Organizacja Reklamy

Agencje reklamowe

2.4 Agencje reklamowe

• Rola agencji reklamowych.

• Rodzaje agencji.

• Kryteria oceny agencji reklamowej.

• Wybór odpowiedniej agencji.

• Przygotowanie i przeprowadzenie skutecznej kampanii reklamowej.

• Budowa i schemat organizacyjny kampanii reklamowej.

Ćwiczenia:

• Opracowanie planu współpracy z agencją reklamową w kampanii reklamowej „własnej” firmy.

• Projektowanie założeń i ogólnego schematu kampanii reklamowej „własnej” firmy.

• Planowanie budżetu kampanii reklamowej „własnej” firmy.

• Planowanie, rezerwowanie i kupowanie powierzchni i czasu reklamowego w różnych typach mediów reklamowych w oparciu o zgromadzone informacje.

Marketing mix

• Marketing-mix to inaczej kompozycja marketingowa, jest więc kategorią o współzależnych elementach, które jako zintegrowany system oddziałują na zjawiska rynkowe.

• Wyróżniamy kilka koncepcji marketing-mix: najbardziej popularna to 4P, następnie formuła 4C, marketing mix dla usług 7P, również dwuczynnikowa Frey'a (oferta, metody i narzędzia) oraz trzyczynnikowa Lazera i Kellyego (produkt i serwis, dystrybucja, komunikacja i przekaz informacji).

Rodzaje agencji reklamowych

Rodzaje agencji reklamowych

• Agencja Full Service

• Agencja talentów

• Butiki kreatywne

• Agencja à la carte

• Agencja wewnętrzna (in-house agencies)

• Agencja ,,z notatnika” (rolodex agency)

Agencja Full Service

• Koncepcja agencji wciąż się zmienia. W rozumieniu tradycyjnym to agencja oferująca wszystkie usługi konieczne do kompleksowego funkcjonowania reklamy. Może ona proponować promocję, kontakty z prasa, projektować itp., według potrzeb klienta

Agencja talentów

• Jest to organizacja łącząca różnorodne talenty w celu produkcji materiału kreatywnego zarówno dla klientów, jak i dla agencji. Jedną z najbardziej znanych jest Creative Artists Agency, agencja produkcyjno- artystyczna angażująca gwiazdy rozrywki, pisarzy, reżyserów itp., która wkroczyła w działalność Coca- Coli, partnerując jej agencjom reklamowym lub niezależnie tworząc pomysły reklamowe i filmy. W rezultacie CAA odebrała agencji McCann-Erickson Worldwide prym w tworzeniu reklam dla marki Coca- Cola Classic.. Przedtem agencja ta była całkowicie odpowiedzialna za plan kreatywny dla marki Coca-Cola Classic, jak większość agencji tworzących dla swoich klientów. Wiele innych agencji talentów próbowało wypracować kontrakty z innymi reklamodawcami i ich agencjami reklamowymi, proponując im swoje twórcze talenty.

Butiki kreatywne

• Niektórzy reklamodawcy wyszukują twórców najwyższego formatu na zasadzie zlecenia jednego zadania. Wielu twórców w wolnym czasie wykonuje taką pracę na zlecenia po godzinach. Niektórzy w ten sposób układają swoją karierę, otwierając niezależny warsztat lub nawet butik kreatywny.

• Agencja Butler, Shine& Stern (Sausalito, Kalifornia) przyciągnęła zainteresowanie środowiska, obchodząc się bez działu mediów, działu badania rynku i działu zleceń, z wyjątkiem swojego szefa pełniącego te obowiązki. Formacja ta została oparta na ludziach zatrudnionych z CAA, odpowiedzialnych za Coca-Colę, w celu tworzenia i produkcji większości reklamówek. Rok po otwarciu agencja wystawiła rachunki i planowała zatrudnienie planisty strategii. Taki kreatywny butik opiera się na starannym przygotowaniu koncepcji i dogłębnym rozumieniu rynku i celu reklamy; obecnie nieco upodabnia się do tradycyjnej struktury agencyjnej.

Agencja à la carte

• We współczesnym świecie wiele agencji oferuje tylko część swojego wachlarza usług według potrzeb reklamodawcy. Układ à la carte ma miejsce wówczas, gdy istnieje zapotrzebowanie na usługi kreatywne, planowanie mediów i zamieszczanie reklam.

Agencja wewnętrzna (in-house agencies)

• Agencja wewnętrzna może zatrudniać personel kreatywny do projektowania reklam za opłatę lub pewien procent. Może kupić czas lub powierzchnię reklamową i zamieszczać reklamy.W zasadzie agencja wewnętrzna działa jako centrum administracyjne, które zatrudnia z zewnątrz podmioty świadczące usługi, pomagające jej w działaniu, koordynuje je i ma minimalnie rozbudowany personel. Folks, Inc., firma zarządzająca restauracjami w Atlancie, będąca właścicielem kilku restauracji, zatrudnia jedynie dwie osoby w swojej agencji wewnętrznej. Ma ona stałego partnera zajmującego się twórczą stroną reklamy, wprowadzającego w życie pomysły firmy Folks i doglądającego produkcji. Prawie wszystkie koncepcje, twórcze pomysły i teksty powstają w wewnętrznej agencji, chociaż często partner kreatywny ma w nich również swój udział. Sprawą wewnętrznej agencji jest zakup powierzchni reklamowej w gazetach i magazynach, niekiedy zaś korzysta ona z usług innych firm w celu zakupu czasu antenowego w radiu i telewizji. Agencja ta projektuje również wszystkie reklamy wewnętrzne, zajmuje się public relations i promocją.

• Oszczędność to nie jedyny ani nie główny powód, dla którego część firm zatrudnia agencje wewnętrzne. Wygodniej i efektywniej jest zatrudniać własny personel techniczny do wewnętrznego przygotowania reklamy. Zaoszczędza to nieskończonej ilości spotkań wyjaśniających, koniecznych w razie zatrudnienia z zewnątrz osób piszących reklamy, nawet zorientowanych w tematyce technicznej.

Agencja ,,z notatnika” (rolodex agency)

• Jest agencją prowadzoną przez kilku specjalistów ds. reklamy, zazwyczaj odpowiedzialnych za koordynację zlecenia i stronę kreatywną, a niezatrudniająca podstawowego personelu. Wynajmuje ona specjalistów - od marketingu, planowania mediów, strategii kreatywnej, pisania tekstów itd., – którzy pracują przy poszczególnych zleceniach. Koncepcja ta jest zbliżona do zatrudniania niezależnych twórców do wykonania reklamy, z tym wyjątkiem, że eksperci są zatrudniani tylko wtedy, gdy są potrzebni. Agencja ‘’z notatnika’’ twierdzi, że jest w stanie zapewnić reklamodawcom usługi takich ekspertów, z którymi małe agencje oferujące pełen zakres usług po prostu nie mogą się mierzyć.

Struktury organizacyjne agencji reklamowych

Rysunek 1. Standardowa struktura agencji: podstawowe funkcje i działy pomocnicze Źródło: R. White, Reklama, czyli co to jest I jak się to robi, wyd. Business Press Sp. Z o.o., Warszawa 1993, str. 78.

Rysunek 2. Podstawowy zespół zajmujący się realizacją zleceń klientów Źródło: R. White, Reklama, czyli co to jest I jak się to robi, wyd. Business Press Sp. Z o.o., Warszawa 1993, str. 84.

Struktury organizacyjne agencji reklamowych

• Drugi sposób jest istotniejszy dla klienta, gdyż jako system „zespołu do spraw zlecenia” lepiej odzwierciedla funkcjonowanie agencji. Do realizacji każdego zlecenia wyznaczana jest tam osobna grupa ludzi utworzona z odpowiednich specjalistów (rys. 2).

• W zależności od struktury agencji, przyjętego przez nią stylu pracy i wielu innych czynników różnie wyglądają procedury planowania kampanii reklamowej. Najistotniejsze elementy w zasadzie są takie same.

Tabela. Plan działań związanych z przygotowaniem dużej kampanii reklamowej (rozłożenie w czasie pracy

klienta z agencją marketingowo-reklamową). Faza Etapy działań Czas w tygodniach

I Od kontaktu klienta z agencją do opracowania strategii Pierwszy kontakt z agencją, tzw. briefing (prezentacja przez klienta informacji o produkcie i firmie) Zbieranie dodatkowych informacji przez agencję (możliwość prowadzenia własnych badań, poszukiwanie dodatkowych źródeł informacji) Opracowanie przez agencję propozycji strategii marketingowej i reklamowo – promocyjnej Prezentacja klientowi propozycji rozwiązań strategicznych; korekty tych rozwiązań po konsultacji z klientem

moment startu fazy I 2 3 2 Łącznie: 7

Tabela. Plan działań związanych z przygotowaniem dużej kampanii reklamowej

Faza Etapy działań Czas w tygodniach

II Od opracowania do programu działań reklamowych Ustalenie ogólnych założeń kampanii reklamowej i rodzaju wykorzystywanych nośników (mediów) (pierwszy kontakt) Opracowanie założeń kampanii (założenia twórcze), ustalenie planu wykorzystania nośników reklamy, opracowanie programu promocji i badań marketingowych (prace studialne) Spotkanie wszystkich zespołów studialnych agencji. Opracowanie ostatecznego planu działania Zaprezentowanie klientowi programu działań reklamowych, planu nośników reklamy, działań promocyjnych, działań public relations, wyników badań marketingowych. Ustalenie budżetu kampanii W przypadku poprawek wnoszonych przez klienta należy dodać do fazy II jeszcze około 2-4 tygodni w celu przeformułowania ostatecznego projektu

moment startu fazy II 4 2 1 Łącznie: 7

Tabela. Plan działań związanych z przygotowaniem dużej kampanii reklamowej

Faza Etapy działań Czas w tygodniach

III Podjęcie działań związanych z produkcją materiałów wykorzystywanych w kampanii reklamowe

Opracowanie projektów wstępnych (tzw. makiet graficznych. Ustalenie budżetu Akceptacja zaprezentowanego budżetu Produkcja materiałów reklamowych (2-4 tygodnie), realizacja reklamy radiowej (2 tygodnie), realizacja projektów afiszów reklamowych i ogłoszeń prasowych (3 tygodnie), realizacja filmu reklamowego (4 tygodnie) Prezentacja zrealizowanych materiałów klientowi Prace techniczne związane z montażem, realizacją i powieleniem materiałów reklamowych (druk afiszów, folderów, montaż filmowy etc.)

moment startu fazy III 2 1 4 1 6 Łącznie: 14

Tabela. Plan działań związanych z przygotowaniem dużej kampanii reklamowej

Faza Etapy działań Czas w tygodniach

IV Od przekazania materiałów reklamowych do różnego typu mediów do momentu ich upowszechnienia (radio, telewizja, tablice do prezentacji afiszów reklamowych, magazyny ilustrowane, prasa codzienna) Równoległe przetestowanie nośników reklamy

moment startu fazy IV 1 – 2 1 – 8 około Łącznie (fazy I-IV): 7 – 9 miesięcy

Kim jest specjalista ds. klientów (account manager)?

• Osoba na tym stanowisku odpowiedzialna jest za utrzymywanie kontaktów z klientami firmy i z reguły jest to jedno ze wstępnych stanowisk kierowniczych w handlu.

Obowiązki

• Zakres obowiązków specjalisty ds. klientów jest bardzo szeroki. Do głównych zadań account managera należą: opieka nad klientami korporacyjnymi, doradzanie klientom, prezentacja, negocjacje oraz sprzedaż produktu lub usługi (min. 10 godzin tygodniowo osoba wykonująca ten zawód spędza bezpośrednio u istniejących lub potencjalnych klientów), przygotowywanie umów i koordynacja ich realizacji. Ponadto account manager monitoruje i analizuje dane rynkowe dotyczące segmentu, konsumentów, działań konkurencji i wyników własnego produktu/usługi. Wśród jego obowiązków znajdują się także: przygotowywanie raportów marketingowych i cenowych, akcji promocyjnych, aktywna współpraca z innymi osobami w obrębie działu, firmy (zwłaszcza z działem marketingu), możliwe prowadzenie szkoleń dla przedstawicieli handlowych.

Oczekiwane doświadczenie zawodowe

• Zdecydowanie jest to praca, która umożliwia zbieranie doświadczeń przydatnych w dalszej karierze. Na to stanowisko często trafiają ludzie młodzi, najczęściej świeżo po studiach, niekoniecznie ekonomicznych. Średnia wieku kandydatów ubiegających się o to stanowisko to 26 lat. Przeważają kandydaci, którzy mają doświadczenie w branży FMCG (towary szybko zbywalne) lub wcześniej pracowali w agencjach reklamowych i usługach finansowych. Bardzo ważna w tym zawodzie jest znajomość produktów i usług z danego sektora, a w przypadku firm z sektora IT liczy się wykształcenie kierunkowe oraz doświadczenie techniczne. Jednym z wymogów tego stanowiska pracy jest biegła znajomość języka obcego, najczęściej angielskiego.

• Aby ubiegać się o to stanowisko trzeba posiadać dwu- lub trzyletnie doświadczenie w pracy przedstawiciela handlowego, specjalisty ds. promocji lub marketingu. Na stanowisku specjalisty ds. klientów często przejmuje się pieczę nad określoną grupą towarów oferowanych przez firmę. W przypadku pracy w dużych supermarketach czy hurtowniach może to być wydzielony obszar tematyczny. Podwładnymi account managera są przedstawiciele handlowi.

Cechy pożądane

• Zawód ten wymaga odpowiedzialności, komunikatywności i kreatywności. Pożądane są wręcz umiejętności samodzielnego podejmowania decyzji, prezentacji i prowadzenia negocjacji, pracy w zespole. Bardzo ważne podczas wykonywania tego zawodu są dyspozycyjność i odporność na stres.

Dyrektor artystyczny (art director)

Kim jest dyrektor artystyczny?

• Mimo, że nazwa zawodu mogłaby to sugerować, dyrektor artystyczny nie musi być artystą. Tym bardziej, że dyrektor artystyczny nie musi pracować w placówkach kulturalnych związanych ze sztuką. Oczywiście renomowane teatry, teatry muzyczne, producenci radiowi, telewizyjni i filmowi, duże kluby artystyczne, festiwale o dużym zasięgu - to "szczyty Himalajów", praca z najlepszymi artystami, spełnienie zawodowe. Nie zawsze przekłada się to jednak na zarobki - sztuka potrafi być niedochodowa... Zapotrzebowanie na dyrektorów artystycznych wzrosło w ostatnich latach - wiąże się to ściśle z przemianami na naszym rynku. Firmy inwestujące duże pieniądze w reklamę, szukające sposobów przyciągnięcia klientów do swoich produktów poprzez akcje promocyjne - zlecają biurom promocji, agencjom artystycznym, czy też osobom zatrudnionym we własnej firmie realizację projektów o charakterze artystycznym. Często są to wydarzenia na dużą skalę. Każde większe wydarzenie wymagające promocji, czy artystycznej oprawy potrzebuje kogoś, kto umiałby to zaplanować.

Praca dyrektora artystycznego

• Rolą dyrektora artystycznego jest odpowiednie pokierowanie takimi wydarzeniami - może to być na przykład kampania reklamowa opracowana przez agencję reklamową i obejmująca swoim zasięgiem wiele zdarzeń - poprzez koncerty, spotkania, clipy telewizyjne, a skończywszy na takich "drobiazgach", jak np. wygląd opakowania jakiegoś produktu, napisy na pudełkach od zapałek, długopisy reklamowe, kolor sukienek, w których pracują hostessy itd. Zorganizowanie dużego projektu, to setki telefonów, dziesiątki spotkań, podpisanych umów, stosy dokumentów. Oczywiście, trudno wyobrazić sobie, aby taką pracę wykonała jedna osoba - dyrektor jest więc tym, który patrzy na cały projekt "z góry" i koordynuje prace całych zespołów, czy poszczególnych osób. Trudno jest znaleźć jakiś przejrzysty schemat dla pracy w tym zawodzie - każde zadanie może być inne, zależy mocno od miejsca pracy, formy wydarzeń, którymi się kieruje i finansów, jakie zostały przeznaczone na projekty. Zawód ten daje możliwość spotykania się z ludźmi z pierwszych stron gazet, zaś najlepsi sami na te strony trafiają.

Wymagania kierowane względem dyrektora artystycznego

• W pracy tej wymagane jest "wyczucie". Dyplom uczelni artystycznej jest silnym atutem - nie ma tu jednak jednoznacznych reguł: jeśli ktoś ma talent, przysłowiowego "nosa", odnosi sukces, nikt nie będzie skupiał się na jego metryce. Niezbędne są bogactwo wyobraźni, siła przebicia, zdolności organizacyjne, czy tak zwany "dar przekonywania". Bardzo przydatna, a często nieodzowna jest znajomość języka angielskiego. W zawodzie tym ciągle trzeba się liczyć z koniecznością zapoznawania się z wszelkimi nowinkami technicznymi.

Najlepsi zyskują uznanie, które samo w sobie staje się dodatkowym atutem - potrafi jak magnes przyciągać do ich projektów najlepszych specjalistów i artystów. Wśród dyrektorów artystycznych można natknąć się na "szalonych wizjonerów" i statycznych panów, na "rekiny" i "płotki", na spokojnych i "wariatów" - jest to praca potrafiąca wciągnąć, dać wiele satysfakcji i przynieść uznanie. Niezależnie od stylu - w momencie "finału" wszystko musi być zapięte na ostatni guzik, tak więc odpowiedzialność, rzetelność i terminowość są nieodzowne. Jeden niedopracowany szczegół potrafi zniweczyć wielomiesięczną pracę wielu osób. Stres jest więc ciągłym towarzyszem i wciąż zagląda przez ramię, dlatego wykonywanie tego zawodu wymaga bardzo dużej odporności.

Kim jest copywriter?

• Zawód kilka lat temu całkowicie nieznany, nawet swoją nazwę zapożyczył z języka angielskiego. Bo jak po polsku nazwać osobę piszącą teksty wykorzystywane w reklamach prasowych, radiowych, telewizyjnych i wszelkich innych materiałach promocyjnych, takich jak ulotki, broszury, katalogi itp. Zawód, który łączy w sobie umiejętności artystyczne, językowe, wiedzę psychologiczną i socjologiczną, umiejętność pracy pod presją czasu, uległość własnych ambicji artystycznych wobec wymogów klienta.

Wyzwanie dla kreatywnych

• To oczywiście w dużym uproszczeniu, bowiem w praktyce copywriter uczestniczy w całym procesie kreacji, tzn. od ustalenia treści graficznego motywu ogłoszenia czy ulotki, poprzez tworzenie tekstów, pisanie scenariuszy filmów reklamowych, spotów radiowych, wyszukiwanie muzyki do reklam itp. Od momentu przekazania działowi kreacji briefu do momentu wyjścia materiałów do klienta copywriter współtworzy reklamę razem z dyrektorem kreatywnym, grafikiem, innymi członkami zespołu kreatywnego. Dzień, a czasem dobę pracy wyznaczają kolejne, na bieżąco spływające zlecenia. To z pewnością gwarantuje dużą różnorodność. Rano pracuje się przykładowo nad reklamą prasową kremu na oparzenia dla niemowląt, w południe nad radiowym spotem dla nowego modelu samochodu, a po południu nad scenariuszem filmu o nowym cieście w proszku lub kredycie mieszkaniowym. Praca copywritera nie jest przypisana do czasu i miejsca, ponieważ jest sensu stricte kreatywna i polega na stałej gotowości koncepcyjnej, więc dosłownie i w przenośni wykracza poza ramy biurka i komputera. Polega na ślęczeniu nad kartką papieru, zgrywaniu spotów w studio nagrań, chodzeniu z głową w chmurach w oczekiwaniu na niespodziewanie olśnienie i zaskakujący pomysł. Copywriter musi umieć odnaleźć się w zespole, ale też pracować samodzielnie. Wszystko zależy od etapu pracy. Po otrzymaniu briefu kreatywnego i omówieniu go na forum zespołu pracuje się w skupieniu samodzielnie. Przychodzi jednak czas "burzy mózgów", kiedy zespół wymienia się pomysłami, dopracowuje je wspólnie na etapie koncepcji, zmienia, poprawia aż do momentu wyjścia projektu do klienta.

Z tym się trzeba urodzić

• Jak podkreśla kilka osób z branży, tego zawodu nie można się nauczyć. Głównym źródłem wiedzy są raczej doświadczeni koledzy, a nie książki. Warsztatu copywritera należy uczyć się na żywo. Najlepszą szkołą jest praca oraz ... własne błędy. To praca kreatywna, im mniej jest się skażonym wiedzą teoretyczną i formułkami, tym więcej miejsca pozostaje na spontaniczność, pomysłowość. Oczywiście pewien zasób wiedzy z zakresu reklamy i marketingu jest niezbędny, choćby po to, żeby nie wyłamywać dawno otwartych drzwi. Reklama rządzi się pewnymi prawami i aby była skuteczna, należy się do nich stosować. Większość agencji reklamowych zatrudniających copywriterów przyjmuje pracowników opierając się nie tyle na ich zawodowych kwalifikacjach, wykształceniu, ile raczej na możliwościach, talencie, łatwości pisania, wyrażania myśli, wypowiadania się, kojarzenia, zdolności pracy w warunkach stresu. Przez takie sito selekcji przedostają się najróżniejsze osoby: absolwenci wyższych uczelni, ludzie bez żadnego wykształcenia, byli aktorzy, politycy, początkujący literaci, psycholodzy, filozofowie. Awans w zawodzie copywritera sprowadza się do uzyskania stanowiska senior copywriter, potem szefa zespołu copywriterów. Niewątpliwym sukcesem jest zatrudnienie w dużych, sieciowych agencjach reklamowych, do których droga przeważnie prowadzi przez wspomniane stanowiska. Główną pułapką zawodu copywritera jest rutyna, schematyczne podejście do pracy. W końcu idea pozostaje niezmienna: znaleźć kogoś, kto zapłaci za pomysły. Tego zawodu trzeba uczyć się codziennie, bo reklama nie znosi schematów. To, co już raz było, nie może być powtórzone w tej samej formie. Z tym wiąże się nieustanny stres, spowodowany choćby ciągłym wzrostem wymagań, niezadowoleniem i narzekaniem trudnych klientów. Stąd aby uniknąć rozczarowania obu stron, bardzo istotne jest poznanie ich oczekiwań, charakteru i specyfiki reklamowanego produktu, rynku docelowego, a przede wszystkim uruchomienie każdorazowo całkiem nowych pokładów kreatywności.

Specjalista ds. marketingu

Dzień za dniem... ...upływa brand managerowi* na "wydawaniu pieniędzy". Praca

codzienna to przede wszystkim działalność bieżąca, związana z szeroko pojętą organizacją, z kupowaniem gadżetów reklamowych, przygotowaniem kampanii promocyjnych, negocjowaniem cen... Każde działanie można sprowadzić do trzech etapów: planowania, monitorowania i bilansu, ale w gruncie rzeczy praca jest "niesztampowa", dzień niepodobny jest do drugiego. Specjaliści ds. marketingu utrzymują z klientami nieustanny kontakt telefoniczny, faxowy, internetowy, a jeśli to możliwe - osobisty. Do obowiązków należy także nawiązywanie, odnawianie i podtrzymywanie kontaktów, a także - niestety - windykacja powstałych na tej podstawie należności. Specjaliści ds. marketingu często uczestniczą w oficjalnych spotkaniach i imprezach targowych.

Brand manager

• * brand manager = manager marki, człowiek na tym stanowisku zajmuje się marketingiem wybranego produktu. Ze zjawiskiem marketingu pojedynczej marki spotykamy się w przypadku dużych firm, które produkują większą ilość produktów i są na tyle rozwinięte, aby pozwolić sobie na specjalistyczny marketing każdego z nich.

Kim jest grafik komputerowy?

• Głównym zadaniem grafika komputerowego jest opracowywanie projektów graficznych zazwyczaj o charakterze informacyjnym, reklamowym, a także artystycznym, a następnie ich realizacja. Efekt pracy grafika komputerowego może przybrać postać reklamy w prasie, telewizji, internecie lub na billboardach, a także folderu, ulotki itp. Graficy zajmują się także tworzeniem etykiet na opakowaniach produktów, materiałów reklamowych i wizytówek. Podstawowym narzędziem pracy grafika jest komputer ze specjalistycznym oprogramowaniem takim jak np. Corel Draw, Corel Photo Paint czy Adobe Photoshop.

•

Specjalizacje w pracy grafika komuterowego

Wśród grafików wyróżnić można:

• kreatywnych - zajmujących się głównie projektowaniem,

• operatorów DTP - odpowiedzialnych za skład komputerowy i opracowanie techniczne.

W pracy tych pierwszych najistotniejszy jest nieszablonowy pomysł. Graficy odpowiedzialni za skład działają natomiast bardziej mechanicznie, stosując się do ustalonych norm. Tu najważniejsza jest precyzja. Większość grafików to ludzie młodzi. Średnia wieku mieści się w granicach 25-35 lat

Agencja agencji nierówna

• Istnieją na rynku agencje typu full service i niewielkie studia graficzne. Te pierwsze tworzą szeroko zakrojone kampanie reklamowe w prasie, radio, telewizji, opracowują strategie marketingowe, dokonują analiz rynku, zakupu mediów, zatrudniają sztab osób do obsługi klienta. Przykładem może być poznański "JUST", znany chociażby z tego, że w wyrafinowany sposób wypromował z 1994 roku markę "Lech" (wszyscy pamiętamy serię plakatów nawołujących, byśmy postawili na zielone). Obok gigantów istnieje na rynku szereg mniejszych agencji, przyjmujących zlecenia na niewielkie prace typu: projekt opakowania, katalogu, broszury informacyjnej czy okładki książki.

• Niezależnie od rozmiarów agencji pracują w niej projektanci - graficy, plastycy, artyści - oraz account managerowie. Zadaniem account managerów jest kontakt z klientem agencji, wsłuchanie się w jego potrzeby i oczekiwania oraz wierne przekazanie tych informacji grafikowi. Ponieważ osoba projektująca bazuje jedynie na danych przekazanych przez accounta, łatwo o rozbieżność pomiędzy tym co chciał klient, a tym co stworzył grafik. Dlatego od chwili powstania pierwszego projektu do zatwierdzenia wersji ostatecznej zdarzają się liczne poprawki i modyfikacje.