NOWE ZARZĄDZANIE PUBLICZNE – PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA

Dawid Sześciło

Współczesne paradygmaty administracji publicznej

Nowe zarządzanie publiczne – podejście ekonomiczno-

menedżerskie

Governance – podejście oparte na teorii sieci i socjologii organizacji

Administracja neoweberowska – powrót do podejścia

prawniczego

Pierwsza fala reform zarządzania publicznego

  Od biurokracji do nowego zarządzania publicznego (New Public Management)

  Z czym kojarzono tradycyjną biurokratyczną administrację publiczną?

„Administracja publiczna kojarzy się z pewnym, dożywotnim zatrudnieniem, brakiem przedsiębiorczości, czarnymi garniturami i poszarzałymi twarzami urzędników wykonujących nudną pracę.”

(Bovaird, Löffler; 2009: 6)

Geneza i źródła NPM

  Narodziny – lata 70. i 80. w krajach anglosaskich (USA, Wielka Brytania, Nowa Zelandia);

  Korzenie ideowe – ekonomia neoklasyczna (neoliberalna) i menedżeryzm;

  Przesłanki rozwoju:   silna promocja przez instytucje międzynarodowe, głównie

Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz Walutowy;   dominacja w latach osiemdziesiątych pop rzedniego stulecia

rządów o orientacji neoliberalnej (Reagan, Thatcher);

Pytania NPM

  ile państwa – jak duży rozległy być sektor publiczny? Jaki zakres zadań powinno realizować państwo?

  jakie państwo – jak zorganizować administrację do realizacji jej zadań? Jakie metody zarządzania są najbardziej efektywne w organizacjach sektora publicznego?

Komponenty NPM według Donalda Kettla

Wydajność (productivity):

Obywatelom zależy na zmniejszaniu ich obciążeń wobec państwa, ale nie są skłonni jednocześnie zaakceptować obniżenia jakości czy zakresu świadczonych przez administrację usług publicznych. Administracja musi więc „wycisnąć” jak najwięcej usług dla obywatela, korzystając z takiej samej, albo mniejszej ilości środków publicznych.

Komponenty NPM według Donalda Kettla

Urynkowienie (marketization): NPM prowadzi do zmiany strategii dostarczania obywatelom usług publicznych – z modelu nakazów i kontroli, dostarczania usług przez podmioty hierarchicznie podległe, do ich zapewniania przez rynek. Urynkowienie może przybrać formę prywatyzacji przedsiębiorstw publicznych lub też przejęcia odpowiedzialności za świadczenie usług na rzecz obywateli przez podmioty prywatne.

Komponenty NPM według Donalda Kettla Orientacja na usługi (service orientation):

Badania opinii publicznej wykazuje malejące zaufanie obywateli do administracji. Obywatele są też przekonani, że polityki publiczne nie trafiają w ich oczekiwania i potrzeby. W związku z tym administracja powinna lepiej odczytywać potrzeby obywateli, co wymaga odwrócenia „do góry nogami” modelu świadczenia usług publicznych. Chodzi o przyjęcie perspektywy odbiorcy usług, a nie – jak w modelu biurokratycznym – ich dostawcy.

Komponenty NPM według Donalda Kettla

Decentralizacja (decentralization): Przekazanie odpowiedzialności za dostarczanie usług publicznych na poziom lokalny czy regionalny umożliwiło administracji skuteczniejsze reagowanie na potrzeby odbiorców. Administracja zbliża się tym sposobem do obywatela, staje się bardziej responsywna, czyli wrażliwa na oczekiwania i opinie obywatela.

Komponenty NPM według Donalda Kettla Polityka publiczna (policy):

Funkcjonowanie administracji powinno się opierać na wyraźnym rozdzieleniu dwóch ról: nabywcy usług publicznych i ich bezpośredniego dostawcy. Dostarczanie usług publicznych nie musi, a w niektórych przypadkach nawet nie powinno pozostawać w rękach państwa. Niezbędne jest natomiast zwiększanie zdolności administracji do określania zakresu usług publicznych, czyli formułowania polityk publicznych.

Komponenty NPM według Donalda Kettla Odpowiedzialność za wyniki (accountability for results):

Administracja nie powinna koncentrować swojej uwagi wyłącznie na swojej wewnętrznej struktury i zapewnieniu zgodności swojego działania ze ściśle określonymi procedurami działania, ale na osiąganiu rezultatów (outputs and outcomes) dostrzegalnych dla obywatela. Przed obywatelem administracja odpowiada przede wszystkim za jakość usług, a nie za ich dostarczenie w sposób ściśle zgodny z procedurami.

Komponenty NPM według George’a Larbiego

Komponenty NPM według George’a Larbiego

Komponenty NPM według George’a Larbiego

Komponenty NPM według George’a Larbiego

Kierunki reform opartych na NPM

  Wywodzące się z menedżeryzmu:  wprowadzenie zarządzanie poprzez rezultaty;   nowe podejście do finansów jednostek sektora publicznego

– wprowadzenie budżetowania zadaniowego (wynikowego).

  zmiana modelu relacji z obywatelem – uczynienie z obywatela klienta administracji, podejmowanie inicjatyw zapewniających jak najwyższą jakość jego obsługi;

 wprowadzenie szeroko rozumianych instrumentów rozwoju instytucjonalnego organizacji sektora publicznego – zarządzanie zasobami, zarządzanie strategiczne etc.;

Kierunki reform opartych na NPM

  Zmierzające do urynkowienia procesu wykonywania zadań publicznych:  outsorcing – zlecanie wykonywania zadań publicznych

podmiotom prywatnym;  partnerstwo publiczno-prywatne – wspólne

wykonywanie zadań publicznych przez podmioty publiczne i partnerów prywatnych;

 vouchery - świadczenie usług publicznych przez podmioty prywatne z wykorzystaniem specyficznego modelu prawnego i finansowego.

NPM - podsumowanie

  Brak jednoznacznych sukcesów;   Brak dokładnych analiz wyników reform opartych

na NPM;   Upadek NPM według Wolfganga Drechslera:

 1995 – pierwsze sygnały krytyczne;  2000 – NPM w defensywie;  2005 – ostateczny upadek koncepcji NPM jako

dominującego paradygmatu administracji publicznej