Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu„ska_m5p.pdfśnienie funkcji nauczania...

ZDROWIE DOBROSTAN 4/2013

DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO

ROZDZIAŁ III

Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim

Wydział Pedagogiki i Nauk o Zdrowiu Kierunek Pielęgniarstwo

College of Business and Enterprise In Ostrowiec Świętokrzyski

Department of Pedagogy and Health Sciences, faculty of nursing

MAŁGORZATA CICHOŃSKA, DOROTA MACIĄG, BOŻENA ZBOINA,

IZABELA LATAWIEC, WIOLETA KRAWCZYK

Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu

The assessment of women’s knowledge concerning urinary incontinence

Światowa Organizacja Zdrowia zalicza nietrzymanie moczu do podstawowych

problemów zdrowotnych, których rozwiązanie stoi przed medycyną XXI wieku.

Nietrzymanie moczu jest schorzeniem, które ze względu na szczególnie przykre

objawy prowadzi często do znacznego ograniczenia aktywności życiowej. Zaburze-

nie to dotyczy dwa razy częściej kobiet niż mężczyzn. Przeciętny czas, jaki upływa

od pojawienia się objawów do chwili szukania pomocy medycznej, wynosi w Polsce

aż 9 lat!

Jest to schorzenie nieprzyjemne, na które cierpi około 10% populacji. Mimo to

nie przywiązuje się do niego należytej wagi, co powodowane jest tym, że połowa

pacjentów ukrywa ten fakt i nie zgłasza go podczas wizyt u swego lekarza. Nietrzy-

manie moczu wywołuje wiele komplikacji w życiu społecznym i rodzinnym. Osoby

dotknięte tą dolegliwością często są zakłopotane, odsuwane lub wytykane przez

otoczenie, co sprawia, że zamykają się w sobie.

Nietrzymanie moczu w sposób oczywisty powoduje nie tylko cierpienia fizycz-

ne, ale także psychiczne, pogarszając jakość życia chorego i jego rodziny. Uniemoż-

liwia sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie, zmusza do zmiany stylu życia,

ograniczenia kontaktów towarzyskich i społecznych. W praktyce ogranicza poru-

szanie się w miejscach publicznych a nawet konieczność zmiany zawodu. Powoduje

obniżenie poczucia godności i własnej wartości, spadek pozycji społecznej, pogor-

szenie nastroju objawiające się depresją i lękiem oraz zmianę aktywności seksual-

nych.

ZDROWIE I DOBROSTAN NR 4/2013

Dobrostan i społeczeństwo

46

Poczucie wstydu sprawia, że chorzy nie ujawniają swojej dolegliwości. Niektó-

rzy błędnie przyjmują, że jest to naturalny i nieuleczalny objaw starzenia. Konieczne

więc jest, kompleksowe podejście do zagadnienia jakości życia kobiet z nietrzyma-

niem moczu, co wydaje się być istotne zarówno ze względu na diagnostykę, jak i

wynikające konsekwencje praktyczne.

MATERIAŁ I METODY

Materiał do badań empirycznych w postaci ankiety zgromadzono w miesiącu

styczniu 2013 roku. W badaniu wzięło udział 110 kobiet zamieszkujących w Stalo-

wej Woli i okolicznych miejscowościach. Do przeprowadzenia proce druty badaw-

czej zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Narzędziem badawczym był

kwestionariusz ankiety składający się 22 pytań. Pytania dotyczyły wiedzy kobiet na

temat przyczyn, metod leczenia nietrzymania moczu, wpływu dolegliwości na co-

dzienne funkcjonowanie oraz źródeł pozyskiwania wiedzy na temat dolegliwości

WPROWADZENIE

Nietrzymaniem moczu nazywamy bezwiedne jego oddawanie, jest to objaw, któ-

rego występowanie może być spowodowane przez wiele czynników [1]. Według

Międzynarodowego Towarzystwa do Spraw Trzymania Moczu – International Con-

tinence Society (ICS) jest to stan, w którym brak kontroli oddawania moczu powo-

duje problemy higieniczne i utrudnia kontakty międzyludzkie [2]. Mimowolne gu-

bienie moczu jest poważnym obciążeniem psychicznym i fizycznym dla kobiety, ma

intymny i upokarzający charakter. Osoby z tym zaburzeniem czują się napiętnowane

przez społeczeństwo, co sprawia że są osamotnione i brakuje im zrozumienia naj-

bliższych. Zaburzenie to dotyczy dwa razy częściej kobiet niż mężczyzn a w stopniu

lekkim stopniu występuje już u kobiet wieku 40 lat, pogłębia się po 55. roku życia,

po 60. roku życia dotyka ok. 40% [3].

Niektóre ze stosowanych metod terapii uzyskują nawet 100% skuteczności bez-

pośrednio po zabiegu, ale z czasem problem może powrócić. Po zastosowaniu naj-

lepszych metod - TVT, operacja Burcha, sling, sztuczny zwieracz, problem powraca

u ok. 15% pacjentek po 5 latach od operacji.

Uważa się, że skuteczność treningu pęcherza dochodzi do 90% a nawrót obja-

wów obserwuje się u około 40% pacjentów w ciągu 3 lat. Można go jednak z powo-

dzeniem leczyć poprzez ponowne wdrożenie terapii behawioralnej.

Przyczyn schorzenia jest wiele i dzielą się na: pęcherzowe (niska podatność

ścian pęcherza, nadaktywność wypieracza, często występujące zapalenie pęcherza

moczowego), zwieraczowe (nadmierna ruchomość cewki moczowej, niewydolność

mechanizmu zwieraczowego) [1], neurologicznie (choroby, wady wrodzone i urazy

centralnego układu nerwowego, choroby demielizacyjne) [2], ginekologiczne (osła-

bienie mięśni dna miednicy, zanikowe zapalenie cewki pochwy, operacje ginekolo-

giczne i położnicze, obniżenie narządów dna miednicy małej, choroby przewlekłe i

zmiany ogólnoustrojowe (cukrzyca, zaparcia, otyłość, nowotwory, depresja) [4].

Wysiłkowe nietrzymanie moczu objawia się mimowolnym gubieniem moczu w

czasie kaszlu, kichania, śmiechu, podnoszenia przedmiotów lub ćwiczeń fizycznych.

Małgorzata Cichońska, Dorota Maciąg, Bożena Zboina, Izabela Latawiec,

Wioleta Krawczyk


47

Zdarza się najczęściej u kobiet z osłabionym podparciem ściany miednicy oraz

nadmiernym obniżeniem szyi pęcherza, częściej występuje u wieloródek [5].

W praktyce klinicznej wyróżnia się trzy stopnie nietrzymania moczu: o stopieniu

I mówi się wówczas gdy do wypływu moczu podczas kaszlu, kichania i śmiechu, w

stopniu II do wypływu moczu podczas normalnej pracy fizycznej, biegania, wcho-

dzenia po schodach, natomiast w stopniu III mocz wypływa podczas stania [6].

Naglące NTM polega na mimowolnym wycieku moczu, które poprzedza lub któ-

remu towarzyszy uczucie nagłego parcia na mocz. Występuje głównie w postaci

parcia ruchowego lub czuciowego; w tym pierwszym przypadku mówimy o nadre-

aktywności wypieracza. Nadreaktywność może mieć podłoże neurogenne, ale jej

przyczyna może być inna, np. obecność ciała obcego w pęcherzu, guz pęcherza,

kamica pęcherza [7]. Objawami nadreaktywności są: ciągłe parcie na pęcherz, nagła

niepowstrzymana potrzeba oddania moczu, nykturia. Nagłe uczucie parcia może

powodować np. szum wody, mycie rąk, wyjście na zimne powietrze, otwarcie drzwi

[8].

Nietrzymanie moczu z przepełnienia spowodowane upośledzoną kurczliwością

mięśnia wypieracza, prowadzi do nadmiernego wypełniania pęcherza. Objawem

charakterystycznym jest okresowe popuszczanie niewielkich ilości moczu w miarę

przepełnienia się pęcherza moczowego. Wśród jego przyczyn wymienić należy

obecność przeszkody podpęcherzowej w odpływie moczu, osłabienie mięśnia wy-

pieracza lub kombinację obu tych czynników [5].

Mieszana postać NTM dotyczy pacjentek, u których objawy typowe dla naglące-

go nietrzymania moczu występują razem z wysiłkowym nietrzymaniem moczu. W

sytuacjach, gdy daje się wyróżnić dominację jednej grupy objawów, rozpoznaje się

wysiłkowe nietrzymanie moczu z niestabilnością wypieracza lub naglące nietrzyma-

nie moczu z komponentą wysiłkowego nietrzymania moczu. Lista czynników etio-

logicznych i objawów tej postaci schorzenia jest złożona i stanowi kombinacje

wszystkich typów nietrzymania moczu. Dlatego ciężko jest zdiagnozować ten typ

NTM. Leczenie stosuje się tak jak w wysiłkowym i naglącym nietrzymaniu moczu,

w zależności od tego, które objawy dominują [9].

Nietrzymanie moczu z przyczyn pozazwieraczowych - to bezwiedne oddawanie

moczu przez przetokę, która omija czynnościowo sprawny mechanizm cewki mo-

czowej. Mocz wycieka zarówno w nocy, jak i w dzień [2].

Przejściowa postać NTM ma złożoną etiologię i różnorodne objawy, łączą w so-

bie cechy wielu postaci NTM. Wśród przyczyn wymienia się: zaburzenia świado-

mości, infekcje układu moczowego, zaparcia, atroficzne zapalenie pochwy i cewki,

działania uboczne leków np. leki moczopędne, antydepresanty, antypsychotyczne,

nasenne i inne), czynniki psychologiczne, ograniczenia w poruszaniu, nadmierną

diurezę (z powodu niewydolności krążenia, hyperglikemii). Przejściowe nietrzyma-

nie moczu pojawia się pod wpływem zadziałania czynnika, którego szybka elimina-

cja przywraca stan wyjściowy. Jeśli jego przyczyna pozostaje nieusunięta, może

ewoluować w utrwalone nietrzymanie moczu [2].

Badanie chorego należy jak zawsze rozpocząć od zebrania dokładnego wywiadu.

Pytania powinny dotyczyć trzech głównych zagadnień: główne, aktualnie istniejące



48

dolegliwości, które spowodowały zgłoszenie się do lekarza, dotychczasowy prze-

bieg choroby oraz innych towarzyszących dolegliwości urologicznych, inne choroby

występujące lub przebyte [9].

Prawidłowo zebrany wywiad często pozwala uniknąć drobiazgowych badań do-

datkowych. Należy szczegółowo pytać o poszczególne objawy, takie jak naglące

parcie na mocz, częstomocz, bolesne fikcje, uciekanie moczu po wysiłku ból,

krwiomocz, nawracające zakażenia układu moczowego, leczenie farmakologiczne

[5]. Wywiad powinien również dotyczyć zachowania i nawyków dietetycznych,

mogących nasilać objawy pęcherza nadreaktywnego, a które mogą być odwracalne.

Czynnikami dietetycznymi mogą być: kofeina, ostre przyprawy, ilość przyjmowa-

nych płynów. Czynnikami psychologicznymi są natomiast stres, zmęczenie, zabu-

rzenia osobowości. Kobiety z zespołem częstomoczu i parć naglących powinny być

oceniane pod katem współistnienia chorób takich jak cukrzyca, moczówka prosta,

zapalenie pochwy. Przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie miednicy mogą w istot-

ny sposób wpływać na funkcję dolnych dróg moczowych.

Postawienie właściwej diagnozy umożliwiają: dokładne badanie fizykalne, ba-

dania laboratoryjne, test wkładkowy oraz badanie urodynamiczne [5, 9].

Bardzo ważną elementem diagnostyki jest również prowadzenie przez chorą

dziennika mikcji. Zapisuje ona czas i pojemność poszczególnych mikcji oraz uwagi

dodatkowe: incydenty gubienia moczu pomiędzy mikcjami, liczba zmienionych

podpasek, wrażenie niecałkowitego opróżnienia pęcherza po mikcji, ból w czasie

mikcji, przerywany strumień moczu, przyjmowanie płynów i pokarmów wzmagają-

cych dolegliwości (kawa, piwo, niektóre owoce i warzywa, soki). Chorą należy

uczulić szczególnie na zachowania naturalne i jak najbardziej obiektywny pomiar.

Leczenie zachowawcze nietrzymania moczu u kobiet należy przedkładać nad le-

czeniem operacyjnym, przynajmniej u kobiet, które mają do czynienia z pierwszora-

zowym wystąpieniem NTM. W nawracających incydentach decyzję o sposobie

leczenia powinien podjąć ginekolog. Do leczenia zachowawczego zaliczamy: wyja-

śnienie funkcji nauczania samokontroli, fizjoterapia, farmakoterapia, psychoterapia,

stosowanie urządzeń pomocniczych. Przy niewydolności mięśnia dna miednicy, jak

również w przypadkach współistnienia czynników psychogennych, metoda leczenia

fizykalnego jest metodą z wyboru [1].

W leczeniu farmakologicznym stosowane sa następujące grupy leków: estrogeny

[10], leki alfa-adrenomimetyczne dzięki nim następuje wzrost napięcia zwieracza

wewnętrzne, leki antycholinergiczne – blokują receptory muskarynowe, które znaj-

dują się w pęcherzu i w ten sposób hamują powstawanie skurczów mięśnia wypiera-

cza [9]. Lekiem proponowanym w przypadku WNM jest duloksetyna. Jest to nowy

preparat, który na drodze ośrodkowej hamuje zwrotne wchłanianie serotoniny i

noradrenaliny, a tym samym wspomaga napięcie mięśni cewki moczowej unerwio-

nych przez nerw sromowy. Leki sedatywne – ta grupa leków może być stosowana

wspomagająco w terapii wszystkich postaci nietrzymania moczu.

Brak efektów terapii behawioralnej i farmakologicznej stanowi podstawę do za-

kwalifikowania pacjentki do leczenia chirurgicznego.

Na podstawie wywiadu przeprowadzonego przez lekarza ginekologa lub urologa

i wyników badań dodatkowych kwalifikuje się pacjentkę do rodzaju leczenia opera-


Wioleta Krawczyk


49

cyjnego [8]. Dla każdej pacjentki dobierana jest indywidualna metoda operacyjna.

W każdym przypadku planowanego leczenia chirurgicznego wykonuje się badanie

urodynamiczne. Leczenie operacyjne dotyczy prawie zawsze WNM.

Kobieta z problemem nietrzymania moczu wymaga zrozumienia dla całej sytua-

cji. Jest wdzięczna za każdą formę terapii, która prowadzi do poprawy jej stanu.

Okazało się, że kompleksowa fizjoterapia prowadzi do dobrych wyników [1]. Ćwi-

czenia Kegla są prostym, tanim i skutecznym sposobem profilaktyki nietrzymania

moczu i polegają na systematycznym wykonywaniu ćwiczeń mięśni dna miednicy.

Stanowią one grupę mięśni przyczepioną z przodu do kości łonowej, a z tyłu do

dolnej części kręgosłupa. Przez zaciskanie ich i unoszenie można kontrolować za-

mykanie odbytu, pochwy oraz cewki moczowej, czyli ujścia pęcherza. Ćwiczenia te

są bardzo skuteczne, oczywiście pod warunkiem, że się je wykonuje systematycznie

i prawidłowo. Rezultaty widoczne są już po kilku tygodniach [3].

Często stosowanym sposobem leczenia nietrzymania moczu jest właśnie elektro-

stymulacja. Zalecana jest pacjentkom, u których reakcje mięśni są opóźnione, a ich

skurcz słabo wyczuwalny [12]. Dzięki stymulacji ukrwienie znacznie się poprawia,

a odpowiedni bodziec elektryczny powoduje uruchomienie procesu odbudowy mię-

śnia. Rehabilitacjia może trwać nawet kilka miesięcy – to zależy od stopnia osłabie-

nia mięśni, systematyczności w ćwiczeniach, czynników dodatkowych [1, 7, 9].

Biofeedback uznany za oddzielną technikę usprawniania mięśni miednicy mniej-

szej, ale to jedynie wspomaganie treningu. Biofeedback kontroluje pracę właściwej

partii mięśni, wielkość, czas trwania skurczu i rozluźnienie [9] „Wykorzystanie

techniki biofeedbacku z użyciem elektrod miograficznych pozwala pacjentce wi-

dzieć efekty swojej pracy.” Pacjentka jest wtedy bardziej zmotywowana do dalszej

pracy. W połączeniu z regularnymi ćwiczeniami Kegla i ze stałą kontrolą przynosi

najlepsze efekty [10]. Uczy ona szybko i właściwie jak napinać odpowiednie grupy

mięśni.

Terapia behawioralna obejmuje zakres działań mających na celu świadome wy-

tworzenie u pacjenta zachowań i reakcji pozwalających kontrolować i w pewnym

zakresie modyfikować mechanizmy związane z utrzymaniem moczu. Pacjent powi-

nien wyuczyć się regularnego oddawania moczu, całkowitego opróżniania pęcherza

moczowego, zmniejszenie masy ciała, zmniejszenie ilości przyjmowanych płynów,

leczenie zaparć, unikanie ekstremalnego wysiłku, oraz zakażeń dróg moczowych,

zaprzestanie palenia [10]. Ćwiczenia pęcherza prowadzą do przywrócenia korowej

kontroli nad funkcją pęcherza. Metoda ta znalazła zastosowanie przede wszystkim w

leczeniu niestabilności mięśnia wypieracza, ale jest również przydatna w terapii

wysiłkowego nietrzymania moczu [2].

Zapobieganie schorzeniu polega na dbałości o higienę i zdrowie przez całe życie.

W okresie dzieciństwa rodzice dziewczynki powinni zadbać o trening pęcherza,

który polega na tym, aby dziecko korzystało z toalety co najmniej co 3 godziny.

Kolejna sprawa to czystość okolic krocza i niedopuszczanie do stanów zapalnych

pęcherza i cewki moczowej. Ważne jest również, leczenie wszelkich wad i niepra-

widłowości w obrębie układu moczowo-płciowego.



50

Kobieta w wieku rozrodczym powinna ćwiczyć mięśnie przepony miednicy

przed planowaną ciążą w czasie jej trwania i w połogu, a także nie dopuszczać do

powstania stanów zapalnych dróg rodnych i pęcherza moczowego [13]. A przez całe

życie powinna starać się utrzymywać prawidłową masę ciała, przestrzegać higieny

okolic intymnych, unikać zaparć, poza ogólnymi, usprawniającymi ćwiczeniami

gimnastycznymi ćwiczyć mięśnie dna miednicy, a w okresie menopauzy stosować

hormonalną terapię zastępczą. W interesie zdrowia kobiety jest unikanie palenia i

nadmiernego wysiłku fizycznego [7].

WYNIKI

Nietrzymanie moczu może występować w każdym wieku. Zdecydowane zwięk-

szenie częstości występowania tej choroby stwierdza się po menopauzie, kiedy to

dotyczy ona ok. 40% kobiet. Związane jest to z pogorszeniem ukrwienia i elastycz-

ności okolicy przepony moczowo-płciowej spowodowanym niedoborem estroge-

nów.

Ryc. 1. Wiek badanych

Według przeprowadzonych badań najliczniejszą grupę badanych stanowiły ko-

biety w wieku powyżej 56 lat, czyli 38 %, a najmniejszą poniżej 35 roku życia, tylko

16 %. Badane w przedziale wiekowym 36-45 lat stanowiły tyle samo, co 46-55 lat,

czyli po 23 %.

Otyłość jest kolejnym dobrze znanym czynnikiem, który zarówno sprzyja poja-

wieniu się nietrzymania moczu, jak i nasileniu się dolegliwości. Istnieje również

zależność między wzrastającym indeksem masy ciała, a częstotliwością występowa-

nia nietrzymania moczu.


Wioleta Krawczyk


51

8%

23%

27%

42%

50 50-60 60-70 powyżej 70

Ryc. 2. Masa ciała

Z analizy wynika, że najwięcej bo 42% waży powyżej 70 kg. Tylko 8% zazna-

czyło odpowiedź poniżej 50kg. 23% to kobiety, których waga mieści się między 50-

60 kg, a 27% waży 60-70kg masy ciała.

Miejsce zamieszkania kobiety może mieć wpływ na wiedzę, którą posiada na

temat choroby. Problemem kobiet mieszkających na wsi na pewno będzie ograni-

czony dostęp do specjalistów zajmujących się problemem NTM. Zajmują się głów-

nie domem i obowiązkami życia codziennego, a problemy zdrowotne odkładają na

dalszy plan.

82%

18%

miasto

wieś

Ryc. 3. Miejsce zamieszkania



52

Zdecydowana większość badanych kobiet pochodziła z miasta, bo to aż 82%,

reszta to mieszkanki wsi 18%.

Rzeczywista liczba kobiet z problemem NTM jest większa, ponieważ znaczna

część kobiet ukrywa objawy, traktując je jako problem wstydliwy. Bagatelizują

objawy w nadziei, że „samo przejdzie”.

Ryc. 4. Występowanie epizodów NTM

17% badanych kobiet twierdzi, że nigdy w życiu nie zdarzył im się incydent nie-

trzymania moczu. 15% przyznaje się, że raz w życiu miały takie zdarzenie. Zdecy-

dowanie najwięcej kobiet zaznaczyło odpowiedź „kilka razy w życiu” (47%). A

częste epizody zdarzają się 21% kobiet.

W wielu źródłach NTM traktowane jest nie jako choroba, lecz niepożądany ob-

jaw, który występuje w pewnym wieku. Jest dość liczna kobiet, która nie zdaje sobie

sprawy z tego, co to za choroba i jak wielkiej grupy osób dotyczy.


Wioleta Krawczyk


53

Ryc. 5. Świadomość istnienia choroby

Uzyskane wyniki badań pozwalają stwierdzić, że ponad połowa kobiet słyszała

NTM zanim zaobserwowała u siebie objawy schorzenia.

Mała świadomość kobiet dotycząca nietrzymania moczu sprawia, że często lek-

ceważą pierwsze objawy i nie poddają się leczeniu. Pacjentki boją się wizyty oba-

wiając się interwencji chirurgicznej. Odkładają konsultację ze specjalistą do mo-

mentu, kiedy same nie radzą sobie z problemem.

Ryc. 6. Wizyta u lekarza



54

Aż 88% respondentek przyznaje się, że nie były u lekarza w związku z wystą-

pieniem NTM. Tylko 12% skorzystało z porady specjalisty.

Częstą przyczyną zwlekania z wizytą u lekarza jest zwyczajna niewiedza pacjen-

tek. Nie wiadomo do końca, do jakiego specjalisty się zgłosić, więc lepiej nie iść

wcale, żeby się nie ośmieszyć.

Ryc. 7. Świadomość kobiet na temat specjalności lekarza, do którego należy się

udać

Większość kobiet (54%) nie wie nawet, do jakiego lekarza trzeba udać się z pro-

blemem NTM. 46% respondentek twierdzi, że ma wiedzę na ten temat.

Problem nietrzymania moczu związany jest niekiedy ze zmianą stylu życia,

ograniczeniem codziennych czynności, koniecznością stałego zabezpieczenia się w

celu utrzymania higieny, dyskomfortem fizycznym i psychicznym, zmianą w sferze

psychiki, trudnościami w stosunkach z rodziną oraz znajomymi, czasem z koniecz-

nością zmiany zawodu.


Wioleta Krawczyk


55

Ryc. 8. Odczucia podczas epizodów NTM

40% badanych czuło skrępowanie sytuacją. 25% kobiet wstydziło się tego, co się

stało. 24% nie zwracało zbyt swojej uwagi na epizod, czuły obojętność. Natomiast

11% badanych bało się o swój stan zdrowia.

Problemy w życiu seksualnym są częstym następstwem nietrzymania moczu.

Kobiety wstydzą się przyznać partnerowi, że istnieje jakiś problem.

Ryc. 9. Obawy dotyczące życia seksualnego



56

Z badań wynika, że 47% kobiet nie miało problemów dotyczących życia seksu-

alnego z partnerem. Tylko 5 ze 110 badanych rozmawiało ze swoim partnerem na

temat wystąpienia NTM i obaw związanych z tym. 34% respondentek unikało kon-

taktów seksualnych. 15% opróżniało pęcherz przed stosunkiem, wierząc, że nic się

nie wydarzy.

Jednym z najistotniejszych czynników ryzyka prowadzących do NTM są porody

naturalne. Powodują uszkodzenie mięśni dna miednicy. Więcej niż trzy porody,

porody zabiegowe (kleszczowe), urodzenie płodu o masie przekraczającej 4000g,

też znacznie przybliża do powstania problemu NTM. Kombinacja zmian hormonal-

nych, nacisk macicy na pęcherz i wysiłek, jakim jest sam poród, mogą ograniczyć

skuteczność działania mięśni miednicy.

Ryc. 10. Ilość urodzonych dzieci

Analiza pokazuje, że 15% kobiet nie urodziło ani jednego dziecka. 28% zazna-

czyło urodzenie jednego dziecka, tyle samo kobiet urodziło dwoje dzieci. Natomiast

troje dzieci urodziło 22%, a powyżej trzech – 7%.


Wioleta Krawczyk


57

Ryc. 11. Ilość porodów naturalnych

25% respondentek to kobiety, które nie mają dzieci lub urodziły przez cesarskie

cięcie. Jeden naturalny poród przeszło 26%. Niewiele mniej, bo 25% zaznaczyło

dwa naturalne porody. 18% przeszło 3 porody naturalne, a tylko 6 powyżej trzech.

Kobiety pracujące fizycznie, wykonujące zajęcia wymagające podnoszenia cię-

żarów, narażone są na stopniowe osłabienie mięśni dna miednicy, prowadzące do

wysiłkowego nietrzymania moczu.

Ryc. 12. Praca fizyczna



58

Tylko 4% wykonuje pracę bardzo ciężką. 15% kobiet przyznaje, że ich praca fi-

zyczna jest ciężka. Umiarkowany tryb pracy ma 35% respondentek. Aż 46% Pań

zaznaczyło lekką pracę, są to również kobiety, które nie pracują już zawodowo.

Można podejrzewać, że problem nietrzymania moczu ma powiązania genetycz-

ne. Jednak nie do końca można to stwierdzić, ze względu na rodzaj choroby. Jeśli

problem NTM jest wstydliwy to nie koniecznie ludzie rozmawiają o tym nawet w

gronie rodziny.

Ryc. 13. Występowanie NTM w rodzinie

Z badań wynika, że 38% kobiet posiada wiedzy, czy w ich rodzinie występowało

NTM. 14% zaznaczyło, że w rodzinie nie było przypadków NTM. Natomiast aż

48% nie wie czy ktoś w rodzinie miał ten problem, ponieważ nie rozmawiali na ten

temat.

Zarówno ostre, jak i przewlekłe stany zapalne pęcherza moczowego są znanymi

czynnikami ryzyka. Zakażenia dróg moczowych mogą prowadzić do nadwrażliwo-

ści pęcherza. Pęcherz błędnie wysyła wtedy ciału naglące sygnały o konieczności

szybkiego opróżnienia go nawet wtedy, gdy nie jest jeszcze całkiem pełen.


Wioleta Krawczyk


59

Ryc. 14. Stany zapalne układu moczowego

Z przeprowadzonych badań wynika, że jedna czwarta kobiet nie przebyła stanów

zapalnych układu moczowego. 14% cierpiało z powodu przewlekłych problemów.

9% respondentek przyznaje, że przechodziło ostre stany zapalne. Natomiast więk-

szość zaznaczyła sporadyczne problemy z układem moczowym.

Zaparcia przyczyniają się do wystąpienia zaburzeń statyki narządu rodnego oraz

nietrzymania moczu. Nadmierne parcie przy oddawaniu stolca, zwłaszcza w dzie-

cięcym lub podeszłym wieku, jest czynnikiem predysponującym do wystąpienia

wysiłkowego nietrzymania moczu.

Ryc. 15. Zaparcia

Badanie wykazuje, że 20% kobiet nie ma problemu z zaparciami. Sporadyczne

zaparcia zdarzają się połowie badanych kobiet. A częsty problem występuje u 30%

badanych.

Spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach może mieć wpływ na występo-

wanie NTM. Niektóre z nich mają działanie moczopędne.



60

Ryc. 16. Spożywanie alkoholu

Połowa kobiet zdecydowanie nie spożywa alkoholu. Okazyjne picie zdarza się,

46% badanych. Do częstego picia alkoholu przyznaje się tylko 4%.

Zaobserwowanie gubienia moczu podczas kaszlu, nagłego śmiechu, podnoszenia

czegoś ciężkiego pozwala podejrzewać wysiłkowe nietrzymanie moczu.

Ryc. 17. Występowanie NTM podczas kaszlu, podnoszenia

Z analizy wynika, że u 65% respondentek zdarzyło się NTM podczas kichania

lub podnoszenia czegoś ciężkiego. 35% nigdy nie miało z tym problemu.

Przetrzymywanie moczu w pęcherzu powoduje rozciągnięcie jego ścian i osła-

bienie mięśni pęcherza moczowego. Czując potrzebę oddania moczu nie należy

„trzymać”, lecz niezwłocznie udać się do łazienki i za każdym razem dokładnie

opróżnić pęcherz.


Wioleta Krawczyk


61

Ryc. 18. Przetrzymywanie moczu w pęcherzu

27% kobiet twierdzi, że od razu po wystąpieniu parcia idą do toalety. Ponad po-

łowa kobiet (65%) przyznaje, że zdarza im się przetrzymywać mocz, gdy nie ma w

pobliżu toalety. Natomiast 8% kobiet robi to często, gdyż warunki nie pozwalają im

na korzystanie z toalety w każdej chwili.

Obecnie leczenie zachowawcze nietrzymania moczu u kobiet należy przedkładać

nad leczenie operacyjne, przynajmniej w tych przypadkach, kiedy mamy do czynie-

nia z pierwszorazowym wystąpieniem nietrzymania moczu. W przypadkach nawra-

cających decyzję o sposobie powinien podjąć ginekolog, w zależności od wyników

badań.

Ryc. 19. Znajomość metod leczenia NTM

Z badań wynika, że tylko 18% Pań wie, jakie są metody leczenia NTM. Aż 52%

nie ma pojęcia jak walczyć z problemem. A 30% coś słyszało, ale ich wiedza jest

nie kompletna.

Najłatwiej korzystać ze źródeł informacji łatwo dostępnych. Tam gdzie nikt nie

zadaje pytań, tylko samemu można znaleźć to, co się chce. Najgorzej rozmawiać z

kimś, kto ma sporą wiedzę i zadaje niezręczne pytania.



62

Ryc. 20. Źródła wiedzy na temat NTM

Tylko 16% badanych kobiet czerpało wiedze dotyczącą NTM od profesjonalisty

medycznego - lekarza. Najwięcej 32% z gazet, z internetu a z rozmów z koleżanka-

mi 28%. Można więc domniemywać, iż posiadana przez wiedza jest na niewystar-

czającym poziomie.

Ćwiczenia mięśni Kegla są proste, tanie i dostępne dla każdego. Tak jak każde

ćwiczenia są skuteczne, ale tylko wtedy, gdy są wykonywane regularnie. Można

wykonywać ćwiczenia w każdej sytuacji, gdyż są niezauważalne dla otoczenia.

Ryc. 21. Znajomość ćwiczeń Kegla

Analiza zebranego materiału wykazała, że aż 53% badanych nie słyszała i nie

zna zasad wykonywania ćwiczeń doktora Kegla. Niewiele o ćwiczeniach słyszało

24% badanych. Tylko 23% deklaruje, że zna cel i zasady wykonywania tych ćwi-

czeń.


Wioleta Krawczyk


63

WNIOSKI

1. U zdecydowanej większości badanych problem NTM wystąpił kilkakrotnie lub

zmagają się z nim stale.

2. Poziom wiedzy badanych kobiet jest niezadawalający. Kobiety znają objawy,

borykają się z nimi ale nie korzystają z profesjonalnej pomocy medycznej.

3. Badane kobiety nie znają metod leczenia NTM.

4. Powodowane wstydem kobiety, czerpią wiedzę na temat występującej u nich

dolegliwości ze źródeł ogólnodostępnych.

5. Badane kobiety kierowane skrępowaniem ograniczają aktywność seksualną.

PIŚMIENNICTWO

1. Pages I. H., „Kompleksowa fizjoterapia nietrzymania moczu”, Rehabilitacja

Medyczna 1997, T1, s. 83-87.

2. Kurpas D., Kassolika K., „Rehabilitacja w pielęgniarstwie”, Państwowa Me-

dyczna Szkoła Zawodowa w Opolu, Continuo 2010, s. 15; 157-165.

3. Osowska I., „Nietrzymanie moczu – wstydliwa dolegliwość” Magazyn Pielę-

gniarki i Położnej 2011, Nr 6, s. 12-14.

4. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M., Promocja zdrowia, PZWL 2010, s. 135.

5. Macfarlane M. T., „Urologia” Urban & Parker 1997, s. 19-20.

6. Breckwoldt M., Fabel G., Martusi G., Martusi J., Pfleiderer A., Schneider H.,

„Ginekologia i położnictwo”, Wydawnictwo Medyczne 1997, s. 577.

7. Grzywaczewska M., „Wysiłkowe, naglące, odruchowe NTM”, Magazyn Pielę-

gniarki i Położnej 2005, Nr 1-2, s. 39-40.

8. Steciwko A., „Opieka paliatywna: postępowanie z chorym z nietrzymaniem

moczu”, „Świat Medycyny i Farmacji” 2008, 48; 88-89.

9. Borkowski A., „Urologia” Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL 1999, s.

53-64.

10. Olszewski J., „Fizjoterapia w wybranych dziedzinach medycyny”, kompendium,

PZWL 2011, s. 269-278.

11. Steciwko A., Wojtal M., Żurawicka D., Pielęgnacyjne i kliniczne aspekty opieki

nad chorymi T. 3, Continuo 2010, s. 51.

12. Samulak E., „Ocena skuteczności elektrostymulacji dopochwowej”, Polski prze-

gląd nauk o zdrowiu 2006, s. 18.

13. Styszyński A., „Nietrzymanie moczu czyli NTM”, Magazyn Pielęgniarki i Po-

łożnej 2011, Nr 10, s. 10.



64

STRESZCZENIE

Światowa Organizacja Zdrowia zalicza nietrzymanie moczu do podstawowych

problemów zdrowotnych, których rozwiązanie stoi przed medycyną XXI wieku.

Nietrzymanie moczu jest schorzeniem, które ze względu na szczególnie przykre

objawy prowadzi często do znacznego ograniczenia aktywności życiowej. Zaburze-

nie to dotyczy dwa razy częściej kobiet niż mężczyzn. Nietrzymanie moczu wywo-

łuje wiele komplikacji w życiu społecznym i rodzinnym. Osoby dotknięte tą dole-

gliwością często są zakłopotane, odsuwane lub wytykane przez otoczenie co spra-

wia, że zamykają się w sobie. Celem badania było określenie poziomu wiedzy ko-

biet na temat czynników ryzyka, objawów, leczenia i profilaktyki występowania

nietrzymania moczu. Badaniem ankietowym objęto wybraną losowo grupę 110

kobiet, zamieszkujących w Stalowej Woli i okolicznych miejscowościach. Analiza

zebranego materiału badawczego wykazała niski poziom wiedzy badanych na temat

przyczyn, stosowanych metod leczenia i profilaktyki nietrzymania moczu. Koniecz-

ne więc wydaje być kompleksowe podejście do zagadnienia jakości życia kobiet z

nietrzymaniem moczu, co wydaje się być istotne zarówno ze względu na diagnosty-

kę, jak i wynikające konsekwencje praktyczne.

ABSTRACT

World Health Organization considers urinary inconsistence to be the basic health

problem which the 21st century medicine is to solve. Urinary inconsistence is a dis-

ease which, due to particularly unpleasant symptoms, leads to considerable limita-

tions in life activities. This disease is twice as common for women than for men.

Urinary inconsistence causes many complications in social and family life. People

suffering from it are often embarrassed, withdrawn or not tolerated by their envi-

ronment. The aim of the evaluation was to define the level of women’s knowledge

concerning the risk factors, symptoms, treatment and preventing urinary inconsist-

ence. The questionnaire covered a random group of 110 women living in Stalowa

Wola and its surroundings. The analysis of gathered material proved a low level of

knowledge of reasons, used methods of treatment and preventing urinary inconsist-

ence. Thus, it seems necessary to treat the issue of the quality of life of the women

with urinary inconsistence problem in a complex way. It seems essential from the

point of view of diagnostics and practical consequences resulting from it.

Artykuł zawiera 29433 znaków ze spacjami + grafika

Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu„ska_m5p.pdfśnienie funkcji nauczania...

Documents

Transcript of Ocena stanu wiedzy kobiet na temat nietrzymania moczu„ska_m5p.pdfśnienie funkcji nauczania...