NR 4(10) kwiecień 2008 Cena: 6,70 zł - farmacjapraktyczna.pl · Polskiej Farmacji i Medycyny,...

Ekskluzywny wywiad

z Prezesem Naczelnej Rady Aptekarskiej

NR 4(10) kwiecień 2008 Cena: 6,70 zł

PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW

Osteoporoza to też męski

problem!

Piękna na wiosnę

propozycji maseczek 7

Ekskluzywny wywiad z Prezesem Naczelnej Rady Aptekarskiej

00 okladka.indd I00 okladka.indd I 03-04-2008 14:49:3503-04-2008 14:49:35

Wśród preparatów przeciwbólowych farmaceuci najczęściej polecają*

ze względu na:**

skuteczność w samoleczeniu szybkość działania bezpieczeństwo terapii

Dlatego Pyralginum zostało

Produktem Roku 2008w kategorii “Preparaty przeciwbólowe”.

Ty t u ł p r z y z n a n y p r z e z W y d a w n i c t w o “ A p t e k a ” S p . z o . o . i p u b l i k a c j ę ” Św i a t f a r m a c j i ” n a podstawie ankiety przeprowadzonej wś ród polskich

farmaceutów.

* wyniki badania przeprowadzonego przez Wydawnictwo Apteka w IV kwartale 2007, ** kryteria brane pod uw

agę w m

etodologii badania

00 okladka.indd II00 okladka.indd II 03-04-2008 14:48:5803-04-2008 14:48:58

FARMACJA PRAKTYCZNA 1

WstępFo

t. ar

chiw

um p

ryw

atne

; okł

adka

: Mic

hał Z

agór

ny

Okres zimowych chłodów mamy już za sobą, ale to wcale nie oznacza mniejszego ruchu w aptece. W dalszym ciągu w kolejce będą przeważali zakatarzeni pacjenci z zaczerwienionymi ocza-mi, kaszlący i kichający, a to wszystko za sprawą alergii na pyłki drzew i traw, które zaczynają kwitnąć. Temat ten będzie obecny na naszych łamach w kolejnych wydaniach magazynu. Wiosna to nie jedyny powód do optymizmu. Coraz więcej Po-laków ocenia swój stan zdrowia jako dobry, tak przynajmniej wynika z badań wykonanych przez Pentor Research Internatio-nal, które omawiamy w tym numerze. A jeżeli już chorujemy, to potrzebne medykamenty kupujemy w aptece, twierdzi tak aż 95% badanych. Obalamy również mit, że osteoporoza to typowo kobieca choroba. Mężczyźni też cierpią z tego powodu i to wcale nie rzadziej niż kobiety. Co czwarty mężczyzna, po 60-tym roku życia doznaje złamania kości o charakterze osteoporotycznym. W dziale „Sztuka komunikacji” piszemy, jak radzić sobie z nieza-dowoleniem pacjentów oczekujących w kolejce obok znudzonych, zniecierpliwionych i płaczących dzieci. Jak zaaranżować dla nich bezpieczny kącik. Systematyzujemy i przedstawiamy schemat postępowania w przy-padku reklamacji leków przez pacjenta.Wiosna to wzmożony okres zakupów witamin i preparatów wzmacniających. Publikujemy artykuł na temat suplementacji ze wskazaniem zapotrzebowań na poszczególne witaminy oraz po-dajemy dane na temat zarówno ich korzystnego wpływu na orga-nizm, jak i możliwości oddziaływania toksycznego w przypadku zbyt dużych dawek.Z tematów lekkich i przyjemnych proponujemy Państwu pora-dy: jak zadbać o dłonie, aby były naszą piekną wizytówką, jak przyrządzić smaczne potrawy na weekendowy grill oraz w trosce o serce – nalewkę z owoców głogu pospolitego.

Zapraszamy do lektury!

Szanowni Państwo!

mgr farm. Barbara Misiewicz-JagielakRedaktor Merytoryczna „Farmacji Praktycznej”

01 wstep.indd 101 wstep.indd 1 03-04-2008 14:53:3103-04-2008 14:53:31

2 FARMACJA PRAKTYCZNA

AKTUALNOŚCI 3CIEKAWOSTKI 4SONDAApteki w uzdrowiskach 5

WYWIADZmiany w funkcjonowaniu aptek są niezbędne 6

RAPORTBadanie zdrowia Polaków 8PRAKTYKACo nowego dla pacjenta w 2008 roku? 10Dzieci w aptece 12Tabletki na zdrowie 14EPE – Akademia Farmacji Praktycznej w oczach farmaceutów 16NAUKAOsteoporoza – niemęski problem? 17Okiem eksperta 20Nawracający ból i dyskomfort 22

MEDYCYNA ALTERNATYWNANiewidzialne molekuły 25

kwiecień 2008PROWADZENIE APTEKIZwrot leku przez pacjenta 26Czy twoja apteka spełnia normy sanitarne? 28Wiedza czy intuicja 30

URODA W APTECETak ma być i koniec 32

APTEKA PO GODZINACHGłóg pospolity 34Recepta na gładkie dłonie 35GOŹDZIKOWA RADZISezon na grilla 36

TRZYMAJ FORMĘJak być piękną na wiosnę? 37ROZRYWKAKrzyżówka na kwiecień 40

SpisTreści

Farmacja Praktyczna nr 4 (10), Warszawa 2008Wydawca: Concept Publishing Polska Sp. z o.o., ul. Czapli 27, 02-781 Warszawa, tel.: 022 848 60 40, faks: 022 848 61 12

na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 WarszawaZarząd: Rafał Plewiński, Łukasz Skalski; Redaktor Merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak

Sekretarz Redakcji: Joanna Jasikowska; Account Executive: Agata Kozłowska; Zespół Redakcyjny: Lilianna Bartowska-Lewicka, Andrzej Gryn, Maciej Jarosz, Aneta Jóźwicka, Magdalena Mikulska, Barbara Ochman, Joanna Ordańska, Monika Paduch, Bożenna Płatos, Artur Schab, Natalia Wawszczyk, Anna Zacharuk

Produkcja: Magdalena Wodzyńska; Druk: Ortis SA Reklama: Ad Concept SC: Dyrektor Handlowa Monika Skalimowska, [email protected], Dyrektor Handlowa Małgorzata Teodorczyk, [email protected]

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych. Za treść reklam i ogłoszeń redakcja nie odpowiada.

www.farmacjapraktyczna.pl

str. 22 NAWRACAJĄCY BÓL I DYSKOMFORT

str. 17 OSTEOPOROZA NIEMĘSKI PROBLEM?

str. 37 JAK BYĆ PIĘKNĄ

NA WIOSNĘ?

str. 12 DZIECI W APTECE

02 spis.indd 202 spis.indd 2 03-04-2008 14:55:5503-04-2008 14:55:55


Zakończył się proces wyłania-nia najlepszych projektów ba-dawczych w VI edycji konkursu

Fundacji na rzecz Wspierania Rozwoju Polskiej Farmacji i Medycyny, której tematem był: „Problem współpracy z pacjentem w leczeniu oraz profi lak-tyce chorób przewlekłych: występo-wanie, ocena, propozycje poprawy”. Decyzją zarządu Fundacji, przyzna-no w tej edycji dwa granty na realiza-cję projektów: prof. Ewy Sewerynek, pt. „Ocena przestrzegania zaleceń lekarskich (adherence) w leczeniu osteoporozy – określenie czynników mogących wpływać na brak ciągło-ści i systematyczności terapii” oraz dr. Przemysława Kardasa, pt. „Wpływ kompleksowej strategii edukacyjno--behawioralnej na przestrzeganie zale-ceń terapeutycznych podczas leczenia hipolipemizującego statynami w wa-runkach opieki zdrowotnej”. Zdaniem dr. Wojciecha Kuźmierkiewicza, pre-zesa zarządu Fundacji, temat współ-pracy lekarza z pacjentem w leczeniu choroby przewlekłej jest bardzo ważny z punktu widzenia zarówno pacjenta, lekarza, jak i płatnika świadczeń me-dycznych. Przebieg konkursu utwier-dził zarząd i Radę Naukową Fundacji w przekonaniu, że Fundacja powinna podjąć się roli popularyzatora idei do-brej współpracy z pacjentem wśród le-karzy i farmaceutów. „Postanowiliśmy

więc – mówi prezes W. Kuźmierkiewicz – przygotować specjalny dodatek do magazynu medycznego „Medycyna po Dyplomie”, poświęcony właśnie pro-blemom współpracy z pacjentem w le-czeniu chorób przewlekłych. Autorami tekstów są członkowie Rady Naukowej Fundacji i zaproszeni przez nich eks-perci. W ten sposób powstała pierwsza polska monografi a dotycząca powyż-szego zagadnienia, która, chcielibyśmy, aby stała się materiałem referencyj-nym dla lekarzy i badaczy”. Kolejna, VII edycja konkursu na fi nansowanie projektów badawczych ze środków Fundacji na rzecz Wspierania Rozwo-ju Polskiej Farmacji i Medycyny jest otwarta na prace oryginalne, wnoszą-ce istotne wartości do medycyny i far-macji. Regulamin, formularz wnio-sku oraz oświadczenia znajdują się na stronie internetowej: www.polpharma.pl/fundacja. Termin przyjmowania wniosków upływa z dniem 31 maja 2008 roku.

Źródło: www.polpharma.pl/fundacja

Od 1 kwietnia rusza pierwsza ogólnopolska kampania reklamowa leku Polocard. Kampania prowadzona jest w telewizji i radio oraz z wykorzystaniem nośników

reklamy zewnętrznej (CityLights). Reklamy emitowane są w TVP1, TVP2, TVP3, TVN, Polsacie, TVN7, TV4 oraz na falach 66 ogólnopolskich i lokalnych stacji radiowych. W reklamie Polocardu występuje chór Filharmonii Narodowej. Piosenka śpiewana przez chórzystów zwraca uwagę na konieczność stałego i systematycznego dbania o serce. Reklama odwołuje się do hasła wykorzystywanego

w promocji Polocardu wśród pacjentów i lekarzy już od kilku sezonów: „Twoje serce bije nie tylko dla Ciebie”. Polocard to lek OTC stosowany w profi laktyce kardiologicznej. Zawiera kwas acetylosalicylowy w dawce 75 i 150 mg. ASA w tak niewielkiej dawce dobowej hamuje agregację płytek krwi, co chroni przed zawałem serca czy udarem niedokrwiennym mózgu. Stosowanie kwasu acetylosalicylowego w małych dawkach jest obecnie zalecane przez standardy europejskich i światowych towarzystw naukowych w profi laktyce zawału mięśnia sercowego i udaru. Polocard dostępny jest w dawkach 75 i 150 mg, w opakowaniach po 50 tabletek.

Źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o.

Fot.

PAP/

Grze

gorz

Mic

hało

wsk

i; ar

chiw

um P

olph

arm

y

Aktualności

MUZEUM HISTORII FARMACJI W ŁODZI

W najstarszej aptece w Łodzi, założonej w 1828 roku, otwarto Muzeum Historii

Farmacji. Można tam podziwiać tysią-ce oryginalnych eksponatów, m.in. cen-ne wydawnictwa i zbiory zabytkowych naczyń aptekarskich. Odtworzono pomieszczenia apteki z przełomu XVIII i XIX wieku z meblami z warsztatów wiedeńskich, oryginalną aparaturą do przygotowania leków wraz z wagami. W łódzkim Muzeum Farmacji znajduje się ekspozycja ponad 30 żeliwnych moździerzy, które kiedyś służyły do ucierania materiału skalnego, jak również wystawa drewnianych puszek, w których przechowywano sproszkowa-ne składniki leków, szklaną aparaturę czy ceramiczne miski. Muzealna biblio-teka może się poszczycić zacnymi zbio-rami, m.in. pamiętnikiem Pierwszego Zjazdu Aptekarzy Królestwa Polskiego w Łodzi, który odbył się w 1912 roku, czy wydawnictwami dokumentują-cymi zawodowy dorobek społeczny farmaceutów. Dodatkową atrakcją dla zwiedzających jest możliwość uczestni-czenia w procesie wytwarzania leków.

Źródło: www.onet.pl

GRANTY JUŻ PRZYZNANE

MEDIALNY ATAK POLOCARDU!

03 aktualności.indd 303 aktualności.indd 3 03-04-2008 19:04:0603-04-2008 19:04:06


Ciekawostki

Opublikowano raport „Mężczyźni jako kuracjusze w sanatorium”, przygotowany przez TNS OBOP

na podstawie obszernych badań seksu-ologa i doradcy rodzinnego prof. Zbig-niewa Izdebskiego, i wspierany przez Polpharmę. Z badań wynika, że głów-nym celem wyjazdów do sanatoriów jest leczenie, a dopiero na końcu – przeżycie romansu. Statystyki ukazują, że co piąty kuracjusz przyznał, że zawarł w sana-torium bliską znajomość. Jak wiadomo, w uzdrowiskach jest więcej pań, co po-woduje, że panowie zyskują na atrakcyj-ności i coraz częściej nie boją się z tego korzystać. Niektórzy nawet wcześniej dodatkowo pracują na tę atrakcyjność

– przechodzą na dietę, ćwiczą, chodzą do solarium, fryzjera czy manikiurzystki. Kuracjusze czują się anonimowi, wolni od codziennych obowiązków czy ja-kichkolwiek zobowiązań. W sanatorium doskonale można zmienić swój image. Mężczyźni, ze zrezygnowanych i znu-dzonych, zmieniają się w rezolutnych dżentelmenów. Kobiety uwalniają się od codziennych prac domowych. Nierzad-ko jest tak, że dopiero tam pierwszy raz korzystają z usług kosmetyczki. Według Dariusza Trojanowskiego, kuracjuszy można podzielić na 3 grupy: takich, któ-rzy przyjeżdżają się leczyć, takich, którzy „uwolnili się” od żon, żeby w spokoju „żłopać piwo lub gorzałę” i tych, którzy

przyjeżdżają tu, żeby romansować. – Rozkłada się to mniej więcej po równo, ale często ktoś i leczy się, i romansuje albo i leczy się, i pije, i podrywa – twier-dzi Trojanowski. Tylko 15% responden-tów w badaniach prof. Izdebskiego przy-znało, że w sanatorium mieli kontakty seksualne. Jednak stali obserwatorzy życia sanatoryjnego uważają, że ten wy-nik jest zaniżony, bo nie wszyscy nawet na badaniu anonimowym przyznają się do tego. Według prof. Izdebskiego jed-na czwarta badanych przyznała, że ma zaburzenia erekcji. Ale z tej liczby tylko 5% leczy te zaburzenia. Jednocześnie zdecydowana większość przyznaje, że życie seksualne jest dla nich ważne. Stąd jeszcze jeden wniosek – w Polsce potrze-ba edukacji seksualnej nie tylko nasto-latków, ale wszystkich, w różnych fazach życia. Lekarze, głównie kardiolodzy, nie doceniają wartości zdrowotnych seksu, nie dostrzegają, że to bardzo ważna for-ma rehabilitacji. Źródło: www.polityka.pl

SYSTEM IMMUNOLOGICZNY MOŻE ZWALCZAĆ OTYŁOŚĆ

Naukowcy z Uniwersytetu w Göteborgu uwa-żają, że pewne właściwości ludzkiego systemu immunologicznego mogą być wykorzystane

w walce z otyłością. Jak wskazuje dr Anna Benrick z medycznego instytutu badawczego z Sahlgrenska Akademin, właściwości interleukiny, jednej z substancji białkowych regulujących procesy obronne organizmu, mogą być w tym bardzo pomocne. Wiele wskazuje na to, że substancja ta odgrywa znaczącą rolę w obniżaniu poziomu tłuszczu w organizmie przez regulowanie proce-su przemiany materii. Poprzez aktywowanie interleukiny można zapobiegać lub zwalczać nadmierną tuszę, co wykazały badania przeprowadzone na zwierzętach. Jest to jednak dopiero początek zwalczania otyłości przez regula-cję poziomu tej substancji w organizmie. Zanim zostanie zastosowana w praktyce, musi przejść długotrwałe testy, by sprawdzić, czy nie powoduje szkodliwych następstw.

Źródło: www.onet.pl

DIETA DOBRZE SKOMPONOWANA

Z amerykańskich badań wynika, że diety ubogie w tłuszcz lepiej chronią serce i układ krwionośny niż diety o małej zawartości węglowodanów, które ostatnio cieszą się dużą

popularnością. Wzbudza to jednak wiele kontrowersji, gdyż te ostatnie są ubogie w produkty zbożowe, a obfi tują w mięso i tłuszcze zwierzęce (w większości nasycone). Wielu specjalistów uważa takie metody odżywiania za bardzo szkodliwe dla układu sercowo-naczyniowego. Diety o małej zawartości węglowodanów dostarczają dużo więcej tłuszczów, białka i cholesterolu niż diety niskotłuszczowe, przez to są bardziej szkodliwe dla serca, choć mogą sprzyjać chudnięciu, normować ciśnienie krwi i poprawiać metabolizm. Diety ubogie w węglowodany źle wpływają na stan śródbłonka naczyń i zwiększają ryzyko odkładania się w nim płytki miażdżycowej. Inne badania wykazują, że diety niskowęglo-wodanowe zawierają mniej kwasu foliowego, pomocnego w obni-żaniu ryzyka choroby serca, niż diety ubogie w tłuszcze. Wynika z tego, że kompozycja diety jest tak samo istotna dla zdrowia układu krążenia, jak spadek na wadze. Źródło: www.onet.pl Fo

t. ar

chiw

um C

PP; a

rchi

wum

Pol

phar

ma

Fot.

arch

iwum

CPP

; arc

hiw

um p

ryw

atne

KURACJUSZE POD LUPĄ

04-05 ciekawostki-sonda.indd 404-05 ciekawostki-sonda.indd 4 03-04-2008 19:05:4703-04-2008 19:05:47


Sonda

Fot.

arch

iwum

CPP

; arc

hiw

um P

olph

arm

a

Fot.

arch

iwum

CPP

; arc

hiw

um p

ryw

atne

Specyfi ka aptek

Apteki w uzdrowiskach

Jako pierwszą odwiedziliśmy Bukowi-nę Tatrzańską i jedyną na tym tere-nie aptekę, którą od wielu lat prowa-dzi mgr Halina Piszczek, wspólnie

z rodziną. Kotelnica to piękna miejscowość, przyciągająca turystów wspaniałymi warun-kami narciarskimi. To dlatego od początku sezonu doskonale sprzedają się tu wszel-kie opatrunki, opaski i… kremy do opala-nia. Apteka prowadzi również profesjonalne doradztwo farmaceutyczne i współpracuje z pobliską przychodnią. – Jesteśmy praktycz-nie na każde zawołanie zbolałego pacjenta. A gdy rozpoczyna się sezon narciarski, nie nadążamy z zamówieniami preparatów. Po-nieważ zima nie ma ochoty nas opuścić, na przednówku dochodzą do tego na pewno wszelkie preparaty na przeziębienie i anty-biotyki – mówi pani Halina.

W Inowrocławiu Apteka „Eskulap” obsłu-guje sporo kuracjuszy zjeżdżających, by pooddychać powietrzem z tężni. Mgr Anna

Schulz-Borzęcka opowiada, że tężnie so-lankowe służą zarówno osobom ze scho-rzeniami układu oddechowego, a także tym ze stanem ogólnego wyczerpania, nerwicy

i nadciśnienia tętniczego. Tężnie pomaga-ją również zwiększyć odporność organi-zmu, dlatego część kuracjuszy przyjeżdża tu profi laktycznie. Ponadto mikroklimat tężni inowrocławskich korzystnie wpły-wa na złagodzenie chorób tarczycy czy alergii skóry.

Z kolei Ciechocinek, słynniejszy od Ino-wrocławia, to uzdrowisko z historycznymi tężniami pochodzącymi z roku 1824. Charakteryzuje się wspaniałym mikrokli-matem, który tworzy naturalne lecznicze inhalatorium. „Nie ma tu praktycznie schorzenia, na które nie znalazłoby się antidotum” – mówi z zapałem mgr Maria Zborowska z Apteki „Pod Lwem” położonej niedaleko tężni. Oprócz typowych medyka-mentów dużym zainteresowaniem cieszą się kosmetyki, bo przecież do Ciechocinka w większości przyjeżdżają panie, by zrelak-sować się, wypocząć, a przede wszystkim poprawić urodę.

Pani mgr Halina Piszczek z Bukowiny Tatrzańskiej

Każde miejsce wypoczynku bądź kuracji jest wyjątkowe. Pacjenci odwiedzają je, by odpocząć, zrelaksować się, a przede wszystkim by się leczyć. Dlatego lokalne apteki muszą dostosować swój asortyment do potrzeb turystów i kuracjuszy.TEKST: LILIANNA BARTOWSKALEWICKA

04-05 ciekawostki-sonda.indd 504-05 ciekawostki-sonda.indd 5 03-04-2008 15:04:2603-04-2008 15:04:26


Rozmowa numeru

Zmiany w funkcjonowaniu aptek są niezbędneZ dr. Grzegorzem Kucharewiczem, prezesem Naczelnej Rady Aptekarskiej rozmawiamy o najpilniejszych zadaniach stojących przed nowo wybranymi władzami samorządu aptekarskiego.

Na rzecz środowiska aptekarskiego działa Pan od lat, ostatnio we władzach NIA. Co uważa Pan za sukces poprzedniej Rady?W poprzedniej kadencji przez ponad rok i 9 miesięcy byłem wiceprezesem Naczel-nej Rady Aptekarskiej. Uważam, że by-łem aktywnym uczestnikiem prowadzo-nych przez Naczelną Radę Aptekarską prac

związanych szczególnie z nowelizacją Pra-wa Farmaceutycznego. W tym czasie odnie-śliśmy kilka wymiernych sukcesów. Do nich zaliczam doprecyzowanie defi nicji reklamy leku i reklamy apteki, decydujących o dzia-łalności marketingowej placówek. Udało się też rozwiązać ogromny problem związany z tzw. spadkobraniem aptek. Dla właścicieli

aptek, osób fi zycznych jest to bardzo waż-na sprawa. Przed nowelizacją tzw. Prawa Farmaceutycznego, w przypadku śmierci aptekarza apteka praktycznie przestawała funkcjonować. Rodzina zostawała z całym bagażem i leków, i płatności, i problemów.

Zezwolenie się dziedziczy?Nie jest to dziedziczenie zezwoleń. Osoba uprawniona przejmująca aptekę musi doko-nać w ciągu pół roku zmiany w zezwoleniu. W związku z tym apteka nie jest zamyka-na na następny dzień, może funkcjonować dalej. Spółki posiadające podmiotowość prawną funkcjonowały w zasadzie niezależ-nie od zmian wspólników, w tym spowodo-wanych śmiercią lub wystąpieniem ze spół-ki. Natomiast osoby fi zyczne i ich rodziny były w nieporównywalnie trudniejszej sytu-acji. Nie wiadomo było, co zrobić z lekami. Apteki przecież nie mają prawa do sprze-daży leków jedna drugiej. Ważne jest więc, że są przejmowane łącznie z lekami i tutaj Nadzór Farmaceutyczny też ma pośrednio rozwiązany problem. Problem odsprzedaży leków, w przypadku likwidacji aptek, nie został jednak rozwią-zany i to jest kolejne zadanie dla samorzą-du aptekarskiego. Apteki ulegają likwidacji, zmieniają profi l i są zainteresowane od-sprzedażą leków. Obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują wprost takiej moż-liwości. Zdane są na życzliwość hurtowni, która może przyjąć zalegające w aptece leki, ale nie musi. Wtedy nie pozostaje nic inne-go jak utylizacja, i to często wartościowych

dr Grzegorz Kucharewicz prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej

Fot.

arch

iwum

Pol

phar

ma

06-07 wywiad.indd 606-07 wywiad.indd 6 03-04-2008 19:30:0603-04-2008 19:30:06


Wywiad

leków. To wymaga jak najpilniejszego rozwiązania.

Czy chce Pan jakoś wpływać na funkcjonowanie Okręgowych Izb Aptekarskich?Przede wszystkim każda Okręgowa Izba posiada pewną autonomię. Mimo wszystko będziemy się starać prowadzić jak najbar-dziej spójną „politykę samorządową” i my-ślę, że będziemy doprowadzać do jak naj-częstszych spotkań prezesów Okręgowych Izb. Mamy taką instytucję jak Konwent Prezesów Okręgowych Rad Aptekarskich. Będziemy się starać wiele spraw na takich konwentach omawiać. W interesie wszyst-kich członków samorządu, zachowując de-mokratyczne procedury wewnątrzsamo-rządowe, musimy mówić jednym głosem, w szczególności w sprawach najważniej-szych dla polskich aptekarzy.

Farmaceuci to bardzo zróżnicowane środowi-sko, z jednej strony biznes, z drugiej pasja zawo-du, chęć pomocy, medycyna itd. Trudno jest to pogodzić…Oczywiście jest to trudne, ale samorząd aptekarski w pierwszej kolejności zobowią-zany jest do sprawowania pieczy nad nale-żytym wykonywaniem zawodu farmaceuty. Oznacza to, że każda apteka oraz pracujący w niej farmaceuci muszą mieć zagwaranto-wane prawem warunki do sprawowania wysokiej jakości opieki nad korzystający-mi z usług farmaceutycznych pacjentami. Czynniki ekonomiczne oraz tzw. wewnętrz-ny aspekt funkcjonowania apteki z którym łączę określone działania gospodarcze, nie może negatywnie wpływać na realizację podstawowych zadań apteki.

Zapowiada Pan kontynuację starań NIA o wpro-wadzenie „sztywnych cen”?Tak, bo dzisiaj wojny cenowe na leki refun-dowane w konsekwencji mogą w szybkim tempie pośrednio doprowadzić do upadku wielu aptek i monopolizacji rynku. Wtedy tak naprawdę problem będą mieli polscy pacjen-ci, jak też pozostałe podmioty gospodarcze uczestniczące w obrocie lekiem, nie wyłą-czając producentów. Ponadto Ministerstwo w przypadku monopolizacji już całkowicie utraci wpływ na politykę lekową państwa. Miejmy nadzieję, że resort zdrowia jak naj-szybciej wprowadzi obowiązek stosowania „sztywnych cen” i lek refundowany przesta-nie być argumentem w grze rynkowej. Ap-teki zaczną rywalizować między sobą jako-ścią opieki farmaceutycznej i asortymentem.

W aptece jako placówce ochrony zdrowia takie akcje marketingowe, jak: dopłaty do leków, nagrody rzeczowe, sprzedaż za je-den grosz, nie mogą mieć miejsca. Proszę zauważyć, że te wszystkie promocje dotyczą tylko leku refundowanego. „Sztywne ceny” na każdym poziomie byłyby mimo wszyst-ko zrozumiałe. Istotne jest również wzmoc-nienie ekonomiczne aptek. Przy ustawie o cenach należy zastanowić się nad zmianą marży na najdroższe leki. Marża w wysoko-ści dwunastu złotych na najdroższe leki jest krzywdząca. Funkcjonuje ona bodajże od 9 lat i jest niewystarczająca, bo nie pokrywa nawet kosztów zakupu leku w kredycie ku-pieckim, nie mówiąc już o zysku.

W wywiadzie dla „Farmacji Praktycznej”, Marek Twardowski, wiceminister zdrowia powiedział, że „apteka to nie kiosk ruchu, do aptek chodzą ludzie chorzy, więc powinny być blisko pacjentów”. Otwieranie aptek na każdym rogu ulicy nie ma żadnego uzasadnienia ani ekonomicz-nego, ani społecznego. Dlatego staramy się wrócić do projektu ograniczenia licz-by aptek biorąc pod uwagę miedzy innymi dane demografi czne. Inne rozwiązania na-leży przyjąć dla dużych i średniej wielkości miast, a inne dla wsi.Planujemy także popracować nad rozpo-rządzeniami np. dotyczącymi wymagań co do powierzchni w aptece. Mamy w tej sprawie szereg uwag i sugestii zgłoszonych przez Okręgowe Izby Aptekarskie. Tak samo ważne jest rozporządzenie określają-ce zakres sprzedaży pozaaptecznej. Pacjen-ci coraz częściej leczą się sami. Trzeba się temu przyjrzeć i zastanowić, jak zmniejszyć skutki uboczne takiego samoleczenia.

Uczestniczył Pan w posiedzeniach „białego szczy-tu”, czy w dyskusjach była mowa także o funkcjo-nowaniu aptek? Zgłosiliśmy szereg propozycji zmian w funkcjonowaniu aptek szpitalnych, które naszym zdaniem powinny służyć wzmoc-nieniu roli farmaceuty-aptekarza w szpita-lu. Jeżeli chodzi zaś o lecznictwo otwarte widzę bardzo ważny element zapisów do-tyczących praw pacjenta. W naszej ocenie drobne uchybienia formalne na recepcie nie powinny pozbawiać pacjenta przysłu-gującego mu leku, a aptece nie powinna być odbierana w tym przypadku refunda-cja. Trzeba zwrócić uwagę na postępowa-nie oraz zakres odpowiedzialności osób wystawiających recepty oraz podmiotów je zatrudniających.

Czy Państwo myślicie, że rządowi jest „po drodze” z tym, co proponujecie? Rząd jest liberalny.Mam nadzieję, że rozsądek tutaj zwycięży. Są dziedziny gospodarki w kraju, które po-winny być przez rząd kontrolowane. Rynek farmaceutyczny do takich należy. Mam na-dzieję, że tak będzie. Zapowiedzi ministra napawają optymizmem. Nie zakładamy ne-gatywnych scenariuszy.

Czy może Pan powiedzieć coś o sobie naszym Czy-telnikom? Ukończyłem Wydział Farmacji na Akade-mii Medycznej w Gdańsku i obecnie miesz-kam w Białymstoku. Żona Mariola jest le-karzem, specjalistą onkologii klinicznej.Mam trzy córki: Marta skończy w tym roku 13 lat, Agnieszka 6 lat, a średnia Joasia jest w 2 klasie szkoły podstawowej. Mamy też domowego ulubieńca – sukę Bellę rasy Gol-den Retriwer. Przeważnie cały tydzień przebywam w Warszawie, ale w weekend staram się być z rodziną.

Rozumiem, że rodzina nie obarcza Pana już żad-nymi obowiązkami domowymi… W sobotę czasami tak…

Co Pan lubi robić w wolnym czasie? Kiedyś zajmowałem się modelarstwem, je-stem instruktorem modelarstwa lotniczego i okrętowego, później, jak już się rozpoczę-ła przygoda z farmacją, przestałem mieć na to czas, ale mam nadzieję, że kiedyś do tego powrócę. A w domu, co ja lubię robić w domu…?

Bawić się z dziećmi?O tak, nadrabiamy tydzień. Kiedyś bardzo dużo czasu poświęcałem na czytanie, a te-raz musiałem to drastycznie ograniczyć. Podróże też się skończyły. Jak większość mężczyzn lubię dobre samochody. Wbrew pozorom praca w aptekach i samorządzie wymaga poświęcenia większości czasu, nie można po 8 godzinach tak po prostu wyjść, zamknąć drzwi i zapomnieć o pracy.

Co Panu najlepiej wychodzi?Ocenę mojej osoby pozostawiam moim naj-bliżej współpracującym koleżankom i kolegom oraz rodzinie. Mam nadzieję, że są rzeczy, które robię dobrze, a nawet bardzo dobrze.

Dziękujemy serdecznie za rozmowę. Rozmawiali: Barbara Misiewicz-Jagielak, Bożenna Płatos, Artur Schab

06-07 wywiad.indd 706-07 wywiad.indd 7 03-04-2008 15:26:1703-04-2008 15:26:17


Najnowsze dane

Badaniezdrowia PolakówPentor Research International co dwa lata przygotowuje ocenę zdrowia Polaków. Najnowsze badania pokazują, że wzrosła liczba osób, które określają swój stan zdrowia jako dobry.TEKST: PATRYCJA WIŚNIEWSKA

Fot

arch

iwum

CPP

Badanie zostało zrealizowane w grudniu 2006 roku, wzięło w nim udział tysiąc dorosłych Po-laków. Tego typu analizy Pentor

Research International przygotowuje od 1996 roku. Analiza danych przygotowana przez pracownię odbyła się przy podziale na regiony zamieszkania, a także płeć i wiek osób biorących udział w badaniu. Na podstawie danych stwierdzono, że istot-ne zmiany w samopoczuciu odczuwają ko-biety po 40. roku życia. Bazując na loka-lizacji geografi cznej mieszkańców Polski, uznano, że najlepszym zdrowiem cieszą się osoby z północnych regionów kraju, a naj-gorszym te ze środkowo-wschodniej części Polski.

Katar, kaszel, ból głowyBadania przeprowadzono, biorąc pod uwa-gę także dwie kategorie dysfunkcji zdro-wotnych: problemy o podłożu psychicznym oraz fi zycznym. Zauważono, że Polacy mają największe problemy z podenerwowaniem, nadpobudliwością oraz złością. Tendencje do tego rodzaju zachowań zadeklarowało około 74% ankietowanych. Zauważyli oni bowiem, że rok 2006 jest postrzegany jako bardziej „nerwowy” w porównaniu np. do roku 2004.Przeziębienia, kaszel i katar doskwierały ok. 73% ludności Polski. Tego typu dole-gliwości dotyczą wszystkich Polaków, bez względu na wiek czy płeć. Pozytywne jest

jednak to, że obecnie występują one rza-dziej niż w latach 2004–2005. Inne dys-funkcje zdrowotne, takie jak bóle mięśni i stawów oraz łamanie w kościach, są przy-krym doświadczeniem ok. 66% Polaków – na te dolegliwości najczęściej uskarżają się kobiety. Liczba zgłaszanych przez kobie-ty dysfunkcji zdrowotnych tego typu wzra-sta wraz z wiekiem. Od roku 2004 cierpi z tego powodu około 2/3 populacji Polski. Z kolei na bóle kręgosłupa uskarża się 63% ankietowanych. Podobnie jak w przypad-ku bólów mięśni i stawów, problem ten za-czyna objawiać się wraz z wiekiem. Ogólne osłabienie to kolejny rodzaj niedomaga-nia zauważony przez osoby biorące udział w badaniu; dotyczy on około 62% naszych rodaków. Najczęściej wymieniają je osoby

po 40. roku życia, głównie kobiety zamiesz-kujące środkową część Polski. Ponad po-łowa ankietowanych uskarżała się na bóle głowy oraz migreny. Na tego typu dole-gliwości narzekają przeważnie kobiety po 30. roku życia. Istotny jest również fakt, że zwiększyła się liczba osób cierpiących z po-wodu bólu głowy i migreny w porównaniu do lat 2003–2004. Spadek ilości zachoro-wań na zapalenie gardła i górnych dróg od-dechowych można traktować jako pozytyw-ne zjawisko, zwłaszcza jeśli zauważymy, że

Źródło: Research International Pentor

13%

38%

16%14%

19%

08-09 badania.indd 808-09 badania.indd 8 03-04-2008 15:29:1603-04-2008 15:29:16


RaportFo

t. ar

chiw

um C

PP

w roku 2006 aż 59% ludności Polski skarży-ło się na te dolegliwości.

Zagraniczne – nie znaczy lepszeAnkieta przeprowadzona została również pod kątem opinii pacjentów na temat le-ków. Spostrzeżenia, z którymi ankietowani najczęściej się zgadzali, to te, iż do lekarza chodzą tylko w przypadku poważnych do-legliwości. Polacy wyrazili również swoje zdanie na temat polskich leków i większość z nich stwierdziła, że rodzime medykamen-ty nie różnią się od tych wyprodukowanych za granicą. Z całą pewnością większość an-kietowanych uznała, że nie ma problemów z dostępem do potrzebnych środków lecz-niczych oraz potwierdziła fakt, iż zażywa głównie te leki, które przepisuje im lekarz. Osoby biorące udział w badaniu uznały, że nie mają większych problemów zdrowot-nych. Stwierdziły też, że posiadają zapasy leków i że zażywały „jakiś” środek leczni-czy w ostatnim tygodniu. Ankietowani ra-czej nie zgadzają się z opinią, iż niektóre specyfi ki powinny być dostępne w droge-riach i kioskach. Co więcej, nie chcą płacić więcej za leki zagraniczne niż za ich polskie odpowiedniki.

Czy przyjmujemy leki przeciwbóloweAnalizując dane na temat zachowania się w sytuacji odczuwania bólu i dolegliwości, można stwierdzić, iż zażywanie lekarstw przepisanych przez lekarza zadeklarowało 38% populacji Polski, i są to najczęściej oso-by po 50. roku życia, z wykształceniem pod-stawowym. Z medykamentów zakupionych bez recepty korzysta 16% Polaków. Dowie-dziono, że w tej grupie przeważają kobiety do 39. roku życia, z wykształceniem wyższym. Do stosowania specyfi ków, które znajdziemy w domowych apteczkach, najczęściej przy-znaje się 14% ankietowanych, i są to osoby do 59. roku życia. Domowe sposoby leczenia stosuje 19% Polaków. W sytuacjach odczu-wania bólu oraz innych dolegliwości aż 13% naszych rodaków nie robi nic, i są to najczę-ściej osoby do 29. roku życia.

Ile płacimyAnalizując wydatki Polaków na leczenie w roku 2006, można stwierdzić, iż pokrycie kosztów leczenia z „własnej kieszeni” zdekla-rowało aż 39% respondentów, wydając przez okres 12 miesięcy średnio 232 zł. Najczęściej z odpłatnych usług medycznych korzystały

kobiety, wydając o około 106 zł więcej niż mężczyźni. Łączna suma przeznaczona na prywatne leczenie była dwukrotnie wyższa w bieżących badaniach w porównaniu do lat ubiegłych. Z odpłatnych badań wykonywa-nych w państwowej służbie zdrowia skorzy-stało 22% Polaków. Przeznaczyli oni na ten cel około 47 zł z domowego budżetu. Staty-styki pokazują, że z takich badań korzystają najczęściej osoby w wieku około 50 lat. Ogólne statystyki pokazują, iż 67% naszych rodaków dokonało zakupu leków bądź in-nych środków higienicznych, tudzież arty-kułów medycznych. Jest to głównie dome-ną kobiet, gdyż aż 80% z nich robi takie zakupy, w porównaniu do 45% mężczyzn deklarujących, że to robi. Biorąc pod uwa-gę wiek, dominującą grupą są osoby po 40. roku życia. Głównym miejscem nabycia leków wciąż pozostaje apteka, gdyż aż 95% Polaków dokonuje zakupu właśnie tam. Hipermarket czy sklep osiedlowy to miej-sce zakupu leków odpowiednio dla około 14% populacji Polski. Nieliczni przyznają się do kupowania medykamentów przez in-ternet – 1%. Niewiele więcej, gdyż zaledwie 2% osób, kupiło leki w sklepie zielarskim lub na bazarze czy targowisku.

08-09 badania.indd 908-09 badania.indd 9 03-04-2008 15:29:3303-04-2008 15:29:33


Informacje z Narodowego Funduszu Zdrowia

Co nowego dla pacjenta w 2008 roku?Opłacając składkę na ubezpieczenie zdrowotne, chcemy mieć pewność, że w razie potrzeby uzyskamy fachową opiekę medyczną. Narodowy Fundusz Zdrowia jako instytucja dbająca o ubezpieczonych dąży do tego, aby opieka była udzielona w odpowiednim czasie i zakresie. Dlatego już w 2008 r. wprowadza zmiany.

Nowości dla osób chorych na cukrzycęOd nowego roku będziecie Państwo mogli skorzystać z leczenia na dotychczasowych za-sadach lub wybrać nową formę usługi – kom-pleksową opiekę nad pacjentem z cukrzycą.Z nowej formy opieki diabetologicznej mogą skorzystać osoby z cukrzycą typu I i II leczo-ne insuliną oraz kobiety, u których cukrzyca wystąpiła po raz pierwszy w czasie ciąży.Do objęcia kompleksową opieką w porad-ni diabetologicznej może zakwalifi kować Państwa lekarz specjalista. W tym celu na-leży tylko złożyć u niego deklarację wyboru. Opieka taka obejmie przeprowadzenie nie-zbędnych badań laboratoryjnych i konsulta-cji oraz nadzór nad stanem Państwa zdro-wia. Jeśli zajdzie taka konieczność – zostanie zlecona dodatkowa diagnostyka, przepisane niezbędne leki i wyroby medyczne. W przy-padku zaobserwowania u pacjenta lekkich zaburzeń metabolicznych (np. odwodnienia, hiperglikemii) możliwe będzie, zamiast skie-rowania do szpitala, leczenie na miejscu. Jeżeli będzie tego wymagał stan zdrowia, zostaniecie Państwo poddani konsultacjom innych lekarzy, np. okulisty, neurologa lub kardiologa, bez konieczności oczekiwania na to leczenie w kolejkach.

Z rehabilitacji będziemy mogli korzystać również w uzdrowiskachNiektóre schorzenia wymagają intensywnej rehabilitacji leczniczej. W takich sytuacjach powrót do zdrowia mogą nam ułatwić za-biegi wykonywane w szpitalach lub sanato-riach uzdrowiskowych. Od 2008 r. będziecie Państwo mogli skorzystać z rehabilitacji dla dorosłych:

w szpitalu uzdrowiskowym – jeśli powo-

dem leczenia będą choroby: kości, sta-wów, układu nerwowego, w sanatorium uzdrowiskowym – jeśli

powodem leczenia będą choroby: serca, kości, stawów, dróg oddechowych lub cukrzyca.

Skierowanie na rehabilitację w sanatorium uzdrowiskowym wystawia każdy lekarz, który zawarł umowę z Funduszem, a na rehabilitację w szpitalu uzdrowiskowym – lekarz specjalistycznej poradni: ortope-dycznej, neurologicznej, rehabilitacyjnej, reumatologicznej lub lekarz z odpowied-niego oddziału szpitalnego.W obu przypadkach konieczne jest, tak jak dotąd, potwierdzenie skierowania do leczenia sanatoryjnego przez właściwy oddział woje-wódzki Narodowego Funduszu Zdrowia.

Porada kompleksowa lekarzy specjalistówZdarza się, że stan Państwa zdrowia wyma-ga przeprowadzenia wielu badań i konsul-tacji kilku lekarzy. Teraz lekarze specjaliści będą mogli przyjmować pacjentów w ramach tzw. porady kompleksowej, która umożliwi przeprowadzenie pełnej diagnostyki. Lekarz specjalista zadecyduje o rodzaju i liczbie ba-dań, którym powinniście być poddani, aby mógł postawić właściwą diagnozę. Porada taka zakończy się wydaniem przez leka-rza pisemnego zaświadczenia z informacją o rozpoznanym schorzeniu oraz zalecenia dla lekarza podstawowej opieki zdrowotnej co do dalszego leczenia Państwa.Taka organizacja pracy pozwoli lekarzowi podstawowej opieki zdrowotnej koordyno-wać proces leczenia oraz objąć Państwa

właściwą opieką między wizytami u spe-cjalisty. Zapewni poczucie bezpieczeństwa i skróci czas oczekiwania na diagnozę.

Tańsze leczenie zębówDo tej pory, jeśli chcieliście Państwo, by stomatolog używał podczas leczenia zę-bów materiału innego niż gwarantowany przez Fundusz, musieliście ponieść całko-wite koszty tego leczenia. W 2008 r. pacjent dopłaci jedynie różnicę w cenie materiału, z jakiego skorzysta. W gabinecie stomato-logicznym trzeba będzie jedynie wypełnić formularz zgody na użycie przez lekarza droższego materiału (np. plomby).

Łatwiejszy dostęp do badań profi laktycznychOd 2008 r. w przychodniach POZ będziecie Państwo mogli korzystać z badań profi lak-tycznych chorób układu krążenia, chorób płuc lub gruźlicy. Jeśli macie Państwo 35, 40, 45, 50 lub 55 lat i w ostatnich pięciu la-tach nie korzystaliście z badań wykrywają-cych ryzyko chorób układu krążenia, może-cie zgłosić się bez skierowania do swojego lekarza POZ, który zbada u Państwa m.in. poziom cholesterolu i glukozy we krwi oraz oceni ryzyko zachorowań na te choroby.Osoby, które nie spełniają opisanych wyżej kryteriów wiekowych, oczywiście również mogą mieć wykonane te badania, powinny jednak otrzymać na nie skierowanie od leka-rza. Jeżeli palicie Państwo papierosy, powin-niście przebadać się w ramach realizowanego przez niektóre przychodnie POZ „Programu profi laktyki chorób odtytoniowych”. Badania lekarskie i diagnostyczne, tj. pomiar masy cia-ła, wzrostu, ciśnienia tętniczego krwi, pozwolą

Fot

arch

iwum

NFZ

10-11 POZ.indd 1010-11 POZ.indd 10 03-04-2008 15:43:4303-04-2008 15:43:43


Praktyka

wstępnie określić stan Państwa zdrowia i ry-zyko zachorowania na choroby odtytoniowe. Jeśli zdecydujecie się podjąć walkę z nałogiem, otrzymacie skierowanie do poradni specjali-stycznej, w której przygotowany zostanie dla Państwa program terapii odwykowej.Przychodnie POZ realizują również „Pro-gram profi laktyki gruźlicy”. W przypadku zwiększonego ryzyka zachorowania, na przy-kład przedłużającego się stanu osłabienia, lub gdy mieliście Państwo kontakt z osobą chorą na gruźlicę, trzeba się zgłosić do pielę-gniarki podstawowej opieki zdrowotnej.Pozostałe programy profi laktyczne realizo-wane są tak jak do tej pory w przychodniach specjalistycznych:

badania cytologiczne w ramach progra-

mu profi laktyki raka szyjki macicy wy-konywane są u kobiet w wieku od 25 do 59 lat, które nie korzystały z nich w cią-gu ostatnich trzech lat;badania mammografi czne w ramach

programu profi laktyki raka piersi wy-konywane są u kobiet w wieku od 50 do 69 lat, które nie korzystały z nich w cią-gu ostatnich dwóch lat;

badania prenatalne dla kobiet w ciąży

powyżej 35. roku życia;badania okulistyczne w ramach progra-

mu wczesnej diagnostyki i leczenia jaskry dla osób powyżej 35. roku życia;badania wczesnego wykrywania HIV

u kobiet w ciąży.Informację o miejscach wykonywania tych badań uzyskacie Państwo w oddziałach woje-wódzkich NFZ lub na stronie www.nfz.gov.pl.Osoby, które nie spełniają kryteriów wieko-wych, również mogą skorzystać z badań. Po-winny jednak otrzymać w tym celu skierowa-nie od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego.

Pielęgniarka środowiskowa bardziej dostępna dla pacjentaJeśli ktoś z bliskich wymaga systematycznej opieki, pielęgnacji bądź pomocy przy wy-konywaniu w domu zaleceń lekarza, mogą Państwo skorzystać z pomocy pielęgniarki POZ, do której złożyli Państwo druk wybo-ru. Od 2008 r. Fundusz wprowadził zmiany organizacyjne, które pozwolą pielęgniar-kom POZ na prowadzenie aktywnej opieki i pielęgnacji chorego. Pielęgniarka będzie mogła objąć szczególną opieką niewielką grupę chorych, poświęcając im tyle uwagi, ile wymaga ich stan zdrowia.W celu uzyskania fachowej opieki pielęgniar-skiej wystarczy, że zgłosicie Państwo taką po-trzebę pielęgniarce podstawowej opieki zdro-wotnej, którą wybraliście w swojej przychodni. W zgłoszeniu takim może pośredniczyć rów-nież każdy lekarz ubezpieczenia zdrowotnego lub instytucja, np. miejskie ośrodki pomocy społecznej. Pielęgniarka POZ oceni stan Pań-stwa zdrowia, a następnie, w zależności od zebranych informacji i postawionej diagnozy, sporządzi „Indywidualny plan opieki w pie-lęgniarskiej opiece zdrowotnej”. Taki plan skonsultuje z Państwa lekarzem POZ, który go zaopiniuje i zatwierdzi.

Kompleksowa opieka dla osób zakażonych wirusem HIV leczonych lekami antyretrowirusowymiOsoby zakażone wirusem HIV i chore na AIDS leczone lekami antyretrowirusowy-mi, fi nansowanymi przez Ministerstwo Zdrowia, będą mogły skorzystać z nowej formy leczenia w ramach kompleksowej opieki specjalistycznej.Do objęcia opieką kompleksową kwalifi -kuje lekarz specjalista w poradni leczenia AIDS i chorób zakaźnych. Po złożeniu przez Państwa deklaracji wyboru tej formy

opieki w poradni, która realizuje program „Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z wirusem HIV w Polsce”, wskazany przez Państwa lekarz specjalista będzie nadzoro-wał proces leczenia.Z porad lekarza specjalisty oraz regularnych badań laboratoryjnych i obrazowych będą Państwo mogli korzystać średnio co 4 tygo-dnie. Jeśli będzie wymagał tego stan zdrowia, zostaniecie Państwo poddani innym bada-niom diagnostycznym. W razie konieczności będziecie Państwo mogli skorzystać z kon-sultacji innych lekarzy specjalistów, w szcze-gólności w zakresie chorób wewnętrznych, chorób zakaźnych, neurologii, psychiatrii, dermatologii i wenerologii, laryngologii, oku-listyki, chirurgii ogólnej, ginekologii i położ-nictwa, stomatologii oraz psychologa.Opieka kompleksowa zagwarantuje Pań-stwu wszechstronne leczenie, którego celem jest również zmniejszenie częstotliwości po-bytów w szpitalu.

Nowa usługa – transport daleki!Od 2008 r., w szczególnych przypadkach, jeśli przewidywane koszty leczenia za gra-nicą będą przewyższały koszty transportu i leczenia w kraju, będą Państwo mogli wy-stąpić o umożliwienie transportu z zagra-nicy do Polski za zgodą dyrektora oddziału wojewódzkiego lub prezesa NFZ. Z takiej możliwości będzie można skorzystać rów-nież w przypadku transportu na terenie na-szego kraju, jeśli z miejsca zamieszkania do wysokospecjalistycznej placówki medycznej jest znaczna odległość. Polska placówka, w której pacjent jest leczony, powinna wy-stawić zaświadczenie o jego stanie zdrowia oraz konieczności skorzystania z transportu sanitarnego. Z zaświadczeniem należy zgło-sić się do swojego lekarza POZ, gdzie uzy-skacie formularz wniosku o zgodę dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ na taki trans-port. Wypełniony przez lekarza POZ wnio-sek należy złożyć w swoim oddziale woje-wódzkim NFZ i za pośrednictwem lekarza POZ uzgodnić ze świadczeniodawcą.

Dodatkowe informacjeInfolinia: (kierunkowy) 94 88

dla woj. mazowieckiego:(22) 582 84 40 lub 582 84 42

[email protected] (w tytule maila prosimy

wpisać nazwę miejscowości, w której Państwo mieszkacie)

www.nfz.gov.pl

Fot.

arch

iwum

NFZ

10-11 POZ.indd 1110-11 POZ.indd 11 03-04-2008 15:43:5403-04-2008 15:43:54


Sztuka komunikacji

Dzieci w apteceZachowania najmłodszych dzieci w aptece budzą często niezadowolenie zarówno farmaceutów, jak i pacjentów. Opowiemy o sposobach, dzięki którym poradzicie sobie Państwo z dziecięcymi krzykami, płaczem i głośnymi rozmowami.

Fot

arch

iwum

CPP;

arch

iwum

pryw

atne

Większość pacjentów odwie-dzających apteki to rodzice, wielu z nich ma małe dzie-ci. Farmaceuci doświadczają

szczególnie pozytywnych emocji, jeśli ich fachowa porada dotyczy pomocy najmłod-szym pacjentom. Problem zaczyna się wte-dy, kiedy rodzice postanawiają odwiedzić aptekę ze swoją pociechą, która – świadomie czy nie – manifestuje swoim zachowaniem tzw. „bezstresowy styl wychowania”.

Lojalność pokoleniowaJeśli jesteście Państwo rodzicami, to wie-cie, że zachowanie głodnego lub znudzone-go zakupami dziecka może być przyczyną wielu nerwów, a nawet wstydu. Co w takim razie można zrobić, aby nie tylko zapewnić sobie komfort ciszy i możliwość skupienia się na pracy, ale i pomóc pacjentom-ro-dzicom z dziećmi zrobić zakupy w aptece? Za znalezieniem „złotego środka” przema-wia jeszcze jeden argument – utrzymanie lojalności swoich pacjentów, którą warto budować, bowiem to przecież ich dzieci za kilka lub kilkanaście lat mogą potencjalnie zostać Państwa klientami. A nierzadko to właśnie dzieci „dokonują wyboru” apteki. Badania rynkowe dowodzą, że chociaż za-kupy robią dorośli, to w większości przy-padków decydują o nich dzieci i młodzież. To one reagują na reklamy produktów, na których widnieją ich ulubieńcy z progra-mów edukacyjnych czy kreskówek. Są to z reguły: preparaty witaminowe w koloro-wych opakowaniach (czasem dodatkowo zawierających gadżet-upominek), w posta-ci pastylek musujących lub do ssania, albo

też do żucia, o ulubionym smaku; syropy smakowe; plastry z opatrunkiem na otarcia, zadrapania i skaleczenia, na których wid-nieją: Batman, czarodziejki czy zwierzątka. Dzieci także wybierają miejsca, gdzie moż-na się dobrze bawić lub przynajmniej jest dla nich coś ciekawego do obejrzenia, pod-czas gdy rodzice robią zakupy. A chętniej

wybierana apteka to ta, która będzie w sta-nie zaoferować coś dla najmłodszych pa-cjentów. Coś, co odwróci uwagę dzieci od głośnego marudzenia, przestawiania lub przewracania stojaków na ulotki, biegania, domagania się kupienia im czegoś płaczem i krzykiem, szarpania rodziców za rękę, wy-ciągania i rozrzucania ulotek, wielokrotnego

Barbara Ochmantrener-konsultant oraz menadżer projektów szkoleniowych współpracujący m.in. z Centrum Edukacji INFOR Training

12-13 niegrzeczne dzieci.indd 1212-13 niegrzeczne dzieci.indd 12 03-04-2008 15:53:5303-04-2008 15:53:53


PraktykaFo

t. ar

chiw

um C

PP; a

rchi

wum

pry

wat

ne

wchodzenia i wychodzenia z apteki, trza-skania drzwiami, itp. Przypuszczam, że opierając się na swoim doświadczeniu, mo-żecie Państwo dopisać wiele pozycji do tej listy nieznośnych zachowań dzieci. Wobec niektórych wybryków swoich pociech nawet ich rodzice wydają się być bezradni. Nieraz zdarzało mi się widzieć głośne, dokazu-jące w aptece rodzeństwo w wieku przed-szkolnym i ich matkę, która zachowywała się tak, jakby nie chciała się przyznać, że to jej „skarby”. Wielokrotnie słyszałam też powtarzane przez rodzica monotonne, ska-zane na niepowodzenie przez brak stanow-czości w głosie: „Uspokój się…”, którego mały adresat nawet nie słyszał. I choć wie-lokrotnie w takich sytuacjach cisną się na usta słowa krytyki pod adresem indolent-nych lub samolubnych, bo już impregnowa-nych na rozrabianie własnego potomstwa, rodziców, to zapewne woleliby Państwo uniknąć angażowania się w sesję terapii ro-dzinnej podczas wykonywania swojej odpo-wiedzialnej pracy.

Asertywne reakcjeNikt z nas – dorosłych nie lubi, kiedy zwra-ca się mu uwagę, czyli poucza. A uwagi

kierowane pod adresem nieznośnego zacho-wania swoich dzieci rodzice odbierają bez-pośrednio do siebie i nawet, kiedy w domu sami zganiliby swój „skarb”, to w apte-ce unoszą się honorem. Zniecierpliwienie z obu stron wynika najczęściej ze zmęcze-nia sytuacją, czyli bycia poddawanym przez

dłuższy czas denerwującemu zachowaniu dzieci. Dlatego też istotne jest, aby na nie-akceptowane przez farmaceutę zachowanie w aptece zareagować szybko, najlepiej jak tylko się ono pojawi. Ważne jest, aby zwró-cić uwagę rodzicowi, a nie bezpośrednio dziecku, ponieważ konfl ikt może się zacząć od tego, że rodzice nie życzą sobie, żeby ktoś oprócz nich korygował zachowanie ich dzieci. Jeśli nikt z kolejki nie reaguje na wybryki nieletnich i trudno stwierdzić, kto jest ich opiekunem, proponuję głośno zapy-tać: „Proszę Państwa, czyje są te dzieci?”. Gwarantuję, że samo to wywoła reakcję maluchów (uspokoją się) oraz osoby, z któ-rą przyszły (zwróci się karcąco do dzieci). Reakcja ta może być, niestety, chwilowa. Dlatego w następnym kroku, przy zwra-caniu uwagi osobie, która chcąc nie chcąc przyznała się w końcu do powinności opie-kowania się nieletnimi, warto zachować re-guły postawy asertywnej (o której pisaliśmy w poprzednim numerze).

Bawić i zabezpieczyćMiejmy nadzieję, że pacjent-rodzic dostrze-że w uwadze farmaceuty troskę nie tylko o komfort własnej pracy oraz innych pa-cjentów, ale i o dobro dokazujących dzie-ci. One nie powinny poruszać się po aptece same. Kilkulatek towarzyszący rodzicowi podczas zakupów powinien być przez cały czas trzymany za rękę. Rodzice nie powinni

spuszczać swojego malucha z oka, jeśli nie siedzi w wózku. Po pierwsze, może się zgu-bić, a po drugie, może to być dość niebez-pieczne. Na przykład w aptekach samo-obsługowych regały z preparatami OTC są umieszczane na różnej wysokości. Małe dziecko może z łatwością sięgnąć po lekar-stwo w kusząco kolorowym opakowaniu.Zatem niewielkie nawet przystosowanie apteki do odwiedzin pacjentów z niemow-lakiem w wózku lub nieco starszym potom-kiem, może pomóc rodzicom w spokojnym zrobieniu zakupów, a tym samym pozwoli nawiązać bliższy kontakt pacjentów z Pań-stwa apteką. Rodzice najchętniej robią za-kupy tam, gdzie można wjechać wózkiem. I wyznają zasadę, żeby nigdy nie zostawiać swojej pociechy samej w wózku przed ap-teką. Nawet, jeśli wymaga to przeciskania się wewnątrz, ponieważ bezpieczeństwo ich dziecka jest dla nich najważniejsze. Niemowlęta mają pewną, niezrozumiałą nawet dla swoich rodziców, cechę – otóż przechadzki do sklepu czy apteki w zadzi-wiający sposób zaostrzają im apetyt. Naj-częściej malec budzi się i zaczyna krzyczeć, gdy tylko jego mama zajmuje miejsce w ko-lejce lub staje przy pierwszym stole. Warto wtedy udzielić nie tylko fachowej porady, ale i czysto technicznej pomocy. Z pewno-ścią na zapleczu znajdzie się jakieś krze-sło, na którym mama będzie mogła usiąść i spokojnie nakarmić malucha.Rozwiązanie dla starszych dzieci, zanim z nudów zaczną psocić, to przygotowanie na stoliku, który i tak zwykle znajduje się w ap-tece do dyspozycji pacjentów, na przykład:

„dyżurnego” opakowania fl amastrów,

kredek i bloku rysunkowego, lusterka i zestawu farb do malowania

buzi,książeczek do kolorowania,

prasy dziecięcej,

gier planszowych lub zręcznościowych

(np. typu bierki), koszyka pluszowych zabawek.

Pamiętajmy, że najlepsze efekty daje apro-bowanie pozytywnych zachowań. Dlatego proponuję zastosować działania na wzór programu lojalnościowego dla dorosłych pacjentów. Mogą to być uwielbiane przez dzieci pieczątki z uśmiechniętą buźką, od-ciśnięte na kartoniku lub bezpośrednio na ręce, albo naklejki z wizerunkiem uśmiech-niętego słoneczka przyklejane na ubranie, jako specjalne wyróżnienie dla dzieci, które w aptece potrafi ą być grzeczne.

Dzieci wybierają miejsca, gdzie można się dobrze bawić lub przynajmniej jest dla nich coś ciekawego do obejrzenia.

12-13 niegrzeczne dzieci.indd 1312-13 niegrzeczne dzieci.indd 13 03-04-2008 15:54:1603-04-2008 15:54:16


Fot.

arch

iwum

pry

wat

ne

Zapotrzebowanie na witaminy jest uzależnione od wielu czynników: wieku, stanu zdrowia, rodzaju wykonywanej pracy, miejsca za-

mieszkania, diety czy klimatu. Odpowied-nia suplementacja witamin wpływa do-broczynnie na organizm. Zbyt duże dawki mogą oddziaływać toksycznie, należy więc przyjmować je z rozwagą.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczachSą magazynowane w tkankach, dlatego ła-two można je przedawkować, natomiast nadmiar witamin rozpuszczalnych w wo-dzie jest usuwany z reguły wraz z moczem. Wyróżniamy następujące witaminy:Witamina A (retinol) – jest niezbędna w pro-cesie widzenia oraz w rozmnażaniu komórek i ich regeneracji. Zachowuje właściwy stan nabłonka skóry i błon śluzowych. Podawana jest m.in. przy leczeniu chorób oczu i wielu chorób dermatologicznych. Niedobory po-wodują kurzą ślepotę, infekcje, pogorszenie stanu włosów, skóry i paznokci, brak apetytu, zahamowanie wzrostu. Przedawkowanie wi-taminy A (powyżej 8 mg/dobę) może spowo-dować uszkodzenie wątroby, utratę włosów, zaburzenia widzenia oraz migreny. Dzien-ne zapotrzebowanie na witaminę A wynosi 400–800 μg dla dzieci w przedziale 1–12 lat

oraz 800–1000 μg dla osób dorosłych i star-szych. Suplementacja witaminy A jest zale-cana osobom spędzającym wiele czasu przed ekranem komputera. Jej korzystny wpływ na skórę, włosy i paznokcie z pewnością docenią osoby dbające o urodę. U ludzi długotrwale narażonych na ekspozycję słoneczną, dzia-łanie przeciwnowotworowe beta-karotenu (prekursor witaminy A) może zapobiec rako-wi skóry. Również dla palaczy dobra nowi-na – w pewnym zakresie witamina A blokuje działalność benzopirenu (związku rakotwór-czego dymu tytoniowego).Witamina D (kalcyferol) – pobudza wchła-nianie wapnia i fosforu z przewodu pokarmo-wego, współdziałając z parahormonem wspo-maga wzrost i mineralizację kości. Niedobór witaminy D powoduje zmiany krzywicze w kościach u niemowląt i małych dzieci oraz rozmiękczenie kości, ich porowatość i kru-chość u osób starszych. Spośród czynników, które zapobiegają powstawaniu krzywicy, jako najważniejsze należy wymienić: dostarczanie witaminy D w pożywieniu oraz nasłonecz-nianie. Kobiety ciężarne powinny uzupełnić dietę w witaminę D w dawce 10 μg (400 j.m.) dziennie. U osób dorosłych (osoby starsze, kobiety po menopauzie) łączenie preparatów węglanu wapnia z witaminą D3 niweluje ryzy-ko złamań. Witamina D wpływa korzystnie na układ nerwowy, skurcze mięśni, zapobiega

i łagodzi stany zapalne skóry. Przedawkowa-nie powoduje biegunkę, łatwe męczenie się, ból oczu, świąd skóry, wzmożone oddawanie moczu. Dobowe zapotrzebowanie to 7,5 μg (młodzież), 5 μg (dorośli); wyższe dawki sto-sowane w osteoporozie to 5–10 μg.Witamina E (tokoferol) – wspomaga układ odpornościowy, obniża poziom cholestero-lu. Jest jednym z najskuteczniejszych anty-oksydantów. Witamina E zalecana jest w re-dukcji plam starczych na skórze (skupiska zniszczonych przez wolne rodniki ciał tłusz-czowych). Ma istotne znaczenie w zapobie-ganiu rozwojowi miażdżycy naczyń krwio-nośnych. Wspomagając proces oddychania komórek, wpływa na prawidłowe funkcjo-nowanie i utrzymanie wysokiej wydolności mięśni. Dzienne zapotrzebowanie dla osób dorosłych wynosi 10 mg (w przeliczeniu na – tokoferol), dla dzieci (4–10 mg), dla kobiet ciężarnych i karmiących (12–14 mg). Łącz-ne zastosowanie witamin A i E zwiększa działanie ochronne przed wolnymi rodni-kami tlenowymi, uszkadzającymi komórki organizmu i przyspieszającymi proces ich starzenia.Witamina K (fi lochinon) – jest niezbędna do prawidłowego krzepnięcia krwi, działa przeciwkrwotocznie. Jako jedna z nielicz-nych może być częściowo syntetyzowana w jelicie grubym. Niedobór może wystą-pić w wyniku kuracji „wyniszczających” fl orę jelitową (antybiotyki, sulfonamidy). Witaminę K podaje się noworodkom tuż po urodzeniu, ze względu na słabo rozwiniętą fl orę jelitową. Suplementacja jest wskazana również matkom przed porodem oraz cho-rym przed zabiegami chirurgicznymi.

Witaminy rozpuszczalne w wodzieWitamina B1 (tiamina) – wspomaga dzia-łanie układu nerwowego (wzmaga czynność acetylocholiny) i sercowo-naczyniowego oraz uczestniczy w procesie spalania tłuszczów. Poprawia sprawność umysłową, łagodzi ob-jawy stresu i zaburzeń emocjonalnych. W skó-rze przyczynia się do syntezy substancji od-straszających komary. Optymalne dzienne dawki to 0,7–0,8 mg (niemowlęta), 0,9–1,7 mg (dzieci, młodzież), 2,0 mg (dorośli), 1,5 mg (ludzie starsi).Witamina B2 (rybofl awina) – bierze udział w procesach utleniania i redukcji, wspoma-ga proces widzenia. Przy niedoborze wita-miny B2 występuje światłowstręt, łzawienie, zmiany zapalne na języku i pękanie kącików warg (tzw. zajady), a także łojotok skóry. Dzienna dawka to 0,8–0,9 mg (niemowlęta),

dr n. farm. Wojciech Kobiołkakierownik apteki

Opieka farmaceutyczna

Tabletki na zdrowiePrzedwiośnie to czas, kiedy w wielu aptekach pada pytanie o witaminy. Pacjenci wiedzą, że powinni uzupełnić niedobory witamin i mikroelementów, pytają więc farmaceutę o radę – co nabyć? Warto więc przypomnieć sobie, jaką rolę pełnią poszczególne witaminy w organizmie i jakie są wskazania do ich stosowania.

14-15 witaminy.indd 1414-15 witaminy.indd 14 03-04-2008 15:59:4903-04-2008 15:59:49


Praktyka

1,0–2,2 mg (dzieci, młodzież), 1,2–2,4 mg (dorośli), 2,2 mg (ludzie starsi).Witamina B6 (pirydoksyna) – uczestniczy w przemianie aminokwasów i syntezie bia-łek oraz metabolizmie kwasów tłuszczowych. Osłabia nocne kurcze mięśni i drętwienia, wspomaga syntezę hemu do hemoglobiny. Nadmiar witaminy B6 jest toksyczny, mogą wystąpić zaburzenia neurologiczne (brak czu-cia, trudności w poruszaniu się). Dobowe za-potrzebowanie wynosi 0,8–1,0 mg (niemowlę-ta), 1,0–2,2 mg (dzieci, młodzież), 1,6–2,8 mg (dorośli), 2,2 mg (ludzie starsi).Witamina B12 (kobalamina) – zapobie-ga niedokrwistości. Jej niedobór wywołuje u ludzi niedokrwistość złośliwą. Wpływa na przemiany białkowe i tłuszczowe. Organizm ludzki potrafi magazynować witaminę B12, dlatego jej chwilowy niedobór nie powoduje od razu anemii. Większe dawki powinny za-żywać kobiety stosujące antykoncepcję do-ustną i osoby nadużywające alkoholu. Wi-tamina B12 uczestniczy w syntezie metioniny – „hormonu szczęścia”. Dzienne zapotrzebo-wanie to 0,5–1,5 μg (niemowlęta), 2,0–3,0 μg (dzieci, młodzież), 3,0 μg (dorośli), 2,5 μg (ludzie starsi).Witamina H (biotyna) – wpływa na cykle przemiany tłuszczów, decyduje o prawidło-wym stanie włosów i skóry, jest pomocna w gojeniu się ran, szczególnie po oparzeniach. Dzienne zapotrzebowanie to 30 μg. Podawa-na w dostatecznej ilości zapewni piękne pa-znokcie i włosy. Objawy niedoboru to zmiany skórne (rumień, suchość, łuszczenie się), za-burzenia w metabolizmie tłuszczów (wzrost stężenia cholesterolu we krwi).Kwas foliowy (folacyna) – współuczestniczy w procesie dojrzewania czerwonych krwinek. Niedobór kwasu foliowego ma szczególne znaczenie w okresie poprzedzającym ciążę i w pierwszych jej tygodniach. Sprzyja on po-wstawaniu wrodzonych wad cewy nerwowej

u płodu. Wszystkie kobiety w wieku rozrod-czym, zwłaszcza przed planowaną ciążą, po-winny przyjmować 0,4 mg kwasu foliowego dziennie, nie więcej jednak niż 1 mg. U lu-dzi w podeszłym wieku niedobór może pro-wadzić do zmian w mózgu. Zbyt duże dawki kwasu foliowego (powyżej 15 mg/dobę) wy-wołują bezsenność i drgawki.

Witamina C (kwas askorbinowy) – podnosi odporność organizmu, współdziała w biosyn-tezie kolagenu. Ułatwia przyswajanie niehe-mowego żelaza i uczestniczy w wytwarzaniu krwinek czerwonych, posiada właściwości an-tyoksydacyjne, wpływa też na wzrost i rozwój komórek organizmu, przyspiesza procesy go-jenia. Jej niedobór w diecie powoduje osłabie-nie, bladość skóry, pękanie drobnych naczynek krwionośnych, krwawienia z dziąseł i dużą podatność na choroby zakaźne. Dzienne za-potrzebowanie wynosi 60 mg. Witamina C w dużych dawkach nie jest toksyczna. Sprzyja natomiast tworzeniu się kamieni w nerkach.

Leki a witaminyNiektóre leki niwelują działanie witamin. Leki moczopędne wypłukują witaminy A, B, C. Leki nasenne zaburzają wchłanianie witaminy A, D, C, kwasu foliowego. Anty-biotyki dezaktywują witaminy B6 i K. Środki przeczyszczające i alkalizujące przyczyniają się do utraty witamin A, D, K, E. Antykon-cepcja doustna zmniejsza ilość witamin B6, B12,C, kwasu foliowego. Używki (alkohol, papierosy, kofeina) niszczą witaminy A i B.

Komu polecamyKobiecie ciężarnej i młodej matce należy za-proponować zestawy witaminowe zawierające kwas foliowy (rozwój cewy nerwowej, ograni-czenie niedokrwistości), witaminę B6 (łagodzi nudności, ogranicza niedokrwistość), witami-nę C (wzmacnia system immunologiczny), wi-taminę D (rozwój zębów i kości).Dzieci i młodzież – w okresie intensywnego rozwoju powinny uzupełniać witaminę A (odpowiada za przebieg procesów wzro-stowych i regeneracyjnych), witaminy E i C (odpowiadają głównie za wzrost odporno-ści organizmu), witaminę D (profi laktyka krzywicy), witaminę B1 (wzmacnia spraw-ność umysłową).Dla dorosłych aktywnych zawodowo najko-rzystniejsze będą kompozycje witamin C i E (działanie antyoksydacyjne – wzrost odpor-ności, hamowanie starzenia się skóry), wi-taminy B1, B2, B6 (pobudzają układ nerwo-wy i układ krążenia, niwelują stres).Pacjentki szczególnie dbające o urodę po-winny przyjmować preparaty zawierające witaminy A. E, H.Osoby starsze na pewno docenią poleconą witaminę A (poprawa wzroku), witaminę D (profi laktyka osteoporozy), witaminę B12 i kwas foliowy (prawidłowa produkcja ery-trocytów), witaminy A i E (przeciwdziałanie starczym zmianom skórnym).

Odpowiednia suplementacja witamin wpływa dobroczynnie na organizm. Zbyt duże dawki mogą oddziaływać toksycznie, należy więc polecać je z rozwagą.

14-15 witaminy.indd 1514-15 witaminy.indd 15 03-04-2008 16:00:0203-04-2008 16:00:02


Fot

arch

iwum

pryw

atne

W kilku ostatnich wydaniach „Farmacji Praktycznej” pre-zentowaliśmy Państwu ar-tykuły zaczerpnięte z cyklu

szkoleń i warsztatów sponsorowanych przez fi rmę Polpharma, a znanych pod nazwą Eu-ropejski Program Edukacyjny – Akademia Farmacji Praktycznej (EPE–AFP). Decydu-jąc się na sponsoring EPE–AFP, zdawali-śmy sobie sprawę, że będzie to trudne zada-nie. Musieliśmy spełnić surowe wymagania farmaceutów, którzy oczekiwali dobrze me-rytorycznie przygotowanych szkoleń, po-mocnych w ich codziennej pracy. Potrzebne były również warsztaty ściśle ukierunkowa-ne na trening umiejętności praktycznych.

Podwójna weryfi kacjaPoniżej przedstawiamy podsumowanie cyklu szkoleń i wyniki badań opinii, któ-re przeprowadziliśmy. Badanie zrealizo-wano wśród wszystkich uczestników kur-sów, w formie wywiadów telefonicznych. By wykluczyć tzw. „efekt świeżości”, dane zbieraliśmy miesiąc po zakończeniu szkole-nia. Dodatkowo, bezpośrednio po każdym kursie prosiliśmy farmaceutów o wypełnia-nie anonimowych ankiet oceniających po-ziom każdego z prowadzonych wykładów i warsztatów. Ankiety oraz badania prowa-dzone wśród farmaceutów pozwoliły nam zebrać wiele opinii, które posłużą w przygo-towaniu kolejnych edycji EPE–AFP.

Opinie uczestnikówW ogólnej ocenie szkolenia, farmaceuci za jego przygotowanie i prowadzenie dali nam w 10-punktowej skali – 9,6 pkt. Na pytanie, czy polecą to szkolenie znajomemu – przy-znali nam aż 10 pkt na 10 możliwych. Farmaceutom najbardziej podobała się tematyka wykładów i kompetencje wykła-dowców prowadzących szkolenia. Duże uznanie zyskał również sposób przepro-wadzania prezentacji, a zagadnienia, które omawiano na warsztatach, uznano za bardzo przydatne w codziennej pracy farmaceuty. W szczególności zaś apte-karze chwalili tematy związane z opieką farmaceutyczną: jak rozmawiać z pacjen-tem, jakie są jego potrzeby, jak można mu pomóc w podjęciu decyzji. Podobał się również multimedialny sposób prowadze-nia spotkań (dużo materiałów fi lmowych ilustrujących omawiane zagadnienia) oraz często stosowana, ciekawa forma dyskusji.Wśród pytań zadawanych uczestnikom były i takie, które dotyczyły kwestii: co można poprawić w szkoleniach, by ich następne edycje były jeszcze lepsze. Ku naszemu zdziwieniu, żądań wyraźnej poprawy nie było…. Ucieszyła nas nato-miast sugestia zwiększenia zasobu mate-riałów konferencyjnych, co uznaliśmy za kolejny dowód na to, że farmaceuci bardzo chcą się dokształcać.

Następne spotkaniaW trakcie prowadzonych badań zadano nam wiele pytań o możliwość uczestni-czenia w kolejnych spotkaniach. To cieszy, tym bardziej że farmaceuci powoływali się na opinie osób, które brały już udział w szkoleniach i były z nich bardzo zado-wolone. Pozytywne sugestie farmaceutów i wiele ciepłych słów, które usłyszeliśmy, motywują, by przygotować kolejny, jeszcze ciekawszy cykl szkoleń. Mamy nadzieję, że w następnej edycji EPE-AFP, spotkamy się z Czytelnikami magazynu osobiście – pod-czas warsztatów i szkoleń.

Oto kilka opinii farmaceutów:

„Wykłady były mówione języ- kiem dla nas zrozumiałym”.„To dobrze, że lekarze nie mówi- li do nas podczas wykładów tak, jak rozmawiają ze sobą profesorowie”.„Zajęcia były prowadzone tak, że mo- gliśmy z nich wynieść informacje, które możemy wykorzystać w naszej pracy”.„Najlepsze merytoryczne szkolenie, na jakim byłem, gratuluję”.„Osoby występujące były bardzo kompetentne i przygotowane”.

Sponsor główny:

Praktyka

Szkolenia Europejskiego Programu Edukacyjnego

EPE – Akademia Farmacji Praktycznej w oczach farmaceutówEPE Akademia Farmacji Praktycznej już za nami. 15 szkoleń, 79 wykładowców i trenerów, 10 miast, i – co najważniejsze – 1 144 farmaceutów! Czy było ciekawie, co o szkoleniach myślą ich uczestnicy? Przedstawiamy Państwu wyniki badań opinii farmaceutów.Tekst: Marcin Smoliński, Aneta Jóźwicka

16-19 EPE.indd 1616-19 EPE.indd 16 03-04-2008 16:02:1303-04-2008 16:02:13


NaukaFo

t. ar

chiw

um p

ryw

atne

Wskazania

Osteoporoza – niemęski problem?W Europie 13% mężczyzn choruje na osteoporozę. Co czwarty mężczyzna w 60. roku życia ucierpi z powodu złamania na tym tle. Niestety, tylko u co dwudziestego zostanie zastosowanie typowe leczenie hamujące resorpcję kości.

Jeszcze do niedawna osteoporoza u mężczyzn była i niedostrzegana, i niedoceniana, dotyczyła przede wszystkim kobiet. Obecnie wiemy, że

jest to najczęstsza choroba tkanki kostnej u mężczyzn. Dane epidemiologiczne z wie-lu krajów wskazują także na wzrastającą liczbę złamań spowodowanych osteoporo-zą u mężczyzn, szczególnie po ukończeniu 50. roku życia. Osteoporoza to w tej chwi-li choroba społeczna, która nasila się wraz z wiekiem. Po 70. roku życia wśród obu płci połowa ma jawną osteoporozę, z tego aż około 30% złamań szyjki kości udowej i 20% złamań kręgów dotyczy mężczyzn. Stosunek kompresyjnych złamań kręgów u mężczyzn i kobiet wynosi około 1:4, a naj-groźniejszych klinicznie złamań szyjki ko-ści udowej – 1:2. Podaje się, że śmiertelność mężczyzn z powodu złamań, zwłaszcza ko-ści udowej, jest znacznie większa niż u ko-biet. Nieznana jest dokładnie w Polsce licz-ba chorych na osteoporozę mężczyzn, szacuje się, że cierpi na nią 13–29% płci męskiej. W USA około 1,5 mln mężczyzn w wieku około 65 lat dotkniętych jest oste-oporozą, kolejne 3,5 miliona jest nią zagro-żonych, a zachorowalność stale wzrasta. Charakterystyczne jest w ostatnim czasie większe tempo przyrostu nowych złamań u mężczyzn. Prawie 20% kosztów leczenia

złamań osteoporotycznych w USA przypa-da na leczenie złamań u płci męskiej.

Defi nicja osteoporozy i czynność tkanki kostnejWedług obowiązującej defi nicji osteoporoza jest układową chorobą szkieletu, cechującą się niską masą kostną, upośledzoną mikro-architekturą tkanki kostnej, a w konsekwen-cji zwiększoną jej łamliwością i podatnością na złamania. Utrata dotyczy pewnej obję-tości tkanki kostnej: u mężczyzn zmniej-szenie gęstości kości beleczkowej wynosi w ciągu życia 15–45%, a kości litej 5–15%. U mężczyzn utrata masy kostnej rozpoczy-na się już w trzeciej dekadzie życia, jej tem-po jest stałe, niższe niż u kobiet, i wynosi około 0,2–0,5% rocznie; spowodowane jest przede wszystkim zmniejszeniem aktywno-ści komórek kościotwórczych.

Podział osteoporozyOsteoporoza pierwotna u mężczyzn wy-stępuje rzadziej niż u kobiet; oprócz uwa-runkowań genetycznych spowodowana jest także wpływem środowiska, długo-trwałym unieruchomieniem i stylem życia. Szacuje się, że prawie u 2/3 mężczyzn oste-oporoza ma charakter wtórny. U jej pod-łoża znajdują się różnorodne schorzenia: endokrynologiczne, gastroenterologiczne,

hematologiczne, nefropatie, hepatopa-tie, rak prostaty oraz schorzenia układu kostno-stawowego. Wzrost zagrożenia tą chorobą występuje u osób przyjmujących przewlekle niektóre leki. Szczególną rolę odgrywa tu długotrwałe przyjmowanie gli-kokortykosteroidów, również powszechnie stosowane preparaty l-tyroksyny, barbitu-rany, metotreksat, heparyna, doustne an-tykoagulanty, diuretyki pętlowe wykazu-ją znane, negatywne działanie na tkankę kostną. Wśród najważniejszych czynników ryzyka u mężczyzn należy wymienić: kor-tykoterapię, nadmierne spożycie alkoholu, palenie tytoniu, hipogonadyzm, hiperkal-ciurię, schorzenia wątroby, małą aktywność fi zyczną i długotrwałe unieruchomienie po złamaniach.

Postępowanie profi laktyczne i leczenie osteoporozy Celem leczenia osteoporozy jest zapobie-ganie pierwszemu i kolejnym złamaniom, bowiem złamanie to nie tylko ból, unieru-chomienie i długa, kosztowna rehabilitacja, ale także liczne powikłania będące przyczy-ną zwiększonego ryzyka przedwczesnego zgonu. Odpowiednie leczenie osteoporozy u mężczyzn odgrywa zasadniczą rolę w za-pobieganiu złamaniom kości oraz wydłu-ża życie chorych i poprawia jego komfort.

dr n. med. Joanna Głogowska-Szeląg Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

16-19 EPE.indd 1716-19 EPE.indd 17 03-04-2008 16:02:2703-04-2008 16:02:27


Oprócz farmakoterapii powinno ono obej-mować kilka zasadniczych elementów: eli-minację czynników ryzyka, indywidual-nie dobraną i kontrolowaną rehabilitację, zmianę stylu życia, suplementację wapnia i witaminy D oraz androgenową terapię testosteronem w przypadku hypogonady-zmu, pamiętając o tym, że wpływ stosowa-nia tej terapii na ryzyko złamań pozostaje nieznany. Farmakoterapia osteoporozy do-tyczy wszystkich mężczyzn ze zdiagnozo-wanym złamaniem osteoporotycznym oraz

wszystkich mężczyzn z wysokim, 10-letnim bezwzględnym ryzykiem złamań.W chwili obecnej bisfosfoniany są jedyny-mi lekami nie tylko podnoszącymi warto-ści masy kostnej, ale także skutecznie zapo-biegającymi złamaniom, w tym złamaniom najgroźniejszym – szyjki kości udowej. Są najczęściej stosowanymi lekami antykata-bolicznymi, o najlepiej udokumentowanym działaniu przeciwzłamaniowym. Lekiem pierwszego rzutu w leczeniu osteoporozy jest alendronian sodu. Wykazano, iż alendronian

sodu u mężczyzn, podobnie jak u kobiet, zmniejsza ryzyko złamań kręgowych i po-zakręgowych oraz zwiększa gęstość masy kostnej. Obecnie preferowane jest podawa-nie alendronianu nie codziennie, ale w od-stępie tygodniowym w dawce 70 mg, bowiem wykazała ona w badaniach porównawczych podobną charakterystykę farmakologiczną, jak dawka 10 mg stosowana codziennie. Ła-twiejsze stało się także stosowanie leku przez pacjenta i występują rzadsze objawy nietole-rancji ze strony przewodu pokarmowego. Szeroki wachlarz dostępnych preparatów z jednej strony ułatwia wybór terapii, która aby była skuteczna, musi być terapią dłu-gotrwałą, z drugiej zaś strony może powo-dować trudności w podjęciu słusznej de-cyzji terapeutycznej. Należy podkreślić, iż w codziennej praktyce zarówno lekarz, jak i farmaceuta dokonują wyborów terapeu-tycznych, opierając się na własnej wiedzy i doświadczeniu. Rynek preparatów zawie-rających alendronian sodu jest w Polsce dość duży, przypominają one bardziej lub mniej lek oryginalny, zawierają tę samą sub-stancję czynną i wywołują podobne dzia-łania kliniczne, jednak wykazują różnice w biorównoważności oraz posiadają inną rejestrację co do zaleceń terapeutycznych.

Refundacja lekuBadania preparatu alendronian fi rmy Pol-pharma potwierdzają bardzo wysoką, bo 98-procentową, równoważność biologicz-ną preparatu wobec leku oryginalnego. Dostępny na rynku Ostemax 70 comfort posiada ponadto pełną rejestrację i jest przeznaczony do leczenia osteoporozy u mężczyzn, a tym samym podlega refun-dacji. Refundacja jest ściśle związana z re-jestracją leku, w związku z tym leczenie pre-paratami refundowanymi powinno wynikać zarówno ze wskazań, jak i rejestracji leku, o czym powinni pamiętać zarówno lekarze, jak i farmaceuci. Wymienione wyżej czynni-ki są bardzo istotne, gdyż dla skuteczności i bezpieczeństwa długotrwałej terapii szcze-gólnie ważna w leczeniu osteoporozy jest jakość leku, która gwarantuje zmniejszenie ryzyka złamań oraz objawów niepożąda-nych. Refundacja zaś umożliwia zmniejsze-nie kosztów przewlekłej terapii, co zachęca pacjentów do wielomiesięcznego, systema-tycznego stosowania leczenia. Wzajemna współpraca lekarza i farmaceuty ułatwia wieloletnie leczenie przewlekłej cho-roby, jaką jest osteoporoza, i może gwaranto-wać osiągnięcie sukcesu terapeutycznego.

210x297_FarmacjaPraktyczna_Ostemax_a.indd 121 2008-03-14 16:08:44

Nauka

Fot.

arch

iwum

CPP

16-19 EPE.indd 1816-19 EPE.indd 18 03-04-2008 16:06:3303-04-2008 16:06:33

Na podstawie Decyzji nr ZD/4479/07 z dnia 20.12.2007 roku Minister Zdrowia dokonał rozszerzenia wskazań do stosowania produktu leczniczego Ostemax 70 Comfort o „leczenie osteoporozy

u mężczyzn, w celu zapobiegania złamaniom kręgów i kości udowej”

Jedyny w Polsce

alendronian w dawce 70 mg zarejestrowany

w leczeniu osteoporozy

u mężczyzn*

OSTEMAX 70 comfort (Acidum alendronicum).Sk ad. Jedna tabletka zawiera 70 mg alendronianu sodu.

Wskazania: Leczenie osteoporozy u kobiet po menopauzie, w celu zmniejszenia ryzyka z ama , w tym z ama kompresyjnych trzonów kr gów i ko ci udowej. Leczenie osteoporozy u m czyzn, w celu zapobiegania z amaniom kr gów i szyjki ko ci udowej.

Dawkowanie i sposób podawania: Doro li: Doustnie: 1 tabletka 70 mg raz w tygodniu. Preparat nale y przyjmowa przynajmniej na pó godziny przed pierwszym posi kiem, napojem, a tak e przed przyj ciem innych leków, pop aj c szklank przegotowanej wody. Inne napoje (równie woda mineralna), ywno i leki zmniejszaj wch anianie preparatu. W celu u atwienia przemieszczenia si tabletki do o dka i zmniejszenia ryzyka wywo ania podra nie w prze yku oraz dzia a niepo danych nale y przestrzega nast puj cych zalece : preparat nale y przyjmowa rano, bezpo rednio po wstaniu z ó ka, pop aj c pe n szklank przegotowanej wody; nie nale y tabletki u lub dopu ci do jej rozpuszczenia w jamie ustnej, ze wzgl du na mo liwo wyst pienia owrzodzenia jamy ustnej i gard a; po po kni ciu tabletki, nie nale y k a si przez co najmniej pó godziny, do czasu pierwszego posi ku; preparatu nie nale y stosowa wieczorem lub przed porannym wstaniem z ó ka. Podczas leczenia nale y spo ywa odpowiedni ilo wapnia, a w razie niewystarczaj cej jego poda y w diecie, przyjmowa dodatkowo preparaty wapnia i witaminy D (szczególnie wa ne podczas leczenia glikokortykosteroidami). Wskazane jest równie zaprzestanie palenia oraz regularne wiczenia zyczne. U pacjentów w podesz ym wieku oraz u pacjentów z agodn niewydolno ci nerek (wspó czynnik ltracji k buszkowej wi kszy ni 35 ml/min) nie jest konieczna zmiana dawkowania. Je li wspó czynnik ltracji k buszkowej jest < ni 35 ml/min, nie zaleca si stosowania preparatu. W razie pomini cia dawki nale y przyj tabletk nast pnego dnia. Nie nale y przyjmowa 2 tabletek w jednym dniu. Nast pnie powróci do ustalonego schematu przyjmowania leku. Przeciwwskazania: Nieprawid owo ci budowy oraz choroby prze yku powoduj ce opó nienie jego opró niania, takie jak zw enie lub achalazja. Niemo no utrzymania pozycji stoj cej lub siedz cej, przez minimum 30 minut. Nadwra liwo na alendronian lub inny sk adnik preparatu. Hipokalcemia. Specjalne ostrze enia i zalecane rodki ostro no ci: Alendronian mo e powodowa podra nienie b ony luzowej prze yku. Lek powinien by ostro nie stosowany u pacjentów z czynnymi chorobami górnego odcinka przewodu pokarmowego, jak dysfagia, choroby prze yku, zapalenie o dka, dwunastnicy, choroba wrzodowa, u osób, u których wyst pi y w ostatnim roku wrzód trawienny, czynne krwawienie z przewodu pokarmowego, zabieg chirurgiczny górnego odcinka przewodu pokarmowego (nie dotyczy plastyki od wiernika). Pacjentom leczonym alendronianem nale y zwróci uwag na objawy, które mog wskazywa na reakcje ze strony prze yku, takie jak zapalenie, owrzodzenie lub nad erki. Niekiedy mog mie one ci ki przebieg i wymaga hospitalizacji. Pacjenci powinni przerwa leczenie i zwróci si do lekarza w przypadku pojawienia si trudno ci lub bólu podczas prze ykania, bólów zamostkowych oraz wyst pienia i nasilenia zgagi. Pacjenci powinni przestrzega sposobu przyjmowania leku, który pozwala na zmniejszenie ryzyka wyst pienia powik a ze strony prze yku. Wa ne jest przekazanie wszystkich zalece dotycz cych przyjmowania leku i sprawdzenie czy pacjent je zrozumia . Nale y wzi pod uwag równie inne przyczyny osteoporozy poza niedoborem estrogenów i wiekiem. Przed rozpocz ciem leczenia nale y ca kowicie wyrówna zaburzenia gospodarki wapniowej. Nale y leczy równie inne zaburzenia przemiany mineralnej (takie jak niedobór witaminy D i niedoczynno przytarczyc). Podczas leczenia pacjentów z tymi zaburzeniami, nale y monitorowa st enie wapnia w surowicy oraz objawy hipokalcemii. Podczas leczenia alendronianem mo e wyst pi niewielkie bezobjawowe zmniejszenie st enia wapnia i fosforanów w osoczu. Donoszono o wyst powaniu hipokalcemii objawowej, niekiedy o ci kim przebiegu, najcz ciej u pacjentów predysponowanych (np. z niedoczynno ci przytarczyc, niedoborem witaminy D, z ym wch anianiem wapnia). Podczas leczenia alendronianem (szczególnie wa ne u pacjentów przyjmuj cych glikokortykosteroidy) konieczne jest zapewnienie odpowiedniej ilo ci wapnia i witaminy D (odpowiednio 1000 - 1500 mg/dob i 400 - 800 j.m./dob ). Stosowanie u dzieci: Bezpiecze stwo i skuteczno stosowania u dzieci nie zosta y ustalone. Stosowanie u osób w podesz ym wieku: Nie obserwowano ró nic w bezpiecze stwie i skuteczno ci stosowania alendronianu u osób w podesz ym wieku w porównaniu z osobami m odszymi, nie mo na jednak wykluczy wi kszej wra liwo ci tych pacjentów na lek. Dzia ania niepo dane: Opisane dzia ania niepo dane u kobiet po menopauzie, które przyjmowa y alendronian mia y zwykle charakter agodny i nie wymaga y odstawienia leku. By y to: bóle brzucha, objawy dyspeptyczne, kwa ne odb ania, nudno ci, zaparcia, biegunka, wzd cia, owrzodzenie prze yku, dysfagia, oddawanie gazów, zapalenie o dka, bóle mi niowo-szkieletowe, bóle g owy. Po wprowadzeniu alendronianu do lecznictwa opisano nast puj ce objawy niepo dane: zarzucanie tre ci o dkowej do prze yku, bóle stawów; wymioty, zapalenie b ony luzowej o dka i prze yku, nad erki i owrzodzenie prze yku, smoliste stolce; wysypka, rumie i wi d. Rzadkie: reakcje nadwra liwo ci, w tym pokrzywka i obrz k naczynioruchowy, przem aj ce objawy zwi zane z rozpocz ciem leczenia takie jak: ból mi niowy, z e samopoczucie i gor czka, wysypka z nadwra liwo ci na wiat o, objawowa hipokalcemia wyst puj ca najcz ciej u osób predysponowanych; zw enie prze yku, owrzodzenie jamy ustnej i gard a, perforacje, owrzodzenie i krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego; zapalenie b ony naczyniowej oka, zapalenie twardówki. W pojedynczych przypadkach: powa ne reakcje skórne, w tym zespó Stevensa-Johnsona i martwica toksyczno- rozp ywn naskórka. W badaniach klinicznych obserwowano bezobjawowe, agodne i przem aj ce zmniejszenie st enia wapnia i fosforanów w surowicy. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 10817 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728, Warszawa; tel.: +48 22 364 61 00; fax: +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek dost pny wy cznie na recept . Cena urz dowa detaliczna leku wynosi:31,01 z . Maksymalna kwota dop aty pacjenta wynosi: 17,42 z .

OST/

216/

02-2

008

* Na podstawie zatwierdzonych Charakterystyk Produktów Leczniczych, stan na dzie 20.12.2007.

210x297_FarmacjaPraktyczna_Ostemax_a.indd 1210x297 FarmacjaPraktyczna Ostemax a.indd 1 2008-03-14 16:08:442008-03-14 16:08:4416-19 EPE.indd 1916-19 EPE.indd 19 03-04-2008 16:03:1803-04-2008 16:03:18


Nauka

Ostatnio do aptek przychodzi coraz więcej pacjentów z receptami na statyny. Dlaczego tak się dzieje?Zaburzenia lipidowe, w tym wysokie stę-żenie „złego” cholesterolu LDL, obok nad-ciśnienia tętniczego, cukrzycy i palenia tytoniu, należą do grupy podstawowych czynników ryzyka rozwoju i progresji miaż-dżycy. Z tego powodu leczenie zaburzeń li-pidowych jest podstawowym elementem profi laktyki miażdżycy. O tym, jak ważny to problem, alarmują dane epidemiologiczne – ponad 50% wszystkich zgonów na świecie to powikłania miażdżycy: zawały mięśnia sercowego i udary mózgowe. Także w Pol-sce sytuacja jest podobna, miażdżyca odpo-wiada za 48% wszystkich zgonów – to dwa razy więcej niż choroby nowotworowe. W grupie chorych wysokiego ryzyka, w tym osób z chorobą wieńcową lub cukrzycą, za-lecane wartości stężenia cholesterolu cał-kowitego i cholesterolu LDL nie powin-ny przekraczać odpowiednio 175 mg/dL (<4,5 mmol/L) i 100 mg/dL (<2,5 mmol/L). W grupie pacjentów szczególnie zagro-żonych zaleca się nawet niższe docelo-we wartości: 155 mg/dL (<4,0 mmol/L) dla cholesterolu całkowitego i 80 mg/dL (<2,0 mmol/L) dla cholesterolu LDL. Tak określone cele terapeutyczne realizujemy za pomocą diety, redukcji masy ciała oraz stosowania leków hipolipemizujących. Naj-częstszym wyborem są leki z grupy statyn. Wynika to z ich wysokiej, przewyższającej inne grupy lekowe (fi braty, żywice jonowy-mienne), skuteczności w obniżaniu cho-lesterolu LDL. Statyny to leki bezpieczne i dobrze tolerowane, które potwierdziły swoje działanie w badaniach klinicznych.

Polpharma, znana na rynku jako producent simwastatyny (Simvasterolu), teraz informuje

o wejściu na rynek atorwastatyny (Atorvaste-rolu). Czy widzi Pan miejsce na rynku dla kolejnej statyny?Pełna dostępność leków z danej grupy uła-twia dokonanie optymalnego wyboru te-rapeutycznego. Od dawna wiemy, że efekt hipolipemizujący statyn zależy nie tylko od preparatu i dawki, ale także od osobniczej, zależnej od pacjenta odpowiedzi na lecze-nie. Zdarza się, że nie osiągając celów te-rapeutycznych jedną statyną, sięgamy po inny lek z tej grupy. To dobrze, że możemy wybierać wśród sprawdzonych leków. Za-równo simwastatyna, jak i atorwastatyna to leki o bardzo mocnej wiarygodności, po-twierdzonej dużymi, dobrze kontrolowany-mi badaniami klinicznymi. Simwastatyna stosowana w dawce 40 mg na dobę o blisko 40% zmniejsza śmiertelność ogólną pacjen-tów po zawale serca (badanie 4S). Nieste-ty u części osób stosując nawet duże dawki simwastatyny, nie osiągamy pożądanego, niskiego stężenia cholesterolu LDL, który w grupie pacjentów z chorobą wieńcową lub udokumentowaną miażdżycą innych tętnic powinien być niższy niż 100 mg/dL (2,6 mmol/L). Zadanie staje się jeszcze trudniejsze, jeśli w zgodzie z obowiązujący-mi standardami mamy w grupie pacjentów szczególnie zagrożonych obniżyć LDL do wartości poniżej 70 mg/dL (1,8 mmol/L). W tym celu często sięgamy po atorwastaty-nę. Skuteczność atorwastatyny w osiąganiu „radykalnie” niskich wartości LDL potwier-dzono w badaniach MIRACL i PROVE-IT, w których stosowano bezpiecznie ten lek w maksymalnej dawce 80 mg/dobę. W bada-niu PROVE-IT, w grupie pacjentów z ostry-mi zespołami wieńcowymi, udokumento-wano korzystny wpływ atorwastatyny na efekt kliniczny i redukcję LDL do wartości

62 mg/dL (wyjściowo LDL 106 mg/dL). Siłę działania hipolipemizującego atorwastaty-ny obserwujemy już w dawce 10 mg, któ-ra potrafi u wybranych pacjentów obniżyć LDL o 40%. Odpowiada to sile działania 2–4-krotnie większych dawek simwastatyny (20–40 mg/dobę).

A czy mają jakieś znaczenie dawki, w jakich są do-stępne atorwastatyny? Z całą pewnością duża rozpiętość dawek ułatwia leczenie i jest to szczególnie do-brze widoczne w przypadku atorwastatyny. Dawka 10 mg – dobry wybór dla pacjentów wysokiego ryzyka w prewencji pierwotnej chorób układu krążenia, dawki 20–40 mg pozwalają na osiągnięcie celów terapeu-tycznych u większości pacjentów z choro-bą wieńcową lub cukrzycą. Dawka 80 mg – zbyt rzadko stosowana, mimo potwier-dzonej w badaniach klinicznych skutecz-ności w leczeniu pacjentów z ostrymi ze-społami wieńcowymi, gdzie priorytetem jest osiąganie szczególnie niskiego stężenia cholesterolu LDL (<70 mg/dL).

Do niedawna pacjenci, którzy przychodzili z recep-tami na atorwastatyny, często musieli odchodzić od okienka aptecznego bez leku. Zwyczajnie nie było ich stać na jego wykupienie. Czy sądzi Pan, że ta sytuacja ma szansę się zmienić?To przykre, ale rzeczywiście różnica w ce-nie pomiędzy atorwastatyną a innymi sta-tynami powodowała, iż wielu pacjentów re-zygnowało z terapii. Musimy pamiętać, że miażdżyca ujawnia się najczęściej wśród osób w wieku średnim i starszym. Zwłasz-cza dla starszej populacji pacjentów, czę-sto emerytów i rencistów, koszt terapii ma bardzo istotne znaczenie. Atorwastatyna to najczęściej jeden z wielu przyjmowanych leków, stąd tak ważna jest cena. Duże na-dzieje związane z obniżeniem cen i tym sa-mym poprawą dostępności leku pokładane są w lekach generycznych. Tak było w przy-padku simwastatyny, wcześniej lowastatyny, i tak może być w przypadku atorwastatyny, która w postaci nowych preparatów gene-rycznych zaczyna być dostępna dla prze-ciętnego Kowalskiego. Pamiętajmy, że sta-tyny stosowane są w leczeniu przewlekłym, często muszą być przyjmowane przez całe życie, a ich skuteczność kliniczna zależy od systematycznej, nieprzerywanej terapii. Mam nadzieję, że dotychczasowy problem cenowy, ograniczający możliwość szerokie-go stosowania atorwastatyny, wkrótce dla większości pacjentów przestanie istnieć.

Atorwastatyna w praktyce lekarskiej

Okiem ekspertaRozmawiamy z dr. Markiem Chmielewskim na temat standardów leczenia zaburzeń lipidowych. Pytamy również, które statyny są współczesnym standardem leczenia i jak ważna jest dostępność tego typu leków dla pacjentów. ROZMAWIAŁA: KATARZYNA KANIAMICHALUNIO

20-21 Atorvasterol.indd 2020-21 Atorvasterol.indd 20 03-04-2008 16:04:2603-04-2008 16:04:26


Nauka

20-21 Atorvasterol.indd 2120-21 Atorvasterol.indd 21 03-04-2008 16:04:4203-04-2008 16:04:42


Nauka

Fot.

arch

iwum

pry

wat

ne

IBS jest chorobą jelit niezwiązaną ze zmianami organicznymi i biochemicz-nymi. Charakteryzuje się dyskomfor-tem lub bólem brzucha, związanym

z defekacją lub ze zmianą rytmu wypróżnień, a sama defekacja przebiega nieprawidłowo. Objawy zespołu jelita drażliwego pojawia-ją się i znikają, często nakładają się na inne choroby czynnościowe przewodu pokarmo-wego i znacznie pogarszają jakość życia.

Przyczyny IBSW patogenezie IBS ważną rolę odgrywają za-burzenia czucia trzewnego, zaburzenia czyn-ności wydalniczej i motorycznej jelit, zaburze-nia osi regulacji mózg – jelito i wcześniejsze przebycie biegunki infekcyjnej. Zasadniczą ce-chą IBS jest zaburzona motoryka okrężnicy. Najprościej można określić to zaburzenie jako brak właściwej koordynacji naprzemiennych skurczów i rozkurczów okrężnicy oraz wzrost napięcia błony mięśniowej. Dokładny patome-chanizm pozostaje niejasny, natomiast w po-staci poinfekcyjnej stwierdza się zwiększoną produkcję serotoniny w obrębie jelit.

Objawy IBSDominujące objawy IBS pozwalają podzielić chorobę na postać biegunkową, postać z do-minującym zaparciem i postać mieszaną.Typowe objawy to:

ból brzucha o różnym natężeniu i loka-

lizacji, najczęściej w lewym podbrzuszu; ból nasila się po posiłku, zmniejsza się po defekacji, charakterystyczne jest, że nie budzi chorych w nocy,biegunka – częstsze wypróżnienia po-

przedzone gwałtownym parciem, wystę-pują rano, po posiłkach i po narażeniu na stres,zaparcia – występuje uczucie niepełnego

wypróżnienia, domieszka śluzu w stolcu,

wzdęcia brzucha, nudności, uczucie zmę-

czenia, bóle głowy.Do objawów alarmujących, sugerujących inne, poważniejsze tło dolegliwości (co nie wyklucza współistnienia IBS), należą:

utrata masy ciała,

anemia,

gorączka,

wyczuwalny opór przy badaniu brzucha,

obecność krwi w stolcu.

Należy pamiętać, że obecność zespołu jelita drażliwego nie wyklucza innych chorób jamy brzusznej, zarówno czynnościowych, jak i organicznych. Dlatego ważne jest zwrócenie uwagi na pojawienie się nowego, do tej pory niewystępującego, objawu mogącego być np. nowotworem. Z drugiej strony zgaga, prze-wlekłe zmęczenie, bóle głowy, bóle pleców, objawy z zakresu moczowo-płciowego czy

tkliwość podczas badania brzucha – mogą towarzyszyć IBS i nawet nasilać się w czasie zaostrzeń tej choroby, lecz nie mają znacze-nia diagnostycznego.Istotne jest zebranie dokładnego wywiadu, co pacjent rozumie pod pojęciem biegunka lub zaparcie. Przy obu końcach skali wystę-puje uczucie niepełnego wypróżnienia. Dla IBS typowe są: pseudobiegunka (częste de-fekacje, ale stolec jest normalny, albo nawet kulisty), pseudozaparcie (nieskuteczne par-cie na stolec, wrażenie niepełnego wypróż-nienia, nawet jeżeli stolec ma normalną for-mę). Forma stolca może zmieniać się z dnia na dzień lub nawet w czasie tego samego wy-próżnienia. Niejednorodność i zmienny przebieg na-turalny IBS utrudnia badania kliniczne nowych leków i skuteczne stosowanie już dostępnych.

Psychospołeczne aspekty IBSZespół jelita drażliwego, mimo że nie sta-nowi zagrożenia życia, może bardzo ogra-niczać aktywność pacjenta i wywiera ujem-ny wpływ nie tylko na zdrowie pacjenta, lecz również na jego aktywność zawodową i spo-łeczną.Umiejętne zebranie wywiadu psychologicz-nego pozwala dostrzec zaburzenia lękowe, zaburzenia nastroju czy zespół stresu poura-zowego. Dostrzeżono również związek IBS z molestowaniem w dzieciństwie. Niepokój psychiczny może u chorych z IBS oddziały-wać na jelito trzema drogami:

przez bezpośrednie wyzwalanie objawów

choroby, na drodze uwrażliwienia osi jelito – mózg

na bodźce, które u osoby zdrowej nie mają większego znaczenia, przez wyczulenie na najmniejsze dolegli-

wości, z którymi pacjenci zgłaszają się po pomoc medyczną.

Diagnostyka IBSOsoby z IBS często domagają się wykony-wania rozlicznych badań, po kolonoskopię i tomografi ę włącznie. Istotne jest, że nie są one zwykle potrzebne do rozpoznania i le-czenia choroby. W celu wykluczenia innych chorób przydatne może być jednakże ozna-czenie w stolcu obecności:

lamblii,

jaj i cyst pasożytów,

leukocytów,

krwi utajonej

oraz np. oznaczenie we krwi OB, morfolo-gii, TSH i przeciwciał typowych dla celiakii,

dr n. med. Łukasz Szczygiełspecjalista chorób wewnętrznych, I Oddział Chorób Wewnętrznych, ZOZ w Knurowie

Zespół jelita drażliwego

Nawracający ból i dyskomfortZespół jelita drażliwego (IBS) to przewlekła choroba jelita cienkiego i grubego, dotykająca nawet do 20% całej populacji. IBS jest dysfunkcją czynnościową nieprowadzącą do powikłań organicznych czy wcześniejszego zgonu chorych.

22-24 IBS.indd 2222-24 IBS.indd 22 03-04-2008 16:07:1203-04-2008 16:07:12

22-24 IBS.indd 2322-24 IBS.indd 23 03-04-2008 16:07:2603-04-2008 16:07:26


Nauka

wykonanie sigmoidoskopii, jak również te-stowe wprowadzenie diety bezglutenowej lub bezmlecznej. Mówi się, że niekończące się badania mogą osłabiać wiarę pacjenta w diagnozę i w leka-rza, a jest to ważne, z tego względu że do-tychczas nie dysponujemy w pełni skutecz-nymi metodami farmakoterapii IBS. W tej chorobie liczyć możemy jednak na wysoki efekt placebo, trwający do 3 miesięcy i sięga-jący 50% pacjentów. Z powyższych rozważań wynika, iż IBS może być zdiagnozowany i skutecznie leczo-ny przez farmaceutę za pomocą leków OTC.

Leczenie IBSNierzadko pierwszą osobą, do której kieruje się pacjent, jest farmaceuta. Jak wspomniano, diagnostyka IBS może być bardzo skompli-kowana. Należy jednak pamiętać, że znaczna część niekorzystnych objawów ze strony jamy brzusznej i przewodu pokarmowego ma zwią-zek z nieunormowanym trybem życia i wszech-ogarniającym stresem, zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Oczywiście naj-częściej prowadzi to do rozregulowania wielu czynności przewodu pokarmowego (wzdęcia, zgaga, biegunki, zaparcia, nudności, wymioty, niestrawność). Przedłużające się objawy i cią-głe powroty pacjenta do apteki powinny już nasunąć podejrzenie o bardziej skomplikowa-nym podłożu schorzenia. Zdarza się, że mamy do czynienia z pacjentem z IBS. Za właściwą diagnostykę i proces leczenia odpowiada le-karz, ale to od farmaceuty zależy właściwa

edukacja prozdrowotna zdiagnozowanego już pacjenta, mająca na celu uświadomienie, że istotną rolę odgrywa unikanie różnych konfl iktów i stresów oraz odpowiednia dieta. W tym aspekcie farmaceuta może współpra-cować z lekarzem, dbającym o komfort pa-cjenta w czasie kuracji. Spora doza zaufania pacjenta do „swojego aptekarza” okazuje się pomocna w przekonaniu pacjenta o koniecz-ności podjęcia odpowiednich badań diagno-stycznych i nielekceważeniu problemu („to tylko ból brzucha, zgaga…”), jeśli pojawią się wcześniej wymienione objawy alarmowe.Postępowanie lecznicze polega na pewnym ustaleniu rozpoznania, wyjaśnieniu choremu przyczyn dolegliwości oraz zaproponowa-niu sposobu radzenia sobie z nimi. Edukacja pacjenta odnośnie zdrowej diety i stylu życia oraz zwalczenie obawy przed rakiem pozwa-lają często odnieść sukces. Reakcja pacjen-ta na dolegliwości często może być bardziej uciążliwa niż one same, zatem skuteczna po-moc psychologiczna znacznie łagodzi prze-bieg choroby. Ważne jest przekonanie chore-go, że istotną rolę odgrywa unikanie różnych konfl iktów w życiu osobistym i zawodowym.Pacjenci powinni spożywać posiłki pełnowar-tościowe, powoli i o stałych porach. Korzyst-ne jest unikanie nadmiernej podaży fruktozy i sztucznych słodzików. Stosowanie błonnika jest podejściem tradycyjnym i skutecznym, jed-nakże istnieje grupa pacjentów twierdzących, że otręby nasilają ich dolegliwości. Udowodnione korzystne działanie farmako-logiczne mają następujące leki:

loperamid – zastosowany przed posił-

kiem lub inną czynnością prowadzącą do wystąpienia biegunki;osmotyczne i kontaktowe leki czyszczące

– pamiętając, że do leczenia zaparć na-leży podchodzić bardzo ostrożnie, gdyż wiele leków przeczyszczających może przynieść objawy niepożądane, gorsze od objawów IBS;leki o działaniu spazmolitycznym – dro-

taweryna, papaweryna, mebeweryna i trimebutyna.

Trimebutyna, np. Debretin, poprzez łączenie się z receptorami enkefalinowymi ściany jelita w godzinę po podaniu pobudza hipokinetycz-ne fragmenty jelita, a spazmolitycznie działa na hiperkinetyczne jego odcinki. Ten godny pole-cenia lek, w zależności od stanu motoryki prze-wodu pokarmowego, pobudza ją lub zwalnia oraz zmniejsza wrażliwość jelita grubego na bodźce. Działania uboczne są słabo nasilone i mogą obejmować zmiany skórne lub wymio-ty. Skuteczna dawka terapeutyczna Debretinu to 3 x 200 mg; często też, ze względów ekono-micznych, stosowana jest mniejsza dawka, na-leży jednak uprzedzać pacjentów, że zmniejsza to spodziewane korzyści terapeutyczne:

trójcykliczne antydepresanty i selektywne

inhibitory zwrotnego wychwytu seroto-niny – w dawce mniejszej niż stosowana w depresji, nawet przy braku poważnych zaburzeń psychicznych;bloker receptora serotoniny 5-HT4 (tega-

serod, dostępny w niektórych krajach UE) – zwiększa perystaltykę jelit i zmniejsza zaparcie, zmniejsza również odczuwanie bólu; probiotyki – zwłaszcza zawierające bakte-

rie Bifi dobacterium infantis;antybiotyki – przynoszą przejściową po-

prawę, przy istotnym ryzyku alergizacji lub wywołania rzekomobłoniastego za-palenia jelita grubego.

W kontekście leczenia powinno się wspomnieć również o leczeniu uzdrowiskowym. Terapia zdrojowa jest szczególnie wskazana w leczeniu chorób przewlekłych oraz korzystnie wpływa na procesy rehabilitacyjne po przebytych cho-robach. Choroby przewodu pokarmowego, w tym także IBS, można leczyć w krajowych uzdrowiskach (Muszyna, Wysowa, Iwonicz--Zdrój, Krynica-Zdrój, Duszniki, Polanica). Jako czynniki lecznicze najczęściej wykorzy-stywane są wody termalne i mineralne. Po-zostałe zabiegi stosowane w uzdrowiskach to m.in. kąpiele, inhalacje, kuracja pitna wodami mineralnymi, okłady borowinowe, światło-lecznictwo, kinezyterapia.

Fot.

arch

iwum

CPP

22-24 IBS.indd 2422-24 IBS.indd 24 03-04-2008 16:07:4003-04-2008 16:07:40


MedycynaAlternatywna

Homeopatia

Niewidzialne molekułyOd 2005 roku, kiedy to na łamach pisma „The Lancet” opublikowano artykuł przepowiadający koniec homeopatii i wykazujący, na postawie 110 niezależnych badań, brak konkretnych efektów leczenia jej preparatami, trwa wojna o „uzdrawiające” molekuły.TEKST: ANNA ZACHARUK

Dwa lata po publikacji badań i metaanaliz, „The Lancet” po-nownie podjął temat wskazują-cy niebezpieczeństwa grożące

ze strony homeopatów, publikując „Special Raport: Pressure grows against homeopa-ty in UK” – artykuł antyhomeopaty Bena Goldacre’a – lekarza i autora działu Bad Science w „The Guardian”. Według danych analizowanych w artykule (5 metaanaliz), badania naukowe przeprowadzane rzetelnie i pod ścisłą kontrolą nie wykazały, jak dotąd, skuteczności leków homeopatycznych więk-szej od efektu placebo.

200 lat bez dowoduHomeopatia jako metoda leczenia wprowa-dzona została w XIX wieku przez Samuela Hahnemanna. Upraszczając, polega na le-czeniu chorób mikroskopijnymi dawkami sil-nie działających substancji, które w dużych dawkach wywołują objawy danej choroby. Paradoks polega na tym, że – według zwo-lenników – im mniejsza dawka rozcieńczanej substancji, tym lepszy efekt leczenia; krytycy natomiast podają dane, że środki te często są tak bardzo rozwodnione, że ich stężenie jest niewykrywalne, czyli zerowe. Goldacre po-daje przykład: preparat 30C jest roztworem 1 w 100̂ 30 lub 10̂ 60. W badaniach, w któ-rych porównywano efekt leczenia za pomo-cą tradycyjnych farmaceutyków, homeopatii i placebo, nie było sytuacji, gdzie leki mole-kularne wykazywałyby zdecydowaną popra-wę stanu pacjenta. Ich wyniki nie różniły się

w zasadzie od efektu placebo. Skuteczność potwierdzają jedynie badania przeprowadza-ne przez samych homeopatów, co z kolei nie przekonuje medycyny naukowej i stawia pod znakiem zapytania prawdziwość oraz rzetel-ność owych testów.

Zagrożenia i etykaStanowisko krytyków homeopatii nie nasili-łoby się tak bardzo w ostatnim czasie, gdy-by nie fakt ogłoszenia przez homeopatów, że ich metody odgrywają poważną rolę w le-czeniu HIV i nowotworów. Sprzeciw zwo-lenników metod tradycyjnych wywołała za-powiedź prezentacji pracy Petera Chappella na sympozjum Stowarzyszenia Homeopa-tów. Uważa on mianowicie, że znalazł ho-meopatyczny lek na AIDS i utrzymuje, że używając własnej pastylki homeopatycz-nej, nazywanej „PC AIDS”, i jej specjal-nie zakodowanej muzyki, rozwój epidemii mógłby zostać mocno ograniczony przez prostą melodię graną w radio. Dlatego też „The Lancet” powrócił do tematu ba-dań nad homeopatią. Teraz londyńscy na-ukowcy, we współpracy z dziennikarzami i wszystkimi krytykami leczenia metodą ho-meopatii, mają wspólny cel – uświadomie-nie społeczeństwu, że ślepa wiara w magię niewykrywalnych w cukrowych pastylkach molekuł może w przypadku poważnych cho-rób sprawić, że na wyleczenie metodami na-ukowymi będzie za późno. W Wielkiej Bry-tanii, jak donosi omawiany artykuł, dzięki widocznej i zwiększającej się świadomości

zagrożeń stosowania homeopatii znacznie zmniejszono budżety na dofi nansowywanie terapii homeopatycznych.

Nici z porozumieniaNaukowcy pragną nawiązać dialog z homeopatami, aby dać pacjentom jasną odpowiedź, kiedy podejmowane ryzyko le-czenia tymi preparatami nie zagraża życiu, a kiedy nie warto tracić cennego czasu i roz-począć terapie potwierdzone naukowo. Niestety angielscy homeopaci wszelkie tego typu próby traktują jako atak na ich meto-dę leczenia i nie starają się nawet zrozumieć stanowiska zwolenników benedyktyńskich badań medycznych. Autor raportu ubolewa także nad faktem ukrywania programów na-uczania w wyższych szkołach kształcących homeopatów. Tego typu zachowanie Stowa-rzyszenia Homeopatów oraz władz uczel-ni przypomina niestety działalność sekt, a zmowa milczenia i brak chęci współpracy działają jeszcze bardziej na ich niekorzyść.Pocieszające może być stanowisko Pol-skiego Towarzystwa Homeopatii Klinicz-nej (PTHK), w odpowiedzi na artykuł: „PTHK przyjmuje dyskusję na temat ho-meopatii jako rozpoczęcie wspólnej pra-cy przedstawicieli wszystkich specjalności medycznych nad stworzeniem standardów i wytycznych dla praktyki lekarskiej opartej o wszystkie dziedziny medycyny, w tym tak-że homeopatię. Liczymy, że wspólnie uda się stworzyć kryteria pozwalające na sku-teczne i bezpieczne leczenie chorych”.

Fot.

arch

iwum

CPP

25 homeopatia.indd 2525 homeopatia.indd 25 03-04-2008 16:09:2603-04-2008 16:09:26


Reklamacje

Zwrot leku przez pacjentaW związku z dynamicznym rozwojem usług medycznych, występowaniem na rynku ogromnej gamy produktów leczniczych, rosną roszczeniowe postawy pacjentów co do jakości i skuteczności stosowanych leków. Należy pamiętać, że produkt leczniczy, jakim jest lek, nie jest zwykłym towarem konsumpcyjnym i z tego względu również zasady jego reklamacji są specyfi czne.

Uprawnienia klientów związane z zakupem rzeczy ruchomych (w tym leków) zostały okre-ślone w ustawie z dnia 27 lip-

ca 2002 roku o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz zmianie ko-deksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176). Zgodnie z art. 4 tejże ustawy, sprzedaw-ca (w tym przypadku apteka) odpowiada za niezgodność towaru z umową. Jest to podstawowe kryterium oceny zasadności bądź nie reklamacji klienta niezadowolone-go w jakikolwiek sposób z nabytego towa-ru. W przypadku sprzedaży rzeczy rucho-mych nie ma uprawnień z tytułu rękojmi określonej w kodeksie cywilnym, co wprost potwierdza art. 1 ust. 4 powołanej wyżej ustawy. Uprawnienia z gwarancji wystę-pują zaś tylko i wyłącznie dodatkowo, je-żeli jest to jednoznacznie powiedziane i po-twierdzone np. stosownym dokumentem gwarancyjnym; w przypadku leków nie jest to praktykowane. Powyższy sposób uregu-lowania uprawnień konsumenta nabywają-cego rzeczy ruchome (w tym leki) jest wyni-kiem dostosowywania prawa polskiego do

wymogów wynikających z dyrektyw Unii Europejskiej.

Regulacje reklamacji lekówZe względu na specyfi kę sprzedaży leków, standardowe uprawnienia konsumenta przy nabywaniu rzeczy ruchomych, omówio-ne powyżej, zostały zmodyfi kowane przez ustawę z dnia 6 września 2001 roku Pra-wo farmaceutyczne (Dz. U. 53, poz. 533). Stosownie do zapisów art. 96 ust. 5 i 6 tej-że ustawy, produkty lecznicze, w tym leki, nie podlegają zwrotowi. Są tylko dwa ściśle określone przypadki, kiedy lek może zostać zwrócony. Po pierwsze, jeżeli ma wady ja-kościowe, po drugie, kiedy został niewłaści-wie wydany. Pojęcie wad jakościowych nie jest zdefi nio-wane w Prawie farmaceutycznym, ale wydaje się, że należy przez to rozumieć sytuację, gdy lek został w niewłaściwy sposób przygoto-wany, np. poprzez niezachowanie proporcji poszczególnych jego składników. W praktyce stwierdzenie przez farmaceutę tego rodzaju sytuacji, poza lekami aptecznymi przygoto-wywanymi bezpośrednio w aptece, będzie

bardzo utrudnione albo wręcz niemożliwe. Możemy zatem domniemywać, że chodzi o sytuację, gdy np. partia danego leku zosta-ła źle przygotowana przez producenta i jest to podane do publicznej wiadomości.

Andrzej Grynradca prawny, partner w Kancelarii M. Mazurek i Partnerzy

Fot.

arch

iwum

CPP

; arc

hiw

um p

ryw

atne

26-27 reklamacje.indd 2626-27 reklamacje.indd 26 03-04-2008 16:13:4003-04-2008 16:13:40


ProwadzenieApteki

Zdecydowana większość reklamacji leków będzie opierała się na niewłaściwym wyda-niu leku, przez co należy rozumieć np. sprze-daż leku, którego termin ważności już mi-nął, omyłkowe wydanie leku innego niż

oczekiwał klient lub innego niż jest to opisane w recepcie, wydanie leku w niekompletnym opakowaniu lub bez instrukcji stosowania.

Procedura postępowaniaW sytuacji gdy pacjent, który zakupił w apte-ce lek, zgłasza się z jego reklamacją, trzeba ustalić, czy jego przypadek jest jedną z dwóch sytuacji opisanych powyżej. Jeżeli tak, to oczywiście należy przyjąć zwrot wadliwego leku i wydać mu, bez dodatkowej opłaty, lek spełniający jego wymagania. Zgodnie z art. 9 ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywil-nego, klient ma 2 miesiące na zgłoszenie re-klamacji od momentu stwierdzenia istnienia jej podstaw, nie może to jednakże nastąpić później niż dwa lata od daty wydania leku.

Po uwzględnieniu reklamacji apteka powin-na zwrócić się do hurtowni farmaceutycznej również z reklamacją leku (ewentualnie całej partii leków) i skorzystać ze swoich uprawnień wynikających z rękojmi. Każda z hurtowni farmaceutycznych powinna mieć ustaloną procedurę postępowania z lekami będącymi przedmiotem reklamacji, wynika to wprost z przepisów Rozporządzenia Ministra Zdro-wia z dnia 26 lipca 2002 roku w sprawie pro-cedur Dobrej Praktyki Dystrybucyjnej.Inny przypadek to pacjent, który jest „co do za-sady” ogólnie niezadowolony z działania leku. Jak się wydaje, jedyną rzeczą, jaką można mu poradzić, jest ponowna konsultacja z lekarzem znającym dokładnie jego stan zdrowia. Jeżeli takie przypadki zaczęłyby się powtarzać i do-tyczyłyby tego samego leku stosowanego przez większą grupę pacjentów, to kierownik apteki powinien rozważyć zgłoszenie do wojewódz-kiego inspektora farmaceutycznego podejrze-nia, że lek nie odpowiada ustalonym dla niego wymaganiom jakościowym.

Są tylko dwa ściśle określone przypadki, kiedy lek może zostać zwrócony. Po pierwsze, jeżeli ma wady jakościowe, po drugie, kiedy został niewłaściwie wydany.

Polpharma jest fi rmą odpowiedzialną społecznie. Zdajemy sobie sprawę, że wykluczanie błędów i minimalizacja ryzyka jest dla nas priorytetem działania. Dlatego wszelkie ryzyko związane ze stosowaniem naszych le-ków staramy się ograniczyć do zera. Każde zgłoszenie czy też reklamację traktujemy z najwyższą uwagą. Bezpieczeństwo leków, a więc także zdro-wie pacjentów zapewnia obowiązujący w Polpharmie system procedur i regulaminów. Monitorujemy nasze produkty zarówno podczas ich wy-twarzania, jak i po wypuszczeniu na rynek. Przyjmujemy reklamacje oraz analizujemy ewentualne działania niepożądane. Ponadto nasi pracownicy przechodzą cały cykl szkoleń, zwłaszcza ci, którzy mają kontakt z lekarzami i farmaceutami. Poza tym, ze wszystkimi krajami, w których sprzedajemy swoje produkty, mamy procedury i umowy o wzajemnym przekazywaniu informacji dotyczących bezpieczeństwa stosowania leków.

Procedura rozpatrywania reklamacji w Polpharmie:Jeżeli pacjent kupił lek i okazało się, że jest zmuszony go zareklamować, zgłasza się do Polpharmy, gdzie specjalista ds. reklamacji przyjmuje informację o wadliwym produkcie. Wówczas następu-je rejestracja reklamacji, w czasie której zostają podjęte działania wyjaśniające oraz rozpatrzenie jej przez zespół w oparciu o ocenę reklamowanego produktu. Polpharma podejmuje działania naprawcze i następnie kontaktuje się z osobą, która taką reklamację złożyła.

Fot.

arch

iwum

CPP

; arc

hiw

um p

ryw

atne

Krzysztof Raginia z Apteki „Pod Lwem” w WarszawiePodczas reklamacji, pacjenta należy po-traktować z szacunkiem i godnością, uważ-nie wysłuchać problemu i spróbować po-móc. Jeżeli nieprawidłowości wyniknęły z winy farmaceuty (lek wydano niezgodnie z receptą, preparat był niekompletny bądź przeterminowany), należy przyjąć „wadli-wy” medykament, następnie zamienić na właściwy i serdecznie przeprosić za niepo-rozumienie. Z reguły lek wydany nie powi-nien być zwracany do apteki, dlatego że nie spełnia oczekiwań pacjenta (np. suple-ment diety). Każdy przypadek trzeba jed-nak potraktować indywidualnie.

Magdalena MikulskaPolpharma

26-27 reklamacje.indd 2726-27 reklamacje.indd 27 03-04-2008 16:13:5503-04-2008 16:13:55


Kontrola Państwowej Inspekcji Sanitarnej

Czy twoja apteka spełnia normy sanitarne?Każdy kierownik czy właściciel apteki powinien liczyć się z kontrolami różnych instytucji. Nasz magazyn pomaga przybliżyć Państwu każdą z nich. Tym razem udaliśmy się do sanepidu, by zapytać, w jaki sposób, w jakich warunkach i przede wszystkim, co kontroluje. ROZMAWIAŁA: MARIA SŁOJEWSKA

mgr Monika JakubiakWojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Warszawie

Fot.

arch

iwum

CPP

; arc

hiw

um p

ryw

atne

Jakie są podstawowe warunki prowadze-1. nia apteki?

Produkty lecznicze i wyroby medyczne muszą być przechowywane w sposób gwarantujący bezpieczeństwo oraz wysoką jakość produktu.Pomieszczenia, w których się znajdują, mu-szą być czyste, suche, odpowiednio wentylo-wane, a produkty lecznicze i wyroby medycz-ne zabezpieczone przed działaniem promieni słonecznych.

Preparaty znajdujące się w aptece przecho-wuje się w sposób staranny, zabezpieczając je przed zakurzeniem, zabrudzeniem i znisz-czeniem. Produkty lecznicze i wyroby me-dyczne nie mogą dotykać bezpośrednio ścian i podłóg w miejscu ich składowania.Oddzielnie należy przechowywać: leki goto-we do stosowania wewnętrznego i zewnętrz-nego, środki odurzające grupy I-N i II-N, substancje psychotropowe grupy II-P, III-P

i IV-P, prekursorzy grupy I-R oraz środki bardzo silnie działające.Surowce farmaceutyczne przeznaczone do sporządzania leków recepturowych i ap-tecznych oraz produktów homeopatycznych należy przechowywać w opakowaniach fa-brycznych lub w naczyniach odpowiadają-cych ich właściwościom, opatrzonych czytel-nym i trwałym napisem, zabezpieczających je przed szkodliwym wpływem światła, wilgoci

Podstawowe wyposażenie apteki stanowią:stół ekspedycyjny, który może być osłonięty

w sposób uniemożliwiający dostęp do niego osobom niezatrudnionym w aptece, wyposażony w szufl ady do przechowywania wyodrębnionych asortymentowo produktów leczniczych i wyrobów medycznych;szafy ekspedycyjne zamykane do wysokości

co najmniej 60 cm od podłogi;szafy magazynowe zamykane lub regały

oraz łatwo zmywalne podesty;szafy lub kasety przeznaczone do przechowywania

środków odurzających i substancji psychotropowych odpowiednio zabezpieczone;lodówka lub szafa chłodnicza z urządzeniem

do pomiaru temperatury, przeznaczona wyłącznie do przechowywania leków;termometry i higrometry we wszystkich pomieszczeniach,

w których przechowuje się lub sporządza produkty lecznicze, bądź przechowuje wyroby medyczne;

loża recepturowa kryta tworzywem łatwo

zmywalnym, odpornym na chemikalia;wagi wielozakresowe o określonych parametrach;

stół kryty tworzywem łatwo zmywalnym,

odpornym na chemikalia;aparat do otrzymywania wody oczyszczonej

z odpowiednio zabezpieczonym odbieralnikiem, jeśli apteka wytwarza wodę oczyszczoną;szkło do przygotowywania leków recepturowych;

naczynia i utensylia recepturowe odpowiednio

oznakowane, do przygotowywania leków recepturowych z wydzieleniem naczyń i utensyliów dla środków z grupy bardzo silnie działających;

Pomieszczenia apteki, w których są sporządzane, przechowywane oraz wydawane produkty lecznicze i wyroby medyczne, muszą być wyposażone w urządzenia eliminujące nadmierne nasłonecznienie.

28-29 sanepid.indd 2828-29 sanepid.indd 28 03-04-2008 16:16:3803-04-2008 16:16:38


ProwadzenieApteki

oraz kurzu, a także przed przenikaniem do nich obcych zapachów.Surowce farmaceutyczne przeznaczone do sporządzania produktów homeopatycznych należy przechowywać oddzielnie od innych substancji farmaceutycznych. Apteka musi prowadzić ewidencję sporzą-dzanych leków recepturowych, leków aptecz-nych i leków homeopatycznych.

Czy wszyscy pracownicy powinni być kie-2. rowani na badania do celów sanitarno--epidemiologicznych?

Kwestie kierowania pracowników ap-teki na badania pod kątem sanitarno-

epidemiologicznym regulują dwa akty prawne. Zgodnie z Rozporządzeniem Mi-nistra Zdrowia z dnia 10 lipca 2006 roku w sprawie wykazu prac, przy wykonywa-niu których istnieje możliwość przeniesie-nia zakażenia na inne osoby (Dz. U. Nr 133, poz. 939), wymienione zostały zadania związane z wytwarzaniem, pakowaniem, dystrybucją lub przechowywaniem leków doustnych, przygotowaniem i wydawaniem leków, a także myciem naczyń i pojemników przeznaczonych na leki. W Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2006 roku w sprawie badań do celów sanitarno--epidemiologicznych (Dz. U. Nr 25, poz. 191)

nie określono obowiązku przeprowadzania okresowych badań do wyżej wymienionych celów. W związku z tym, tylko w przypad-ku stwierdzenia przeciwwskazań do pracy lub nauki, lekarz wyznacza datę następne-go badania.

Na co zwraca szczególną uwagę przed-3. stawiciel stacji sanitarnej w czasie kon-troli lokalu apteki?

Na bieżący stan sanitarno-porządkowy, funkcjonalność obiektu, aktualność doku-mentacji zdrowotnej pracowników. Proce-dura kontroli przeprowadzana jest zgodnie z formularzem kontrolnym.

Czy obiekt jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych.

Jakie są rodzaje pomieszczeń w obiekcie.

Czy obiekt zaopatrzony jest w wodę

przeznaczoną do spożycia.Co jest podstawowym źródłem zaopatrywania

w wodę (wodociąg sieciowy czy własne źródło).Czy obiekt wyposażony jest w umywalki

z bieżącą ciepłą i zimną wodą.W jaki sposób są odprowadzane nieczystości

(do sieci kanalizacyjnej, do zbiornika bezodpływowego).Jak postępuje się z odpadami komunalnymi

(gromadzone w koncernach/pojemnikach).Czy kontenery/pojemniki do gromadzenia odpadów

komunalnych są utrzymane w dobrym stanie: sanitarno-porządkowym i sanitarno-technicznym.Czy obiekt posiada umowę na odbiór odpadów

komunalnych z fi rmą posiadającą wymagane zezwolenie.

Czy zapewnione są sanitariaty.

Czy kabiny ustępowe posiadają: ściany o powierzchniach

zmywalnych i odpornych na działanie wilgoci, posadzki wykonane z materiałów zmywalnych, nienasiąkliwych, miski ustępowe umieszczone w oddzielnych kabinach, wentylację grawitacyjną czy mechaniczną o działaniu ciągłym, czy włączaną automatycznie.Czy jest prowadzona dezynfekcja sanitariatów

oraz jakie środki są stosowane.Czy zapewnione są środki higieny (mydło, ręczniki

jednorazowego użytku, papier toaletowy, suszarka).Czy pomieszczenia obiektu utrzymane są w dobrym stanie

sanitarno-porządkowym i sanitarno-technicznym.Czy teren wokół obiektu jest uporządkowany.

Czy wydzielone są pomieszczenia/miejsca na

środki czystości, dezynfekcyjne i higieniczne.Czy dokumentacja zdrowotna pracowników jest aktualna.

Kontrolny formularz sanepidowy zawiera następujące zagadnienia:

28-29 sanepid.indd 2928-29 sanepid.indd 29 03-04-2008 16:16:5203-04-2008 16:16:52


Dzięki dobrej reklamie, przeka-zywanej również tzw. „pocztą pantofl ową” oraz odpowiednio dobranym i ustawionym prepara-

tom, np. wg określonych kategorii, jak „ból”, „grypa i przeziębienie” czy „apteczka podróż-na”, obrót w aptece rośnie. Jednym z instru-mentów, które temu służą jest merchandising. W myśl teorii merchandisingu aptekę trakto-wać powinniśmy jako specyfi czny kanał ko-munikacyjny z pacjentem. Wyniki niektórych badań wykazują, że 70% decyzji zakupowych zapada właśnie w aptece. Okazuje się, że naj-większy wpływ z dostępnych form marketingu i reklamy na zwiększenie obrotów, ma este-tyka i kreatywność w prezentacji produktów, dlatego visual merchandising służy kreowa-niu ekspozycji preparatów, głównie z grupy OTC w taki sposób, aby zachęcić pacjenta do ich zakupu. Wzrost sprzedaży farmaceuty-ków z grupy OTC (choć nie tylko leków OTC dotyczy) jest zauważalny niemalże natych-miast po wprowadzeniu zmian w ekspozycji towaru i może sięgać od 10% do nawet 50% w przypadku umiejętnego wkomponowania dodatkowych czynników (np. oświetlenie, ustawienie mebli czy też gra kolorów). Pacjent w aptece przebywa kilka minut. Często nie od razu może znaleźć to, czego szuka, a zatem zróbmy wszystko, by zobaczył w tym czasie jak najwięcej.

Rozmieszczenie asortymentuPacjent przychodzi do apteki, ponieważ chce zaspokoić pewną zdefi niowaną po-trzebę. Warto mu to ułatwić poprzez usta-wienie leków i produktów w grupach asor-tymentowych, a nie np. według marek czy

alfabetycznie. Można tu zastosować przy-najmniej dwie kategorie. Pierwsza to podział na kategorie ogólne, w której wykorzystamy promocje, nowości, czy okazyjne, jak święta, Dzień Matki, Ojca, Babci czy Dziadka. W tej kategorii można również wykorzystać ofertę „dobre ceny”, którą możemy zarezerwować na określone farmaceutyki, np. chociażby leki z grupy RX, które w danym czasie prze-widziane są w niższej cenie niż zwykle. Dru-ga z kolei kategoria to tematyczna, taka jak: „ból”, „grypa i przeziębienie”, „niestrawność i zgaga”, „alergia” czy „apteczka podróżna”, która pojawi się w okresie wzmożonych wy-jazdów wakacyjnych i będzie okresową półką. Efektywność sprzedaży określonego asorty-mentu sezonowego, jak „apteczka podróżna”, zawsze po zakończeniu okresu spada. Jej przydatność zależy od pory roku. Dlatego tak ważne jest, by apteka zmieniała w ciągu roku sezonowe leki. Zamiast wakacyjnych prepara-tów może w okresie zimowym zaproponować pacjentom leki z kategorii „grypa i przeziębie-nie”, a przed świętami – „niestrawność i zga-ga”, która nam Polakom często przytrafi a się w trakcie lub zaraz po świętach z uwagi na chęć spróbowania przeróżnych serwowanych nam potraw. Warto podkreślić, że kategorie tzw. ogólne mogą jednocześnie stanowić frag-ment asortymentu tematycznego. Jedna część preparatów nie wyklucza drugiej.

Cross merchandisingZwiększenie zakupów impulsywnych można osiągnąć m.in. poprzez ustawienie towarów tak, aby sąsiadujące ze sobą grupy produktów były logicznie powiązane, co można uczynić np. ustawiając przy lekach przeciwbólowych

dla dzieci nowoczesny termometr czy szam-pony, które nie powodują łzawienia. Pacjent, który akurat kupuje leki rozkurczające, może spontanicznie sięgnąć po płyn do higieny in-tymnej, a ten który przyszedł po szampon przeciwłupieżowy, być może zakupi ustawio-ny obok preparat wzmacniający włosy.

Wrażenie obfi tościOpakowania leków z reguły są małe, dlate-go trudno je wypatrzeć na półce i odróżnić jedne od drugich. Ponadto pojedynczo usta-wione opakowania tworzą wrażenie chaosu. Ułożenie opakowań w duże „plamy” tych sa-mych preparatów daje wrażenie porządku, lo-giki i harmonii. Im więcej tego samego rodza-ju produktów na półce, tym łatwiej klient go zauważa i tym szybciej może podjąć decyzję o jego zakupie, choć prawdą też jest, że jeśli zostanie przekroczony tzw. próg ekspozycyj-ny, wówczas efekt może być odwrotny. Tech-nika ta, nazywana multifacing, polega na wielokrotnej ekspozycji opakowań produk-tów, idealnie na „najlepszej półce”, czyli na tej umiejscowionej na wysokości wzroku (pamię-tając, że patrzymy zwykle w dół na wysokości ramion). Jeśli przyjmiemy, że pojedyncza eks-pozycja produktu na półce oznacza wskaźnik

Apteka = Małe Przedsiębiorstwo

Wiedza czy intuicja?Który z farmaceutów nie chciałby, aby zadowolony z zakupu klient wrócił do jego apteki po raz kolejny, a przy okazji polecił ją rodzinie, znajomym czy innym pacjentom, np. w trakcie oczekiwania na następną wizytę u lekarza?TEKST: ANNA KIESZKOWSKAGRUDNY

Fot.

arch

iwum

CPP

30-31 merchandising.indd 3030-31 merchandising.indd 30 03-04-2008 16:22:5603-04-2008 16:22:56


ProwadzenieApteki

sprzedaży na poziomie 100, to jeśli postawi się drugie opakowanie, wskaźnik wzrośnie do 118%, zaś przy trzecim – do 130%. Co do ekspozycji opakowań na półce, to zarówno pionowa, jak i pozioma nie zapewnia pra-widłowej widoczności, gdyż wówczas więk-szość produktów jest poza zasięgiem wzroku. Najkorzystniejszy wydaje się układ blokowy, np. 6 rzędów opakowań na 3 półkach.

Dobre i złe strefyWarto przy planowaniu rozstawienia asorty-mentu zdefi niować gorące miejsca w aptece (szczególnie, gdy jest samoobsługowa), czyli główne szlaki komunikacyjne lub miejsca, gdzie stoi się w kolejce. Percepcja pacjenta w aptece zmienia się wraz z jego przemieszczaniem się od wejścia do okienka (kasy). Paco Underhill nazywa to „pasem startowym (pacjenta) klien-ta”. Najwięcej uwagi pacjenci poświęcają pro-duktom znajdującym się przy kasie, na skrzy-żowaniach przejść, w miejscach grupowania się ludzi (wyspy paletowe oraz końcówki rega-łów) oraz w środkowej części półki. Najmniej zaś uwagi kierują na produkty umieszczone w rogach sklepów, przy samym wejściu oraz na krańcach półek. Niekiedy ten dystans opi-sywany jest jako przejście od strefy zimnej do

gorącej. Dla apteki oznacza to, że np. leki prze-ciwbólowe i przeciwprzeziębieniowe, na które jest dość duże zapotrzebowanie, powinny być umieszczone w strefi e gorącej, czyli w pobliżu kasy. Sprzyja to zakupom impulsowym. Stosu-jąc zasadę dobrej strefy, warto pamiętać o za-pewnieniu odpowiedniej ilości miejsca na pro-dukty i leki, które przynoszą największy zysk. Już tylko poprzez poprawienie ich ekspozycji możemy zwiększyć ich rotację na półce, a co za tym idzie również generowany przez nie zysk. Dobre miejsca ekspozycji powinny rów-nież otrzymywać tzw. produkty magnesy, które ściągają do apteki pacjentów.Produkty najbardziej zyskowne oraz wszel-kie nowości najlepiej eksponować bądź blisko kasy, bądź w zasięgu wzroku pacjenta (rys.). Pamiętajmy, że ludzie kupują głównie wzro-kiem, zatem należy odpowiednio sterować ułożeniem preparatów na różnej wysokości. Przyjmuje się, że najlepsze poziomy półek to poziomy od pasa do wysokości oczu. Jeśli przyjąć, że sprzedaż z półek na tym pozio-mie wynosi 100%, to z wysokości powyżej głowy spada do 60%, a z wysokości bliżej pasa – do 50%. Najlepszy jest zatem poziom wzroku i poziom sięgania ręką. Z poziomu określanego terminem „schylania się” sprze-daż wynosi zaledwie 20% w stosunku do po-ziomu wzroku. Biorąc zatem przykład leków przeciwbólowych, najlepszym dla nich miej-scem będzie lokalizacja na półce o wysokości (od podstawy) 120–160 cm. Poza tym znana jest zasada „prawa lepsza”, która oznacza, że z reguły pacjent patrzy pod kątem 45 stopni w prawo i tam „znajduje” produkty, które za-spokoją jego potrzebę.

Porządek i czystość na półcePrzestrzeganie zasad o widocznym umiesz-czeniu ceny, ustawieniu produktów „etykietą ekspozycyjną” do pacjenta, dbanie o odpo-wiednie wypełnienie półki oraz czystość pro-duktów powodują zwiększenie sprzedaży.Na zakończenie warto jeszcze dodać, że merchandising – oprócz ekspozycji towa-rów na półkach – to także :

strefa zewnętrzna apteki (witryny, wysta-wy, ekspozycje przed apteką),rozplanowanie powierzchni podłogi ap-teki pod kątem rozmieszczenia kategorii lub grup towarowych (szczególnie w ap-tekach samoobsługowych),ekspozycje promocyjne poza półkami (miejsca paletowe, końcówki regałów oraz tzw. drugie pozycje sprzedaży),ułożenie i ilość materiałów reklamowych, tzw. POS-ów. Różnego rodzaju plakaty, nalepki, listwy, ulotki pełnią w sklepie funkcję „cichego sprzedawcy” – zwraca-ją uwagę pacjenta na aktualną promo-cję, informują o jej zaletach, kojarzą się z reklamą lub promocją medialną. Trze-ba jednak uważać, żeby apteka nie wyglą-dała na zaśmieconą, bo to może pacjenta odstraszyć, a nie zachęcić do zakupów.

Wprowadzając merchandising w aptece, pa-miętajmy, że na pierwszym planie jest pa-cjent. Znajomość jego potrzeb jest ogromną pomocą w konstruowaniu asortymentu i jego ułożenia w przestrzeni aptecznej. Nie moż-na zapomnieć o sezonowości tych potrzeb, zmieniających się modach terapeutycznych, czy potrzebach dodatkowych generowanych przez specjalne promocje.

Cena premium

Cena medium

Cena minimum

Ustawienie produktów/leków w odległości od kasy

Kierunek kolejki do kasy

Najwięcej uwagi pacjenci poświęcają produktom znajdującym się przy kasie, na skrzyżowaniach przejść oraz na środkowej części półki.

30-31 merchandising.indd 3130-31 merchandising.indd 31 03-04-2008 16:23:2003-04-2008 16:23:20


Nasza bohaterka na co dzień pro-wadzi wraz z rodzicami aptekę „Malwa” w miejscowości Skę-pe (okolice często odwiedzane

przez mieszkańców Warszawy ze względu na piękne jezioro). Urodziła się w Starogar-dzie Gdańskim, jej ojciec pracował w tam-tejszych zakładach farmaceutycznych. Pani Ania jest osobą towarzyską, lubiącą wszel-kie nowinki kulinarne (z zainteresowaniem przegląda nasze przepisy). Uprawia z mę-żem koszykówkę i kocha ponad wszystko zwierzęta, a szczególnie psiaka foksteriera Maksa. Do swojej metamorfozy podeszła z wielkim zaciekawieniem, choć nie obyło się bez lekkiej obawy – cóż też będzie się działo z jej włosami, kolorem… makija-żem. Stwierdziła jednak: raz się żyje, jeżeli ma to być radykalna zmiana, to tak ma być

i koniec. Toteż fryzjerka po krótkiej, wspól-nej konsultacji wybrała odważny kolor i po kilku godzinach z ciemnej blondynki o nie-równej linii włosów ukazała się naszym oczom oryginalna, wręcz zjawiskowa uro-da pani Ani. Niesamowity balejaż – głowa w czterech kolorach miedzi i delikatnym blond odcieniu podkreśliła ładny uśmiech, a błękit oczu naszej modelki stał się wyra-zistszy. „Ale szok!”– skwitowała swoje od-bicie w lustrze pani Ania i dodała: „A to się mąż zdziwi!”. Rzeczywiście, mąż pani Ani aż zaniemówił, gdy nasza „modelka” stanę-ła w drzwiach swojego domu. Nie pozostaje nam nic innego, jak życzyć wszystkim pa-niom, by ich najbliższe osoby były tak mile zaskakiwane jak mąż pani Ani.

i T t ż f j k k ótki j ól

Metamorfozy

Tak ma być i koniecPani Ania Rybacka nie należy do tuzinkowych osób. Już po kilku minutach mamy pewność: to bardzo konkretna, doskonale zorientowana w tajnikach farmacji osoba, a przy tym niesamowicie kontaktowa i przebojowa. TEKST: LILIANNA BARTOWSKALEWICKA

PODZIĘKOWANIA DLA APTEKI „PRZY BAŻANTARNI” W WARSZAWIE ZA UDOSTĘPNIENIE LOKALU DO SESJI METAMORFOZY

Fot

Mic

hałZ

agór

ny

32-33 metam.indd 3232-33 metam.indd 32 03-04-2008 16:26:1303-04-2008 16:26:13


UrodawAptece

Fot.

Mic

hał Z

agór

ny

Fot.

Mic

hał Z

agór

ny

32-33 metam.indd 3332-33 metam.indd 33 03-04-2008 16:27:0003-04-2008 16:27:00


Jest składnikiem wielu leków naserco-wych i uspokajających. W aptekach można nabyć nalewki sporządzone z kwiatostanu i liści głogu, samodziel-

nie natomiast lepiej jest przygotować nalewki z jego owoców. Kwiaty głogu mają tak silne działanie na krążenie, że ich stosowanie po-winno odbywać się pod ścisłą kontrolą lekar-ską. Powszechne jednak jest robienie napa-rów, które działają uspokajająco i nasennie. Te piękne kwiaty ciernistych krzewów, które można zbierać na przełomie maja i czerw-ca, mają wielką moc dla serca. Kwiatosta-ny głogu zawierają związki fl awonoidowe, witaminę C, witaminy z grupy B i pektyny. Natomiast owoce dodatkowo wzbogacone są dużą ilością prowitaminy A. Właściwości lecznicze głogu znane były już

w starożytnej Grecji, gdzie uży-wano jego owoców do tera-

pii podagry. Od 1695 roku medycyna zaczęła uży-wać głogu do leczenia za-burzeń układu krążenia,

krwawień wewnętrznych i zapalenia opłucnej. Inne za-

stosowanie odkryto w czasie wojny – z prażonych owoców parzono napój w ro-dzaju kawy. Nasza rodzima medycyna ludowa od wielu wieków stosuje go przy leczeniu chorób ser-ca. Natomiast w ludowych wierzeniach głóg spełniał magiczną rolę – zapewniał ochronę zboża przed szkodnikami, gdy jego ciernie zostały spalone w Wielką Sobotę. Jest wielce prawdopodobne, że to wła-śnie z głogu zrobiono koronę cierniową Chrystusa, gdyż długość cierni w niektó-rych gatunkach może dochodzić nawet do 14 cm. Na świecie znanych jest około 300

gatunków głogów, z których ponad połowa rośnie w Ameryce Północnej. Mogą osią-gnąć 12 metrów wysokości i rosnąć przez 200 lat. Każda część tej rośliny ma cenne właściwości, które od wieków są przez nas wykorzystywane w najrozmaitszy sposób. Dzięki zwartej budowie drewno głogu czę-sto wybierają do swoich prac rzeźbiarze. Do-skonale nadaje się także na węgiel drzewny, a z powodu wysokiej kaloryczności, podczas spalania może stopić nawet złom żelazny. Do celów leczniczych zbiera się rozkwita-jące kwiatostany z kilkoma najbliższymi listkami i suszy możliwie szybko, rozłożo-ne cienką warstwą w zacienionym i prze-wiewnym miejscu. Suszone kwiaty nadają pomieszczeniom przepiękny zapach; mogą służyć jako ozdoba lub jako leczniczy, uspo-kajający napar.Owoce głogu wykorzystywane są do robie-nia nalewek, dżemów i innych domowych przetworów. Powinno zbierać się w pełni dojrzałe, ale nieprzejrzałe owoce, które naj-lepiej suszyć w suszarni ogrzewanej począt-kowo w temperaturze ok. 30ºC, zwiększając stopniowo do ok. 50ºC.Podsumowując, głóg jest wyjątkowo cenną rośliną. Jako surowiec zielarski uznawa-ny jest za najmocniej działający w leczeniu przewlekłych chorób serca. Nie tylko zapo-biega zawałom, ale też przyspiesza po nich rekonwalescencję, leczy miażdżycę, gościec, nadciśnienie i alergie. Preparaty głogowe kurują arteriosklerozę, zaburzenia przekwi-tania oraz bezsenność. Działają uspokaja-jąco przy nadmiernej pobudliwości i prze-męczeniu, wzmacniają serce.

Przyjaciel od serca

Głóg pospolityW medycynie kwiat głogu stosowany jest jako łagodny środek tonizujący przy osłabieniu mięśnia sercowego i układu krążenia, wpływa rozkurczająco na naczynia wieńcowe, powoduje łagodne obniżenie ciśnienia tętniczego i działa uspokajająco. TEKST: ANNA ZACHARUK

Nalewka z suszonych owoców głogu

Składniki:• 0,5 kg suszonych owoców głogu,• 0,5 litra wysokiej jakości

wody mineralnej,• 0,5 litra spirytusu,• 40 dag cukru.

Przygotować owoce głogu tak, aby roz-gniecione owoce nie zawierały pestek. Z wody i cukru należy sporządzić syrop. Rozgniecione owoce zalać spirytu-sem i syropem. Odstawić w ciepłe miejsce. Po 10 dniach przefi ltrować płyn i zlać do butelek. Zostawić do dojrzewania przynajmniej na miesiąc. Podawać w dawkach leczniczych.

Fot.

arch

iwum

CPP

34-35 dlonie z glogu.indd 3434-35 dlonie z glogu.indd 34 03-04-2008 16:32:0103-04-2008 16:32:01


AptekaPoGodzinach

Gabinety kosmetyczne proponują różne profesjonalne zabiegi pie-lęgnacyjne na dłonie. Czasem jednak trudno znaleźć czas, aby

regularnie odwiedzać kosmetyczkę. Przypo-mnijmy sobie zatem domowe sposoby. Detergenty i środki myjące zawierają związ-ki powierzchniowo czynne, które wymywa-ją związki lipidowe z zewnętrznych warstw skóry. W konsekwencji następuje hamowa-nie odnowy naskórka i pękanie, dłonie sta-ją się szorstkie, co przyśpiesza pojawianie się oznak starzenia. Do mycia rąk najlepiej stosować więc delikatne kremowe mydła, wzbogacone związkami renatłuszczający-mi, np. pochodnymi betainy i gliceryną, zaś prace domowe należy wykonywać w rę-kawicach. Po każdej takiej czynności nie zapominajmy o użyciu kremu o bogatszej konsystencji. Proces naturalnego złuszcza-nia i regeneracji naskórka można wspoma-gać sztucznie, czyli peelingiem. Z łatwością można go sporządzić w domowych warun-kach, tak często jak to potrzebne. Podsta-wą są związki ścierające, np. pochodzenia naturalnego: rozdrobnione pestki moreli

i brzoskwiń lub grubokrystaliczny cukier i sól. Peelingi mechaniczne nie tylko usuwa-ją nadmiar martwego naskórka, ale również

poprawiają mikrokrążenie, co może być ko-rzystne przy problemach z zimnymi rękoma. Inny rodzaj peelingów stanowią preparaty enzymatyczne, które katalizują reakcje pro-teolityczne białka, w tym keratyny. Enzymy takie zawarte są m.in. w sokach ananasa, papai, fi gi, ogórka. Trzecia grupa to wspo-minane często kwasy stymulujące odnowę komórek głębiej położonych, np. glikolowy, jabłkowy, cytrynowy, winowy; takich mogą dostarczyć świeże i niedojrzałe owoce. Dość częstym składnikiem w kosmetykach regenerujących jest również kwas salicylowy w kilkuprocentowym stężeniu. Do peelingu warto również dodać składniki natłuszczające i pielęgnacyjne, wtedy otrzy-mamy prawdziwą, kompleksową mikroder-mabrazję do rąk w domowym zaciszu.

Po zimie

Recepta na gładkie dłonieZadbane dłonie dodają kobiecie pewności siebie. Aksamitne i gładkie chętniej wyciągamy na powitanie i bez zawstydzenia kładziemy na stole. Dłonie to wizytówka każdej kobiety, która mówi o jej wieku i stylu życia, dlatego warto troszczyć się o nie każdego dnia.

Domowy peeling na dłonie

Składniki:• pół papai, • 3 łyżeczki gruboziarnistego

cukru (np. trzcinowego),• 1 łyżeczka parafi ny ciekłej,• 1 łyżeczka gliceryny,• 0,5 łyżeczki gęstego miodu.

Delikatnie wymieszać składniki i ma-sować gotową mieszanką dłonie. Na koniec nałożyć grubą warstwę kremu.

mgr farm. Marta Korżyńskakosmetolog

Fot.

arch

iwum

CPP

; arc

hiw

um p

ryw

atne

34-35 dlonie z glogu.indd 3534-35 dlonie z glogu.indd 35 03-04-2008 16:32:3203-04-2008 16:32:32


GoździkowaRadzi

Lekkie potrawy na powietrzu

Sezon na grillaWielkimi krokami zbliża się sezon biesiad w ogrodach i na działkach. Jeśli spotkanie z przyjaciółmi na świeżym powietrzu, to koniecznie przy grillu. Atutów grillowania jest wiele. To bardzo wygodny i szybki sposób przygotowywania posiłków. Ponadto dania z grilla smakują pysznie i wyjątkowo. Wreszcie – zdaniem dietetyków – prawidłowo przygotowane potrawy z rusztu są niskokaloryczne i zdrowe.TEKST: ALEKSANDRA CZARNEWICZKAMIŃSKA

Szaszłyki z krewetek

Składniki: 8 dużych krewetek królewskich, 4 gałązki świeżego koperku, 40 g oliwy, sól, pieprz.

Sos: 2 fi leciki anchois, 2 ząbki czosnku, 60 g masła, 40 ml oliwy, 40 ml brandy,1 łyżeczka soku z cytryny.

Krewetki obrać ze skorupek, usunąć czarną żyłkę, wypłukać w wodzie, osuszyć. Nadziać na patyczki, posmarować oliwą, posypać solą i pieprzem. Piec, obracając przez 6-10 min. Przygotować sos: połowę masła i łyżkę oliwy rozgrzać na patelni. Czosnek drobno posiekać i usmażyć. Dolać brandy. Resztę masła utrzeć z anchois i dolać do sosu. Na koniec dodać sok z cytryny i dokładnie wymieszać. Sos wylać na talerze i na nim umieścić szaszłyk.

Fot.

arch

iwum

CPP

Roladki z bakłażana

Składniki: 1 bakłażan, pół pęczka natki pietruszki, 2 ząbki czosnku, 50 ml oliwy, 50 g świeżego parmezanu, 1-2 łyżki bułki tartej, 3 oliwki, 3 połówki orzecha włoskiego, sól, pieprz.

Bakłażana umyć i pokroić na plastry grubości ok. 5 mm. Posolić i odstawić na 30 min. Posiekaną natkę pietruszki wymieszać ze startym parmezanem, oliwą i drobno pokrojonym czosnkiem. Doprawić solą, pieprzem i dokładnie wymieszać. Plastry bakłażana posmarować pastą, nałożyć połówkę orzecha lub oliwkę, zwinąć w rulonik i spiąć wykałaczką. Roladki posmarować z zewnątrz oliwą i ułożyć bezpośrednio na ruszcie. Grillować 3–5 min z każdej strony.

Cukinie z serowo-miętowym nadzieniem

Składniki: 1 niewielka cukinia, 100 g koziego serka, 1 szalotka, 1 mała czerwona cebula, 2 ząbki czosnku, 1 łyżka liści świeżej mięty, 30 ml oliwy, 20 g masła, ¼ łyżeczki mięty pieprzowej, ¼ łyżeczki bazylii, ¼ łyżeczki majeranku, ¼ łyżeczki tymianku, 1 łyżeczka mielonego kminku, sól, pieprz.

Cukinię umyć i przeciąć wzdłuż. Wydrążony łyżeczką miąższ posiekać. Czosnek przecisnąć przez praskę. Szalotki posiekać i wrzucić do rondelka. Dodać czosnek i miąższ z cukinii, dusić przez 5 min. Doprawić do smaku. Wydrążoną cukinię napełnić farszem. Ułożyć na niej kawałki masła i plastry cebuli. Całość przełożyć na wysmarowaną oliwą folię aluminiową. Ułożyć na grillu. Miętę posiekać i wymieszać z kozim serem, kminkiem, solą i pieprzem. W trakcie grillowania nałożyć na cukinię masę serowo-miętową. Grillować 5–7 min.

36 kulinaria.indd 3636 kulinaria.indd 36 03-04-2008 16:39:4003-04-2008 16:39:40


TrzymajFormę

Maseczki upiększające

Jak być piękną na wiosnę?Z nadejściem wiosny, gdy wszystko budzi się do życia, większość z nas marzy o cudownej przemianie. W tym czasie powinniśmy zwrócić większą uwagę na stan naszej skóry, która po zimie wymaga gruntownej odnowy i pogłębionej pielęgnacji. TEKST: KAROLINA GWAREK

Okres zimy i przesilenia wiosenne-go jest najbardziej nieprzyjaznym czasem dla skóry. Przez kilka mie-sięcy wystawiamy ją na ekstremal-

ne warunki pogodowe – niskie temperatury, wiatr, śnieg i deszcz, a w dodatku narażamy na działanie suchego powietrza, co wiąże się z wszechobecnym centralnym ogrzewaniem. Pięknemu wyglądowi nie sprzyja również zi-mowa dieta, bogata w węglowodany i tłuszcze, a uboga w witaminy i mikroelementy. Nic więc dziwnego, że z nadejściem wiosny nie czujemy się dobrze w swojej skórze, zwłaszcza że jest ona silnie przesuszona, zszarzała i zmęczona. Na szczęście są sposoby na to, by wraz z nową porą roku przywrócić cerze urok i blask.

Z babcinej apteczkiNaturalne metody pielęgnacji skóry znały i stosowały już nasze babcie. Popularnym zabiegiem dla zmęczonej zimą cery były od zawsze domowe maseczki. Przygotowywane

z naturalnych składników pomagały oczy-ścić skórę, przywrócić jej właściwe nawilżenie i świeży wygląd, a w dodatku kosztowały na-prawdę niewiele. Dzisiaj coraz rzadziej stosujemy maseczki do-mowej roboty, nie tylko ze względu na wygo-dę, ale i z przyczyn zdrowotnych. Dominuje bowiem pogląd, że maski z owoców czy wa-rzyw nieznanego pochodzenia mogą być nie tylko mało skuteczne, ale wręcz szkodliwe, bo ich składniki zawierają często konserwanty, pestycydy czy związki ołowiu. Dlatego lepiej zaufać sprawdzonym producentom kosmety-ków, którzy wykorzystują do ich wytwarzania wyselekcjonowane produkty, z upraw kontro-lowanych i ekologicznie czystych terenów.

W domu i w gabinecieStosowanie maseczek daje doskonałe efek-ty między innymi dlatego, że działają one znacznie intensywniej niż kremy. Pozwalają skuteczniej wprowadzić do skóry substancje

aktywne, w związku z czym szybciej popra-wiają jej wygląd i umożliwiają regenerację. Rodzaj maseczki i częstość jej używania muszą być jednak dobrane do typu cery – dobrze, gdy o radę w tej sprawie poprosi-my kosmetyczkę lub lekarza dermatologa. Jak twierdzą specjaliści, wiosną dla przesu-szonej i zmęczonej cery najlepsze są maski nawilżające i odżywcze. Uelastyczniają one i zmiękczają naskórek, dając szybki efekt jego wygładzenia i odświeżenia. Aby były skutecz-ne, powinny zawierać intensywnie działające składniki, takie jak proteiny jedwabne, kwas hialuronowy, alantoinę, elastynę, kolagen, ekstrakty roślinne. Maski odżywcze, boga-te we fl awonoidy i fi tohormony, polecane są zwłaszcza dla cer dojrzałych, ponieważ opóź-niają efekty starzenia, stymulują regenerację, zwiększają napięcie i elastyczność skóry. Tego typu maseczki stosowane w gabinetach kos-metycznych mają dużo silniejsze działanie niż preparaty domowego użytku. Dlatego, aby

Fot.

arch

iwum

CPP

37-39 trzymaj forme.indd 3737-39 trzymaj forme.indd 37 03-04-2008 16:43:5203-04-2008 16:43:52


TrzymajFormę

uzyskać naprawdę oszałamiający efekt, war-to zwrócić się po pomoc do specjalistów.W salonie piękności możemy skorzystać na przykład ze świetnie działających masek al-gowych, bogatych w aminokwasy, witaminy i mikroelementy, dających znakomite efekty odżywcze, kojące i wygładzające. Są one od-powiednie praktycznie dla wszystkich rodza-jów skóry, również dla cer wrażliwych i na-czynkowych. Na wiosnę warto skusić się na zabieg „plantomer”, który łączy w sobie uni-kalne właściwości bogatych w minerały alg z gatunku Laminaria digitata oraz propoli-su, nazywanego naturalnym pszczelim anty-biotykiem. Kuracja usuwa zaczerwienienia, działa kojąco i regenerująco, pozostawiając skórę odświeżoną, rozświetloną i gładką. Wspaniałe rezultaty przynoszą także maski termiczno-modelujące, dostępne niemal wy-łącznie w salonach urody ze względu na dość trudny sposób ich nakładania. Podczas za-biegu kosmetyczka najpierw rozprowadza na skórze odpowiednie preparaty odżywcze,

a następnie przygotowuje kompres z gazy, na-kłada masę z glinki i modeluje ją na twarzy. Powłoka stopniowo tężeje, a ponieważ skóra zostaje odizolowana od otoczenia, jej tempe-ratura powoli rośnie do 39–40°C. Dzięki temu pobudzone zostaje krążenie krwi i zwiększo-na przemiana materii, a substancje aktywne mogą łatwiej przeniknąć do głębszych warstw skórnych. Jest to bardzo intensywny zabieg od-żywczy, który działa wygładzająco i przeciw-zmarszczkowo, zapewnia cerze ładną barwę i właściwe nawilżenie. Warto podkreślić, że maski modelująco--liftingujące mogą być stosowane nie tylko na twarz, lecz także na całe ciało (np. biust, brzuch, pośladki) w celu jego ujędrnienia.

Piękno w czystej postaciObowiązkowym zabiegiem wiosennym jest oczyszczanie skóry. W warunkach domo-wych można w tym celu zastosować maseczki oczyszczające typu peeling, przeznaczone do usuwania zrogowaciałego naskórka, które po-prawiają koloryt cery, wygładzają ją, ułatwia-ją przyswajanie przez nią kosmetyków. W ga-binecie kosmetycznym zabieg oczyszczania jest jednak bardziej skomplikowany. Stosuje się w tym celu m.in. peelingi kwasowe, które nakłada się warstwowo i wprowadza w głąb skóry przy pomocy jonoforezy i sonoforezy (ultradźwięków). Powoduje to przenikanie jonów wodorowych do żywej warstwy na-skórka, czego efektem jest eliminacja uszko-dzonych komórek, pobudzenie nowych po-działów komórkowych i tworzenie się „nowej skóry”. W wyniku zastosowania tych metod, z komórek skórnych skuteczniej usuwane są produkty przemiany materii, a substancje ak-tywne zawarte w preparatach kosmetycznych są lepiej wchłaniane. Przy pomocy ultradźwięków przeprowadza się także tzw. peeling kawitacyjny. Kawitacja pole-ga na tworzeniu się mikroskopijnych pęcherzy-ków gazu pod wpływem fal ultradźwiękowych stosowanych na wilgotną skórę. W efekcie do-chodzi do gwałtownej zmiany ciśnienia i sze-regu procesów prowadzących do rozbicia martwych komórek warstwy rogowej naskór-ka. W wyniku peelingu kawitacyjnego nastę-puje dokładne usunięcie nadmiaru sebum z porów i mieszków włosowych oraz pozbycie się niedoskonałości: zrogowaciałego naskór-ka, wągrów i zaskórników. Peeling kawitacyjny jest polecany nawet do cery bardzo delikatnej i skłonnej do podrażnień, a także jako bezin-wazyjny zabieg do cery trądzikowej. Popularnym zabiegiem oczyszczającym jest także mikrodermabrazja, która polega na

mechanicznym ścieraniu obumarłego naskór-ka przez precyzyjnie kontrolowany strumień mikrokryształków. Zabieg stymuluje natural-ny wzrost komórek, wzmaga syntezę kolagenu i elastyny, czego efektem jest znacząca popra-wa stanu skóry, jej uelastycznienie i spłycenie powierzchownych zmarszczek. W gabinetach specjalistycznych można sko-rzystać również z popularnego obecnie za-biegu mezoterapii. Służy ona m.in. korekcji zmarszczek, poprawia kontury i rysy twarzy, wpływa korzystnie na elastyczność i koloryt skóry. Polega na wstrzykiwaniu przy użyciu cienkich mikroigiełek małych dawek prepara-tów odżywczych i leczniczych, tzw. „koktajli”, zawierających m.in. witaminy, aminokwasy, oligoelementy, kwas hialuronowy, kwas poli-mlekowy, krzem, enzymy, wyciągi tkankowe. Niewielki ból związany z wkłuciami likwiduje się poprzez zastosowanie specjalnego kremu znieczulającego oraz chłodzenie powierzchni skóry. Mezoterapia daje dobre rezultaty już po pierwszym zabiegu – skóra jest widocznie lepiej napięta i wzmocniona. Jednak uzyska-nie jędrnej, witalnej i odczuwalnie młodszej cery przynosi dopiero intensywna i kilkakrot-nie powtórzona terapia.

Rozkosz dla duszy i ciałaWiosenne zabiegi na twarz i ciało oferują rów-nież modne obecnie salony SPA. Z usług tego rodzaju można skorzystać nie tylko w eksklu-zywnych hotelach w podmiejskich okolicach, lecz także w ośrodkach dziennych, dostęp-nych w większości miast (Day SPA). Warto więc ulec pokusie i zafundować skórze odro-binę luksusu. Możemy być pewni, że w salonie zajmie się nami miła, profesjonalna obsługa, a naturalne zabiegi uatrakcyjni muzyka relak-sacyjna i kojący zapach olejków eterycznych. Wiosenna odnowa w SPA ma na celu nawilże-nie, dotlenienie i regenerację skóry. Ciekawym pomysłem są pod tym względem komplekso-we zabiegi z zastosowaniem różnokolorowych glinek kosmetycznych, nakładanych na całe ciało, które odżywiają, wzmacniają i wygła-dzają cerę. Mieszkańcom dużych miast po-lecane są zabiegi dotleniająco-stymulujące, z wykorzystaniem kosmetyków na bazie natu-ralnych kwasów owocowych. Odświeżają one zmęczoną, poszarzałą skórę i niwelują skut-ki działania szkodliwych czynników atmos-ferycznych. Nawilżające koktajle wyciągów roślinnych, jogurty kosmetyczne i czekolady do ciała, które oferują swoim klientom salony SPA, są doskonałym pomysłem na wiosenną odnowę i smakowitą ucztą dla wygłodzonej po zimie skóry.

Fot.

arch

iwum

CPP



Rozrywka

Krzyżówka na kwiecień

Wyrażam zgodę na przetwarzanie w celach marketingowych przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Bobrowiecka 6danych osobowych podanych na kuponie (podstawa prawna – Ustawa z 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych).

Imię i nazwisko: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dokładny adres: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Data i podpis: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Wśród osób, które nadeślą prawidłowe rozwiązanie krzyżówki, rozlosujemy nagrody: pięć zestawów kosmetyków antycellulitowych fi rmy Miralex. Rozwiązanie krzyżówki prosimy przesyłać do 30 kwietnia 2008 r. na adres: Concept Publishing Polska Sp. z o.o., ul. Czapli 27, 02-781 Warszawa z dopiskiem: „Farmacja Praktyczna” lub na adres e-mail: [email protected]

pol-567052-l-KONKURS-rozstrzygni1 1 3/14/08 4:06:16 PMProcess CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black

Rozw

iązaniem krzyżów

ki z numeru 2(8) „Farm

acji Praktycznej” jest hasło: „Dzień Św

iętego Walentego”. Z

estawy kosm

etyków fi rm

y Bell otrzymują: G

rażyna Świerzbińska,

Elżbieta Szysz, M

aria Szlaur-Bujok, Wojciech C

yprysiak, Tomasz L

ewandow

ski

40-IV krzyzowka.indd 4040-IV krzyzowka.indd 40 03-04-2008 16:49:4803-04-2008 16:49:48


pol-567052-l-KONKURS-rozstrzygni1 1 3/14/08 4:06:16 PMProcess CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black

40-IV krzyzowka.indd 4140-IV krzyzowka.indd 41 03-04-2008 16:50:1003-04-2008 16:50:10


Polocard (acidum acetylsalicylicum); tabletki powlekane dojelitowe; 1 tabletka zawiera 75 mg lub 150 mg kwasu acetylosalicylowego. Wskazania: Hamowanie agregacji p ytek krwi w pro laktyce chorób uk adu kr enia (choroba niedokrwienna serca, zawa serca) oraz w pro laktyce innych chorób przebiegaj cych z zakrzepami w naczyniach. Dawkowanie: Najcz ciej 1-2 tabletki 75 mg lub 1 tabletka 150 mg na dob w czasie lub po posi ku, pop aj c niewielk ilo ci wody. Przeciwwskazania: Nadwra liwo na lek lub alergia po innych niesteroidowych lekach przeciwzapalnych w wywiadzie; czynna choroba wrzodowa o dka i dwunastnicy oraz krwawienia z przewodu pokarmowego; zaburzenia krzepni cia krwi; astma oskrzelowa i polipy nosa; ci ka niewydolno w troby lub nerek; ostatnie 3 miesi ce ci y; choroby wirusowe u dzieci poni ej 12 lat. Specjalne ostrze enia i zalecane rodki ostro no ci: Kwas acetylosalicylowy mo e by stosowany w 1 i 2 trymestrze ci y, je li korzy dla matki przewa a nad potencjalnym zagro eniem dla p odu. Nie nale y stosowa kwasu acetylosalicylowego podczas ostatnich 3 miesi cy ci y. Stosowany przez kobiety ci arne mo e opó nia akcj porodow i wywo a krwawienia, spowodowa przedwczesne zamkni cie przewodu t tniczego. Nie zaleca si karmienia piersi podczas d ugiej terapii du ymi dawkami leku. U chorych powy ej 65 lat nale y stosowa rzadziej i w mniejszych dawkach. Po zastosowaniu leku mog wyst pi krwawienia z przewodu pokarmowego i mo e uczynni si choroba wrzodowa; kwas acetylosalicylowy mo e wywo a napad duszno ci u pacjentów z astm oskrzelow . Ostro nie stosowa u chorych z hipoprotrombinemi , niedoborem witaminy K, trombocytopeni , ci kim uszkodzeniem nerek, stosuj cych leki przeciwzakrzepowe. Lek nale y odstawi 5-7 dni przed planowanym zabiegiem chirurgicznym. Ostro nie stosowa w przypadku krwotoków z narz dów rodnych, nadmiernego krwawienia miesi czkowego, stosowania wewn trzmacicznej wk adki antykoncepcyjnej, dny moczanowej, nadci nienia, niewydolno ci serca, niedoboru dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej. Podczas stosowania leku nie nale y przyjmowa alkoholu. U dzieci do lat 12 zaka onych wirusem grypy lub ospy wietrznej kwas acetylosalicylowy mo e spowodowa wyst pienie zespo u Rey’a. Po podaniu w dawce 500 mg/dob mo e powodowa zaburzenia p odno ci u kobiet. Podczas stosowania nale y okresowo kontrolowa czynno nerek i hematokryt, a u pacjentów z m odzie czym zapaleniem stawów, z uk adowym liszajem rumieniowatym i z uszkodzeniem w troby – czynno w troby. Kwas acetylosalicylowy mo e nasila dzia anie heparyny i doustnych leków przeciwzakrzepowych, leków trombolitycznych takich jak streptokinaza, alteplaza, doustnych leków przeciwcukrzycowych np.: chlorpropamidu, tolbutamidu, metotresatu, kwasu walproinowego, innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, innych salicylanów, kortykosteroidów, digoksyny, barbituranów i zwi zków litu. Kwas acetylosalicylowy mo e os abia dzia anie spironolaktonu, leków zwi kszaj cych wydalanie z moczem kwasu moczowego np: fenylbutazonu, probenecydu, sul npyrazonu. Dzia ania niepo dane: Niestrawno , zgaga, uczucie pe no ci w nadbrzuszu, nudno ci, wymioty, biegunka, brak aknienia, bóle brzucha, krwawienia, uszkodzenie luzówki o dka, uczynnienie choroby wrzodowej, ogniskowa martwica komórek w troby, tkliwo c i powi kszenie w troby, ostre, przem aj ce uszkodzenie w troby, wzrost aktywno ci aminotransferaz, fosfatazy alkalicznej, zwi kszenie st enia bilirubiny, zmniejszenie st enia trombosanu, zaburzenia widzenia, szumy uszne, przem aj ca utrata s uchu; bia komocz, leukocyturia, erytrocyturia, nefropatia z martwic brodawek nerkowych, wykwity skórne ró nego rodzaju, p cherze lub plamica, krwawienia z b on luzowych, martwica toksyczno-rozp ywna naskórka, obrz k p uc; leukopenia, trombocytopenia, niedokrwisto aplastyczna, agranulocytoza, eozynopenia, plamica, rozsiane skrzepy wewn trznaczyniowe, pokrzywka, obrz k naczynioruchowy, skurcz oskrzeli, nie yt nosa, zawienie, ostra niewydolno kr enia, wstrz s. Stosowany przez matki przed porodem mo e wywo a u noworodków krwotok podpaj czynówkowy, krwiomocz, wybroczyny, krwiak podokostnowy czaszki; u wcze niaków krwawienia wewn trzczaszkowe. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Polocard tabletki powlekane dojelitowe 75 mg i 150 mg – odpowiednio R/7280 oraz R/7281 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 01 00; fax. +48 22 364 01 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty.

POLOC/265/03-2008

Twoje serce bije nie tylko dla Ciebie

Polocard zapobiega zawałom serca i udarom niedokrwiennym mózgu

Wystarczy jedna tabletka na dobę

REKLAMOWANYW TV

210x297_FarmacjaPraktyczna_Polocard_a.indd 1210 297 F j P k P l d i dd 1 2008-03-17 14:37:462008 03 17 14 37 4640-IV krzyzowka.indd 4240-IV krzyzowka.indd 42 03-04-2008 16:50:4103-04-2008 16:50:41

NR 4(10) kwiecień 2008 Cena: 6,70 zł - farmacjapraktyczna.pl · Polskiej Farmacji i Medycyny,...

Documents

Transcript of NR 4(10) kwiecień 2008 Cena: 6,70 zł - farmacjapraktyczna.pl · Polskiej Farmacji i Medycyny,...