Imię i nazwisko dziecka:

|___||___|

chłopiec dziewczynka DZIEŃ: MIESIĄC: ROK:

Data urodzenia dziecka: |___||___| |___||___| |___||___||___||___|

Data wypełniania kwestionariusza: |___||___| |___||___| |___||___||___||___|

Kwestionariusz wypełnia: matka ojciec inna osoba, kto:

INWENTARZ ROZWOJU

MOWY I KOMUNIKACJI

SŁOWA I ZDANIA

Opracowanie:

Magdalena SMOCZYŃSKA

Prawa autorskie:

Instytut Badań Edukacyjnych

2015

Kwestionariusz ten jest polską adaptacją amerykańskiego inwentarza do badania rozwoju mowy

dzieci MACARTHUR–BATES COMMUNICATIVE DEVELOPMENT INVENTORY: WORDS AND SENTENCES. Metoda

ta odwołuje się do wiedzy rodziców na temat rozwoju językowego własnych dzieci. Aby dobrze

wypełnić kwestionariusz, należy przeczytać pytania i przez parę dni uważniej przysłuchiwać się

temu, co dziecko mówi. Można też zanotować niektóre wypowiedzi dziecka, aby później móc je

wpisać do tabel D i E na ostatniej stronie. Dziecka nie należy przepytywać ani prosić o powtarzanie

poszczególnych wyrazów czy zwrotów, ani też „uczyć słówek”. Wystarczy, gdy rodzice odpowiedzą

na pytania według własnej wiedzy o dziecku.

Narzędzie powstało w ramach projektu Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza

badawczego, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.

SŁOWA I ZDANIA, STRONA 2

CZĘŚĆ I. SŁOWA

A. LISTA SŁÓW (670)

Dzieci rozumieją znacznie więcej słów, niż same używają w mowie. Ten kwestionariusz dotyczy tylko tych

słów, które Państwa dziecko spontanicznie mówi. Nie chodzi o to, co dziecko potrafi powtórzyć, ale o te

słowa, których samo z siebie używa. Proszę uważnie przeczytać listę słów i zaznaczyć te z nich, które słyszeli

Państwo od swego dziecka. Jeżeli dziecko używa nieco innej formy, np. mówi piesek, a nie pies, proszę mimo

to zaznaczyć kółeczko przy słowie pies. Tak samo należy postąpić, jeśli dziecko wymawia jakieś słowo

inaczej (np. lybka zamiast rybka lub wiójka zamiast wiewiórka); można też wpisać brzmienie wyrazu w takiej

formie, w jakiej dziecko go używa. Czasami dzieci wymyślają własne wyrazy, np. dzi zamiast piłka. Także

taką formę należy potraktować jako wyraz i zaznaczyć kółeczko przy słowie „piłka”, dodatkowo wpisując

„dzi”. Podobnie, jeśli w rodzinie funkcjonuje inne określenie niż podane w kwestionariuszu, proszę zaznaczyć

odpowiednią pozycję i dopisać właściwe określenie. Wszelkie wątpliwości można dopisać na arkuszu.

Dodatkowo na s. 11 zamieszczono okienko na wpisanie uwag o dziecku i jego mowie.

UWAGA: Kwestionariusz przeznaczony jest dla dzieci w różnym wieku. Proszę się nie

martwić, jeśli Państwa dziecko jeszcze nie używa wszystkich słów, o które pytamy.

1. ODGŁOSY I WYKRZYKNIKI (12) SUMA

1. gę gę 5. miau 9. bam/bum/bęc

2. hau hau 6. mee/bee 10. brrum brrum [auto]

3. ko ko ko 7. muu [krowa] 11. tik tak

4. kwa kwa 8. pi pi pi/ćwir ćwir 12. tralala/lalala

2. ZWIERZĘTA – PRAWDZIWE LUB ZABAWKOWE (43) SUMA

13. baran 28. kurczątko 43. słoń

14. biedronka 29. lew 44. sowa

15. bocian 30. lis 45. ślimak

16. foka 31. małpa 46. świnka

17. gęś 32. miś/niedźwiedź 47. tygrys

18. gołąb 33. motylek 48. wąż

19. jeż 34. mrówka 49. wiewiórka

20. kaczka 35. mucha 50. wilk

21. kogut 36. myszka 51. zając

22. koń 37. pająk 52. zwierzątko

23. kot 38. pies 53. żaba

24. koza 39. pingwin 54. żółw

25. krowa 40. ptaszek 55. żyrafa

26. królik 41. robak

27. kura 42. ryba

SŁOWA I ZDANIA, STRONA 3

3. POJAZDY – PRAWDZIWE LUB ZABAWKOWE (14) SUMA

56. auto/samochód 61. lokomotywa 66. samolot

57. autobus 62. motor/motocykl 67. statek

58. ciężarówka 63. pociąg 68. traktor

59. helikopter 64. pogotowie/karetka 69. tramwaj

60. koparka 65. rower

4. POKARMY I NAPOJE (66) SUMA

70. banan 92. jedzenie/papu/am 114. ogórek

71. barszcz 93. jogurt 115. paluszki

72. batonik 94. kakao 116. parówka/kiełbaska

73. budyń 95. kanapka/kromka 117. picie

74. bułka 96. kapusta 118. pierogi

75. buraczki 97. kaszka 119. placek

76. cebula 98. kawa 120. pomarańcza

77. chleb 99. ketchup 121. pomidor

78. chrupki 100. kiełbasa 122. rodzynki

79. ciasto 101. kotlet 123. rosół

80. ciastko 102. kurczak 124. ryba

81. cukier 103. lizak 125. ryż

82. cukierek 104. lody 126. ser

83. czekolada 105. makaron/kluski 127. sok

84. dżem 106. mandarynka 128. sos

85. galaretka 107. marchewka 129. sól

86. groszek 108. masło/margaryna 130. szynka

87. grzyby 109. mięso 131. truskawki

88. guma do żucia 110. miód 132. witaminy

89. herbata 111. mleko 133. woda

90. jabłko 112. naleśniki 134. ziemniaki/kartofle

91. jajko 113. orzechy 135. zupa

5. ZABAWKI (18) SUMA

136. bajka 142. kredki 148. piłka

137. balonik 143. książka 149. pisak/długopis

138. grabki 144. lalka 150. prezent

139. gumka 145. łopatka 151. smoczek

140. kartka/papier 146. obrazek 152. wiaderko

141. klocki 147. ołówek 153. zabawka

SŁOWA I ZDANIA, STRONA 4

6. UBRANIA (24) SUMA

154. bluzka 162. koszula 170. rękawiczki

155. buty 163. kurtka 171. skarpetki

156. chustka 164. majtki 172. spodnie

157. czapka 165. pantofle/kapcie 173. sukienka

158. guzik 166. pasek 174. sweter

159. kalosze/gumowce 167. pieluszka/pampers 175. szalik

160. kapelusz 168. piżama 176. śliniaczek

161. kieszeń 169. rajstopy/rajtuzy 177. ubranie

7. CZĘŚCI CIAŁA (26) SUMA

178. broda 187. łokieć 196. pupa

179. brzuch 188. noga 197. ręka

180. buzia 189. nos 198. serce

181. czoło 190. oko 199. skóra

182. gardło 191. palec 200. szyja

183. głowa 192. paznokcie/pazurki 201. ucho

184. język 193. pępek 202. włosy

185. kolano 194. plecy 203. ząb

186. krew 195. policzek

8. W DOMU: POMIESZCZENIA, SPRZĘTY I MEBLE (31) SUMA

204. balkon 215. łazienka 226. stół

205. dach 216. łóżko 227. sufit

206. drzwi 217. odkurzacz 228. szafa

207. dywan 218. okno 229. szuflada

208. firanka/zasłona 219. podłoga 230. ściana

209. fotel 220. pokój 231. telewizor

210. korytarz/przedpokój 221. półka/regał 232. ubikacja/ustęp

211. kran 222. pralka 233. wanna

212. krzesło 223. prysznic 234. wózek

213. kuchnia 224. schody

214. lodówka 225. stołek

SŁOWA I ZDANIA, STRONA 5

9. PRZEDMIOTY DOMOWEGO UŻYTKU (48) SUMA

235. aparat/kamera 251. miotła 267. syrop

236. butelka 252. miska 268. szczoteczka do zębów

237. czajnik 253. młotek 269. szczotka

238. deska 254. mydło 270. szklanka

239. garnek 255. nici 271. szmata/ścierka

240. gazeta 256. nocnik 272. sznurek

241. grzebień 257. nożyczki 273. śmieci

242. igła 258. nóż 274. talerz

243. klucz 259. obraz 275. telefon/komórka

244. koc/kołdra 260. okulary 276. termometr

245. koszyk 261. pieniądze 277. torebka

246. kubek 262. poduszka 278. widelec

247. lampa 263. pudełko 279. zapałki

248. lekarstwa/tabletki 264. radio 280. zdjęcie/fotografia

249. lustro 265. ręcznik 281. zegarek

250. łyżka 266. słoik 282. żelazko

10. NA DWORZE (30) SUMA

283. bałwan 293. huśtawka 303. piasek/piaskownica

284. błoto 294. kamień 304. płot

285. burza 295. kijek/patyk 305. sanki

286. chmura 296. księżyc 306. słońce

287. deszcz 297. kwiatek 307. śnieg

288. drabina 298. listek 308. trawa

289. droga 299. most 309. ulica

290. drzewo 300. mróz 310. wiatr

291. gałąź 301. niebo 311. woda

292. gwiazda 302. ogień 312. ziemia

11. MIEJSCA, GDZIE MOŻNA PÓJŚĆ (18) SUMA

313. apteka 319. miasto 325. praca

314. dom 320. morze 326. rzeka

315. góry 321. na dwór/na pole 327. sklep

316. imieniny/urodziny 322. park/ogród 328. spacer

317. kościół 323. poczta 329. szkoła/przedszkole

318. las 324. podwórko 330. zoo

SŁOWA I ZDANIA, STRONA 6

12. OSOBY (27) SUMA

331. babcia 340. dziewczynka 349. mama/mamusia

332. brat 341. fryzjer 350. pan

333. chłopiec 342. goście 351. pani

334. ciocia 343. imię zwierzątka 352. policjant

335. córeczka 344. kolega/koleżanka 353. siostra

336. doktor/lekarz 345. krasnoludek 354. synek

337. dziadek/dziadzio 346. król/królewna 355. tata/tatuś

338. dzidzi/dzidziuś 347. ksiądz 356. własne imię1

339. dzieci 348. ludzie 357. wujek

1 Proszę wpisać, jak dziecko mówi na siebie, np. Ika, Maciuś, Dodo, dzidzi.

13. FORMUŁY, ZABAWY, RUTYNOWE CZYNNOŚCI (19) SUMA

358. cześć 365. halo 372. siusiu/siku/sisi

359. dzień dobry 366. pa, pa! 373. kupka

360. do widzenia 367. tak 374. kosi-kosi łapci

361. dobranoc 368. nie 375. idzie rak nieborak

362. dziękuję 369. śniadanie 376. sroczka kaszkę warzyła

363. proszę 370. obiad

364. przepraszam 371. kolacja

14. NAZWY CECH: PRZYMIOTNIKI (33) SUMA

377. be 388. dobry 399. nowy

378. biały 389. duży 400. otwarty

379. brudny 390. głodny 401. piękny/śliczny

380. brzydki 391. głupi 402. pyszny

381. cacy/cacany 392. gorący 403. śpiący

382. chory 393. kochany 404. umyty

383. ciepły 394. ładny 405. zamknięty

384. ciężki 395. mały 406. zdrowy

385. czarny 396. mądry 407. zepsuty

386. czerwony 397. mokry 408. zimny

387. czysty 398. (nie)grzeczny 409. zmęczony

15. NAZWY CECH: PRZYSŁÓWKI (13) SUMA

410. boso/na bosaka 415. dobrze 420. mokro

411. brzydko 416. głośno 421. prędko/szybko

412. cicho 417. gorąco 422. zimno

413. ciemno 418. ładnie

414. ciepło 419. mocno

SŁOWA I ZDANIA, STRONA 7

16. NAZWY CZYNNOŚCI: CZASOWNIKI (123) SUMA

423. bać się 464. mieszkać 505. sprzątać

424. bawić się 465. móc (może) 506. stać

425. bić 466. mówić/powiedzieć 507. stukać/pukać

426. biec/biegać 467. musieć (musi) 508. szukać

427. boleć 468. myć (się) 509. szyć

428. budować 469. myśleć 510. śmiać się

429. być (jest) 470. naprawiać/reperować 511. śpiewać

430. całować 471. nazywać się 512. tańczyć

431. chcieć 472. nieść/nosić 513. trzymać

432. chodzić (chodź) 473. obudzić (się) 514. ubrać (się)

433. ciąć 474. oglądać/obejrzeć 515. uciekać

434. cieszyć się 475. opowiadać 516. uczyć się

435. czekać 476. otworzyć 517. umieć

436. czesać 477. palić (się) 518. upaść/spaść

437. czyścić 478. patrzeć (patrz) 519. usiąść/siadać

438. czytać 479. pić 520. uściskać/ukochać

439. dać 480. pisać 521. wiązać

440. dmuchać 481. pluć 522. widzieć/zobaczyć

441. dostać 482. płakać 523. wiedzieć

442. drapać 483. podobać się 524. włożyć/założyć

443. dzwonić 484. pokazać 525. wstawać

444. gonić 485. pomóc 526. wyrzucić

445. gotować 486. pożyczyć 527. wytrzeć

446. grać 487. pracować 528. zamiatać

447. gryźć 488. prać 529. zamknąć

448. huśtać/bujać się 489. prasować 530. zapiąć

449. iść/pójść 490. prosić 531. zaświecić/zapalić

450. jechać/jeździć 491. przyjść 532. zdjąć/ściągnąć

451. jeść 492. przykryć 533. zepsuć

452. kąpać się 493. przynieść 534. zgubić

453. kłaść/położyć 494. puścić 535. złamać

454. kochać 495. robić 536. złapać

455. kopać 496. rozmawiać 537. zmęczyć się

456. krzyczeć/wołać 497. rysować 538. znać

457. kupić 498. rzucać 539. znaleźć

458. lać 499. schować 540. zostać

459. lecieć/latać 500. siedzieć 541. (nie) da się

460. leżeć 501. skakać 542. nie ma

461. lubić 502. skończyć 543. (nie) można

462. malować 503. słyszeć/słuchać 544. (nie) trzeba

463. mieć (ma) 504. spać 545. (nie) wolno

SŁOWA I ZDANIA, STRONA 8

17. OKREŚLENIA MIEJSCA (16) SUMA

546. tu 552. wysoko 558. w środku

547. tam 553. nisko 559. gdzieś

548. tędy 554. na górę/na górze 560. nigdzie

549. stąd 555. na dół/na dole 561. wszędzie

550. daleko 556. z tyłu/do tyłu

551. blisko 557. z przodu/do przodu

18. OKREŚLENIA CZASU (18) SUMA

562. już/już nie 568. kiedyś 574. wczoraj2

563. jeszcze/jeszcze nie1 569. nigdy 575. rano

564. teraz 570. zawsze 576. wieczorem

565. zaraz 571. czasem 577. noc/w nocy

566. potem/później 572. dzisiaj/dziś 578. dzień

567. znowu/znów 573. jutro2 579. godzina

1 w takich zdaniach jak np. Jeszcze pisać!, Jeszcze raz mi to zrób! albo Jeszcze nie wypiłam.

2 Proszę zaznaczyć odpowiednie kółko, nawet jeśli dziecko używa tych określeń błędnie, np. Jutro Jaś jadł lody. albo Ciocia przyjdzie wczoraj.

19. OKREŚLENIA MIARY (20) SUMA

580. dużo 587. inny 594. też

581. mało 588. drugi 595. dosyć/dość

582. trochę/troszkę 589. cały 596. za (np. za dużo)

583. tyle 590. bardzo 597. każdy

584. więcej 591. tylko2 598. niektóry

585. jeszcze1 592. sam/sama 599. żaden

586. wszystko/wszyscy 593. razem

1 w takich zdaniach jak np. Jeszcze mleka!, Jeszcze jedną truskawkę mi daj!

2 w takich zdaniach jak np. Zjem tylko serek.

SŁOWA I ZDANIA, STRONA 9

20. ZAIMKI OSOBOWE I DZIERŻAWCZE (17) SUMA

KTO? KOGO? KOMU? ZAIMKI OSOBOWE RAZEM

WPISUJE OSOBA BADAJĄCA CZYJ?

ja mnie mi 600. ja 609. mój

ty cię ci 601. ty 610. twój

on go mu 602. on 611. jego

ona ją jej 603. ona 612. jej

my nas nam 604. my 613. nasz

wy was wam 605. wy 614. wasz

oni/one ich/je im 606. oni/one 615. ich

607. się 608. sobie PROSZĘ NIE WYPEŁNIAĆ 616. swój

21. ZAIMKI WSKAZUJĄCE I NIEOKREŚLONE (9) SUMA

617. to 620. nic 623. tamten

618. coś 621. nikt 624. taki

619. ktoś 622. ten 625. jakiś

22. PYTANIA (13) SUMA

626. co to?/co to jest? 631. gdzie? 636. jaki?

627. co? 632. kiedy? 637. który?

628. co robi? 633. jak? 638. ile?

629. kto? 634. dlaczego/czemu?

630. czyj? 635. po co/na co?

23. PARTYKUŁY (8) SUMA

639. chyba 642. naprawdę 645. w ogóle

640. może 643. pewnie 646. właśnie

641. na pewno 644. przecież

SŁOWA I ZDANIA, STRONA 10

24. PRZYIMKI (15) SUMA

647. bez (np. bez czapki) 655. pod (np. pod stołem)

648. dla (np. dla mamy) 656. przed (np. przed sklepem, przed obiadem)

649. do (np. do pracy, do babci) 657. u (np. u cioci)

650. na (np. na stole) 658. w (np. w kuchni)

651. koło/obok (np. koło szafy, obok taty) 659. za (np. za szafą)

652. o (np. o kotku) 660. z (np. z tatusiem, z cukrem)

653. od (np. od wujka) 661. z (np. z łazienki)

654. po (np. po lesie, po wodę)

25. SPÓJNIKI (9) SUMA

662. a 665. bo 668. tylko2

663. albo 666. i 669. że

664. ale 667. jak - (to)1 670. żeby 1 w takich zdaniach jak np. Jak mama przyjdzie, (to) da mi jeść.

2 w takich zdaniach jak np. To nie pies, tylko kot.

Proszę sprawdzić, czy nie pominęli Państwo jakiejś strony lub rubryki. Czy na pewno

zaznaczone są wszystkie wyrazy, które Państwa dziecko mówi?

B. NAŚLADOWNICTWO (3) SUMA

1.

Czy dziecko samorzutnie powtarza zasłyszane wypowiedzi bądź ich

fragmenty?

2. Czy poproszone o powtórzenie czegoś, chętnie powtarza?

3. Czy łatwo uczy się wierszyków, piosenek, tekstów z książeczek?

UWAGA: Kompletne wypełnienie kwestionariusza wymaga udzielenia odpowiedzi na

pytanie w punkcie C na ostatniej stronie, a w razie odpowiedzi pozytywnej, także

wypełnienia punktów D i E.

SŁOWA I ZDANIA, STRONA 11

MIEJSCE NA UWAGI, DOPISKI I WYJAŚNIENIA

SŁOWA I ZDANIA, STRONA 12

CZĘŚĆ II. ZDANIA

C. ŁĄCZENIE WYRAZÓW JESZCZE NIE CZASEM CZĘSTO

Czy dziecko zaczęło już łączyć wyrazy? Czy tworzy takie

zdania jak np. Dzidzi am, Daj mleko, Tu kotek, Mama śpi?

Jeśli odpowiedzieli Państwo JESZCZE NIE, proszę przerwać wypełnianie kwestionariusza.

Jeśli odpowiedź brzmiała CZASEM lub CZĘSTO, proszę wypełnić części D i E.

W poniższych tabelach proszę wpisać zapamiętane lub zanotowane typowe wypowiedzenia

dziecka, a także przykłady zdań szczególnie złożonych. Proszę podać przykłady rzeczywistych

wypowiedzi dziecka, nawet jeśli uważają Państwo, że dziecko „mówi już wszystko”.

D. PRZYKŁADY WYPOWIEDZEŃ WIELOWYRAZOWYCH

Proszę podać przykłady rzeczywistych wypowiedzeń dziecka złożonych z dwu lub więcej

wyrazów:

1.

6.

2.

7.

3.

8.

4.

9.

5.

10.

E. TRZY NAJDŁUŻSZE ZDANIA

Proszę podać przykłady trzech najdłuższych zdań, jakie ostatnio słyszeli Państwo od swego

dziecka. (Chodzi o wypowiedzi samodzielne, a nie wierszyki, piosenki itp.)

1.

2.

3.