcemy zain-westować w kilka drobiazgów, przyda się pas, na którym można zawiesić butelkę z wodą. Dobrym zakupem może też być tzw. koszulka techniczna wykonana z ma-teriału przeznaczonego do uprawiania sportu: nie robi się mokra od potu, odpro-wadza ciepło i zapewnia dobre wietrzenie. Kupić ją można w każdym sklepie sporto-wym, kosztuje 20–30 zł.

całą sylwetkę do góry. Patrzymy przed siebie: wie-le osób odruchowo zaczyna spoglądać pod nogi, co skutkuje pochyleniem głowy, a to niepotrzeb-nie obciąża kręgosłup szyjny i zaburza postawę. Etap drugi: bierzemy do ręki kijki i idziemy dalej, ciągnąc je za sobą. Oswajamy się w ten sposób z tym, że trzymamy coś w ręku. Etap trzeci: łapiemy rękojeści kijków. Wbijamy je na przemian przed sobą (ręka prosta nie podnosi się powyżej linii pępka). Odpychamy się do tyłu w trakcie ruchu, otwierając dłoń i pamiętając, żeby kijek zamocować do ręki, używając specjal-nej rękawiczki lub nałożyć na nadgarstek taśmę zabezpieczającą przymocowaną do kijka. Dzięki temu przyrząd nam nie upadnie. Ważne: pracuje ręka po przeciwnej stronie do nogi. Gdy lewa pięta dotyka podłoża, wbijamy przed sobą prawy kijek. ■

Gdy wybierasz się na trening, zabieraj ze sobą butelkę wody, by uzupełniać poziom płynów.

FOT.

FOTO

LIA

25lat w Polsce

1991–2016

Zasady bezpieczeństwaA może w grupie?

Jakie kijki wybrać?

Jak się ubrać?

20

KĄCIK MEDYCZNY

Marskość to stan, w którym czyn-ność wątroby ulega stopnio-wemu pogorszeniu w związku z jej przewlekłym uszkodzeniem.

Ma to miejsce właśnie w przewlekłych wirusowych zapaleniach (WZW typu C czy typu B). Zamiast „żywej” tkanki, która pozwala odtruwać organizm i produkować niezbędne białka, tworzy się rodzaj blizny – tkanki włóknistej, która blokuje prawidłowy przepływ krwi i żółci przez ten narząd. Wątroba ma zdolności regeneracyjne i próbuje odbudować zniszczenia. Te, raczej nieudane, próby prowa-dzą do powstania tzw. guzków regeneracyjnych i zaburzenia struktury organu. Na początku jego zdrowa część wystarcza na potrzeby całego or-ganizmu, ale później pojawiają się powikłania. Wielka trójkaMarskość jest powikłaniem zakażenia wirusami HCV lub HBV. Jednak w krajach rozwijających się jej główną przyczynę stanowi alkohol. Niedaw-no okazało się, że doszła do nich niealkoholo-wa choroba stłuszczeniowa wątroby (NAFLD). Prawdopodobnie niekorzystny wpływ na rozwój choroby mają też czynniki genetyczne i płeć mę-ska. Alkohol uszkadza wątrobę, ale oczywiście do marskości doprowadza spożywanie jego dużych ilości przez dłuższy czas. Picie więcej niż dwóch standardowych porcji („drinki”) dziennie w przypadku kobiet oraz trzech w przypadku mężczyzn może skończyć się stłuszczeniem, zapaleniem, a w konsekwencji – marskością wą-troby. W NAFLD też dochodzi do nagromadzenia się tłuszczu, ale nie jest to wynikiem nadmiernej ilości alkoholu. Gorszą postacią tej choroby

Marskość i rak wątrobowokomórkowy

lek. med. Marcin

PustkowskiSpecjalista medycyny rodzinnej

W poprzednim wydaniu pisaliśmy o wirusowych zapaleniach wątroby, z których B i C – przy złym obrocie spraw – mogą przekształcić się w marskość i raka. Sprawdźmy zatem, co się wtedy dzieje.

Marskość w pigułce• Trzy główne przyczyny: przewlekłe

zapalenia wątroby typu B i C, alkohol oraz niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby.

• Podstępny przebieg kliniczny, nie-swoiste objawy.

• Poważne powikłania: wodobrzusze, żylaki przełyku (i krwawienie z nich), powiększenie śledziony i mała liczba płytek krwi (skłonność do krwawień), zaburzenia psychiczne (encefalopatia

wątrobowa), osteoporoza, kamica żółciowa, zmiana metabolizmu le-ków oraz insuliny (cukrzyca w wyniku insulinooporności).

• Rozpoznanie: USG, tomografia kom-puterowa, rezonans magnetyczny, elastografia (z wykorzystaniem USG, TK lub MR) oraz biopsja wątroby.

• Leczenie: terapia przyczyny marsko-ści, tkanki bliznowatej w wątrobie i guz-ków regeneracyjnych nie da się już cofnąć.

FOT.

FOTO

LA

Wątroba jest organem bar-dzo unaczynionym. Prowa-

dzą do niej dwa duże naczy-nia krwionośne: żyła wrotna

i tętnica wątrobowa.

21

jest NASH, w którym pojawia się zapalenie, a po latach może dojść do marskości.

Podstępna chorobaPrzez długi czas marskość nie daje żadnych objawów. Oczywiście, jeśli ktoś choruje np. na wirusowe zapa-lenie wątroby, będzie odczuwał dolegliwości z nim związane. Nie są to jednak objawy marskości. One pojawiają się później i na początku są nieswoiste. Chorzy skarżą się na zmęczenie, osłabienie, utra-tę apetytu, nudności. Bardziej charakterystyczny jest już świąd. A na problemy z wątrobą mogą też wskazywać powiększenie obwodu brzucha (wzdęcie), tzw. pajączki naczyniowe na skórze, obrzęki (głównie stóp i kostek) oraz żółtaczka. Charakterystyczne jest też chudnięcie chorego. PowikłaniaTym, czego boimy się najbardziej w marskości, są powikłania. Nowa tkanka, która tworzy się w wątrobie, blokuje przepływ krwi normalnie odpływającej żyłą wrotną do serca. Ten stan nazywamy nadciśnieniem wrotnym. Niemo-gący się przedostać dalej płyn, zatrzymuje się, tworząc obrzęki i wypełniając jamę otrzewnej (wodobrzusze). Ta „woda w brzuchu” jest znako-mitym środowiskiem do rozmnażania się bakterii i często obserwuje się wtedy groźne samoistne bakteryjne zapalenie otrzewnej. Krew szuka obejścia żyły wrotnej, tworząc żylaki przełyku i żołądka. Te powiększone żyły są podatne na pęknięcie, a krwawienie z żylaków przełyku lub żołądka należy do najtrudniejszych do opanowania i stanowi poważne zagrożenie życia. Powiększa się

również śledziona, która jest naturalnym magazy-nem krwinek, a szczególnie płytek krwi. Dlatego ten powiększony narząd „zabiera” płytki z krwiobiegu, których jest po prostu za mało (małopłytkowość – często pierwszy objaw wskazujący na marskość).Ponieważ wątroba odtruwa organizm z toksycz-nych substancji, jej niemoc sprawia, że w końcu trafiają one do mózgu, upośledzając funkcje psychiczne. Nazywamy to encefalopatią wą-trobową. Chory może wpaść w stan przypo-minający sen, czyli osłupienie (stupor). Wybu-dzić go z tego mogą tylko silne i powtarzające się bodźce. W końcu prowadzi to do śpiączki.Wymieńmy jeszcze powikłania dotyczące szkieletu: zaburzenia dotyczące witaminy D, masy kostnej, ich struktury oraz gospodarki wapniowo-fosforowej. W efekcie rozwija się osteopenia i osteoporoza, a stąd tylko krok do złamań kości w pozornie nie-

FOT.

FOTO

LIA

Tomografia komputerowa służy m.in. do wykrywania zmian ogniskowych w wątrobie. Umożliwia ocenę ich wielkości oraz lokalizacji. Otrzymane wyniki cechuje bardzo duża dokładność.

groźnych sytuacjach. Marskość blokuje też odpływ żółci, która – zagęszczona – łatwo tworzy kamienie. Poza tym zmienia się zupełnie wrażliwość na leki (to głównie w wątrobie zachodzi ich metabolizm) oraz insulinę (insulinooporność). Przewlekła mar-skość wiąże się również z rakiem wątroby. Jak rozpoznać marskość?Najważniejsze są wywiad uzyskany od pacjenta oraz badanie w gabinecie lekarskim. Jednak sporo powie-dzieć mogą również wyniki badań. Prawie zawsze spotkamy się z nieprawidłową aktywnością enzy-mów wątrobowych (AST, ALT) oraz nieprawidłową liczbą krwinek (np. płytek). Lekarz, podejrzewając przyczynę marskości, może zlecić bardziej szczegó-łowe badania, np. w testach wirusologicznych HBV czy HCV. Wśród badań laboratoryjnych ważny jest też pomiar stężenia bilirubiny, kreatyniny oraz INR (dotyczy krzepliwości krwi). Lekarze korzystają też często z tzw. badań obrazowych: USG, tomografii komputerowej (TK) oraz rezonansu magnetycz-nego (MR). Wykorzystując ultrasonografię lub MR, można przeprowadzić tzw. elastografię, czyli zmierzyć „sztywność” wątroby. Ostatecznym po-twierdzeniem rozpoznania marskości jest biopsja i oglądanie komórek pod mikroskopem. O tym, czy jest ona konieczna, decyduje lekarz.

Czy marskość można wyleczyć?Zniszczeń w wątrobie nie da się odwrócić. Można jednak i należy zapobiegać jej dalszym uszkodze-niom, czyli leczyć ich przyczyny. Istnieją uznane metody leczenia wirusowych zapaleń wątroby (pisaliśmy o tym w poprzednim wydaniu), al-

25lat w Polsce

1991–2016

FOT.

FOTO

LIA

Ultrasonografia należy do najczęściej stosowanych badań obrazowych. Dzięki niej można m.in. przeprowadzić elastografię wątroby (SWE), która pozwala w sposób bezinwazyjny ocenić stopień włóknienia narządu.

22

KĄCIK MEDYCZNY

koholizm – choć z trudem – też można zasto-pować. O profilaktyce, która dotyczy też raka wątroby, piszemy w ramce obok.Ponieważ marskości towarzyszą różne dolegli-wości, ważne jest też leczenie objawowe. Ból brzucha i świąd można zwalczyć lekami. Beta-blo-kery obniżają ciśnienie w żyle wrotnej i żylakach. Na te ostatnie można też założyć gumowe opaski zmniejszające ryzyko krwawienia. W zwalczaniu wodobrzusza i obrzęków pomagają leki moczo-pędne. Wypełnioną płynem jamę otrzewną można poza tym nakłuć i usunąć przesięk. Ostatecznym rozwiązaniem jest przeszczepienie wątroby. Rak wątrobowokomórkowyPod tą nieco skomplikowaną nazwą (angielski skrót HCC jest też często stosowany w Polsce) kryje się nowotwór, który powstaje pierwotnie w wątrobie. Jest to ważne rozróżnienie, ponieważ często w tym narządzie spotyka się przerzuty in-nych raków (np. jelita grubego). W tej okolicyzda-rzają się również nowotwory powstałe w wyniku nieprawidłowego rozrostu komórek innych niż wątrobowe, czyli raka dróg żółciowych. Jednak HCC występuje znacznie częściej i stanowi trze-cią przyczynę zgonu z powodu nowotworów na świecie. Na stronie obok przedstawiliśmy czynniki ryzyka rozwoju tego raka.

Jak rozpoznać raka wątroby?U dotychczas zdrowego człowieka rak wątroby pojawia się rzadko, dlatego tak trudno go wy-

Jak nie dopuścić do marskości i raka?*

Nie ma innej rady, jak powstrzymać proces, który doprowadza do tych chorób, a jest to przede wszystkim przewlekłe zapalenie (głównie na podłożu wirusowym) i spożywanie alkoholu.

• Podstawą jest absolutna abstynencja alkoholowa. Inaczej nie da się wyleczyć chorób wątroby.

• Ważna jest też utrata zbędnych kilogramów (dotyczy to szczególnie profilaktyki marskości, ale w jakiejś części również zapobiegania rakowi).

• Dysponujemy na szczęście lekami, które zwalczają albo spowalniają postęp przewlekłych zapaleń wątroby typu B i C, czyli tych, których boimy się najbardziej.

• A jeśli nie jesteśmy zakażeni tymi wirusami, ale w jakiś sposób

zagrożeni chorobami wątroby, warto się zaszczepić (o ile nie zrobiono tego w dzieciństwie). Nie dysponujemy szczepionką przeciwko wirusowi WZW typu C, ale mamy takie dla HBV i HAV (niektóre są w obowiązkowym kalendarzu szczepień).

• Przed wirusem typu C można się chronić: uprawiać tylko bezpieczny seks i uważać na studia tatuażu – powinny używać wyłącznie jednorazowych igieł.

kryć. Jednak pewne objawy na niego wskazują: twardy guzek wyczuwalny tuż pod prawym łu-kiem żebrowym, wodobrzusze, ból promieniu-jący do prawej łopatki lub do pleców, żółtaczka, łatwe krwawienie lub siniaczenie, męczliwość, osłabienie, nudności i wymioty, utrata apetytu, spadek wagi bez innej uchwytnej przyczyny, a nawet gorączka. Sytuację poprawiają badania

przesiewowe przeprowadzane u osób z niektórych grup ryzyka (patrz ramka: Czynniki ryzyka). Co pół roku wykonuje się wówczas USG u chorych z marskością (ale z wydolną wątrobą); nosicie-li HBV, w których rodzinie występował HCC; chorych na przewlekłe aktywne WZW typu B; a także u chorych na przewlekłe WZW typu C bez marskości, ale z nasilonym włóknieniem. Niegdyś duże nadzieje pokładano w pomiarach al-fa-fetoproteiny (AFP). Jest to nadal cenne badanie, jednak nieswoiste – podwyższone wartości spotyka się nie tylko w HCC, ale i w innych nowotworach, a także w stanach nienowotworowych, jak marskość czy zapalenie wątroby. Co gorsza, stężenie AFP może być prawidłowe mimo obecności raka wątroby. Jak zawsze ważne są tzw. testy wątrobowe, czyli ak-tywność aminotransferaz i stężenie bilirubiny. Aby wykryć raka wątroby, dysponujemy całą baterią badań obrazowych: od tomografii komputerowej (w tym trójfazowej), poprzez MR (i jego odmianę – angiografię rezonansu magnetycznego), aż do ultrasonografii. Najlepiej potwierdzić rozpoznanie za pomocą biopsji wątroby. Jednak nie zawsze bę-dzie to konieczne. Jeśli ognisko jest wielkości >2 cm, wystarczą charakterystyczne obrazy TK lub MR. Na-tomiast jeżeli guzek jest mniejszy (1–2 cm), a wyniki

* Piszemy o profilaktyce tych chorób razem, ponieważ w znacznej części zalecenia są wspólne.FO

T. FO

TOLIA

Wątroba zdrowej osoby. Narząd zmieniony z powodu marskości.

23

tomografii lub rezonansu wskazują na raka, wtedy można rozważyć biopsję i badanie tkanki wątroby pod mikroskopem (badanie histopatologiczne). Jak klasyfikować raka wątroby?Są różne klasyfikacje. Jednak najważniejsze są od-powiedzi na pytania, czy rak dał przerzuty, czy też został w wątrobie, oraz czy nacieka okoliczne tkanki, czy też jest ograniczony tylko do wątroby. Pomóc w tym mogą te same badania, które wy-korzystuje się do diagnostyki: TK, MR, a także PET, czyli pozytonową tomografię emisyjną. Przerzuty HCC najczęściej spotyka się w płucach i węzłach chłonnych. Rak może naciekać przeponę, żołądek, dwunastnicę, okrężnicę, nerki czy nadnercza. Tzw. barceloński system klasyfikacji wyróżnia: stadium 0 (bardzo wczesne), stadium A (wczesne), stadium B (pośrednie), stadium C (zaawansowane), sta-dium D (końcowe). Praktycznie można wyleczyć raka od stadium 0 do stadium B.

Czy można wyleczyć HCC?Można. Małych ognisk (o wielkości <1 cm) nawet się nie leczy, tylko co trzy miesiące obserwuje za pomocą USG. Według wielu podręczników jedyną metodą pozwalającą na zupełne wyleczenie raka jest jego operacyjne wycięcie lub przeszczepienie wątroby. Przy pierwszej metodzie stosuje się różne techniki, a zdrowa część narządu przejmuje funkcję wyciętej i może nawet odrastać. Coraz częściej stosuje się jednak także inne metody – może nie

Podsumowanie

Czynniki ryzyka* pojawienia się raka wątrobowokomórkowego (HCC)

• Do kogo się zgłosić? Jeśli podejrze-wamy problemy z wątrobą, np. żół-taczkę, ból pod prawym podżebrzem – w pierwszej kolejności kierujemy się do lekarza rodzinnego POZ (podstawo-wej opieki zdrowotnej). Ma on prawo, a czasami obowiązek, konsultować pacjenta u dalszych specjalistów. Tego, który zajmuje się chorobami wątroby, nazywamy hepatologiem.

• Jakie badania wykonać? Już lekarz rodzinny dysponuje panelem tzw. prób wątrobowych (aminotransferazy, bili-rubina) oraz ultrasonografią, których prawidłowe rezultaty pozwalają wyklu-czyć wiele chorób. W razie wątpliwo-

ści pacjenta zawsze można kierować dalej, np. w celu specjalistycznych ba-dań wirusologicznych czy obrazowych (rezonans, tomografia).

• Jak się chronić? Przede wszystkim ograniczyć alkohol – głównego „trucicie-la” wątroby. Przejrzeć razem ze swoim lekarzem medykamenty, które mogą być obciążeniem dla tego organu (nie odstawiać ich na własną rękę!). Zrzucić zbędne kilogramy – wtedy odetchnie też wątroba. Stosować tylko bezpiecz-ny seks (wiele wirusów przenosi się tą drogą). Ufać tylko certyfikowanym studiom tatuażu. Najlepiej nie jeść grzybów blaszkowych.

• WZW typu B i WZW typu C. Jeśli te choroby współistnieją, ryzyko jest jeszcze większe.

• Marskość wątroby (jak pisaliśmy – spowodowana głównie WZW lub alkoholem).

• Zespół metaboliczny, czyli oty-łość brzuszna, duże stężenie cukru we krwi, wysokie ciśnienie, nadmier-na ilość trójglicerydów oraz niski po-ziom „dobrego” cholesterolu (HDL).

• Długotrwałe uszkodzenie wą-troby – szczególnie takie, które pro-wadzi do jej marskości.

• Hemochromatoza – stan, w któ-rym organizm gromadzi dodatkowe zapasy żelaza.

• Pokarmy zawierające aflatoksyny (trucizna znajdująca się w grzybach z rodzaju Aspergillus występują-cych np. na zbożach lub orzeszkach ziemnych). FO

T. FO

TOLIA

Grzyby pleśniowe z rodzaju Aspergillus (kropi-dlak) mogą powodować uszkodzenia wątroby i sprzyjać pojawieniu się nowotworu.

tak skuteczne jak operacja, ale mające coraz szer-sze zastosowanie. Do guza można wstrzyknąć alkohol, raka można zamrozić (kriochirurgia) albo przeciwnie – rozgrzać (termoablacja).Można zablokować rakowi „dostawy” tlenu i glu-kozy. W tym celu trzeba zatrzymać przepływ krwi w tętnicy wątrobowej w zabiegu zwanym embo-lizacją (TAE). A jeśli jeszcze do tego dodamy leki przeciwnowotworowe (np. epirubicynę, doksoru-bicynę i inne), otrzymuje metodę zwaną chemo-embolizacją przeztętniczą (TACE), czyli próbuje-

my dobić nowotwór, atakując go z różnych stron.Wiele nadziei wzbudza tzw. terapia celowana, w której farmaceutyki lub inne substancje identy-fikują i atakują tylko komórki rakowe, zostawiając w spokoju prawidłowe hepatocyty. Krokiem w tym kierunku jest opracowanie sorafenibu. Optymi-styczne wydają się też nowe techniki radiotera-pii: konformalna terapia trójwymiarowa, terapia stereotaktyczna oraz radioterapia protonowa.Pamiętajmy! Raka wątroby da się wyleczyć! Szcze-gólnie, kiedy jeszcze jest w ograniczonym stadium. ■

25lat w Polsce

1991–2016

* Czynnik ryzyka to pojęcie statystyczne, oznacza taki stan/schorzenie, które zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju danej choroby. Nie oznacza natomiast jej przyczyny ani tego, że wszyscy z tym czynnikiem zachorują.

Więcej informacji znajdziesz na stronach convatec.pl oraz stomia.pl

NATURA® płytka hydrokoloidowa Durahesive® • zaprojektowana z myślą o pacjentach

urostomijnych• większe możliwości absorbcji wilgoci

NATURA® Uro

Natura® płytka plastyczna Stomahesive® • przeznaczona do modelowania (bez docinania)• z hydrokoloidowym kołnierzem fizelinowym

NATURA® płytka Flexible® fizelinowa • z kołnierzem akrylowym

lub hydrokoloidowym

Natura® płytka plastyczna akordeonowa• pierścień, który można unieść,

aby nie uciskać powłok brzusznych • polecana szczególnie w okresie

pooperacyjnym

NATURA® Soft Tap

Szeroki wachlarz płytek NATURA®

• przylepiec z hydrokoloidowego materiału Stomahesive® o właściwościach ochronnych i gojących

Duży wybór dyskretnych i szczelnych worków• wygodny niskoprofilowy pierścień • zastawka antyzwrotna • bezpieczny kranik

• niskoprofilowy pierścień zatrzaskowy - zapewnia łatwe, pewne i dyskretne umocowanie worka do płytki

• uchwyt do zamocowania paska podtrzymującego

• łagodne, gładkie krawędzie

Worek Stomadress® Plus Uro Worki ESTEEM® Uro

Worki jednoczęściowe • wygoda i komfort noszenia• gładkie i miękkie krawędzie • ochronne i gojące właściwości przylepca

• płaskie, bezpieczne i elastyczne połączenie przylepca z workiem umożliwiające wielokrotne opóżnianie • uchwyty do zamocowania paska podtrzymującego

System dwuczęściowy

System jednoczęściowy – prosta obsługa i dyskrecja noszenia

Więcej informacji znajdziesz na stronach convatec.pl oraz stomia.pl

NATURA® płytka hydrokoloidowa Durahesive® • zaprojektowana z myślą o pacjentach

urostomijnych• większe możliwości absorbcji wilgoci

NATURA® Uro

Natura® płytka plastyczna Stomahesive® • przeznaczona do modelowania (bez docinania)• z hydrokoloidowym kołnierzem fizelinowym

NATURA® płytka Flexible® fizelinowa • z kołnierzem akrylowym

lub hydrokoloidowym

Natura® płytka plastyczna akordeonowa• pierścień, który można unieść,

aby nie uciskać powłok brzusznych • polecana szczególnie w okresie

pooperacyjnym

NATURA® Soft Tap

Szeroki wachlarz płytek NATURA®

• przylepiec z hydrokoloidowego materiału Stomahesive® o właściwościach ochronnych i gojących

Duży wybór dyskretnych i szczelnych worków• wygodny niskoprofilowy pierścień • zastawka antyzwrotna • bezpieczny kranik

• niskoprofilowy pierścień zatrzaskowy - zapewnia łatwe, pewne i dyskretne umocowanie worka do płytki

• uchwyt do zamocowania paska podtrzymującego

• łagodne, gładkie krawędzie

Worek Stomadress® Plus Uro Worki ESTEEM® Uro

Worki jednoczęściowe • wygoda i komfort noszenia• gładkie i miękkie krawędzie • ochronne i gojące właściwości przylepca

• płaskie, bezpieczne i elastyczne połączenie przylepca z workiem umożliwiające wielokrotne opóżnianie • uchwyty do zamocowania paska podtrzymującego

System dwuczęściowy

System jednoczęściowy – prosta obsługa i dyskrecja noszenia

NATURA® płytka hydrokoloidowa Durahesive® • zaprojektowana z myślą o pacjentach

urostomijnych• większe możliwości absorbcji wilgoci

NATURA® płytka Flexible® fizelinowa • z kołnierzem akrylowym

lub hydrokoloidowym

Bezpieczeństwo i komfort urostomika

Worek do zbiórki moczu o pojemności 2 l

Worek na nogę do zbiórki moczu Care Line™ o pojemności 0,75 l

Worek na nogę do zbiórki moczuo pojemności 0,75 l

Worek do zbiórki moczu Care Line™ o pojemności 1,5 l

• wygodny i szczelny kranik spustowy • komfort użytkowania• zastawka antyzwrotna

• zróżnicowana pojemność • dodatkowy system mocowania

do łóżka lub do nogi

™/® oznaczają zastrzeżone znaki towarowe ConvaTec Inc.© 2016 ConvaTec Inc.

ConvaTec Polska Sp. z o.o.Al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa, tel. (22) 579 66 50, fax (22) 579 66 44

www.convatec.pl, www.stomia.pl, dzial.pomocy@convatec.com Bezpłatna linia informacyjna: 800 120 093

Pianka do mycia skóry AloeVesta® Chusteczki do mycia skóry AloeVesta®

• do mycia skóry wokół stomii • o właściwościach łagodzących • nie zmniejszają przyczepności sprzętu

stomijnego

Spray ochronny Silesse™ • produkt hipoalergiczny • zabezpiecza i wygładza skórę • zwiększa przyleganie sprzętu

stomijnego

Aerozol do usuwania przylepca Niltac™ • bezbolesne i szybkie usuwanie

przylepca • nie pozostawia tłustej warstwy

na skórze

Gaziki ConvaCare® „brązowe” do zmywania skóry • nasączone specjalnym płynem

zmywającym • ułatwiają zdejmowanie płytki

stomijnej lub worka z przylepcem

Gaziki ConvaCare® „zielone” z płynem ochraniającym • chronią skórę przed podrażnieniami • zwiększają przyleganie sprzętu

stomijnego

Pasta Stomahesive® uszczelniająco-gojąca • unikalne właściwości ochronne i gojące • do uzupełnienia nierówności i blizn

na skórze wokół stomii

Puder Stomahesive® • do stosowania przy wszelkiego

typu zmianach sączących • absorbuje wilgoć • przyspiesza proces gojenia

Pasek stomijny • przydatny dla osób, które posiadają

stomię wklęsłą i używają płytek Convex®

• polecany do sprzętu dwuczęściowego w systemie NATURA®+

Worki do zbiórki moczu

Akcesoria stomijne

26

REPORTAŻ

Nim została przedstawicielką medyczną firmy ConvaTec na województwo pomorskie i połowę zachodniopo-morskiego, pracowała na oddzia-

łach: neonatologicznym, gastroenterologicznym oraz chirurgicznym. Miała kontakt z noworod-kami, które zabieg wyłonienia stomii przeszły wkrótce po przyjściu na świat. Zajmowała się chorymi, którzy mieli za sobą podobną operację ze względu na przebytą chorobę nowotworową jelita grubego. Pomagała też tym, dla których za-bieg wyłonienia stomii był elementem leczenia przeróżnych schorzeń. Na własne oczy zdążyła się więc przekonać, że pacjentami stomijnymi bywają ludzie w każdym wieku.

Praca podróżnikaPacjentów z Pomorza Katarzyna Kowalczyk odwiedza od półtora roku. Wszystko zaczęło się od ogłoszenia, które miało pozwolić firmie ConvaTec znaleźć przedstawiciela medycznego w tym regionie. Odpowiedziała na nie, wysyłając CV i list motywacyjny, potem jeszcze odbyła roz-

Jak się dobrze zastanowić, temat stomii towarzyszył mi w pracy od zawsze – przyznaje Katarzyna Kowalczyk, przeczesując w pamięci doświadczenia z ponad ćwierć wieku swojej pracy w zawodzie pielęgniarki.

Satysfakcja jest bezcenna

tekst

MałgorzataBiernacka

mowę kwalifikacyjną i w ten sposób rozpoczął się nowy etap w jej życiu zawodowym.Dziś zdarza jej się przemierzać dziennie setki ki-lometrów. Na przykład z rodzinnego Gdańska do Drawska Pomorskiego jest nieco ponad 250 kilometrów. Dzień może się więc dla niej skończyć z ponad 500 km na liczniku. Średnio jest to jednak 200–300 km dziennie. Do tego w ciągu kwartału pani Katarzyna odwiedza od 120 do 140 pacjentów, więc przez rok pokonuje odległość przynajmniej dwukrotnie dłuższą niż równik!Jej celem są nie tylko duże miasta. Na profesjo-nalną pomoc i wsparcie czekają także mieszkańcy małych miejscowości, często bardzo oddalonych od ośrodków, w których został przeprowadzony zabieg. Tym cenniejsza jest dla nich wizyta profe-sjonalnej pielęgniarki, jej uwaga i poświęcony czas.

Mam misję– Jeśli coś mnie w tej pracy zaskoczyło, to przychylność ludzi i ich otwartość w mówieniu o swojej chorobie – wylicza pani Kasia. Okazuje się bowiem, że pacjenci bardzo często opuszczają szpital bez podstawo-

wej wiedzy na temat sprzętu, czy też pielęgnacji oraz tego, jak operacja wyłonienia stomii wpłynie na ich życie. Wielu z nich uważa, że jest to wyrok, który zamknie ich w domu, skaże na samotność, rezygnację z towarzystwa przyjaciół czy dotych-czasowych zainteresowań i pasji. Nie mają z kim o tym porozmawiać, kogo zapytać o radę. Często nie zdają sobie sprawy, że wiele rzeczy da się na-prawić, zmienić na lepsze. Pani Katarzyna przyznaje, że kiedy pracowała w szpitalu, zwróciła uwagę, iż pacjenci wychodzący do domu po zabiegu wyło-nienia stomii bardzo rzadko wracali po jakąkolwiek poradę. A tymczasem już po kilku tygodniach może się okazać, że sprzęt, który w szpitalu został precy-zyjnie dobrany, nie do końca pasuje.– Pacjenci przecież tyją albo chudną, na brzuchu pojawiają się bądź znikają z niego fałdy – wylicza Katarzyna Kowalczyk. Wyjaśnia też, że dobór sprzętu wiąże się z dokładnym wywiadem i oględzinami. Trzeba przecież nie tylko sprawdzić, czy stomia nie zrobiła się płaska, czy nie zmienił się jej kształt. Należy też ustalić, na jakim jelicie i w wyniku jakiego schorzenia została wyłoniona, a także zapytać o oso-biste preferencje pacjenta. Dopiero kiedy zgroma-dzi się taki bank wiedzy, można skutecznie dobrać odpowiedni sprzęt. – Gdy docieram do pacjenta, zaczynam od rozmowy o tym, jak to się zaczęło. Kiedy już się otworzy, zacznie swobodnie rozma-wiać, przekonuję go, że nie jest w swojej chorobie sam, a ludzi z podobnymi dolegliwościami jest bar-dzo wielu, że skoro oni żyją normalnie, to i on tak może – relacjonuje pani Katarzyna.Dlatego tak ważne jest indywidualne podejście do każdego pacjenta i empatia. I choć formalnie ta praca to zajęcie stricte medyczne, oparte na wie-

Opieka i edukacja po operacjiNFZ obecnie nie kontraktuje poradnictwa stomijnego. Pacjenci ze stomią mogą korzystać jednak z poradni specjalistycznych (chirurgicznych, proktologicznych, urologicznych), a w niektórych z nich można uzyskać fachową poradę pielęgniarki stomijnej. Adresy publikujemy na stronie 34. Od 2015 roku firma ConvaTec zatrudnia przedstawicieli medycznych – pielęgniarki stomijne. Odwiedzają one pacjentów w domach i służą fachową pomocą w prawidłowym doborze sprzętu stomijnego oraz edukacji po operacji wyłonienia stomii.

27

Osobną kategorią są pacjenci, którzy przed zabie-giem wyłonienia stomii uprawiali sport. Dla wielu z nich stomia równa się konieczności zapomnienia np. o ukochanym bieganiu. Kiedy pani Katarzyna uświadamia im, że wcale nie muszą z tego rezygno-wać, tylko powoli i stopniowo zwiększając dystans, wracać do przyzwyczajeń sprzed operacji, zaczynają zupełnie inaczej, bo z nadzieją, patrzeć w przyszłość.

Serce rośnieWiedzę, bezpieczeństwo, pewność siebie, samo-dzielność, wiarę w przyszłość – to od Katarzyny Kowalczyk dostają pacjenci. A co jej samej daje pra-ca w ConvaTec? – Satysfakcję – odpowiada bez wahania. – Największą chyba wtedy, kiedy uda mi się dobrać sprzęt dla dziecka, któremu trudniej niż dorosłemu zrezygnować z aktywności, zabawy czy towarzystwa rówieśników. Ale kiedy dzwoni do mnie mama takiego małego pacjenta i mówi: „Pani Kasiu,

płytka trzyma się już trzeci dzień, a wcześniej odkle-jała się po jednym dniu. Jestem szczęśliwa, bo do tej pory musiałam wcześniej zabierać moje rozbrykane dziecko ze szkoły. A teraz może dłużej bawić się, skakać”, to serce rośnie – mówi z uśmiechem pani Katarzyna. Przyznaje, że podobne telefony z podzię-kowaniem za pomoc odbiera również od swoich dorosłych pacjentów. Z każdego jest bardzo dumna.Ma świadomość, że wciąż jeszcze są pacjenci, dla których stomia to wstyd, którzy boją się odrzuce-nia przez otoczenie i nie chcą opowiadać o swo-ich problemach. Dlatego zawsze cieszy się, kiedy odbiera telefon od kogoś, kto usłyszał o niej od znajomego czy członka rodziny, kto przełamuje własny lęk, a kogo życie ona może zmienić na lepsze.Przyznaje też, że długo szukała pracy, dzięki której będzie czuła wiatr w żaglach. Wreszcie znalazła takie zajęcie. – Warto było – mówi. I nie sposób jej nie wierzyć. ■

Profesjonalizm, specjalistyczna wiedza, a także życzliwość i spokój to cechy, które pacjenci bardzo sobie cenią. Dlatego pani Katarzyna Kowalczyk zdobyła sobie ich przychylność i zaufanie.

FOT.

ARCH

IWUM

PRYW

ATNE

dzy i doświadczeniu, kontakt z pacjentami sprawia, że każdy przedstawiciel medyczny z czasem staje się trochę psychologiem. – Kiedy chory opuszcza szpital, zostaje sam ze sobą. Pacjent z Miastka, któ-ry zabieg przeszedł w Gdańsku, nie zawsze może wrócić na swój oddział, by o coś dopytać. Dlatego zdaję sobie sprawę, jak ważny jest kontakt z kom-petentną osobą, która ich wysłucha i pomoże im w ich przeróżnych problemach – przyznaje.

Pomoc dla ciała, porada dla duszyDo wielu pacjentów Katarzyna Kowalczyk dociera po odebraniu telefonów od nich. – Proszą o kon-takt i wsparcie, również psychiczne, o pomoc w do-borze sprzętu, bo np. podcieka treść jelitowa, a oni na wszelki wypadek nie wychodzą z domu, bo boją się reakcji otoczenia. Albo pytają, jak pielęgnować i myć stomię, upewniają się, czy mogą się kąpać, zadają pytania o akcesoria – relacjonuje. Aby lepiej wszystko wytłumaczyć, pokazuje pacjentom wiele zdjęć różnych rodzajów stomii, a także tego, jak może ona wyglądać po zastosowaniu pewnych rozwią-zań. Czasem na rysunku wyjaśnia, jak posypywać ją pudrem czy nakładać pastę uszczelniająco-gojącą. Żeby pacjent czuł się pewniej, zostawia mu instrukcję „krok po kroku”, którą można powiesić np. w łazien-ce przy lustrze i mieć zawsze pod ręką. – Pacjent ma pewność, że gdyby coś się nie udawało, może do mnie zadzwonić i przejdziemy przez wszystkie etapy wspólnie, przez telefon. Jeśli zachodzi taka potrzeba, odwiedzam go jeszcze raz – dodaje. Ale podkreśla też, że jej zalecenia to baza do gromadzenia do-świadczeń przez pacjentów, z których każdy potem wypracowuje własne, optymalne schematy działania.O ile z takimi wskazówkami pacjent może się szybko i sprawnie nauczyć obsługi sprzętu, to często prawdziwym wyzwaniem jest przeko-nanie go, że jego życie wcale nie musi tracić na jakości. – Pacjenci pytają mnie, czy mogą wyjść z domu, a jeśli tak, to na jak długo, czy mogą spotkać się ze znajomymi. Boją się, że odklei im się worek i że – mówiąc wprost – będzie od nich czuć nieprzyjemny zapach. Wiedzą, że muszą pokonać lęk i ja staram się im w tym pomóc – przyznaje pani Katarzyna. Opowiada wtedy o ludziach, którzy żyjąc ze stomią, spotykają się ze znajomymi, mają hobby, chodzą do kina, są nawet w stanie przetańczyć całą noc na balu sylwestrowym. To zawsze działa!

25lat w Polsce

1991–2016

28

INTERNET

Sieć pełna wsparcia Anna Zarębska-

-TutakDziennikarka

zajmująca się tematyką

społeczną Gwałtowne pogorszenie się stanu zdrowia jest dla wielu osób momentem przełomowym. To duża zmiana określająca nie tylko kondycję fizyczną, ale także nastawienie do życia. Aby zmierzyć się z tym, co nowe, warto mieć solidne wsparcie.

Pomocy szukamy u bliskich, lekarzy, w książ-kach i czasopismach. Bogatym źródłem informacji jest także internet. Wystarczy wpisać w wyszukiwarce objawy choro-

by, by po kilku sekundach otrzymać dziesiątki, a bywa, że setki tysięcy stron z wynikami wyszu-kiwania. Co prawda, lekarze przestrzegają przed bazowaniem wyłącznie na danych dostępnych w sieci. – Coraz częściej zdarzają się przypadki, w których osoby chore ograniczają swoje funkcjo-

W internecie możesz znaleźć wiedzę, cenne kontakty oraz pomoc ze strony ludzi, którzy doskonale rozumieją twoje problemy.

FOT.

FOTO

LIA

stomia.pl to adres, który warto zapamiętać. Strona ta zawiera informacje dedykowane zarówno osobom, które przygotowują się do operacji wyłonienia stomii, jak i tym, które już ją przeszły. Dla ułatwienia porady zebrano w dwóch

działach: „Przed zabiegiem. Będę miał stomię” oraz „Po zabiegu. Mam stomię”. Przekazana przystępnym językiem treść, dostarcza wiedzy na temat stomii, przygotowania do operacji, wyboru placówki medycznej, która

ją przeprowadzi, niezbędnego sprzętu, a także codziennego funkcjonowania ze stomią. Na stronie startowej serwisu znajdziemy też numer telefonu 800 120 093 bezpłatnej linii informacyjnej.

To nie koniec świata...

nowanie wyłącznie do internetu w jednym bądź wielu obszarach życia. Zaczynają bardziej ufać opiniom „z sieci” niż lekarzowi prowadzącemu i kwestionują profesjonalne leczenie – zauważa Katarzyna Bogusz-Przybylska, psycholog.

Realna pomocNajlepiej więc potraktować wizyty w internecie jako jeden z przystępnych sposobów na zdobywanie wiedzy. Po pierwsze, o schorzeniu, jego przyczy-

nach i konsekwencjach. Po drugie, na temat do-stępnych sposobów leczenia. Po trzecie, w kwe-stii doboru i użytkowania sprzętu medycznego, kosztów i możliwości jego refundacji. Po czwarte, na temat organizacji pacjenckich, kół i stowa-rzyszeń działających na rzecz chorych, a także różnego rodzaju inicjatyw – kampanii, projektów, akcji – organizowanych z myślą o nich. Po piąte wreszcie: – Pacjenci mają szansę dowiedzieć się więcej na temat samego przebiegu choroby i jej

29

• convatec.pl – kompendium informacji na temat sprzętu i fachowej pomocy medycznej oferowanej przez firmę ConvaTec; na stronie znajdziemy także m.in. aktualne adresy sklepów medycznych ze sprzętem stomijnym w całej Polsce, podpowiedzi, jak przygotować się do operacji wyłonienia stomii oraz jak radzić sobie już po wypisaniu ze szpitala.

• polilko.pl – poza informacjami na temat działalności towarzystwa, jego oddziałów regionalnych i bieżących wydarzeń, na uwagę zasługuje projekt Zwyczajnie Aktywni, którego celem jest „podniesienie umiejętności i kompetencji uczestników projektu poprzez aktywizację społeczną, promocję wolontariatu stomijnego oraz wskazanie możliwości wykorzystania wiedzy i doświadczenia zawodowego w dalszej aktywności życiowej”.

• ptps.pl – serwis przeznaczony dla pielęgniarek stomijnych, jednak pacjenci znajdą w nim wiele interesujących informacji na temat stomii.

• stomicy.org – poza działem „Wszystko o stomii", w którym znajdziemy wskazówki, jak pielęgnować różne rodzaje stomii (w fałdzie, wklęsłą płaską, zarastającą, zapadniętą itp.) zamieszczono tu też przydatne adresy i telefony, forum, na którym osoby ze stomią dzielą się swoimi codziennymi radościami i troskami, a także... instrukcję udzielania pierwszej pomocy.

• stomia.info.pl – cenne informacje na temat stomii i j-pouch, czyli zbiornika jelitowego, nazywanego również zespoleniem jelitowym.

kaz może być też inspiracją do założenia własne-go dziennika online. Taka autoterapia naprawdę działa, a przy tym przynosi wiele korzyści innym osobom zmagającym się z podobnymi problemami.

Przełamane tabuW internecie znajdziemy też wiele publikacji obala-jących mity i stereotypy na temat życia ze stomią. A zwłaszcza ten, że tzw. normalne życie kończy się po operacji. Liczne historie chorych i ich bli-skich pokazują, że po okresie rekonwalescencji, przy regularnym monitorowaniu stanu zdrowia i przestrzeganiu zaleceń pooperacyjnych można wrócić do znaczącej większości wcześniejszych aktywności, w tym pracy zawodowej, hobby, upra-wiania sportu oraz życia towarzyskiego. W internecie istnieją też blogi z poradami dla kobiet ze stomią, które chciałyby zajść w ciążę, a także dla rodziców, którzy dowiadują się, że ich nowo narodzone dziecko musi mieć wyłonioną stomię. Blogerzy dzielą się swoimi wrażeniami z bliższych i dalszych podróży, a także wypadów w góry, na narty czy na miejscowy basen. Za pośrednictwem blogów organizowane są również różne spotka-nia, np. młodych stomików. To tylko przykłady, które można mnożyć. Kto szuka, ten z pewnością znajdzie – zarówno praktyczne wskazówki, jak i szczere psychiczne wsparcie. Warto znich skorzystać. ■

Gdzie warto zajrzeć?

leczenia dzięki licznym profesjonalnym portalom, forom dyskusyjnym oraz dyskusjom internautów – mówi Katarzyna Bogusz-Przybylska. Poprzez historie osób, które znalazły się w po-dobnym do naszego położeniu, które dzielą się swoim doświadczeniem, zamieszczając wpisy na forach internetowych, zakładając strony poświę-cone chorobie lub tworząc blogi o swoim życiu z chorobą, czujemy się pewniej w nowej sytuacji.

Ze stomią za pan bratJeśli dotąd sądziliśmy, że operacja wyłonienia sto-mii i codzienne z nią funkcjonowanie to tematy niszowe, internet szybko wyprowadza nas z błę-du. Po wpisaniu w wyszukiwarkę Google słowa „stomia” uzyskujemy 217 000 wyników. Jeśli za-mieścimy frazę „życie ze stomią”, otrzymamy 48 700 wyników, zaś „stomia leczenie” – 42 300 wyników. A to dopiero początek, bo możliwych kombinacji jest bardzo wiele („stomia przyczy-ny”, „stomia jelita grubego”, „stomia pielęgnacja”, „stomia dieta”, „stomia forum”, „stomia czasowa” – to tylko niektóre z haseł). Warto regularnie odwiedzać fachowe strony po-święcone chorobie (patrz ramka: Gdzie zajrzeć). Swoistym uzupełnieniem medycznej wiedzy są zaś blogi i fora internetowe prowadzone przez osoby ze stomią bądź dla nich przeznaczone (patrz ramka: Przydatne linki). Ich optymistyczny prze-

Porada eksperta

25lat w Polsce

1991–2016

Dzięki internetowi można poznać metody leczenia, znaleźć doświadczonych specja-listów, robić zakupy czy zamawiać gotowe posiłki. Mogłoby się wydawać, że to cudow-ne rozwiązanie dla każdego, kto nie może bądź nie chce opuszczać mieszkania, kto stracił ochotę, by spotykać „żywych” lu-dzi. Jednak warto pamiętać, że przesada w każdej dziedzinie niesie zagrożenia. Pokusa odcięcia się od świata może zdominować działania prowadzące do powrotu do zdro-

wia. Zakupy przez internet, rozmowy przez Skype’a czy na czacie pomagają ukryć to, z czym trudno nam sobie poradzić. Dlatego warto korzystać z internetu tam, gdzie jest to konieczne, ale nie ograniczać się wyłącz-nie do tego źródła kontaktu ze światem. Jak mawiał Elliot Aronson – człowiek jest istotą społeczną. Nie zapominajmy więc, że żadna, nawet najbardziej wstydliwa, choroba nie przekreśla nas jako pełnowartościowego członka społeczeństwa.

Katarzyna Bogusz-Przybylska – pracuje z kobietami, które chcą zaakceptować siebie i odzyskać radość z życia. Prowadzi blog Babskie Tabu, gdzie inspiruje do wzmacniania poczucia własnej wartości i brania życia w swoje ręce.

FOT.

ARCH

IWUM

PRYW

ATNE

30

LISTY OD CZYTELNIKÓW

Oczywiście, że powinna pani poinformo-wać o tym lekarza. Nie wiem, jak długi jest u pani odcinek jelita od żołądka do stomii, ale najwyraźniej niewystarczający do tego, aby tabletki się rozpuściły. Tym samym substancja czynna nie wchłania się, co za-burza proces leczenia, gdyż leków jest za mało lub przyswajane są w nieodpo-wiednich proporcjach. Lekarz prowadzący musi wiedzieć, że pacjent ma stomię! Trze-

ba będzie w porozumieniu z nim zmienić postać leku, np. na czopki (o ile jest zacho-wana odbytnica, a sądzę że tak), zastrzyki dożylne lub domięśniowe. W grę wchodzi również zamiana lekarstwa na inne, o po-dobnym działaniu, lecz szybciej rozpusz-czalne. Lekarz może też rozważyć rozkru-szanie czy rozpuszczanie przyjmowanych przez panią tabletek – o ile producent do-puszcza taką możliwość.

Niezmienianie worka będzie skutkować roz-wojem bakterii, które stopniowo zainfekują urostomię. Warto zmieniać worek także dlate-go, by na bieżąco oceniać stan urostomii i re-agować na otarcia, zmiany zapalne itp.Jeśli chodzi o worki do stomii jelitowych, spra-wa wygląda podobnie. W kolostomii mamy do czynienia z wydzieliną w praktyce odpo-wiadającą kałowi. W ileostomii zaś treść jest płynna i, co ważne, bardziej drażniąca niż kał, bo zawiera enzymy rozkładające białka czy tłuszcze. Długotrwały kontakt takiej substan-cji ze skórą powoduje stan zapalny, nadżerki,

krwawienia i zakażenia, gdyż – zwłaszcza w kale – bytują miliony bakterii. Dla ileo- i urostomii zaleca się sprzęt dwu-częściowy ze wskazaniem na płytkę pla-styczną, często convex przy stomii płaskiej lub wklęsłej. Płytki utrzymują się do 4–5 dni i doskonale zabezpieczają skórę. Sprzęt jednoczęściowy należy wymieniać częściej ze względu na jego szybsze zużycie. Wy-dłużanie zalecanego czasu noszenia sprzę-tu (np. poprzez płukanie worka) może po-wodować nieprzyjemny zapach oraz ryzy-ko uszkodzenia naskórka.

Podczas wymiany worka przy ileostomii część leków, które przyj-muję, znajduje się w woreczku. Czy powinnam o tym powiedzieć swojemu lekarzowi?

Marta z Częstochowy

Jakie problemy mogą się pojawić, jeśli przy urostomii nie zmie-nia się worka codziennie? I jak to wygląda w przypadku kolo- oraz ileostomii?

Jerzy z Mrągowa

Stomia a przyjmowanie leków

Konsekwencje braku codziennej wymiany worka

Raczej nie ma takich przeciwwskazań. Masaż rehabilitacyjny czy leczniczy po-winien zawsze zlecać lekarz, a wykony-wać doświadczony rehabilitant. Stomia musi być zabezpieczona workiem pod-czas zabiegu, najlepiej wymienionym tuż przed jego rozpoczęciem. Należy też uprzedzić fizjoterapeutę o istnieniu stomii. Dzięki temu będzie on miał możliwość dobrania odpowiednich ro-dzajów masażu, a także takiego ułoże-nia pani ciała, ażeby podczas masowa-nia nie doszło do podrażnienia lub uszkodzenia stomii. Proszę też pamię-tać, żeby podczas leżenia w pozycji na brzuchu kontrolować zawartość worka (jest to ważne zwłaszcza przy ileostomii), aby nie doszło do jego prze-pełnienia, rozszczelnienia i wycieku tre-ści jelitowej na zewnątrz.

Czy mając stomię, mogę korzystać z masaży, np. kręgosłupa, czy też są jakieś przeciwwskazania? Maria z Siedlec

Masaż ciała przy wyłonionej stomii

Na listy odpowiadadr n. med. Wojciech Szczęsny

dr n. med. Wojciech Szczęsny

Oddział Kliniczny Chirurgii Ogólnej,

Gastroenterologicznej, Kolorektalnej

i Onkologicznej, Szpital im. dr. Jana Biziela

w Bydgoszczy

ConvaTec Polska Sp. z o.o.Al. Armii Ludowej 26, 00-609 Warszawa, tel. (22) 579 66 50, fax (22) 579 66 44

www.convatec.pl, www.stomia.pl, dzial.pomocy@convatec.com Bezpłatna linia informacyjna: 800 120 093

© 2016 ConvaTec Inc.

Nowa strona www.convatec.pl

• nowoczesna i przejrzysta; • praktyczne informacje i wskazówki jak żyć ze stomią; • pełne informacje o produktach ConvaTec; • kalkulator stomijny – łatwo obliczysz ile i które produkty

możesz odebrać w ramach limitów; • również na smartfony i tablety.

32

INFORMACJE

SPRZĘT STOMIJNY CONVATEC OFERUJĄ PONIŻSZE SKLEPY MEDYCZNE

Woj. dolnośląskie

Bielawa 58-260 Sklep Med. ARKMED ul. 1-go Maja 31A, tel. 74 817 60 67Bielawa 58-260 Sklep Med. BE-MED ul. Szkolna 2, tel. 792 671 026Bolesławiec 59-700 Sklep Med. MIR-MED ul. Grunwaldzka 4, tel. 75 735 10 80Bolesławiec 59-700 Sklep Med. MIR-MED ul. Jeleniogórska 4, tel. 75 610 35 03Dzierżoniów 58-200 Sklep Med. ARKMED ul. Piłsudskiego 8, tel. kom. 661 180 218Głogów 67-200 Sklep Med. KORIM ul. Kościuszki 15A, tel. 76 835 01 02Jawor 59-400 Sklep Med. EMAG ul. Staszica 12, tel. 76 870 71 06Jelenia Góra 58-500 Sklep Med. MEDYK ul. Groszowa 9, tel. 75 764 61 55Kamienna Góra 58-400 Sklep Med. MEDYK ul. Broniewskiego 24, tel. 75 744 61 10Legnica 59-220 Sklep Med. EMAG Szpital Wojewódzki ul. Iwaszkiewicza 5, tel. 76 721 11 66Legnica 59-220 Sklep Med. EMAG ul. Gwiezdna 35/9, tel. 76 854 21 13Lubań 59-800 Sklep Med. VENA-MED ul. Wąska 2A, tel. 75 721 40 48Lubin 59-300 Sklep Med. EMAG ul. Sikorskiego 54, tel. 76 724 96 16Lwówek Śląski 59-600 Sklep Med. MIR-MED (teren przychodni), ul. Morcinka 7, tel. 75 782 57 22Strzelin 57-100 Sklep Med. MEDUS ul. Brzegowa 18, tel. 71 393 69 00Świdnica 58-100 Sklep Med. ARKMED ul. Siostrzana 23, tel. kom. 661 180 218Wałbrzych 58-300 Sklep Med. MEDITEK ul. Moniuszki 35, tel. 74 842 30 85Wrocław 50-227 Sklep Med. STOM-MED ul. Kleczkowska 9, tel. 71 321 52 22Wrocław 53-110 Sklep Med. MEDUS ul. Ślężna 189-191 lok. 1, tel. 71 302 75 74Wrocław 51-319 Sklep Med. INTERMEDICA ul. Sycowska 6B, tel. 71 789 33 55Wrocław 53-333 Sklep Med. ORTMEDICA ul. Powstańców Śl. 122, tel. 71 367 00 48Wrocław 50 -073 Sklep Med. MEDICA HUMANA ul. św. Antoniego 36/38, tel. 71 344 81 20, faks 71 344 81 22Wrocław 50-335 Sklep Med. CEZAL SA ul. Sienkiewicza 42/44, tel. 71 322 53 30Wrocław 53-413 Sklep Med. REMEDIUM pl. Hirszfelda 16/17, tel. 71 333 25 45Ząbkowice Śl. 57-200 Sklep Med. MEDUS pl. 1-go Maja 8E, tel. 74 810 09 85Zgorzelec 59-900 Sklep Med. VENA-MED ul. Broniewskiego 27, tel. 75 775 00 62

Woj. kujawsko-pomorskie

Bydgoszcz 85-171 Sklep Med. MEDICA HUMANA ul. Wojska Polskiego 15/12, tel. 52 375 21 00Bydgoszcz 85-950 Sklep Med. ART-MED ul. Słowackiego 1, tel. 52 322 01 13Bydgoszcz 85-796 Sklep Med. NZOZ LEŚNA ul. Czerkaska 22 (bud. przychodni), tel. 52 341 20 66Grudziądz 86-300 Szpitalny Sklep Med. ul. Rydgiera 15/17, tel. 56 641 35 62Inowrocław 88-100 Sklep Med. ORTOMEDICA ul. Dworcowa 55, tel./faks 52 353 24 94 Kowalewo 87-410 Sklep Med. FHU OL-MA Justyna Jeszka pl. 700-lecia 26/2, tel. kom. 607 488 198Strzelno 88-320 Sklep Med.ORTOMEDICA SCIlona Kędzierska, Małgorzata Zielińska ul. Kolejowa 3, tel. 52 511 48 58Toruń 87-100 Sklep Med. ART-MED ul. Uniwersytecka 17, pok. 13 (parter przy rentgenie), tel. 56 611 99 40Tuchola 89-500 Sklep Med. AKSEL-MED ul. Pocztowa 4, tel. 52 334 53 00Wąbrzeźno 87-200 Sklep Med. FHU OL-MA Justyna Jeszka ul. Ojca Bernarda 7F, tel. 607 488 198Więcbork 89-410 Sklep Med. AKSEL-MED ul. Mickiewicza 26, tel. 52 389 62 56Włocławek 87-800 Sklep Med. ART-MED ul. Kilińskiego 7, tel. 54 231 19 81Żnin 88-400 OTOMEDICA Sklep i Wypożyczalnia Sprzętu Medycznego ul. Żytnia 2P, tel. kom. 786-234-663

Woj. lubelskie

Biała Podlaska 21-500 Sklep Med. MEDICUS ul. Brzeska 32, tel. 83 342 62 30Chełm 22-100 Sklep Med. MEDICUS ul. Reformacka 28, tel. 82 565 07 53Krasnystaw 22-300 Sklep Med. MEDICUS ul. Plac 3-go Maja 16A, tel. 82 576 19 45Kraśnik 23-200 Sklep Med. MEDICUS ul. Narutowicza 24, tel. 81 821 00 69Lublin 20-094 Sklep Med. MEDICUS ul. Lubartowska 64/66, tel. 81 743 35 51Lublin 20-089 Sklep Med. MEDICUS ul. Biernackiego 12/9, tel./faks 81 748 38 77Łuków 21-400 Sklep Med. MEDICUS pl. Narutowicza 3, tel. 25 798 34 22Puławy 24-100 Sklep Med. MEDICUS ul. Piłsudskiego 89, tel. 81 887 70 42Tomaszów Lubelski 22-600 Sklep Med. MEDICUS ul. Gen. Andersa 5, tel. kom. 609 200 882

Włodawa 22-200 Sklep Med. MEDICUS ul. Rynek 4, tel. 82 572 53 79Zamość 22-400 Sklep Med. MEDICUS ul. Partyzantów 7, tel. 84 638 72 13

Woj. lubuskie

Gorzów Wlkp. 66-400 Sklep Med. LIFE ESKULAP ul. Dekerta 1 (obok szpitala), tel. 95 733 16 38Kożuchów 67-120 Sklep Med. ALLMED ul. Szprotawska 21/15, tel. kom. 537 739 305Świebodzin 66-200 Sprzęt Reh.-Med. PLUS ul. Głogowska 6C, tel. 68 477 19 02Świebodzin 66-200 Sklep Med. CREATIVE VIEW ul. Łąki Zamkowe 12, tel. 68 458 55 44Wschowa 67-400 Sklep Med. KORIM, ul. Cicha 7B, tel. 65 540 21 37Zielona Góra 65-044 Sklep Med. ESKULAP, Poliklinika MSWiA, II piętro, gab. 220, ul. Wazów 42, tel. 68 452 78 20Żary 68-200 Sklep Med. ESKULAP ul. Moniuszki 2, tel. 68 470 65 72

Woj. łódzkie

Łódź 91-425 Sklep Med. AKSEL-MED ul. Północna 42 (Szpital MSWiA), tel. 42 634 15 02Łódź 93-189 Sklep Med. MEDICA HUMANA Cross Medica 2 ul. Przybyszewskiego 32/34, tel. 42 646 87 35, tel. kom. 728 252 690 Łódź 93-173 Sklep Med. PRO-MED ul. Lecznicza 6, tel. 42 682 57 61, 682 66 35Łódź 91-803Sklep Med. APUSul. Marynarska 6A, tel. 42 640 68 84, faks 42 640 68 44Łódź 90-427 NZOZ Centrum Medyczne al. Kościuszki 48, tel. 42 636 98 11, 42 636 98 12Łódź 90-612 Sklep Med. AKSON ul. Gdańska 57A, tel. 42 630 84 09Piotrków Tryb. 97-300 Sklep MEDAGO ul. Targowa 2, tel. 44 715 07 75Radomsko 97-500 Sklep Med. EXPERT MED ul. Stodolna 2, tel. 44 680 96 99, tel. kom. 608 639 238Radomsko 97-500 Sklep Med. EXPERT-MED ul. Przedborska 15, tel./faks 44 680 96 99, tel. kom. 608 639 238Rawa Maz. 96-200 Apteka ARKA ul. Polna 2B, tel. 46 815 00 27Tomaszów Maz. 97-200 Sklep Med. ORT-REH ul. Niska 14, tel. 44 725 72 49Skierniewice 96-100 Sklep Med. AKSON ul. Kopernika 5, tel. 46 833 28 58

Woj. małopolskie

Bochnia 32-700 Sklep Med. PANACEUM ul. Świętokrzyska 3, tel. 14 611 50 95Brzesko 32-800 Sklep Med. ORT-MED ul. Kościuszki 67, tel. 14 686 27 20Brzesko 32-800 Sklep Med. M&M ul. T. Kościuszki 68, tel. 790 328 190Chrzanów 32-500 Sklep Med. PETRUS ul. Sokoła 10, tel. 32 623 42 73Gorlice 38-300 Salon LIFE CARE GL+ ul. Sienkiewicza 36, tel. 18 354 92 12Kraków 31-115 Sklep Med. MEDICA HUMANA Cross Medica 2, ul. Pawia 34, tel. 12 422 10 51Kraków 31-115 Sklep Med. FARMED ul. Garncarska 18, tel. 12 422 87 00Kraków 31-115 Sklep Med. SAMARYTANKA ul. Garncarska 9/1, tel. 12 422 99 00 wew. 239Kraków 30-900 Sklep Med. SAMARYTANKA os. Słoneczne 8, tel. 12 643 65 70Kraków 30-638 Sklep Med. SAMARYTANKA ul. Białoruska 15, tel. 12 265 74 87Kraków 31-202 Salon LIFE CARE GL+ ul. Prądnicka 35/37, tel. 12 416 25 19Kraków 30-039 Salon LIFE CARE GL+ ul. Pomorska 1, tel. 12 429 63 93Kraków 31-826 Salon LIFE CARE GL+ os. Złotej Jesieni 1, tel. 12 64 68 741, 12 64 82 698Myślenice 32-400 Sklep Med. ARSMED ul. Słowackiego 35, tel. kom. 691 130 200Nowy Sącz 33-300 Salon LIFE CARE GL+ ul. Kazimierza Wielkiego 4, tel. 18 443 47 18Nowy Sącz 33-300 Sklep Med. ul. Piotra Skargi 2, tel. 18 444 17 58, tel. kom. 722 044 222Nowy Sącz 33-300 Sklep Med. KAMED+ ul. Śniadeckich 3, tel. 18 542 63 59, tel. kom. 502 156 343Olkusz 32-300 Sklep Med. MEDIX ul. Króla Kazimierza Wielkiego 36, tel. kom. 501 152 801Oświęcim 32-600 Sklep Med. SANITEKS ul. Dąbrowskiego 18B, tel. 33 842 30 65Sucha Beskidzka 34-200 Sklep Med. EURO-MED ul. Szpitalna 22, tel. 33 872 32 33Tarnów 33-100 Salon LIFE CARE GL+ al. Matki Boskiej Fatimskiej 17, tel. 14 627 82 35Tarnów 33-100 Sklep Med. TARMED ul. Okrężna 4A, tel. 14 626 98 66Wadowice 34-100 Salon LIFE CARE GL+ ul. Karmelicka 5, tel. 33 873 12 94Wadowice 34-100 Sklep Med. PHUP ALEX, ul. Trybunalska 12, tel. 33 823 22 311

Woj. mazowieckie

Ciechanów 06-400 Sklep Med. MARABUT ul. Sienkiewicza 32, tel. 23 672 20 92Ciechanów 06-400 Sklep Med. ALL-REH ul. Gwardii Ludowej 23/11, tel. kom. 504 235 769, tel. 23 672 04 65Gostynin 09-500 Sklep Med. CREATIVE VIEW ul. Armii Krajowej 16, tel. 24 263 65 77Grodzisk Mazowiecki 05-825 Sklep Med. ORTIKON ul. Grunwaldzka 4A (wejście od ul. Sadowej), tel. 22 734 40 96Ostrołęka 07-410 Mazowiecki Szpital Specjalistyczny ul. Jana Pawła II 120A, blok A, III piętro, pok. 351, tel. 29 765 23 38, tel. kom. 781 777 900Płock 09-400 Wojewódzki Szpital Zespolony, Zakład Usprawniania Leczniczego, gab. 3 ul. Medyczna 19, tel. 24 364 62 87Płońsk 09-100 Sklep Med. ALL-REH (przy rezonansie magnetycznym) ul. Sienkiewicza 7, tel. kom. 507 944 989Przasnysz 06-300 Sklep Med. (na terenie szpitala) ul. Sadowa 9, tel. 29 753 44 53, tel. kom. 504 250 717Pułtusk 09-100 Sklep Med. ALL-REH (1 piętro, obok poradni chirurgicznej) ul. Teofila Kwiatkowskiego 19, tel. kom. 518 529 779Radom 26-600 Sklep Med. ZTM STYMAT, ul. Giserska 4, tel. 48 365 11 88Siedlce 08-110 Sklep Med. PHU ANTA ul. Czerwonego Krzyża 21, tel./faks 25 644 92 80Warszawa 00-864 Sklep Med. MEDICA HUMANA ul. Krochmalna 32A, tel. 22 890 03 01Warszawa 03-462 Sklep Med. MEDICA HUMANA Cross Medica 2 ul. Jagiellońska 50/326, tel. 22 670 17 00, 22 670 04 10Warszawa 02-495 Sklep Med. PHU ANTA ul. Bohaterów Warszawy 8, tel. 22 252 90 92

Woj. opolskie

Brzeg 49-300 Sklep Med. REHABMED ul. Huberta 5, tel. 77 416 76 75Kędzierzyn-Koźle 47-220 Sklep Med. REHABMED ul. Racławicka 20, tel. 77 482 66 10Krapkowice 47-300 Sklep Med. REHABMED ul. Jagiellońska 29, tel. 77 446 07 00Nysa 48-313 Sklep Med. REHABMED ul. Bohaterów Warszawy 21, tel. 77 433 95 85Olesno 46-300 Sklep Med. REHABMED ul. Klonowa 3, tel. 34 350 95 09Opole 44-005 Sklep Med. REHABMED ul. Książąt Opolskich 33, tel. 77 453 22 44

Sprzęt stomijny dostępny jest w rekomendowanych cenach katalogowych ConvaTec w większości wymienionych poniżej sklepów (patrz: adresy sklepów na niebieskim tle). Zawsze warto sprawdzić ceny na stronie internetowej www.convatec.pl poprzez dostępny tam kalkulator sprzętu stomijnego. Dzięki temu mogą Państwo upewnić się, że otrzymują największą ilość sprzętu stomijnego ConvaTec przysługującego w ramach refundacji.

33

SPRZĘT STOMIJNY CONVATEC OFERUJĄ PONIŻSZE SKLEPY MEDYCZNE

Opole 45-061 Sklep Med. REHABMED Wojewódzkie Centrum Onkologii, bud. Pulmonologii ul. Katowicka 66A, tel. 77 441 61 35Prószków 46-060 NZOZ SANATIS ul. Zamkowa 5, tel. kom. 728 334 315Strzelce Opolskie 47-100 Sklep Med. MEDIREHAB ul. Krakowska 47, tel. 77 550 04 43

Woj. podkarpackie

Rzeszów 35-060 Sklep Med. AKME MEDICA ul. Słowackiego 11, tel./faks 17 852 82 77Rzeszów 35-073 Salon LIFE CARE GL+ pl. Wolności 12, tel./faks 17 852 49 22, 852 88 10Rzeszów 35-215 Sklep Med. MED-PARTNER ul. Marszałkowska 15, tel/faks 17 852 69 40, tel. kom. 508 391 411

Woj. podlaskie

Białystok 15-270 Sklep Med. MEDICA ul. Wojskowa 4/2, tel. 85 652 46 66Białystok 15-305 Sklep Med. MEDICA HUMANA Paulina Bójko, ul. Waszyngtona 32/U01, tel. 85 746 15 60Suwałki 16-400 Sklep Ortopedyczno-Rehabilitacyjny DOMIN-MED ul. Patli 30 (boczna Witosa), tel. 87 565 78 81, tel. kom. 665 281 884

Woj. pomorskie

Chojnice 89-600 Sklep Med. PROMEDICA ul. Leśna 10, tel. 52 395 67 97Chojnice 89-600 Sklep Med. pl. św. Jerzego 1, tel. 52 3951970Gdańsk 80-850 Sklep Med. MEDICA HUMANA ul. Rajska 14A-B, tel. 58 309 10 71Gdańsk 80-214 Sklep Med. ORTOMAX ul. Smoluchowskiego 17, tel. 58 344 38 94Gdynia 81-463 Sklep Med. ORTOMAX ul. Legionów 165, tel. 58 622 12 19Kartuzy 83-300 Sklep Med. ul. Gdańska 7, tel. kom. 500 053 847Kościerzyna 83-400 Sklep Med. ORTOMAX Szpital Specjalistyczny ul. Piechowskiego 36, tel. 58 686 04 96Malbork 82-200 NZOZ CHIR-MED ul. J. Słowackiego 2, tel. 55 267 05 39Słupsk 76-200 Sklep Med. ESKULAP ul. Wojska Polskiego 22, tel. 59 842 27 28Słupsk 76-200 Sklep Med. ESKULAP ul. Kopernika 28, tel. 59 841 34 27Słupsk 76-200 Sklep Med. POD SŁOWIKIEM ul. Jana Pawła II 1, tel. 59 846 86 18, tel. kom. 606 385 568Starogard Gdański 83-200 NZOZ CHIR-MED ul. Kościuszki 43, tel. 58 563 30 72

Starogard Gdański 83-200 Sklep Med. Ola-Med. al. Jana Pawła II 4C, tel. 664 966 260Wejherowo 84-200 Sklep Med. AKSEL-MED ul. 10 Lutego 1, tel. 58 677 55 56

Woj. śląskie

Bielsko-Biała 43-300 Sklep Med. HAS-MED ul. Młyńska 20, tel. 33 812 31 79Bielsko-Biała 43-300 Sklep Med. POLIMED ul. Wyzwolenia 18, tel. 33 816 40 61 wew. 208Bielsko-Biała 43-300 DAGMED Specjalistyczny Sklep Zaopatrzenia Medycznego ul. Batorego 5, tel. 33 819 22 08Bielsko-Biała 43-300 Sklep Med. ORTHO-PHARMA ul. Dworkowa 2, tel. 33 819 39 24 Chorzów 41-500 Sklepy Ortoped.-Med. REMED ul. Katowicka 80, tel. 32 241 7579Chorzów 41-506 Sklep Med. RELAKS ul.Batorego 15, tel.32 348 82 52Bytom 41-902 Sklep Med. PLAST-MED ul. Wrocławska 3, tel.32 386 03 28Cieszyn 43-400 Sklep Med. DAGMED ul. Bobrecka 30A, tel. 33 851 46 65Cieszyn 43-400 Sklep Med. FHU DAGMED Szpital Śląski przy wejściu głównym ul. Bielska 4 (od ul. Chrobrego), tel. 33 851 20 70, 33 852 05 11 w. 577Częstochowa 42-200 Sklep Med. ABC CHOREGO ul. Warszawska 13, tel. 34 324 73 01Częstochowa 42-200 PPHU TYTAN ul. Dekabrystów 33, tel. 34 325 53 35Częstochowa 42-200 Sklep Med. SALONIK AMAZONKA al. Najświętszej Maryi Panny 53, tel. 34 368 22 21Dąbrowa Górnicza 41-300 Sklep Med.-Ortoped. ul. Dąbrowskiego 18, tel. kom. 509 731 401Dąbrowa Górnicza 41-300 Sklep Med.-Zielarski (Szpital Miejski), ul. Szpitalna 13, tel. 32 261 79 11 bezpł. infolinia: 800 169 009Gliwice 44-100 Sklep Med. INTER-MED ul. Bohaterów Getta Warszawskiego 1, tel. 32 231 93 14Jastrzębie Zdrój MediMax Specjalistyczny Sklep Zaopatrzenia Medycznego al. Jana Pawła II 7 (budynek szpitala), tel. 32 478 44 51Jastrzębie Zdrój 44-335 Sklep Zaopatrzenia Medycznego RELAKS ul. 1 Maja 8, tel. 32 473 82 19Jaworzno 43-609 Sklep Med. ABE ul. Farna 12, tel. 32 616 34 54Katowice 40-009 Sklep Med. MEDICA HUMANA Cross Medica 2 ul. Warszawska 13 tel. 32 256 82 35, tel. kom. 500 836 529Katowice 40-833 Sklepy Ortoped.-Med. REMED ul. Sławka 5, tel. 32 353 90 40

Katowice 40-009 Sklep Med. PLASTER ul. Warszawska 40, tel. 32 253 54 56Katowice 40-832 Sklep Med. Plast-MED ul. 3-go Maja 11, tel.32 781 53 33Kłobuck 42-100 Sklep Med. ABC-CHOREGO ul. 11 Listopada 4, tel. kom. 600 023 202 Racibórz 47-400 Sklep Med. MEDYK ul. Ocicka 4, tel. 32 414 90 27Racibórz 47-400 Sklep Med. REHMED ul. Ocicka 51, tel. 32 417 84 85Ruda Śląska 41-709 Sklep Med. ul. Markowej 7, tel./faks 32 243 50 08Rybnik 44-200 Sklep Med. REHMED ul. Sobieskiego 11, tel. 32 423 54 90Rybnik 44-200 Sklep Med. PROM-MED ul. Miejska 11, tel. 32 433 12 43Rybnik 44-200 Sklep Med. RELAKS ul. Piastów 21, tel. 32 422 62 31Siemianowice Śląskie 41-100 Sklepy Ortoped.-Med. REMED ul. Jana Pawła II 1, tel. 32 765 97 19Świętochłowice 41-600 Sklepy Ortoped.-Med. REMED ul. Katowicka 31A, tel. 32 245 86 16Tychy 43-100 Sklep Med. AKMED al. Niepodległości 5, tel. 32 227 53 77Wodzisław Śląski 44-300 Sklep Ziel-Med. ZIOŁO-LEK ul. 26 Marca 51, tel. 32 455 68 50Wodzisław Śląski 44-300 Sklep Ziel-Med. ZIOŁO-LEK, ul. Kubsza 10, tel. 32 456 07 53Wodzisław Śląski 44-300 Sklep Med. RELAX, ul. Jana Pawła II 8, tel. 32 454 52 00Zabrze 41-800 Sklep Med. AB MEDICA ul. 3 Maja 47, tel. 32 273 05 05Zabrze 41-800 Sklep Med. PLAST-MED, ul. Wolności 312, tel.32 373 32 22Zawiercie 42-400 Sklep Med. MEDYK ul. gen. Sikorskiego 22, tel. 32 670 60 00Zawiercie 42-400 Sklep Med. ul. Towarowa 22, tel./faks 32 671 03 08, bezpł. infolinia: 800 108 180Żory 44-240 Sklep. Med. LIFE+ Sp. z o.o. ul. Dolne Przedmieście 5, tel. 32 733 14 12Żory 44-240 Sklep Med. RELAKS ul. Męczenników Oświęcimskich 12, tel. 32 475366

Woj. świętokrzyskie

Busko-Zdrój 28-100 Sklep Med. ORTOMEDIC ul. Batorego 2A, tel. 41 378 34 17, tel. kom. 695 122 554Kielce 25-734 Sklep Med. ORTOMEDIC ul. Artwińskiego 1, tel. 41 367 15 40, tel. kom. 669 970 580Kielce 25-014 Sklep Med. LIFE+ Sp. z o.o. ul. Żelazna 22, tel. 41 343 71 24, tel. kom. 695 120 395

Kielce 25-516 Sklep Internetowy al. IX Wieków Kielc 2A/3 tel. 41 343 71 24, tel. kom. 661 619 610Końskie 26-200 Sklep Med. ORTOMEDIC ul. Gimnazjalna 41B, tel. 41 372 44 65, tel. kom. 669 970 360Ostrowiec Św. 27-400 Sklep Med. al. Jana Pawła II 5C, tel. kom. 661 616 576Sandomierz 27-600 Sklep Med. ORTOMEDIC ul. Schinzla 13, tel. 15 864 75 83, tel. kom. 697 068 627Skarżysko-Kamienna 26-110 Sklep Med. ORTOMEDIC ul. Szpitalna 1, tel. 41 252 47 96, tel. kom. 697 068 617Starachowice 27-200 Sklep Med. ORTOMEDIC ul. Radomska 70, tel. 41 275 19 20, tel. kom. 663 901 017Staszów 28-200 Sklep Med. ORTOMEDIC ul. 11 Listopada 78, tel. 15 864 13 24, tel. kom. 697 068 618Włoszczowa 29-100 Sklep Med. ul. Żeromskiego 28, tel. kom. 697 072 163

Woj. warmińsko-mazurskie

Biskupiec 11-300 Sklep Med. LEMAR ul. Armii Krajowej 8, tel. 89 526 58 85Elbląg 82-300 Sklep Med. ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE pl. Dworcowy 1, tel. 55 233 58 49Elbląg 82-300 Sklep Med. MEDART ul. Morszyńska 54, tel. 55 233 77 79Ełk 19-300 Sklep Med. ORTOMEDICA ul. Chopina 11 m. 2, tel. 87 610 94 95Ełk 19-300 Sklep Med. REHABILITACJA ul. Mickiewicza 10B, tel. 87 732 81 51 wew. 19Nidzica 12-100 Sklep Med. LEMAR ul. Traugutta 10F, tel. 89 307 07 02Olsztyn 10-434 Sklep Med. LEMAR ul. Żołnierska 19, tel. 89 526 08 49, tel. kom. 506 006 481Olsztyn 10-228 Sklep Med. LEMAR w Szpitalu MSW ul. Wojska Polskiego 37, tel. 89 320 02 10Olsztyn 10-684 Sklep Med. LEMAR ul. Wańkowicza 5, tel. 89 526 07 69Olsztyn 11-041 Sklep Med. LEMAR ul. Dworcowa 28, tel. 89 539 90 41Olsztyn 10-552 Sklep Med. MEDICA HUMANA ESKULAP ul. Kościuszki 84D, tel. 89 527 41 10 tel. kom. 500 200 282Olsztyn 10-513 Sklep Med. ŻONKILE ul. Kopernika 30, tel. kom. 501 601 662Olsztynek 11-015 Sklep Med. BLADORTOL ul. Kościuszki 6D, tel. kom. 795 516 715

Ostróda 14-100 Sklep Med. BLADORTOL ul. Czarnieckiego 19 lok. A, tel. 89 642 14 05

Woj. wielkopolskie

Chodzież 64-800 Sklep Med. Halina Lubawy ul. Boczna 6, tel. 67 281 03 61Gniezno 62-200 Centrum Med. SALOMED ul. Wolności 4A, tel. 61 425 00 12 Kalisz 62-800 Sklep Med. ul. Poznańska 58, tel. 62 760 10 22Konin 62-023 Sklep Med. ASMED ul. Dworcowa 4, tel. kom. 730 170 234Konin 62-500 Sklep Med. ASMED ul. Szpitalna 43, tel. kom. 661 679 854Leszno 64-100 Sklep Med. ESKULAP ul. Jackowskiego 9, tel. kom. 663 700 815 Nowy Tomyśl 64-300 Sklep Med.-Reh. PROMED ul. Szpitalna 10, tel. kom. 661 244 135Ostrów Wielkopolski 63-400 Sklep Med. NASZE ZDROWIE ul. Partyzancka 25/2, tel. 62 730 09 25, tel. kom. 693 169 633Piła 64-920 Sklep Med. LUBA ul. Batalionów Chłopskich 9, tel. 67 213 20 21Poznań 60-371 Sklep Med. MEDICA HUMANA MAG-STOM ul. Międzychodzka 10/39, tel. 61 867 96 50Poznań 61-867 Sklep Med. AVANGARDA ul. Garbary 2, tel. 61 852 25 22Rawicz 63-900 Sklep Med. ALTEA ul. Grunwaldzka 44, tel. 65 546 10 17Słupca 62-400 Sklep Med. KASIA ul. Sikorskiego 1, tel. 63 275 23 00 wew. 373Szamotuły 64-500 Sklep Med. AN-MED ul. Dworcowa 16A, tel. 61 292 58 38Śrem 63-100 Sklep Med. EURO-MED ul. 1 Maja 5 boks 3, tel. kom. 603 403 001Środa Wielkopolska 63-000 Punkt Refundacji ESKULAP ul. Czerwonego Krzyża 2, tel. 61 285 01 93

Woj. zachodniopomorskie

Kamień Pomorski 72-400 Sklep Med. MEDI-CAL ul. Szpitalna 10, tel. 91 382 40 58Kołobrzeg 78-100 Punkt Sprzedaży K-ORT ul. Łopuskiego 40D, tel. 94 354 55 43Koszalin 75-529 Zakład Sprzętu Ortopedycznego K-ORT ul. Piłsudskiego 74/1, tel. 94 345 01 56, tel. kom. 696 096 546 Trzebiatów 72-320 Sklep Med. MEDI-CAL ul. Wojska Polskiego 39, tel. 91 852 56 40, tel. kom. 882 083 087Szczecin 71-470 Sklep Med. MEDICA HUMANA, STOMIA-MED, ul. Arkońska 42, tel./faks 91 454 06 04Świdwin 78-300 Punkt Sprzedaży K-ORT ul. Wojska Polskiego 22C, tel. kom. 602 539 563

Sprzęt stomijny dostępny jest w rekomendowanych cenach katalogowych ConvaTec w większości wymienionych poniżej sklepów (patrz: adresy sklepów na niebieskim tle). Zawsze warto sprawdzić ceny na stronie internetowej www.convatec.pl poprzez dostępny tam kalkulator sprzętu stomijnego. Dzięki temu mogą Państwo upewnić się, że otrzymują największą ilość sprzętu stomijnego ConvaTec przysługującego w ramach refundacji.

25lat w Polsce

1991–2016

34

INFORMACJE

ADRESY PORADNI STOMIJNYCH I PIELĘGNIARSKICH PUNKTÓW KONSULTACYJNYCH

Woj. dolnośląskie

Dolnośląskie Centrum Onkologii,Poradnia Stomijna,pl. Hirszfelda 1253-413 WrocławBudynek H, 2 piętro, p. 205Czynna w każdy wtorekw godz. 15–17Poradnia jedynie dla pacjentów operowanych w tej placówce.Opiekun: piel. Ewa Obuszkotel. kom. 603 672 269

Wojewódzki SzpitalSpecjalistyczny, Poradnia Stomijna,ul. Kamieńskiego 73A51-124 WrocławCzynna w każdy wtorekod godz. 15Opiekun: piel. Anna Śmiżewskatel. kom. 781 827 328

Ośrodek Diagnostyki OnkologicznejPoradnia dla Chorych ze Stomiąprzy Poradni Onkologicznej,ul. Andersa 459-220 LegnicaKierownik poradni: dr Andrzej Haptel. 76 855 09 41, 76 855 55 17

Woj. kujawsko-pomorskie

Szpital Wojewódzki im. Biziela, ul. Ujejskiego 7585-168 Bydgoszcztel. 52 365 57 79

Poradnia ChirurgicznaSzpital Uniwersytecki,ul. M. Skłodowskiej-Curie 985-094 BydgoszczKierownik poradni:dr Wojciech SzczęsnyCzynna w czwartkiw godz. 11.30–13tel. 52 585 43 78

Pielęgniarski PunktKonsultacyjny dla Osób ze StomiąMEDICA HUMANA,ul.. Wojska Polskiego 15/1285-171 Bydgoszcztel.. 52 375 21 00

Pielęgniarski Punkt Konsultacyjnydla Osób ze StomiąSklep Med. ART-MEDul. Uniwersytecka 1787-100 Toruńtel. 56 611 99 40

Woj. lubelskie

Poradnia Stomijno-Proktologicznaz Pracownią Endoskopową Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej,ul. dr. K. Jaczewskiego 720-090 Lublintel. 81 747 75 11

Woj. małopolskie

Poradnia Chirurgii Proktologicznej Szpital Miejski Specjalistycznyim. Gabriela Narutowicza, ul. Prądnicka 35-3731-202 Kraków Kierownik poradni: dr Adam Korczyńskitel. 12 416 22 66

Pielęgniarski Punkt Konsultacyjnydla Osób ze StomiąSzpital Specjalistycznyim. Stefana Żeromskiego,os. Na Skarpie 6631-913 KrakówOpiekun: Dorota Jesionka-Kukla – piel. stomijnatel. kom. 889 402 924

Szpital Skawina Sp. z o.o.im. Stanley DudrickaPoradnia Stomijna,ul. Tyniecka 1532-050 Skawinatel. 12 444 65 26, 12 444 65 26, wew. 1

Pielęgniarski Punkt Konsultacyjny dla Osób ze StomiąCentrum Medyczne ESKULAP,ul. Marii Dąbrowskiej 24, os. Zielone33-100 TarnówOpiekun: mgr piel. Teresa Sztyler – certyfikowana piel. stomijnatel. 14 624 00 43

Woj. mazowieckie

Pielęgniarski Punkt Konsultacyjnydla Osób ze StomiąSklep Med. ORTIKON,ul. Grunwaldzka 4A(wejście od ul. Sadowej)05-825 Grodzisk Maz.tel. 22 734 40 96

SPZOZ Wojewódzki Szpital ZespolonyPoradnia Proktologiczno-Stomijna,ul. Medyczna 1909-400 PłockKierownik poradni: dr Mariusz Obrębskitel. 24 364 62 84

Pielęgniarski Punkt Konsultacyjnydla Osób ze Stomią(obok Sklepu Med. ALL-REH),ul. Sienkiewicza 709-100 Płońsktel. 23 672 04 65tel. kom. 504 235 769

Szpital Bielański, Pawilon HPoradnia Stomijna,ul. Cegłowska 8001-809 WarszawaKierownik poradni:prof. dr hab. n. med.Marek Szczepkowskitel. 22 569 04 70

Pielęgniarski Punkt Konsultacyjnydla Osób ze Stomią CROSS MEDICA 2,ul. Jagielońska 5003-462 Warszawatel. 22 670 17 00

Poradnia Stomijna Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie,ul. W. K. Roentgena 502-781 WarszawaGabinet 05, Przychodnia, Poziom -1,Czynna w poniedziałki i czwartki w godz. 10–14tel. 22 546 29 12

Woj. opolskie

Opolskie Centrum Onkologii,ul. Katowicka 66 45-060 Opole,Kierownik poradni:dr Aleksander Sachanbiński,tel. rej. 77 44 160 04, tel. poradnia 77 441 60 17

Woj. podlaskie

Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Akademii MedycznejPoradnia Stomijna,ul. Waszyngtona 15A15-274 BiałystokKierownik poradni:dr Fabian Kamińskitel. 85 746 85 73

Poradnia Stomijna przy Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym,ul. Skłodowskiej-Curie 2615-950 Białystok

Kierownik poradni:dr n. med. Jacek Lewandowskitel. 85 748 83 82

Woj. podkarpackie

Poradnia Stomijna,al. J. Piłsudskiego 3135-074 Rzeszówtel. 17 852 82 77www.poradniastomijna.pl

Woj. pomorskie

Gabinet Stomijnyprzy Poradni Chirurgii Ogólnej Gdański Uniwersytet Medyczny,ul. Smoluchowskiego 17 80-214 GdańskCzynny w środy w godz. 12–14

Szpital Morski im. PCK Gdynia,ul. Powstania Styczniowego 181-519 Gdyniatel. 58 699 83 45Czynny w środyw godz. 10.30–14.30

Pielęgniarski Punkt Konsultacyjnydla Osób ze StomiąSzpital Specjalistyczny,ul. Leśna 1089-600 ChojniceOpiekun: piel. Andrzej Piotrowskitel. kom. 606 462 654

Woj. śląskie

Poradnia Proktologiczna i Stomijna przy Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym nr 5,pl. Medyków 141-200 SosnowiecKierownik poradni:prof. dr hab. med. Jacek Starzewskitel. 32 36 82 733

Przyszpitalna Poradnia Stomijna, ul. Wyzwolenia 1843-300 Bielsko-Białatel. 33 816 40 61

Woj. świętokrzyskie

Świętokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach,Poradnia Stomijnaul. Artwińskiego 125-734 KielceKierownik poradni:dr Wojciech Korejbatel. 41 367 15 40

Woj. warmińsko-mazurskie

Szpital MSWiA,ul. Wojska Polskiego 3710-342 OlsztynKierownik poradni:dr Grażyna Kuciel-Lisieckatel. 89 539 85 20

Woj. wielkopolskie

Wielospecjalistyczny Szpital Miejski im. Józefa StrusiaPoradnia Proktologiczna i Stomijna,ul. Szwajcarska 361-285 Poznańtel. 61 873 90 66

Szpital Kliniczny nr 2Poradnia Stomijna,ul. Przybyszewskiego 4960-355 Poznańtel. 61 869 15 69

Szpital Wojewódzki w PoznaniuPoradnia Proktologiczna i Stomijna,ul. Juraszów 7/1960-479 PoznańKierownik poradni: dr Jacek Listel. 61 821 22 43

Wielkopolskie Centrum Onkologii, Poradnia Stomijna,ul. Garbary 1561-866 PoznańKierownik poradni:dr Bohdan Kaczmarczyktel. 61 885 05 79

Wojewódzki Szpital ZespolonyPoradnia dla Chorych ze Stomią,ul. Kardynała S. Wyszyńskiego 162-510 Koninkierownik poradni:dr Jarosław Długosztel. 62 245 44 89

Woj. zachodniopomorskie

Pielęgniarski Punkt Konsultacyjnyul. Jana Pawła II 42(wejście od ul Śląskiej, I p)70-415 Szczecintel. 667 309 712Czynny w każdą czwartą środę miesiąca sw godz. 11–15

35

Stomia w interneciewww.co nva tec.plPro fe sjo nal ny ser wis in ter ne to wy firmy ConvaTec po święco ny sto mii. Prze zna czo ny dla osób ze sto mią, le ka rzy i pie lęgnia rek. Część ser-wi su do ty czy także le cze nia prze wle kłych ran. www.stomia.plStrona dedykowana pacjentom przed operacją wyłonienia stomii, ale i dla osób, które mają stomię i wciąż szukają odpowiedzi na nurtujące ich pytania. www.po lil ko.plStrona Pol skiego To wa rzy stwa Stomijnego POL-ILKO. www.sto mia.in fo.plPry wat na, bardzo bogata w treści, polska stro na poświęcona sto mii.stomiaswidnica.ukryta.plStrona stowarzyszenia „Życie” ze Świdnicy.www.osto my in ter na tio nal.orgAn glo ję zycz na stro na towarzystwa IOA. www.osto my .fsnet.co.ukAn glo ję zycz na stro na poświęcona głów nie kolostomii.

Kluby osób ze stomią1. NOWY SĄCZ – Jan Woźniak, ul. Brzeziny 8A, 33-300 Nowy Sącz, tel. 18 443 96 54, tel. kom. 514 333 766. Miejsce spotkań ul. Kościuszki 24, I piętro w każdy pierwszy czwartek miesiąca o godzinie 16.2. PIŁA – Ewa Sowińska, ul. Jagiellońska 11, 64-920 Piła, tel. 67 214 16 54.3. RACIBÓRZ – Klub Stomika przy Szpitalu Rejonowym, ul Gamowska 3, Beata Wysoczańska-Skroban, tel. kom. 603 256 816 4. WARSZAWA – Dorota Kaniewska, Ośrodek „Nowolipie“, ul. Nowolipie 25B, 01-011 Warszawa. Spotkania w każdą ostatnią środę miesiąca, w godz. 13–15 w ośrodku „Nowolipie".5. ZABRZE BISKUPICE – Szpital Miejski ul. Zamkowa 4, spotkania w budynku Dyrekcji Szpitala (każdy drugi wtorek miesiąca)

Stowarzyszenia stomijne1. Pomorskie Stowarzyszenie StomijneJerzy Szabowicz, 84-240 Reda, ul. Elizy Orzeszkowej 8, tel. kom. 665 128 6932. Dolnośląskie Stowarzyszenie Stomijnedr Krystyna Kuchtyn, 51-340 Wrocław, ul. Skłodowskiej-Curie 66, tel. 71 361 16 943. Tow. Opieki nad Chorymi ze Stomią „Życie”Rozalia Bąba, 58-100 Świdnica, ul. Długa 33, tel. kom. 889 568 3274. Łódzkie Stowarzyszenie StomijneHalina Wilk, ul. Bartoka Beli 51 m. 19, 92-533 Łódź, tel. kom. 668 300 529

Polskie Towarzystwo Stomijne POL-ILKOZarząd Główny: Andrzej Piwowarski (OR Kraków) – prezes, Dorota Kaniewska (OR Warszawa) – wiceprezes, Barbara Krakowska (OR Płock) – sekretarz, Ryszard Lisek (OR Katowice) – skarbnik, - Jolanta Matalewska (OR Szczecin) – członek zarząduSiedziba: Polskie Towarzystwo Stomijne POL-ILKO, ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 PoznańAdres do korespondencji: Andrzej Piwowarski, ul. Zagumnie 81, 32-440 Sułkowice, tel. kom. 660 479 242, e-mail: polilko@polilko.pl. Strona internetowa: www.polilko.pl; e-mail: polilko@polilko.pl

Od dzia ły re gio nal ne (adresy do korespondencji):1. BIAŁYSTOK – siedziba: ul. Świętojańska 22/1 (Centrum Współpracy), 15-950 Białystok,

kontakt: Danuta Skutnik, tel. kom. 604 967 220, adres domowy: ul. Pułkowa 5/75, 15-143 Białystok e-mail: bialystok@polilko.pl.

2. BYDGOSZCZ – adres korespondencyjny: Jan Łosiakowski, ul. Leszczyńskiego 111/34, 85-137 Bydgoszcz, tel. kom. 787 131 278, e-mail: bydgoszcz@polilko.pl

3. CZĘSTOCHOWA – siedziba: HOSP-MED, ul.. Armii Krajowej 12/30, 42-202 Częstochowa, kontakt: mgr Irena Sikora-Mysłek, tel. 34 343 58 57, tel. kom. 514 600 222, e-mail: czestochowa@polilko.pl

4. GORZÓW WIELKOPOLSKI – adres korespondencyjny: Mirosława Pękosz, ul. Widok 24/51, 66-400 Gorzów Wielkopolski, tel. dom. 95 725 80 00, tel. kom. 501 704 906, e-mail: gorzow@polilko.pl

5. KATOWICE – siedziba: ul. Kopernika 14, 40-064 Katowice, kontakt: Ewa Sienicka, tel. kom. 602 838 082, e-mail: esienicka@tlen.pl

6. KIELCE – siedziba: ul. Artwińskiego 3C, 25-734 Kielce. Adres korespondencyjny: Eugeniusz Kotlarski, ul. Jana Nowaka Jeziorańskiego 137/3, 25-433 Kielce, tel. dom. 41 331 87 06, tel. kom. 517 467 597, e-mail: kielce@polilko.pl

7. KONIN – siedziba: ul. 11 Listopada 9, 62-500 Konin. Adres korespondencyjny: Stanisław Stencel, Grochowy 59, 62-574 Rychwał, tel. dom. 63 248 36 17, e-mail: konin@polilko.pl

8. KOSZALIN – adres korespondencyjny: Kwiryn Buzalski, ul. M. Karłowicza 46B/1, 75-563 Koszalin, tel. kom. 693 581 103, e-mail: koszalin@polilko.pl

9. KRAKÓW – adres korespondencyjny: Grażyna Włodarczyk, ul. Stachiewicza 17/102, 31-303 Kraków, tel. kom. 502 338 436, e-mail: krakow@polilko.pl

10. LUBLIN – adres korespondencyjny: Stanisław Majewski, 21-017 Łęczna, ul. Obrońców Pokoju 11/VI, tel. kom. 501 593 945, e-mail: lublin@polilko.pl

11. OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI – siedziba: ul. H. Sienkiewicza 70, 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski. Adres korespondencyjny: Zofia Skrok, ul. Polna 37/72, 27-400 Ostrowiec Świętokrzyski, tel. kom. 502 576 025, e-mail: ostrowiec@polilko.pl

12. PŁOCK – adres korespondencyjny: Barbara Krakowska, ul. Wyszyńskiego 27/37, 09-500 Gostynin, tel. kom. 606 217 126, e-mail: plock@polilko.pl

13. POZNAŃ – adres korespondencyjny: Alicja Smolarkiewicz, Poznań, os. Lecha 18/30, tel. dom. 61 877 77 36, tel. kom. 600 696 178 e-mail: poznan@polilko.pl

14. RZESZÓW – siedziba i adres korespondencyjny: ul. Słowackiego 11, 35-304 Rzeszów. Maria Sanecka, tel. kom. 723 113 863, tel. 13 469-82-05, e-mail: rzeszow@polilko.pl

15. SŁUPSK– siedziba: Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej VESALIUS, ul. Sienkiewicza 5, 76-200 Słupsk, Katarzyna Wyrzykowska, tel. kom. 608 303 454, e-mail: slupsk@polilko.pl

16. SZCZECIN – siedziba: Al. Jana Pawła II 36, 70-453 Szczecin. Adres korespondencyjny: Jolanta Matalewska, ul. Chodkiewicza 1/15, 70-344 Szczecin, tel. kom. 667 309 712, e-mail: szczecin@polilko.pl

17. TARNOBRZEG – adres korespondencyjny: Zygmunt Bogacz, ul. Sandomierska 85, 39-432 Gorzyce, tel. dom. 15 836 25 91, tel. kom. 694 312 007, e-mail tarnobrzeg@polilko.pl

18. TARNÓW – siedziba: ul. Najświętszej Marii Panny 3, 33-100 Tarnów. Adres korespondencyjny: Danuta Sajdak, ul. M. Dąbrowskiej 24/7, 33-100 Tarnów, tel. kom. 501 207 246, e-mail: tarnow@polilko.pl

19. WARSZAWA – siedziba: Szpital Bielański Oddz. Chirurgii Ogólnej, ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa, pawilon H, pok. 232, tel. 22 569 03 34. Adres korespondencyjny: Dorota Kaniewska, al. Niepodległości 37/141 m. 38, 02-570 Warszawa, tel. kom. 691 739 924, e-mail: warszawa@polilko.pl

20. WŁOCŁAWEK (zawieszony) – adres korespondencyjny: Włodzimierz Mańkowski, ul. Kaliska 83A/13, 87-800 Włocławek, tel. kom. 601 897 009, e-mail: wloclawek@polilko.pl

21. ZIELONA GÓRA – siedziba: ul. Zyty 26, 65-046 Zielona Góra. Adres korespondencyjny: Waldemar Maniak, ul. Zielonogórska 61, 67-100 Nowa Sól, tel. dom. 68 387 52 39, tel. kom. 503 477 045, e-mail: zielonagora@polilko.pl

Limity na sprzęt stomijnyRozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 grudnia 2013 r. (Dz.U. 2013 r. poz 1565)

określa miesięczne limity kwot na sprzęt stomijny:

• kolostomia: 300 zł • ileostomia: 400 zł • urostomia: 480 zł

Sprzęt stomijny jest refundowany w 100 proc. dla wszystkich osób ze stomią w ramach powyższych limitów miesięcznych.

25lat w Polsce

1991–2016

© ConvaTec Polska Sp. z o.o. 2016

WSPIERAMY CIĘ W ŻYCIU ZE STOMIĄ BY BYŁO ŁATWIEJSZEW firmie ConvaTec nieustannie staramy się tworzyć nowe rozwiązania produktowe, by codziennie poprawiać jakość Twojego życia. Staramy się, by nasze wsparcie w zakresie prawidłowego zaopatrzenia stomii, dawało Ci możliwość wyboru spośród najbardziej zaawansowanych technologicznie produktów. Chcemy byś żył pełnią życia. W poczuciu bezpieczeństwa i komfortu.

Chcesz dowiedzieć się więcej o nas i o naszych produktach? Zadzwoń!

Bezpłatna linia informacyjna

800 120 093

MOGĘżyć pełnią życia