Rozdział 14

Transport surowców i przetworów mięsnych

Transport w przemyśle mięsnym jest jednym z podstawowych ogniw decydują­cych o organizacji produkcji w zakładzie mięsnym, obejmuje bowiem sferę przed­produkcyjną (dowóz surowców, materiałów pomocniczych), sferę przetwórczą (transport międzyoddziałowy i wewnątrzoddziałowy) i sferę poprodukcyjną (eks­pedycja wytworzonych produktów). Środki transportowe można podzielić - ze względu na lokalizację w stosunku do obiektów zakładu mięsnego - na dwa rodza­je: transport zewnętrzny oraz wewnętrzny. Szczegółowo podział ten przedstawio­no na rys. 14.1. Środki transportu zewnętrznego w przemyśle mięsnym służą głów­nie do przewozu żywca, mięsa, materiałów pomocniczych, natomiast środki trans­portu wewnętrznego służą do przemieszczania surowców, półproduktów, farszu mięsnego, gotowych wyrobów wewnątrz zakładu mięsnego [1, 2].

Rysunek 14.1. Rodzaje transportu w przemyśle mięsnym 302

14.1. Transport zewnętrzny

Transport żywca może się odbywać koleją w specjalnie dostosowanych do tego wagonach jedno- lub dwupoziomowych, wyposażonych w przegrody oraz urządze­nia do karmienia i pojenia zwierząt. Obecnie transport ten został zastąpiony przez transport samochodowy. Są to samochody ze skrzynią ładowną przystosowaną do przewozu zwierząt, z zapewnionym dopływem powietrza latem i ochroną zwierząt przed zimnem w okresie zimowym. Samochody do przewozu żywca ze względów ekonomicznych są wykorzystywane łącznie z przyczepami (tzw. zespół transporto­wy do żywca). W zależności od typu samochody mają różną powierzchnię podłogi, w związku z czym także różną pojemność załadunkową zwierząt.

Do transportu zwierząt w przeszłości wykorzystywano w Polsce transport rzecz­ny, przewożąc barkami zwierzęta do zakładów położonych blisko głównych koryt rzecznych. Do przewożenia zwierząt rzeźnych wykorzystuje się również transport morski. Wiadomości o powierzchni ładownej w środkach transportu dla poszcze­gólnych gatunków i przedziałów wiekowych zwierząt podano w rozdz. 2.

Transport mięsa

Mięso przewozi się środkami transportu izotermicznymi bądź chłodniczymi. W środkach izotermicznych panują warunki ograniczające wymianę ciepła z oto­czeniem. We wnętrzu komory załadowczej może się znajdować zasobnik na lód (naturalny lub suchy) tak umieszczony, aby powodował naturalny obieg powie-

Rysunek 14.2. Schemat wagonu chłodni: a) przekrój poprzeczny; 1 - wentylator, 2 - drzwiczki do ładowania lodu. 3- płyta lignofalowa, 4 - klapa w ścianie przestawnej. 5- drzwi w ścianie przestaw­nej, 6 - ściana przestawna, b) przekrój podłużny; 7 - urządzenie przestawne obiegu powietrza, 8 - kątowa klapa powietrza, 9 - zbiornik do lodu sztucznego, 10 - trawersa z hakami, 11 - krata zamykająca, 12 - suwak, 13 - zbiornik do lodu naturalnego. 14 - pomost do ładowania lodu, 15- ruszt w zbiorniku do lodu naturalnego, 16- podłoga ażurowa pod zbiornikiem z lodem natural­nym, 17- urządzenie odwadniające, 18 - podłoga ażurowa, 19- blacha falista, 20 -prowadzenie górnej ściany przestawnej, 21 - prowadzenie dolnej ściany przestawnej (wg Maciejewski W.: Techno­

logia mięsa z surowcami i aparaturą. Warszawa. WSiP 1989) 303

trza. Środki transportu chłodniczego są wyposażone w urządzenia schładzające wnętrze komory załadowczej. Mogą to być:

- wagony chłodnicze (rys. 14.2) lub zestawy wagonowe, - samochody z agregatami chłodniczymi, - statki z komorami chłodniczymi i zamrażalniczymi, - samoloty transportowe. Transport mięsa i produktów mięsnych odbywa się głównie samochodami o róż­

nej ładowności (2-20 t). Samochód, tzw. chłodnia, składa się z następujących czę­ści podstawowych:

- podwozia z wmontowanym silnikiem, - nadwozia z kabiną kierowcy, komorą załadunkową i urządzeniem chłodniczym, - agregatu chłodniczego zasilanego silnikiem spalinowym lub elektrycznym. Komora załadowcza jest oświetlona i wyposażona w szyny transportowe do

umocowania S-haków oraz kraty podłogowe.

14.2. Transport wewnętrzny

W zależności od kierunku przemieszczania wyrobów na terenie zakładu mięsnego znajdują się tam urządzenia do transportu poziomego lub pionowego, a w zależno­ści od częstotliwości pracy - urządzenia pracujące ciągle lub z przerwami, tzn. okresowo.

Urządzenia do transportu poziomego, jak już wspomniano wcześniej, zapewnia­ją sprawność organizacyjną procesów produkcji w poszczególnych oddziałach (wy­działach) i pomieszczeniach produkcyjnych. Spośród tych urządzeń do środków transportu poziomego o ruchu przerywanym należą:

- przenośniki podwieszane do stropów (jednoszynowe, dwuszynowe, płasko-wnikowe, rurowe) ręczne lub o napędzie mechanicznym, tj. wózki, rozpiera-cze, wieszaki i uchwyty do transportu półtusz (rys. 3.11 i 3.12),

- paletowe wózki podnośnikowe (rys. 14.3),

Rysunek 14.3. Paletowe wózki podnośnikowe, hydrauliczne, z zaworem precyzyjnego opuszczania, z hamulcem jezdnym i postojowym o nośności 2000-3000 kg: a) wózek z dźwignią dla praworęcz­nych - udźwig do 2000 kg, b) wózek z dźwignią dla praworęcznych - udźwig do 3000 kg (za zgodą

firmy KAISER + KRAFT) 304

- wózki Cimbrcra z podwoziem wyposażonym w trwałe kółka z tworzywa sztucznego oraz wózki wanny (rys. 10.21).

Do transportu poziomego o ruchu ciągłym, aby z jednego miejsca na drugie przenosić surowce, półfabrykaty, materiały pomocnicze i wyroby gotowe, służą:

- zainstalowane w halach ubojowych i wychładzalniach konwojery kolejkowe wyposażone w zespół napędowy, zespół napinający, łańcuch z zabierakami oraz system rozwiązujący problem skrzyżowań i rozjazdów kolejek (rys. 3.4f, i, 3.26b, c, d, i, m),

- przenośniki taśmowe - rys. 14.4, - przenośniki rolkowe (rys. 14.5 - wklejka barwna - widoczny jest napęd rol­

kowy). Urządzenia do transportu pionowego o ruchu przerywanym to: - wciągniki będące częścią składową linii produkcyjnych, służące do podnosze­

nia, zdejmowania, przewieszania, przemieszczania załadunku i wyładunku, np. wciągniki (windy) ręczne, przyścienne, elektrowindy (rys. 3.2), podnośniki

Rysunek 14.4. Transporter poziomy - stół rozbiorowy (8-stanowiskowy) z transporterem rolkowym i taśmą stalową (za zgodą firmy EURO-PAN)

Rysunek 14.6. Podnośniki pionowe do wózków Cimbrera: a) podnośnik łańcuchowy, b) podnośnik hydrauliczny (za zgodą firmy REYNPOL)

305

pionowe (łańcuchowo i hydrauliczne) do wózków Cimbrera (rys. 14.6), pod­nośniki wózków Cimbrera instalowane przy maszynach, np. przy mieszarkach (rys. 10.30), kutrach (rys. 10.32), przy nadziewarkach (rys. 10.41).

Urządzenia do transportu pionowego o ruchu ciągłym służą głównie do prze­mieszczania ładunku z poziomu niższego na wyższy i odwrotnie. Jako przykład może nam posłużyć podnośnik łańcuchowy ze stanowiska kłucia przenoszący ła­dunek na tor kolejki konwojera w hali uboju trzody chlewnej (rys. 3.4f, 3.26f, g, h -skórowaczka mechaniczna do zdejmowania skór bydlęcych). Na rysunku 14.7 pokazano transporter ślimakowy ukośny (pionowy) o ruchu ciągłym do mięs drob­nych i farszu.

Pytania:

1. Jak dzielimy transport w przemyśle mięsnym? 2. Jakie znasz środki transportu zewnętrznego i wewnętrznego? 3. Wymień urządzenia do transportu pionowego i poziomego.

LITERATURA

1. Maciejewski W: Aparatura i urządzenia techniczne w przemyśle mięsnym. Warsza­wa. WSiP 1988.

2. Technologia mięsa. Pr. zb. pod red. W. Pezackiego. Warszawa. WNT 1981.

Rysunek 14.7. Transporter ślimakowy ukośny (pionowy) do mięsa i farszu (za zgodą firmy REYNPOL)