Hkan

NESSER CZOWIEK BEZ PSA

przeoy Maciej Muszalski Tytu oryginau MNNISKA UTAN HUND

Miejscowo Kymlinge nie istnieje naprawd, a wydawnictwo Albert Bonniers Frlag

nigdy nie wydao tomiku poezji zatytuowanego Przypadki handlarza owocw. Poza

tym tre ksiki zasadniczo nie odbiega od realiw.

I

Grudzie

1

Kiedy Rosemarie Wunderlich Hermansson obudzia si w niedziel 18 grudnia, byo kilka

minut przed szst, ona za miaa w gowie wyrany obraz.

Staa w drzwiach i patrzya na nieznany ogrd. Byo lato albo wczesna jesie. Jej

wzrok przykuy zwaszcza dwa mae, grube, to-zielone ptaki; siedziay na drucie

telefonicznym jakie dziesi, moe pitnacie metrw od niej, a kady z nich mia w dziobie

komiksowy dymek.

Musisz si zabi napisane byo w jednym.

Musisz zabi Karla-Erika napisane byo w drugim.

Wiadomoci przeznaczone byy dla niej. To ona, Rosemarie Wunderlich Hermansson,

miaa si zabi. Albo zabi Karla-Erika. Co do tego nie byo wtpliwoci.

Karl-Erik by jej mem i dopiero po kilku sekundach zdaa sobie spraw, e te

niedorzeczne postulaty musiay wzi si z czego, co jej si nio. By to jednak sen, ktry

szybko si ulotni, pozostawiajc po sobie tylko te dwa cudaczne ptaki na drucie. Dziwne.

Krtk chwil leaa bez ruchu na prawym boku, w otaczajcych ciemnociach

wyobraajc sobie wit, ktry w tym czasie znajdowa si pewnie gdzie w okolicach Uralu,

suchaa nieodmiennie spokojnego oddechu Karla-Erika i dosza do wniosku, e tak wanie

byo. Ptaki rozoyy przykrtkie skrzyda i odleciay, ale ich sowa wci wisiay w

powietrzu i nie sposb je byo le zrozumie.

Ona albo Karl-Erik. Wanie tak. Midzy dymkami nie byo i, byo albo. Jedno

wykluczao drugie, a wybr ktrej z drg wydawa si... wydawa si nieubagan

koniecznoci. Jezu Chryste, pomylaa, przewiesia nogi nad brzegiem ka i usiada. Jak to

si mogo sta? Jakby ta rodzina nie dostaa ju za swoje.

Ale kiedy wyprostowaa plecy i poczua znajome poranne ble w okolicach trzeciego i

czwartego krgu ldwiowego, wkrady si codzienne myli. Bezpieczny, cho nudny balsam

dla duszy. Przyja to ze swego rodzaju obojtn wdzicznoci, wsuna rce w rkawy i po

cichu posza do azienki. Rankiem czowiek jest taki bezbronny, pomylaa. Nadwraliwy i

pozostawiony sam sobie. Szedziesiciotrzyletnia nauczycielka prac rcznych nie zabija

swojego ma, to wykluczone.

Co prawda, bya te nauczycielk niemieckiego, ale to nie zmieniao znaczco

sytuacji. Nie czynio jej ani troch bardziej do przyjcia, bo w tym przypadku co to, u licha,

za rnica prace rczne czy niemiecki?

A wic przyszo mi skrci sw wdrwk po tym ez padole, pomylaa Rosemarie

Wunderlich Hermansson. Zapalia wiato, przyjrzaa si w lustrze swojej duej, gadkiej

twarzy i zauwaya, e kto przyklei na niej umiech.

Dlaczego si umiecham? zastanowia si. Nie ma przecie adnego powodu.

Nigdy w yciu nie czuam si gorzej, a za p godziny obudzi si Karl-Erik. Co takiego

powiedzia dyrektor? w wibrujcy, spiowy gos... ktry co?... ktry we wzrastajcym

pokoleniu rozbrzmiewa moralnym i intelektualnym echem. Skd on to wytrzasn? A to

bawan. Rocznik za rocznikiem, pokolenie za pokoleniem, przez czterdzieci lat.

Pedagogiczny db. Tak, Flskbergson naprawd nazwa Karla-Erika pedagogicznym dbem.

Czy moga si w tym kry nutka ironii?

Pewnie nie, pomylaa Rosemarie, myjc szczoteczk elektryczn zby po prawej

stronie. Vera Ragnebjrk, jej jedyna koleanka z wymierajcej kadry germanistw w szkole

Kymlingevik, twierdzia, e Flskbergsonowi brak wymiaru ironicznego. To dlatego nie

dao si z nim porozmawia jak z czowiekiem i pewnie take dziki temu niezwykemu

deficytowi udao mu si utrzyma na stoku dyrektora przez ponad trzydzieci lat.

Flskbergson by tylko o rok modszy od Karla-Erika, ale o dobre czterdzieci kilo ciszy.

A do tego smutnego dnia przed prawie omiu laty, kiedy jego ona Berit spada z wycigu

narciarskiego w Kitzbhl i skrcia kark, spotykali si czasem. Caa czwrka. Bryd i takie

tam. Wypad do teatru w Sztokholmie. Koszmarny tydzie na Krecie. Rosemarie pomylaa,

e brakuje jej troch Berit, ale nie Flskbergsona. To znaczy, nie spotka z nim.

Dlaczego trwoni cenne poranne chwile na rozmylania o tym ograniczonym zerze?

zreflektowaa si. Dlaczego nie przesiedz tych pitnastu minut w spokoju z porann

gazet? Ani chybi, trac nad sob kontrol.

Ale przy kawie i gazecie dobre myli take si nie pojawiy. adnych jasnych punktw.

Kiedy podniosa wzrok na kuchenny zegar kupiony z rozpdu w IKEI za 49,50 dawno

temu, jesieni 1979 roku, i najwidoczniej niezniszczalny pokazywa dwadziecia minut po

szstej; upynie co najmniej siedemnacie godzin, nim znw dane jej bdzie wej do ka i

jeszcze jeden ponury dzie uzna za miniony Spa, spa.

Bya niedziela. Jej drugi dzie w roli szczliwej emerytki. Ostatnia znaczca yciowa

zmiana przed mierci, jak zauwaya jaka przyjazna dusza. Rosemarie powiedziaa sobie, e

gdyby tylko miaa pod rk bro, w jednej chwili urzeczywistniaby porann myl.

Wpakowaaby sobie kulk w czoo, zanim Karl-Erik zdyby wej do kuchni w swojej

pasiastej piamie, przecign si i ogosi, e spa jak dziecko. Gdyby te wszystkie opisy

mierci klinicznej, ktre czytaa, byy zgodne z rzeczywistoci, by moe ciekawie byoby

siedzie sobie pod sufitem i obserwowa jego min, gdy znajdzie j lec na stole z gow w

wielkiej kauy ciepej krwi.

Chocia tak te si nie robi. Zwaszcza nie majc dobrej broni. A s jeszcze przecie

dzieci. Wypia yk kawy, parzc sobie koniuszek jzyka, i wczya codzienne myli. Co jest

w programie na ten drugi dzie po caym zawodowym yciu?

Posprzta cay dom. Po prostu. Jutro zaczn si zjawia dzieci i wnuki, a we wtorek

wielki dzie. Dzie, ktry mia by Dniem przez due D, ale ktry dziwnym trafem, z winy

Roberta, zblad, zmieniajc si w jakie pompatyczne antywydarzenie. Wanie tak. Przez

ca jesie mwio si o stu, stu dwudziestu osobach waciwie jedynym ograniczeniem

bya liczba miejsc w restauracji Svea Matsalar, ale Karl-Erik rozmawia ju o tym z

Brundinem, wacicielem, i sto kilkanacie osb nie stanowio problemu.

Miao nie stanowi. Skandal z Robertem wydarzy si w sobot 12 listopada. Lokal by

od dawna zarezerwowany, nie byo jednak za pno, eby odwoa. Jakie siedemdziesit

zaprosze zostao ju wysanych, ze dwadziecia osb zdyo potwierdzi obecno, ale

kiedy ogoszono, e ze wzgldu na okolicznoci zdecydowano si jednak na mniejsze

przyjcie w gronie rodzinnym, wszyscy wykazali zrozumienie.

Cakowite zrozumienie. Program mia dwumilionow ogldalno, a ci, ktrzy nie

obejrzeli, dowiedzieli si nastpnego dnia z brukowcw.

ROBI SAM-SE-ROBI. Sowa z gazetowych nagwkw wypaliy si na matczynym

sercu Rosemarie niczym znak waciciela na parchatej wini. Wiedziaa, e ju nigdy, do

koca ycia, nie bdzie w stanie pomyle o Robercie, nie wspominajc tego okropnego

przezwiska. Przyrzeka sobie, e nigdy, przenigdy nie przeczyta ju Aftonbladet ani

Expressen, i przysigi tej jak dotd nie zamaa ani nawet nie bya bliska jej zamania.

A zatem mniejsze rodzinne spotkanie. W szkole podobnie. Ta sama dyskretna zasona

miosierdzia zostaa spuszczona i tutaj. Kiedy pastwo Hermanssonowie, po przepracowaniu

cznie szedziesiciu szeciu lat, w tym samym momencie zeszli z krwawej areny

pedagogiki jak to jaki tgi umys, ale nie Flskbergson, kiedy okreli podzikowania

ograniczyy si do przeduonego zebrania z tortem, rzeczonej liczby czerwonych r oraz

kutego miedzianego serwisu do glggu; Rosemarie po otwarciu paczki wystarczyo jedno

spojrzenie, by zacza si zastanawia, czy to nie ofermom z klasy Elonssona kazano natuc

tego na zajciach technicznych, groc ocen niedostateczn. Elonsson, w przeciwiestwie do

Flskbergsona, mia rozwinite poczucie ironii.

Szedziesit pi plus czterdzieci. Wynik drugiego wielkiego grudniowego

dodawania wynosi sto pi. Rosemarie wiedziaa, e Karla-Erika zmartwio troch, i nie

wysza rwna setka, ale z faktami si nie dyskutuje. Karl-Erik w ogle nigdy nie dyskutowa

z faktami. Nie wstajc z krzesa, kilka razy niepewnie rozprostowaa plecy i pomylaa o tej

nocy sprzed czterdziestu lat, kiedy udao jej si dwa razy powstrzyma skurcze, a mina

dwunasta. Kiepsko skrywanej radoci Karla-Erika nie sposb byo nie zauway, i dobrze.

Pierworodna crka wypchna si z macicy na wiat w jego dwudzieste pite urodziny.

Midzy Ebb a Karlem-Erikiem zawsze bya niezwykle silna wi; Rosemarie zdawaa sobie

spraw, e zawizaa si ju wwczas w szpitalu w rebro cztery minuty po pnocy 20

grudnia 1965 roku. Poona nazywaa si Geraldine Tulpin tego imienia rwnie nie dawao

si atwo zapomnie.

wita Boego Narodzenia w ich rodzinie zawsze miay w sobie pewn obud.

Rosemarie nigdy tego nie powiedziaa, nie uya tego sowa, ale wanie o obud chodzio.

Normalni ludzie, chrzecijanie i niechrzecijanie, uwaali 24 grudnia za wysp na morzu

zimowych ciemnoci, ale w rodzinie Wunderlichw-Hermanssonw 20 grudnia by co

najmniej rwnie wany. Dzie urodzin Karla-Erika i Ebby Nastpny by najkrtszym dniem

w roku, jdrem ciemnoci, a Karlowi-Erikowi w jaki szczeglny sposb udao si bez

nacigania faktw, cho niewiele brakowao dokona jednodniowego przesunicia, tak e

osignito swoiste trio. Jego urodziny, urodziny Ebby i powrt wiata na ziemi.

Ebba zawsze bya pupilk ojca i jego oczkiem w gowie; z ni od pocztku wiza i

nadal wie najwiksze nadzieje. Nawet nie stara si tego ukry.

Niektre dzieci maj wicej karatw od innych, tak ju jest w genetycznym tyglu

biologii. Czy si to komu podoba, czy nie oznajmi ktrego razu, kiedy wyjtkowo wla w

siebie o jeden kieliszek koniaku za duo.

I jak dotd pomylaa Rosemarie z gorycz, nalewajc drug filiank kawy,

sprawdzony fundament niezbyt wytsknionego porannego rozbudzenia wszystko wskazuje

na to, e postawi na waciwego konia.

Ebba bya opok. Robert zawsze czarn owc, a teraz ju w ogle szkoda sw.

Moliwe, e byo to mniej zaskakujce, ni sami chcieli przyzna. A Kristina? Tak, o

Kristinie mona byo powiedzie, e jest jaka jest; ostatnimi laty, po urodzeniu dziecka,

troch si ustatkowaa, wypyna na spokojniejsze wody, ale Karl-Erik uparcie twierdzi, e

nie ma co si cieszy na zapas. Jeszcze na to za wczenie, o wiele za wczenie.

Czy ty w ogle kiedykolwiek cieszye si na zapas, mj drewniany ksi? mylaa

Rosemarie za kadym razem, gdy to mwi, i tego ciemnego poranka w kuchni znw jej to

przyszo do gowy.

W tym wanie momencie do kuchni wszed Karl-Erik.

Dzie dobry powiedzia. Dziwne. Mimo wszystko spaem jak dziecko.

Ty chyba panikujesz odpara.

Co takiego? zapyta Karl-Erik, nastawiajc czajnik. Gdzie jest moja nowa

herbata?

Druga pka. Sprzeda domu i przeprowadzka do tej tam urbanizacji. To takie... no,

panikarskie. Tak jak mwi. Nie, na lewo.

Pobrzkiwa kubkami i puszkami.

Ur-ba-ni-za-cin wymwi z nienagannym hiszpaskim akcentem. Wiem, e

teraz nie jeste do koca przekonana, ale pewnego dnia mi podzikujesz.

Wtpi odpowiedziaa Rosemarie Wunderlich Hermansson. Z caych si w to

wtpi. Powiniene wyci wosy z nosa.

Rosemarie powiedzia Karl-Erik, wypinajc pier. Tutaj nie mog ju spojrze

ludziom w oczy. Mczyzna powinien chodzi wyprostowany i nosi gow wysoko.

Trzeba te umie si ugi odpara. To mija. Ludzie zapominaj, a rzeczy

zyskuj waciwe propor...

Przerwa jej, trzasnwszy o blat puszk swojej nowej herbaty.

Myl, e ju t spraw przedyskutowalimy. Lundgren obieca, e w rod

podpiszemy papiery. Dosy ju mam tego miasta. Koniec. Tylko gnuno i tchrzostwo nas

tutaj trzymaj.

Mieszkalimy tu trzydzieci osiem lat.

I wystarczy. Ju wypia dwie kawy? Nie zapominaj, e ci ostrzegaem.

Ale eby przenosi si do miejsca, ktre nie ma nawet nazwy.. powiedziaa.

Mogoby si chocia jako nazywa.

Bdzie, jak tylko hiszpaskie wadze si zdecyduj. Co ci si nie podoba w nazwie

Estepona?

Do Estepony jest siedem kilometrw. Do morza cztery.

Nie odpowiedzia. Zala wrztkiem swoj zdrow zielon herbat i wyj z chlebaka

pieczywo ze sonecznikiem. Westchna. O jej niadaniowych przyzwyczajeniach rozmawiali

dwadziecia pi lat. O sprzeday domu i przeprowadzce do Hiszpanii dwadziecia pi dni.

Cho rozmowa to nie jest dobre sowo, pomylaa. Karl-Erik podj decyzj, po czym

wykorzysta swoj dobrze naoliwion demokratyczn machin do przecignicia jej na swoj

stron. Zawsze tak to wygldao. Nigdy si nie poddawa. Kiedy chodzio o co wanego,

mg mwi, mwi i mwi, a w kocu kapitulowaa z czystego znudzenia i zmczenia.

Jak nic stosowa obstrukcj parlamentarn. Tak byo z zakupem samochodu. Z piekielnie

drogimi regaami w biblioteczce jak lubi nazywa ich wspln pracowni, w ktrej spdza

czterdzieci godzin tygodniowo, ona cztery. Z wakacyjnymi wyjazdami na Islandi, Biaoru i

do Zagbia Ruhry; w kocu byo si kierownikiem Zakadu Geografii i Socjologii.

Zaliczk za ten dom midzy Estepon a Fuengirol te wpaci, nie pytajc jej o

zdanie. Z Lindgrenem z banku rozpocz negocjacje w sprawie sprzeday willi, nie

wszczynajc nawet domowego procesu demokratycznego. Temu nie by w stanie zaprzeczy.

I nie zaprzeczy.

Cho tak na dobr spraw, moe powinna by mu wdziczna. Rwnie dobrze mogo to

by Lahti albo Wuppertal. Przeyam z tym czowiekiem cae dorose ycie, pomylaa nagle.

Sdziam, e co midzy nami w kocu dojrzeje, ale tak si nie stao. To byo zgnie ju na

pocztku, a z kadym rokiem gnije tylko bardziej.

I dlaczego jest tak skrajnie podporzdkowana, e musi jego wini za swoje

zmarnowane ycie? Oznaka kompletnej saboci, czy nie?

O czym tak mylisz? zapyta.

O niczym odpara.

Za p roku o tym zapomnimy powiedzia.

O czym zapomnimy? O yciu? O dzieciach?

Nie gadaj bzdur. Wiesz, o czym mwi.

Nie, nie wiem. A w ogle, to czy nie byoby lepiej, gdyby Ebba i Leif zamieszkali w

hotelu? To w kocu czwrka dorosych, ciasno bdzie.

Przeszy j wzrokiem, jakby bya uczennic, ktra trzeci lekcj z rzdu nie oddaa

pracy, ona za wiedziaa, e zaproponowaa to tylko po to, by go zirytowa. Oczywicie miaa

racj, e Ebba, Leif i dwch nastoletnich chopakw zajm wicej miejsca, ni jest w domu,

ale Ebba bya Ebb i Karl-Erik prdzej sprzedaby swj ostatni krawat, ni ulokowa

ulubienic w innym miejscu ni ten dom i pokj, w ktrym dorastaa. Zwaszcza e by to

ostatni raz, naprawd ostatni.

Poczua ucisk w gardle i wlaa w siebie na wp wystyg kaw. A Robert? Tak,

biedny Robert musi si oczywicie schowa przed oczami wiata, najlepiej jak potrafi; nie

mona mu pozwoli obija si po hotelu, gdzie kady mgby si na niego gapi i z niego

szydzi. Robi Sam-Se-Robi z Fucking Island. Podczas ich ostatniej rozmowy, ubiegego

wieczoru, brzmia tak, jakby si mia zaraz rozpaka.

Tak wic hotel przypad Kristinie, Jakobowi i maemu Kelvinowi. Jak mona nazwa

dziecko Kelvin?

Zero absolutne owieci Karl-Erik wieo upieczonych rodzicw, ale to nie

pomogo.

Nawiasem mwic, Rosemarie bya w zasadzie pewna, e hotel traktowali jak

wygran na loterii; nastrj, w jaki wprawiaa j Kristina po tym, jak dorosa i wyprowadzia

si z domu, by mieszanin poczucia winy, niszoci i niespenienia. Przez krtk, ale

wyran chwil miaa w gowie myl, e jedynym z jej trojga dzieci, o ktre si troszczy i

ktremu wspczuje, jest Robert. Czy dlatego, e to syn? To a takie proste?

Chocia, prdzej czy pniej, z Kristin nastpi przeom; to znaczy, jeli chodzi o ni,

nie o Karla-Erika. To zawsze on by gwnym obiektem nieprzejednanoci tej dziewczyny.

Jest takie sowo? Nieprzejednano? Byo tak ju od pierwszego dnia jej dojrzewania, ale

pedagogiczny db sta twardo i nie ugi si pod ciarem niezliczonych sprzeczek, ktni i

dyskusji udowodni, e posiada cechy tej zacnej roliny. Stj tam, gdzie stoisz, nie zginaj

si ani o cal. Jestem dla niego niesprawiedliwa, pomylaa. Ale tak mi cholernie smutno, e z

tego wszystkiego chce mi si rzyga.

Wskazwka zegara zbliaa si do sidmej, do czasu radiowych wiadomoci, a Karl-

Erik wytacza cikie i niemoliwe do odparcia argumenty na to, e Ebba ma by ugoszczona

w domu. Rosemarie przyszo na myl, e tak naprawd chciaaby podej do niego,

wycign mu jzyk z ust i go uci.

Jego dziaalno pedagogiczna bya wszak zakoczona, wic moe to dobry moment.

I zaraz potem pojawia si ta automatyczna myl, e znw jest niesprawiedliwa.

Okej, okej powiedziaa. Niewane.

Czyli tak odpar. No to si zgadzamy. W stosunku do Roberta sprbujemy si

zachowywa tak jak zwykle. Nie chc, ebymy o tym wspominali. Porozmawiam z nim w

cztery oczy i tyle. Powiedzia, e o ktrej bdzie?

Pod wieczr. Przyjedzie autem. Nie powiedzia dokadnie.

Karl-Erik skin w zamyleniu gow, rozdziawi usta i wpakowa w nie czubat yk

naturalnego jogurtu z musli, nietknitego ludzk rk i wzbogaconego o trzydzieci dwa

korzystne dla zdrowia mineray plus selen.

Odkurzya na pitrze. Karl-Erik, w odruchu domowej solidarnoci, wzi list zakupw,

samochd i pojecha za miasto do liczcego rok centrum handlowego Coop w Billundsberg,

aby tam naby piset kilo urodzinowych artykuw pierwszej potrzeby oraz choink. Kiedy

Rosemarie tarabania si z wiekowym i ju przestarzaym voltanem kupionym na

przedwioniu 1983 roku w sklepie elektrycznym braci Erikssonw, Wszystko dla Domu, i

najwidoczniej niezniszczalnym zastanawiaa si, ile wanych decyzji podja w cigu

swojego szedziesiciotrzyletniego ycia.

e wysza za Karla-Erika Belferdba? Raczej nie. Spotykali si ju w czasach liceum

Karolinska (ona skromna uczennica pierwszej klasy, on w garniturze, elegancki i

porzdny chopak z klasy trzeciej) i skruszy jej opr, tak jak kruszy przez reszt ich

wsplnego ycia. Kiedy si jej owiadczy, jej pocztkowe nie zmiko do postaci By

moe, tylko powinnimy to przeoy do czasu skoczenia szkoy, a to z kolei do

ostatecznego No dobrze, ale najpierw musimy mie, gdzie mieszka. Pobrali si w roku

1963, w czerwcu 1965 ukoczya ekonomik gospodarstwa domowego, specjalizacj

wkiennicz, a p roku pniej na wiat przysza Ebba. To take nie bya jej decyzja.

Nauczycielk prac rcznych rwnie zostaa dlatego, e jej najlepsza (i jedyna)

koleanka z liceum, Bodil Rnn, ju ni bya. Szko skoczyy w tym samym czasie i Bodil

dostaa sta prac w Boden, w szkole oddalonej o niecae piset metrw od domu jej

chopaka Sunego, gdzie chyba do tej pory mieszkaj. Pisay do siebie i przez pitnacie lat

byy w kontakcie, ale ostatnia kartka witeczna od niej bya sprzed siedmiu czy omiu lat.

Jak dotd, zero wanych decyzji, pomylaa i przecigna voltana-potwora przez

przedpokj, eby zacz odkurza pokoje gocinne. Albo te dawne pokoje dziecice, czy jak

by je teraz nazwa. Pokj Ebby, pokj Roberta i ciasna nora Kristiny nie wiksza od schowka

ale te nigdy nie planowali wicej ni dwoje dzieci, zwaszcza e przy tylko dwch

podejciach udao im si mie po jednym kadej pci. A jednak stao si, jak si stao. ycie

pyno nie zawsze wedug planu: Kristina urodzia si w 1974 roku. Dziesi miesicy

wczeniej Rosemarie, za rad ginekologa, odstawia tabletki antykoncepcyjne i cho

katastrofalna podr z Flskbergsonami do Grecji nie zaowocowaa przyjemnymi

wspomnieniami, zakoczya si nieplanowan crk. Karl-Erik zapomnia kupi

prezerwatywy i nie zdy wycign w por. Shit kappens na tym najlepszym ze wiatw,

jak i na kadym innym. W c to za jzyk ubray si jej myli w ten zimny i mokry

grudniowy poranek? God knows, holy cow tak czy siak, byo jako inaczej ni zwykle.

Lepiej zaj si czym neutralnym. Jak to dzi mamy pogod? Tu na zachodnim kracu nie

uwiadczy czowiek na razie ani centymetra niegu; kiedy wyjrzaa przez okno, wydao si

jej, e nawet wiato dnia skapitulowao. Niebo przypominao owsiank.

Dopiero kiedy zwina dugi dywan w przedpokoju, zdja nasadk i zacza odkurza

parkiet, udao jej si przypomnie sobie rozstrzygajc decyzj. Tak, u licha.

Nazywa si Gran, nie nosi skarpetek do sandaw i w semestrze zimowym zastpowa

pedagoga szkolnego. To by jej trzeci rok w szkole, pi lat po Kristinie, i nie miecio jej si

w gowie, e trzydziestoszecioletnia kobieta z trjk dzieci naprawd jest kim, kogo ten

brodaty czaru potrzebuje, dlatego te odpowiedziaa nie. I najprawdopodobniej wanie to

nie byo najwaniejsz decyzj jej ycia. Odprawienie z kwitkiem wieo rozwiedzionego,

barczystego, napalonego pedagoga; stao si to podczas rejsu na subow konferencj w

Finlandii: Belferdb po raz trzeci w yciu zachorowa (jeli nie liczy przepukliny, z ktr si

urodzi), a pedagog p nocy spdzi w jej kabinie. Klei si do niej, zaklina i baga.

Zaprasza na wolny od ca vargtass. Nic z tego. Zaprasza na wolny od ca likier z moroszek.

Nic z tego.

Zastanawiaa si, co si z nim teraz dzieje; mia opalone na brzowo palce u ng z

interesujcymi kpkami wosw, i by szans na odmian ycia, szans, ktr wypucia z

rk. Moe i dobrze; jeden jedyny mczyzna utorowa sobie drog do jej teraz ju na zawsze

wyschnitego i zamknitego ona ale nic to, z tego, co wiedziaa, ptaszek Karla-Erika take

nigdy nie zbdzi przez te czterdzieci dwa lata. Zanim si pobrali, wyzna, e w drugiej

klasie, podczas zwyczajowej caonocnej zabawy przed witem ucji, przygrucha sobie

dziewczyn, ktra miaa na imi Katarina, ale nie bya w jego typie, co stao si wyranie

widoczne jako w poowie lat osiemdziesitych, kiedy to zaznaa krtkotrwaej popularnoci,

po tym jak wzia zakadnikw w czasie napadu na bank w Sffle. Dlaczego napada na bank

akurat w Sffle?

Tak czy inaczej, suma wanych decyzji zamkna si w przykrej liczbie jeden.

Rosemarie uznaa, e dosy ju odkurzania, i zacza si zastanawia, czy na dobr spraw

byaby uzasadniona optymistyczna myl, e miaa do siy na numer dwa. Wiedziaa, e dom

zapisany by na ich oboje. Bez jej podpisu na dokumentach rodowa transakcja speznie na

niczym. Zainteresowana kupnem para, Singlvowie, mieszkali obecnie w Rimminge; nie

wiedziaa o nich nic ponad to, e on jest elektrykiem i e maj trjk dzieci.

Natomiast z tym, e zostao ju wpacone sto tysicy koron bezzwrotnej zaliczki za

trzypokojowy dom w Hiszpanii, nie moga nic zrobi. Wybrzee Sklerotykw, czy nie tak to

si nazywao? Przez bolesn sekund oczyma wyobrani zobaczya nowy nagwek: ROBI

SAM-SE-ROBI WYSYA RODZICW NA WYBRZEE SKLEROTYKW Gdybym

tylko nie bya taka zrezygnowana, pomylaa i po raz kolejny wczya ekspres do kawy.

Gdyby wszystko nie wydawao si tak strasznie pozbawione sensu. Skd mam bra si?

Ostatnie dni i mier nauczycielki prac rcznych, pomylaa chwil pniej, opadajc

na krzeso z trzeci tego dnia filiank kawy. Cakiem chwytliwy tytu ksiki czy sztuki

teatralnej, o ile moga oceni, ale samemu stanowi jej tre to chyba nic, z czego mona by

dumnym.

Uch rozleg si protest jakiego zwoju mzgowego, ktry wci jeszcze

funkcjonowa tyloma czarnymi mylami doprawdy zazwyczaj si nie otaczam. Czy to

moliwe, ebym wczoraj dostaa maego wylewu? Gdybym chocia palia, mogabym

przynajmniej pozwoli sobie na dymka. No nie, co si dzisiaj dzieje z moimi mylami?

zastanawiaa si Rosemarie Wunderlich Hermansson.

Bya najwyej dziesita. Nadal pozostawao wicej ni dwanacie godzin do snu, a

jutro dzieci i wnuki zaczn napywa jak... no wanie, jak co? Jak onierze przymusowo

zmobilizowani na odwoan wojn?

ycie, gdzie podzia si twj pazur?

2

Kristoffer Grundt lea w ku i zmaga si z osobliwym pragnieniem. Chcia przeskoczy

cztery najblisze dni swojego ycia.

Moe dla innych takie pragnienie nie byo szczeglnie osobliwe, nie wiedzia, ale jemu

zdarzyo si to pierwszy raz. Mia czternacie lat przyszo mu do gowy, e moe jest to

oznaka dorastania. To, e czowiekowi trudno wytrzyma.

Pewnie e ba si rnych rzeczy. Klaswki z matmy. Lekcji WF-u na basenie.

Znalezienia si w niepilnowanym zaktku szkoy jedynie w towarzystwie Oscara

Sommerlatha i Kennyego Lythna z 9C.

Ale przede wszystkim tego, co wytrzyma najtrudniej: spojrzenia matki, gdy

przeszywaa go wzrokiem, ukazujc, z jak marnej ulepiony jest gliny.

Nie z tej samej co Henrik. Co to, to nie z Kristofferem co poszo nie tak. Mieli te

same geny, tych samych rodzicw, te same wspaniae warunki; nie, bd nie tkwi ani w

genach, ani w rodowisku chodzio jedynie o ten maleki szczeg, jakim by on sam.

Kristoffer Tobias Grundt i jego krgosup. Nie, le, Kristoffer Tobias Grundt i jego brak

krgosupa. Dziura, ktr mia w duszy tam, gdzie zwykli ludzie maj charakter.

Tak wanie byo. Tak le miay si sprawy, gdy im si bliej przyjrze.

Ale eby przeskakiwa cztery dni? Z premedytacj skraca sobie ycie o

dziewidziesit sze godzin? Czy nie jest to kpina z samej... idei ycia?

Byo wp do dziesitej. Niedziela. Gdyby zamiast tego by czwartek rano, 22 grudnia,

dwa dni do Wigilii... Obieca sobie, e jeli w ogle dotrwa do tego czasu, zatrzyma si i

wyle w przeszo podzikowanie. Signie mylami wstecz i przypomni sobie, e czas,

cokolwiek by si o nim sdzio, mimo wszystko pynie.

Kopot w tym, e czsto pynie tak strasznie niemrawo i nigdy niczego nie

przeskakuje.

Nie przeskoczy nieznonej podry samochodem do Kymlinge.

Nie przeskoczy babci, dziadka i reszty beznadziejnych krewnych.

Nie przeskoczy uroczystoci z okazji sto pitej rocznicy i rwnie nieznonej jazdy z

powrotem do domu.

I, pomyla Kristoffer, zamykajc oczy, przede wszystkim nie przeskoczy rozmowy z

matk.

Rozumiem rzeka wczoraj wieczorem z gbi pogronej w mroku sofy w duym

pokoju, gdy ju myla, e udao mu si niepostrzeenie dosta do rodka. Rozumiem, e

wedug ciebie to odpowiednia pora, eby wraca do domu? Jest druga. Chod tu i chuchnij.

Podszed i dmuchn jej w twarz wskim strumieniem powietrza. W ciemnoci nie

widzia jej oczu, a nie skomentowaa od razu. Ale nie udzi si.

Jutro przed poudniem powiedziaa. Spodziewam si wyjanie. Jestem

zmczona, Kristoffer.

Westchn. Obrci si w ku i zacz myle o Lindzie Granberg.

To przez Lind Granberg wypi wczoraj wieczorem sze piw i kieliszek czerwonego

wina oraz wypali dziesi papierosw. To przez Lind w ogle zdecydowa si pj na t

tak zwan imprez u Jensa & Mnsa. Jens &. Mns byli bliniakami, chodzili do rwnolegej

smej klasy i mieli rodzicw niepoczuwajcych si do odpowiedzialnoci. Ktrzy na przykad

szli na wasn imprez w miecie i obiecywali, e nie wrc przed trzeci. Ktrzy wprawdzie

nie kupowali im alkoholu, ale w piwnicy mieli do pokany i do niekontrolowany zapas.

Bya mowa o omiu osobach, ale Kristoffer doliczy si co najmniej pitnastu. Ludzie

wchodzili i wychodzili. Swoje cztery piwa oprni w nieca godzin; Erik mwi, e idzie

lepiej, jeli od pocztku porzdnie dawa w palnik podziaao cakiem niele. Wygldao na

to, e Linda nie pozostaje w tyle; odway si wcisn koo niej na kanap i rozmawia z ni

w sposb, na jaki nigdy wczeniej si nie zdoby. miaa si z niego i z nim, a tu przed

jedenast wzia go za rk i powiedziaa, e go lubi. P godziny i jedno piwo na gow

pniej zaczli si caowa to by jego pierwszy raz. Smakowaa cudownie: piwem,

chipsami, wieym tytoniem i czym jeszcze, mikkim, ciepym i dobrym, po prostu sob.

Sam... jak to si nazywao?... esencj... Lindy Granberg. Kiedy teraz, dziesi godzin

pniej, lea w ku, przesuwajc jzykiem po podniebieniu, wci znajdowa resztki tego

smaku.

Byo to jednak szybko rozpywajce si i przykre wspomnienie. Przede wszystkim

przykre. Po caowaniu wcinali pizz rkami prosto z pudeek, jeden z bliniakw rozda

wszystkim kwane wino z kartonu w plastikowych kubeczkach i Lindzie zrobio si

niedobrze. Wstaa, zataczajc si troch, i powiedziaa, e zaraz wrci. Chwiejnym krokiem

udaa si tam, gdzie powinna by toaleta, a p godziny pniej znalaz j zupenie gdzie

indziej, pic w ramionach Krillego Lundina z 9B. Wyebra od Erika jedno piwo, wypali

jeszcze trzy papierosy i poszed do domu. Kiedy si gbiej nad tym zastanowi, nie tylko

najblisze cztery dni chciaby wymaza; chtnie pozbyby si te wczorajszego dnia.

Linda Granberg, fuck you, pomyla, ale byy to tylko puste sowa, a dokadnie rzecz

biorc, wanie to chcia przecie z ni zrobi. Mwic szczerze. Dobrze wiedzia, e gdyby

tylko troch lepiej rozegra swoj parti, to on, a nie Hokej-Krille Lundin leaby tam i j

obejmowa. ycie jest czasem tak cholernie przypadkowe, ale wiadomo, e pitnastoletni

hokeista z ligi juniorw ma tysic razy wiksze szanse ni... no wanie, kto? Cieple kluchy?

Megafrajer? Zero, nerd, wielkie nic? Do wyboru, do koloru.

Wzdrygn si, gdy zobaczy, e w drzwiach stoi matka.

Jedziemy teraz na mae zakupy. Wsta moe i zjedz niadanie, porozmawiam z tob

po powrocie.

Jasne powiedzia.

Miao to zabrzmie dziarsko i yczliwie, ale dwik, jaki doby si z garda,

przypomina bardziej pisk malutkiego zwierztka, ktre stano na drodze kosiarki do trawy.

Ustalmy moe najpierw, kogo ma ta rozmowa dotyczy.

Mnie odpowiedzia Kristoffer, prbujc odpowiedzie na stalowe spojrzenie matki

swoim wasnym, zielonkawym. Nie za bardzo si to udao.

Tak, Kristoffer, ciebie odpara powoli, skadajc rce przed sob na stole.

Byli sami. Godzina wp do dwunastej. Tata znw poszed co zaatwi. Henrik wrci

wczoraj pnym wieczorem, po pierwszym wyczerpujcym semestrze na uniwersytecie w

Uppsali. Jedne i drugie drzwi byy zamknite, buczaa zmywarka.

Sucham.

Mielimy umow odpar. Ja j zamaem.

Ach tak?

Miaem by w domu o dwunastej. Przyszedem o drugiej.

Dziesi po.

Dziesi po drugiej.

Pochylia si troch w jego stron. Gdyby tak mnie przytulia, pomyla. Ju teraz.

Wiedzia jednak, e to nie nastpi, dopki wszystko nie bdzie wyjanione. A nie wszystko

byo wyjanione. I jeszcze dugo nie bdzie.

Nie lubi zadawa pyta, Kristoffer. Chcesz powiedzie co wicej?

Wzi gboki oddech.

Skamaem. Ju wczeniej.

Nie rozumiem.

Wczeniej. Wcale nie miaem zamiaru i do Jonasa.

Zaznaczya zdziwienie, o dwa milimetry unoszc brew. Nic jednak nie powiedziaa.

Mwiem, e mamy z Jonasem oglda u niego film, ale kamaem.

Tak?

Byem u bliniakw.

Jakich bliniakw?

Dlaczego cay czas przerywasz pytaniami, skoro nie chcesz ich zadawa? pomyla.

Mnsa i Jensa Petterssonw.

Rozumiem. I dlaczego musiae skama?

Jakbym powiedzia, to bycie mnie nie pucili.

Dlaczego mielibymy ci nie puci?

Dlatego, e to nie... to nie jest dobre miejsce na sobotni wieczr.

Dlaczego niedobrze jest chodzi do braci Petterssonw w sobot wieczorem?

Oni pij... pilimy. Byo dziesi, pitnacie osb, pilimy piwo i palilimy. Nie

wiem, dlaczego tam poszedem, to byo beznadziejne.

Kiwna gow, widzia, e sprawi jej du przykro.

Nie bardzo rozumiem. To po co poszede? Jaki powd musiae mie.

Nie wiem.

Nie wiesz, dlaczego co robisz, Kristoffer? To powana sprawa.

Wygldaa teraz na zmartwion, autentycznie zmartwion. No przytul mnie, do kurwy

ndzy, pomyla. I tak nigdy nie speni twoich oczekiwa. Przytul mnie i olejmy spraw.

Chciaem tylko sprbowa... tak mi si wydaje.

Czego sprbowa?

Jak to jest.

Co?

Pi i pali, do kurwy ndzy! Skocz ju, nie widzisz, e nie mog...

Pacz i zrezygnowanie wezbray w nim gwatowniej i szybciej, ni si spodziewa; w

pewnym sensie by z tego zadowolony. Przyjemnie byo mc si podda. Skuli si nad

stoem z twarz wtulon w rkaw i paka. Ona si jednak nie poruszya i nic nie powiedziaa.

Po minucie czy dwch uspokoi si, wsta i poszed urwa znad zlewu jakie p metra

papierowego rcznika. Wydmucha nos i wrci do stou.

Siedzieli jeszcze przez chwil w ciszy i pomau dotaro do niego, e naprawd nie

zamierza go przytuli.

Kristoffer, chc, eby opowiedzia to samo tacie powiedziaa. I chciaabym

wiedzie, czy zamierzasz dalej nas okamywa, czy jednak moemy na tobie polega. Moe

od teraz wolisz przebywa wicej w towarzystwie braci Petterssonw? Jestemy twoj

rodzin, tata, ja i Henrik, ale jeeli wolaby...

Nie, ja... chcia przerwa, ale to ona przerwaa jemu.

Nie teraz powiedziaa. Wejcie na drog prawdy lub kamstwa to wana decyzja.

Najlepiej zastanw si nad tym przez kilka dni.

Wstaa i zostawia go samego.

Nie, pomyla, nie dotkna mnie ani razu. Nawet nie pogadzia po plecach.

Zaczo nagle w nim wzbiera jakie osupienie, rwnie nowe, co paraliujce.

Poczeka chwil, po czym wybieg z kuchni i wbieg po schodach do swojego pokoju.

Usysza, e po drugiej stronie cienkiej ciany obudzi si Henrik; rzuci si na ko i zacz

bezgonie modli si o to, eby starszy brat zdecydowa si wzi prysznic, zanim przyjdzie

si z nim przywita.

Wymieniliby mnie, gdyby mogli, pomyla Kristoffer Grundt. Tak, dawno ju

wymieniliby mnie na kogo innego.

***

Leif Grundt przytuli syna troch jakby od niechcenia. Po krtkiej rozmowie, ktr z nim

odby, zanim siedli do kolacji, po raz kolejny doszed do wniosku, e on i jego ona dosy si

od siebie rni.

Delikatnie mwic. Ebba to znakomito i zagadka, tak j definiowa, a do tego

zagadka, na rozwizanie ktrej ju dawno straci nadziej. Bezpowrotnie. W przypadku

alkoholowo-tytoniowego debiutu Kristoffera jeeli naprawd mona tu mwi o debiucie,

jak uparcie i wytrwale utrzymywa dla ony liczyo si kamstwo. Wprowadzenie w bd,

rozmylne zamanie umowy. Jeli chodzi o Leifa, mia dokadnie odwrotne zdanie. Jeli

chopak chcia pi i pali, to, na miy Bg, nie mg chyba powiedzie tego wczeniej

rodzicom? Mona si dorobi marskoci wtroby od alkoholu i raka puc od papierosw, ale

nikt chyba jeszcze nie umar od maego kamstwa?

Lepszy trzewy kamca ni prawdomwny alkoholik, pomyla Leif Grundt. Gdyby

mia wybiera przyszo swoim dzieciom. Wiedzia jednak, e nigdy nie bdzie mu to dane.

Temu, e jego stosunek do kamstwa jako takiego by cokolwiek wtpliwy, nie sposb

zaprzeczy. Troch wyolbrzymiajc, czego take nie zamierza robi, zwaszcza przy onie,

mona by stwierdzi, e cae istnienie rodziny Grundtw opiera si na kamstwie. O tak,

wanie powanej i wspaniaej mistyfikacji chopcy w ogle zawdziczaj przyjcie na wiat.

Gdyby Leif Grundt trzyma si prawdy, nigdy nie dobraby si ich matce do majtek.

Ale do rzeczy. Myl, e Ebba Hermansson pozwoli pracownikowi dziau misnego w

spdzielni Konsum odebra sobie drogocenne dziewictwo, bya rwnie nieprawdopodobna

jak to, e... e jego jkajcy si przyrodni brat Henry oeni si z Pamel Anderson. Leif to

wiedzia, Ebba te. Rwnie dobrze wiedzia, e ona do tego psychologicznego faktu si nie

przyzna, nawet gdyby j postawi przed plutonem egzekucyjnym. Kiedy wiosn 1985 roku na

balu studenckim w Uppsali (wszed dziki sfaszowanej legitymacji) zdecydowa si wystpi

jako student prawa Leif von Grundt, ta wanie nobilitujca tosamo, nie za jego na wskro

prozaiczna fujarka z Konsumu koo drugiej w nocy na stancji u Ebby zaatwia mu wstp na

jej dziewicze mokrada. O tak.

Kamae stwierdzia dwa miesice pniej, kiedy wynikej z tego ciy nie sposb

ju byo duej kwestionowa.

Tak przyzna si. Chciaem ci mie, a to by jedyny sposb, eby ci zdoby.

Jeste niesprawiedliwy odpara. Doceniabym twoj szczero.

Bardzo moliwe powiedzia. Ale nie na twoim docenieniu mi zaleao.

I tak bym ci si oddaa.

Wtpi odpar Leif Grundt. Naprawd bardzo wtpi. Co chcesz zrobi?

Zrobi? zapytaa Ebba Hermansson. Zamierzam wyj za ciebie i urodzi

dziecko, rzecz jasna.

I na tym stano.

Kosztowao j to rok przerwy w studiach medycznych, nie wicej. Maksymalne

wykorzystanie urlopu ojcowskiego byo niemale obowizkiem, jeli pracowao si w

Konsumie w poowie lat osiemdziesitych. A kiedy pi lat pniej na wiat przyszed

Kristoffer, by to jak najbardziej zaplanowany krok przed zbliajc si dwuletni praktyk

lekarsk Ebby. Jak na zawoanie, pojawia si te wyczekiwana koniunkcja: szpital w

Sundsvall i jakby stworzona z myl o nim posada kierownika Konsumu przy Ymergatan w

tym samym miecie. Pomau udao si rwnie zaatwi specjalizacj a na to, e rne

sprawy naprawd mona poczy, Ebba Hermansson Grundt bya ywym dowodem, kiedy

jako trzydziestoomioletnia matka dwjki dzieci obja w rzeczonym szpitalu posad

ordynatora oddziau chirurgii naczyniowej. Swego diabe nie ruszy, za dwa dni skoczy

czterdziestk.

Tak myla Leif Grundt, umiechajc si krzywo w duchu. Szczero kontra kamstwo

to bardziej skomplikowana sprawa, ni si ludziom na og wydaje t prawd gboko w

sobie pielgnowa. W swego rodzaju magazynie mdroci yciowej, mona by tak rzec, do

ktrego wprawdzie co jaki czas zaglda, lecz coraz rzadziej zaprasza tam on. Bo, co tu

gada, nie byo powodu.

Chocia z drugiej strony, gwniarz zacz pi i pali jasne, e naley mu si nagana.

Powinien si wstydzi, czu naprawd le i tyle.

Zadowolony z tego prostego wniosku Leif Grundt usiad do stou razem z synami i

on. By niedzielny wieczr, na wiecie na dobr spraw yo si dobrze. Jutro podr do

Kymlinge i trzy dni istnego pieka, wiedzia o tym, ale jutro to jutro i nie warto teraz myle o

przyszych udrkach.

3

Ju przy pierwszym, troch krpujcym spotkaniu tydzie po skandalu Robert Hermansson

wyzna swojemu terapeucie, e ma myli samobjcze.

Bya to jednak odpowied na bezporednie pytanie; czu, e ten niemiay szczurowaty

mczyzna w przyciemnianych okularach chce, by tak powiedzia. Oczekiwano od niego

myli samobjczych, powiedzia wic, e tak, oczywicie, po tym, co si stao, myla o tym

wielokrotnie.

Take przed samym sob przyznawa, e byoby to cakiem logiczne zakoczenie

caego tego szajsu, e wspaniale byoby nie przewraca si ju z boku na bok kadej nocy,

przypominajc sobie swoje aosne, zmarnowane ycie. Wspaniale byoby nie budzi si

wicej przed poudniem, spoconym ze strachu przed kolejnym dniem bez znaczenia.

A pogard dla samego siebie mc wreszcie kopn w dup, myla. Zrobi krok nad

przepaci i znikn. Nikt, ani jedna osoba nie miaaby wraenia, e jest w tym cokolwiek

dziwnego, gdyby Robert Hermansson odebra sobie ycie.

Niemniej czu, e tak by si nie stao. Jak zwykle zabrakoby mu siy. Co zrobi z

yciem, ktre jeszcze mia przed sob nie wiedzia; pewnie chodzio o to, eby przetrzyma

najbliszy miesic, a potem wyjecha za granic. By na zwolnieniu do 26 grudnia, na

zastpstwie w gazecie mia pozosta do koca roku, a nie udzi si, e w styczniu bd go

chcieli zatrudni na duej.

Jakie pomniejsze wydawnictwo odezwao si z propozycj wydania jego wersji w

formie ksikowej, obiecywali zaliczk w wysokoci pidziesiciu tysicy koron i

profesjonalnego ghostwritera. Wyjani, e w adnym wypadku nie potrzebuje ghostwritera i

prosi o czas do namysu. Moe powinien skorzysta z propozycji? Czemu nie? Mgby wzi

pienidze, pojecha na Wyspy Kanaryjskie, do Tajlandii czy cholera wie gdzie. Nie, nie znw

Tajlandia. Ale wylegiwa si dwa miesice na leaku z rkopisem swojej starej powieci i w

kocu dopi j na ostatni guzik... Czowiek bez psa. Moe by to wzili? Moe tak naprawd

to gwniane wydawnictwo nie byo zainteresowane jego wersj wydarze na wyspie, a

samym jego nazwiskiem. Robi Sam-Se-Robi Hermansson.

A nawet jeli potem by odrzucili, to czy nie ucieczki wanie potrzebowa? Pracy w

skupieniu. Odosobnienia i dobrej pogody. Siedem lat mino, odkd ostatni raz przeglda

Czowieka bez psa, moe wanie takiej przerwy i takiej sytuacji byo mu trzeba, eby

doszlifowa tekst i wyda powie. W kocu. Cztery najwiksze krajowe wydawnictwa

dostay go do oceny, Bonniers w dwch turach; Robert mia okazj przeczyta opinie trzech

recenzentw i rozmawia z dwoma wydawcami. Zwaszcza czowiek z Albert Bonniers

Frlag zrobi mu nadziej. Niemal nachalnie prosi go, by przejrza te szeset pidziesit

stron, wyci przynajmniej sto pidziesit i da zna. W zasadzie byli chtni, by ksik

wyda, nie ulegao wtpliwoci.

Ale wtedy, we wrzeniu 1999 roku, kiedy Seikka wyjawia swoje zamiary, nie by w

stanie. Nie potrafi si i ponownie duba w metaforach. Kto by potrafi? Mia na koncie

dwa tomy wierszy. Kamienne drzewo z 1991 i Przypadki handlarza owocw z 1993 roku.

Oba zebray przyzwoite recenzje; pisano, e poszukuje wasnego gosu; wzi udzia w

czterech spotkaniach autorskich i jednym festiwalu poezji.

Nie, dlaczego Robert Hermansson miaby si wiesza? Istniaa jeszcze nadzieja.

Czy przynajmniej moliwo ucieczki, o ktrej myla przed chwil. Wicej nie da.

Nigdy nie da wiele od ycia. ycie wymagao od niego wicej ni on od ycia, czy

nie tak byo? O dwunastej w niedziel 18 grudnia jeszcze nie wsta z ka, rozwiza p

krzywki w pitkowym Svenska Dagbladet i ze trzy razy przysn. Moliwo ucieczki,

pomyla. Symbol mojego ycia?

Prawdopodobnie tak mona byo na to spojrze. Nigdy nie musia niczego znosi, a

gdyby nawet si nauczy, to co nie zniosoby jego. Mia trzydzieci pi lat i zajmowa si w

yciu jednym poszukiwaniem czego innego. Tak, do cholery, pomyla, odwracajc

poduszk, gdy dorastao si w cieniu Ebby, tskni si za socem.

Przeuwa t myl wiele razy i ju dawno stracia sodki smak. Pewne rzeczy mona

zrzuca na rodzin i starsz siostr, ale nie bez koca. Czowiek moe by ofiar

zewntrznych okolicznoci, ale chyba nie przez cae ycie, zwaszcza jeli naley si do

szwedzkiej klasy redniej koca dwudziestego wieku. Robic przegld historii i geografii,

trudno byo znale ludzi majcych rwnie wielkie moliwoci decydowania o wasnym

yciu, co Ebba, Robert i Kristina Hermanssonowie. By to mwic jzykiem taty, Karla-

Erika niezbity fakt.

A cilej mwic, to przecie, od czasu gdy sta si kowalem wasnego losu, wszystko

zaczo i nie tak. We waciwym terminie zda matur w klasie o profilu biologiczno-

chemicznym, w liceum w rodzinnym Kymlinge. By rok 1988. Nawet jeli nie by najlepszy

w klasie, oceny mia bez wtpienia chlubne. Nie na poziomie tych, z ktrymi kilka lat

wczeniej skoczya szko Ebba, ale te nikt tego nie wymaga. Tej samej jesieni poszed do

woja, gdzie przez dziesi miesicy hartowa si na mczyzn jako dowdca grupy

pancernej w Strgns. Nienawidzi kadego dnia. Kadej minuty. W 1989 roku przenis si

do Lund i zacz studiowa.

Nauki humanistyczne. Ojciec odradza, starsza siostra odradzaa, ale on si upar.

Pozna Madeleine bya adna, odwana i trzymaa jego stron. Uczyli si filozofii i pieprzyli

si. Uczyli si historii idei i pieprzyli si. Pili czerwone wino, popalali hasz, uczyli si

literaturoznawstwa i pieprzyli si. Prbowali amfetaminy, ale w por odstawili, uczyli si

historii sztuki, pieprzyli si, wydali dwa tomiki wierszy (Robert), a jeden im odrzucono

(Madeleine). Uczyli si filmoznawstwa, usyszeli odmow wydania

szesetpidziesiciostronicowej powieci (Robert), pieprzyli si, zaszli w ci

(Madeleine), skoczyli z haszem, ale i tak w trzecim miesicu poronili, a potem mieli: a)

zesp lku napadowego (Madeleine), b) dosy Roberta (Madeleine), na zamanie karku

zorganizowali przeprowadzk do rodzicw do Vxj (Madeleine). Patrzyli bezczynnie, jak

wszystko wok si wali (Robert).

I przed komisj stypendialn, i przed rodzin udao mu si w jaki sposb podtrzyma

iluzj, e naprawd studiuje, ale po odejciu Madeleine byo finito. Mia dwadziecia cztery

lata, od dyplomu dzieliy go setki kilometrw. Mia do spacenia ponad trzysta pidziesit

tysicy koron pastwowej poyczki i naduywa alkoholu. Jego pikna i odwana narzeczona

zostawia go, a oba wychwalane tomiki wierszy sprzeday si w cznej liczbie stu dwunastu

egzemplarzy. By najwyszy czas na interwencj rodziny.

Do jesieni 1994 roku wszystko byo rozwizane (oprcz poyczki na studia, ktra chyba

miaa go przeladowa nawet w grobie). Przy pomocy ma siostry zatrudnionego w

spdzielni nudziarza z Medelpad udao si wyczarowa stosunkowo dobrze patn posad

w biurze okrgowym w Jnkpingu. Papierkowa robota plus trzy, cztery wyjazdy w miesicu

do rnych sklepw spdzielni Konsum w pnocnej Smlandii i Vstergtlandii. Robert

ugi si i na to przysta. Duma do kieszeni, a artystyczna dusza na wewntrzn emigracj

nie byo wyboru. W pierwszym tygodniu wrzenia przenis si do trzypokojowego

mieszkania z jako takim widokiem na jezioro Vttern, a w trzeci sobot wieczorem, w

trzecim (i ostatnim) pubie w miecie pozna Seikk. Pracowaa w przedszkolu i chodzia na

wieczorowe zajcia twrcze w rnych stowarzyszeniach owiatowych. Bya to twrczo

rnego rodzaju, od aromaterapii po feministyczne szkicowanie aktw i transcendentaln

samoobron. W grudniu zamieszkali razem, a w listopadzie 1995 roku urodzia im si crka

Lena-Sofie.

Mniej wicej w tym samym czasie Robert zacz biega, inaczej wewntrzne napicie

rozsadzioby go. Z pocztku dziesi, dwanacie kilometrw co wieczr, potem coraz dusze

odcinki. W 1996 roku pobieg w trzech maratonach z czasem poniej 2:50 (z wyjtkiem

ostatniego, kiedy musia skoczy niecae dwa kilometry przed met z powodu kopotw

odkowych, ale czas mia w granicach 2:46 i p). Zapisa si do klubu lekkoatletycznego

Vindarnas IF, i odkry, e ma prawdziwy talent do biegw dugodystansowych. Swoje

pierwsze pi kilometrw przebieg w zwykych zawodach klubowych i wygra z przewag

trzystu metrw. Nawiza kontakt listowny ze znanym fizjologiem sportu, ktry wyjani mu,

e dugodystansowcy czsto osigaj szczyt swoich moliwoci po trzydziestce i z powanym

treningiem mona spokojnie zaczeka do dwudziestego pitego roku ycia. Robert mia

dwadziecia sze lat, pamita Evy Palm.

Najblisze trzy sezony miay wic sta si czasem jego wielkoci. W 1997 roku zosta

mistrzem okrgu na pi i dziesi tysicy metrw, ale dopiero kiedy bez przygotowania

technicznego wystartowa na stadionie w Malm w biegu z przeszkodami na trzy tysice

metrw, znalaz swoj dyscyplin. By trzeci, po biegaczu reprezentacji i utytuowanym

Polaku, ze znakomitym czasem 8:58:6.

Lena-Sofie urosa i posza do przedszkola, Seikka zapisywaa si na nowe kursy.

Zaniedbywa je, przeszed na p etatu, eby mie czas na treningi. Kochali si raz w

miesicu. Na wita pojechali do teciw do Lappeenranty w Finlandii. Robert wda si w

bjk ze szwagrem i nabawi czterocentymetrowej blizny pod lewym uchem. W 1998 roku po

raz pierwszy wystpi w zawodach lekkoatletycznych Finnkampen. Czwarte miejsce i drugi

czas w reprezentacji Szwecji 8:42:5. Swj rekord yciowy na mistrzostwach Szwecji w

Ume poprawi na 8:33:2, zdobywajc srebrny medal. Seikka i Robert kochali si raz na

kwarta. Teciowie, korzystajc z urlopu, przyjechali na tydzie z wizyt do Jnkpingu.

Obeszo si bez bjek i innych zgrzytw. W czasie wit u Rosemarie i Karla-Erika przy

Allvdersgatan w Kymlinge Lena-Sofie ugryza dziadka w warg a do krwi.

Rok 1999 by ostatnim rokiem dla Roberta jako lekkoatlety. Nie udao mu si

wyrubowa rekordu yciowego; prbowa, ale co jaki czas dawao mu si we znaki cigno

Achillesa, cho i tak powtrzy czwarte miejsce w Finnkampen, tym razem na wyjedzie, na

stadionie olimpijskim w Helsingfors. Teciowie te byli i ogldali. Na ostatnim zakrcie i

finiszu Robert walczy eb w eb z fiskim biegaczem o trzecie miejsce, ale na ostatnich

metrach podda si. Pierwsze, drugie i trzecie miejsce zajli Finowie. Zawody byy w

sierpniu, z Seikk kochali si ostatnio w kwietniu i kiedy wrci do trzypokojowego

mieszkania z widokiem na jezioro Vttern, okazao si, e oprnia je z siebie, crki i caego

kobiecego dobytku. Na stole w kuchni leaa kartka; napisaa, e ju go nie kocha, e wcale

go nie obchodzia ani ona, ani Lena-Sofie, e wraca do domu do Finlandii i nie chce go

wicej widzie.

Robert uzna, e kade sowo trafia w sedno, i zdecydowa, e da za wygran. Jednak

trzy razy wybiera numer do teciw, ale te trzy razy odkada suchawk, gdy tylko usysza

sygna.

Wydarzyo si to pnym wieczorem w niedziel 29 sierpnia 1999 roku, a w

poniedziaek zadzwoni tamten yczliwy wydawca z Albert Bonniers Frlag i zachca go do

zabrania si za Czowieka bez psa na powanie. Robert rzeczywicie siedzia nad opasym

rkopisem kilka godzin w poniedziaek i wtorek wieczorem, ale potem poczu, jak

wewntrzna pustka paraliuje w nim wszystkie artystyczne wysiki. Wrzuci szeset

pidziesit stron do bordowej skrzyni z metalowymi okuciami, gdzie przeleay a do

grudnia 2005 roku.

Popracowa jeszcze dwa tygodnie w biurze okrgowym, a pod koniec wrzenia cay

dobytek i wszystko, co nie zmiecio si do jednego plecaka, odda na przechowanie i

przenis si do Australii.

Dzwonek telefonu przerwa Robertowi analiz ycia. Dzwonia matka. Powiedziaa, e ojciec

chce wiedzie, kiedy przyjedzie.

A ty nie chcesz wiedzie? zapyta.

Oczywicie, Robercie. Nie ap mnie za swka odpara Rosemarie Wunderlich

Hermansson.

Dobra, mamo. Jutro wieczorem. Musz par rzeczy zaatwi, ale koo drugiej,

trzeciej wyjad.

Robert?

Tak.

Jak ty si waciwie czujesz?

Jest jak jest.

Naprawd nie chc...

Nie dokoczya zdania, a on nie wypeni ciszy.

Wiem, mamo. No to do zobaczenia jutro wieczorem.

Robert, czekamy na ciebie. Jed ostronie. Masz zimowe opony, prawda?

Tak, mamo. Pa, mamo.

Pa, synku.

Wsta z ka. Byo pitnacie po dwunastej. Stan przy oknie i wyjrza na miasto;

zacz pada nieg, po raz pierwszy tej zimy.

Pomyla o matce.

Pomyla o Jeanette. Nie, nie pomyla. Sprbowa j sobie wyobrazi.

Zadzwonia tydzie wczeniej. W zesz sobot.

Na pewno mnie nie pamitasz powiedziaa.

Nie za bardzo zgodzi si Robert.

Jestem od ciebie troch modsza. Ale chodzilimy do tej samej szkoy. W Malmen i

do liceum. Byam kilka klas niej od ciebie.

Rozumiem odpar Robert.

Pewnie si zastanawiasz, po co dzwoni.

Mhm odpar.

Widziaam ten program.

Wiele osb go widziao.

Jasne. Ale ja po prostu... ech, nie wiem, jak mam to powiedzie. Lubi ci, Robert.

Dziki.

Chcia w tym momencie odoy suchawk, ale w jej gosie byo co, co mu si

spodobao. By troch schrypnity i na swj sposb powany. Nie brzmiaa jak idiotka, nawet

jeli to, co do tej pory powiedziaa, mogo na to wskazywa.

Prawda jest taka, e zawsze ci lubiam. Naleae do tej maej grupki chopakw,

ktrzy maj w sobie co wyjtkowego. Gdyby tylko wiedzia, jak czsto si o tobie mylao

w wieku nastu lat. A...

Tak?

A ty nawet nie wiesz, kim ja jestem. Troch to niesprawiedliwe.

Przykro mi.

Nie powinno ci by przykro. Przecie w tym wieku najchtniej przebywa si z

wasn klas. Nie patrzy si, e tak powiem, w d, tak ju jest.

Znowu pauza, z ktrej mg skorzysta, poegna si i odoy suchawk. Wygldao,

jakby naprawd chciaa da mu t szans.

Hmm, dlaczego waciwie dzwonisz?

Wybacz. Widziaam ten program i rozumiem, e porzdnie za niego oberwae po

dupie.

No raczej.

Wic pomylaam, e moe chciaby wiedzie, e s tacy, ktrzy nadal ci lubi.

Pewno siebie, te sprawy.

Dziki, ale...

No i syszaam, e moe wpadniesz do domu. Twj ojciec i siostra obchodz

przecie urodziny. Nie wiem, czy wiesz, ale twj tata by moim wychowawc. Wic

pomylaam, e skoro bdziesz tu kilka dni...

Hmm odpar Robert.

To tylko propozycja. Ale ja od p roku jestem sama. Chtnie bym si z tob napia

wina i pogadaa o yciu. Mieszkam przy Fabriksgatan, jeli pamitasz, gdzie to jest.

Chyba tak.

adnych dzieciakw, nawet kota nie mam. Mogabym da ci mj numer?

Zadzwonisz, jak bdziesz mia ochot. Poza tym, moe fajnie bdzie oderwa si na chwil

od rodziny?

Poczekaj, skocz po dugopis powiedzia Robert Hermansson.

Nazywa si Andersson, zdradzia to, zanim zakoczyli rozmow.

Jeanette Andersson?

Nie, nie by w stanie wyowi jej z pamici. Gdyby mg spojrze na szkolne zdjcie,

pewnie by j rozpozna, ale starych albumw ze szkolnymi zdjciami nie mia. Robert

Hermansson nie by czowiekiem, ktry przechowywaby tego rodzaju relikty.

Kiedy jednak par dni pniej zadzwonia wieczorem mama i od nowa zacza

Robertowi marudzi, e musi przyjecha na sto pite urodziny, to Jeanette Andersson staa si

jzyczkiem u wagi. Nie byo jednak tak le, by nie mg si do tego przyzna.

Ale tylko od biedy i tylko przed samym sob. Moe wanie tak to sobie wymylia.

Nie oprze si pokusie, eby pj do obcej kobiety, zadzwoni do drzwi i wej do rodka.

Oczywicie, mamusiu. Przyjad.

Opony z kolcami? Robert Hermansson?

Lata w Australii byy lepsze i gorsze. Przez pierwszy sezon wczy si po Wschodnim

Wybrzeu i pracowa w niezliczonych obiektach turystycznych. Kelner, kucharz,

recepcjonista, steward, opiekun zwierzt (chorych koali, ktre osiemnacie godzin na dob

spay, a jady i fajday pozostae sze). Byron Bay. Noosa Head. Arlie Beach. Kierownik

krgielni w Melbourne. adna praca nie trwaa duej ni kilka tygodni. Pocztek nowego

tysiclecia witowa w pubie irlandzkim w Sydney, take w Sydney pozna Paul i rozpocz

trzeci (i ostatni?) duszy zwizek w yciu.

Paula bya Brytyjk i, tak jak Robert, w pewnym sensie na uchodstwie. Ucieka od

brutalnego ma alkoholika. Bya w Sydney dwa miesice, kiedy poznaa Roberta; mieszkaa

ktem u siostry i jej ma, lekarzy. Ze sob przywioza z Anglii crk Judith, lat cztery i p.

Paula, Judith i Robert zamieszkali razem w maju 2000 roku, po niespena procznej

znajomoci. Jednoczenie przenieli si na przeciwlegy brzeg ogromnego kontynentu i

osiedli na stale w Perth.

Kocha j. Nie jest jasne, jak to waciwie byo z Madeleine i Seikk, sigajc mylami

wstecz, mg jednak przysic, e Paul kocha. Miaa to agodne i wyrozumiae usposobienie,

ktre kobieta musi mie, eby mc mieszka przez sze lat z alkoholikiem. Robert rozumia,

e tego usposobienia nie naley wykorzystywa. Byo tak, jakby razem dorastali, poza tym

bya adna. Zwaszcza jak na Brytyjk. Tak, Paul kocha.

Judith te. Wasnej crki, Leny-Sofie, ktra miaa pi lat, kiedy pozna Paul, nie

widzia od bardzo dawna; Seikka co dwa, trzy miesice wysyaa maila, odpowiada

przyjanie, a w portfelu mia dwa zdjcia. Oczywicie, w jakiej mierze Judith staa si swego

rodzaju namiastk i pocieszeniem.

Powinno byo si uda, pomyla Robert, wczajc ekspres cinieniowy. Z Paul i

Judith powinno byo si uda.

Jego trzecia (i ostatnia?) powaniejsza prba bycia z kobiet take speza na niczym,

nie z powodu jego wasnych niedoskonaoci. Przeciwnie, to obosieczny miecz zej i nagej

mierci oraz zej i nagej religijnoci sprawi, e Paula i Judith go zostawiy. Przeraajce

sprzysienie nieszczliwych okolicznoci, dokadnie rzecz biorc. W kwietniu 2003 roku,

po trzech szczliwych latach (tak wanie o nich myla i to wielkimi literami: Moje

Szczliwe Lata), przysza bowiem wiadomo z Anglii, e ojciec Pauli zgin pod koami

tira. Paula pojechaa z siostr i Judith do Birmingham, eby by na pogrzebie i przez kilka

tygodni wspiera matk. Robert spodziewa si ich powrotu 28 kwietnia. Potem spodziewa

si go 5 maja, a potem 12. Jedenastego przyszed jednak dugi mail, w ktrym Paula

wyjaniaa, e stao si co nieprawdopodobnego niegdysiejszy damski bokser i pijak

odnalaz wiar i przemieni si w odpowiedzialnego i dobrego czowieka. Koniec kocw, to

Geoffrey by prawdziwym ojcem Judith, a ona w czasie tych tygodni w ojczynie na nowo

odkrya swoje uczucia do niego. Poza tym matka zaamaa si po nagym odejciu ojca i

zostawia j sam byoby nie w porzdku.

Robert zoy wypowiedzenie w firmie informatycznej, w ktrej pracowa przez

ostatnie osiemnacie miesicy, przenis si na drugi koniec kontynentu i ponad p roku

spdzi na Manly Beach koo Sydney. Kiedy lato na antypodach zaczo chyli si ku jesieni,

wrci do Szwecji. Wyldowa na lotnisku Arlanda 15 marca 2004 roku, zadzwoni do

modszej siostry i zapyta, czy mgby si u niej zatrzyma.

Dlaczego nie zadzwonisz do Ebby? zapytaa Kristina.

No, nie bd gupia odpar Robert.

Na jak dugo?

Dopki czego nie znajd. Najwyej kilka tygodni.

Zdajesz sobie spraw, e niedugo rodz?

Jeli to zbyt duy kopot, to co wymyl.

Niech ci bdzie, cioku cholerny odpara Kristina.

Mieszka u Kristiny i Jakoba (i Kelvina, ktry urodzi si w pierwszym tygodniu maja) w ich

domu na Gamla Enskede do poowy czerwca, kiedy to mg przenie si na Kungsholmen

do dwupokojowego mieszkania, ktre nadal wynajmowa z drugiej rki. Jednoczenie zacz

pracowa jako barman i doszed do wniosku, e jego ycie jest jak trzcina na wietrze.

Czy te jak owad przy arwce. Podleci za blisko i si odbija, za blisko i si odbija.

Za blisko i si spala? Za blisko czego?

Mniej wicej tak to si odbyo cho siedzia w innej knajpie i pracowa ju dorywczo

jako kolporter darmowej gazety Metro kiedy w maju 2005 roku przeczyta ogoszenie w

Aftonbladet i zgosi si do programu Winiowie Koh Fuk najgorsza ze wszystkich

decyzji jego ycia.

Przynajmniej mam ekspres cinieniowy, pomyla, odmierzajc kaw na kolejn

filiank. Wikszo ludzi takiego nie ma.

Unikn zagbiania si w kolejn analiz traumatycznego padziernikowo-

listopadowego wiru wydarze, poniewa zadzwoni telefon.

Jak ty si waciwie czujesz?

Identyczne pytanie zadaa wczeniej matka, udzieli wic identycznej odpowiedzi.

Jest jak jest.

Nie chcesz jecha z nami? Wiesz, e mamy miejsce.

Nie, dziki. Sam pojad. Musz przed wyjazdem zaatwi par rzeczy.

Ja myl.

Co chciaa przez to powiedzie? Czyby byy sprawy, ktre powinien zaatwi? I

wszyscy o tym wiedzieli, tylko on by lepy?

No dobra zakoczy. Do zobaczenia jutro wieczorem.

Robert?

Tak?

Nic, to ju jak si spotkamy.

Okej. Na razie.

Na razie. Cze.

Cze.

Wic to tego si spodziewaj przyszo mu nagle do gowy, kiedy odoy suchawk.

e si zabij. Wszyscy. Max z gazety. Mj terapeuta; dlatego chce, eby mu paci po

kadym spotkaniu. Nawet moja siostra.

4

Jakob Willnius podcign aluzje w barku i wyj butelk whisky laphroaigh.

Napijesz si?

Kelvin pi?

Jak suse.

Tylko centymetr. O co chodzio z Jeffersonem?

Kristina odchylia si do tyu na wielkiej, wygitej jak banan sofie Fogia i prbowaa

rozstrzygn, czy jest za, czy tylko zmczona. Czy te moe chodzi o pewnego rodzaju

oczekiwanie na wielk zo. Psychiczne adowanie baterii przed cichym konfliktem, ktry

nieuchronnie naznaczy najblisze dni. Nie wolno mi o tym myle. To mieszne i niegodne,

zostawiam tu dusz i bd taczy jak mi zagraj. Jestem dorosa, a to przecie jednorazowe

wydarzenie. Jakob postawi na stole dwie szklaneczki i usiad koo niej.

Dzwoni z Oslo.

Jefferson?

Tak. Tak czy inaczej, zdy przyjecha do Sztokholmu. Byoby wietnie, gdyby

udao mi si z nim spotka przed witami, cho na kilka godzin.

Zo na krtk sekund staa si realna.

Co ty chcesz powiedzie?

Jakob przyglda si jej, krcc szklank. Nieprzenikniony jak kot, gdy oglda

telegazet, pomylaa. Jak zwykle. W jego umiechu nie byo ironii, usta mia wygite

identycznie jak sofa, wyrachowanie nie kryo si w jego jasnozielonych oczach, w ktrych

kiedy chciaa si utopi; no i oczywicie ten pozorny brak oporu, ktry sprawia, e tak

trudno byo zdoby nad nim przewag. I ktry spowodowa, e... odwrcia wzrok i pogrya

si w mylach... e plan dziaania przed zbliajcym si konfliktem znajdowa si tylko i

wycznie w niej samej. To byo niesprawiedliwe, mocno niesprawiedliwe; cztery lata temu

daa si zapa na t prymitywn elastyczno, czy jak to cholerstwo nazwa, a teraz przez

gow, nie pierwszy raz, przemkna jej paradoksalna myl, e ze wzgldu na te same cechy

kiedy go zostawi. Bardziej nadawaby si do filmu, Jakobie Willniusie, pomylaa. O wiele

bardziej.

Zdrowie, Kristino powiedzia. Wic chc powiedzie, e skoro Amerykanie s

gotowi zainwestowa dziesi milionw w projekt Samson, gupio byoby to zaprzepaci

tylko z powodu obmierzej rodzinnej kolacji w Kymlinge. Mwic obmierza, cytuj

dobrze poinformowanego i statecznego opiniodawc, ja moe nie...

Rozumiem. A kiedy ten cay Jefferson ma przyjecha?

We wtorek wieczorem. W rod w porze obiadowej leci do Parya. Ale spotkanie

przy niadaniu byoby do pomylenia.

Do pomylenia? W domu bdziemy najwczeniej w rod wieczorem.

Niewtpliwie.

Przesta na ni patrze, zacz za to przyglda si swoim paznokciom liczy je, czy

jak?

Kristino, wiesz, e na pewno stawi si na ten spektakl, ale z tego co rozumiem,

mgbym wyjecha we wtorek wieczorem. Albo w nocy. Ty i Kelvin moecie wrci

pocigiem albo zabra si z Robertem. Podobno i tak wraca jako w rod... tak w ogle

fajnie, e mimo wszystko przyjeda.

Fajnie? pomylaa. Co, do cholery, jest fajnego w Robercie? Pijc whisky, aowaa,

e nie poprosia o dwa centymetry. Albo cztery.

O ile dobrze zrozumiaem cign Jakob nie chodzi o to, ebymy tam siedzieli

ca noc. Przecie mieszkamy w hotelu, nie musz nawet wiedzie, e urw si troch

wczeniej. Jak mylisz?

Wzia gboki oddech.

Skoro ten Jefferson jest taki wany i skoro ju zdecydowae, nie musisz si tu ze

mn naradza, Jakob.

Daa mu sekundow szans na protest, ale popija tylko whisky i kiwa gow z

zaciekawieniem.

A skd ja mam wiedzie, co oni zaplanowali? To czterdzieste urodziny mojej siostry

i szedziesite pite ojca. Po raz pierwszy spotkasz ca rodzin razem i pewnie te po raz

ostatni, przecie chc sprzeda dom i przenie si na Wybrzee Sklerotykw. Rodzina jest

skompromitowana, ojciec cae swoje ycie stara si by jakim drobnomieszczaskim

filarem, morowym chopem, a tu jego jedyny syn wali konia w telewizji... Nie, ja nie wiem,

co nas tam czeka, ale jeli musisz zje niadanie w towarzystwie jakiej amerykaskiej

szychy, to prosz bardzo.

Wybra najprostsze wyjcie. Wzi to dosownie i uda, e nie dostrzega bezmiaru

ironii.

Dobrze powiedzia krtko. Proponowaem rod o dziewitej, w takim razie

zadzwoni i potwierdz.

A jeli przyjcie potrwa do pnocy?

To bez znaczenia, pojad od razu. W nocy jedzie si tylko trzy godziny. Cztery, pi

godzin snu, wicej mi nie potrzeba.

Zrobisz, jak bdziesz chcia odpara Kristina. Kto wie, moe pojedziemy z tob.

Nic by mnie bardziej nie ucieszyo powiedzia Jakob z nowym, agodnym

umiechem. Moe jeszcze dziesi mililitrw? Dobre to ole mleko.

W nocy obudzia si koo wp do trzeciej i przez godzin nie moga zasn. Zwykle nie bya

to dobra pora na pozytywne myli, tym razem te.

To si nie uda, mylaa. Mj zwizek z Jakobem nie przetrwa.

Nasze instrumenty nie stroj... powoli, lecz swobodnie argumenty i metafory

wypyway na powierzchni... nigdy nie znajdujemy si w tym samym pokoju, nie mwimy

tym samym jzykiem, jak ogie i woda, nigdy nie przychodzi mu do gowy nic, co

przypominaoby to, o czym ja myl. Za pi lat... za pi lat bd siedzie jako samotna

matka na pierwszej wywiadwce w szkole. I dlaczego, u licha, miaabym zacz teraz szuka

nowego faceta? Poddaj si.

Mam za due wymagania, pomylaa minut pniej.

Tak wanie ujaby to Ebba. Cudowna siostra Ebba. Nie zadzieraj tak nosa,

siostrzyczko. Ciesz si lepiej z tego, co masz, naprawd moga trafi gorzej.

Nie eby Kristinie miao kiedy przyj do gowy rozmawia o tym z Ebb. Ale

gdyby. Zbyt due wymagania, za wiele dasz stwierdziaby Ebba. Dlaczego wydaje ci

si, e komukolwiek (a do tego mczynie!) mogoby co przyj z bdzenia w twojej

pogmatwanej feministycznej duszy? We na przykad ten scenariusz, z ktrym si zmagasz!

Wszyscy pozostali w grupie chowaj dum do kieszeni i pracuj zgodnie z umow, tylko ty to

komplikujesz i potrzeba ci dwa razy tyle czasu na przerbki. Przepisujesz i przepisujesz, i

przepisujesz. Masz produkowa szmir, naucz si wic robi, co do ciebie naley, i na tym

poprzesta. wiat i tak nigdy nie pozna si na twoim geniuszu.

Tak mogaby powiedzie Ebba. Gdyby wiedziaa, jak sprawy si maj.

Po nastpnej minucie nadesza obowizkowa skrucha. Kiedy stana na barykadzie

Ebby i skierowaa ostrze w swoj stron. Pod twoj koci czoow nie kryje si geniusz,

Kristino Hermansson! Nie masz ani krzty oryginalnoci. adnej rdzennej siy twrczej.

Zwyka niezadowolona moda sucz owadnita mani wielkoci. Zawsze ni bya, jedyna

zmiana w twoim yciu polega bdzie na tym, e najpierw staniesz si sucz w rednim

wieku, a potem star sucz.

Wstaa i napia si soku jabkowego. Zjada kawaek chrupkiego pieczywa z

cheddarem. W azience stana przed lustrem i przyjrzaa si sobie. To samo stare, zwyczajne

ciao, kiedy byo modsze, ale piersi byy rwnej wielkoci, brzuch paski, a biodra

odpowiednio szerokie. adnego cellulitu. Wygldaa naprawd jak kobieta gdyby bya

facetem, pewnie spodobaoby si jej to, co widzi.

Cho przecie na reszt ycia zaprzedaa si jednemu samcowi, czy nie? A on

najbardziej lubi kocha si po ciemku. Chyba dlatego, e nie chcia, by widziaa jego ma

oponk.

A zatem tylko ona moga od czasu do czasu popatrze na to jak na razie dobrze

zachowane ciao. Trzydzieci jeden lat. Jakob mia czterdzieci trzy. Gdyby to byo dwanacie

lat w drug stron, wychodzioby na to, e mogaby sobie wzi dziewitnastolatka. Szybki

dreszcz przeszy wntrze ud, ale nic wicej si nie stao. Na razie.

Zabawne, pomylaa. Jakie, cholera, zabawne stworzenia z nas, ludzi. Po co tyle czasu

i wysiku marnowa na zastanawianie si nad sob i swoim wydumanym yciem? Nasza

egocentryczna wdrwka do grobu.

Powinnam zacz wierzy. Albo chocia interesowa si czym. Wielorybami,

afgaskimi kobietami albo jakim innym zagroonym gatunkiem. A moe mem i synem?

Mniej chyba da nie mona.

Moe Robertem wiedziaa, e nie wybaczyaby sobie, gdyby naprawd si zabi.

Ale Jakob?

Jak miaa si zmusi?

Schlebia jej od samego pocztku. Mwi, e jej scenariusz wyrnia si na tle dwudziestu

czterech nadesanych prac, skutecznie schlebia jej kobiecej prnoci. Zatrudni j od zaraz;

miaa dwadziecia siedem lat, ale daa si zapa jak lecca na uznanie nastolatka.

To byo w maju 2001 roku; po raz pierwszy kochali si w sierpniu, a jakie dziesi

minut przed wyzna, e jest onaty i ma pitnastoletnie bliniaczki.

Taka szczero te j urzeka. I kiedy niecae p roku pniej rzeczywicie wzi

rozwd, ponura przepowiednia jej przyjaciki Karen moga si schowa (Nigdy si nie

rozwiod! Jak, do kurwy ndzy, moesz by tak durna, ksiki psychologicznej nigdy w yciu

nie czytaa? Takie ameby jak ty powinno si sterylizowa!). Dopiero kiedy sama zasza w

ci, a ich lub by tu-tu, zrozumiaa, e Annica, mama bliniaczek, wyprzedza swojego

ma o rok, jeeli chodzi o pokrtn zabaw w szukanie sobie nowego partnera. To nie Jakob

odkry przed ni prawd, lecz Liza, jedna z jego drapienych crek (Nie myl sobie, e

wysiudaa nasz mam. Tylko czekaa, a kto taki jak ty si pojawi!).

Dawna rodzina Jakoba pod przewodnictwem nowego samca alfa przeniosa si do

Londynu mniej wicej wwczas, gdy na wiat przyszed Kelvin, a pami o nich wyblaka jak

stare fotografie w zbyt ostrym wietle. Na dobr spraw, byo to cholernie dziwne, co

musiao by powanie zwichrowane, ale po co rozgrzebywa stare brudy?

Dom na Gamla Enskede by potwornie drogi. Jakob Willnius mia jednak i pienidze, i

pozycj; by takim szczciarzem w odczowieczonym ultracyfrowym budynku telewizji

nowych czasw, e poradzi sobie z dwiema cieszcymi si z saw szefowymi jak aden

inny rasowy mczyzna (Ma w sobie co naprawd wyjtkowego, zgoda przyznaa Karen.

Ale o tym, czy na dusz met wychodzi to na dobre, wol si nie wypowiada). Trafia

mu si dwanacie lat modsza ona, mylaa Kristina w przypywach cynicznego nastroju.

Jestem dla niego jak wygrana na loterii i z wasnej woli mnie nie zostawi, dopki bd si

zgadzaa na rnicie raz w tygodniu. Jeli ktrego dnia umr z godu, bdzie to tylko i

wycznie moja wina.

Nie dao si jednak zaprzeczy, e niezmiennie dokuczliwe codzienne niezadowolenie

w ostatnich miesicach przybrao na sile. Potrzeba... wanie, czego? Ukarania go? To te

mieszne, co by jej przyszo z ukarania Jakoba? Co to za podstpne sowa zakrady si do

jej myli?

Myli i uczucia nie chciay jednak y w zgodzie. Skakay sobie do garde; wiedziaa,

e na tym to polega. Cay problem. Wanie na tym.

Jestem prymitywna, mylaa, kadc si z powrotem do ka w bezpiecznej odlegoci

od niego. Ale dobrze, e rozumiem swoje motywy. Oto i cae ycie. Bonjour tristesse.

Co mam w takim razie zrobi? mylaa potem. Czy raczej, co chciaabym zrobi? Co

jest z tym moim yciem, e nagle stao si takie nieznone?

Nie zacza jeszcze usuwa tych uporczywych znakw zapytania, kiedy zawadn ni

dugo oczekiwany sen. Najwyszy czas, ju pewnie mniej ni trzy godziny zostay do chwili,

gdy Kelvin zacznie roci sobie do niej pretensje. Na swj spokojny sposb.

Kiedy skandal liczy sobie dopiero jeden dzie, zadzwonia jej matka z pytaniem, czy Jakob

przypadkiem nie macza palcw w wyborze Roberta do tego programu.

Kristina skwitowaa to jako absurd, ale nie moga si powstrzyma i zapytaa go tego

samego wieczoru.

Nietypowo dla siebie, okaza wtedy co na ksztat zoci.

Kristina, co to za insynuacje? To jest, do cholery, poniej twojego poziomu. Wiesz,

co myl o Lindmannerze i Krantzem.

Przepraszam, to matka pytaa. W domu wydaj si niele wstrznici.

No, ja myl stwierdzi Jakob. Szczerze mwic, sdz, e dobrze si stao.

Trudno im teraz bdzie uzasadni podobne inwestycje programowe.

Czyli to, co zrobi Robert, moe na dusz met przynie co dobrego?

A dlaczego nie? Jeeli ludzie bd chcieli czego wicej w tym gucie, wystarczy, e

zsun si tylko o kilka stopni na skali i poogldaj sobie kanay porno. Zgadza si?

Mia oczywicie racj. Ale ju samo sowo skala dziaao jej na nerwy. Z grubsza

mona byo jeli pomin filmy porno mwi o trzech poziomach jakoci telewizyjnej

rozrywki. Na samym dole s reality show z Fucking Island w charakterze dna absolutnego. W

rodku seriale i quizy, kanapowe debaty i spoeczne pseudoanalizy. Na samej grze krluje

Drama telewizyjne przedstawienia, ktrych chyba ju w ogle nie ma albo od wielu lat

inaczej si nazywaj i na dobr spraw opieraj si na tym, co zrobiono w latach

siedemdziesitych i osiemdziesitych; to tutaj Jakob grasowa i dziery szlachetn

odpowiedzialno. Nawet supkw ogldalnoci nie traktowano tu powanie. Tylko jako i

nagrody midzynarodowe.

Tak czy siak, nawet jeli o skalach mona byo dyskutowa i od czasu do czasu je

zmienia, nie ulegao wtpliwoci, e Robert Hermansson, jej brat, znajdowa si na dnie dna.

Miejmy nadziej, e by to krtkotrway rozgos, ale dwa miliony widzw to i tak wicej, ni

Jakob Willnius osign swoimi ostatnimi szecioma produkcjami.

Nie liczc nowego ostatniego filmu samotnego mistrza kina z Fr. Tu nie byo si

czym chwali, a show must go on.

W czasie urlopu macierzyskiego bya pewna, e nie wrci do pisma kulturalnego Fabrik,

ale kiedy przyszo co do czego, nie miaa wyboru. Jeszcze rok, mylaa. Dam Fabrik

jeszcze rok.

Rok min pierwszego listopada. Zbliay si wita, a ona nadal podzia pomysy i

pisaa scenariusz do moliwej kontynuacji odsdzanego od czci i wiary serialu o premierze i

narodowym kryzysie. Plus jeszcze kilka rzeczy podobnego kalibru. Mieli zabukowane dwa

tygodnie na Malediwach od 20 stycznia. No dobrze, pomylaa, decydujc si na kompromis.

Do tego czasu, a potem koniec. W lutym musi by co nowego.

Jedziesz za szybko powiedzia Jakob. Nigdzie si chyba nie spieszymy?

Zwolnia do setki.

Chcesz si zatrzyma i co zje?

Obrzuci spojrzeniem Kelvina.

Nie lepiej zaczeka, a zbudzi si nasz ksi?

Dobra. O czym tak mylisz?

Ociga si przez chwil z odpowiedzi.

Waciwie to o twojej rodzinie. Mogaby napisa o nich scenariusz.

Id do...

Nie, mwi powanie. Rodzaj krytycznego dokumentu o reality show, wiele takich

przecie powstaje w Stanach, ale nikt tego jeszcze nie robi u nas. O tym, co dzieje si w

rodzinie, kiedy nastpuje...

Jakob, przesta. Jeszcze sowo na ten temat, a wjad na pierwsze lepsze drzewo.

Na sekund pooy jej rk na ramieniu i wida byo, e si nad czym zastanawia.

Przepraszam powiedzia po chwili. Chodzi mi tylko o to, e ciekawa z was

gromada... Moe te typowa.

Typowa dla czego? zapytaa.

Dla naszych czasw odpar.

Czekaa na dalszy cig, ale nie nadszed. Jakob dalej przeglda Aftonbladet.

Ciekawa gromada? Chyba dla niego. Jedynak w rodzinie z wyszych sfer ze Stocksund.

Rodzice umarli na raka, rnego typu i w rnych czciach ciaa, cho w odstpie niecaych

dziesiciu miesicy. To byo siedem lat temu. Drzewo genealogiczne yjcych czonkw

rodziny Jakoba zwao si, obejmujc jego oraz bliniaczki z Hampstead, ktrych obraz

zaciera si w pamici. No i Kelvina. By te jeden stary wuj przez ostatnie dziesi lat

umiera w Gilleleje w Danii i po zejciu z tego wiata mia po sobie zostawi pokany spadek.

Tak, byy powody, by zadawa sobie pytanie, co rozumia pod pojciem typowa. I nasze

czasy.

Masz absolutn racj powiedziaa. Chyba naprawd mamy spor warto

rozrywkow, gdy si temu bliej przyjrze.

Tym razem zechcia wychwyci podtekst.

Przecie adnego z nich nie lubisz odpar. Nie rozumiem, dlaczego tak uparcie

musisz ich przede mn broni. To troch dziecinne.

Wcale nie jest atwo tak po prostu amputowa czci ciaa, ktrych si nie lubi

tumaczya cierpliwie. Nawet jeli Jezus z Nazaretu uwaa, e tak si powinno robi.

Zreszt, nigdy nic do Roberta nie miaam... Przynajmniej do tej pory.

Znw zrobi przerw na zastanowienie. Zoy gazet i odwrci gow w jej stron.

Wciekasz si na mnie od kilku dni. Moe wydusisz z siebie, o co chodzi, i dasz mi

szans...?

Ale zanim zdya odpowiedzie, z czkawk i paczem obudzi si Kelvin i zakoczy

temat.

5

Program telewizyjny Winiowie Koh Fuk wymylio dwch zatrudnionych na umow o

dzieo twrcw w kwiecie wieku Torsten Bengal Lindmanner i Rickard Krantze, a ca t

ndz zrealizowaa jedna z krajowych firm producenckich, specjalizujca si w reality show.

Gwnym zamysem, o ile mona w tej sytuacji uy takiego okrelenia, byo

najprawdopodobniej to, by pj na cao emitowa w jesienne wieczory wiele reality

show w tak oczywisty sposb beznadziejnych, e nawet nie byo trzeba udawa

przyzwoitoci. Czy jakiegokolwiek szlachetniejszego celu ni pokazanie czowieka z

najbardziej plugawej, pijanej i nagiej strony.

Punkt wyjcia by prosty. Wyspa. Dwie grupy czy druyny jedna mska, druga

damska. Kto, a moe kilka osb, wygra cholern mas pienidzy. Na pocztku, przez dwa,

trzy pierwsze odcinki, druyny s trzymane oddzielnie, ale w taki sposb, by wyrobiony

telewidz mg przypuszcza, e mieway miejsce przypadki naruszenia tej zasady... Caa

diabelska impreza jak to uj Krantze na pierwszej i jedynej konferencji prasowej przed

wrzeniowym startem polegaa na tym, eby zrealizowa bardzo szczegln misj; rodzaj i

tre tej misji trzymano jednak na wstpie w tajemnicy zarwno przed zainteresowanymi, jak

i przed telewidzami.

Wszystkie pi kobiet byo piknych i w wieku d dwudziestu piciu do trzydziestu

piciu lat. Ich wsplny mianownik stanowio to, e byy niezamne, heteroseksualne, a

kada z nich wygraa kiedy jaki konkurs piknoci co najmniej zostaa ucj na poziomie

regionalnym czy miejskim. Wyspa nazywaa si Koh Fuk, leaa dobr godzin podry

dug odzi z Thrang w poudniowej Tajlandii. Pierwszym zadaniem kobiet na wyspie byo

postaranie si o tak pikn i pen opalenizn jak to moliwe; filmy ukazujce ich intensywne

opalanie na golasa, silikon i stringi przesyano codziennie do obozu mskiego, ktry skada

si z piciu singli w wieku od dwudziestu szeciu do trzydziestu omiu lat. Panowie gosowali

co wieczr na najlepsz opalenizn i stawiali punkty za siedem innych kobiecych

parametrw, zgodnie z systemem opracowanym przez Lidmannera i Krantzego w

porozumieniu z ekspertami z wikszej, jak to si mwi, bulwarwki. Za dnia panowie

zajmowali si rnymi dyscyplinami, jak wspinaczka po linie, stanie na rkach, skoki w dal i

siowanie si na rk wszystko to w najprostszym ze strojw: okularach

przeciwsonecznych i kolorowej osonie na penisa. Kadego wieczoru panie, przy zachodzie

soca i kilku kieliszkach szampana, wystawiay punkty i komentoway wedug

analogicznego systemu.

Mska druyna skadaa si a przynajmniej miaa si skada z garstki

popularnych, stuprocentowo heteroseksualnych gwiazd sportu. Uczestnicy wybrani w kocu

przez kierownictwo produkcji wiecili chyba troch mniejszym blaskiem, ni spodziewali si

tego twrcy, ale what the heck? jak mwi Krantze na ju wspomnianej konferencji

prasowej. Life is a meatball.

W skad owej pitki wchodzili: hokeista szesnacie razy wystpowa w reprezentacji

Szwecji i spdzi p sezonu w NHL; zapanik laureat brzowego medalu na Mistrzostwach

Europy i dwch zotych na Mistrzostwach Szwecji; narciarz cztery medale Mistrzostw

Szwecji w sztafecie, zdobywca trzeciego miejsca w Biegu Wazw; wiolarz finalista

olimpijski z brzowym medalem Mistrzostw Europy; oraz Robert Hermansson czwarte

miejsce w dwch kolejnych Finnkampen w biegu z przeszkodami.

Ten ostatni, Robert Hermansson, by bez wtpienia najmniej wykwalifikowany w caej

raczej niewykwalifikowanej grupie; przyjto go w ostatniej chwili w zastpstwie znanego

pikarza, ktry, niestety, zaledwie kilka tygodni przed wsplnym wyjazdem na Koh Fuk pod

koniec wrzenia pozna jak dziewczyn i stchrzy.

Jaki tydzie pniej (w trzecim odcinku) panowie i panie w lekkich ubraniach,

piknie opaleni, zgodnie z planem poczyli si na plaowej imprezie, gdzie alkohol la si

icie dionizyjsko, ale miay te miejsce nowe zawody: przeciganie liny, noszenie on,

zapasy i skakanie przez plecy. Smaczek, o ktrym ani uczestnicy, ani telewidzowie nie

wiedzieli (w przeciwiestwie do reporterw prasy brukowej), polega na zaprawieniu drinkw

ma dawk amfetaminy w celu zwikszenia libido. Po zawodach i imprezie zawodnicy

dostali dwie godziny czasu wolnego, ktry mona byo spdzi wsplnie na play pod oson

ciemnoci. Dziki technice filmowania w podczerwieni, ku uciesze widzw, udao si

zarejestrowa a dwa porzdne stosunki. Kto jednak konkretnie w nich uczestniczy, nie

sposb byo rozpozna, co zostawiao pole do radosnych spekulacji. Ju wwczas, w trzecim

odcinku, ogldalno wyniosa ponad milion. 1 223 650 to liczba nie bez znaczenia, poniewa

tyle wanie koron stanowio pierwsz cz obiecanej nagrody.

W czwartym odcinku miay zosta ujawnione dwie rzeczy: po pierwsze, cakowita

kwota do wygrania (1 223 650 plus 1 880 112, liczba widzw z tego wieczoru, co razem dao

ponad trzy miliony koron), a po drugie sam cel Winiw Koh Fuk. I wanie tu ujawnia si

caa twrcza wielko duetu Lindmanner Krantze.

Chodzio o to, by doszo do zapodnienia. Po prostu. Z jakiego powodu gazety

brukowe od pocztku byy zachwycone Koh Fuk czy te Fucking Island, jak j niemale od

razu ochrzczono. Po pierwszym odcinku kada wysaa swojego staego korespondenta wraz z

fotografem mogcym filmowa w podczerwieni. By moe zainteresowanie wynikao z na

wp potwierdzonej informacji, e dwie miss, kada w innym czasie, zadaway si ze

sawnym rabusiem bankowym, w czym dostrzeono dobre efekty synergii; a moe z faktu, e

pozostae jesienne reality show okazay si straw do przecitn, z popuczynami po

konfliktach i nieciekawymi, jedynie pnagimi oczywistociami. Mogo te wynika z czego

innego. W kadym razie wkrtce stao si jasne, e Fucking Island to wielki jesienny sukces

telewizji.

Co do tego, e sama wisienka na torcie to wytwr czystego geniuszu, krytycy byli w

wikszoci poruszajco zgodni. Spodzi dziecko.

Do tego otrzyma ptora miliona za fatyg. W przypadku decyzji o zaoeniu rodziny

trzy miliony. Z punktu widzenia kobiet chodzio o to, by by pierwsz, u ktrej ci

potwierdzi obecny na miejscu zesp lekarzy. Od strony mczyzn by tym, ktry zapodni

jajeczko rzeczonej kobiety, co zostanie udowodnione za pomoc analizy DNA prbki wd

podowych.

adnego wicej przecigania. adnego stania na rkach i noszenia na plecach. Tylko

umiarkowane opalanie.

W zamian: lenistwo, kpiele, alkohol oraz wolna kopulacja, gdzie i kiedy nadarzy si

okazja.

I nadzr kamer o rzadko spotykanym zasigu.

Wywiady. Kamstwa. Zaamania nerwowe. Porady psychologw, obrzucanie si

botem i coraz wicej alkoholu.

Burze listw od widzw. Dozbrojenie moralne. Trzech penych dezaprobaty ministrw

w trzech porannych programach.

I prawie dwa miliony widzw odcinka numer pi, kiedy byo za wczenie, by

stwierdzi jak ci (oczywicie jeszcze jeden rys geniuszu w sztuce inteligentnego

opniania), ale pitk mczyzn i pitk kobiet mona byo ju obstawia w Oddset.

Zarwno indywidualnie, jak i Dwjk Tygodnia. Spord kobiet najmniej pacono u

bukmacherw za biuciast, silikonowan w co najmniej czternastu miejscach piwnook

dziewczyn ze Skanii, ktr sfilmowano z dwoma, moe trzema panami okoo 2,40 gdy

tymczasem spord mczyzn faworytem by jurny wiolarz z kursem 3. Robert Hermansson

waha si midzy 15 a 25 i w zasadzie nigdy nie zblia si do przedostatniego narciarza

utrzymujcego si przewanie na poziomie midzy 8 a 12.

Po szstym odcinku, wyemitowanym 5 listopada, Dwjka Tygodnia na Roberta i

bez wtpienia agresywn pnag ucj z Grums wyniosa cae 158 do jednego po

siarczystym policzku i jej mocnej wypowiedzi, sprowadzajcej si do tego, e jeli Robert

choby si do niej zbliy, odgryzie mu jaja.

To w kolejnym, przedostatnim odcinku (1 980 457 widzw) mona byo stwierdzi, e

komu udao si zrobi dziecko Miss Hlsingland 1995 ze stawk 4,82. To wanie wtedy

przyapano byego biegacza, Roberta Hermanssona, na tym, jak aonie pijany i sfrustrowany

onanizuje si w morzu mocnymi pocigniciami, wyjc do ksiyca. Felietonista telewizyjny

z jakiej norrlandzkiej gazety napisa, e by to kamie milowy kultury wizualnej.

Robi Sam-Se-Robi mia wkrtce rwnie due nagwki co Miss Hlsingland, ale w

ostatnim odcinku (2 011 775) kiedy, cokolwiek zaskakujco, ogierem i ojcem dziecka

okaza si hokeista (kurs indywidualny 6,60, kurs dla pary 21,33) nie bra w ogle udziau.

Opuci Fucking Island i znalaz si na terapii w jakim utrzymanym w tajemnicy orodku

interwencji kryzysowej gdzie w krlestwie Szwecji.

Robert nasun czapk na czoo i zaoy okulary przeciwsoneczne z tawymi szkami, po

czym wszed na stacj benzynow, eby zapaci. Kupi te kaw i papierosy; nagle uzna, e

nie da rady wytrzyma ani z ojcem, ani ze starsz siostr bez staej, wysokiej dawki nikotyny

w yach.

Byo pitnacie po czwartej. Poniedziaek 19 grudnia. Zostao niecae ptorej godziny

drogi do Kymlinge. Cztery razy obszed teren wok stacji, eby tylko mino wicej czasu.

Wypali dwa papierosy. Obiecywa, e przyjedzie najpniej o sidmej. Nie byo powodu

zjawia si ju koo szstej czy wp do sidmej. Kiedy wsiad do samochodu, nadal

wydawao mu si, e jest troch za wczenie, moe mgby sobie pozwoli na jeszcze jeden

postj? Czemu nie? Kupi wod cytrynow i gum do ucia na kolejnej stacji; i tak zleci

dziesi minut.

Wyjecha na drog, prbujc przywoa w mylach iluzoryczny obraz Jeanette

Andersson, ktra by moe okae si przyjacik w potrzebie, trudno jednak byo nada jej

odpowiedni posta. Myl, e pragna go ju jako nastolatka, bya jednak pocigajca, tym

bardziej pocigajca, im duej jej si oddawa. Pitnacie, dwadziecia lat powstrzymywana i

tumiona seksualna tsknota, c za mio mogaby rozkwitn na takiej glebie.

Trudno jednak byo zatrzyma j w mylach. Nie jecha duej ni dziesi, pitnacie

minut, kiedy dozna czego dotychczas nieznanego. Rwce i zarazem paraliujce

nieprzyjemne uczucie, tak silne i nie do odparcia, e musia zjecha na parking, wysi z

samochodu i zapali jeszcze jednego papierosa.

Rozejrza si. By to najzwyklejszy w wiecie parking, a tego mrocznego i

niegocinnego popoudnia nie zatrzyma si tu aden inny samochd. Asfalt byszcza, nie

pokrywa go nieg. Nie byo lisko, pewnie kilka stopni powyej zera. Gsty wierkowy las

po obu stronach drogi; may ruch, mniej wicej jeden samochd na minut w jedn i w drug

stron, saby wiatr z pnocy, jeli dobrze odczyta kierunki.

Ale to nie wiat zewntrzny tak mu si narzuca. Uczucie, ktre powoli w nim

wzbierao, byo jednoczenie dobrze znane i niesychanie obce. Zaczynao si gdzie w

punkcie pomidzy brzuchem a klatk piersiow, moe w splocie sonecznym, i roso powoli,

jak mu si zdawao w przewaajcej czci ku grze i wszystko po drodze obracao w popi.

Wewntrzny poar na pustyni czy te gangrena, ktrej nie dao si zwalczy, mona byo

tylko na ni czeka i j zaakceptowa.

Umr, pomyla Robert. Tu i teraz, na tym pograjcym si w ciemnoci parkingu

wreszcie umr. Nie da si tego powstrzyma, nie musz nawet wychodzi na drog i czeka

na samochd. Zalek mierci nosiem w sobie od dawna, rs tam i rs, czekajc na

stosown chwil, a teraz nadszed czas. Nie mog si rusza. Naprawd nie mog, tego nie da

si zatrzyma, to koniec drogi, nigdy adna powie nie wyjdzie spod mojej rki. Nikt nigdy

nie przeczyta Czowieka bez psa.

Sprbowa podnie papierosa do ust, ale rka odmwia posuszestwa. Chcia

rozczy palce, eby papieros spad na ziemi, ale nawet najmniejsze drgnicie nie zdradzio,

e sygna z mzgu dotar na miejsce. Chcia odwrci gow i patrze na samochd zamiast

na ciemny las i nieruchome niebo, ale nic si nie stao.

Zupenie nic.

Przynajmniej do czasu, kiedy papieros wylizgn mu si spomidzy palcw, czego

nawet nie zauway, i wyldowa jakie dziesi centymetrw od jego prawej stopy. arzy

si jeszcze sabo, a zgas; Robert widzia to ktem oka, nie musia opuszcza wzroku.

Boe kochany, pomyla Robert Hermansson. Czy ju umarem? Teraz umieram?

Opuszczam... opuszczam w tej sekundzie ciao i zamieniam si w co innego?

Wszystko jednak wygldao na kompletne i niepodzielone. mio go w piersiach,

oddycha maymi, krtkimi spazmami; wiatr nadal by saby i pnocny, wydawa si

miertelnie zimny w zetkniciu z jego spoconym czoem; wiata jakiego samochodu zaczy

wieci mu w oczy, zbliyy si, miny go i znikny. wiato i dwik. wiato i dwik.

Nieznana liczba pojazdw przejedaa w ten sposb przez nieznan liczb minut,

nieznana liczba