Pierwsze Kroki w SEE Electrical Expert

Kwiecień 2006 IGE+XAO Polska sp. z o.o.

Plac Na Stawach 3, 30-107 Kraków

2 0.

COPYRIGHT © 1986-2006 IGE+XAO Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną a także kopiowanie na nośniku filmowym, magnetycznym

lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji

Kraków, kwiecień 2006

3 SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 4 2. Instalacja programu 7 2.1. Podstawowe informacje o wymaganiach programu SEE 7 2.2. Instalacja programu SEE 7

3. Przedstawienie programu 13 3.1. Edytor Schematów 14 3.2. Edytor Szaf 14 3.3. Eksplorator projektów 14 3.4. Eksport, Import DXF 15 3.5. Edytor Listew 15 3.6. Zestawienia i spisy rysunków 15 3.7. Katalog Aparatów 15 3.8. Edytor Symboli i Edytor Aparatów 16 3.9. Przygotowanie programu do pracy 16

4. Prosty przykład rysunkowy 17 4.1. Wyjaśnienie podstawowej terminologii 17 4.2. Założenie Projektu 18 4.3. Kreślenie schematu 22 4.4. Wstawianie połączeń 29 4.5. Wstawianie symboli 31 4.6. Kopiowanie schematu. Przenoszenie numeru połączenia 43 4.7. Wykorzystanie bloków 46 4.8. Numerowanie połączeń 49 4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew 51 4.10. Zestawienia aparatów, spis rysunków 59 4.11. Wydruki rysunków 62

5. Edytor Symboli 63 6. Modyfikacja Arkuszy Formatowych 71 7. Konfiguracja programu 78 7.1. Konfiguracja pisaków 78 7.2. Typy kresek 79 7.3. Parametry wydruku 80

1. Wprowadzenie Program SEE Electrical Expert jest skierowany do projektantów branży elek-trotechniki i automatyki (SOFTWARE FOR ELECTRICAL ENGINEERING). Publika-cja zawiera instrukcje dotyczące instalacji programu SEE Electrical Expert Grupy IGE+XAO oraz ćwiczenie ułatwiające rozpoczęcie pracy z progra-mem wzbogacone objaśnieniami. Przedstawia ona również w skrócie naj-ważniejsze możliwości wspomagania kreślenia schematów.

Przedstawienie operacji wykonywanych w trakcie użytkowania programu wymaga zastosowania następującej konwencji:

Edycja ���� Zmień ���� Symbol ���� Numery zacisków ♦ Dla przedstawienia polecenia wybranego z menu, tak jak to pokazuje (Rys. 1.1).

♦ Wyróżnienie nawiasem – <Zamknij> – dla pokazania zatwierdzenia operacji w oknie dialogowym przyciskiem lub przycisku na klawiaturze (Rys. 1.2),

1.Wprowadzenie 5

♦ Wyróżnienie pogrubionym tekstem – Numery zacisków – dla nazw okien dialogowych lub zakładek oraz etykiet w oknach dialogowych – Zacisk 4 (Rys. 1.3).

Rys. 1.1 Wybór polecenia z menu programu

Rys. 1.2 Przyciski w oknie dialogowym

6 1.Wprowadzenie

Rys. 1.3 Okno dialogowe

2.1. Instalacja programu SEE 7

2. Instalacja programu 2.1. Podstawowe informacje o wymaganiach programu SEE Oto konfiguracja komputera, który zapewni wydajną i komfortową pracę z programem:

♦ Procesor Intel Pentium 4 1,5 GHz; ADM Althlon XP ♦ Pamięć operacyjna co najmniej 512 MB RAM; ♦ Dysk twardy 40 GB Ultra ATA/100 ♦ Typowa karta grafiki (np. z serii GeForce2) ♦ Dobry monitor 17” lub większy ♦ Nagrywarka CD ROM; ♦ Windows NT SP6, Windows 2000 lub Windows XP; ♦ Ploter lub drukarka zarządzane przez system Windows. ♦ Mysz Microsoft lub kompatybilna;

2.2. Instalacja programu SEE Program SEE możemy zainstalować na komputerach wyposażonych w sys-tem operacyjny Windows NT SP6, Windows 2000 lub Windows XP. Osoba instalująca program powinna posiadać uprawnienia administratora kompute-ra, na którym jest instalowany program i posiadać odpowiednie prawa do-stępu do dysku przeznaczonego dla programu. Związane jest to z ko-niecznością uruchomienia obsługi klucza sprzętowego. Aby zainstalować program należy postępować w następujący sposób: 1. Włączyć komputer. Jeżeli komputer pracuje, należy pozamykać wszystkie pracujące w systemie Windows programy.

2. Włożyć płytę CD do napędu. Automatycznie włączy się ekran startowy programu instalacyjnego. Klikamy na przycisku <Instalacja>.(Rys. 2.1).

8 2.Instalacja programu

Uwaga! Jeżeli płyta CD zostanie włożona do napędu przed uruchomieniem systemu

operacyjnego lub opcja automatycznego startu programów z płyty CD została wyłączona, to instalację należy uruchomić ręcznie. Należy uruchomić program launch.exe znajdujący się bezpośrednio na płycie CD.

3. W kolejnym oknie (Rys. 2.2) potwierdzamy chęć zainstalowania progra-mu – klikamy przycisk <Zainstaluj program>.

4. W oknie Witamy klikamy na przycisk <Dalej>. W kolejnym wyświetlonym oknie można wybrać typ instalacji programu (Rys. 2.3). Klikamy na przyci-sku <Standard>. W przypadku wybrania opcji <Dostosuj> istnieje możli-wość wybrania składników instalowanego programu, zainstalowania klucza zabezpieczającego lub sterowników ODBC. Używanie tej opcji instalacji za-

Rys. 2.1 Okno powitania instalacji programu SEE

2.2. Instalacja programu SEE 9 lecane jest dla zaawansowanych użytkowników lub w przypadku potrzeby dodania poszczególnych składników.

5. Wyświetlane jest okno (Rys. 2.4) pozwalające na wybór katalogu, do które-go zostanie zainstalowany program. Po naciśnięciu przycisku <Dalej> pro-gram instalowany jest na dysku.

6. Następnie wyświetlane jest okno pozwalające na wybór folderu, w którym będzie zainstalowany skrót do programu, standardowo jest to „See Elec-trical Expert 2005 – Grupa IGE+XAO”, możemy też wprowadzić inną, własną nazwę.

Rys. 2.2 Instalacja programu

10 2.Instalacja programu

Rys. 2.3 Okno wyboru typu instalacji

Rys. 2.4 Okno wyboru ścieżki instalacji

2.2. Instalacja programu SEE 11 7. Program pyta czy zainstalować Visual Basic for Applications. Dodatek ten jest niezbędny do uruchomienia modułu VBA (Programming). Umożliwia on pisanie własnych makr przyspieszających pracę w programie.

8. Jeżeli wybraliśmy instalowanie VBA pojawia się poniższe okno, w którym klikamy na <Next> i w kolejnym oknie <Finish>:

9. Restartujemy komputer. 10.Jeśli przy pierwszym uruchomieniu programu pojawia się okno (Rys. 2.5), należy ustawić ścieżki dostępu do projektów i środowiska.

12 2.Instalacja programu

Uwaga! Zaznaczanie opcji Zapisuj projekty wyłącznie w ... umożliwia szybsze uruchamianie Eksploratora projektów ponieważ program nie przeszu-kuje dysków lokalnych i otoczenia sieciowego a jedynie wybrany katalog projektów (z podkatalogami).

Rys. 2.5 Wybór środowiska programu SEE

2.2. Instalacja programu SEE 13

3. Przedstawienie programu Program SEE Electrical Expert uruchamiamy wybierając odpowiedni skrót z Menu Start. Uprzednio należy upewnić się czy w złączu LPT1 (lub USB) znajduje się klucz pozwalający użytkować oprogramowanie.

♦ Uruchamiamy program poleceniem Start ���� Programy ���� See Electrical Expert 2005 – Grupa IGE+XAO ���� See Electrical Expert 2005 (Rys. 3.1). Program przy pierwszym uruchomieniu zgłasza się oknem Rysunek po-

zwalającym przejść do dowolnego modułu. Kolejne uruchomienie programu powoduje otwarcie ostatnio używanego edytora oraz projektu, na którym pracowaliśmy.

Poszczególne moduły programu odpowiadają kolejnym etapom przygo-towywania dokumentacji a także służą do zarządzania programem i dosto-sowania go do naszych potrzeb.

Rys. 3.1 Uruchamianie programu

14 3.Przedstawienie programu 3.1. Edytor Schematów Jest to edytor graficzny, w którym rysujemy graf połączeń, wstawiamy i opi-sujemy symbole. Jest to podstawowy i najczęściej używany moduł, za po-średnictwem którego wprowadzamy na rysunki techniczne najwięcej infor-macji i możemy wykonać najwięcej operacji. W edytorze tym są także dostępne polecenia wykorzystujące Programy CAE, pozwalające na zautomatyzowanie wprowadzania informacji na sche-maty. Możemy automatycznie przenumerowywać połączenia, nadawać oznaczenia a także otrzymywać adresy krosowe pomiędzy symbolami o tym samym oznaczeniu (np. cewki i jej zestyki). Umożliwia także zaprojektowanie rysunku „Synoptyka” (Plik ���� Nowy schemat ���� opja Synoptyka ���� <OK>) odzwierciedlającego połączenia pomiędzy obiektami użytymi w projekcie. Jest to wystarczające do automa-tycznej generacji listew oraz kabli. Synoptyka umożliwia użycie zadeklaro-wanych na rysunku zacisków kabli bezpośrednio na schematach zasadniczych. Znajdując się w edytorze schematów, otwieramy inne edytory wybierając:

♦ Plik ����Nowy schemat ���� opcja Szafa ���� <OK> 3.2. Edytor szaf Ten moduł pozwala nam na wykonanie zabudowy szaf na podstawie wpro-wadzonych w Edytorze Schematów elementów. W kodzie katalogowym aparatów zawarta jest informacja o ich wymiarach i jak będą przedstawione w szafie. Jednostką pracy są milimetry, możemy określić dowolną skalę do wydruku.

♦ Plik ���� Nowy projekt (lub Otwórz projekt) 3.3. Eksplorator projektów Umożliwia nam przede wszystkim stworzenie nowego, bądź otwarcie już istniejącego projektu. Projekt taki ma strukturę bazy danych tak więc nie jest możliwe wyodrębnienie w nim pojedynczych rysunków. Następną istotną, możliwą do przeprowadzenia operacją, jest archiwizacja i dearchiwizacja projektu. Zalecamy systematyczne wykonywanie archiwizacji aby zabezpieczyć się przed przypadkową utratą danych. Ponadto możemy kopiować schematy z innego projektu a także dokonać naprawy projektu poprzez jego reindeksację.

3.4. Katalog Aparatów 15 ♦ Plik����Importuj... (lub Eksportuj pliki DXF/DWG)

3.4. Eksport, Import DXF Program służy do zapisu i odczytu rysunków w formacie *.dxf i *.dwg. Możliwy jest jednoczesny zapis jednego lub wielu rysunków wykonanych w SEE do pojedynczego pliku *.dxf lub *.dwg.

♦ Przetwarzanie����Otwórz listwę lub złącze 3.5. Edytor Listew Kolejnym, ważnym modułem jest Edytor Listew. Za jego pomocą możemy znacznie skrócić czas konieczny do przygotowania rysunku zacisków mon-tażowych. Możemy przesuwać, sortować, numerować zaciski. Efektem koń-cowym pracy w Edytorze Listew jest wygenerowanie schematów montażowych, obrazujących połączenia pomiędzy listwami i pomiędzy lis-twami a aparatami.

♦ Przetwarzanie����Generuj zestawienia (lub Tworzenie spisów rysunków) 3.6. Zestawienia i spisy rysunków Program tworzy zestawienia na podstawie informacji zawartej na schema-tach. Automatycznie generowane tabele są dołączane jako integralna część dokumentacji. Program posiada również możliwość wygenerowania zesta-wienia bezpośrednio na drukarkę.

♦ Środowisko ���� Katalog aparatów 3.7. Katalog Aparatów Katalog Aparatów umożliwia połączenie wizerunku graficznego urządze-nia, czyli symbolu z jego opisem technicznym. Program ten obsługuje i po-zwala stworzyć od podstaw bazę danych zawierającą najważniejsze z pun-ktu widzenia użytkownika informacje. Należą do nich: wymiary zewnętrzne, oznakowanie i przeznaczenie zacisków, parametry techniczne, dane wyt-wórcy oraz kod katalogowy danego produktu. Trzeba zaznaczyć, że pewna i poprawnie wprowadzona informacja w Katalogu Aparatury stwarza moż-liwość znacznej poprawy szybkości tworzenia dokumentacji.

16 3.Przedstawienie programu ♦ Środowisko ���� Otwórz symbol (lub Otwórz widok aparatu)

3.8. Edytor Symboli i Edytor Widoków Aparatów Pierwszy z tych edytorów pozwala na tworzenie symboli. Są to elementy używane przy tworzeniu schematów ideowych, montażowych. Natomiast Edytor Aparatów pozwala na stworzenie widoku czyli pozwala przedstawić jak dany element będzie wyglądał w szafie

3.9. Przygotowanie programu do pracy W dalszej części publikacji znajdują się opisy ćwiczeń, które odnoszą się do wersji instalacyjnej programu. Dla zapewnienia poprawnej interpretacji tek-stu ćwiczeń pożądane jest wykorzystanie takiej właśnie konfiguracji. W przypadku zaistnienia wątpliwości prosimy o kontakt z Serwisem Tech-nicznym (IGE+XAO POLSKA Sp. z o. o., 30-107 Kraków, Plac Na Sta-wach 3, tel. 012 630 30 30, e-mail: serwis@ige-xao.com.pl).

4.1. Wyjaśnienie podstawowej terminologii 17

4. Prosty przykład rysunkowy 4.1. Wyjaśnienie podstawowej terminologii W trakcie opisu pracy z programem będziemy wykorzystywać charaktery-styczną terminologię, którą się on posługuje. Aby uniknąć dwuznaczności i nieporozumień rozpoczniemy od wyjaśnienia podstawowych pojęć.

Do najważniejszych należy Projekt. Jest to katalog (folder), w którym znajduje się zbiór określonych plików zawierających całą informację o rysun-kach i ich zawartości. Projekt jest najszerszym obiektem, na którym pracuje program.

Przez Środowisko rozumiemy wszystkie konieczne dla programu środki do umożliwienia realizacji Projektu. Dany projekt może być tworzony w oparciu o jedno środowisko. Istnieje zdefiniowany pewien minimalny zasób elementów środowiska, który zabezpiecza poprawne użytkowanie prog-ramu. Na środowisko składają się następujące elementy:

♦ zestaw arkuszy formatowych, ♦ zestaw rysunków parametrycznych, ♦ bloki, ♦ symbole i rodziny symboli, ♦ kody katalogowe aparatury, ♦ widoki elementów, ♦ słownik terminów, ♦ czcionki.

Wszystkie elementy środowiska mogą być rozwijane przez użytkownika. Ko-lejno omówimy wymienione nowe terminy. Arkusz formatowy jest to typ rysunku, przy pomocy którego deklaru-jemy obszar roboczy, na którym będziemy rysowali połączenia i symbole, jak również sposób oznaczenia ich położenia na nim. Arkusz formatowy za-wiera także wzorzec tabelki rysunkowej.

18 4.Prosty przykład rysunkowy Rysunek parametryczny to graficzny wzorzec operacji automatyzującej

proces rysowania. Rozróżniamy kilka rodzajów tych rysunków ze względu na operacje których dotyczą.

Bloki powstają przez wybór całego lub fragmentu narysowanego już schematu i zapisanie go pod oddzielną nazwą. Bloki wydatnie przyspieszają kreślenie powtarzających się standardowych rozwiązań. Przechowywane są one w odpowiednim folderze na dysku (przy standardowej instalacji C:\Program Files\See Electrical Expert 2005\See_env\Elec_IEC\Block\).

Symbol reprezentuje od strony graficznej zgodność z określonymi nor-mami elektrycznymi, automatyki i pomiarów czy budowlanymi. Ponadto zaopa-trzony jest w zakończenia pozwalające deklarować połączenia z innymi sym-bolami. Dla zrealizowania funkcji wspomagających projektowanie symbol posiada logikę pozwalającą na relacje z innymi symbolami (cewka – styki, li-stwa – zacisk) i na pobieranie informacji z katalogu aparatury.

Rodzina symboli to grupa symboli przygotowanych do pracy w Edytorze Schematów. Rodzina ma nazwę własną i pozwala na porządkowanie symboli i wyświetlanie ich podglądów, co jest szczególnie istotne, ponieważ skraca czas przeglądania biblioteki.

W programie SEE dostępne są Czcionki w 20 zestawach znaków. Mo-gą one służyć alternatywnie z czcionkami systemowymi do składania opi-sów.

Katalog aparatury to osobny folder, w którym znajdują się zbiory zawie-rające informacje o danych technicznych aparatury.

Widok aparatu to graficzna reprezentacja elementu w Edytorze Elewa-cji. Tworzona jest w Edytorze Aparatów i odzwierciedla rzeczywiste wymiary aparatu.

Słownik terminów umożliwia wykonanie tłumaczenia pomiędzy zdefi-niowanymi w nim językami.

4.2. Założenie Projektu Program SEE automatycznie ustawia się na ostatnio otwieranym projekcie. Jego nazwa i cała ścieżka do niego widoczna jest u dołu okna edytora.

Przystąpimy teraz do założenia projektu przeznaczonego do ćwiczeń. Z menu wybieramy polecenie:

Plik ���� Nowy projekt lub Projekt (w zależności od edytora, w którym się znajdujemy dostępne jest jedno z tych poleceń). Możemy także klik-nąć w ikonę

4.2. Założenie Projektu 19 Pojawia się następujące okno:

♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki na katalogu Katalog projektów. ♦ Z menu kontekstowego wybieramy Nowy projekt. ♦ Pojawia się okno:

Rys. 4.1 Eksplorator projektów

20 4.Prosty przykład rysunkowy

♦ W polu Nazwa projektu wpisujemy pkroki – będzie to nazwa naszego projektu i zarazem nazwa katalogu, w którym przechowywane będą wszystkie dane składające się na projekt.

Mamy do wyboru na początku jedną zakładkę zakładki z projektami mode-lowymi: Elec_iec. Następne zakładki pojawia się jeśli dodamy do programu inne środowisko. Wybór jednej z zakładek wiąże się z wyborem środowiska (symboli, arkuszy formatowych,....), na którym nasz nowy projekt będzie oparty. Do wyboru mamy jeden z 4 modeli (oznaczonych ikoną ) różnią-cych się sposobem oznaczania symboli. Posiadają one już ustaloną struktu-rę i krok projektu. Natomiast przy wyborze ikony Nowy projekt wszystkie te parametry musimy samodzielnie określić.

♦ Zaznaczamy zakładkę Elec_iec i wykonujemy dwuklik na ikonie Nowy projekt .

♦ Pojawia się okno:

Rys. 4.2 Okno tworzenia nowego projektu

Wskazujemy myszką ikonę jednego z projektów

modelowych i naciskamy <Enter> lub wykonujemy na

niej dwuklik

4.2. Założenie Projektu 21

♦ Pojawia się okno Tworzenie projektu (Rys. 4.3), klikamy na <Wła-ściwości>. ♦ Otrzymujemy okno Parametry nowego projektu (Rys. 4.4).

Pole Krok na schemacie należy traktować jak współczynnik skali, od jego wartości zależy wielkość symboli na schematach. Wartości tej, po utworze-niu projektu, nie można zmodyfikować, dlatego warto ją ustawić w odpowia-dający nam sposób.

♦ W polu pozostawiamy wartość 5 ♦ Kolejnym parametrem jest liczba poziomów struktury. Pozwala ona na tworzenie struktury grup i podgrup ułatwiającej zarządzanie rysunkami. Wartość tą ustawiamy na 1.

♦ Ostatnią opcją na tej zakładce jest możliwość wyboru sposobu ozna-czania symboli. Zaznaczamy proste oznaczanie wyłącznie z rdzeniem i numerem kolejnym.

♦ Klikamy na drugiej zakładce – Unikalność i dla wszystkich elementów wybieramy Projekt.

♦ Klikamy <OK>. ♦ Jeśli program sprawdza rysunki parametryczne – w oknie Weryfikacja

Rysunków Parametrycznych klikamy <Zamknij> i w oknie Tworzenie projektu <OK>.

Rys. 4.3 Potwierdzenie utworzenia foldera projektu

22 4.Prosty przykład rysunkowy

4.3. Kreślenie schematu Pojawia się okno Eksploratora schematów tworzyć nowe grupy i sche-maty (Rys. 4.5). W lewej części okna zaznaczamy myszką żółtą ikonę Pro-jekt. W prawej części eksploratora wyświetlane są dane dotyczące projektu (ścieżka dostępu, ilość arkuszy, krok) a także atrybuty projektu (jego nazwa, tytuł, dane klienta, dane firmy).

Rys. 4.4 Parametry ogólne projektu

4.3. Kreślenie schematu 23

Za pomocą pionowego paska przewijania przeglądamy listę atrybutów za-wierających dane o projekcie. Wypełniamy odpowiednie atrybuty projektu:

Numer Projektu 01/03/E Tytuł Projektu 1 Pierwsze kroki Tytuł Projektu 2 w programie SEE

Podane informacje zostaną wyświetlone w tabelce pod rysunkiem. Aby wpi-sać lub edytować zawartość danego atrybutu, ustawiamy kursor w odpowie-dniej linijce i wprowadzamy tekst. Aby nie wpisywać nazwisk osób przy tworzeniu każdego nowego schematu, nazwiska te ustalimy dla całego projektu.

Kreślarz Jan Kowalski

Rys. 4.5 Okno Eksploratora schematów

24 4.Prosty przykład rysunkowy Projektant Piotr Wiciński Sprawdzający Andrzej Wiśniewski

Utworzymy teraz pierwszy schemat.

♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki na żółtej ikonie Projekt i z menu wybieramy Nowa grupa.

♦ Zmieniamy nazwę grupy, wpisując SCHEMATY IDEOWE ♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki na nazwie grupy i z menu wybieramy Nowy schemat (możemy też kliknąć na ikonie ).

♦ Zaznaczamy opcję Schemat (Rys. 4.6) ♦ W oknie Schemat klikamy <Następny> aby nadać kolejny numer schematowi zgodnie z ustawionym sposobem numeracji.

♦ W kolejnym polu wybieramy arkusz formatowy, na którego pod-stawie utworzymy schemat – 1 Arkusz formatowy A3 – tabelka dół � <OK>.

♦ Wypełniamy poniższe atrybuty:

Tytuł Schemat zasadniczy Podtytuł sterowania

Można zauważyć, że do danych schematu zostały przepisane z projek-tu nazwiska osób. W celu otwarcia danego arkusza wskazujemy jego nazwę (lub numer) w le-wej części eksploratora i naciskamy <Enter> lub wykonujemy na nim

Rys. 4.6 Wybór typu, numeru schematu i arkusza formatowe-

go, na którym zostanie wykonamy schemat.

4.3. Kreślenie schematu 25 dwuklik. Możemy także kliknąć na nazwie schematu prawym przyci-skiem myszki i z menu wybrać polecenie Otwórz schemat (Rys. 4.7).

Ukazuje się okno edytora (Rys. 4.8). Możemy wyróżnić w nim następujące części: 1. U góry wyświetla się Pasek Tytułu zawierający numer schematu i jego ty-tół

2. Poniżej wyświetla się rozwijalne Menu Główne edytora umożliwiające wybór wszystkich dostępnych poleceń. Aby wybrać polecenia, należy kliknąć lewym przyciskiem myszy na rozwinięcie menu. Jeśli polecenie jest niedostępne pojawia się w kolorze szarym.

3. Poniżej Menu Głównego znajduje się pasek narzędzi Standardowy. Za-wiera on przyciski uruchamiające wybrane polecenia. Jeżeli wskażemy myszką przycisk, po około sekundzie wyświetlana jest podpowiedź, jakie polecenie jest przez ten przycisk wywoływane. 4. Po lewej stronie umieszczone są paski narzędzi Wstaw i Tryb nadawa-nia oznaczeń.

5. Główną część ekranu stanowi Okno Graficzne służące do tworzenia schematów.

6. Na dole ekranu wyświetla się Pasek Stanu zawierający opis aktualnie wykonywanej funkcji (podpowiedź) i inne dodatkowe informacje.

Rys. 4.7 Otwieranie rysunku do edycji. Opis arkusza

26 4.Prosty przykład rysunkowy Przy przesuwaniu myszki w obrębie Okna Graficznego program wyświetla informację o pozycji kursora. Wyświetlana jest ona w dolnym prawym rogu ekranu – w pasku stanu. Pozycja kursora jest określona względem dolnego lewego rogu rysunku w krokach - jednostkach specyficznych dla SEE, w milimetrach lub w jednostkach podziałki użytkownika. Uwaga! Krok schematowy służy do usprawnienia wstawiania połączeń i symboli.

W naszym projekcie ustawiliśmy go na 5 mm. Oznacza to, że najmniej-szy dopuszczany przez edytor odcinek połączenia, równy 1 krokowi, ma długość 5 mm.

Obszar dostępny do rysowania otoczony jest linijką, na której przedsta-wiona jest szerokość i oznaczenie kolumn zgodne z przyjętą dla projektu podziałką. Ponadto z Oknem Graficznym związane są stałe klawisze funkcyjne:

− <P> aktualna pozycja kursora, a także wprowadzanie współ-rzędnych np. przy rysowaniu obiektów, wstawianiu połączeń,

− <R> wprowadzanie współrzędnych względnych (pomocne np. przy kopiowaniu elementu z określonym odstępem),

− <↑↑↑↑> przesunięcie kursora o krok w górę, − <↓↓↓↓> przesunięcie kursora o krok w dół, − <����> przesunięcie kursora o krok w lewo, − <����> przesunięcie kursora o krok w prawo, − <Enter> zatwierdzenie pozycji kursora, − <PageUp> zwiększenie kroku kursora, − <PageDown> zmniejszenie kroku kursora, − <C> powoduje wyświetlenie podglądu arkusza formatowego, powtórne wciśnięcie powoduje usunięcie podglądu itd.,

− <Spacja> zmiana paska skrótów i wywołanie poleceń Wstaw z Menu Głównego (w chwili użycia klawisza spacji kursor musi znajdować się w Oknie Graficznym),

− <G> poruszanie kursora skokowo po siatce, − <D> poruszanie kursora skokowo z ustalonym krokiem. Ponowione użycie <G> i <D> przywraca poruszanie w trybie wol-nym. Krok kursora siatkę i wygląd możemy ustalić w oknie Para-metry edytora.

♦ Uruchamiamy polecenie Opcje ���� Parametry edytora

4.3. Kreślenie schematu 27

Rys. 4.8 Widok okna Edytora Schematów

28 4.Prosty przykład rysunkowy

Pojawia się okno Parametry edytora.

♦ Przycisk Plik : − Dostępnych jest kilka opcji np. dotyczących nawigacji pomiędzy schematami, zapisu schematu i uruchamiania modułu.

♦ Przycisk Edycja − Zakładka Ogólne

• - opcja ta pozwala na kopiowanie wielo-krotne

• - pozwala włączyć cofnij • - pozwala na określe-nie precyzji wskazywania elementów

− Zakładka Skok kursora • - pozwala przesuwać (lub wstawiać) tekst lub obiekt o dowolną wartość, natomiast symbole i połączenia o wielokrot-ność kroku schemat.

• - kursor przesuwa się zgodnie z ustawieniami siatki (przycisk Widok, zakładka Linijka, siatka).

• - kursor przesuwa się zgodnie z poniżej ustawionymi wartościami.

• Elementy elektryczne – ustawienia dla symboli i połączeń Teksty i obiekty – pozostałe elementy

♦ Przycisk Widok − Zakładka Linijka, siatka

• Linijki – ta sekcja pozwala nam zadecydować czy linijki będą wyświetlane, a jeżeli tak to czy ich skok będzie zgodny z po-działką arkusza formatowego, czy ustalony przez nas.

• Siatka – pozwala określić odstęp siatki i jej wygląd − Zakładka Współrzędne, kursor – pozwala określić w jakich jed-nostkach będą wyświetlane współrzędne kursora i jaki będzie on miał kształt,

4.4. Wstawianie połączeń 29 − Zakładka Arkusz formatowy, symbole – możemy określić czy będzie wyświetlany podgląd arkusza formatowego i sposób wy-świetlania końcówek symboli.

− Zakładka Żyły połączenia - Opcja ta określa przedstawienie graficzne żył przewodów: łuk lub bezier. Można także wybrać typ żył do wyświetlenia.

4.4. Wstawianie połączeń Będziemy teraz wstawiać linie przedstawiające połączenia elektryczne. Uwaga! Proszę zwrócić uwagą na zawartość ilustracji przedstawiających paski

narzędzi i przejrzeć ilustracje przedstawiające wydruki schematów znaj-dujące się na końcu publikacji.

♦ Wybieramy polecenie Wstaw ���� Połączenie ♦ Lub klikamy na ikonie ♦ Ukazuje się pasek narzędzi pozwalający wybrać typ połączenia, spo-sób rysowania i sposób numeracji potencjałowej. Do wyboru służą od-powiednie przyciski i okna wyboru (Rys. 4.9).

− umożliwia wybranie trybu wstawiania połączeń − umożliwia automatyczne wstawianie na końcach połączeń

symboli we/wy adresowych − wybór typu połączenia − rysowanie dwu, trój i czteroprzewodowe − wybór typu kreski

Rys. 4.9 Pasek narzędzi Wstaw połączenie

Typ połączenia Typ kreski

30 4.Prosty przykład rysunkowy − tryb numeracji ręczny lub automatyczny − odległość pomiędzy przewodami przy rysowaniu wieloprze-

wodowym − położenie numeru połączenia (50% - środek)

♦ Przed rozpoczęciem rysowania ustawmy niektóre parametry:

− Wyświetlanie współrzędnych w krokach schematu (Opcje ���� Parametry edytora ���� Widok ���� Współrzędne, kursor) − Wyłączamy opcję wstawiania we/wy adresowych (przycisk wyciśnięty)

− Polecenie Opcje ���� Parametry wstawiania, przycisk Połącze-nie , zaznaczamy Tryb rysowania połączeń – Ciągły (li-nią łamaną).

♦ Z rozwijalnej listy wybieramy typ połączenia: STEROWANIE>50V [F]

♦ Klikamy lewym przyciskiem myszki w punkcie o współrzędnych (4,50) aby rozpocząć rysowanie. Wskazujemy kolejno punkty o następują-cych współrzędnych

(76,50), (16,50), (16,10), (4,10), (76,10) ♦ Współrzędne możemy także podawać bezpośrednio z klawiatury uży-wając klawisza <P> (Rys. 4.10) i wpisując odpowiednią wartość.

♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki w punkcie (16,42) aby zaznaczyć początek następnego połączenia.

♦ Wskazujemy kolejne punkty o współrzędnych: (26,42), (26,30), (16,30)

Rys. 4.10 Użycie klawisza <P> wpisywanie współrzędnych

4.5. Wstawianie symboli 31 ♦ Ponownie naciskamy prawy przycisk myszki, aby zaznaczyć początek następnego połączenia (60,50) a następnie klikamy w punkcie (60,10) lewym przyciskiem myszki.

Schemat z narysowanymi połączeniami oraz ze współrzędnymi punktów wi-doczny jest na rysunku (Rys. 4.11).

4.5. Wstawianie symboli Wstawimy teraz kilka symboli.

♦ Wybieramy polecenie: Wstaw ���� Symbol ♦ Lub klikamy na ikonie . ♦ Pojawia się pasek narzędzi Wstaw symbol.

Rys. 4.11 Widok schematu po narysowaniu połączeń

32 4.Prosty przykład rysunkowy

− wybór rodzin i symboli − wyświetlanie podglądu symboli − wsp. skali wstawianego symbolu − kąt obrotu wstawianego symbolu − wybór warstw, na którą wstawiamy symbol i atrybuty − wybór symetrii wstawianego symbolu.

Dodatkowo kilka ważnych przy wstawianiu symboli opcji znajduje się na pa-sku Widoczność.

♦ Polecenie Opcje ���� Dostosuj, zakładka Paski narzędzi, wyświetlamy pasek Widoczność:

− pokazuje paletę symboli − wyświetla rodziny użytkownika na palecie symboli − wyświetla rodziny SEE na palecie symboli − przełączanie pomiędzy nazwą a opisem symboli i rodzin (żółta) − wybór warstw − wyświetlanie symboli ze środowiska (zielona) − wyświetlanie symboli z projektu (niebiesko zielona)

♦ Na pasku Widoczność wciskamy ikonę co powoduje wyświetlanie pełnych nazw symboli w listach wyboru (jeżeli była wyłączona). ♦ Klikamy na ikonie włączającej podgląd ikon symboli. Opcja ta wy-datnie polepsza komfort pracy (ten sam efekt uzyskujemy po kliknięciu prawym przyciskiem myszki na schemacie).

♦ Z listy nazw rodzin symboli wybieramy rodzinę KM-Cewki styczników i styczniki (Rodzina K02)

♦ Natomiast z listy symboli wybieramy Cewka stycznika mocy KM (Symbol K33C0N)

Rys. 4.12 Pasek narzędzi Wstaw symbol

4.5. Wstawianie symboli 33 ♦ Wskazujemy punkt wstawienia o współrzędnych (16,16) ♦ Aby nadać wstawionemu symbolowi oznaczenie i kod katalogowy przechodzimy do trybu wyboru - i wykonujemy dwuklik lewym przy-ciskiem myszki na symbolu (albo klikamy na nim prawym przyciskiem i z menu wybieramy polecenie Zmień atrybuty CAE...).

♦ Ukazuje się okno dialogowe Symbol pozwalające nadać oznaczenie i przypisać kod katalogowy (Rys. 4.13).

Uwaga! Jeżeli chcemy aby po każdorazowym wstawieniu symbolu pojawiało się okno Symbole należy wybrać tryb Użytkownika (polecenie Opcje ���� Parametry wstawiania, przycisk Symbol, odznaczamy pole Nie wyświetlaj w czasie wstawiania).

♦ W polu Numer kolejny naciskamy przycisk tak, aby program nadał symbolowi oznaczenie KM1 (możemy też wpisać KM1 bezpośrednio w

Rys. 4.13 Okno Symbol, w którym nadajemy najważniejsze informacje

związane z symbolem.

34 4.Prosty przykład rysunkowy polu Oznaczenie lub jeśli posiadamy moduł Oznaczenia naciskamy przycisk <Następny>).

♦ Naciskamy przycisk aby powiązać grafikę symbo-lu z konkretnymi danymi technicznymi z katalogu aparatury.

♦ Pojawia się okno służące do wyboru typu aparatu (Rys. 4.14) Mamy dwie możliwości, możemy dobrać aparat z listy istniejących kodów katalogowych lub (jeżeli aparatu nie ma na liście) możemy dopisać nowy kod.

W naszym ćwiczeniu uzupełnimy bazę danych nowym kodem katalogowym. ♦ Naciskamy przycisk . ♦ Pojawia się następujące okno (Rys. 4.15, s. 35).

Uwaga! W zależności od wybranego symbolu kod katalogowy będzie dobierany (lub dopisywany) z odpowiadającej mu klasy. W naszym przypadku z

Rys. 4.14 Okno wyboru typu aparatu

4.5. Wstawianie symboli 35 symbolem Cewka stycznika mocy skojarzona jest klasa Styczniki. Po-szczególne klasy różnią się ilością i typem rubryk, jakie zawierają.

♦ Do kolejnych rubryk wprowadzamy następujące dane:

Kod materiałowy KOD PRZYKŁADOWY Opis produktu Stycznik, AC-3 7,5kW/400V, AC

230V, 50Hz Producent SIEMENS Dx 45.00 Dy 80.00 Dz 91.00 Widok_xy CONTPUI3 Widok_yz CONTPUI3_YZ Widok_xz CONTPUI3_XZ Napięcie sterowania UEC 230 Częstotliwość sterowania HZC AC50 Zacisk nr 1 cewki A1 Zacisk nr 2 cewki A2

Klikamy na przycisk Zestyki po prawej stronie i wypełnimy: Nazwa zestyku Typ zestyku

1-2 MOC3 3-4 MOC3

Rys. 4.15 Formularz wprowadzania informacji do katalogu

36 4.Prosty przykład rysunkowy 5-6 MOC3

13-14 ZZ 21-22 ZR 31-32 ZR 43-44 ZZ

Zatwierdzamy wprowadzone zestyki OK

♦ Potwierdzamy wpisane dane klikając na przycisku <OK>. ♦ Wracamy do okna Wybór kodu katalogowego. Przewijamy listę apa-ratów, aby znaleźć wpisany przed chwilą kod: KOD PRZYKŁADOWY. Klikamy <Wybierz> i <OK>.

Uwaga! Szybkim sposobem wyszukania aparatu na liście jest wpisanie począ-tkowych liter w linii kodu (pierwszy wiersz obok żółtej korony na Rys. 4.14, s.35) i naciśnięcie klawisza <Enter>. W naszym wypadku należy wpisać „KOD” następnie wcisnąć <Enter> i potwierdzić <Wybierz>.

♦ Przyciskamy <OK>, aby wyjść z okna Symbol. Widzimy pod symbolem cewki grafikę i numery wszystkich wprowadzonych w kodzie katalogowym zestyków (jeżeli posiadamy moduł Adresy).

♦ Wstawiamy kolejny symbol. Wstaw ���� Symbol ♦ Z rodziny

KA-Zestyki pomocnicze (rodzina K03) ♦ Wybieramy symbol

Zestyk pionowy ZZ (symbol K41C0N) ♦ Wstawiamy go w punkcie (26,38) ♦ W trybie wyboru wykonujemy dwuklik na wstawionym symbolu.

Tak jak poprzednio ukazuje się okno dialogowe Symbole (Rys. 4.13, s.34). W polu Oznaczenie wpisujemy KM1. W ten sposób (za pomocą oznacze-nia) wiążemy cewkę ze stykiem. Jeżeli posiadamy moduł Adresy program będzie kontrolował typ i numerację zestyków.

4.5. Wstawianie symboli 37

Wyświetla się okno - Rys. 4.17. Ponieważ w kodzie katalogowym wprowa-dziliśmy dwa zestyki zwierne, możemy teraz wybrać, który z nich chcemy wstawić. Zaznaczamy zestyk 4 o numerach końcówek 13-14 i naciskamy przycisk <OK>. Obok wstawionego symbolu program wyświetli adres kro-sowy informujący o tym, w którym miejscu wstawiliśmy cewkę (np. 1-4 tzn. pierwszy schemat, czwarta kolumna) oraz numery końcówek (Rys. 4.18).

Rys. 4.16 Grafika ze-styków pod cewką

Rys. 4.17 Wybór zestyku

38 4.Prosty przykład rysunkowy

Pod symbolem cewki, zostaje wprowadzony wizerunek zestyku oraz adres krosowy informujący o tym, w którym miejscu wstawiliśmy zestyk (01-7). 01 – schemat numer jeden, 7 – kolumna, a także wyświetlone są numery koń-cówek dobranego zestyku (Rys. 4.16). Uwaga! Jeżeli nie posiadamy modułu Adresy numery końcówek nadajemy ręcz-

nie za pomocą polecenia Edycja � Zmień � Symbol � Numery końcó-wek.

♦ Wskazujemy ponownie symbol z rodziny KM-Cewki styczników i przekaźników (Rodzina K02)

♦ Natomiast z listy symboli wybieramy Cewka stycznika mocy KM (Symbol K33C0N)

♦ Wstawiamy go w punkcie (60,16) ♦ W oknie Symbol nadajemy mu oznaczenie KM1 (Rys. 4.13, s.34) i naciskamy <OK>.

♦ Ukaże się okno (Rys. 4.19) z komunikatem informującym, że w na-szym projekcie istnieje już oznaczenie KM1. Program SEE nie pozwa-la nadać powtórnie tego samego oznaczenia symbolom typu master (jeżeli posiadamy moduł Oznaczenia). Wybieramy <Dalej> i w na-stępnym oknie <Anuluj>.

Rys. 4.18 Adres krosowy przy

zestyku

4.5. Wstawianie symboli 39

Wstawiamy dalsze symbole. Ponieważ zostało to już opisane w punkcie 4.5 (s. 32) ograniczymy się do skróconego przedstawienia działań.

♦ Wybieramy polecenie Wstaw ���� Symbol ♦ Z rodziny S01 wybieramy symbol S05C0N i wstawiamy go w punkcie (16; 47) ♦ Nadajemy mu oznaczenie S32 i naciskamy <Kod>. Na liście kodów katalogowych znajdujemy typ 3SB3201-0AA21. Naciskamy na <Wy-bierz>, a następnie <OK> i jeszcze raz <OK>.

Uwaga! Jeżeli numery końcówek wstawionego symbolu nie są prawidłowe możemy je zmienić. Z menu wybieramy Edycja ���� Zmień ���� Symbol ����

Rys. 4.19 Okno informujące o powtarzającym się oznaczeniu

Rys. 4.20 Okno do podglądu i zmiany numerów zacisków aparatu

40 4.Prosty przykład rysunkowy Numery końcówek. Wskazujemy kursorem myszy ostatnio wstawiony symbol i naciskamy lewy przycisk. Program wyświetla okno przedsta-wione na Rys. 4.20. W kolumnie Numer wpisujemy nowe numery. Za-mykamy okno przyciskając na <OK>.

♦ Wstawiamy kolejne symbole:

Rodzina S01 Symbol S06C0N Położenie (16; 38) Oznaczenie S31

Kod 3SB3201-0AA41 Numery końcówek 13-14

Rodzina F03 Symbol F54C0N Położenie (16; 24) Oznaczenie F1

Numery końcówek 95-96

Rodzina Q01 Symbol Q05P1N Położenie (8; 50) Oznaczenie Q31

Kod A910-218002

♦ Wstawiamy symbol lampki (rodzina H01, symbol H10S0N) w punkcie (120; 32). ♦ Nadajemy mu oznaczenie H31. ♦ Klikamy na przycisk <Kod>, klikamy na przycisk obok napisu klasa (Rys. 4.21)

♦ Z listy wybieramy klasę Urządz. ster. i sygn. (LAMPKI) UCSLAMPE - Rys. 4.22.

4.5. Wstawianie symboli 41

♦ Wybieramy kod 024986. ♦ Następnie kopiujemy symbol zestyku zwiernego Edycja ���� Kopiuj ���� Symbol ♦ Lewym przyciskiem myszki wskazujemy zestyk KM1 (w punkcie (52,76)). Przenosimy symbol klikając ponownie lewym przyciskiem myszki w punkcie (120,76).

♦ Program wyświetla okno Ilość powieleń, potwierdzamy liczbę 1 � <OK>.

Rys. 4.21 Zmiana klasy aparatu

Rys. 4.22 Wybór klasy z lampkami

42 4.Prosty przykład rysunkowy Wybieramyi numery jedynego niewykorzystanego zestyku – 43-44. Uwaga! Symbol (lub inny element – np. tekst lub połączenie) możemy także sko-

piować w trybie wyboru. Klikamy prawym przyciskiem myszki i wybiera-my z menu polecenie Kopiuj a następnie Wklej na pustym miejscu na schemacie. Możemy także po prostu przeciągnąć element do skopiowa-nia trzymając wciśnięty klawisz <Ctrl>.

Wstawimy teraz symbole zacisków listwy X0. ♦ Wykonujemy polecenie Wstaw ���� Symbol ♦ Wybieramy z rodziny X01 symbol X01C0. ♦ Wstawiamy go w punkcie (16,49). ♦ W trybie wyboru nadajemy oznaczenie zaciskowi (Rys. 4.23)

Listwa X0 Zacisk 1

♦ Wstawiamy kolejne zaciski:

Punkt wstawienia (19,42 (16,33) Listwa X0 X0 Zacisk 2 3

4.6. Kopiowanie schematu. Przenoszenie numeru połączenia 43

4.6. Kopiowanie schematu. Przenoszenie numeru połączenia Zakończyliśmy kreślenie pierwszego schematu. Zmienimy teraz jego numer na 03 aby zrobić miejsce na stronę tytułową i spis rysunków.

♦ Wybieramy polecenie Plik ���� Otwórz schemat. ♦ W oknie Eksploratora Projektu zaznaczamy Schemat zasadniczy. ♦ W prawej części eksploratora zmieniamy Zawartość atrybutu Numer z 01 na 03.

♦ Naciskamy klawisz <Enter>.

Stworzymy teraz następny rysunek na tym samym arkuszu formatowym, będzie on nosił numer 04.

♦ Zamykamy okno eksploratora. ♦ Wybieramy z menu głównego polecenie Plik ���� Czytaj ���� Następny lub ikona ♦ Pojawia się poniższe okno:

Rys. 4.23 Nadawanie zaciskowi oznaczenia

44 4.Prosty przykład rysunkowy

♦ Klikamy na <Tak>, i w nastepnym oknie <OK>. ♦ Uruchamiamy Eksplorator Schematów – polecenie Plik ���� Otwórz schemat.

Proszę zwrócić uwagę, że nazwiska osób są już automatycznie wstawione. Ponadto schemat posiada już tytuł, taki jak poprzedniego schematu.

♦ Otwieramy schemat numer 03 wskazując go w lewej części eksplora-tora i naciskając <Enter>.

♦ W trybie wyboru (wskaźnik myszy w widoczny jako strzałka), zazna-czamy wszystkie elementy schematu.

♦ Klikamy prawym klawiszem i z menu podręcznego wybieramy Kopiuj. ♦ Klikamy w dolnej części ekranu na zakładkę schematu numer 4 aby go otworzyć.

♦ Klikamy prawym klawiszem myszy na otwartej formatce i wybieramy polecenie Wklej.

♦ Ustawiamy kopiowane elementu jak na rysunku 3 w klikamy lewym klawiszem myszy.

Widzimy, że na schemacie 04 zniknęły oznaczenia symboli. Związane jest to z unikalnością oznaczeń w projekcie.

♦ Uzupełniamy oznaczenia symboli cewki i styku. Wykonujemy polece-nie:

Edycja ���� Zmień ���� Atrybuty CAE symbolu ♦ Wskazujemy kolejno symbole i oznaczamy je odpowiednio jako KM2, S41, S42, F2, H41, Q41. Wprowadzamy także kolejne numery zaci-sków listwy X0. Adresy krosowe przy cewce i zestykach są uzu-pełniane automatycznie.

Powiążemy schematy pomiędzy sobą specjalnymi symbolami przenoszą-cymi numer połączenia pomiędzy schematami.

♦ Otwieramy schemat numer 04 ♦ Z menu głównego wybieramy

4.6. Kopiowanie schematu. Przenoszenie numeru połączenia 45 Wstaw ���� Połączenie ♦ Przy naciśniętym klawiszu <Ctrl> na klawiaturze wskazujemy myszką punkt wstawienia o współrzędnych

(4,50) ♦ Naciskamy lewy klawisz myszki kolejno 2 razy aż do momentu wy-świetlenia rysunku strzałek (przytrzymujemy klawisz <Ctrl>). Wybiera-my wejście od lewej tak jak to ilustruje (Rys. 4.24a).

Uwaga! Jeżeli nie będziemy wciskać klawisza <Ctrl> program domyślnie wstawi symbol wejścia z lewej strony połączenia lub od jego góry, natomiast symbol wyjścia zostanie wstawiony z prawej strony lub od dołu połącze-nia, na którym wykonujemy dwuklik.

♦ Wstawionemu wejściu adresowemu nadajemy oznaczenie 1 i potwie-rdzamy.

♦ Powtarzamy operacje w celu wstawienia wejścia strzałki w punkcie (4,10) i nadajemy mu oznaczenie 2.

♦ Przechodzimy na rysunek 03.

♦ Analogicznie jak poprzednio wybieramy polecenie Wstaw ���� Połączenie ♦ Przytrzymując klawisz <Ctrl> na klawiaturze naciskamy lewy klawisz myszki kolejno 2 razy w punkcie (76,50) aż do momentu wyświetlenia rysunku strzałek. Wybieramy wyjście w prawo (Rys. 4.24b). Dla tego symbolu z listy wybieramy oznaczenie 1.

Widzimy, że obok symboli przenoszących potencjał ukazały się adresy kro-sowe (Rys. 4.25).

Rys. 4.24 Wybór symbolu we/wy adresowego

a) b)

46 4.Prosty przykład rysunkowy

♦ Powtarzamy całą operację dla następnego wyjścia adresowego. ♦ Wstawiamy go w punkcie (76,10) i z listy wybieramy oznaczenie 2

Uwaga! Symbole wejść/wyjść adresowych możemy także wstawiać korzystając z polecenia Wstaw � Symbol. Symbole te znajdują się w rodzinach 001 i 000. Inną metodą jest wciśnięcie ikony na pasku Wstaw połącze-nie. Wówczas przy wstawianiu połączenia na jego końcach zostaną wstawione symbole we/wy.

4.7. Wykorzystanie bloków Dodajemy kolejny rysunek – numer 05.

♦ Wybieramy z menu głównego polecenie Plik ���� Czytaj schemat ���� Następny lub ikona ♦ W oknie Pytanie klikamy <Tak>. ♦ W oknie Nowy schemat <Ok>. ♦ Otwieramy Eksplorator schematów Plik ���� Otwórz schemat ♦ W oknie eksploratora zaznaczamy ostatni schemat i w prawej części okna wpisujemy następujące dane:

Tytuł Schemat zasadniczy Podtytuł zasilania

♦ Zamykamy okno eksploratora.

Przed wstawianiem symboli wyłączymy automatyczne wstawianie połączeń – zrobimy to później ręcznie.

Rys. 4.25 Adresy krosowe przy symbolach we/wy.

4.7. Wykorzystanie bloków 47 ♦ Polecenie Opcje ���� Parametry wstawiania ���� Symbol w sekcji Au-tomatyczne tworzenie połączeń wybieramy Nie. ♦ Zamykamy okno parametrów � <OK>. ♦ Wybieramy polecenie Wstaw ���� Symbol ♦ Wstawiamy następujące symbole:

Rodzina Q05 Symbol Q87P3N Położenie (8,40) Oznaczenie Q1

Rodzina K02 Symbol K27P3N Położenie (8,32) Oznaczenie KM1

Rodzina F02 Symbol F29P3N Położenie (8,25) Oznaczenie F1

Rodzina M01 Symbol M09P3N Położenie (8,17) Oznaczenie M1

Proszę zwrócić uwagę na adres krosowy przy grafice zestyku mocy KM1. Zestyk ten powiązany jest w tej chwili z cewką KM1. Podobnie jest z prze-kaźnikiem cieplnym F1. Teraz połączymy symbole odcinkami połączeń

Wstaw ���� Połączenie ♦ Wybieramy typ połączenia

OBW. MOCY NN L[F] ♦ Wciskamy ikonę <Trójprzewodowe>. ♦ Na tym samym pasku ustalamy Odległość między połączeniami na 2 <Enter>.

48 4.Prosty przykład rysunkowy ♦ Klikamy w kolejnych punktach:

Punkt wstawienia Operacja

(4; 48) lewy przycisk myszki (4; 44) lewy przycisk myszki (62; 48) lewy przycisk myszki (62; 44) lewy przycisk myszki (8; 48) dwa wolne kliknięcia prawym

przyciskiem myszy (12; 44) lewy przycisk myszki (8; 17) lewy przycisk myszki (12; 17) lewy przycisk myszki

Aby ułatwić sobie rysowanie zdefiniujemy nowy blok na podstawie już nary-sowanego fragmentu obwodów.

♦ Wykonujemy polecenie Wstaw ���� Blok lub ikona ♦ Pojawia się okno (Rys. 4.26) Eksplorator bloków. Naciskamy ikonę

<Tworzy blok z zaznaczonej strefy> lub klikamy prawym przyci-skiem myszki na ikonie Bloki i wybieramy polecenie Nowy blok.

♦ Zaznaczamy dwa przeciwległe narożniki obszaru, który chcemy zapi-sać jako blok: (6,50) i (14,12)

♦ Ustalamy punkt wstawienia bloku w położeniu (8,48) ♦ W oknie Nowy blok wpisujemy: MOC1.

Program Tworzy blok o nazwie MOC1, który będzie wstawiać na dowolny schemat. Jednocześnie umożliwia bezpośrednie wstawienie na schemat, utrzymując zaznaczoną grafikę dołączoną do wskaźnika myszy.

♦ Skorzystamy z tego, poprzez kliknięcie lewym przyciskiem myszki, w następującym punkcie (38,48), co spowoduję wstawienia bloku na schemat

♦ Po wstawieniu naciskamy klawisz Esc lup klikamy prawym klawiszem myszy w dowolny obszar schematu.

4.8. Numerowanie połączeń 49

Uwaga! Nie wszystkie przyciski dostępne w Eksploratorze bloków są widoczne. Aby je wszystkie wyświetlić należy Zresetować pasek.

♦ Następnie wykonujemy polecenie Edycja ���� Zmień atrybuty CAE symbolu ♦ Wskazujemy kolejno symbole i wstawiamy, bądź też zmieniamy ich oznaczenia:

Q2, KM2, F2, M2

4.8. Numerowanie połączeń Wykonamy teraz automatyczną numerację połączeń. Każde połączenie otrzyma swój numer. Numeracja zostanie wykonana na podstawie metody ustalanej za pomocą polecenia Środowisko ���� Metody ���� Połączenie ���� Obwody. Uwaga! Automatyczna numeracja obwodów jest możliwa jeżeli posiadamy

moduł Obwody.

♦ Uruchamiamy polecenie Przetwarzanie ���� Oznaczenia ♦ Ukaże się okno Oznaczanie (Rys. 4.27). ♦ Na zakładce Przetwarzanie zaznaczamy Numer połączenia ♦ Na kolejnej zakładce Zakres przetwarzania zaznaczmy Projekt (w polu Polecenie będzie realizowane na) i Wszystkie typy połączeń (w polu Wybór typów połączeń).

♦ Klikamy na przycisku <Uruchom>. ♦ W kolejnych oknach klikamy <Zamknij>, <Tak>, <Zamknij>.

Rys. 4.26 Okno zarządzania blokami

50 4.Prosty przykład rysunkowy Na środkach odcinków połączeń ukazały się numery. Numery te przenoszą się na wszystkie rysunki połączone symbolami adresacji obwodów.

Możliwe jest także numerowanie ręczne.

♦ Otwieramy schemat numer 03. ♦ Wybieramy z menu polecenie Edycja ���� Zmień ���� Numer potencjału. ♦ Kursorem wskazujemy punkt połączenia (40,10) i naciskamy lewy klawisz, co powoduje wyświetlenie okna o nazwie Numer potencjału (Rys. 4.28), w którym wprowadzamy nazwę: N

♦ Potwierdzamy naciskając klawisz <OK>.

Rys. 4.27 Okno automatycznego nadawania oznaczeń

4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew 51

Numer ten jest przenoszony poprzez symbole we/wy adresowych. Taki nu-mer połączenia, nadany ręcznie, nazywamy Narzuconym. Program SEE kontroluje unikalność numeru połączenia w obrębie jednego typu obwodu.

4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew Wstawimy pozostałe zaciski i przystąpimy do przygotowania rysunku listwy montażowej.

♦ Otwieramy schemat nr 05. ♦ Wykonujemy polecenie: Opcje ���� Parametry wstawiania ���� Symbol ♦ Odznaczamy pole Nie wyświetlaj w czasie wstawiania. ♦ Wykonujemy polecenie: Wstaw ���� Symbol ♦ Po kliknięciu prawym przyciskiem myszki wybieramy symbol zacisku X21C0 z rodziny X02 ♦ Wybieramy polecenie: Wstaw ���� Symbole na przecięciach ���� Odcinka i połączenia ♦ Wskazujemy dwa punkty odcinka pomocniczego

(7; 20) i (43; 20) ♦ W oknie Symbol linii odznaczamy pole Podłączony <OK>. ♦ Pojawia się okno Zacisk logiczny – zmieniamy numer kolejny listwy na 1 (tak aby oznaczenie listwy było X1) a oznaczenie zacisku ustala-my na 1. Klikamy na <OK>.

♦ W oknie Oznaczanie automatyczne wpisujemy 1 i klikamy <OK>.

Rys. 4.28 Określanie numeru połączenia

52 4.Prosty przykład rysunkowy Program wstawił 6 kolejnych, ponumerowanych zacisków listwy X1. Następnym krokiem będzie wygenerowanie listwy montażowej.

♦ Wybieramy polecenie Przetwarzanie ���� Otwórz listwę lub złącze

Uwaga! Aby uruchomić Edytor Listew musimy posiadać zaprogramowany w kluczu moduł Listwy.

♦ W oknie Eksploratora listew (Rys. 4.29) wskazujemy listwę X1 i otwieramy ją wykonując dwuklik, naciskając klawisz <Enter>. Możemy też kliknąć prawym przyciskiem myszki na nazwie listwy i z menu wy-brać polecenie Otwórz.

Uwaga! W oknie Eksploratora listew mamy możliwość usunięcia listwy lub zmiany jej oznaczenia. Operacje te wykonujemy za pomocą prawego przycisku myszki.

Do wyświetlonej w Edytorze Listew listwy X1 wstawimy teraz kabel łączący listwę z silnikami M1 i M2.

♦ Najpierw zaznaczymy opcję, która spowoduje automatyczne wstawie-nie zacisku ochronnego. Wybieramy z meny: Opcje � Parametry okablowania � Żyły ochronne, rezerwowe i .... Na zakładce

Rys. 4.29 Fragment okna eksploratora listew

4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew 53 Uziemienia i rezerwy zaznaczmy Uziemienie obowiązkowe <OK.> <Zamknij>.

♦ Następnie trzymając wciśnięty klawisz Shift, lewym przyciskiem myszki klikamy po prawej stronie zacisku numer 1, a następnie po prawej stronie zacisku numer 3 ( oznaczenia M1:U i M1:W). W efekcie powinniśmy otrzymać zaznaczoną grupę trzech zacisków - Rys. 4.30.

♦ Wybieramy polecenie: Wstaw ���� Kabel ♦ Pojawia się okno Kabel (Rys. 4.31). ♦ W polu Przekrój wpisujemy 0. Pole to pozwala na wyświetlanie w oknie Wybór kodu katalogowego tylko kabli o zadanym przekroju.

Rys. 4.30 Wstawianie kabla

54 4.Prosty przykład rysunkowy

♦ Kilkamy na przycisk <Kod>. ♦ W oknie wybór kodu katalogowego znajdujemy kabel YDYżo 4x2,5. ♦ Klikamy <Wybierz> � <OK>. Oznaczamy kabel jako W1 a potem klikamy � <OK>.

Widzimy, że program okablował zaznaczone zaciski. Dodatkowo wstawiony i okablowany został automatycznie zacisk uziemienia. Ponadto program po-brał z kodu katalogowe oznaczenia żył kabla.

♦ Analogicznie postępujemy z zaciskami o numerach 4, 5 i 6. Zazna-czamy je lewym przyciskiem myszki, wybieramy polecenie Wstaw ���� Kabel. W oknie Kabel ustalamy oznaczenie W2. Kod katalogowy zo-stawiamy ten sam co dla poprzedniego kabla, klikamy <OK>.

Otrzymujemy efekt jak na poniższym rysunku:

Rys. 4.31 Wybór kabla

4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew 55

Uwaga! W razie potrzeby wstawionym zaciskom możemy zmienić numery za

pomocą polecenia Edycja � Zmień � Zacisk � Atrybuty CAE.

Uwaga! Program SEE z Rozszerzeniem LT umożliwia wstawianie kabli już na etapie tworzenia schematów ideowych.

♦ Zajmiemy się teraz listwą X0. Z menu wybieramy Plik ���� Otwórz ♦ Wskazujemy X0 i naciskamy <Enter>.

Przy zaciskach pojawiają się oznaczenia aparatów: wejściowego i wyjścio-wego. Jeśli do jednego zacisku podłączone jest kilka aparatów, możemy sami określić który ma zostać wyświetlony.

♦ Włączamy tryb wyboru (lub Opcje ���� Tryb wyboru) ♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki po lewej stronie zacisku nr 1. Z menu wybieramy polecenie Zamień.

♦ Pojawia się okno (Rys. 4.33) ♦ Wskazujemy aparat o oznaczeniu Q31 i klikamy na <OK>.

Rys. 4.32 Listwa z dołączonymi kablami

56 4.Prosty przykład rysunkowy

Uwaga! Możemy także skorzystać z polecenia: Edycja ���� Zmień ���� Zacisk ����

Oznaczenie wejścia, wyjścia.

♦ Włączamy tryb wyboru (ikona ). ♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki na zacisku nr 1 i z menu wybie-ramy polecenie Zamień wejście z wyjściem.

♦ Analogicznie postępujemy z zaciskiem nr 4. Uwaga! Polecenie zamiany wejścia z wyjściem jest także dostępne z menu –

Edycja ���� Zamień ���� Wejście z wyjściem ���� Wskazanego zacisku.

Rysunek gotowej wyedytowanej listwy przedstawiony jest na Rys. 4.34.

Rys. 4.33 Wybór wyświetlanego oznaczenia

4.9. Wstawianie zacisków i generowanie rysunku listew 57

Po zakończeniu modyfikacji listew przechodzimy do ich generowania, czyli stworzenia schematu montażowego. Najpierw wybierzemy rysunki parame-tryczne, na podstawie których tworzony będzie schemat montażowy.

♦ Wykonujemy polecenie Opcje ���� Parametry generowania listew i złączy ���� Listwy mon-tażowe ♦ Klikamy na zakładce Ogólne. ♦ Wybieramy metodę przypisania zacisków - Listwa typ 2 oraz mode-lowy widok aparatu listwy 13.1 Listwa zaciskowa (Typ 2 – pozioma) (Rys. 4.35).

Uwaga! Przy ustalaniu parametrów musimy zwrócić uwagę, aby metody i rysunki wybrane były parami. Czyli jeśli wybierzemy Listwa typ 1 pionowa to musimy dobrać rysunek 11.1 Listwa zaciskowa (Typ 1 – pionowa) lub rysunek nr 11.2.

Rys. 4.34 Widok uporządkowanej listwy X0

58 4.Prosty przykład rysunkowy

♦ Klikamy na zakładce Przeznaczenie generowanych schematów. ♦ W polu Grupa docelowa dla generatora schematów wpisujemy SCHEMATY MONTAŻOWE (kasujemy znak \). ♦ Klikamy <OK> i w oknie Weryfikacja Rysunków Parametrycznych

� <Zamknij>. ♦ Wybieramy polecenie Przetwarzanie ���� Generuj schematy podączeń ���� Listwy i złą-cza ����Wszystko ♦ Program generuje listwy.

Zostały utworzone schematy montażowe z kolejnymi numerami w grupie SCHEMATY MONTAŻOWE, w naszym przypadku schematy będą miały numery 1 i 2.

♦ Wracamy do Edytora Schematów:

Rys. 4.35 Wybór parametrów przetwarzania

4.10. Zestawienia aparatów, spis rysunków 59 Plik ���� Otwórz schemat ♦ Otwieramy wygenerowany schemat ♦ W oknie Eksplorator schematów (Rys. 4.36) zaznaczamy wygene-rowany schemat nr 1 LISTWA : X0 w grupie SCHEMATY MONTA-ŻOWE i otwieramy go.

4.10. Zestawienia aparatów, spis rysunków Zestawienia wykonywane są na podstawie symboli posiadających przypisa-ne kody katalogowe. Uwaga! Zestawienia aparatów możemy wykonywać jeżeli posiadamy moduł Ze-

stawienia. Natomiast nawet w wersji LT mamy możliwość generowania spisów rysunków. Wygląd i zawartość zestawienia zależy od rysunku pa-rametrycznego typu lista, który użytkownik może dowolnie modyfikować.

♦ Wybieramy polecenie Przetwarzanie ���� Generuj zestawienia ���� Zestawienie ���� Inny

♦ Pojawiło się okno Zestawienie ♦ Klikamy prawym przyciskiem myszy w środkowej kolumnie na nazwie Zestawienie aparatów i z menu kontekstowego wybieramy Wykonaj i generuj. ♦ Utworzona zostanie struktura zestawień składająca się z jednej pozycji INDEKS 1.

Rys. 4.36 Eksplorator projektu z zaznaczonym rysunkiem montażowym

60 4.Prosty przykład rysunkowy ♦ W prawej części okna podana jest informacja ile schematów, o jakich numerach i w jakiej grupie zostało stworzonych (w naszym przypadku jest to schemat numer 1 w grupie Zestawienie aparatów).

Tak przygotowane zestawienie możemy także wyeksportować do innej apli-kacji – np. do pliku tekstowego lub Excel’a. W tym celu:

♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki na INDEKS 1.

♦ Z menu wybieramy Eksport do MS Excel ♦ Automatycznie zostanie otwarty program Excel wraz z utworzonym zestawieniem aparatów. Korzystając z polecenia Zapisz jako zapisujemy dane w dowolnym miejscu na dysku.

♦ Możemy zamknąć okno Zestawienie: Aparaty. W katalogu List naszego projektu, po wygenerowaniu zestawienia jest także tworzony plik Parts_list.mdb w formacie Access’a z tablicą _Zestawienie 1_0001 zawierającą nasze zestawienie. W analogiczny sposób postępujemy aby wykonać spis rysunków.

♦ Wykonujemy polecenie Przetwarzanie ���� Tworzenie spisu schematów ����Inny ♦ Pojawia się okno Zestawienia Rysunków. ♦ Klikamy prawym przyciskiem myszy w środkowej kolumnie na nazwie Spis rysunków i z menu kontekstowego wybieramy Wykonaj i ge-neruj. ♦ Pojawia się okno Spis rysunków: Zmienne kontekstu. W kolumnie Zawartość klikamy w ikonę , aby wybrać grupę, z której chcemy utworzyć spis rysunków.

♦ Pojawia się poniższe okno:

4.10. Zestawienia aparatów, spis rysunków 61

♦ Wskazujemy SCHEMATY IDEOWE i zatwierdzamy naciskając ♦ W następnym oknie klikamy <OK>

Możemy teraz otworzyć wygenerowany przed chwilą w grupie SCHEMATY IDEOWE, schemat nr 2 aby przejrzeć jego zawartość. (Aby spis rysunków mógł zostać wygenerowany, w danej grupie nie powinno być schematu nr 2). Kolejnym etapem pracy będzie utworzenie strony tytułowej. Wykonujemy polecenie:

Plik ���� Otwórz schemat ♦ W oknie Eksploratora schematów tworzymy w grupie SCHEMATY IDEOWE nowy schemat o numerze 1 wybieramy arkusz formatowy 3 Strona tytułowa A3. ♦ Nadajemy mu tytuł Strona tytułowa. ♦ Zaznaczamy lewym przyciskiem myszki żółtą ikonę Projekt : PKROKI i w prawej części wypełniamy kilka dodatkowych makropodstawień pro-jektowych

Atrybut Zawartość

Klient – Adres 1 Plac Na Stawach 3 Klient – Adres 2 30-107 Kraków Klient / Inwestor Dział Handlowy Wykonawca IGE+XAO Polska sp. z o.o. Wykonawca – Adres 1 Plac Na Stawach 3 Wykonawca – Adres 2 30-107 Kraków

62 4.Prosty przykład rysunkowy 4.11. Wydruki rysunków Pracę z naszym projektem zakończymy wydrukowaniem stworzonych ry-sunków.

♦ Wykonujemy polecenie Plik ���� Drukuj ♦ W oknie służącym do ustalenia parametrów wydruku w części Wybór zaznaczamy opcję Dostosuj i naciskamy przycisk . Wyświetlona zostanie lista wszystkich schematów (Rys. 4.37). Klikamy prawym przyciskiem myszki na projekcie, grupach lub pojedynczych schema-tach i zaznaczamy Wybierz.

♦ W sekcji Orientacja strony zaznaczamy Z arkusza formatowego. Pozostałe ustawiania pozostawiamy bez zmian.

♦ Wysyłamy na urządzenie drukujące <Drukuj>.

Na ostatnich stronach przedstawione są wydruki schematów wybranych w oknie (Rys. 4.37).

Rys. 4.37 Lista schematów do wydruku

5. Tworzenie nowego symbolu 63

5. Edytor Symboli W programie SEE istnieje możliwość tworzenia własnych symboli.

♦ Z poziomu Edytora Schematów uruchamiamy Edytor Symboli pole-ceniem:

Środowisko ���� Otwórz symbol Pojawia się okno Eksplorator symboli W tym ćwiczeniu na podstawie jednobiegunowego symbolu przekaźnika termicznego utworzymy symbol czterobiegunowy.

♦ Rozwijamy Family A02...Y01 (Elektryka – Automatyka). ♦ Wybieramy rodzinę F02 (F-Zabezpieczenia-Przek. termiczne, magne-tyczne, Odgromniki) i symbol F23P1N (Przekaźnik termiczny 1P).

♦ Wykonujemy dwuklik na nazwie symbolu albo klikamy prawym przyci-skiem i wybieramy z menu Otwórz symbol (Rys. 5.1).

64 5.Edytor Symboli

Pojawia się wybrany przez nas symbol:

♦ Na początku zapiszemy symbol pod nową nazwą aby nie nadpisać oryginału. Utworzymy symbol TST01 w nowej rodzinie TST.

Plik ���� Zapisz jako ♦ Pojawia się okno Zapisz symbol wpisujemy wg poniższego rysunku:

Rys. 5.1 Eksplorator symboli

5. Tworzenie nowego symbolu 65

Tworzenie nowego symbolu rozpoczniemy od usunięcia obrysu narysowa-nego linią przerywaną dookoła symbolu. Aby umożliwić bardziej precyzyjne edytowanie elementów zmniejszymy naj-pierw promień przeszukiwania.

♦ Opcje ����Parametry edytora ���� Edycja, zakładka Ogólne, ustalamy Strefę przeszukiwania na 1 %.

♦ Usuwamy prostokąt narysowany przerywaną kreską. ♦ Włączamy tryb wyboru . ♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki na obrysie i wybieramy z menu Usuń (możemy też zaznaczyć ten obrys i z klawiatury wcisnąć <Dele-te>).

Uwaga! Możemy też edytować elementy korzystając z menu Edycja. (np. w na-szym przypadku Edycja � Usuń � Obiekt).

Ponieważ chcemy stworzyć symbol 4-biegunowy musimy trzykrotnie sko-piować istniejącą grafikę.

Edycja ���� Kopiuj ���� Strefę ♦ Wskazujemy pierwszy wierzchołek strefy – (-1,2; 0.2), drugi wierzcho-łek – (1,7; -2,2) i punkt odniesienia – (0; 0). Jako punkt wstawienia wskazujemy – (2; 0).

♦ W oknie Ilość Powieleń wpisujemy 3. Uwaga! Przy rysowaniu możemy korzystać z klawiszy P i R do precyzyjnego

wprowadzania odpowiednio współrzędnych bezwzględnych i względ-

66 5.Edytor Symboli nych. Przy rysowaniu myszką pomocne może być rysowanie po siatce (klawisz G) lub w trybie krokowym (klawisz D).

♦ Zmienimy teraz obrys symbolu. Jest to konieczne abyśmy w Edytorze schematów mogli prawidłowo wskazywać i edytować symbol.

Narzędzia ���� Zmień okno obrysu symbolu ♦ Wskazujemy dwa przeciwległe wierzchołki okna – (-1; 0) i (7,5; -2).

W prawej części Edytora Symboli wyświetlone jest panel Właściwości CAE symbolu (włączamy je poleceniem Widok ���� Atrybuty CAE).

Panel Właściwości CAE symbolu – część górna i dolna okna. Jeżeli w górnej części okna zaznaczymy któryś z elementów – w dolnej czę-ści pojawią się jego właściwości. Np. na rysunku powyżej zaznaczona jest nazwa rodziny i symbolu, w dolnej części mamy wtedy wyświetlone dane ogólne dotyczące całego symbolu. Jeżeli zaznaczymy jedną z referencji, będziemy mieli dostęp do jej współrzędnych, atrybutów tekstu itp.. Omówimy najważniejsze właściwości tego okna.

− Nazwa 1, Nazwa 2: Opis symbolu. − Cecha: Parametry definiujące zachowanie elektryczne symbolu. − Rdzeń: Wartość proponowana przez program przy wpisywaniu oznaczenia w Edytorze schematów.

− Neutralny • Tak: Symbol nie zmienia numerów połączeń

5. Tworzenie nowego symbolu 67 • Nie: Symbol zmienia numery połączeń pomiędzy wejściem a wyjściem

− Klasa: Wybór klasy domyślnie przypisanej do symbolu − Kod: Kod katalogowy domyślnego aparatu. − Warstwa: Określenie warstwy na której symbol będzie wstawia-ny w edytorze schematów.

− Dostępny: Wybór edytorów, w których będzie można wstawiać dany symbol

− Minimalna i maksymalna ilość przyłączeń: Opcje te określają minimalną i maksymalną ilość przyłączeń, które mogą być związane końcówkami symbolu.

♦ Zmieniamy Nazwę 1 naszego symbolu na Przekaźnik termiczny 4P.

Najważniejsze opcje dotyczące referencji (dla zaznaczonego atrybutu $OZNETYKOZN).

− Typ: definiuje skąd pochodzić będą informacje wyświetlane przez referencję • Makropodstawienie: wyświetla referencje typu makro • Katalog: wyświetla zawartość wybranej rubryki z katalogu • Użytkownik: wyświetla dane wpisane przez użytkownika • Końcówka: wyświetla numer końcówki • Okablowanie: wyświetla referencje diagramu połączeń

− Położenie, Pozycja X, Pozycja Y: Parametry definiujące pozy-cję referencji.

− Właściwości: Czy referencja będzie wyświetlana na ekranie i drukowana itd..

− Czcionka: Atrybuty tekstu referencji

68 5.Edytor Symboli Najważniejsze opcje dotyczących końcówek (dla zaznaczonej końcówki nr 1).

− Atrybut: Sposób numeracji końcówki

• Użytkownik: numer końcówki nadany w Edytorze Symboli • Katalog: numer końcówki pobrany z rubryki katalogu

− Nazwa: nazwa (numer) końcówki wpisywany przez użytkownika − Typ: przydatne do kontroli zwarć i automatycznego obracania symboli do poziomych odcinków połączeń • Wejście • Wyjście

− Numer: dodatkowy numer końcówki przydatny do kontroli zwarć (za zwarcie uważane jest połączenie wejścia z wyjściem o tych samych numerach)

− Pozycja X, Pozycja Y: położenie końcówki − Połączenie: wybór typu połączenia używany przy włączonej kontroli wstawiania symboli na połączenia

− Kontroluj połączenia Ta opcja pozwala uaktywnić kontrolę każdej końcówki symbolu. Ta kontrola stwierdza czy końcówka jest podpięta do połączenia. Ta kontrola nie jest automatyczna i należy ją wykonać za pomocą polecenia "Narzędzia/Kontrola". Możliwe są trzy metody: Wyjście

• "Żaden": na końcówce nie zostanie wykonana żadna kontrola • "Opcjonalny": wszystkie końcówki symbolu, które są podpięte do połączenia są zliczane. Jeżeli rezultat zawiera w zakresie wartość określoną między minimalną i maksymalną liczbą połączeń, kontrola jest nieaktywna. Jeżeli nie, program wyświetla podczas kontroli wszystkie końcówki podpięte w tym trybie.

• "Obowiązkowy": podczas kontroli zostaną wyświetlone wszystkie niepodłączone końcówki.

5. Tworzenie nowego symbolu 69 Wstawimy pozostałe końcówki symbolu, będą one miały kolejne numery 3, 4, 5, 6, 7, 8.

♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki na i wybieramy z listy Nowa końcówka. ♦ Wskazujemy punkt o współrzędnych (2; 0). W dolnej części okna Właściwości CAE w polu Nazwa wpisujemy 3, Atrybut - Użytkownik, Wejście. ♦ Wstawiamy kolejne końcówki typu Wolna:

Współrzędne Nazwa Typ (2; -2) 4 Wyjście (4; 0) 5 Wejście (4; -2) 6 Wyjście (6; 0) 7 Wejście (6; -2) 8 Wyjście

Mamy ponumerowane końcówki, musimy teraz wyświetlić te numery. Do te-go celu służą referencje końcówek.

♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki na i wybieramy z listy Nowy atrybut końcówki. ♦ Wskazujemy końcówkę 3 (znajdującą się w punkcie (2; 0)). ♦ W oknie Referencja końcówki zaznaczamy Zacisk i klikamy <OK>. ♦ Klikamy w punkcie wstawienia atrybutu – punkt (2.25; 0.3). ♦ Operację powtarzamy dla kolejnych końcówek:

Końcówka Współrzędne końcówki

Współrzędne referencji

4 (2; -2) (2.25; -2.15) 5 (4; 0) (4.25; 0.3) 6 (4; -2) (4.25; -2.15) 7 (6; 0) (6.25; 0.3) 8 (6; -2) (6.25; -2.15)

Po opisaniu ostatniej końcówki polecenie Nowy atrybut końcówki przesta-je być aktywne . Ustalimy teraz jednakowe atrybuty tekstów dla referencji końcówek.

♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki na referencji $KN:1 i wybieramy z menu polecenie Kopiuj właściwości tekstu.

70 5.Edytor Symboli ♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki kolejno na referencjach od $KN:3 do $KN:8 za każdym razem wybierając z menu Wklej właściwości tekstu.

Przeniesiemy teraz referencję NBPOLE na prawą stronę symbolu. ♦ Zaznaczamy referencję NBPOLE w panelu w prawej części Edytora Symboli.

♦ ♦ W polu Domyślny wpisujemy wartość 4 (ponieważ nasz symbol jest 4 biegunowy – referencja ta będzie działać jako filtr przy doborze kodu katalogowego).

♦ W podobny sposób zmieniamy pozycję atrybutu COMMENT1 i COM-MENT2: wpisujemy nową Pozycję X – 7,7 (w miejsce wartości 1,7). ♦ Symbol mamy gotowy, możemy go teraz zapisać: Plik ���� Zapisz

Możemy dodatkowo w Edytorze Symboli wpisać opis rodziny np. TST- Ro-dzina testowa. W Edytorze Schematów nowo stworzone rodziny ustawiane są na samym końcu podglądu. Ich kolejność a także kolejność symboli wewnątrz rodzin możemy dowolnie zmienić za pomocą polecenia Widok ���� Rodzina... ���� Kolejność wyświetlania.

6. Tworzenie nowego arkusza formatowego 71

6. Modyfikacja Arkuszy Formatowych Program SEE zapewnia możliwość modyfikacji istniejących i tworzenia no-wych arkuszy formatowych. Możemy narysować inną tabelkę, wstawić logo firmy lub też wstawić inne (np. nowe) makropodstawienia. Przed przystąpie-niem do modyfikacji arkuszy formatowych radzimy je zarchiwizować.

♦ W Edytorze Schematów wykonujemy polecenie Środowisko ���� Eksplorator arkuszy formatowych. ♦ Ukazuje się okno Eksploratora arkuszy formatowych.

♦ Klikamy prawym przyciskiem myszy na folderze Arkusze formatowe, z menu podręcznego wybieramy Nowy arkusz formatowy.

♦ W oknie Numer schematu wpisujemy numer 11 � <OK>. ♦ W oknie Formaty, wybieramy A3-Poziomy � <OK>.

Rys. 6.1 Tworzenie arkusza formatowego.

72 6.Modyfikacja Arkuszy Formatowych Uwaga! Możemy także określić nietypowe formaty papieru. W tym celu urucha-

miamy Eksplorator środowiska i klikamy na zakładce Formaty arku-szy i w ostatnim wierszu wpisujemy nazwę, wymiary i orientację nowego formatu..

♦ Następnie w prawej części Eksploratora arkuszy formatowych klikamy w polu tytuł i wpisujemy: A3 Poziomy Nowy.

♦ Wciskamy klawisz <Enter>. ♦ Klikamy prawym przyciskiem myszy na nazwie właśnie utworzonego arkusza i z menu podręcznego wybieramy polecenie Otwarty.

♦ Wybieramy polecenie: Narzędzia ���� Obszar roboczy.

Uwaga! Rozmiar arkusza formatowego wyrażony jest w milimetrach. Oznacza to, że krok podstawowy SEE dla arkusza formatowego wynosi zawsze 1 mm.

♦ Zostanie wyświetlone okno dialogowe Parametry arkusza formato-wego (Rys. 6.2). ♦ Zaznaczamy pola Obrys, Linia rozdzielająca i Ograniczniki. Rysu-nek tworzony na tej formatce będzie wówczas otoczony ramką.

♦ W polu Szerokość linijki ustawiamy: 5 mm. Jest to wysokość po-działki, czyli paska, w którym będzie wpisywane oznaczenie (podziałka kolumnowa i wierszowa rysunku).

♦ W polu Typ kreski wybieramy: Cienka. ♦ Klikamy na przycisk <Właściwości tekstu>. ♦ Po wyświetleniu okna dialogowego Właściwości tekstu, określamy rodzaj i rozmiar tekstu (np. numery kolumn) wpisywanego w Pasku po-działki. Określamy Czcionka: Arial CE, Rozmiar: 3, Współcz.: 0.40 i wyrównanie tekstu przycisk <Wyśrodkowanie>. Następnie zatwier-dzamy te zmiany klikając na przycisk <OK>.

♦ W polach Podziałka kolumn i Podziałka linii zaznaczamy: Góra i Le-wo. W ten sposób określiliśmy, że pięciomilimetrowy pasek z trzymili-metrowym tekstem (opisującym podziałkę kolumnową i wierszową) będzie umieszczony na lewej i górnej krawędzi obszaru roboczego schematu zasadniczego.

6. Tworzenie nowego arkusza formatowego 73

Współrzędne kursora przesuwanego po ekranie wyrażone są w mm. W le-wym dolnym rogu arkusza formatowego współrzędne wynoszą (0,0), a w prawym górnym rogu tego arkusza – (420,297). Są to wymiary formatu A3. Obszar roboczy musi być zawsze prostokątem.

♦ Ustalamy zakres obszaru roboczego, który będzie dostępny dla pro-jektanta na schemacie zasadniczym, utworzonym na tym arkuszu for-matowym poprzez wskazanie dwóch przeciwległych narożników tego obszaru. Możemy to wykonać myszką, klikając na przycisku <Określ obszar roboczy> lub wpisując wartości w odpowiednie pola. Współ-rzędne: (5; 292) i (415; 22)

Rys. 6.2 Ustalanie parametrów arkusza formatowego

74 6.Modyfikacja Arkuszy Formatowych ♦ Klikamy na przycisk <OK> w celu zatwierdzenia naszego wyboru.

Obszarem przeznaczonym do rysowania tabelki jest obszar zawarty pomię-dzy przerywaną dolną kreską obszaru roboczego, a dolną kreską arkusza formatowego.

♦ Rysujemy tabelkę, klikamy na menu: Wstaw ���� Obiekt lub ikona ♦ Za pomocą przycisków <Wstaw prostokąt> oraz <Wstaw odci-nek> z paska Wstaw obiekt rysujemy tabelkę przy dolnej krawędzi ry-sunku wg poniższego rysunku:

♦ Teraz wstawimy logo firmy: Wstaw ���� Obiekt lub przycisk

Rys. 6.3 Obszar roboczy arkusza formatowego

(265; 22)

(415; 5)

(315; 22) (365; 22)

(265; 13.6) (415; 13.6)

6. Tworzenie nowego arkusza formatowego 75 ♦ Sprawdzamy czy wciśnięty jest przycisk <Dynamiczne wstawia-nie ze zmianą kształtu>. ♦ Z paska narzędzi Wstaw obiekt wybieramy ikonę <Wstaw obraz graficzny>.

♦ Wskazujemy dwa przeciwległe narożniki obszaru, w który wstawiony zostanie obrazek: (276; 22) i (304; 13.6).

♦ W oknie Wybór obrazu graficznego wybieramy logo naszej firmy i klikamy przycisk <Otwórz>. W razie konieczności zmieniamy rozmiar obrazka przy pomocy Trybu Wyboru.

♦ Wybieramy polecenie Wstaw ���� Tekst, lub ikona <Wstaw tekst> z pionowego paska narzędzi.

♦ Na pasku narzędzi zmieniamy wyrównanie tekstu – klikamy na przyci-sku <Wyrównaj do lewej>.

♦ Klikamy w drugiej kratce tabelki, w punkcie (267; 12) i wpisujemy tekst: Wykonano w programie SEE #wersja:

Uwaga! Znak # powoduje przejście do następnej linii.

♦ Wybieramy ikonę <Włącz tryb wyboru>, prawym przyciskiem myszki wskazujemy uprzednio wpisany tekst i z menu wybieramy Zmień atrybuty. W oknie Właściwości tekstu sprawdzamy Czcionka: Arial CE, Rozmiar: 3.0, Współcz. 0.4, rozwinięcie tekstu – aktywny przycisk <Wyrównaj do lewej>. Przyciski <Pogrubienie>, <Podkreślenie> i <Obramowanie> nieaktywne. Jeżeli atrybuty się zgadzają wybieramy <OK>.

♦ Prawym przyciskiem myszki klikamy na ten sam tekst, z menu pod-ręcznego wybieramy: Ustal jako standard. Po wykonaniu powyższego polecenia jako domyślne zostaną przyjęte atrybuty wskazanego tek-stu.

Wstawimy teraz makropodstawienie wyświetlające na schemacie zasadni-czym numer wersji programu: $WERSJA.

♦ Wstaw ���� Makropodstawienie, po ukazaniu się okna Makropodsta-wienia z listy wybieramy tekst: WERSJA (przedostatnia pozycja). Na-stępnie klawisz <OK>.

♦ Wybieramy polecenie Wstaw ���� Tekst, lub ikona <Wstaw tekst> z pionowego paska narzędzi. Wskazujemy punkt (277; 7.40)

76 6.Modyfikacja Arkuszy Formatowych ♦ W oknie Tekst pojawił się napis $WERSJA, sprawdzamy Rozmiar: 3.0; Współczynnik: 0.4, Kąt: 0. Jeżeli parametry się zgadzają zatwier-dzamy <OK>.

Uwaga! Do tabelki wprowadzamy teksty stałe i makropodstawienia. Makropod-stawienia to teksty rozpoczynające od znaku $ symbolizujące pewne in-formacje, które zmieniają się w zależności np. od daty, nr rysunku itp. Program SEE podczas edycji schematu zasadniczego wykonanego na zaprojektowanym przez nas arkuszu formatowym zastępuje makropod-stawienia tekstem wynikającym np. z aktualnej daty lub numeru rysunku.

♦ Korzystając z poleceń Wstaw ���� Tekst oraz Wstaw ���� Makropod-stawienie wprowadzamy makropodstawienia i teksty zgodnie z poniż-szą tabelką:

Współrzędne Nazwa Typ (317; 20) Projektował: Tekst (317; 12) Sprawdził: Tekst (317; 16) $SCH_PROJ Makropodstawienie (317; 7.40) $SCH_SPR Makropodstawienie (367; 20) Data: Tekst (367; 16) Nr arch.: Tekst (377; 20) $DATA Makropodstawienie (387; 16) $1 Makropodstawienie (403; 20) Nr rys. Tekst (403; 16) $SCH_NR Makropodstawienie (367; 12) Tytuł rysunku: Tekst (367; 7.40) $SCH_TYT Makropodstawienie

Cała tabelka powinna wyglądać jak na poniższym rysunku:

Uwaga! Makropodstawienia wolne od $1 do $64 mogą być wypełniane przy

projektowaniu danego schematu zasadniczego (Edytor Schematów), lub w Eksploratorze schematów. Przykładowo w ten sposób możemy deklarować Numer archiwalny, długi tytuł rysunku itd. Makropodstawienia stałe wypełniane są w Eksploratorze schematów (Folder Projekt) i obowiązują one w całym projekcie. Przykładowo w ten

6. Tworzenie nowego arkusza formatowego 77 sposób możemy deklarować nazwę projektu, kod projektu itp. Makro-podstawienia te możemy sami tworzyć w eksploratorze schematów.

Teraz wykonamy test działania właśnie utworzonej formatki. ♦ Otwieramy schemat zasadniczy na wykonanej formatce: Plik ���� Otwórz schemat ♦ W oknie Eksplorator schematu ustawiamy się na żółtej ikonie Pro-jekt: PKROKI, naciskamy prawy przycisk myszki, z menu podręczne-go wybieramy Nowa grupa.

♦ Wpisujemy nazwę: TEST. ♦ Ustawiamy się na nowo utworzonej grupie, naciskamy prawy przycisk myszki z menu podręcznego wybieramy polecenie: Nowy schemat

♦ W oknie Nowy schemat klikamy na przycisk <Następny> a następnie w polu Arkusz formatowy wybieramy nowo utworzoną formatkę nr: 11, A3 Poziomy Nowy <OK>.

♦ Wpisujemy zawartość atrybutu Tytuł: Test formatki. ♦ Klikamy prawym przyciskiem myszki na naszym schemacie i z menu podręcznego wybieramy polecenie: Otwórz schemat.

♦ Za pomocą klawisza <C> włączamy podgląd arkusza formatowego i powiększamy fragment rysunku tak, aby tabelka była dobrze widoczna (polecenie Widok ���� Fragment).

♦ Przeglądamy zawartość tabelki pod rysunkiem. Po zakończeniu kreślenia możemy wykonać wydruk próbny.

78 7.Konfiguracja programu

7. Konfiguracja programu Programy SEE posługują się grafiką wektorową. W praktyce oznacza to, że każdy elementu rysunku składa się z odcinków. Chcąc otrzymać pożądany rezultat na drukarce musimy określić kolory, grubości linii.

7.1. Konfiguracja pisaków Kolor i grubość linii używanych przez program SEE określone są poprzez zestaw pisaków. Każdy z pisaków ma przyporządkowany kolor z jakim bę-dzie wyświetlany na ekranie, kolor z jakim będzie drukowany i grubość. Za-równo kolory jak i grubość możemy modyfikować. W tym celu uruchamiamy program Środowisko � Metody � przycisk Projekt � ikona Linia i kolor.

♦ Klikamy na Standard w Metodach dostępnych. Po prawej stronie ukazują się ustawienia przypisane tej metodzie.

7. Konfiguracja ustawień pisaków, kresek, parametrów wydruku 79 ♦ Wybieramy zakładkę Parametryzacja pisaków (Rys. 7.1). W oknie tym możemy ustalić kolor na ekranie, kolor na wydruku i grubość na wydruku. Przykładowo – jeśli chcemy aby Pisak 3 był reprezentowany na ekranie

kolorem szafirowym – wybieramy go z listy kolorów w kolumnie Kolor na ekranie (pisak nr 9). Następnie wybieramy z listy kolorów w kolumnie Kolor na wydruku kolor zielony (pisak nr 2). Oznacza to nakazanie wydruku w ko-lorze zielonym. Pozostaje wpisanie grubości pisaka w milimetrach w kolumnie Grubość: 0.5. W celu zachowania tych ustawień wskazujemy myszką przycisk <OK>. .

7.2. Typy kresek W rysunku technicznym mamy do czynienia nie tylko z grubościami linii ry-sunkowych (np.: gruba, średnia, cienka) ale także z ich typami: przerywana, punktowa, itd.

Rys. 7.1 Okno konfiguracji pisaków. 1- lista wyboru koloru na ekranie, 2 – lista wyboru

koloru na wydruku, 3 – pole do wprowadzenia grubości kreski w mm.

1 2 3

80 7.Konfiguracja programu ♦ W celu ich zmiany klikamy na zakładce Parametryzacja kresek (Rys. 7.2).

W kolejnych polach możemy ustawić nazwę kreski, pisak jakim będzie ry-sowana (czyli kolor na ekranie, na wydruku i grubość) oraz wzorzec określa-jący czy linia będzie ciągła czy przerywana Po wprowadzeniu zmian uaktywnimy metodę. W tym celu:

♦ W Metodach dostępnych klikamy na Standard i wybieramy Uaktywnij. ♦ Zatwierdzamy dokonane zmiany <OK>. Dokonanie zmian w parametrach Metody dostępnej a nastepnnie jej uaktywnienie, spowodowało zmianę parametrów kresek i pisaków w aktualnym projekcie.

7.3. Parametry wydruku Ostatnią fazą przygotowywania dokumentacji elektrycznej jest wydruk stwo-rzonego projektu. W tym celu konieczne jest ustalenie, z jakiego urządzenia

Rys. 7.2 Domyślny zestaw kresek

7. Konfiguracja ustawień pisaków, kresek, parametrów wydruku 81 drukującego będziemy korzystać. Jest to oczywiste, jeżeli drukarka stoi tuż przy biurku. Jeśli drukujemy z użyciem drukarki sieciowej lub zamierzamy skorzystać z plotera obsługującego większe formaty papieru, musimy posta-rać się o odpowiedni sterownik do tego urządzenia i zainstalować w użytko-wanym systemie.

Program SEE umożliwia drukowanie na dowolnym urządzeniu posiada-jącym zainstalowany sterownik w systemie Windows. W Edytorze Schematów wybieramy polecenie

Plik ���� Drukuj Zgłasza się okno Konfiguracja wydruku pozwalające na zmianę bieżących parametrów wydruku. W części nazwanej Rozmiar i marginesy stron mamy do wyboru trzy opcje: Skaluj do strony, Oryginalny rozmiar i Dostosuj. Określają one wymiary obszaru możliwego do zadrukowania i rozmiar marginesów wol-nych od druku. Poszczególne opcje mają następujące działanie:

♦ Skaluj do strony Schematy będą automatycznie dopasowywane do formatu papieru.

♦ Oryginalny rozmiar Schematy zachowają rozmiar przypisanego im arkusza formatowego.

♦ Dostosuj Ręczne ustawianie rozmiaru wydruku. · Kliknąć · Wprowadzić rozmiar obszaru drukowania oraz marginesy W części nazwanej Wybór możemy określić, które schematy zostaną wydrukowane:

♦ Wszystko - wszystkie schematy projektu ♦ Tylko bieżący - tylko schemat bieżący ♦ Dostosuj - wybieramy schematy do wydruku

W ostatnim przypadku należy: • Kliknąć przycisk • Wyświetli się eksplorator schematów • Wskazać schematy do wydruku (można użyć klawiszy "Shift" i "Ctrl") • Kliknąć • Kliknąć "Ok".

82 7.Konfiguracja programu W zależności od wybranej opcji w sekcji Orientacja strony będzie pobierana orientacja schematu. Po zapoznaniu się z opcjami wydruku wracamy do Edytora Schematów.

8. Schematy przekładowe 83

84 8. Śchematy przykładowe

8. Schematy przekładowe 85

86 8. Śchematy przykładowe