OSR-EX POST.pdf

Tytuł ocenianej ustawy

ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. poz. 628, z późn. zm.)

Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych – wiodące; Ministerstwo Edukacji Narodowej; Ministerstwo Finansów; Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju; Ministerstwo Obrony Narodowej; Ministerstwo Sprawiedliwości; Ministerstwo Środowiska; Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego; Agencja Wywiadu; Centralne Biuro Antykorupcyjne. Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza Stanu lub Podsekretarza Stanu

Pan Grzegorz Karpiński, Sekretarz Stanu w MSW

Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu

Pan Mariusz Cichomski, Zastępca Dyrektora Departamentu Porządku Publicznego w MSW, tel. (22) 601-40-70

Data sporządzenia

26 sierpnia 2015 r.

Data wejścia w życie ocenianej ustawy

5 czerwca 2013 r. Przygotowana z powodu (lista rozwijana do wyboru): Zalecenie Rady Ministrów

OCENA FUNKCJONOWANIA USTAWY (OSR EX-POST)

1. Zakres przedmiotowy ustawy Ustawa określa:

• katalog podmiotów uprawnionych do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej; • jednolity, zamknięty katalog środków przymusu bezpośredniego, w tym również ujednolica ich nazewnictwo; • przypadki użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej; • zasady użycia lub wykorzystania broni palnej i środków przymusu bezpośredniego, • postępowanie przed i po użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego i broni palnej; • zasady dokumentowania użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej.

2. Podmioty, na które oddziałuje ustawa Grupa Wielkość Źródło danych Oddziaływanie

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego

Informacja niejawna Prawo do użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej

Agencja Wywiadu Informacja niejawna Prawo do użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej

Biuro Ochrony Rządu 1827 Średnioroczne zatrudnienie

w 2014 r. (według sprawozdania

Rb-70 o zatrudnieniu i

wynagrodzeniach)

Prawo do użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej

funkcjonariusze celni 1500 Informacja MF Prawo do użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej

Centralne Biuro Antykorupcyjne

764 Średnioroczne zatrudnienie

w 2014 r.


(według sprawozdania Rb-70

o zatrudnieniu i wynagrodzeniach)

inspektorzy i pracownicy kontroli skarbowej

409 Informacja z Ministerstwa Finansów


Państwowa Straż Łowiecka

nie przekazano danych Z Urzędów Wojewódzkich

nie uzyskano danych pozwalających

oszacować całkowitą liczbę strażników. Informację w tym

zakresie odnotowano z odpowiedzi

Podsekretarza Stanu w Ministerstwie

Środowiska, skierowanej do Marszałka Sejmu RP

na zapytanie nr 3294 posła Jana

Widackiego, z dnia 26 stycznia 2009 r.,

w sprawie kosztów utrzymania, etatu oraz działań Straży Leśnej,

straży parkowych, Straży Rybackiej oraz Straży

Łowieckiej (liczba etatów – 58,5)


Państwowa Straż Rybacka

ok. 350 strażników na podstawie OSR do projektu rozporządzenia

Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

w sprawie szczegółowych zasad

i warunków posiadania, przechowywania

i ewidencjonowania przez Państwową Straż Rybacką broni palnej, sygnałowej, amunicji

oraz środków przymusu bezpośredniego

(rozporządzenie z dnia 4 czerwca 2014 r. –

Dz.U. z 2014 r. poz. 756)


Policja 97 325 Średnioroczne zatrudnienie



wynagrodzeniach)


Służba Kontrwywiadu Wojskowego

Informacja niejawna Prawo do użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego

i broni palnej Służba Więzienna 27 542 Funkcjonariusze

zatrudnieni na dzień 31.12.2014 r. (według

Rocznej Informacji Statystycznej

Centralnego Zarządu Służby Więziennej na

rok 2014)


Służba Wywiadu Wojskowego

Informacja niejawna Prawo do użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej

straże gminne (miejskie)

9542 Dane własne MSW Prawo do użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej

Straż Graniczna 14 393 Średnioroczne zatrudnienie



wynagrodzeniach)


Straż Leśna 975 Dane wg. stanu na koniec 2014 roku

(informacja z Ministerstwa Środowiska)


Straż Marszałkowska 137 Informacja SM Prawo do użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej

straże ochrony kolei ponad 3 000 funkcjonariuszy Na podstawie OSR do projektu rozporządzenia Ministra Infrastruktury

i Rozwoju z 2014 r. zmieniającego rozporządzenie

w sprawie szczegółowych

warunków, jakim powinni odpowiadać

funkcjonariusze straży ochrony kolei, zasad

oceny zdolności fizycznej i psychicznej do służby

oraz trybu i jednostek

uprawnionych do orzekania o tej zdolności (rozporządzenie z dnia

12 grudnia 2014 r., Dz.U. z 2015 r. poz. 56)


Straż Parku 100 Dane wg. stanu na koniec 2014 roku

(informacja z Ministerstwa Środowiska)


Żandarmeria Wojskowa oraz wojskowe organy porządkowe

2 500 Informacja z Ministerstwa Obrony

Narodowej


pracownicy ochrony 89 985 Informacja uzyskana z Prawo do użycia i wykorzystania

uprawnieni do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2005 r. Nr 145, poz. 1221, z późn. zm.)

Biura Prewencji i Ruchu Drogowego Komendy

Głównej Policji (dane na dzień 31.07.2015 r.)

środków przymusu bezpośredniego i broni palnej

Inspekcja Transportu Drogowego

512 OSR do projektu rozporządzenia Ministra

Transportu, Budownictwa

i Gospodarki Morskiej z 2012 r.

w sprawie umundurowania

Inspekcji Transportu Drogowego

(rozporządzenie z dnia 31 lipca 2012 r. – Dz.U.

z 2012 r. poz. 920)


członkowie służby porządkowej, o których mowa w ustawie z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 611)

Brak możliwości oszacowania. Członkami służby porządkowej są

osoby podlegające kierownikowi do spraw

bezpieczeństwa, wyznaczone przez

organizatora imprezy masowej, wpisane na listę

kwalifikowanych pracowników ochrony

fizycznej, o której mowa w art. 26 ustawy z dnia 22

sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2005 r. Nr 145, poz. 1221, z późn. zm.). Osoby te mieszczą się zatem w grupie pracownicy

ochrony.

----------------

Prawo do użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego

pracownicy zakładów poprawczych, schronisk dla nieletnich lub młodzieżowych ośrodków wychowawczych

ok. 2101

MOW - brak danych

przeciętne zatrudnienie

we wszystkich zakładach poprawczych

i schroniskach dla nieletnich w 2014 r.

(na podstawie informacji z Ministerstwa

Sprawiedliwości)

Ministerstwo Edukacji Narodowej nie posiada

informacji na temat ogólnej liczby

pracowników MOW.

Prawo do użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego

3. Celowość wprowadzenia ustawy – zestawienie porównawcze w odniesieniu do sytuacji sprzed zmiany

Ocena ex-ante

Ocena ex-post

3.1 Zakładane cele (oczekiwany efekt) wprowadzenia ustawy 3.3 Stopień realizacji celów ustawy

Zasadniczym celem ustawy było wykonanie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego RP, w świetle których określenie rodzajów środków przymusu bezpośredniego oraz przesłanek użycia tych środków wskazujące, w jakich okolicznościach może to nastąpić, należą do materii ustawowej.

W wyroku z dnia 17 maja 2012 r. (K 10/11) TK orzekł, że przepisy ustaw: o Policji, o Straży Granicznej, o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych, o Służbie Celnej, o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, w zakresie w jakim delegują do uregulowania w rozporządzeniach materię dotyczącą stosowania środków przymusu bezpośredniego są niezgodne z art. 41 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz z art. 92 ust. 1 Konstytucji. Podobny wyrok TK wydał w dniu 26 marca 2013 r. - w odniesieniu do ustawy o Biurze Ochrony Rządu i o Służbie Więziennej (K 11/12).

Zgodnie z Konstytucją RP tylko przepisy ustawy mogą pozwalać na ingerencję w wolność osobistą. W myśl art. 41 ust. 1 Konstytucji również postępowanie organów stosujących te środki musi być określone wyłącznie w ustawie.

Drugim celem ustawy, było uregulowanie w jednym akcie prawnym całej materii związanej ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego i broni palnej, uwzględniające potrzebę uporządkowania i ujednolicenia tego obszaru prawa. Do dnia wejścia w życie ustawy, przepisy znajdowały się w kilkudziesięciu aktach normatywnych.

Zasadniczy cel ustawy, opisany w pkt 3.1 został zrealizowany w całości. Wnioski z oceny ex-post wymagają jednak dalszych analiz na etapie ewentualnych prac legislacyjnych, w celu zdefiniowania obszarów szczegółowych, które wymagałyby podjęcia interwencji prawodawczej.

3.2 Planowane środki realizacji celów ustawy (planowane narzędzia interwencji) 3.4 Ocena funkcjonowania środków realizacji celów ustawy

W celu dostosowania regulacji prawnych do wymogów określonych przez Trybunał Konstytucyjny, kompleksowo, na poziomie ustawowym, uregulowano użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej. Ponadto ustawa, regulując w jednym akcie prawnym całą materię związaną ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego i broni palnej, porządkuje i ujednolica ten obszar prawa. Do dnia wejścia w życie ustawy, przepisy znajdowały się w kilkudziesięciu aktach prawnych.

Wskazane powyżej przesłanki interwencji legislacyjnej determinowały zatem potrzebę osiągnięcia w przepisach ustawy pozytywnego efektu jakościowego. Kryterium zmian ilościowych nie byłoby adekwatne dla zapewnienia wskazanych powyżej celów ustawy. Dodatkowo, ocena stopnia realizacji ustawy poprzez efekty mierzalne statystycznie, jest w sposób istotny ograniczona. W szczególności, nie jest możliwe porównanie skali użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego w okresie obowiązywania ustawy oraz w okresach wcześniejszych, ponieważ zarówno obecne regulacje, jak i przepisy poprzednio obowiązujące, nie przewidują obowiązku prowadzenia takich statystyk przez przedstawicieli podmiotów uprawnionych. Przesłanki, które legły u podstaw utrzymania takich rozwiązań w ocenianej ustawie, a także argumenty przemawiające za wprowadzeniem mechanizmów

Na podstawie opinii uzyskanych w toku konsultacji, można uznać, że przepisy ustawy w sposób wyczerpujący i precyzyjny regulują zagadnienia w niej zawarte. Nie wystąpiły także większe problemy związane z ich interpretacją, czy też stosowaniem. Pojawiły się przy tym opinie co do skomplikowanego kształtu ustawy, który stanowi utrudnienie w jej odbiorze. Katalog przyznanych środków przymusu bezpośredniego i przypadków ich użycia lub wykorzystania oraz katalog przypadków uzasadniających użycie lub wykorzystanie broni palnej zostały uznane przez większość podmiotów opiniujących za adekwatne, proporcjonalne i wystarczające dla zapewnienia skuteczności realizowanych zadań. Dwuletnia praktyka stosowania przepisów doprowadziła jednak do sformułowania postulatów, wskazujących na potrzebę rozszerzenia katalogu środków przymusu bezpośredniego przyznanych poszczególnym podmiotom uprawnionym. Podkreślenia wymaga fakt, iż dane statystyczne z dwuletniego okresu obowiązywania ustawy, nie wykazały negatywnych tendencji w sferze przekraczania kompetencji przyznanych na mocy ocenianej ustawy, przez przedstawicieli poszczególnych podmiotów uprawnionych. Miarodajnych informacji na temat skali nadużyć

zapewniających niezbędny poziom kontroli nad zdarzeniami skutkowymi, z których wywodzić należy domniemanie określonych konsekwencji prawnych, zostały szczegółowo przedstawione w części III załącznika do niniejszego dokumentu.

związanych ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego i broni palnej dostarczają dane o liczbie prowadzonych w tych sprawach postępowań dyscyplinarnych oraz karnych, a przede wszystkim o liczbie spraw, w toku których stwierdzono zawinienie po stronie uprawnionego. Dane statystyczne zgromadzone za dwa lata dotychczasowego funkcjonowania ustawy nie wykazały, aby skala stwierdzonych nadużyć była istotna i znamionowała zarysowanie się negatywnych zjawisk. W przypadku Policji – a więc formacji o potencjalnie największym zakresie zadań generujących możliwość stosowania śpb – w drugim roku obowiązywania ustawy odnotowano obniżenie ogólnej liczby wszczętych postępowań dyscyplinarnych w związku ze stosowaniem śpb, w stosunku do pierwszego roku (54 przypadki w okresie od czerwca 2014 r. czerwca 2015 r., w stosunku do 74 przypadków w analogicznym wcześniejszym okresie rocznym). W okresie dwóch lat obowiązywania ustawy, w stosunku do policjantów orzeczono łącznie 24 kary dyscyplinarne w związku z naruszeniami związanymi ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego i broni palnej. Liczby te należy jednak rozpatrywać z uwzględnieniem poważnej skali wykonywanych przez Policję zadań, które generują potencjalną możliwość zastosowania określonego środka przymusu. Zestawienie takich danych wskazuje na marginalny charakter odnotowywanych nadużyć, co jest dobrze zobrazowane na tle ogólnej liczby interwencji policyjnych w ciągu roku, oszacowanej – w przypadku roku 2014 – na ok. 6.200.000, a także w kontekście informacji o liczbie osób konwojowanych w tym okresie przez Policję (ok. 260.000), które kwalifikowały się do użycia kajdanek przez funkcjonariuszy. Szczegółowe dane na temat skali odnotowanych nadużyć ze strony poszczególnych grup uprawnionych, a także wnioski wynikające z tych danych, zostały przedstawione w częściach II i III załącznika do niniejszego dokumentu.

4. Koszty i korzyści związane z funkcjonowaniem ustawy (zakładane i faktyczne, w tym korzyści i koszty dla podmiotów niebędących bezpośrednio w zakresie oddziaływania ustawy)

4.1 Sytuacja przed wejściem w życie ustawy (scenariusz bazowy)

4.2 Korzyści z przyjęcia ustawy zakładane przed jej wejściem w

życie:

4.4 Faktyczne korzyści wynikające z funkcjonowania ustawy

− Budżet państwa, JST i inne jednostki SFP brak wpływu

− Konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców brak wpływu

− Rodzina, obywatele oraz gospodarstwa domowe brak wpływu

− Rynek pracy

brak wpływu − Pozostałe

brak wpływu

− Budżet państwa, JST i inne jednostki SFP

− Konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców

− Rodzina, obywatele oraz gospodarstwa domowe

− Rynek pracy − Pozostałe

W OSR do projektu wskazano, że projektowana regulacja nie będzie miała bezpośredniego wpływu na rynek pracy, konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość. Przyjęto założenie, że ujednolicenie, na poziomie ustawowym, przepisów zezwalających na ingerencję w sferę wolności i nietykalności osobistej, będzie miało pozytywny wpływ na wzrost poczucia bezpieczeństwa obywateli oraz zapewnienie porządku publicznego, jak również skuteczność działania podmiotów uprawnionych do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej.




Wykonując orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, ustawa zapewnia odpowiedni poziom regulacji dla regulowanego nią obszaru działalności państwa, związanego z ingerencją w wolność osobistą, jako dobro chronione konstytucyjnie. Ponadto, regulując w jednym akcie prawnym całą materię związaną ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego i broni palnej, ustawa porządkuje i ujednolica ten obszar prawa, czyniąc go bardziej przystępnym z punktu widzenia obywatela. Do dnia wejścia w życie ustawy, przepisy znajdowały się w kilkudziesięciu aktach prawnych.


4.3 Koszty związane z

funkcjonowaniem ustawy zakładane przed jej wejściem w życie

4.5 Faktyczne koszty związane z funkcjonowaniem ustawy


W OSR do projektu przyjęto założenie, że wejście w życie projektowanej regulacji nie spowoduje zwiększenia wydatków z budżetu państwa i z budżetu jednostek samorządu terytorialnego. W związku z tym, że projekt ustawy nadaje dodatkowe uprawienia w zakresie użycia lub wykorzystania nowych śpb, natomiast nie nakłada obowiązku natychmiastowego wyposażenia w te środki, należy przyjąć, że ewentualne wyposażenie w nowe śpb, a także przeszkolenie funkcjonariuszy w ich użyciu, będzie następować sukcesywnie, w miarę potrzeb i możliwości, przy uwzględnieniu pozostających w dyspozycji uprawnionych podmiotów środków finansowych. Również koszty związane z udzieleniem uprawnionemu pomocy prawnej będą zwracane ze środków pozostających w dyspozycji poszczególnych podmiotów.


brak kosztów − Rodzina, obywatele oraz

gospodarstwa domowe brak kosztów

− Rynek pracy brak kosztów

− Pozostałe brak kosztów





brak kosztów

5. Ewaluacja efektów według mierników podanych w OSR / teście regulacyjnym 5.1 Zmiana wartości miernika zakładana 5.2 Zmiana wartości miernika osiągnięta

Efekty wdrożenia przepisów ustawy nie mają charakteru mierzalnego.

6. Przyczyny różnic między założonymi a osiągniętymi rezultatami (koszty, korzyści, wartości mierników)

7. Ocena obowiązków informacyjnych wynikających z ustawy

l.p.

Obowiązek informacyjny (OI)

(w tym jednostka redakcyjna,

tj. nr artykułu)

Możliwy sposób redukcji wraz z uzasadnieniem

uchylenie OI zmniejszenie częstotliwości

wykonywania OI

zastąpienie trybu

papierowego elektroniczn

ym

zmniejszenie wymaganego zakresu

informacji

uproszczenie formularza

lub zamieszczenie formularza

na stronie internetowej

skorzystanie z danych

znajdujących się w danym organie lub

w innych instytucjach

1. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, po upływie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, przedstawi Sejmowi

Obowiązek został już zrealizowany, poprzez przedstawienie w 2015 roku Marszałkowi Sejmu i Marszałkowi

i Senatowi ocenę jej funkcjonowania, w szczególności w zakresie zasadności i skuteczności rozwiązań w niej przewidzianych (art. 84)

Senatu Oceny funkcjonowania przepisów ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (druk sejmowy nr 3145, druk senacki nr 831)

2. Obowiązek powiadomienia właściwego przełożonego lub osoby pełniącej służbę dyżurną, jeśli w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego nastąpiło zranienie osoby lub wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby albo nastąpiła jej śmierć, zranienie albo śmierć zwierzęcia albo zniszczenie mienia. Obowiązek ten dotyczy także każdego przypadku użycia lub wykorzystania broni palnej. (art. 37 ust. 1 pkt 3, art. 49 ust. 1)

Obowiązek należy zachować w jego obecnym zakresie, ponieważ zapewnia on przełożonym możliwość odpowiedniej reakcji w związku z zaistnieniem zdarzenia wypełniającym przesłanki określone w przepisie nakładającym obowiązek informacyjny.

3. Obowiązek powiadomienia przez uprawnionego pracownika ochrony oraz pracownika służby porządkowej, właściwej miejscowo jednostki organizacyjnej Policji o zdarzeniu skutkowym. Obowiązek ten

Obowiązek należy zachować w jego obecnym zakresie, ponieważ stanowi on niezbędny element w procedurze nadzoru sprawowanego przez Komendanta Głównego Policji nad działalnością specjalistycznyc

dotyczy także każdego przypadku użycia lub wykorzystania broni palnej. Obowiązek ten dotyczy także przypadków użycia oraz wykorzystania broni palnej przez pracowników ochrony, niezależnie od skutku. (art. 38 ust. 1, art. 49 ust. 1, art. 50)

h uzbrojonych formacji ochronnych, w tym w zakresie sposobów użycia przez pracowników tych formacji środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej. Podstawa prawna nadzoru: art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. z 2014 r. poz. 1099)

4. Obowiązek powiadomienia właściwej miejscowo jednostki Policji lub Żandarmerii Wojskowej (w przypadku żołnierzy) o określonych zdarzeniach skutkowych. Obowiązek ten dotyczy także każdego przypadku użycia lub wykorzystania broni palnej. (art. 39 ust. 1, art. 44 ust. 1, art. 49 ust. 1)

Obowiązek należy zachować w jego obecnym zakresie, ponieważ informacja zawarta w powiadomieniu stanowi dla właściwych organów ścigania sygnał do podjęcia niezbędnych czynności procesowych w sprawie zaistniałego zdarzenia.

5. Obowiązek powiadomienia właściwego miejscowo prokuratora o zdarzeniu skutkowym z udziałem funkcjonariuszy określonych podmiotów uprawnionych (art. 39 ust. 2, art. 44 ust. 1)

Obowiązek należy zachować w jego obecnym zakresie, ponieważ informacja zawarta w powiadomieniu stanowi dla prokuratora sygnał do podjęcia niezbędnych czynności w sprawie zaistniałego zdarzenia. Obowiązek informacyjny

dotyczy tych kategorii uprawnionych, w stosunku do których kompetencje w zakresie ścigania przestępstw posiada prokurator (podstawa prawna art. 311 § 1 w zw. z art. 309 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego – Dz.U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.).

6. Obowiązek powiadomienia o użyciu środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich, policyjnej izbie dziecka, sędziego rodzinnego sprawującego nadzór nad tą placówką, sąd rodzinny wykonujący środek wychowawczy albo środek poprawczy lub organ, do którego dyspozycji pozostaje nieletni umieszczony w schronisku dla nieletnich (art. 40 ust. 1 i 2)

Obowiązek należy zachować w jego obecnym zakresie, ponieważ stanowi on niezbędny element w procedurze nadzoru sprawowanego przez uprawnione podmioty nad działalnością placówek objętych obowiązkiem informacyjnym.

7. Obowiązek powiadomienia określonych organów o przypadku skutkowego użycia lub

Obowiązek należy zachować w jego obecnym zakresie, ponieważ zapewnia on przełożonym

wykorzystania środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty (art. 44 ust. 2)

możliwość odpowiedniej reakcji nadzorczej w związku z zaistnieniem zdarzenia wypełniającym przesłanki określone w przepisie nakładającym obowiązek informacyjny.

8. Opinie zgłaszane w związku z funkcjonowaniem ustawy

l.p. Podmiot zgłaszający opinię/problem

Opis Stanowisko członka Rady Ministrów

1. Biuro Ochrony Rządu

Postulat wprowadzenia przepisu przewidującego możliwość wyodrębnienia nowego przypadku użycia broni palnej – oddanie strzału ratunkowego – w przypadku realizowania przez BOR zadań związanych z ratowaniem życia ludzkiego podczas wystąpienia zagrożenia terrorystycznego.

Aktualnie obowiązujące przepisy nie przewidują instytucji „strzelca wyborowego” bądź „strzału ratunkowego”. Stosuje się tu ogólne przepisy o użyciu broni palnej. W trakcie prac nad projektem założeń do ustawy, zagadnienie to było przedmiotem dyskusji, w toku której uznano, że w projektowanych przepisach należy uwzględniać ogólną dyrektywę, że broni palnej używa się w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę. Zasada ta koreluje z Wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 października 2002r. (sygn. K 36/00) oraz z art. 2 ust. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1993r. Nr 61, poz. 284, z późn. zm.), gdzie zostały określone okoliczności usprawiedliwiające użycie siły mogącej spowodować, jako niezamierzone następstwo, pozbawienie życia. Nie można wprowadzić do ustawy przepisu, na podstawie którego funkcjonariusz będzie miał prawo strzelać w celu zabicia kogoś.

2. Biuro Ochrony Rządu

Postulat nowelizacji art. 30 ustawy w zakresie umożliwienia stosowania przez BOR kolczatek drogowych lub innych środków służących do zatrzymywania lub unieruchamiania pojazdów mechanicznych, nie połączonych z gruntem oraz zintegrowanych ze szlabanem. Z chwilą wejścia w życie przedmiotowej ustawy BOR

Postulat zostanie poddany analizie pod kątem istnienia przesłanek celowościowych, uzasadniających

utraciło możliwość stosowania kolczatek drogowych lub innych środków służących do zatrzymywania lub unieruchamiania pojazdów mechanicznych nie połączonych z gruntem oraz zintegrowanych ze szlabanem. Analizując działania podejmowane w tracie dwóch pierwszych lat funkcjonowania ustawy stwierdzono, iż w niektórych przypadkach znacząco utrudniło to wykonywanie działań ochronnych w miejscach czasowo objętych ochroną.

rozszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego dla podmiotu opiniującego, w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych. Wstępna ocena prowadzi do wniosku, że przesłanki stosowania przez BOR wnioskowanych środków (art. 11 pkt 7, 10, 11 ustawy o śpb), nie pozostają w ścisłym związku z zadaniami tej formacji.

3. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego

Postulat rozszerzenia uprawnień ABW o możliwość stosowania środka przymusu bezpośredniego w postaci chemicznego środka obezwładniającego (o którym mowa w art. 12 pkt 12 lit c ustawy) – granatu łzawiącego. ABW posiada w swojej strukturze wydział realizacyjny, który do czasu wejścia w życie ustawy wykorzystywał granaty łzawiące, jako element taktyczny w planowaniu swoich działań. Obecny brak takiego uprawnienia ogranicza możliwości działania grup realizacyjnych i zwiększa zagrożenie dla funkcjonariuszy wykonujących zadania służbowe.

Postulat zostanie poddany analizie pod kątem istnienia przesłanek celowościowych, uzasadniających rozszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego dla podmiotu opiniującego w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych.

4. Komenda Główna Straży Granicznej

Niska czytelność ustawy, będąca wynikiem kompleksowego unormowania problematyki stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej aż przez 23 podmioty pozostające często w odmiennej sytuacji prawnej. Skutkiem są bardzo rozbudowane przepisy ustawy, z licznymi odesłaniami zarówno do innych przepisów ustawy, jak i do innych regulacji prawnych. Jest to zgodne z zasadami legislacji, jednak ogranicza czytelność aktu, co stanowi szczególną uciążliwość przy ustalaniu przypadków użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej. Odbiorca ustawy potrzebuje do jej odpowiedniego zgłębienia, oprócz samej ustawy, dodatkowo także ok. 24 ustaw regulujących działalność uprawnionych podmiotów oraz Kodeksu karnego. Opiniodawca ocenił przy tym, że przepisy ustawy są zrozumiałe, wyczerpująco i precyzyjnie regulujące dziedzinę będącą jej przedmiotem. Nie stwierdzono poważniejszych problemów ze stosowaniem przepisów ustawy.

Zastrzeżenie KG SG dotyczy konstrukcji opiniowanej ustawy, która niejako z założenia jest aktem dość złożonym. Należy mieć na względzie, że w jednym akcie prawnym uregulowano całą materię związaną ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego i broni palnej, porządkując i ujednolicając ten obszar prawa. Do dnia wejścia w życie ustawy, przepisy znajdowały się w kilkudziesięciu aktach prawnych, co trudno jest uznać za zaletę. Jak się wydaje, w celu uproszczenia przygotowań uprawnionych pracowników i funkcjonariuszy do stosowania przepisów ustawy, należy przede wszystkim koncentrować się na przepisach regulujących stosowanie śpb i broni palnej przez przedstawicieli zainteresowanych podmiotów (np. poprzez opracowanie kompendiów dla celów szkoleniowych).

5. Komenda Główna Katalog przyznanych przypadków użycia lub wykorzystania broni Postulat zostanie poddany

Straży Granicznej palnej jest adekwatny i proporcjonalny do realizowanych zadań. Wskazano natomiast na potrzebę rozszerzenia katalogu przyznanych środków przymusu bezpośredniego i przypadków ich użycia: - o techniki transportowe (jako formy stosowania siły fizycznej wobec osób, o których mowa w art. 9 ust. 1 ustawy). Zmiana ta stworzyłaby podstawę prawną do przemieszczania osób do innego miejsca (pomieszczenia lub pojazdu). Obecny przepis umożliwia jedynie obezwładnianie osób naruszających porządek lub bezpieczeństwo publiczne, nie dając podstaw do przymusowego ich przetransportowania, nawet w sytuacji, gdy pozostawienie ich w określonym miejscu stwarzałoby zagrożenie dla ich bezpieczeństwa lub innych osób.

analizie pod kątem istnienia przesłanek celowościowych, uzasadniających rozszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego dla podmiotu opiniującego w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych.


Wymagane są zmiany o charakterze porządkującym. Niezbędne jest w szczególności dostosowanie zakresu podmiotowego pojęcia „doprowadzenie”, o którym mowa w art. 4 pkt 2 ustawy, do rozwiązań przyjętych w art. 11 ust. 1 pkt 5b ustawy z dnia 12.10.1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2014 r., poz. 1402, z późn.zm.), a podyktowanych postanowieniami art. 470 pkt 10 lit. a ustawy z dnia 12.12.2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650, z późn. zm.). Obecne brzmienie art. 4 pkt 2 ustawy odbiega bowiem, przede wszystkim w sferze nazewnictwa, od rozwiązań przyjętych w nowej ustawie o cudzoziemcach. Rozbieżności te mogą negatywnie wpływać na właściwe stosowanie ustawy o śpb.

Postulat wydaje się racjonalny i zasługuje na analizę w toku ew. dalszych prac legislacyjnych. Nowelizacja ustawy o cudzoziemcach, determinująca zgłoszoną przez KG SG potrzebę zmiany ustawy o śpb, nastąpiła już w czasie obowiązywania tej ostatniej


Niezbędne jest rozszerzenie, w art. 35 ust. 4 pkt 2 oraz w art. 42 ust. 1 pkt 2 ustawy, kręgu podmiotów uprawnionych do podejmowania decyzji o zastosowaniu niektórych rodzajów środków przymusu bezpośredniego o komendanta ośrodka Straży Granicznej. Podyktowane jest to zmianami organizacyjnymi w Straży Granicznej i utworzeniem w ramach tej formacji nowej jednostki organizacyjnej, jaką jest ośrodek Straży Granicznej.

Postulat zostanie poddany analizie pod kątem ustalenia przesłanek celowościowych, uzasadniających rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych w SG do podejmowania decyzji lub wyrażania zgody na zastosowanie niektórych środków przymusu bezpośredniego. Rozstrzygnięcia wymaga w szczególności zasadność przedstawionej propozycji, w zakresie dotyczącym art. 42 ust. 1 pkt 2 ustawy.

8. Komenda Główna Policji

W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 października 2013 r. pod poz. 1165 ogłoszono ustawę z dnia 30.08.2013 r. o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz niektórych innych ustaw, w której sformułowanie ujęcie zastąpiono zwrotem zatrzymanie. Z uwagi na zmieniony porządek prawny, zasadnym jest zrezygnowanie z uprawnienia wynikającego z art. 11 pkt 10 ustawy o śpb dotyczącego ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą, które w przypadku Policji odnosiło się wyłącznie do osób nieletnich.

Postulat jest zasadny. Należy doprecyzować, że zabieg legislacyjny w celu realizacji wniosku KGP powinien polegać na usunięciu z ustawy o Policji uprawnienia funkcjonariuszy tej formacji do stosowania śpb w związku z ujęciem osoby, przy jednoczesnym pozostawieniu tej przesłanki w ustawie o śpb, jako że „ujęcie” jest uprawnieniem, z którego korzystają inni uprawnieni (np. Straż Ochrony Kolei).


W art. 10 ust. 2 ustawy została przewidziana pomoc prawna, polegająca na zwrocie kosztów poniesionych na ochronę prawną do

Propozycja KGP powinna zostać poddana analizie

wysokości wynagrodzenia jednego obrońcy (…), w sytuacji zakończenia postępowania karnego prawomocnym wyrokiem uniewinniającym albo orzeczeniem o umorzeniu postępowania z powodu niepopełnienia przestępstwa lub braku ustawowych znamion czynu zabronionego, wyłącznie w związku z użyciem lub wykorzystaniem broni palnej przez uprawnionego, którego następstwem była śmierć osoby bądź zranienie osoby. KGP proponuje rozważenie możliwości dokonania uzupełnienia przywołanego przepisu także o przypadki użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego. Pomoc prawna polegająca na zwrocie kosztów (…) jaka przysługuje policjantowi w związku z użyciem lub wykorzystaniem broni palnej, winna być udzielana w takim samym zakresie również funkcjonariuszowi w przypadku użycia lub wykorzystania przez niego środków przymusu bezpośredniego.

i ocenie.


W art. 17 ust. 2 ustawy stanowiącym, iż Kasku zabezpieczającego używa się w celu zapobieżenia samookaleczeniu głowy, po uprzednim założeniu pasa obezwładniającego jednoczęściowego lub kaftana bezpieczeństwa albo kajdanek na ręce trzymane z tyłu", KGP proponuje zakończyć zdanie po zwrocie "... albo kajdanek”. Proponowany zapis umożliwiałby stosowanie kasku zabezpieczającego przy użyciu wszystkich typów kajdanek (zespolonych, zakładanych na ręce czy też nogi). Podkreślenia wymaga fakt, iż kask zabezpieczający ma za zadanie w szczególności "chronić" osobę zatrzymaną przed aktami samookaleczenia, a nie powodować dodatkowych niedogodności w wyniku użycia wymienionego środka przymusu bezpośredniego.

Propozycja KGP powinna zostać poddana analizie i ocenie. Wyjaśnienia wymaga, czy postulowany zapis nie będzie miał negatywnego wpływu na skuteczność stosowania kasku zabezpieczającego (np. w przypadku kajdanek zakładanych na ręce trzymane z przodu). Co prawda kajdanki zakłada się na ręce trzymane z przodu wówczas, gdy zagrożenie jest znikome, a więc wtedy, gdy kask nie będzie raczej stosowany. Jednak w świetle przepisów ustawy o śpb nie można wykluczyć jednoczesnego stosowania kajdanek z przodu i kasku.


Art. 21 ustawy przewiduje użycie psa służbowego w przypadkach: − odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby; − przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez uprawnionego obszary, obiekty lub urządzenia; − ochrony porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez uprawnionego; − zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia; − ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą; − zatrzymania osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą; − pokonania czynnego oporu. KGP proponuje rozważenie możliwości rozszerzenia dla Policji katalogu użycia psa służbowego o przypadek przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego. Za powyższym przemawia fakt, iż zaproponowany przypadek uprawnia policjanta do użycia jako środka przymusu bezpośredniego konia służbowego, a nie daje możliwości użycia psa służbowego.

Propozycja KGP powinna zostać poddana analizie i ocenie w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych. Należy jednak zauważyć, że koń służbowy jest w tym wypadku wykorzystywany ze względu na masę ciała, co ogranicza ryzyko zaistnienia skutku w postaci uszczerbku na zdrowiu. W sytuacji użycia psa na wypadek przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego, ryzyko takie wydaje się wyższe.


W art. 51 ustawy dotyczącym dokumentacji z użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej, w ust. 1 określono, iż uprawniony dokumentuje w notatce użycie i wykorzystanie środków

Wobec zgłoszonych wątpliwości interpretacyjnych, w toku

przymusu bezpośredniego i broni palnej, wskazując na obligatoryjność jej sporządzenia. Natomiast ust. 4 wskazanego przepisu stanowi, iż uprawniony może dokumentować w notatniku służbowym użycie i wykorzystanie śpb i broni palnej w sytuacji tzw. bezskutkowego jego użycia/wykorzystania. W tym miejscu wskazać należy, iż w Policji czynności służbowe dokumentowane są bądź to w notatce, bądź w notatniku służbowym. Zgodnie z wytycznymi Komendanta Głównego Policji do prowadzenia notatnika służbowego zobowiązani są policjanci pełniący służbę patrolową (w tym policjanci komórek ruchu drogowego pełniący służbę zewnętrzną), interwencyjną, obchodową, konwojową i ochronną z wyjątkiem policjantów pełniących służbę na stanowiskach, gdzie przebieg służby rejestruje się w odrębnej dokumentacji zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz inni policjanci na podstawie odrębnych przepisów oraz wskazani decyzjami komendantów wojewódzkich/Stołecznego, powiatowych (rejonowych, miejskich) Policji na obszarze swojego działania. Natomiast pozostała grupa funkcjonariuszy, przebieg realizacji czynności służbowych dokumentuje w notatce służbowej bądź też urzędowej. W związku z powyższym, KGP proponuje, aby dokonać zmian redakcyjnych analizowanego przepisu w taki sposób, aby funkcjonariusze Policji, którzy są zobowiązani do prowadzenia notatnika służbowego, bezskutkowe użycie/wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego, dokumentowali jedynie w tym notatniku służbowym.

ew. prac legislacyjnych należy rozważyć zmianę redakcji przepisu art. 51 ustawy, w sposób jednoznaczny przewidujący możliwość odstąpienia od dokumentowania w notatce służbowej bezskutkowego użycia śpb, w przypadku udokumentowania takiego przypadku w notatniku służbowym.


47 ust. 1 pkt 1 ustawy dotyczy wykorzystania broni palnej w celu zatrzymania pojazdu, jeżeli jego działanie zagraża życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby lub stwarza zagrożenie dla ważnych obiektów, urządzeń lub obszarów. KGP proponuje rozważenie możliwości dokonania zmiany przepisu w taki sposób, aby zezwalał uprawnionemu na wykorzystanie broni palnej w przypadku konieczności zatrzymania pojazdu, w którym znajdują się osoby, wobec których jest możliwość użycia broni palnej, a działanie tego pojazdu nie zagraża życiu, zdrowiu uprawnionego lub innej osoby. Za powyższym przemawia fakt, iż może dojść do sytuacji, gdzie zgodnie z postanowieniami ustawy uprawniony będzie mógł użyć broni palnej wobec osoby lecz nie będzie mógł jej wykorzystać do zatrzymania pojazdu, w którym ta osoba się znajduje.

Uwaga zasadna. Proponuje się jednak rozważenie pozostawienia obecnego przepisu 47 ust. 1 pkt 1, gdyż jego ratio legis wydaje się nie budzić wątpliwości. Przepis stanowi ważny instrument, umożliwiający eliminowanie z ruchu drogowego pojazdów, których działanie stanowi zagrożenie dla istotnych dóbr chronionych. Cel postulowany przez KGP można osiągnąć poprzez dodanie dodatkowej przesłanki w art. 47 ust. 1 - zatrzymanie pojazdu, w którym znajduje się osoba, wobec której dopuszczalne jest użycie broni palnej.


Art. 55 ust. 1 pkt. 2 ustawy stanowi, iż w przypadku wykorzystania broni palnej uprawniony zobowiązany jest do sporządzenia notatki zawierającej następujące informacje: służbowe dane identyfikacyjne uprawnionego, określenie czasu i miejsca wykorzystania broni palnej, informację o przyczynie wykorzystania broni palnej, opis czynności zrealizowanych przed i po wykorzystaniu broni palnej oraz podpis uprawnionego. KGP proponuje rozważyć możliwość dodania, w przywołanym przepisie, wymogu zobowiązującego do ujęcia w treści notatki również opis skutków wykorzystania broni palnej. W ocenie KGP zasadnym wydaje się, aby w dokumentacji sporządzonej przez uprawnionego, który wykorzystał broń palną, była zawarta taka informacja, która pozwoliłaby na zidentyfikowanie ewentualnych skutków wykorzystania broni palnej.

Uwaga zasadna. Dodatkowo MSW zauważa potrzebę uzupełnienia zakresu znaczeniowego skutków użycia lub wykorzystania śpb lub broni palnej, opisanego w art. 51 ust. 2 pkt 1, o przesłankę „uszkodzenie mienia”. Rozwiązanie takie zapewni adekwatność w stosunku do wielu sytuacji będących wynikiem wykorzystania broni palnej (np. przestrzelenie karoserii

pojazdu należy kwalifikować jako uszkodzenie, nie zaś jako zniszczenie – a tylko taką opcję przewidują obecne przepisy, jeśli chodzi o szkody w mieniu).


Propozycja przeredagowania art. 15 ust. 7 ustawy stanowiącego, iż kajdanek zakładanych na nogi używa się równocześnie z kajdankami zakładanymi na ręce, poprzez wprowadzenie przepisu umożliwiającego użycie kajdanek na nogi niezależnie od użycia kajdanek zakładanych na ręce. Mając na uwadze znaczną liczbę wydarzeń nadzwyczajnych skutkujących ucieczką osoby, wprowadzenie możliwości zastosowania kajdanek jedynie na nogi podczas wykonywania czynności procesowych wobec osoby przed sądem lub prokuraturą w znacznej mierze poprawiłoby bezpieczeństwo konwoju. Dodatkowo wprowadzenie przepisu umożliwiającego użycie kajdanek na nogi niezależnie od użycia kajdanek na ręce pozwoli m.in. na swobodny udział osoby, wobec której użyto ten środek w czynnościach procesowych, jak również pozwoli to zapobiec podjęciu próby ucieczki.

Propozycja KGP wymaga analizy i oceny, w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych.


W art. 25 cyt. ustawy dotyczącym przedmiotu przeznaczonego do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, należy rozważyć dodanie przypadku przeciwdziałania czynnościom zmierzającym do autoagresji bowiem pojawiają się sytuacje, w których osoba zagraża swojemu życiu lub zdrowiu przy użyciu niebezpiecznych przedmiotów (np. noża) lub może dojść do sytuacji, w której osoba będzie chciała popełnić samobójstwo poprzez skoczenie z budynku lub mostu.

Propozycja KGP wymaga analizy i oceny, w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych.


W art. 17 ust. 2 odnoszącym się do użycia kasku zabezpieczającego, po zwrocie po uprzednim założeniu pasa obezwładniającego lub kaftana bezpieczeństwa albo kajdanek na ręce trzymane z tyłu, dodać zwrot lub kajdanek zespolonych. Powyższy zwrot ma szczególne znaczenie w kontekście bezpieczeństwa wykonywanych przez policjantów czynności służbowych oraz zapewni większe bezpieczeństwo samej osoby, wobec której dany środek przymusu bezpośredniego jest zastosowany.

Propozycja KGP wymaga analizy i oceny. Przedstawione rozwiązanie stanowi alternatywę, wzajemnie wykluczającą się z postulatem przedstawionym w punkcie 10. Obie propozycje należy rozpatrywać łącznie, w celu ewentualnego wypracowania najbardziej racjonalnych rozwiązań.


Biorąc pod uwagę ocenę cyt. ustawy należy rozważyć rozszerzenie katalogu środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających o amunicję ślepą do broni palnej, poprzez dopisanie jej w art. 33 ust 2. nadając artykułowi brzmienie: do środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających zalicza się w szczególności granaty hukowo-błyskowe, także z zawartością gazu łzawiącego, petardy, granaty dymne oraz amunicję ślepą do broni palnej. Jednostki i komórki antyterrorystyczne Policji podczas prowadzenia działań bojowych wykorzystują środki pirotechniczne o właściwościach ogłuszających lub olśniewających. Służą one do ograniczania możliwości działania osób zatrzymywanych przez krótkotrwałe zakłócenie ich orientacji przestrzennej lub odwrócenie ich uwagi od działań uprawnionego, gdy istnieje podejrzenie, że osoby te będą stawiać intensywny opór. Wprowadzenie amunicji ślepej do broni palnej jako śpb pozwoli na odwrócenie uwagi osób w trakcie realizacji szturmu przez pododdziały antyterrorystyczne Policji realizujące działania bojowe. Zastosowanie tego środka pozwoli na bezpieczną realizację zadania, jednocześnie amunicja ślepa do broni palnej będzie środkiem mniej uciążliwym niż wykorzystywane w takiej sytuacji granaty hukowe

Postulat wydaje się racjonalny i zasługuje na analizę w toku ew. prac legislacyjnych. Trudno dopatrywać się istotnych przeciwwskazań dla możliwości wykorzystania właściwości ogłuszających tak stosunkowo mało uciążliwego środka, jak amunicja ślepa do broni palnej.

petardy lub granaty dymne. W chwili obecnej wykorzystanie amunicji ślepej do broni palnej jest niedopuszczone i nie może być stosowane przez poddziały antyterrorystyczne Policji.


W art. 12 cyt. ustawy proponuje się rozszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego o środki pirotechniczne o właściwościach obezwładniających, które obejmowałyby tzw. granaty gumowe. Granat gumowy jest typowym środkiem nieśmiercionośnym, którego konstrukcja i działanie zbliżone jest do używanych przez policjantów środków pirotechnicznych olśniewająco-ogłuszających. Granat gumowy wypełniony jest jednak dodatkowo „gumowym śrutem”. Tym samym podczas wybuchu osoba, w stosunku do której środek ten został zastosowany, jest poddana działaniu efektu ogłuszająco-olśniewającego oraz dodatkowo jest obezwładniana siłą uderzenia gumowych kul. Zasięg skutecznego rażenia obezwładniającego takich granatów wynosi około 1-1,5m. Wprowadzenie takiego rozwiązania pozwoliłoby na skuteczniejszą realizację przez policjantów ich ustawowych zadań, zwłaszcza w konfrontacji ze szczególnie niebezpiecznymi i uzbrojonymi przestępcami. Możliwość użycia środków pirotechnicznych o właściwościach obezwładniających pozwoliłoby osiągnąć efekt jak po jednoczesnym zastosowaniu trzech środków przymusu bezpośredniego (pocisków niepenetracyjnych, granatów łzawiących i środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających) bez konieczności nawiązywania przez funkcjonariusza bezpośredniego kontaktu fizycznego z osobą szczególnie niebezpieczną. Będzie to miało istotne znaczenie w sytuacji, gdy użycie broni mogłoby okazać się zbyt niebezpieczne dla funkcjonariusza lub osób postronnych. Dlatego też proponuje się, by środków pirotechnicznych o właściwościach obezwładniających można było używać w przypadku konieczności ujęcia lub zatrzymania osoby, która schroniła się w miejscu trudno dostępnym, a z okoliczności wynika, że może ona użyć broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu.

Propozycja KGP wymaga analizy i oceny, w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych. Zasadnym wydaje się uwzględnienie ew. doświadczeń innych krajów w stosowaniu takiego środka.


Wątpliwości związane z kwestią przypadków użycia broni palnej przez kwalifikowanego pracownika ochrony fizycznej, wykonującego zadania ochrony osób poza obiektami chronionymi. Aktualnie treść art. 36 ust. 1 pkt 5 lit. b ustawy o ochronie osób i mienia, określająca przypadki użycia broni palnej poza granicami obiektów i obszarów chronionych, nie dokonuje ich podziału według przedmiotu ochrony tj. do ochrony osób i do ochrony mienia. Jedynie art. 40 ust. 2 ww. ustawy wskazuje na możliwość wykonywania zadań ochrony osób w miejscu publicznym przez uzbrojonego kwalifikowanego pracownika ochrony fizycznej. W związku z powyższym, kwalifikowany pracownik ochrony fizycznej może wykorzystać broń palną, realizując ochronę osób poza granicami obiektów i obszarów chronionych, wyłącznie w dwóch przypadkach, które znajdują zastosowanie również w sytuacji ochrony mienia, tj. w celu zaalarmowania lub wezwania pomocy albo w celu oddania strzału ostrzegawczego. Uprawnienie do użycia broni palnej poza granicami chronionych obiektów i obszarów, w przypadku konieczności odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na bezpieczeństwo konwoju lub doprowadzenia, z przyczyn oczywistych nie znajduje bowiem zastosowania do ochrony osób. W tej sytuacji powstaje pytanie, czy zasadnym jest rozszerzenie katalogu przypadków uprawniających pracownika ochrony do użycia broni w analogicznej sytuacji, tj. w przypadku konieczności bezpośredniego, bezprawnego zamachu na chronioną osobę i ewentualnie w innych przypadkach, czy raczej rozszerzenie uprawnień w tym zakresie jest nie zasadne? Niezależnie od powyższego, kwestia ta budzi szereg wątpliwości, tym bardziej, że podobnie przedstawia się sprawa przypadków użycia środków przymusu bezpośredniego poza granicami

Propozycja wymaga analizy i oceny w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych.

chronionego obiektu, które można użyć jedynie w razie potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa konwoju.


Brak precyzyjnego określenia statusu osoby transportującej i kierowcy bankowozu, zdefiniowanych w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 września 2010 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne (Dz.U. Nr 166, poz. 1128). Osoby te uczestniczą w transporcie wartości pieniężnych i konwojowanym transporcie wartości pieniężnych, niemniej nie pełnią funkcji konwojenta, nawet w przypadku ich uzbrojenia. Zgodnie z § 1 pkt 8 ww. rozporządzenia, konwojent to osoba posiadająca legitymację kwalifikowanego pracownika ochrony fizycznej, ochraniająca transport wartości pieniężnych, wyposażona w broń palną bojową, środki ochrony osobistej oraz środki łączności. Co istotne, ustawa o śpb i broni palnej nie odróżnia konwojowanego transportu wartości pieniężnych realizowanego przy udziale konwojenta od transportu wartości pieniężnych wykonywanego przez osobę transportującą. Zgodnie z treścią art. 4 pkt 3 lit c ustawy o śpb i broni palnej, ilekroć w ustawie jest mowa o konwoju należy przez to rozumieć przemieszczenie osób lub mienia, w tym wartości pieniężnych lub innych przedmiotów wartościowych, a zatem, zarówno transport wartości pieniężnych, jak również konwojowany transport wartości pieniężnych. W tej sytuacji wyjaśnienia wymaga kwestia, czy uzbrojony kwalifikowany pracownik ochrony fizycznej wykonujący zadania osoby transportującej albo kierowcy bankowozu posiada kompetencje do użycia broni palnej, w razie konieczności odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na bezpieczeństwo konwoju, chociaż jak wskazano powyżej osoby te nie są odpowiedzialne za ochronę konwoju. Sprawa ta jest istotna, w omawianym kontekście, z uwagi na ewentualną odpowiedzialność karną osoby transportującej albo kierowcy bankowozu z art. 50 ustawy o ochronie osób i mienia. Nadanie ww. osobom uprawnień konwojenta w zakresie kompetencji do użycia broni palnej w razie konieczności odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na bezpieczeństwo konwoju, spowoduje obowiązek wyposażania tych osób w normatyw amunicji, zgodnie z § 7 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 października 2011 r. w sprawie zasad uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych i warunków przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji (Dz. U. Nr 245, poz. 1462, z późn. zm.) oraz wywoła szereg innych konsekwencji dla rozporządzenia w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne (§ 9 ust. 2- 4 ww. rozporządzenia), w szczególności uczyni martwą zasadę niełączenia funkcji uczestników konwojowanego transportu wartości pieniężnych.



Konieczność ustalenia liczby notatek użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej przez przedsiębiorcę posiadającego status sufo (specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne) i wso (wewnętrzne służby ochrony) w kontekście treści art. 53 ustawy o śpb i broni palnej, art. 36 ust. 2 ustawy o ochronie osób i mienia oraz § 2 pkt 2 lit. b rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie dokumentowania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia (Dz. U. poz. 1739).

W opinii MSW, przepisy ustawy o śpb nie budzą wątpliwości interpretacyjnych w przedmiotowym obszarze.


Konieczność wyjaśnienia statusu/przypadków użycia lub wykorzystania urządzeń przeznaczonych do obezwładnia osób za pomocą energii elektrycznej o średniej wartości prądu w obwodzie przekraczającej 10 mA, które zgodnie z treścią ustawy o śpb i broni

W opinii MSW, przepisy ustawy o śpb nie budzą wątpliwości interpretacyjnych w

palnej są środkiem przymusu bezpośredniego. przedmiotowym obszarze. Użycie lub wykorzystanie przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej jest dopuszczalne na zasadach ogólnych przewidzianych dla tego rodzaju środków (art. 25 ust. 1 ustawy o śpb), przy czym - ze względu na wysoką wartość prądu w obwodzie urządzeń określonych art. 25 ust. 5 - istnieje wymóg dopuszczenia do posiadania tych przedmiotów, w rozumieniu art. 30 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji.


Rozważenie zasadności uzupełnienia treści art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o ochronie osób i mienia o zakres problematyki wykorzystania śpb i broni palnej.

Uwaga zasadna, motywowana potrzebą dostosowania przepisów ustawy o ochronie osób i mienia do stanu prawnego pod rządami ustawy o śpb. Uzupełnienie przepisu da podstawę do objęcia działaniami nadzorczymi przez Komendanta Głównego Policji także sposobów wykorzystania śpb i broni palnej przez pracowników sufo (obecne przepisy przewidują kompetencje nadzorcze wyłącznie w zakresie sposobu użycia śpb i broni palnej).

25. Polski Związek Pracodawców Ochrona (PZPO)

Niemożność właściwego wykonywania usług ochrony fizycznej osoby przez kwalifikowanego pracownika ochrony z bronią palną w niektórych miejscach publicznych (np. banki, sądy, muzea). Pracownik ochrony z bronią palną nie jest wpuszczany na teren tych obiektów. W opinii PZPO, wobec braku ustawowych zakazów wykonywania zadań ochrony w takich miejscach (wyjątek stanowi art. 41 ustawy o ochronie osób i mienia, który wyklucza noszenie broni palnej podczas wykonywania bezpośrednio zadania w zakresie utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego podczas trwania masowych imprez publicznych), istnieje domniemanie prawne, że pracownicy ochrony mają prawo wykonywania zadań z bronią palną w tych miejscach. Cel i ustawowe uprawnienia pracownika ochrony wykonującego zadanie ochrony osoby udającej się do muzeum, jest identyczny z zadaniami pracownika wewnętrznej służby ochrony muzeum lub komercyjnej firmy ochrony, której zlecono ochronę muzeum. Ustawowe prawo nie może być kwestionowane przez akty wykonawcze niższego rzędu, czy regulaminy poszczególnych obiektów muzealnych. Niewykonywanie obowiązujących przepisów prawa poprzez stawiania regulaminów wewnętrznych ponad aktami ustawowymi i rozporządzeniami tworzy sytuację, w której brak jest pewności

Zagadnienie zasługuje na analizę, ale pozostaje poza zakresem regulacji ocenianej ustawy. PZPO przywołał przepis z ustawy o ochronie osób i mienia (art. 41), jako przykład ustawowego wyłączenia kompetencji pracowników ochrony. Analogicznych rozwiązań należy poszukiwać także w innych przepisach określających zasady bezpieczeństwa w obiektach (np. art. 17b. ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze [Dz.U. z 2011 r., Nr 270, poz. 1599, z późn. zm.], czy art. 54 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.

realizacji uprawnień pracowników ochrony osób na obszarze muzeów, sądów, banków, niektórych urzędów i innych miejsc użyteczności publicznej.

Prawo o ustroju sądów powszechnych [Dz.U. z 2015 r., poz. 133, z późn.zm.).

26. Polski Związek Pracodawców Ochrona (PZPO)

Ustawa o śpb określa katalog środków przymusu bezpośredniego, do których w art. 12 ust. 1 pkt 13 zaliczono „(…) przedmioty zaliczone do obezwładnienia osób za pomocą energii elektrycznej (…)”, zwane potocznie paralizatorami. Ustawa nie precyzuje parametrów technicznych tych urządzeń, a zatem wszystkie je (wykorzystujące energię elektryczną) zalicza do środków przymusu bezpośredniego. Jednakże w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 11 grudnia 2013 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zasad uzbrojenia SUFO i warunków przechowywania broni i amunicji (Dz.U. z 2013 r., poz. 1714), paralizator został zakwalifikowany jako broń. § 2 rozporządzenia brzmi: Na wyposażeniu specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych pozostają następujące rodzaje broni: (…) pkt 2 ust. 6 – paralizatory elektryczne o średniej wartości prądu w obwodzie przekraczającym 10 mA. Potwierdzeniem takiej kwalifikacji tych urządzeń (jako broni) jest obowiązek uzyskiwania na ich zakup odpowiedniej zgody właściwej jednostki Policji, a po jej uzyskaniu urządzenia te są rejestrowane i jest im wydawany dokument o nazwie „Świadectwo broni”. Wg. PZPO, dotychczasowa konstrukcja prawna powoduje liczne rozbieżności prawne i wymaga skorygowania. Dlatego PZPO proponuje zaliczenie paralizatorów do środków przymusu bezpośredniego i odpowiednią korektę rozporządzenia MSW w sprawie zasad uzbrojenia SUFO.

Wątpliwości interpretacyjne są nieuzasadnione. Przywołane przez PZPO rozporządzenie określa rodzaje broni na wyposażeniu specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych, nie zaś rodzaje środków przymusu bezpośredniego. Ponieważ posiadanie paralizatora elektrycznego o średniej wartości prądu w obwodzie przekraczającej 10 mA wymaga odpowiedniego dopuszczenia (analogicznego jak w przypadku broni), to urządzenia te podlegają odrębnym rygorom niż paralizatory, które wartości określonych w ustawie nie przekraczają.

27. Ministerstwo Finansów

Postulat przywrócenia pracownikom i inspektorom kontroli skarbowej uprawnienia do stosowania kolczatki drogowej i innych środków służących do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych. Odebranie możliwości stosowania kolczatki, w niektórych przypadkach znacząco utrudnia lub ogranicza działania prowadzone na drogach, w stosunku do osób zajmujących się nielegalnym przewożeniem wyrobów akcyzowych bez polskich znaków akcyzy (papierosy, tytoń, alkohol). Przed wejściem w życie ustawy o śpb środek ten był często wykorzystywany przez pracowników i inspektorów kontroli skarbowej w toku wykonywania ustawowych zadań. Obecnie natomiast, pracownicy i inspektorzy zmuszeni są zwracać się o pomoc do innych podmiotów posiadających uprawnienie do stosowania tego środka, jak np. do Straży Granicznej i Policji, co w praktyce nie zawsze jest możliwe. Ponadto, MF postuluje rozważenie przyznania pracownikom i inspektorom uprawnienia do stosowania środków pirotechnicznych posiadających właściwości ogłuszające i olśniewające.



Korekty wymaga art. 35 ust. 4 pkt 9 ustawy o śpb, w którym ujęta została kontrola skarbowa, pomimo braku uprawnień do stosowania wymienionych w tym przepisie środków przymusu bezpośredniego.

Uwaga zasadna.


Postulat rozszerzenia katalogu środków przymusu bezpośredniego przyznanego pracownikom i inspektorom kontroli skarbowej o pociski niepenetracyjne, które zwiększają bezpieczeństwo tych osób i są – w cenie MF – niezastąpione w działaniach przeciwko osobom uzbrojonym w niebezpieczne narzędzia lub przeciwko agresywnym zwierzętom, zagrażającym osobom uprawnionym.


30. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

Postulat rozszerzenia katalogu środków przymusu bezpośredniego, których mogą użyć lub wykorzystać funkcjonariusze Straży Ochrony Kolei (SOK) o możliwość stosowania środków niepenetracyjnych w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 2-5, 8-10 i 13 ustawy. W opinii MIiR, pociski niepenetracyjne znajdą zastosowanie podczas


zabezpieczania i konwojowania przejazdów uczestników imprez masowych, w szczególności kibiców, środkami komunikacji kolejowej. Ponadto, pociski takie mogą zostać zastosowane w celu przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane obszary, obiekty lub urządzenia, który może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa na obszarze kolejowym, jak również podczas konwoju i zabezpieczenia przesyłek niebezpiecznych lub wartościowych, gdzie użycie broni wiążę się z zagrożeniem uszkodzenia przesyłki, wybuchem materiałów niebezpiecznych, pożarem, a także może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa osób postronnych. W opinii MF, poszerzenie katalogu o pociski niepenetracyjne podniesie poziom bezpieczeństwa na obszarze kolejowym, a w szczególności urządzeń infrastruktury kolejowej związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego, przy jednoczesnym ograniczeniu użycia bardziej inwazyjnego i niebezpiecznego środka, jakim jest broń palna.

31. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

Rozszerzenie katalogu wykorzystania broni palnej przez funkcjonariuszy SOK o przypadek określony w art. 47 pkt 1 ustawy o śpb, tj. zatrzymanie pojazdu, jeżeli jego działanie zagraża życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby lub stwarza zagrożenie dla ważnych obiektów, urządzeń lub obszarów. Potrzebę rozszerzenia uzasadniono występowaniem czynnej napaści na funkcjonariuszy SOK, poprzez próbę najechania samochodem oraz podejmowanie prób ucieczki z miejsca popełnienia przestępstwa, z wykorzystaniem pojazdu. W takich sytuacjach, możliwość wykorzystania broni palnej w celu zatrzymania pojazdu pozwoli na odstąpienie od konieczności użycia broni palnej wobec osoby która dokonuje zamachu na życie lub zdrowie funkcjonariusza lub w celu udaremnienia ucieczki tej osoby.


32. Ministerstwo Obrony Narodowej

Oceniana ustawa jest regulacją kompleksową, wyczerpującą i precyzyjną. Natomiast jej język, z perspektywy żołnierzy Żandarmerii Wojskowej wykonujących działania w zakresie posiadanych uprawnień, oceniany jest jako trudny. Stąd oczekiwania, by przepisy ustawy odpowiadały poziomowi percepcji każdego z potencjalnych adresatów norm w zakresie czytelności, jasności i jednoznaczności. Nie budzi natomiast wątpliwości katalog przyznanych Żandarmerii Wojskowej środków przymusu bezpośredniego, przypadków ich użycia czy wykorzystania. Są one adekwatne i proporcjonalne do realizowanych zadań. Dostrzeżono natomiast następujące nieścisłości lub braki w uregulowaniach, sygnalizowane przy okazji sprawozdania z 12 miesięcy obowiązywania ustawy: 1. Subsumpcja danego przypadku, jako wypełniającego dyspozycję

art. 4 pkt 10 ustawy o śpb, wymaga, aby przy wykorzystaniu broni palnej ziściła się przesłanka niestworzenia zagrożenia dla osoby. Tymczasem w praktyce decydujący o wykorzystaniu broni palnej żołnierz nigdy nie będzie mógł mieć absolutnej pewności, że oddany strzał takiego zagrożenia nie stworzy, choćby dla osoby postronnej. Przyjęcie jednak założenia, że wykorzystujący broń palną żołnierz może podjąć działanie polegające na wykorzystaniu broni palnej jedynie w sytuacji pewności o braku zagrożenia dla osób, czyni analizowany przepis martwym, a każde oddanie strzału zbliża do pojęcia użycia broni palnej.

2. W ustawie istnieje nieścisłość w zakresie użycia przez żołnierzy Żandarmerii Wojskowej kasku zabezpieczającego, chemicznych środków obezwładniających w postaci plecakowych miotaczy substancji obezwładniających, celi zabezpieczającej i izby izolacyjnej, o których mowa w art. 12 pkt 6, 12 lit. b, 14 i 15 ustawy o śpb. W katalogu środków przymusu bezpośredniego

Ad. 1 – w ocenie MSW uwaga jest niezasadna. Nie wydaje się możliwe stworzenie regulacji, dopuszczającej wykorzystanie broni palnej wyłącznie w warunkach absolutnej pewności, że nie stworzy to zagrożenia dla innej osoby. Jeśli by przyjąć taki warunek, to właśnie wówczas przepis stałby się martwy, bo nikt nie zdecydowałby się wykorzystać broń palną, nie mając absolutnej pewności, że będzie to działanie bezpieczne dla osób postronnych. Ryzyko niepożądanego skutku należy maksymalnie ograniczyć – i temu służy art. 4 ust. 10 ustawy o śpb – ale nie można całkowicie go wyeliminować. Bardziej istotna wydaje się konieczność dokonania przez uprawnionego możliwie najbardziej zobiektywizowanej oceny sytuacji faktycznej, w celu

zawartego w art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 568, z późn. zm.) wspomniane środki przymusu się nie znalazły, natomiast w art. 35 ust. 4 ustawy o śpb możliwość taka została jednoznacznie przewidziana.

stwierdzenia, czy oddanie strzału nie spowoduje zagrożenia. Przez pryzmat dołożenia należytej staranności przy dokonywaniu takiej oceny, należy rozpatrywać zachowanie uprawnionego. Ad. 2 – uwaga zasadna.

33. Ministerstwo Edukacji Narodowej

Resort zaprezentował uwagi zgłoszone przez dyrektorów młodzieżowych ośrodków wychowawczych (MOW). Uwagi i propozycje dotyczyły w szczególności: - potrzeby doprecyzowania terminu „obezwładnienie”, - poszerzenie katalogu śpb przyznanych MOW o kajdanki, prowadnice i izbę izolacyjną, - doprecyzowanie, czy przez pracownika (uprawnionego do stosowania śpb) należy rozumieć także osobę zatrudnioną stale w ramach stosunku zlecenia, np. do zapewnienia opieki nad nieletnimi.

Propozycja wymaga analizy i oceny w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych, jak również stanowiska MEN, które z postulatów przedstawionych w ankiecie mają rekomendację resortu.

34. Ministerstwo Sprawiedliwości

Postulat rozszerzenia katalogu stosowanych środków przymusu bezpośredniego w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, o środek w postaci kajdanek i kasku zabezpieczającego głowę. Kajdanki powinny być zakładane na ręce w sytuacji transportowania nieletniego przez pracowników placówki, co utrudniałoby podejmowanie przy tej okazji prób ucieczki przez wychowanków, a jednocześnie mogłoby wpłynąć na bezpieczeństwo doprowadzających nieletniego pracowników placówki. Kask zabezpieczający jest przydatny w szczególności przy autoagresji wychowanka, bowiem skutecznie zabezpiecza go przed samouszkodzeniem.


35. Ministerstwo Środowiska

Postulat (formułowany przez kierowników poszczególnych jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych) rozszerzenia katalogu przyznanych środków przymusu bezpośredniego o psa służbowego, siatkę obezwładniającą (wobec zwierzyny rannej lub niebezpiecznej), pociski niepenetracyjne (do broni długiej będącej już na wyposażeniu) – w zależności od charakteru zagrożeń odnotowanych na podległym terenie.


36. Agencja Wywiadu Przepisy ustawy o śpb są zrozumiałe, a ich stosowanie nie budzi wątpliwości interpretacyjnych. W cenie AW, niezbędne jest: 1. rozszerzenie uprawnień funkcjonariuszy wykonujących zadania

w zakresie ochrony, określonych w art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz.U. z 2010 r. Nr 29, poz. 154, z późn. zm.) o prawo do wykorzystania broni palnej w razie podjęcia działań określonych w art. 47 pkt 3 ustawy o śpb (tj. zaalarmowania lub wezwania pomocy) oraz w przypadku działań, o których mowa w art. 47 pkt 5 ustawy o śpb (tj. unieszkodliwienia zwierzęcia, którego zachowanie zagraża bezpośrednio życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby). W stanowisku AW podkreślono, że prawo do zaalarmowania lub wezwania pomocy z wykorzystaniem broni palnej przysługuje np. pracownikom ochrony przy wykonywaniu zadań ochrony osób i mienia.

2. Rozszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego, do których użycia lub wykorzystania uprawnieni są funkcjonariusze AW, o środek o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 11 ustawy o śpb (tj. pociski niepenetracyjne), w szczególności w przypadku konieczności unieszkodliwienia zwierzęcia, którego zachowanie zagraża bezpośrednio życiu lub zdrowiu osób.

Propozycje wymagają analizy i oceny w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych.

37. Agencja Wywiadu Postulat uzupełnienia brzmienia art. 47 pkt 1 ustawy o śpb o pojęcie W ocenie MSW propozycja

bezzałogowego statku powietrznego. Umożliwi to funkcjonariuszom AW wykorzystanie broni palnej nie tylko w celu zatrzymania pojazdu, którego działanie zagraża życiu lub zdrowiu osób (…) – jak to przewidują obecne przepisy – ale także w celu zatrzymania bezzałogowego statku powietrznego.

budzi wątpliwości z kilku powodów. W szczególności istnieje problem braku uregulowań prawnych w zakresie korzystania z bezzałogowych statków powietrznych. Przesłanka, która w ocenie funkcjonariusza uzasadniałaby strącenie takiego pojazdu, w rzeczywistości mogłaby być pozbawiona wszelkich podstaw prawnych (np. mógłby zostać strącony dron poruszający się legalnie, ale w miejscu, w którym funkcjonariusz uznałby arbitralnie – nie zawsze podstawnie – za niedopuszczalne. Ponadto istnieje ryzyko spowodowania zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego w wyniku strącenia takiego pojazdu. Wobec prawdopodobnego narastania potencjalnych zagrożeń związanych z lotami bezzałogowych statków powietrznych, wymaga dalszych analiz.

38. Wojewoda Mazowiecki

W art. 12 ust. 2 określono przypadek wykorzystania śpb w stosunku do zwierzęcia, którego zachowanie zagraża bezpośrednio życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby. Podobny przypadek został określony w art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1383 wprowadzony ustawą o śpb. Powstaje pytanie: czy unormowanie tego samego zagadnienia dwóch ustawach nie stanowi sprzeczności?

W ocenie MSW sprzeczność nie zachodzi. Ustawa o śpb reguluje zasady ogólne użycia lub wykorzystania śpb. Szczegółowe kompetencje uprawnionych zostały natomiast określone we właściwych ustawach pragmatycznych.

39. Wojewoda Mazowiecki

Postulat przyznania strażnikom uprawnienia do prewencyjnego użycia śpb w przypadkach dokonywania ujęć osób, udaremniania im ucieczki lub pościgu za takimi osobami. Zwrócono uwagę na wątpliwości, czy strażnicy mogą korzystać z uprawnień do stosowania śpb tzw. ujęcia obywatelskiego (art. 243 kpk).

Propozycje wymagają analizy i oceny w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych.

40. Wojewoda Wielkopolski

Konieczne wydaje się zweryfikowanie braku uprawnień do użycia przez strażników Państwowej Straży Łowieckiej broni w przypadku o którym mowa w art. 45 pkt 3 ustawy o śpb, a mianowicie w pościgu za osobą, która np. dokonała już zamachu na osobę (art. 45 ust. 1 pkt 1), nie porzuciła broni lub innego niebezpiecznego przedmiotu (art. 45 ust. 1 pkt 2a), odebrała już broń uprawnionemu do jej posiadania (art. 45 ust. 1 pkt 2b). Podobnie sprawa przedstawia się z brakiem uprawnień w sytuacji wymienionej w art. 45 ust. 1 pkt 4, a więc w celu ujęcia osoby wobec której użycie było dopuszczalne – lecz jedynie w czasie gdy dokonywała czynu zabronionego.

Postulaty wymagają doprecyzowania i na tej podstawie rozważenia zasadności ich analizy i oceny w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych.

41. Wojewoda Wielkopolski

Brak zaliczenia pojazdu służbowego Państwowej Straży Łowieckiej do śpb i możliwości wykorzystania go w praktyce – do blokowania przejazdu (poprzez zajechanie drogi). W ocenie opiniującego

Propozycja wymaga analizy i oceny w trakcie ewentualnych prac

utrudnia to realizację zadań w terenie i naraża strażnika na odpowiedzialność.

legislacyjnych.

42. Wojewoda Świętokrzyski

Pominięcia strażników gminnych (miejskich) jako funkcjonariuszy uprawnionych do stosowanie siły fizycznej w postaci technik ataku, przy jednoczesnym nałożeniu na nich obowiązku interweniowania w przypadkach m.in. odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby lub przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zama-chu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby. Dlatego proponuje się zmianę ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych i dodanie w art. 14 ust. 1 możliwości użycia środków przymusu bezpośredniego wymienionych w art. 12 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.



Pominięcie strażników gminnych (miejskich) jako funkcjonariuszy uprawnionych do stosowania chemicznych środków obezwładnia-jących w postaci innych urządzeń przeznaczonych do miotania środków obezwładniających. Występujące obecnie na rynku środki posiadają krótki zasięg (około 1 metra), co przy okazji naruszeń porządku publicznego lub ataku na strażnika może być niejedno-krotnie niewystarczające i w konsekwencji zagrażać bezpieczeń-stwu interweniującego funkcjonariusza. Dlatego też należy rozwa-żyć dodanie w art. 14 ust. 1 ustawy o strażach gminnych możliwo-ści użycia środków przymusu bezpośredniego wymienionych w art. 12 ust. 1 pkt 12 lit. c ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Środki te zawierają również preparaty spożywcze na bazie kapsaicyny i różnią się od obecnie dopuszczonych do użycia przez strażników wyłącznie zasięgiem rażenia.



Nieprecyzyjnie określone zostały przepisy dotyczące dokumentowania użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego. Z analizy art. 51 ust. l i 2 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej wynika, że uprawniony do użycia środków przymusu bezpośredniego strażnik ma obowiązek dokumentowania w notatce każdorazowy fakt użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej (nawet w przypadku prewencyjnego ich użycia). W sytuacji, gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego wystąpiło zranienie osoby lub doznała ona innych widocznych objawów zagrażających życiu lub zdrowiu lub też doszło do jej śmierci lub zranienia, albo śmierci zwierzęcia, zniszczenia mienia, uprawniony strażnik przekazuje notatkę przełożonemu. O ile zawarty w art. 51 ust. 2 przepis nie budzi wątpliwości, to zapis zawarty w ustępie 1 jest - co najmniej zastanawiający, gdyż nakłada obowiązek sporządzenia dodatkowej dokumentacji, której strażnik nie ma obowiązku przekazać swojemu przełożonemu. Konieczność sporządzenia notatki, gdy nie nastąpiły skutki określone w art. 51 ust. 2 potwierdza dodatkowo zapis określony w art. 54 ust. 3. Budzi to wątpliwości, gdyż strażnik straży gminnej (miejskiej) na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2009 roku w sprawie zakresu i sposobu wykonywania przez strażników straży gminnych (miejskich) niektórych czynności z późniejszymi zmianami, dokumentuje w notatniku służbowym fakt podjęcia każdej interwencji, wydaje się więc za wystarczające odnotowanie faktu użycia środków przymusu bezpośredniego, gdy nie nastąpiły skutki określone w art. 51 ust. 2, tylko w notatniku służbowym. Jednocześnie przekazuję informację dotyczącą skali użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, a także postępowań dyscyplinarnych i karnych oraz skarg na użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego albo broni palnej przez strażników gminnych (miejskich) w województwie świętokrzyskim.

Uwaga i stanowisko MSW analogiczne jak w punkcie 12.


Wątpliwości budzi zapis art. 5 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej „Uprawniony do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej, zwany dalej „uprawnionym”, może użyć środka przymusu bezpośredniego lub broni palnej lub wykorzystać je do celów określonych w niniejszej ustawie wyłącznie w zakresie realizacji zadań ustawowych podmiotu, w którym pełni służbę, albo w którym jest zatrudniony”. W praktyce bardzo często funkcjonariusze różnych formacji wykonują zadania we współpracy z innymi służbami i zapis taki uniemożliwia np. strażnikowi Państwowej Straży Łowieckiej czy Straży Leśnej, pełniącemu wspólną służbę z Policją, wykorzystanie bądź użycie środka przymusu bezpośredniego lub broni palnej w celu np. odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie policjanta lub przeciwko osobie usiłującej odebrać broń palną funkcjonariuszowi Policji np. podczas kontroli drogowej na terenie obwodu łowieckiego, jeżeli zakres kontroli wykonywanej przez policjanta nie dotyczy w tym konkretnym przypadku popełnienia przestępstwa z zakresu zadań ustawowych podmiotu, z którym prowadzi właśnie wspólne działania. Ponadto zapis ten ogranicza możliwość użycia bądź wykorzystania broni lub środków przymusu bezpośredniego w drodze „do pracy i z pracy” np. w celu uniemożliwienia odebrania broni funkcjonariuszowi, który ma prawo przechowywania broni w miejscu zameldowania.

Uwaga wymaga analizy i oceny w toku ew. prac legislacyjnych, w celu usunięcia możliwych wątpliwości interpretacyjnych. Dotyczy to także zdania ostatniego uwag. MSW wyraża przy tym opinię, że intencją ustawodawcy nie było rozciągnięcie uprawnień funkcjonariusza na osobę udzielającą mu pomocy.


W art. 47 proponujemy uwzględnić możliwość wykorzystania broni palnej w związku z art. 33 ust. 4 pkt 2 ustawy o ochronie zwierząt. Praktyka pokazuje, iż osoby uprawnione do użycia broni palnej, w szczególności funkcjonariusze Policji, odmawiają wykorzystania broni palnej w celu skrócenia cierpień zwierzęcia rannego np. w wyniku kolizji drogowej, uzasadniając odmowę brakiem upoważnienia ustawowego w przepisach o Policji, o broni i amunicji oraz w ustawie o środkach przymusu bezpośredniego. Doprecyzowanie tegoż zapisu rozwiałoby wątpliwości w zakresie możliwości użycia broni palnej w celu skrócenia cierpień zwierzęcia przez wszelkie formacje objęte przedmiotową ustawą. Brak spójności pomiędzy poszczególnymi ustawami w tym zakresie skutkuje niehumanitarnym i nieprofesjonalnym postępowaniem z rannymi zwierzętami, oczekującymi w cierpieniach na pomoc ze strony człowieka.

Uwaga zasługuje na analizę i ocenę w toku ew. prac legislacyjnych


Art. 63 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego wprowadza zmianę w ustawie z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie w art. 39 ust. 2 pkt 10 zawierającą określenie broń myśliwska śrutowa. Wątpliwość budzi możliwość użycia bądź wykorzystania „broni myśliwskiej śrutowej” jako środka przymusu bezpośredniego. Zamysłem wnioskodawców wprowadzenia broni gładkolufowej, jako wyposażenia strażników Państwowej Straży Łowieckiej, było umożliwienie strażnikom, oprócz stosowania broni palnej bojowej, broni gładkolufowej wraz z pociskami niepenetracyjnymi, jako bardziej humanitarnego środka przymusu bezpośredniego niż broń bojowa. Jednocześnie posiadanie broni „długiej”, co do zasady identycznej z bronią myśliwską, dawałoby możliwość wykorzystania tej broni do uśmiercania zwierząt na mocy ustawy o ochronie zwierząt w przypadku konieczności skrócenia cierpień zwierzęcia.

W ocenie MSW uwaga jest niezasadna. Przesłanki wykorzystania broni nie obejmują wyłącznie przypadków, w których uwzględnienie zasad humanitarnego traktowania jest wartością nadrzędna, lub w ogóle jest brane pod uwagę (np. konieczność zatrzymania pojazdu jeżeli jego działanie zagraża życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby lub stwarza zagrożenie dla ważnych obiektów, urządzeń lub obszarów). Jeśli jednak przedstawiciele PSŁ dostrzegają przesłanki przemawiające za

usunięciem broni śrutowej z katalogu broni możliwej do wykorzystania, to postulat ten należy poddać analizie i ocenie w toku ew. prac legislacyjnych.

48. Wojewoda Łódzki Postulat przywrócenia strażom możliwości używania konia służbowego, jako środka przymusu bezpośredniego. W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 roku o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123 poz. 779 z późn. zm.) przed wejściem w życie ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, straże gminne taką możliwość posiadały. Z nieznanych powodów ten środek przymusu został odebrany. Obecnie, koń może być wykorzystywany wyłącznie jako środek transportu. Zdaniem Straży, takie rozwiązanie jest marnowaniem zdobytej wiedzy i umiejętności strażników jak również możliwości koni, które posiadają wszelkie certyfikaty. Straż Miejska w Łodzi, jako jedna z nielicznych posiada i od 22 lat wykorzystuje służbowo konie. W tym czasie starannie wyselekcjonowani i przeszkoleni strażnicy wielokrotnie udowodnili, że te zwierzęta budzą respekt i są bardzo pomocne przy podejmowanych interwencjach. Patrole konne straży wielokrotnie uczestniczyły w ramach wspólnych akcji z Policją w zabezpieczeniu meczy piłki nożnej, demonstracji, imprez masowych i za każdym razem uzyskiwały wysokie oceny i uznanie u dowodzących zabezpieczeniami. Na co dzień konni strażnicy chronią bezpieczeństwo ludzi i przyrodę w parkach i lasach Łodzi. Działania te są dobrze odbierane przez społeczeństwo i budzą powszechną sympatię. W całym okresie wykorzystywania przez Straż Miejską w Łodzi koni nie odnotowano ani jednego przypadku ich użycia w sposób niezgodny z obowiązującym prawem. Dlatego właściwe jest rozszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego dostępnego strażom, o konia służbowego. Przemawiają za tym realne potrzeby, a także dokonania strażników konnych, ich wiedza i doświadczenie.


49. Wojewoda Łódzki Postulat zdefiniowania czym jest bierny i czynny opór. Jest to o tyle istotne, że w przypadku biernego oporu większości środków przymusu bezpośredniego nie można użyć. Uzupełnienie ustawy o taką definicję pozwoli wytyczyć granicę biernego oporu i ograniczy swobodną interpretacje różnych organów, czym taki czyn jest. Obie definicje pozwolą rozgraniczyć ww. rodzaje oporu i dadzą jasność funkcjonariuszom, co do stosowania określonych środków przymusu bezpośredniego w zdefiniowanych okolicznościach.

MSW nie uznaje postulatu za zasadny. Nie wydaje się możliwe zdefiniowanie biernego i czynnego oporu, w sposób uwzględniający wszelkie możliwe formy zachowania człowieka mogące podlegać takiej kwalifikacji. Dlatego, jak się wydaje, każdy przypadek powinien być oceniany poprzez analizę indywidualnych okoliczności konkretnego zdarzenia.

50. Wojewoda Śląski Uwaga dotycząca domniemanej kolizji pomiędzy wynikającym z art. 51 ust. 1 ustawy o śpb obowiązkiem dokumentowania w notatce każdego przypadku użycia lub wykorzystania śpb i broni palnej, a możliwością dokumentowania przypadków bez skutkowych w notatniku.

Zagadnienie zostało przedstawione w punktach 12 i 44. Uwaga i stanowisko MSW analogiczne jak w punkcie 12.

51. Wojewoda Śląski Postulaty straży miejskich, dotyczące potrzeby doprecyzowania, m.in.: - cech (wymogów technicznych) pałki służbowej, - form użycia form siły fizycznej,


- sposobu użycia siły fizycznej, poprzez wskazanie, na czym konkretnie mają polegać techniki ataku, co powinno być uznane za miejsce newralgiczne na ciele człowieka, czym wolno zadawać uderzenia i gdzie oraz które strefy ciała ludzkiego powinny zostać ew. wyłączone z możliwości zadawania uderzeń.

52. Wojewoda Śląski Postulat przywrócenia uprawnienia do użycia pocisków niepenetracyjnych do broni służbowej, a także do myśliwskiej broni śrutowej. Ze względu na specyfikę zagrożeń, z którymi potencjalnie może się zetknąć funkcjonariusz Straży Łowieckiej, pociski te mogą okazać się środkiem skutecznym i bezpiecznym.

Propozycja wymaga analizy i oceny w trakcie ewentualnych prac legislacyjnych

Inne źródła opinii o ustawie (np. badania opinii, materiały konferencyjne)

9. Pozostałe wnioski wynikające z dotychczasowego funkcjonowania ustawy Podmioty oceniające funkcjonowanie ustawy, wskazywały generalnie, że jej przepisy w sposób wyczerpujący i precyzyjny regulują zagadnienia w niej zawarte. Nie wystąpiły także większe problemy związane z ich interpretacją, czy też stosowaniem. Pojawiły się przy tym opinie o skomplikowanym kształcie ustawy, który może powodować utrudnienie w jej odbiorze. Należy przyjąć, że opinie te stanowią efekt kompleksowego uregulowania w jednym akcie prawnym całokształtu zagadnień związanych ze stosowaniem środków przymusu bezpośredniego i broni palnej przez wszystkie – 23 - podmioty uprawnione. Zgrupowanie jednolitych przedmiotowo przepisów w jednym akcie prawnym, wydaje się natomiast korzystne z punktu widzenia interesów obywatela. Rozwiązanie takie wydaje się także nie zaburzać odbioru ustawy przez podmioty stosujące jej przepisy. Nie budzi bowiem wątpliwości, że każdy z uprawnionych stosuje nie całą ustawę, lecz pewien jej wycinek. Stąd jednoczesne opinie o skomplikowanym charakterze ustawy oraz o braku problemów z jej interpretacją i stosowaniem, wzajemnie się nie wykluczają. Katalog przyznanych środków przymusu bezpośredniego i przypadków ich użycia lub wykorzystania oraz katalog przypadków uzasadniających użycie lub wykorzystanie broni palnej zostały uznane przez większość podmiotów opiniujących za adekwatne, proporcjonalne i wystarczające dla zapewnienia skuteczności realizowanych zadań. Dwuletnia praktyka stosowania przepisów doprowadziła jednak do sformułowania postulatów, wskazujących na potrzebę rozszerzenia katalogu środków przymusu bezpośredniego przyznanych poszczególnym podmiotom uprawnionym. 10. Rekomendacje członka Rady Ministrów dotyczące dalszych działań Proponuje się rozważenie możliwości podjęcia prac legislacyjnych, w celu dokonania analizy i oceny postulatów przedstawionych w OSR ex-post, a następnie podjęcia czynności w celu ewentualnej nowelizacji ustawy, w zakresie wskazanym przez podmioty opiniujące w punkcie 8. Zasadność uwzględnienia części uwag i postulatów zgłoszonych w toku opiniowania nie budzi obecnie wątpliwości. Dotyczy to w szczególności zmian determinowanych koniecznością dostosowania przepisów do nowelizacji odnotowanych w ustawach powiązanych, czy też potrzebą skorygowania zapisów budzących obecnie uzasadnione wątpliwości interpretacyjne. Niektóre postulaty nie są natomiast oczywiste. Dotyczy to przede wszystkim wniosków o poszerzenie katalogu uprawnień o możliwość stosowania kolejnych środków przymusu bezpośredniego przez określone kategorie uprawnionych. W tym zakresie niezbędna jest bardziej szczegółowa analiza i ocena argumentów, pod kątem istnienia m.in. przesłanek celowościowych, które uzasadniałyby przyznanie dodatkowych kompetencji. Niezależnie od stanowisk prezentowanych w odniesieniu do poszczególnych uwag i postulatów przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, niewątpliwie wszystkie one wymagają rozpatrzenia.

11. Załączniki (dokumenty źródłowe, dokumenty metodologiczne, wyniki pogłębionych studiów, badań) Informacja dotycząca skali stosowania środków przymusu bezpośredniego przez poszczególne podmioty uprawnione oraz prowadzonych postępowań karnych i dyscyplinarnych w sprawie tej kategorii zdarzeń.

OSR-EX POST.pdf

Documents

Transcript of OSR-EX POST.pdf