No 6 | Marzec 2016BIULETYN FIRMOWY

Struktura „jeżynki” – chelaty w światowej czołówce

str. 05

Klimat „zamknięty” w komorze

str. 06

Zdrowa żywność – potrzeba i konieczność

str. 24

AGROINNOWATOR02

INTERMAG jest firmą, której celem jest

długoterminowy rozwój.Dla nas to nie tylko

przedsięwzięcie biznesowe, ale „misja”,

której realizacja ma się przyczynić do upowszechnienia produkcji zdrowej

i bezpiecznej żywności, podnosząc jednocześnie

konkurencyjność polskiego rolnictwa.

AKTYWNY MINIONY ROK:

Chcąc dobrze produkować – trzeba inwestować ...........................3

Struktura „jeżynki” – chelaty w światowej czołówce .....................5

Klimat „zamknięty” w komorze .................................................................6

Wśród specjalistów z różnych stron świata ......................................7

Małe jest nie tylko piękne ............................................................................11

SŁOMEXem na parcha ...................................................................................15

DOM i OGROD: Nawożenie prosto z węża ..........................................................................17

PRZYPOMNIENIE PRZED SEZONEM:

Z siarką efektywniej .......................................................................................18

Woda to podstawa .........................................................................................20

Mieszanie agrochemikaliów – możliwości i ograniczenia .........22

FERMA: Zdrowa żywność – potrzeba i konieczność .....................................24

Aktualności i wspomnienia .......................................................................26

Quiz dla czytelników .....................................................................................28

INTERMAG sp. z o.o.Al. 1000-lecia 15G, 32-300 Olkusz tel. 32 6455900, fax 32 6427044intermag@intermag.plwww.intermag.pl, www.agrostres.pl

Szanowni Państwo!

W numerze:

Podejmujemy ryzyko inicjowania pro-jektów rozwojowych, które są obarczone dużym ryzykiem i na których efekty trzeba poczekać kilka lat.

INTERMAG konsekwentnie inwestuje w rozwój nowych technologii, czerpiąc inspirację z rozwiązań, które wymyśliła sama natura już miliony lat temu. Posiadane obecnie zaplecze produkcyjne jest jednym z najnowocześniejszych w Europie wśród producentów nawozów dolistnych i biostymulatorów.

Jednak najważniejsza z punktu widzenia długoterminowego rozwoju firmy jest in-westycja w badania i rozwój. Należymy do elity polskich przedsię-biorstw o najwyższych wydatkach na dzia-łalność badawczo-rozwojową. Efektywnie wykorzystujemy środki unijne do finanso-wania rozwoju nowych produktów. Nasze centrum badawczo-rozwojowe jest wypo-sażone w najnowocześniejszą aparaturę pozwalającą realizować szeroki zakres zadań formulacyjnych, analiz chemicznych i badań biologicznych na roślinach.

Doskonałym przykładem innowacyj-nego projektu rozwojowego jest praca nad nową generacją produktów opartych o mikroorganizmy.

W ostatnich latach wprowadziliśmy do naszej oferty kilkadziesiąt produktów,

a teraz prowadzimy dalsze intensywne prace nad kolejnymi. Zostaną one oparte o mikroorganizmy (zarówno bakterie jak i grzyby) oraz ich metabolity, które będą m.in ograniczać rozwój patogenów i szkodników (ochrona biologiczna), po-prawiać właściwości i zasobność gleb oraz stymulować wzrost i rozwój roślin.

Nasz najnowszy projekt rozwojowy współfinansowany przez UE dedykowany jest nowej generacji biostymulatorów i mikroelementowych nawozów opartych o biodegradowalne ligandy. W efekcie w ciągu kilku lat będziemy mogli na rynek wprowadzić produkty innowa-cyjne nie tylko w skali Polski, ale w skali globalnej (wcześniej zostaną one grun-townie sprawdzone w praktyce rolniczej).

Naszą ambicją jest stać się zapleczem najnowocześniejszych rozwiązań dla rol-ników i pomóc im zwiększać plony zgodnie z naszym firmowym motto: „Skuteczność dzięki wiedzy”.

Szanowni Państwo, oddajemy Waszej ż yc z l i w e j u w a d ze ko l e j ny n u m e r AGROINNOWATORA z nadzieją, że znajdziecie w nim wiele interesujących i przydatnych treści.

Z poważaniem Prezes Zarządu INTERMAG

AGROINNOWATOR03

Do najważniejszych inwestycji ostatniego okresu należały te, które były bezpośrednio związane z organizacją nowego zakładu produkcyjnego w Olkuszu. Nowoczesne wyposażenie Zakładu w Olkuszu, w skład którego

wchodzą zbiorniki, reaktory i urządzenia do produkcji płynnych roztworów nawozowych, w tym chelatów mineralnych i organicz-nych oraz najnowocześniejsza w Polsce suszarnia rozpyłowa, jest efektem realizacji projektu pt. „Wdrożenie innowacyjnej technolo-gii produkcji nawozów i stymulatorów w formie mikro-granulatu”, współfinansowanego przez PARP ze środków unijnych.

Realizacja projektu przebiegła zgodnie z harmonogramem i pod koniec 2015 roku Zakład w Olkuszu rozpoczął produkcję nowych, znacznie ulepszonych chelatów nawozowych.

Nowoczesne urządzenia wchodzące w skład linii produkcyjnych wyposażone są w systemy automatycznej kontroli i pomiarów procesów technologicznych, wizualizacji i komunikacji z funk-cjonującym w firmie systemem informatycznego wsparcia zaopatrzenia, produkcji i logistyki MOM.

Chcąc dobrze produkować TRZEBA INWESTOWAĆ!

Rok 2015 i początek roku 2016 to kolejny okres realizacji szerokiego planu inwestycyjnego,

którego celem jest równoczesne unowocześnianie produkcji, poprawa warunków pracy i ochrona środowiska naturalnego,

a także wzmocnienie wizerunku firmy.

Tekst: Adam Węglarz

Wszystkie urządzenia odpowiadają najwyższym standardom związanym z bezpieczeństwem pracy i ochroną środowiska.

Dodatkowo w hali produkcyjnej zostały zainstalowane: no-woczesna linia do konfekcji mikrogranulatu i zautomatyzowana linia konfekcjonowania produktów płynnych do pojemników od 1 do 20 litrów (zrealizowana przy wsparciu funduszy unijnych w ramach programu realizowanego przez MCP). »

AGROINNOWATOR04

Realizacja tak dużego zadania wymagała równocześnie przeprowadzenia szeregu prac przystosowawczych do nowej organizacji produkcji. Do najważniejszych należały: zakończenie I etapu inwestycyjnego związanego z urucho-

mieniem w Firmie nowoczesnego Centrum Logistycznego doprowadzenie docelowego zasilania w energię elek-

tryczną i gazową wykonanie i wyposażenie pomieszczeń biurowych i labo-

ratorium dla Oddziału Dodatków Paszowych wykonanie i wyposażenie pomieszczeń biurowych, ste-

rowni, warsztatu utrzymania ruchu i pomieszczeń socjal-nych dla nowo uruchomionej produkcji

zainstalowanie urządzeń grzewczych w halach produkcyj-nych dla poprawy komfortu pracy.

Program rozwojowy obejmuje także Zakład Produkcyjny w Osieku

Oprócz zasadniczych prac remontowo-modernizacyjnych związanych z instalacjami technologicznymi, wzbogacamy wy-posażenie zakładu w nowoczesne urządzenia, jak np. cyfrowa drukarka wielofunkcyjna z finisherem do wykrawania odpowied-nich rozmiarów etykiet.

W 2015 roku zrealizowaliśmy w Osieku kluczowe inwestycje związane bezpośrednio z ochroną środowiska, a mianowicie: przeprowadzono gruntowną modernizację i zainstalowano

supernowoczesną, angielską oczyszczalnię KINGSPAN BioDisc BE dla ścieków bytowych i sanitarnych.

wykonano system odprowadzenia wód opadowych z terenu Zakładu poprzez specjalistyczny separator do nowego zbior-nika retencyjnego.

Istotnym elementem rozwoju firmy jest możliwość prowadzenia we własnym zakresie

prac badawczo-rozwojowych

Powołany do funkcjonowania w strukturze organizacyjnej Dział Badawczo-Rozwojowy otrzymał do wyłącznej dyspo-zycji cały budynek, w którym dawniej mieściło się biuro Firmy. Obecnie w sposób zasadniczy zmieniona jest jego funkcjonalność.

Laboratoria i pracownie technologiczne zostały doposażone w najnowocześniejszą aparaturę pozwalającą badać i tworzyć innowacyjne produkty.

Inwestycje o charakterze techniczno-produkcyjnym są nie-zbędne do realizacji coraz większej ilości i masy produktów, wymagających coraz bardziej skomplikowanych procesów tech-nologicznych. Dlatego zakończenie ww. przedsięwzięć inwestycyjnych nie oznacza końca naszych inwestycji.Na 2016 r. mamy nowe zadania, a czy uda nam się je zrealizo-wać – napiszemy w kolejnym numerze AGROINNOWATORA.

AGROINNOWATOR05

Swą skutecznością działania zyskały one uznanie wśród klientów polskich i zagranicznych, ale jak w każdej dzie-dzinie, tak i w produkcji chelatów – szeroko rozumiany postęp inspiruje do poszukiwania coraz nowszych i lepszych rozwiązań.

Wśród opisanych w poprzednim artykule działań inwestycyj-nych, istotną pozycję stanowi instalacja do produkcji chelatów w formie ultragranulatów.

Nowoczesne urządzenia oraz gruntowne zmiany w techno- logii , zaowocowały powstaniem nowej serii chelatów – MIKROCHELAT. Serię tworzy siedem chelatów nawozowych: Cu–15, Mn–13, Zn–15 oraz Fe–13, Fe–11, Fe–8 i Fe–6 o–o. Są one przeznaczone do dokarmiania dolistnego (pozakorzeniowego) oraz do fertygacji w gruncie, podłożach organicznych i inertnych, a także do nawożenia doglebowego.

Ultragranulat wyróżniają nowe, lepsze właściwości użytkowe i funkcjonalne: szybka rozpuszczalność dzięki unikalnej strukturze ultragra-

nul całkowita rozpuszczalność – roztwór powstały po rozpusz-

czeniu ultragranul w wodzie, jest pozbawiony osadu bardzo dobra rozpuszczalność także w zimnej i twardej

wodzie brak pylenia podczas wsypywania do zbiornika z wodą wysoka odporność na czynniki zewnętrzne podczas maga-

zynowania (brak zbrylania).

Chelaty z serii MIKROCHELAT są kompatybilne z większością dostępnych nawozów dolistnych i środków ochrony roślin, a ich stosowanie przynosi bardzo dobre rezultaty nawet przy niskich dawkach.

STRUKTURA JEŻYNKI chelaty w światowej czołówce

INTERMAG był pierwszą firmą w Polsce, która kilkanaście lat temu rozpoczęła produkcję chelatów krystalicznych.

Sposób wytwarzania MIKROCHELATÓW opiera się na innowacyjnej technologii chronionej wieloma patentami.

Unikalną formę ultragranuli („struktura jeżynki”) cechuje duża powierzchnia przy kontakcie z wodą, co umożliwia jej szybkie rozpuszczenie.

Zdjęcie ultragranuli wykonano w 60-krotnym powiększeniu.

po wsypaniu

po 5 s

po 10 s

po 15 s

po 20 s

Tekst: Marta Rytel

Rozpuszczalność ultragranulatu

MIKROCHELAT Cu-15

MIKROCHELAT Fe-13

AGROINNOWATOR06

W roku 2015 INTERMAG uzyskał dofinasowanie z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na realizację projektu badawczo-roz-wojowego pt. „Nowoczesne preparaty agrochemiczne oparte o biodegrado-walne ligandy i inne naturalnie związki stymulujące odporność, umożliwiające biofortyfikację roślin do zastosowania w Integrowanej Produkcji Roślinnej”.

Projekt ten realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014–2020.Dzięki temu dofinasowaniu możliwe stało się m.in. oddanie do dyspozycji Działu Badań i Rozwoju najnowocześniejszej aparatury i urządzeń badawczo-pomia-rowych, rozszerzających możliwości pro-wadzenia prac rozwojowych.

Jednym z takich urządzeń jest komora fi-totronowa, która umożliwia prowadzenie

W lutym bieżącego roku została uruchomiona najnowocześniejsza w Polsce komora fitotronowa, która będzie służyć do prowadzenia badań

na roślinach w zaprogramowanych i automatycznie kontrolowanych warunkach.

Tekst: Krzysztof AmbroziakKatarzyna Opioła

badań biologicznych przez cały rok w ściśle kontrolowanych, symulowa-

nych, zmiennych warunkach klima-tycznych, poprzez sterowanie

takimi parametrami jak: tem-peratura, wilgotność, naświe-

tlenie, a także siła wiatru.

Jej duża powierzchnia (21 m2) pozwala na pro-wadzenie badań w wielu kombinacjach i powtórze-niach, nawet w pełnym cyklu wegetacyjnym (do uzyskania pełnej wielko-

ści roślin). Będziemy w niej prowadzić

m.in. badania screeningowe skuteczności now ych pro-

duktów, a także sprawdzać mechanizm ich odziaływania

na roślinę.

Szerokie zakresy parametrów, którymi można odpowiednio stero-

wać, pozwalają na: prowadzenie badań w zakresie tempe-

ratur od 4°C do 35°C przy równomier-nym rozkładzie zadanej temperatury wraz z automatyczną wymianą po-wietrza (rozwiązania zastosowane w komorze gwarantują, że powietrze pobierane z zewnątrz jest oczyszczone oraz ogrzane do zadanego poziomu, co dodatkowo wpływa na stałość wa-runków termicznych w komorze)

prowadzenie doświadczeń przy zada-nym (automatycznie utrzymywanym) poziomie wilgotności w przedziale od 40% do 95% oraz przy zadanej kon-centracji CO2 poprzez układ dozowania gazu

automatyczne oświetlanie roślin lampami typu Led w pięciu cyklach dobowych (rano, przedpołudnie, połu-dnie, popołudnie, wieczór) symulując zmiany oświetlenia dobowego i rocz-nego (pory roku) – program sterujący

KLIMAT „ZAMKNIĘTY” w komorze

doświetlaniem umożliwia wprowa-dzenie czasu doświetlania oraz żąda-nego natężenia światła

symulację efektu wiatru, przez co le-piej można odtwarzać naturalne wa-runki wegetacji roślin.

Komora posiada automatyczny system nawadniania i nawożenia roślin metodą zalewową lub kroplową oraz dodat-kowo poprzez dysze zlokalizowane na ramionach opr yskow ych z precyzyj-nym układem dozowania preparatów, z uwzględnieniem regulacji prędkości przejazdu i ilości dozowanych preparatów. Dodatkową opcją jest utrzymywanie wy-maganego poziomu wilgotności gleby, gdzie zamontowane czujniki wilgotności gleby, w przypadku spadku poziomu wil-gotności poniżej zdanego poziomu, ini-cjują proces podlewania.

Program sterujący komory umożliwia pełną archiwizację danych dotyczących warunków panujących w komorze oraz ich prezentację graficzną w formie wy-kresów.

Dział B+R aktualnie rozpoczyna realiza-cję pierwszych programów badawczych z zastosowaniem komory fitotronowej.

Możliwość odtworzenia naturalnych warunków

występujących w przyrodzie przyczyni się do dokładniejszego

badania wpływu produktów opracowywanych przez INTERMAG,

na rośliny. Pozwoli też na lepsze i szybsze poznanie mechanizmów

stymulującego działania różnych substancji, zwiększających odporność

roślin na stresy abiotyczne.

Wszystkie te działania mają jeden cel: zwiększenie efektywności upraw rolni-czych i ogrodniczych w ramach Integro-wanej Produkcji Roślinnej.

AGROINNOWATOR07

W dniach 29.09. – 03.10.2015 r.w Parku Narodowym Tara w Ser-bii, po raz dwudziesty czwarty odbyła się Międzynarodowa Konferencja poświęcona hodowli drobiu.

Konferencja ta, oprócz jej aspektu nauko-wego stanowi miejsce spotkania hodow-ców drobiu, ludzi nauki i środowiska lekarzy weterynarii; serbskich i zagranicz-nych producentów leków, pasz i dodatków paszowych; dystrybutorów tegoż asorty-mentu; prasy branżowej; przedstawicieli ministerstwa rolnictwa.

W tegorocznej konferencji zorganizo-wanej w jednym z najpiękniejszych zakąt-ków Serbii uczestniczyło ponad sto osób.

Tradycyjnie, organizatorem konferencji było „Živinarstvo” [Drobiarstwo] – serbskie wydawnictwo branżowe z Belgradu publi-kujące pozycje fachowe z przedmiotowego zakresu.

„Živinarstvo” wydaje także dwumiesię-cznik pod tożsamym tytułem, którego 6 numerów rocznie ma charakter bieżą-cy, a 2 dodatkowe numery mają charakter specjalny:

XXIV Międzynarodowa Konferencja

ŽIVINARSTVOTekst: Marek Skawiński

październikowy – stanowi tom stresz-czeń referatów z opisanej tu dorocznej konferencji,

styczniowy – to Who is who? w serb-skim drobiarstwie. Jesteśmy, rzecz jasna, obecni w jego najświeższej edycji.

W ramach poszczególnych sesji, prele-genci serbscy i zagraniczni (po ok. połowie) wygłosili 25 referatów. Zaprezentowano również postery.

Problematyka konferencji obejmowała następujące obszary tematyczne: kokcydioza w produkcji brojlerów choroby układu oddechowego i myko-

plazma probiotyki salmonelloza odporność i reakcja na stosowanie anty-

biotyków E. coli w drobiarstwie – doświadczenia

praktyczne drobiarstwo w Serbii – stan i perspekty-

wy.

WŚRÓD SPECJALISTÓW z różnych stron świata

Miałem przyjemność uczestniczyć w tej konferencji razem z naszym Głównym Specjalistą z zakresu żywienia zwierząt – lekarzem weterynarii Marcinem Majcherem.

Nasza oferta spotkała się z dużym zain-teresowaniem, z uwagi na jej rozległy i zróżnicowany charakter. Obecność tamże umożliwiła nam przepro-wadzenie wielu rozmów z uczestnikami konferencji, co zbliżyło nas do środowiska serbskich hodowców drobiu i stworzyło możliwość zainteresowania ich prozdro-wotnymi preparatami firmy INTERMAG.

W rezultacie rozmów z dystrybutora-mi, nawiązaliśmy kontakty, które w chwili obecnej znajdują się na etapie przygotowy-wania umów handlowych.W bieżącym roku naszym zamiarem jest pogłębianie tych dobrych relacji i szerszy udział w spotkaniach serbskich hodow-ców – oprócz drobiu także trzody chlewnej. Ponadto planujemy udział w konferencji weterynaryjnej w Tesliciu, w Bośni i Herce-gowinie.

PRZY OKAZJI....

W ramach konferencji uczestnicy zapoznali się również z Parkiem Narodowym Tara oraz położonym już w Bo-

śni i Hercegowinie (Republika Serbska) miasteczkiem Višegrad. Weszło ono do kanonu literatury światowej

dzięki dziełu jugosłowiańskiego noblisty Ivo Andricia pt. Most na Drinie.

Warto wspomnieć, że w 1914 r. Andrić studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Z Višegradem związany

jest również słynny serbski reżyser Emir Kusturica. Powołał on tamże do życia Instytut Andricia – jednostkę

badawczą z zakresu nauk społecznych, literatury i sztuki.

XVI-wieczny Most Mehmeda Paszy Sokolovicia na Drinie w Višegradzie

jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

AGROINNOWATOR08

Drugi światowy kongres dotyczącybiostymulatorów w rolnictwie odbył się we Florencji w dniach 16–19 listopada 2015 roku.

Wzięło w nim udział ponad 1100 uczest-ników reprezentujących 723 firmy pocho-dzące z 69 krajów. Była to doskonała okazja do zapoznania się z najnowszymi osiągnięciami nauki i techniki na temat bio-stymulatorów oraz różnych uwarunkowań prawnych związanych z ich wprowadzaniem na rynek w zależności od regionu świata.

W pierwszym kongresie, w 2012 roku w Strasburgu we Francji,

uczestniczyło ok. 700 uczestników z 55 krajów. O ogromnym zainte-

resowaniu tą przyszłościową gamą produktów świadczy znaczący wzrost

liczby uczestników kongresu we Florencji. Byli to agronomowie,

producenci biostymulatorów, pra-cownicy centrów badawczych, wyż-

szych uczelni i agencji rządowych.

Biostymulatory rolnicze, to związki che-miczne i inne substancje, które stosowane na roślinę lub do gleby wpływają na inten-syfikację procesów fizjologicznych wspo-magając przemiany metaboliczne i transport komórkowy na różnych poziomach orga-nizacji biologicznej roślin. Biostymulatory mają różne mechanizmy działania pro-wadzące do zwiększenia wigoru roślin,

The 2nd World

BIOSTIMULANTS CONGRESS

Tekst: Wiesław Ciecierski

odporności na stresy biotyczne i abiotycz-ne, ilości i jakości plonu oraz jego war-tości przechowalniczej. Stosowanie tych produktów zwiększa się na całym świecie.

Do grona l icznie zgromadzonych wystawców we Florencji należał również INTERMAG, a prezentowane przez nas pro-dukty wzbudzały ogromne zainteresowa-nie, również wśród potentatów światowych w dziedzinie odżywiania i pielęgnacji roślin.

Wśród produktów skupiających najwięk-szą uwagę uczestników były: TYTANIT, OPTYSIL, OPTYCAL, GROWON oraz naj-nowszy preparat służący do rozkładu resztek pożniwnych zawierający wyselek-cjonowane kultury bakterii – BactiM.

W części naukowej INTERMAG prezentował dwa postery:

1 | Titanium – a beneficial element with

biostimulating properties.

Badania naukowe prowadzone przy współudzia-

le Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie wykaza-

ły istotny wpływ TYTANITU na poprawę jakości

kwitnienia, a tym samym uzyskiwanie wyższych

i lepszych jakościowo plonów.

2 | Use of cellulolytic bacteria for preparing

innovative soil conditioners to intensify bio-

degradation of crop residues and improve

soil properties.

Prace badawcze prowadzone wspólnie z Uniwer-

sytetem Przyrodniczym w Poznaniu w ramach

projektu unijnego 1.4 wykazały unikalne właści-

wości celulolityczne wyselekcjonowanych szcze-

pów bakterii.

Ich unikalność polega między innymi na wyso-

kiej aktywności nawet w niskiej temperaturze.

Ma to istotne znaczenie przy rozkładzie słomy

kukurydzianej, która zalega na polu późną jesie-

nią, a na której zimują groźne patogeny grzybo-

we z rodzaju Fuzarium.

Podsumowując, mogę stwierdzić, że udział w kongresie był bardzo owocny. Przeprowadziliśmy dużo rozmów i nawią-zaliśmy szereg interesujących kontaktów z wieloma firmami.

Następny kongres planowany jest na rok 2017 w Miami na Florydzie. Jestem przeko-nany, że również tam zaprezentujemy kilka nowatorskich rozwiązań, które zainteresują specjalistów z różnych stron świata.

AGROINNOWATOR09

W dniach 23–25 listopada 2015 r. w Wiedniu, odbyła się między-narodowa konferencja „Mikro-organizmy wspomagające uprawę roślin

– możliwości, wyzwania i potrzeby”, w któ-rej wzięło udział ponad 250 uczestników z 47 krajów.

Mieliśmy przyjemność reprezentować INTERMAG na tej konferencji.

W roku 2014 Zarząd firmy INTERMAG, w odpowiedzi na globalne zainteresowanie tematem zastosowania mikroorganizmów w produkcji roślinnej, podjął strategiczną decyzję dotyczącą rozwoju nowego seg-mentu innowacyjnych produktów dla rol-nictwa, opartych właśnie o mikroorganizmy.Produkty te są bardzo skuteczne (zwięk-szają plon i chronią rośliny przed stresami oraz chorobami), a jednocześnie są w pełni bezpieczne dla środowiska i konsumenta.

MICROBE assisted crop production –

opportunities, challenges, & needs

Tekst: Radosław WilkKatarzyna Szychowska

W ramach projektu POIG.01.04.00-12-386/13 pt. „Nowa generacja bio-prepara-tów poprawiających właściwości gleby na bazie aktywnych mikroorganizmów” Dział Badań i Rozwoju INTERMAG, przy współ-pracy z Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu opracował nową formula-cję biopreparatu dla rolnictwa opartego o aktywne mikroorganizmy.

W efekcie podjętych badań powstał bio-nawóz BactiM zawierający szczepy bakterii z rodzaju Bacillus, który znacząco przy-spiesza mineralizację materii organicznej w glebie, w tym resztek pożniwnych, wpro-wadzając do gleby cenne i łatwo przyswa-jalne składniki pokarmowe dla roślin.

Na konferencji w Wiedniu zaprezento-waliśmy wyniki badań dotyczących bar-dzo wysokiej aktywności enzymatycznej wyizolowanych i wyselekcjonowanych

w ramach prac projektowych mikroorgani-zmów zdolnych do efektywnego rozkładu celulozy zawartej w resztkach pożniwnych, poprzez produkcję synergistycznego kom-pleksu enzymów, które prowadzą m.in.do hydrolizy wiązań -1,4-glikozydowych. W kosekwencji prowadzi to do szybkiej dekompozycji słomy i uwolnienia cennych i łatwoprzyswajalnych składników pokar-mowych dla roślin, takich jak m.in: azot, fosfor, potas, magnez, siarka, cynk czy bor.

Przedstawiliśmy także wyniki rozpoczę-tych w sierpniu 2015 w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznastwa w Puławach niezależnych badań biologicznych nowe-go produktu BactiM zaaplikowanego na resztki pożniwne pszenicy oraz jego wpły-wu na wysiany rzepak. Wyniki pokazują znaczący wpływ bionawozu BactiM na roz-wój systemu korzeniowego oraz przyrost części nadziemnej rzepaku (o ponad 25% w porównaniu do obiektu kontrolnego) już w 6 tygodni od zastosowania.

Badania dotyczące skuteczności biolo-gicznej nowego bionawozu BactiM spo-tkały się z licznym zainteresowaniem naukowców i firm nawozowych z całego świata.

PIERWSZE DOWODY UZNANIA!

Innowacyjny bionawóz opracowany oraz opaten-

towany przez firmę INTERMAG został wyróżniony

przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i zapre-

zentowany w niedzielę 13.12.2015 r. o godz. 19:20.

w 48. odcinku Wiadomości Naukowych w TVP 1.

AGROINNOWATOR010

Podczas konferencji Crop & Che-micals Europe, która odbyła się w Berlinie w dniach 10–11 lute-go 2016 wygłosiliśmy wykład na temat nowego produktu przeznaczonego do rozkładu resztek pożniwnych, a oparte-go o aktywne mikroorganizmy.

Produkt ten, o nazwie handlowej BactiM, INTERMAG planuje zaoferować Klientom w najbliższym czasie.

W prezentacji przedstawiliśmy wyni-ki potwierdzające aktywność celulityczną szczepów bakterii obecnych w formulacji oraz wyniki wysokiej skuteczność produk-tu w rozkładaniu resztek pożniwnych. W konferencji uczestniczyło ponad 270 osób z ponad 150 firm i instytutów badaw-czych z 33 krajów. Spotkanie to okazało się dobrą platformą do prezentacji wyników prac badawczych potwierdzających wysoką skuteczność naszego nowego produktu.

W dniach 10–12 lutego 2016 roku w Kijowie odbyły się VI mię-dzynarodowe targi innowa-cyjnych rozwiązań w rolnictwie „GRAIN TECH EXPO”.

CROPS & CHEMICALS Europe

GRAIN TECH EXPO

Tekst: Krzysztof AmbroziakRadosław Wilk

Tekst: Halina Kułakowska

Na podstawie naszej prezentacji, zain-teresowanie produktem do rozkładu resz-tek pożniwnych już wyrazili dystrybutorzy z Wielkiej Brytanii i Szwajcarii.

Rolnicy i przedstawiciele firm ofe-rujących produkty do uprawy gleby są zainteresowani tematyką praktycznego wykorzystanie resztek pożniwnych, któ-rych efektywny rozkład mógłby zwięk-szać ilość materii organicznej poprawiając tym samym strukturę gleby i jej zasobność w składniki pokarmowe.

Jest to duża impreza, w czasie której prezentowane są maszyny i urządzenia rolnicze, linie technologiczne do produkcji żywności, urządzenia do przechowywania i przetwarzania zbóż oraz nasion oleistych, a także do produkcji pasz. Odrębnym dzia-łem są agrochemikalia.

Nasze stoisko o powierzchni 30 m2 odwiedziło wielu zwiedzających i niekiedy brakowało miejsca, aby przyjąć wszystkich zainteresowanych. Produkty INTERMAG stosowane są przez ukraińskich rolników i ogrodników od 2005 roku i dlatego są już dobrze znane i rozpo-znawalne – o wysokiej jakości produktów oraz korzyściach z ich stosowania, w zasa-dzie nie trzeba już przekonywać.

Podczas targów odwiedzili nas nasi główni dystrybutorzy, często ze swoimi klientami – bezpośrednimi użytkownikami naszych produktów.

Reprezentowanie firmy INTERMAG na konferencji w Berlinie i prezentacja tam najnowszych osiągnięć, w których powstawaniu uczestniczymy, sprawiło nam satysfakcję, a ponadto było okazją do poszerzenia naszej wiedzy w zakre-sie najnowszych trendów w biostymula-cji roślin.

Interesowały ich nowości z grupy stymu-latorów i aktywatorów, dlatego oprócz roz-mów na temat planów sprzedaży w roku 2016, dyskutowaliśmy także o potrzebie rejestracji naszych nowych produktów na Ukrainie.

Nie sposób było uniknąć rozmów o poli-tyce i jej wpływie na gospodarkę Ukrainy, czyli również na nasze działania bizneso-we na tym obszarze.

Mamy odczucie, że sytuacja polityczna i ekonomiczna na Ukrainie trochę się usta-bilizowała w porównaniu do zeszłego roku. Wiążemy z tym nadzieję, że po spotka-niach w Kijowie będziemy mogli zwiększyć sprzedaż naszych produktów w tym kraju.

Zapotrzebowanie jest duże, ale możli-wości finansowe ogranicza wiele czynni-ków, na które my i nasi Partnerzy z Ukrainy nie mamy wpływu.

Słowenia jest niewielkim państwem położonym na pogra-niczu Europy Środkowej i Bałkanów. Swoją powierzchnią – 20 tys. km2 i liczbą ludności – 2 mln, odpowiada przeciętnemu polskiemu województwu. Posiada, choć bardzo krótki, dostęp do Adriatyku. Znaczną część Słowenii stanowią góry. To Alpy oraz Góry Dynarskie.

Góry i kotliny śródgórskie zajmują centralną część kraju, wyraźnie oddzielając wschód kraju stanowiący część Kotliny Panońskiej od południowego-zachodu czyli Przymorza. Podział ten rzutuje na warunki klimatyczne, a w konsekwencji również na rolnictwo.

Rozpowszechnione są w Słowenii zjawiska krasowe,

a samo słowo kras pochodzi właśnie z tego języka.

Obszar dzisiejszej Słowenii wkroczył na arenę dziejów znacz-nie wcześniej niż terytorium Polski. Zasiedlona przez Celtów, już w II–I w. p.n.e. stała się obecna Słowenia częścią Imperium Rzym-skiego (republiki, a następnie cesarstwa), nie stanowiąc jednakże zwartej całości. Strategiczne położenie na pograniczu Italii, Panonii, Noricum i Illiri oraz znaczenie gospodarcze (przebiegał tędy szlak bursztynowy) sprawiły, że obszar ten kwitł, a centralnym ośrodkiem miejskim była Emona, czyli dzisiejsza stolica - Lublana. Genezę rzymską mają również inne miasta.

Ptuj, w żyznej dolinie środkowej Drawy, to jedno z miast o starożytnej genezie.

Słowenia jest państwem silnie uprzemysłowionym. Przed I woj-ną światową, wraz z Czechami była najlepiej rozwiniętą częścią Monarchii Habsburskiej, potem przez ponad siedemdziesiąt lat, stanowiąc niespełna 1/10 terytorium i zaludnienia Jugosławii two-rzyła prawie 1/5 jej potencjału gospodarczego, zaś obecnie jest najlepiej rozwiniętym spośród 11 postkomunistycznych państw członkowskich Unii Europejskiej. Po części wynika to z faktu, iż w byłej Jugosławii – w odróżnieniu od bloku sowieckiego – utrzymano szereg mechanizmów rynko-wych, a zarazem Słowenii praktycznie nie dotknęła żadna z wojen związanych z rozpadem federacji Słowian Południowych.

Uprawa roślin w Słowenii

Była Jugosławia wraz z Polską stanowiły wśród państw soc-jalistycznych wyjątek pod względem struktury własności gos-podarstw rolnych – nie dotknęła ich bowiem w większym sto-pniu kolektywizacja, stąd w Słowenii aż 94% użytków rolnych należy do gospodarstw rodzinnych, co stanowi odsetek wyższy niż w Polsce. Zarazem niższa niż w Polsce, bo wynosząca 6 ha jest przeciętna wielkość gospodarstwa rolnego.

Warunki naturalne sprawiają, że stosunkowo niewielka część kraju

jest wykorzystana rolniczo – to nieco ponad 1/5 powierzchni.

W hodowli zwierząt największe znaczenie ma hodowla bydła i drobiu. W produkcji roślinnej najistotniejsze są sady, winnice i gaje oliwne oraz łąki i pastwiska.

Winnice zajmują w Słowenii 16 tys. ha, z czego na 11 tysiącach prowadzona jest uprawa odmian białych (70% produkcji stanowią wina wysokiej jakości, a 30% wina stołowe).

Właśnie na winorośli przeprowadziliśmy pierwsze doświadczenie w Słowenii.

Potwierdziło ono skuteczność naszych produktów. »

MAŁE JEST nie tylko PIĘKNE

Tekst: Marek Skawiński

AGROINNOWATOR011

AGROINNOWATOR012

1. OPTYSIL w winnicy

OPTYSIL zastosowano każdorazowo w dawce 0,5 l/ha w fazach, w terminach: faza 3.–4. liścia (BBCH 13–14) jagody wielkości grochu, grona zwisają (BBCH 75) początek dojrzewania, jagody zaczynają się wybarwiać (BBCH 81)

Główny cel badania – sprawdzenie czy: OPTYSIL przeciwdziałania stresom biotycznym?

MĄCZNIAK RZEKOMY – stopień porażenia liści i gron. MĄCZNIAK PRAWDZIWY – stopień porażenia liści i gron.

SZARA PLEŚŃ – stopień porażenia gron.

Wniosek:OPTYSIL – potwierdzono skuteczność w ograniczaniu skut-ków oddziaływania biotycznych czynników stresowych.

% p

owie

rzch

ni p

oraż

onej

prz

ez

spra

wcę

mąc

znia

ka rz

ekom

ego

0

2

1

3

4

5

6

7KONTROLA OPTYSIL 3 x 0,5 l/ha

liście

6,45

4,67

grona

4,98

3,38%

pow

ierz

chni

por

ażon

ej p

rzez

sp

raw

cę m

ączn

iaka

pra

wdz

iweg

o

01

23

54

6789

10

liście

9,10

1,78

grona

4,78

1,79

KONTROLA OPTYSIL 3 x 0,5 l/ha

% p

owie

rzch

ni p

oraż

onej

prz

ez

spra

wcę

sza

rej p

leśn

i

0

1

2

3KONTROLA OPTYSIL 3 x 0,5 l/ha

2,42

0,87

grona

2. TYTANIT w winnicy

TYTANIT zastosowano każdorazowo w dawce 0,2 l/ha w fazach, w terminach: faza 7.–8. liścia (BBCH 17–18) wyraźnie widoczne kwiatostany (BBCH 53)

Główny cel badania – sprawdzenie czy: TYTANIT stymuluje rozwój roślin i korzystnie wpływa na fotosyntezę?

Liczba kwiatostanów na pędzie – pomiar wykonano w fazie BBCH 53. Wzrost pędów – pomiar wykonano w fazie BBCH 53.

śred

nia

dług

ość

pędu

[c

m]

0

80

120

100

60

40

20

KONTROLA TYTANIT 2 x 0,2 l/ha

wyraźnie widoczne kwiatostany (BBCH 53)

wzr

ost o

5,1

%

śred

nia

liczb

akw

iato

stan

ów n

a kr

zew

ie

0

14

18

16

12

10

8

6

4

2

KONTROLA TYTANIT 2 x 0,2 l/ha

wzr

ost o

8,5

%

wyraźnie widoczne kwiatostany (BBCH 53)0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Doświadczenie zostało przeprowadzone we współpracy z Wydziałem Rolnym Uniwersytetu w Mariborze, pod kierownictwem prof. Mario Lešnik, na parcelach o powierzchni każdorazowo 41 m2 (18 krzewów) z czterema powtórzeniami dla każdej kombinacji.

Odmiana – Welschriesling. Wiek krzewów – 16 lat. Gęstość nasadzenia 4,3 tys. sztuk/ha. Lokalizacja – stacja doświadczalna Meranovo w pobliżu Mariboru, na alpejskim pogórzu Pohorje, na wysokości 475 m n.p.m., na stoku o nachyleniu 35% Gleba – zasobna, brunatna kwaśna, antropogenicznie przekształcona w eutroficzną, o miąższości 1,2 m. Nawożenie doglebowe nie zostało przeprowadzone. Zabiegi fungicydowe przeprowadzono 9 razy.

AGROINNOWATOR013

Powierzchnia liści – pomiaru dokonano w fazie BBCH 77 (jagody zaczynają się stykać ze sobą).

Zawartości chlorofilu – pomiary dokonane w fazie BBCH 53 (wyraźnie wi-doczne kwiatostany).

Wniosek:TYTANIT – potwierdzono stymulujący wpływ na rozwój roślin, kwitnienie i fotosyntezę.

zaw

arto

ść c

hlor

ofilu

[mg/

g D

W]

0

5

7

6

4

3

2

1

KONTROLA TYTANIT 2 x 0,2 l/ha

wyraźnie widoczne kwiatostany (BBCH 53)

wzr

ost o

20,

9%

pow

ierz

chni

a og

ólna

[m

2 /ha

]

0

10000

14000

12000

8000

6000

4000

2000

KONTROLA TYTANIT 2 x 0,2 l/ha

jagody zaczynają się stykać ze sobą (BBCH 77)

wzr

ost o

14,

2%

3. WINOROŚL – PROGRAM DOKARMIANIA POZAKORZENIOWEGO

W programie dokarmiania pozakorzeniowego winorośli opracowanym przez INTERMAG, polecamy następujące produkty: wieloskładnikowy nawóz mikroelementowy PLONVIT WINOROŚL – 1, 5 l/ha nawozy makroelementowe: FOSTAR – 2 l/ha, KALPRIM – 3 l/ha, WAPNOVIT – 5 l/ha, nawozy mikroelementowe: BORMAX – 1 l/ha oraz CHELATY z serii MIKROCHELAT: Fe-13 – 0,5 kg/ha, Zn-15 – 0,5 kg/ha,

Mn-13 – 0,5 kg /ha, Cu-15 – 0,5–1 l/ha stymulatory: TYTANIT – 0,2 l/ha i OPTYSIL – 0,5 l/ha

Główny cel badania – sprawdzenie czy: WINOROŚL – PROGRAM DOKARMIANIA POZAKORZENIOWEGO korzystnie wpływa na wielkość i jakość plonu?

Poniżej prezentujemy standardowy program dokarmiania winnorośli.

• TYTANIT – korzystny wpływ na fotosyntezę.

AGROINNOWATOR014

Plon w wymiarze ilościowym dla wszystkich trzech kombinacji był istotnie wyższy niż w przypadku kontroli.Dotyczyło to w szczególności plonu handlowego.

W stosunku do kontroli plon ogólny wzrósł z 9,45 t/ha do: 10,05 t/ha w przypadku stosowania samego OPTYSILU, 10,06 t/ha w przypadku stosowania samego TYTANITU 10,36 t/ha dla pełnego programu dokarmiania

W stosunku do kontroli plon handlowy mierzony po odliczeniu porażonych gron oraz gron niewypełnionych (pon. 60°Oe) wzrósł z 8,26 t/ha do: 9,35 t/ha w przypadku stosowania samego OPTYSILU, 9,43 t/ha w przypadku stosowania samego TYTANITU 9,86 t/ha dla pełnego programu dokarmiania

Udział plonu handlowego w plonie ogólnym wzrósł z 87,5% w przypadku kontroli do: 93,1% w przypadku stosowania samego OPTYSILU, 93,8% w przypadku stosowania samego TYTANITU 95,2% dla pełnego programu dokarmiania

Średnia masa gron porażonych w stosunku do plonu ogólnego (jedna z miar ilościowych poszczególnych składowych plonu obok plonu ogólnego, plonu handlowego i niewypełnionych gron) była niższa niż dla kontroli o: 80,1% w przypadku stosowania samego OPTYSILU, 56,8% w przypadku stosowania samego TYTANITU 90,2% dla pełnego programu dokarmiania

Wniosek:WINOROŚL – PROGRAM DOKARMIANIA POZAKORZENIOWEGO – potwierdzono korzystny wpływ na wielkość i jakość plonu

PODSUMOWANIE BADANIAWyniki dla poszczególnych kombinacji potwierdziły prawidłowość, której występowanie można było przewidzieć, a mianowicie

najwyższą skuteczność pełnego programu dokarmiania, w którym przewidziane jest stosowanie także stymulatorów TYTANIT i OPTYSIL.

Należy przy tym mieć na uwadze, że doświadczenie przeprowadzono na zasobnej, lekko kwaśnej glebie, w stosunkowo korzystnych warunkach pogodowych,

stąd już parametry plonu kontrolnego są stosunkowo bliskie potencjałowi plonowania.

Rezultaty uzyskane w doświadczeniu, przy przeciętnych ubiegłorocznych cenach skupu winogron w Słowenii oznaczają wysoką rentowność wszystkich proponowanych w doświadczeniu zabiegów dokarmiania dolistnego,

zarówno tych mających na celu kompleksowe zaopatrzenie w bardzo dobrze przyswajalne składniki pokarmowe, jak i stymulację wzrostu oraz profilaktykę stresu.

Rentowność tę bowiem przy uzyskanych wynikach, dla każdej kombinacji nawozowej należy szacować ostrożnie na ok. 500 €/ha.

Projekt badawczy rozpoczęty w ub.r. we współpracy z Uniwersytetem w Mariborze będzie kontynuowany: nieco ograniczony zostanie zakres badanych parametrów na rzecz rozszerzenia liczby kombinacji (przy zachowaniu wyżej podanych, by dla nich uzyskać co najmniej 2-letnią serię danych). Ponadto założone zostanie drugie stanowi-sko o tożsamym programie badawczym, na glebach słabszych. W perspektywie jest również przeprowadzenie doświadczenia na jabłoni we współpracy z Uniwersytetem Przymorskim w Koprze.

Ciekawy pod względem przyrodniczym i kulturowym, niewielki, a przecież łączący w sobie walory Alp, Bałkanów, Adriatyku i Europy Środkowej kraj,

okazuje się być interesujący również z branżowego punktu widzenia.

Preparat do stosowania w formie oprysku na resztki po-żniwne. Zawiera azot oraz komplet mikroelementów. Zawartość miedzi, cynku i manganu przyspiesza rozkład lignin, natomiast żelazo oraz molibden przyspiesza rozkład celulozy.

Szybsza dekompozycja resztek pożniwnych poprawia żyzność gleby oraz ułatwia zabiegi agrotechniczne. Ponadto ogranicza rozwój stadium zimującego wielu grzybów patogenicznych, w tym również groźnych grzybów z rodzaju Fuzarium, które są źródłem niebezpiecznych dla życia i zdrowia mykotoksyn.

SŁOMEX zastosowany na resztki pożniwne stymuluje rozwój mikroorganizmów, które są odpowiedzialne za mineralizację materii organicznej.

Tabela 1. Instrukcja stosowania preparatu SŁOMEX w uprawach polowych.

Proponowane zalecenia dla wybranych upraw.Można je modyfikować uwzględniając indywidualne warunki uprawowe.

Ściernisko, pozostawiona słoma lubresztki roślinne po zbiorze warzw

Sposób stosowania

Jednorazowe dawki

SŁOMEX[l/ha]

Ciecz użytkowa

[l/ha]

po RZEPAKU Oprysk drobnokroplisty

wykonać na słomę

rozdrobnioną na sieczkę

przez przystawkę

do kombajnu lub inną

maszynę, a w przypadku

warzyw na rozdrobnione

resztki pozostałe po ich

zbiorze.

7–12

200–300 oprysk

drobnokroplisty

po ZBOŻACH 5–10

po KUKURYDZY 10–20

po STRĄCZKOWYCH

5–10

po WARZYWACH

KAPUSTNYCH10–20

Przy założeniu, że na polu pozostaje około 10 ton słomy – moż-na wyliczyć potencjalne ilości składników pokarmowych jakie zostaną wniesione do gleby w wyniku dekompozycji słomy.

Tabela 2. Przybliżona ilość składników pokarmowych wprowadzonych do gleby

w słomie, wg: Dr inż. Witold Szczepaniak, Uniwersytet Przyrodniczy, Poznań.

Słoma

[10 t/ha]

Składniki pokarmowe

[kg/ha]

N P2O5 K2O MgO

Słoma zbóż 50 30 160 14

Słoma rzepakowa 120 60 300 40

Słoma kukurydziana 100 40 200 20

Zachęceni dobrymi rezultatami w uprawach polowych postanowiliśmy sprawdzić skuteczność SŁOMEXu

w uprawach sadowniczych.

W sezonie 2014/2015 w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewi-cach, zostało przeprowadzone doświadczenie mające na celu ocenę przydatności preparatu SŁOMEX do rozkładu liści jabłoni.

Na opadłych liściach jabłoni zimuje forma saprofityczna grzyba Venturia inaequalis, który jest sprawcą najgroźniejszej choroby jabłoni, a mianowicie parcha jabłoni. Grzyb odżywia się rozkładającymi się tkankami opadniętych liści. Oprócz grzyba V. inaequalis liście są zasiedlane przez szereg innych mikroorganizmów, które konkurują o pokarm z grzybem patogenicznym.

Wychodząc z założenia, że wróg naszego wroga jest naszym sprzymierzeńcem – należy wspomóc rozwój mikroorganizmów konkurencyjnych, a preparat SŁOMEX idealnie się do tego nadaje. »

SŁOMEXem na parcha

Tekst: Wiesław Ciecierski

AGROINNOWATOR015

AGROINNOWATOR016

Roztwór preparatu SŁOMEX zastosowano jesienią na jabło-nie odmiany McIntosh.Zabieg został wykonany w momencie, kiedy ok. 5% liści opa-dło z drzew. Opryskane zostały liście utrzymujące się jeszcze na drzewie i liście opadłe.

Ten moment jest istotny, ponieważ opryskując liście pozo-stające jeszcze na drzewie (ok. 95%) pokrywamy je dokładnie roztworem preparatu, równocześnie pokrywamy też niewielką ilość liści opadłych (ok. 5%), gdyż zalegają jedną warstwą na ziemi.

Jest to też moment, gdy wytworzona już została tkanka odci-nająca liście od pędów, dlatego nie ma niebezpieczeństwa, że składniki pokarmowe zostaną przetransportowane do pędów i pobudzą je do wzrostu.

W doświadczeniu zastosowano 2% roztwór preparatu SŁO-MEX (20 l SŁOMEXU w 1000 litrów cieczy użytkowej na hektar). Przy mniejszych drzewach ilość cieczy użytkowej trzeba dosto-sować do wielkości drzew.

SPRAWOZDANIE Z BADANIA

W okresie od 16 lutego do 25 maja 2015 r. w odstępach tygodniowych, z liści drzew opryskanych jesienią preparatem SŁOMEX oraz z liści drzew kontrol-nych, wypreparowywane były pseudotecja (owocniki) i sprawdzane na obec-ność zarodników workowych. Określono także średnią liczbę owocników przypadającą na 1 cm2 powierzchni liścia. Porównywano liście opryskane jesie-nią roztworem SŁOMEXU z liśćmi kontrolnymi – nieopryskanymi. Na liściach kontrolnych średnio występowało 28,2 owocników, a na liściach które były jesienią opryskane preparatem SŁOMEX – tylko 4,2. Jednak najważniejszym parametrem świadczącym o presji patogena w okresie infekcji pierwotnych jest ilość pseudotecjów z dojrzałymi do wysiewu zarod-nikami workowymi (askosporami). Na liściach kontrolnych pierwsze owocniki z dojrzałymi askosporami zaobserwowano 9 marca, a ich kulminacja przypadła na 20 kwietnia.

13 kwietnia stwierdzono, że liście opryskane jesienią prepa-ratem SŁOMEX były całkowicie rozłożone, w związku z czym cykl rozwojowy grzyba patogenicznego został przerwany i nie doszło do wysiewu zarodników workowych, które wywołują infekcje pierwotne.

WNIOSEK

SŁOMEX wykazał bardzo dobrą aktywność we wspoma-ganiu mikroorganizmów konkurencyjnych wobec grzyba V. inaequalis nie dopuszczając do wytworzenia owocników zawierających dojrzałe zarodniki workowe.

Tabela 3. Średnia liczba owocników oraz ich rozwój na liściach odm. McIntosh w sezonie 2015.

KombinacjaŚrednia liczba

owocników/cm2 liścia

% owocników z dojrzałymi do wysiewu zarodnikami workowymi

w różnych terminach pobierania prób liści

16.02 23.02 02.03 09.03 16.03 23.03 30.03 07.04 13.04 20.04 27.04 04.05 11.05 18.05 25.05

Kontrola 28,2 0 0 0 1 27 14 42 50 65 80 61 48 16 5 29

SŁOMEX 2% 4,2 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - - -

mocznik 5% 2,6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - - - - - -

SŁOMEX 2% + mocznik 2,5% 5,3 0 0 0 0 0 0 - - - - - - - - -

Wyniki badania nie oznaczają, że nie będą konieczne zabiegi fungicydowe w sadzie, ponieważ askospory niesione przez wiatr mają zdolność do pokonywania znacznych odległości. Niektórzy autorzy podają, że mogą to być nawet 2 km.

Ograniczenie wiosennej presji patogena przez jesienny oprysk roztworem preparatu SŁOMEX ma bardzo wymierne korzyści ekonomiczne, ponieważ siła infekcji pierwotnych jest zależna od ilości zarodników workowych w powietrzu (tzw. PAD, od angiel-skiego Potential Ascospore Dose). Niższa ilość zarodników workowych stwarza możliwość ograni-czenia liczby zabiegów fungicydowych.W celu wzmocnienia odporności jabłoni na porażenie parchem wskazane jest też stosowanie wiosną stymulatora krzemowego – OPTYSIL.

Dodatkową zaletą preparatu SŁOMEX jest to, że przyspieszając mineralizację liści, przyczynia się do wcześniejszego udostępnie-nia składników pokarmowych z opadłych liści (analogicznie do działania na resztki pożniwne w uprawach rolniczych).

Komisja Europejska zapowiada wycofanie z listy dozwolonych do stosowa-nia w ochronie roślin kilkudziesięciu substancji aktywnych, w tym również tych, które wchodzą w skład triazoli, które charakteryzują się najdłuższym działaniem interwencyjnym w zwalczaniu parcha jabłoni. Brak tych substancji praktycznie pozbawia sadowników podstawowego narzędzia ochrony.

Ograniczenia wejdą w życie prawdopodobnie nie wcześniej niż za 3–4 lata od chwili ogłoszenia, dlatego warto już teraz zacząć prace na skonstruowaniem alternatywnych programów ochrony w oparciu o preparaty ograniczające źródło infekcji, jak również preparaty redukujące działanie stresów biotycznych.

Takie programy pozwalają na znaczne ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin i jednocześnie spełniają główną zasadę Integrowa-nej Ochrony Roślin – idealnie wpisują się w koncepcję Integrowanej Produkcji Roślinnej. INTERMAG dostarcza sadownikom coraz więcej preparatów do produkcji zdro-wych i smacznych owoców.

-

AGROINNOWATOR017

W bieżącym roku oferta INTERMAG z działu DOM I OGRÓD poszerzyła się o nawozy, które oprócz znakomitych właściwości odżywczych, wyróżnia sposób dozowania – bezpośrednio przez podłączenie opakowana z dozownikiem do węża z wodą.

Tekst: Marta Rytel

NAWOŻENIE prosto z WĘŻA

W SKŁAD NOWEJ SERII WCHODZĄ:

VITAL SHOWER ŻELAZO+MAGNEZZapobiega i szybko likwiduje objawy chlorozy roślin ozdobnych, traw i iglaków. Zawarty w nawozie czynnik chelatujący sprawia, że żelazo i magnez są szybko i dobrze przyswajalne przez rośliny zarówno doglebowo, jak i dolistnie. Zawarty w nawozie tytan inten-syfikuje pobieranie wszystkich składników pokarmowych, wzmac-nia odporność i poprawia kondycję, a tym samym wygląd roślin.

VITAL SHOWER MULTITo uniwersalny nawóz o zrównoważonym składzie makroele-mentów z dodatkiem mikroskładników pokarmowych. Zawarty w nim azot pobudza wzrost wegetatywny części nadziemnych i nadaje liściom intensywnie zielony kolor. Fosfor odpowiada za właściwy wzrost systemu korzeniowego, a potas poprawia odpor-ność roślin na stresy. Stosowany regularnie, zapewnia piękne wybarwienie i długotrwałe kwitnienie roślin.

VITAL SHOWER STOP MECH Nawóz jest przeznaczony specjalnie do trawników, w których występuje mech. Zawiera 75 g łatwo przyswajalnego przez rośliny żelaza w 1 litrze produktu. Ten składnik pokarmowy wypiera mech oraz ogranicza kiełkowanie jego zarodników przez wiele miesięcy. Ponadto nadaje trawie soczystą zieleń.

VITAL SHOWER PIĘKNY TRAWNIK Nawóz polecany zwłaszcza w pielęgnacji trawników intensywnie użytkowanych. Jego skład – azot z magnezem i mikroelementa-mi – został dobrany odpowiednio dla kompleksowego nawoże-nia trawnika. Azot decyduje o odroście i rozwoju trawy, natomiast magnez zapewnia jej równomierne zielone wybarwienie. Produkt jest wzbogacony w tytan, który intensyfikuje przyswajanie skład-ników pokarmowych.

01 Podłączyć wąż z wodą 02Przestawić zawory z pozycji „OFF” na pozycję „TURN TO OPEN”

03 Opryskiwać równomiernie rośliny

PROSTE STOSOWANIE:

ele-wartynych a zapor-

ękne

rych śliny

mechięcy.

AGROINNOWATOR018

S32,006

2,4-2,2,4,6

Ne 3s2 3p4

SIARKA

16

Z siarką EFEKTYWNIEJ

Nawożenie stanowi jeden z głównych kosztów w uprawie roślin rolniczych i aby je zoptymalizować trzeba uwzględnić wszystkie

czynniki wpływające na wielkość i jakość zakładanego plonu.

Tekst: Marcin Oleszczak

Rolnicy coraz częściej wybierają wysokowydajne odmiany, a szcze-gólnie one wymagają nawożenia bardzo precyzyjnego, zbilansowanego oraz dostosowanego do przewidywanego i realnego plonu w danym gospodarstwie.

Optymalizacja nawożenia wymaga przede wszystkim kontro-li plonotwórczego działania azotu oraz programów nawożenia dostosowanych do wymagań pokarmowych danego gatunku roślin i przeznaczenia plonu. Kontrola ta w pierwszej kolejności polega na regulacji odczynu gleby oraz jej zasobności w przyswajalny fosfor i potas, a następnie na optymalizacji nawożenia azotem poprzez: racjonalne ustalenie dawki nawozowej azotu zwiększenie pobierania i efektywności plonotwórczej azotu

poprzez bilansowanie azotu składnikami drugorzędnymi, taki-mi jak siarka i magnez oraz profilaktyczne stosowanie mikro-elementów.

Odpowiednie zaopatrzenie roślin w siarkę wpływa na większe wykorzystanie przez rośliny azotu, co ma ogromne znaczenie nie tylko z punktu widzenia ilości, jak i jakości plonu, ale rów-nież, co za tym idzie – opłacalności produkcji.

SIARKA W GLEBIE

Zawartość siarki ogólnej w glebach waha się w szerokim zakresie 0,001–1,8% (naj-

częściej ok. 0,2%). Wyższą zawartością charakteryzują się gleby organiczne, suche.

Siarka występuje w glebie w formie mineralnej i organicznej. Udział siarki orga-

nicznej wynosi od 50 do 90% siarki ogólnej. Związki mineralne siarki stanowią od

10 do 50% ogólnej zawartości siarki, ale tylko 1–5% znajduje się w roztworze gle-

bowym i jest szybko dostępne dla roślin. Siarka mineralna w glebie występuje pod

postacią siarczanów, siarczynów lub siarczków. Zawartość przyswajalnej siarki

w glebach waha sie od 0,3 do 50 mg/100g gleby.

W ostatnich latach obserwujemy ubożenie gleb w ten pierwiastek z powodu

mniejszej ilości wnoszonych do gleby nawozów naturalnych i resztek pożniw-

nych, a także w związku z coraz mniejszą ilością siarki pochodzącej z opadów

atmosferycznych. Ocenia się, że w około 50–60% gleb w Polsce brakuje siarki.

Przyczyny niedoboru siarki w glebach uprawnych:

niska zawartość substancji organicznej

niskie lub brak nawożenia organicznego

łatwe wymywanie siarczanów, które wzrasta na glebach lekkich i bardzo lekkich

zakwaszenie gleby

podeszwa płużna

wysoki udział w płodozmianie roślin pobierających duże ilości siarki

spadek odczynu gleby poniżej 5,5 lub wzrost powyżej 7,2.

Teoretycznie rośliny mogą korzystać z trzech form siarki: anion siarczanowy,

dwutlenek siarki i siarkowodór, jednak głównym źródłem siarki jest wspomnia-

ny anion siarczanowy. Jony siarczanowe do powierzchni korzeni docierają

z prądem transpiracyjnym wody. Transport z powierzchni komórek systemu

korzeniowego do wnętrza ma charakter czynny i odbywa się na zasadzie sym-

portu, czyli wbrew gradientowi elektrochemicznemu. Aby mógł prawidłowo

zachodzić, roślina musi wydatkować energię metaboliczną. Proces asymilacji

siarki ma charakter wieloetapowy i wymaga bardzo dużego nakładu energii.

Pierwszym produktem asymilacji siarki jest aminokwas – cysteina.

Ciekawostką jest to, że przy nadmiernej podaży siarki roślina hamuje pobieranie

tego składnika pokarmowego z gleby.

OCENA POTRZEBY NAWOŻENIA SIARKĄ

Warto we własnym zakresie i na własny użytek raz na jakiś czas dokonać oceny potrzeb nawożenia siarką posługując się prostym testem. Uwzględnione są w nim czynniki rzutujące na zasobność gleby w siarkę.

1. Ocena wpływu warunków pogodowych w okresie jesienno–zimowym (określamy ryzyko strat siarczanów, które są pochodną sumy opadów w tym okresie i długości okresów występowania zmarzliny zimą – im mniejsze mrozy i większe opady deszczu, tym większe zagrożenie wymywaniem)a. zima wczesna, długa z trwałym okresem zmarzliny [1]b. zima wczesna, z umiarkowanymi mrozami i opadami w normie [2]c. zima bardzo lekka, z opadami powyżej normy i krótkim czasem zmarzliny [3]

2. Określenie lokalizacji i odległości siedliska od emiterów siarki (szacujemy potencjalną ilość siarki, jaka może opaść na konkretne pole – ilość siarki, jaka opada na pola waha się w Polsce w szerokim zakresie od kilku do kil-kunastu kg/ha/rok, faktyczna ilość siarki opadającej na pola zależy od odległości od emitera i kierunku wiejących wiatrów) a. aglomeracje miejsko–przemysłowe – duża ilość [1]b. aglomeracje miejskie i/lub przemysłowe – średnia ilość [2]c. tereny wiejskie – mała ilość [3]

3. Oszacowanie wpływu kategorii agronomicznej gleby na zawartość i straty pier-wiastka (określa się tutaj ogólną zawartość siarki, zawartość substancji organicznej, zawartość części ilastych oraz określa się podatność siarczanów na wymywanie)a. gleby średnie i ciężkie – najmniejsze straty siarki i największa zawartość

siarki [1]b. gleby lekkie – jeżeli mają gliniaste podłoże, dobre warunki do zatrzymy-

wania siarki [2]c. gleby bardzo lekkie – duże zagrożenie stratami, niska zawartość siarki [3]

4. Określenie wrażliwości roślin na nawożenie siarką (iloczyn zakładanej wielkości plonu oraz ilości pobieranej siarki przez jednostkę plonu – określa potrzeby nawożenia siarką)a. rośliny bardzo wrażliwe (rzepak, kapustowate, cebula) – bardzo duża [3]b. rośliny średnio wrażliwe (lucerna, koniczyna), rośliny mało wrażliwe, ale

pobierające dużo S (buraki cukrowe, kukurydza pszenica) [2]c. rośliny mało wrażliwe (zboża, trawy pastewne, ziemniaki [1]

5. Określenie udziału roślin wrażliwych na siarkę w zmianowaniu (na podstawie łącznego udziału roślin wrażliwych i umiarkowanie wrażliwych, a pobierających dużo siarki – określamy potrzeby nawożeniaa. bardzo duże – powyżej 40% [3]b. duże – od 20% do 50% (rośliny średnio i mało wrażliwe, lecz wysokoplonu-

jące) [2]c. niskie – poniżej 20% [1]

6. Ocena wpływu nawożenia nawozami siarkowymi pod przedplon (na podstawie ilości i jakości nawozów siarkowych określamy ich wpływ na zaopatrzenie roślin)a. obornik w dawce maksymalnej [1]b. obornik lub gnojowica, nawozy siarkowe pod przedplon [2]c. całkowity brak obornika i nawozów siarkowych w zmianowaniu [3]

Sumując wszystkie oceny z poszczególnych punktów – oceniamy potencjalną potrzebę nawożenia siarką: [suma >15] – potrzeba bardzo duża (ponad 83% pobrania całkowitego siarki) [wynik w zakresie 9–15] – potrzeba duża (pobranie całkowite siarki na poziomie

51%–83%) [suma

AGROINNOWATOR019

ZNACZENIE SIARKI DLA ROŚLIN

Plonotwórcze działanie siarki nawozowej realizowane jest poprzez: bezpośredni wpływ na wzrost plonu – na skutek większej

efektywności azotu (nawozowego i glebowego) wzrost tolerancji roślin na stresy abiotyczne – zbyt niską lub

zbyt wysoką temperaturę, niedobór wody, itp. wzrost odporności na choroby.

Wzajemne współdziałanie azotu i siarki w odżywianiu roślin zaczyna się już na poziomie gleby. Niedobór siarki w glebie obniża wykorzystanie dostępnego azotu. Za optymalny stosunek dostępnego azotu do dostępnej siarki (N:S) w glebie uznaje się 7:1. Gwarantuje on bezproblemowe pobieranie przez rośliny obu pierwiastków. Wzajemne pozytywne relacje siarki z azotem mają także miejsce w metabolizmie roślin. Wynikają one ze współdziałania siarki z azotem w wielu procesach fizjolo-gicznych zachodzących w roślinach. Chociażby proces redukcji azotanów do azoty-nów jest zależny od siarki. Synteza niektórych aminokwasów (zawierających siarkę właśnie) jest także zależna od obecności tych dwóch składników pokarmowych. Azot steruje wbudowywanie siarki w enzym ATP–sulfurylazę, odpowiadający za syntezę cysteiny i metioniny. Aminokwasy te są niezbędne do syntezy białka w roślinach. Niebagatelne znaczenie współdziałania azotu i siarki możemy zaobserwować u roślin motylkowatych, gdzie w przypadku deficytowego odżywienia siarką spada wyraźnie ilość wiązanego azotu atmosferycznego.

Rośliny optymalnie zaopatrzone w siarkę sprawniej pobierają i efektywniej wykorzystują także inne składniki pokarmowe, takie jak: potas, wapń i magnez, co w efekcie prowadzi do większej tolerancji na stresy biotyczne i abiotyczne.

Siarce można także przypisać niejako bezpośredni wpływ na zwiększenie odporności roślin na patogeny, gdyż w odporność zaangażowane są związki organiczne siarki. Można tu wymienić fitoaleksyny spotykane w roślinach krzyżowych, mające w swojej strukturze, co najmniej jeden atom siarki.

Zapotrzebowanie roślin na siarkę zmienia się w trakcie sezonu wegetacyjnego i jest: umiarkowane lecz ciągłe – w całym sezonie wiosennej

wegetacji (budowa tkanek mechanicznych, procesy wzrostu i odporność na choroby)

duże – tuż przed kwitnieniem (wzrost zapotrzebowania na azot, zwiększenie wydajności fotosyntezy)

bardzo duże – w okresie dojrzewania (synteza tłuszczów i białek).

WARTO WIEDZIEĆ, ŻE...

Brak tylko 1 kg siarki w stosunku do potrzeb rzepaku ogranicza możliwość

pobierania do 15 kg azotu przez tę roślinę, ale też nawożenie siarką ma sens

przy odpowiednio wysokim nawożeniu azotem.

W warunkach deficytowego odżywienia roślin siarką, dodat-kowe nawożenie azotem nie wpływa na plon, dodatkowo powoduje pojawienie się w roślinach nie-białkowych związków azotu, w tym azotanów, azoty-nów czy wolnych aminokwasów. Azot razem z siarką wpływają także na intensywność fotosyntezy.

W przypadku nawozów doglebowych, głównym kryterium doboru nawozu jest szybkość działania siarki, będąca pochodną rozpuszczalności w wodzie samego nawozu. Najszybciej działają siarczany: potasu, magnezu i amonu. Wolniej działają gipsy oraz superfosfat prosty. Najwolniej działają nawozy naturalne i siarka elementarna. Terminy zastosowania nawozów doglebowych zawierających siarkę trzeba dostosować do potrzeb roślin i kategorii agronomicznej gleby.

Nawozy dolistne zawierające siarkę są doskonałym narzę-dziem służącym do korekty zaopatrzenia roślin w siarkę. Należy je stosować z wyprzedzeniem faz krytycznego zapotrzebowania na ten składnik pokarmowy.

W nawozach dolistnych siarka znajduje się najczęściej w postaci siarczanów i/lub siarki elementarnej. Siarka siarczanowa jest szybko dostępna dla roślin, natomiast siarka elementarna musi zostać utleniona do siarczanowej i dopiero staje się dostępna dla roślin.

NOWY NAWÓZ SIARKOWY

INTERMAG w bieżącym sezonie poleca SULVIT – płynny, wyso-ko skoncentrowany nawóz zawierający łatwo przyswajalną przez rośliny siarkę (760 g SO3/l), przeznaczony do stosowania dolistnego.

Tabela 1. Skład nawozu SULVIT.

Zawartość składników

pokarmowych

wyrażona w:

% (m/m) g/l

Azot (N) całkowity 15,0 200

Azot (N) amonowy (N–NH4+) 10,5 140

Azot (N) amidowy (NH2) 4,5 60

Trójtlenek siarki (SO3) 57,5 760

SULVIT jest szczególnie przydatny w dokarmianiu dolistnym roślin o wysokim zapotrzebowaniu na siarkę, takich jak: rzepak, gorczyca, warzywa kapustne i cebulowe, rośliny motylkowe (zwłaszcza lucerna i koniczyna), buraki cukrowe i kukurydza.

SULVIT powinien być stosowany w uprawach intensywnie nawożonych azotem, w celu kompensacji wysokich dawek N, przez odpowiednią ilość siarki.

SULVIT można, co bardzo ważne, stosować łącznie z roztworem saletrzano–mocznikowym RSM w celu zwiększenia efektywności wykorzystania azotu (siar-ka zawarta w SULVICIE jest inhibitorem ureazy i także inhibitorem nitryfikacji). Dawka: 2–4 l nawozu SULVIT na 100 l RSM. Stosując łącznie – RSM dodawać do SULVITU, celem dokładnego wymieszani obu komponentów. W przypadku rozcieńczania RSM 32% do stężenia 28% – wyliczoną dawkę wody pomniej-szyć o objętość nawozu SULVIT. Zachować kolejność mieszania: woda + SULVIT, a następnie dodać RSM.

SULVIT to wszechstronne narzędzie, o różnych możliwościach zastosowania: szybkie uzupełnienie poziomu siarki w roślinach poprawa efektywności wykorzystania przez rośliny stosowa-

nego w nawożeniu doglebowym azotu przy łącznym stosowaniu RSM

spowolnienie hydrolizy mocznika – wydłużenie dostępno-ści N dla roślin

mniejsze straty azotu azotanowego – ograniczenie wymy-wania jonów azotanowych z gleby

zwiększona dostępności dla roślin żelaza i manganu z gleby bardzo dobra mieszalność z większością agrochemikaliów

Początek wiosny to termin dokarmiania siarką wielu gatunków roślin – SULVIT bardzo szybko dotrze do roślin .

AGROINNOWATOR020

Woda to PODSTAWA

Właściwości wody mogą wpływać na skuteczność stosowanych nawozów dolistnych lub środków ochrony roślin.

Tekst: Grzegorz Cieśliński

mg

HC

O3 - /

litr

0

50

150

100

200

250

300

350

400

5 5,5 6pH wody

6,5 7

Jednym z ważniejszych czynników decydujących o skutecz-ności działania agrochemikaliów (środków ochrony roślin, nawozów dolistynych i stymulatorów) jest jakość wody, którą używamy do sporządzania roztworów agrochemicznych w gospodarstwie.

Często myślimy, że tzw. ”dobra woda” to taka, która jest czysta i klarowna. Tym-czasem o jakości wody wykorzystywanej do celów rolniczych decyduje przede wszystkim jej skład chemiczny, bowiem oprócz składników strukturalnych (wodór i tlen) woda pozyskiwana ze studni, cieków wodnych, stawów lub jezior, zawiera wiele innych rozpuszczonych w niej składników. Mogą one zdecydowanie obniżyć jej przydatność do celów agrotechnicznych, a w konsekwencji obniżyć efektywność stosowanych agrochemikaliów.

Oceniając zatem jakość technologiczną wody należy zwrócić uwagę na trzy podstawowe jej właściwości: skład chemiczny odczyn (pH) twardość.

SKŁAD CHEMICZNY

W wodzie rozpuszcza się wiele związków chemicznych (mine-ralnych i organicznych), które wpływają na jej cechy – w tym odczyn i twardość. Oprócz tego mogą one stanowić zagrożenie dla żywych organizmów (w przypadku dużych stężeń składników szkodliwych) lub reagować ze składnikami nawozów, co może prowadzić do obniżenia ich skuteczności lub nawet uniemożli-wić wykonanie oprysku ze względu na tworzące się osady nie-rozpuszczalnych w wodzie substancji powstałych po zmieszaniu agrochemikaliów z wodą o niewłaściwym składzie chemicznym.

Tabela 1. Maksymalne dopuszczalne zawartości składników w wodzie przezna-

czonej do celów rolniczych.

Składnik Stężenie mg/lForma chemiczna

w wodzie

azot(N) 5,0 NO3- , NH

4+

fosfor (P) 5,0 H2PO

4- , HPO

42-

potas (K) 5,0 K+

wapń (Ca) 120,0 Ca2+

magnez (Mg) 25,0 Mg2+

siarczany (SO4) 200,0 SO

42-

wodorowęglany (HCO3) 350,0 HCO

3-

żelazo (Fe) 5,0 Fe2+, Fe3+

bor (B) 0,5 H3BO

3-

cynk (Zn) 0,5 Zn2+

mangan (Mn) 1,0 Mn2+

miedź (Cu) 0,2 Cu2+

molibden (Mo) 0,02 MoO4-

chlor (Cl) 100,0 Cl-

sód (Na) 30,0 Na+

Podwyższone zawartości niektórych składników mogą wpły-wać na zmniejszenie przydatności wody w gospodarstwie przede wszystkim poprzez zmianę jej odczynu (pH) lub twardości.

ODCZYN WODY

Odczyn (pH) wody jest miarą określającą jej „kwasowość” lub „alkaliczność” i związany jest z aktywnością jonów wodorowych (H+). Odczyn wyraża się w skali pH o wartościach od 0 (odczyn silnie kwaśny) do 14 (odczyn silnie zasadowy/alkaliczny). Wartość neutralna to 7.

Za alkalizację wody odpowiedzialny jest jon wodorowęglanowy HCO3- , który

„wyłapuje” z roztworu jon H+ i w ten sposób zmniejsza jego stężenie w wodzie, rów-nocześnie zmniejszając jej kwasowość.

Wykres 1. Wpływ zawartości jonu wodorowęglanowego (HCO3-) na odczyn (pH)

wody

W praktyce odczyn wody użytkowanej w gospodarstwach rol-nych najczęściej waha się od 3,5 do 8,5 (w zależności od źródła wody, a czasem nawet pory roku). Dla większości agrochemikaliów polecany odczyn wody lub roztworu agrochemicznego (nawo-zu, ś.o.r. i ich mieszanin) powinien być lekko kwaśny (pH 5,8–6,5).

Szczególnie ryzykowne jest używanie wody o wysokim pH. W przypadku niektórych środków ochrony roślin (np. Kaptan) obniża to trwałość substancji czynnej, a przy wysokich warto-ściach pH może całkowicie ją zdegradować. Problem ten został szczegółowo opisany na str. 22–23.

Wody o wyższym od zalecanego pH należy zakwaszać (można do tego celu użyć kwasu azotowego lub fosforowego). Dosko-nałym rozwiązaniem jest też używanie nawozów o działaniu zakwaszającym (np. FOSTAR) lub kondycjonerów wody, takich jak PROAQUA.

Kondycjonery mają za zadanie uzdatnianie wody do celów agrochemicznych – przede wszystkim poprzez obniżenie jej pH oraz zmniejszenie twardości.

AGROINNOWATOR021

akty

wno

ść fo

tosy

ntet

yczn

a[F

n]

0

1

3

2

4

5

6

7

8

KONTROLA

2,3

6,08

7,17

OPTYSIL OPTYSIL + ADITENS

TWARDOŚĆ WODY

Twardość wody to właściwość wynikająca z obecności składni-ków mineralnych, głównie węglanów, wodorowęglanów, chlor-ków, siarczanów (VI) oraz krzemianów wapnia i magnezu.

Obecność tych składników może powodować problemy z rozpuszczalnością agrochemikaliów w „twardej” wodzie. Twardość wody ma również wpływ na jej napięcie powierzchniowe. Im większe napięcie powierzchniowe wody, tym trudniej zwilża ona powierzchnie liści, co w konsekwencji zmniejsza skuteczność działania agrochemikaliów sporządzanych z wykorzystaniem takiej wody.

Ze względu na ilość i jakość znajdujących się w wodzie jonów rozróżnia się twardość wody: przemijającą (węglanową) – pochodzącą przede wszystkim od

węglanów i wodorowęglanów wapnia i magnezu, które pod-czas gotowania są wytrącane w postaci osadu

nieprzemijającą (niewęglanową) – spowodowaną obecnością siarczanów (VI), chlorków, azotanów (V) i innych rozpuszczal-nych soli głównie wapnia i magnezu, które pozostają w wodzie po jej przegotowaniu

twardość ogólną – stanowiącą sumę twardości węglanowej i niewęglanowej.

Twardość wody można oznaczyć w laboratorium chemicznym. Jej wartość wyra-żana jest najczęściej w jednej z pięciu skali pomiarowych: milimolach jonów wapnia i magnezu (1 mmol=40,08 mg Ca2+ na dm3 wody), miligramorównoważnikach (mval) substancji wywołującej twardość wody na

dm3 (1 mval=20,04 mg Ca2+ w 1 dm3 wody) stopniach niemieckich (1° niemiecki = 10 mg CaO na dm3 wody = 0,357 mval CaO

na dm3 wody), angielskich (1° niemiecki = 1,25° angielskiego) francuskich (1° niemiecki = 1,79° francuskiego).

Tabela 2. Przeliczenie jednostek twardości wody.

°dH °e °fH ppm mval/l mmol/l

stopnie

niemieckie1 °dH = 1 1,253 1,78 17,8 0,357 0,1783

stopnie

angielskie1 °e = 0,798 1 1,43 14,3 0,285 0,142

stopnie

francuskie1 °fH = 0,560 0,702 1 10 0,2 0,1

ppm CaCO3

(USA)1 ppm = 0,056 0,07 0,1 1 0,02 0,01

milival 1 mval/l = 2,8 3,51 5 50 1 0,50

mmol 1 mmol/l = 5,6 7,02 10,00 100,0 2,00 1

Twardość wody określa się w opisowo w skali 5-stopniowej.

Tabela 3. Skala twardości wody.

Lp.Stopień twardości

wody[mval/l]

[mg

CaCO3]

[stopnie

niemieckie][mmol/l]

1 Woda bardzo miękka < 2 < 100 < 5,6 < 1

2 Woda miękka 2–4 100–200 5,6–11,2 1–2

3 Woda średnio-twarda 4–7 200–350 11,2–19,6 2–3,5

4 Woda twarda 7–11 350–550 19,6–30,8 3,5–5,5

5 Woda bardzo twarda > 11 > 550 > 30,8 > 5,5

W przeciwieństwie do nieodpowiedniego składu chemicznego wody, który w warunkach gospodarstwa jest raczej trudno zmienić – twardość wody może-my zmienić, zwłaszcza w kierunku jej zmiękczania. Najczęściej dokonuje się tego poprzez dodawanie do wody lub roztworów agrochemicznych specjalnych prepa-ratów – adiuwantów, których substancje czynne „wiążą” jony odpowiedzialne za twardość wody. W ten sposób obniżają napięcie powierzchniowe cieczy sprawiając, że lepiej ona „przylega” do liścia. Dzięki temu aktywna powierzchnia wchłaniania nawozów lub środków ochrony roślin jest większa (Rys. 1).

Ważnym parametrem określającym zdolność adiuwantu do zmniejszania napięcia powierzchniowego cieczy jest kąt zwilża-nia. Jest to kąt utworzony przez powierzchnię płaską ciała stałego (styku cieczy z powierzchnią zwilżaną) i płaszczyznę styczną do powierzchni cieczy graniczącej z ciałem stałym.

ADITENS to uniwersalny adiuwant przeznaczony do łącznego stosowa-nia z nawozami dolistnymi oraz środ-kami ochrony roślin w celu poprawy skuteczności ich działania. Został on opracowany przy współpra-cy z Instytutem Fizjologii Roślin PAN. W skład preparatu wchodzą m.in. związki polioksyetylenowe i poliole.

Rysunek 1. Wpływ zastosowanego adiuwantu ADITENS na powierzchnię i kąt

zwilżenia [kz].

Dodatek adiuwantu ADITENS do roztworu agrochemicznego zwiększa jego skuteczność.

Wykres 2. Wpływ zastosowania adiuwantu ADITENS na aktywność fotosyntezy

u kukurydzy.

Jakość wody w gospodarstwie ma zatem ogromne znaczenie dla skuteczności agrochemikaliów stosowanych do nawożenia roślin oraz ich ochrony przed chorobami i szkodnikami.

W przypadku nieodpowiedniej jakości wody możemy jej „trud-ne” cechy osłabić poprzez stosowanie kondycjonerów (poprawa właściwości fizykochemicznych, a zwłaszcza odczynu - PRO-AQUA) oraz adiuwantów, które poprawiają skuteczność stosowa-nia agrochemikaliów – przede wszystkim poprzez zmniejszenie napięcia powierzchniowego (ADITENS).

Zatem nie tylko cechy roztworów agrochemicznych (skład chemiczny, zawartość części nierozpuszczalnych, odczyn), ale również obecność „uzdaczniaczy wody” decydują o skuteczno-ści stosowanych nawozów lub środków ochrony roślin.

kz

powierzchnia zwilżania

Woda twarda

kz

powierzchnia zwilżania

Woda twarda + ADITENS

AGROINNOWATOR022

Pomimo odmiennych celów stosowania zabiegów ochro-ny roślin przed chorobami i szkodnikami oraz nawożenia roślin, coraz powszechniej zaleca się łączne stosowanie środków ochrony i nawozów, co w dużym stopniu jest efektem nacisków ze strony rolników i ogrodników na producentów i dystrybutorów środków do produkcji roślinnej.

Potrzeba stosowania środków ochrony roślin, zgodnego z zada-mi Integrowanej Ochrony Roślin, nie podlega dyskusji. Jednocze-śnie wraz z intensyfikacją produkcji rolnej oraz wzrastającą rolą nawożenia mineralnego, zwłaszcza w zakresie osiągania wysokiej jakości plonów, powszechnie stosuje się pozakorzeniowe (dolist-ne) dokarmianie roślin składnikami pokarmowymi. Dodatkowo, coraz większą popularność zyskują preparaty o działaniu sty-mulującym lub aktywującym procesy fizjologiczne roślin w celu podniesienia ich potencjału produkcyjnego i osiągania wysokiej jakości plonów.

Liczba stosowanych w sezonie zabiegów dolistej aplikacji różnego rodzaju preparatów jest czasem tak duża,

że bez łącznego ich stosowania niemożliwe byłoby terminowe podanie ich roślinom.

Potrzeby pokarmowe roślin oraz fazy rozwojowe poszcze-gólnych patogenów sprawiają, iż optymalne terminy stosowa-nia środków do zwalczania chorób i szkodników oraz nawozów dolistnych bardzo często pokrywają się. Zatem łączne stosowanie tych agrochemikaliów może być w pełni uzasadnione, o ile nie stoją na przeszkodzie inne czynniki wyklu-czające taką możliwość, jak niezgodność chemiczna lub ewentu-alna fitotoksyczność mieszaniny. Takie działanie może zwiększać ryzyko uszkodzenia roślin lub spowodować obniżenie skuteczno-ści zabiegu ochrony przed chorobami i szkodnikami oraz dokar-miania roślin składnikami pokarmowymi.

Niezgodność chemiczna nie oznacza wyłącznie tego, że po zmie-szaniu dwóch (lub więcej) komponentów mieszaniny (środków ochrony roślin, nawozów, stymulatorów) obserwujemy wyraźne objawy takiej niezgodności, a zwłaszcza: mętnienie roztworu tworzenie się części nierozpuszczalnych oraz osadu wyraźna zmiana zabarwienia pienienie się mieszaniny oraz tworzenie się „bąbelków” uwal-

niających się z roztworu gazów.

Zaobserwowanie ww. objawów zdecydowanie wyklucza możli-wość mieszania różnych agrochemikaliów ze sobą. Pamiętajmy jednak, że „potencjał chemiczny” mieszaniny kilku składników to przede wszystkim:

zachowanie skuteczności działania poszczególnych jej skład-ników aktywnych w mieszaninie – w przypadku środków ochrony roślin i biostymulatorów (z dodatkami organicznymi)

zachowanie walorów odżywczych – w przypadku nawozów.

Niestety, nie jest to prostym odzwierciedleniem zdolności skład-ników mieszaniny do fizycznego mieszania się.

Ogromne znaczenie dla skuteczności poszczególnych „skła-dowych” mieszaniny agrochemikaliów ma bowiem odczyn (pH) tej mieszaniny, a raczej jego zmiana po wymieszaniu jej kom-ponentów.

Odczyn jest miarą stężenia jonów wodorowych (H+) w roztworze. Dla uproszczenia wyrażamy go w wartościach skali pH – od 0 do 14, gdzie „0” oznacza odczyn silnie kwaśny, „7” obojętny, a „14” silnie zasadowy (alkaliczny). Większość agrochemikaliów zachowuje swoją stabilność chemicz-ną (a zatem i skuteczność) w roztworach lekko kwaśnych.

Kondycjoner wody – PROAQUA popra-wia właściwości fizykochemiczne wody używanej do przygotowania roztworów w zabiegach dokarmiania dolistnego (poza-korzeniowego) i ochrony roślin. Pozwala na uzyskanie kwaśnego odczynu roztworu roboczego, co polepsza mieszal-ność agrochemikaliów i stabilność roztwo-rów roboczych.

Podwyższenie pH (alkalizacja roztworu) może prowadzić do degradacji chemicznej substancji aktywnych środków ochrony roślin, co w konsekwencji zmniejsza ich skuteczność w zwalczaniu patogenów.

Rysunek 1. Podwyższenie pH roztworu mieszaniny agrochemikaliów może prowa-

dzić nawet do całkowitego braku skuteczności niektórych środków ochrony roślin.

Skuteczna ochrona roślin oraz efektywne nawożenie bez wątpienia stanowią najistotniejsze elementy agrotechniki bezpośrednio

wpływające na wielkość i jakość plonu.

Tekst: Grzegorz Cieśliński

MIESZANIE AGROCHEMIKALIÓW możliwości i ograniczenia

Mieszanie

agrochemikaliów

Podniesienie

odczynu (pH)

roztworu

Degradacja

substancji

aktywnej

Obniżenie lub

brak skuteczności

działania

dzić nawet do całko

Mieszanie

Podniesienie

odczynu (pH)

Degradacja

substancji

Obniżenie lub

rak skutecznośc

AGROINNOWATOR023

W grupie pestycydów środki owadobójcze (insektycydy) wykazują większą wraż-liwość na degradację (rozkład) substancji aktywnej w środowisku zasadowym aniżeli fungicydy, herbicydy, czy regulatory wzrostu lub biostymulatory. Największą wrażliwość na to „uwstecznianie” wykazują insektycydy fosforoorganiczne i karbaminianowe.

Fungicydy są pod tym względem bardziej stabilne, choć – jak w przypadku każdej z reguł - jest również wyjątek. Tym wyjątkiem jest kaptan i jego pochodne, których degradacja w środowisku alkalicznym następuje natychmiastowo (Wykres 1.).

Wykres 1. Wpływ odczynu (pH) roztworu na rozpad substancji czynnej kaptanu

mierzonej jako czas po upływie którego, połowa ilości substancji czynnej środka

ochrony roślin ulegnie niekorzystnym przemianom chemicznym.

Oznacza to w praktyce, że gdy sporządzimy roztwór kaptanu w środowisku kwa-śnym (pH 5) połowa substancji czynnej tego preparatu ulegnie rozkładowi po 32 godzinach. To dużo czasu do wykonania zabiegu. Natomiast gdy zmieszamy kaptan z innymi agrochemikaliami, które podniosą odczyn roztworu, sytuacja zmieni się zdecydowanie – niestety na niekorzyść. Zwiększenie pH roztworu do wartości 7 „utrzyma” tę 50% skuteczność przez 8 godzin. Dalsza alkalizacja roztworu (do pH 8) na skutek np. mieszania z innymi agrochemikaliami w praktyce oznacza nieaktywność kaptanu – po 10 minutach (0,17 godziny) od sporządzenia roztworu cieczy roboczej, połowa substancji czynnej będzie nieaktywna, czyli zabieg tak sporządzonym roztworem będzie tylko w 50% skuteczny – jeśli oczywiście zdążymy go wykonać w tak krótkim czasie!

Zatem – kluczem do efektywności stosowania mieszanin agrochemicznych jest odczyn roztworu tworzonej mieszaniny, zwłaszcza w przypadku tak „wrażliwych” substancji jak kaptan. Co zatem może sprawić, że pH roztworu mieszaniny agroche-micznej może się podnieść do wartości ryzykownych dla efek-tywności jej stosowania? Zdecydowanie to dwa czynniki: właściwości wody służącej do sporządzania cieczy roboczej

i/lub odczyn nawozów lub innych agrochemikaliów zastosowa-

nych w mieszaninie. Stąd tak niezmiernie ważne jest posiadanie informacji o właści-wościach fizykochemicznych wody używanej do sporządzania roztworów agrochemicznych w gospodarstwie oraz wpływie innych komponentów sporządzanej mieszaniny na ostateczny odczyn (pH) roztworu.

Obecnie na rynku nawozowym mamy całą gamę nawozów o właściwościach alkalizujących, których stosowanie przynosi bardzo pożądane efekty w postaci poprawy plonowania rośli oraz zwiększenia ich odporności na infekcje grzybowe, a także popra-wę jakości owoców (np. nawozy z serii ALKALIN). Przed podjęciem decyzji o mieszaniu takich preparatów należy zatem wnikliwie ocenić ewentualne negatywne skutki miesza-nia takich agrochemikaliów – przede wszystkim pod względem skuteczności takich mieszanin w działaniach agrochemicznych. Należy w tym miejscu bardzo wyraźnie zaznaczyć, że podwyższe-nie odczynu roztworu mieszaniny agrochemikaliów nie powinno być traktowane jako negatywna ocena poszczególnych składni-ków tej mieszaniny.

Ryzyko wystąpienia niepożądanych zjawisk fizycznych i che-miczny w sporządzonej mieszaninie występuje również w przy-padku mieszanin o ustalonych właściwościach wskazujących na możliwość mieszania zastosowanych komponentów. Powodem tego może być wpływ dodatkowych czynników pogo-dowych (nagłe ochłodzenie, przymrozki, silne nasłonecznienie) lub technicznych (np. niesprawność sprzętu do opryskiwania roślin).

Zatem w każdym przypadku należy zwracać baczną uwagę na właściwości sporządzanej mieszaniny preparatów, a zwłaszcza trwałość zawiesiny/emulsji, których zmiany mogą prowadzić do powstawania grudek, kłaczkowatych wytrąceń, itp.

Wystąpienie któregokolwiek z wymienionych objawów powinno absolutnie eliminować możliwość użycia sporządzonej mieszani-ny w sadzie lub plantacji.

Sporządzanie mieszanin nawozów i środków ochrony roślin wymaga ostrożności i uwagi. Bezwzględnie przed zmieszaniem komponentów należy dokładnie zapoznać się z instrukcją stosowania zarówno nawozu jak też preparatu do zwalczania chorób lub szkod-ników.

Warto pamiętać o podstawowych zasadach mieszania roz-tworów nawozów ze środkami ochrony: w pierwszej kolejności należy przygotować roztwór nawo-

zu, do którego dodaje się wstępnie rozcieńczone środki ochrony

przy sporządzaniu mieszaniny z większej ilości preparatów niż jeden środek ochrony, należy w pierwszej kolejności dodać do przygotowanego roztworu nawozu zawiesiny, następnie emulsje, a na końcu roztwory

łączne stosowanie więcej niż trzech komponentów w mie-szaninie podnosi ryzyko niezgodności chemicznej oraz ewentualnej fitotoksyczności mieszaniny.

należy unikać mieszania ze sobą preparatów zawiesi-nowych (koncentratów) lub proszków do sporządzania zawiesin z preparatami w formie płynów do sporządzania emulsji.

do sporządzania roztworów należy używać wody wolnej od zanieczyszczeń mechanicznych (resztki roślin, piasek itp.) i biologicznych (glony).

mieszaninę nawozu i środka ochrony roślin należy wyko-rzystać natychmiast po sporządzeniu – pozostawie-nie roztworu na kilka nawet godzin może prowadzić do powstawania zmian właściwości fizycznych (np. mętnienie) i chemicznych (reagowanie ze sobą komponentów miesza-niny, co obniża skuteczność działania roztworu).

Podsumowując – mieszanie agrochemikaliów w celu uspraw-nienia prac w gospodarstwie może być stosowane z zachowa-niem daleko idącej ostrożności, a przede wszystkim jedynie w przypadku nawozów oraz preparatów do ochrony roślin w stosunku do których możliwość mieszania została potwier-dzona doświadczalnie.

Zachowanie ostrożności oraz zasad mieszania agrochemika-liów pozwoli obniżyć ryzyko uszkodzenia roślin lub osłabienia skuteczności działania sporządzonej mieszaniny.

liczb

a go

dzin

poł

owic

zneg

o ro

zkła

du

0

10

5

15

20

25

30

35

pH 5

32 godz.

pH 7

8 godz.

odczyn roztworu [pH]pH 8

0,17 godz.

AGROINNOWATOR024

Budując portfolio naszych dodatków paszo-wych, jednym z celów było skomponowanie grupy produktów, które byłyby przydatne w pełnej profilaktyce prozdrowotnej na wiel-

kotowarowej fermie brojlera.

Stosując w hodowli prozdrowot-ne dodatki INTERMAG, począw-szy od wstawienia piskląt, poprzez okres intensywnego wzrostu aż do momentu zdania brojlera, istnieje możliwość znacznego ograniczenia, a nawet wykluczenia chemiotera-peutyków. Jednocześnie, z racji swoistych wła-

ściwości tych preparatów oraz sposobu ich działania, hodowla z suplementacją

naszych preparatów prozdrowotnych pozwoli zapobiegać powszechnie występu-jącym chorobom i uzyskiwać wyniki hodow-lane na poziomie ferm, gdzie używane są

jedynie środki farmaceutyczne.

Już teraz z powodzeniem podobne progra-my prozdrowotne stosowane są w wielu krajach europejskich – Austria, Niemcy, Francja, Finlandia. W państwach tych hodowle o statusie „ECO”, często stanowią do 50% wszystkich ferm kurzych.

Polscy hodowcy brojlera, także podążają za tym trendem, a potwierdzają to rozmowy z naszy-mi klientami – naturalne dodatki prozdrowotne w większym lub mniejszym stopniu są używane w większości polskim ferm.

Opierając się na naszych doświadczeniach naukowych oraz praktyce współpracujących z nami lekarzy weterynarii, przygotowaliśmy program stosowania dodatków prozdrowotnych u brojlera kurzego wraz z przystępnym opisem.

Program ten pozwala w prosty sposób odczytać zalecany termin stosowania – okres kiedy efektyw-ność zastosowania produktów naturalnych jest naj-wyższa.

Mamy nadzieję, że program ten będzie narzędziem, które ułatwi pracę naszym

dystrybutorom i hodowcom drobiu.

Wzrastająca świadomość konsumentów i rosnące wymagania ustawodawcze sprawiają, że hodowcy dążą do uzyskania jak najlepszych efektów hodowlanych bazując na preparatach naturalnych i ograniczając

do niezbędnego minimum stosowanie antybiotykoterapi.

ZDROWA ŻYWNOŚĆ potrzeba i konieczność

Tekst: Lek. wet. Marcin Majcher

AGROINNOWATOR025

LEG

EN

DA

(G

DZ

IE 0

JE

ST P

OC

ZĄ

TK

IEM

WST

AW

IEN

IA A

42

OST

AT

NIM

DN

IEM

TU

CZ

Y):

KOKC

IDIN

od

23

do 3

7 dn

ia tu

czu;

pro

filak

tyka

kok

cydi

ozy,

pop

raw

a pr

zyro

stów

, wsp

omag

anie

org

aniz

mu

w

wal

ce p

/kol

ibat

erio

zie

i sal

mon

ello

zie

SUPL

EXA

N A

LLIU

M

od

8 d

o 10

dni

a tu

czu;

wsp

omag

anie

odp

orno

ści,

ogra

nicz

enie

wys