- komunikatywny, dobrze dogaduje się z zespołem

- elastyczny, potrafi dostosować się do danej sytuacji

- asertywny, posiada własne zdanie,

- pomysłowy, kreatywny

- ambitny, rzetelny, stara się jak najlepiej wykonać powierzone mu zadanie,

- angażuje się w pracę zespołu

- nie rywalizuje z innymi osobami z zespołu, stara się im pomóc

- konstruktywny

- zdyscyplinowany

- pozytywnie motywujący siebie i inne osoby do działania

- zaangażowanie wszystkich osób w zespole

- sprawiedliwy podział zadań

- każda osoba wykonuje powierzone jej zadanie

- każdy przedstawia swój punkt widzenia

- dojście do kompromisu

- dobra komunikacja w zespole

- wzajemne motywowanie się

- zbiorowa odpowiedzialność za rezultaty pracy

- trzymanie się ustalonych zasad i celów

- współpraca zamiast rywalizacji

- wykorzystanie wiedzy i umiejętności każdej osoby z zespołu

To pojedynczy lub wielokrotny akt fizyczny lub psychiczny, lub brak odpowiedniego działania, występujący wówczas, gdy istnieje oczekiwanie zaufania, które powoduje szkodę lub cierpienie starszych.

Miejsca użycia przemocy:•Miejsce zamieszkania

•Domy spokojnej starości

• Szpitale

•Grupy towarzyskie

Rodzaje przemocy wobec starszych:•Przemoc fizyczna

•Przemoc psychiczna

•Nadużycia finansowe i materialne

•Przemoc seksualna

•Zaniedbanie

1) ofiara *częste hospitalizacje, historie upadków, siniaków...

*wcześniejsza historia przemocy w tej rodzinie (odwrócenie ról)

*wymagające i/lub agresywne zachowanie

*dezadaptacja (pesymizm w postrzeganiu przyszłości, lęk przed niepowodzeniami, brak wiary we własne możliwości, poczucie osamotnienia, rezygnacja, sztuczność, nieszczerość, niepewność, nieśmiałość w kontaktach ze społeczeństwem)

*miłość do sprawcy (ofiara chce zmiany, a nie izolacji od sprawcy, którego kocha)

2) Sprawca

*brak doświadczenia w opiece

*nierealistyczne oczekiwania wobec osoby starszej

*brak akceptacji i właściwych kontaktów z najbliższymi

*negatywne uczucia związane z podopiecznym

*nadmierne obciążenie opiekuna

*opiekun był w dzieciństwie ofiarą przemocy lub zaniedbania

*częste wzory agresywnego zachowania w rodzinie lub w środowisku

*Uzależnienia

*zaburzenia psychopatyczne

*ageizm (przyzwolene społeczne na złe traktowanie, dyskryminację osób starszych):

* lekceważenie – uznawanie, iż opinie, wyznawane wartości i potrzeby osób

*starszych są mniej ważne i mniej cenne

*paternalizm/nadopiekuńczość – skłonność do wyręczania seniora w wykonaniu niektórych czynności, nawet gdy jest on w stanie samodzielnie dać sobie w tym przypadku radę

*protekcjonalność - traktowanie człowieka jako osoby niezdolnej do funkcjonowanie bez danej jednostki

*zaniedbanie - pomijanie istotnych potrzeb psychosomatycznych, społecznych i materialnych

* izolacja społeczna

*nadużycia finansowe

*eksterminacja - świadome dążenie do skrócenia życia seniora

*złe komunikowanie się z opiekunem

*fizyczna/lub umysłowa zależność od opiekuna

*dzielenie wspólnego mieszkania lub domu

*“nie mów nikomu co dzieje się w domu”

*“zły ptak, co własne gniazdo kala” - nie ten zły, co krzywdzi, tylko ten, co upublicznia problem

*“brudy należy prać we własnym domu” (Pani Dulska)

*mężczyzna - zdobywca, kobieta - uległa

*uwarunkowania kulturowo-religijne („dziecko musi mieć ojca”, „taki jest los kobiety”, „trzeba nieść swój krzyż”)

*bezrobocie

*złe warunki mieszkaniowe

*skumulowanie się problemów

*uzależnienia

*złe warunki dochodowe

*status społeczny

Zdrowie fizyczne:

-urazy, rany

-siniaki, stłuczenia

-ślady ucisku

-złamania kości -choroby w wyniku powikłań i stresu

-zadrapania, otarcia -zespół stresu pourazowego

-wydarte włosy

-ślady przypalania, poparzenia

-bolące miejsca

-bezsenność

-brak apetytu

INSTYTUCJA: nieleczone odleżyny, niedożywienie, pragnienie, zaniedbania w higienie osobistej

-depresje

-choroby psychosomatyczne np. choroba wrzodowa żołądka

-odczuwanie ciągłego stresu

-problemy z pamięcią

-niższe poczucie własnej wartości i godności

-poczucie strachu, gdy ktoś się zbliża

-izolowanie się od ludzi

-lęk przed ludźmi

-brak kontroli nad emocjami np. agresywne zachowanie

-myśli samobójcze

-przygnębienie

-odczuwanie ciągłego strachu

-odizolowanie się od otoczenia (niechęć do wychodzenia z domu)

-niechęć do spotkań towarzyskich

-zerwanie intymnych związków z innymi

-trwały brak zaufania do innych ludzi

-samotność

-obojętność na życie społeczeństwa

-choroby weneryczne, infekcje moczu

-siniaki, krwawienia w miejscach intymnych

-zaburzenia seksualne

-niechęć do płci przeciwnej

-oznaki lęku przy rozbieraniu się i dotykaniu

INSTYTUCJA: brak kontaktów społecznych

-uzależnienie od pomocy innych osób

-uzależnienie od sprawcy przemocy

-konieczność przyjmowania leków lub poddaniu się zabiegom medycznym

-konieczność rehabilitacji

-konieczność chodzenia na terapię

-utrata zdolności do wykonywania pracy lub nauki

-brak pieniędzy

-całkowita zależność finansowa od oprawcy

-niezaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych

-bieda

-znalezienie się bez środków do życia np. brak żywności

-zmuszenie ofiary do podjęcia pożyczki, kredytu, zmiany testamentu

-ograniczenie wolności np. zakaz wychodzenia z domu

-utrudniony dostęp do pomocy społecznej, zdrowotnej, prawnej

INSTYTUCJA: antysanitarne warunki życia, nieleczone lub zaniedbane problemy zdrowotne, braki w przepisanych lekarstwach

-problemy z praktykowaniem religii

-zwątpienie w religię, w swoje światopoglądy

-brak rozwijania życia duchowego

-brak rozwijania swoich umiejętności

-zrezygnowanie z rozwijania pasji, zainteresowań

-porzucenie własnych wartości

Literatura:

* http://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/global_campaign/en/chap5.pdf?ua=1,[6.03.2014]

* http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs357/en/,[6.03.2014]

* http://www.who.int/ageing/projects/elder_abuse/en/,[6.03.2014]

* http://www.niebieskalinia.pl%2Fpismo%2Fwydania%2Fdostepne-artykuly%2F4339-przemoc-wobec-osob-starszych&h=NAQEc604t,[13.03.2014]

* http://www.mpips.gov.pl%2Fgfx%2Fmpips%2Fuserfiles%2F_public%2F1_NOWA%2520STRONA%2FPrzemoc%2520w%2520rodzinie%2Fkampanie_spoleczne%2FPARPA%2520Przemoc_Starsi%2520v4.8.pdf&h=NAQEc604t,[13.03.2014]

* Uniwersytet Opolski: Instytut nauk pedagogiki. Gerontopedagogika: przemoc wobec osób starszych. Uniwersytet Opolski, Opole 2014. http://www.inp.uni.opole.pl/geronto/debata-przemoc.html [20.03.14]

* Wrocławska Kampania Przeciwdziałania Przemocy. Przemoc wobec osób starszych- poradnik. WKPP, Wrocław 2014. http://www.kampaniaprzemoc.pl/przemoc_wobec_osob_starszych.php [20.03.14]

* Dorota Jaszczak- Kuźmińska, Katarzyna Michalska.: Przemoc wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu, MPiPS, Warszawa 2010. http://www.mpips.gov.pl/gfx/mpips/userfiles/_public/1_NOWA%20STRONA/Przemoc%20w%20rodzinie/kampanie_spoleczne/PARPA%20Przemoc_Starsi%20v4.8.pdf [20.03.14] (strona 60-61)