muzyka_5

8/15/2019 muzyka_5

1/60

8/15/2019 muzyka_5

2/60

Projekt okładki: Artur Tarasiewicz

Redaktor prowadzący: Magdalena Kuchnowska

Redakcja językowa: Monika Turała

Skład: Andrzej Puzyński

Korekta techniczna: zespół

© Copyright by Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON Sp. z o.o. & Justyna Górska-Guzik

Gdynia 2013

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie w całości lub we frag mentach bez zgody wydawcy

zabronione.

0813/N5123/XIV

Wydawca:

Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON Sp. z o.o.

81212 Gdynia, ul. Hutnicza 3

tel. centrali 58 679 00 00

e-mail: [email protected]

www.operon.pl

ISBN 9788376808796

N5123 NSP Muzyka 5.indb 2 2013-08-02 16:48:26

8/15/2019 muzyka_5

3/60

spis treści

Wstęp

Scenariusze

Wruszamy w muzyczną podróż

Folklor

Podhale

Kaszuby

Tańce i piosenki innych regionów folklorystycznych

Nasz hymn

Polska historia w piosence

Powstanie warszawskie w piosence

Polskie tańce narodowe – k rakowiak

Polonez

Oberek i kujawiak

Mazur

Powtórzenie wiadomości o polskich tańcach n arodowych

Polskie tradycje bożonarodzeniowe

Boże Narodzenie w różnych zakątkach świata

Dookoła Polski w minut – powtórzenie wiadomości

Morskie opowieści

Ameryka Północna – negro spirituals, gospel, blues i jazz

Ameryka Północna – na Dzikim Zachodzie

Ameryka Południowa Europa

Azja

Afryka

Australia

Dookoła świata w minut – powtórzenie wiadomości

Muzyka programowa

Nastrój w muzyce

Muzyka opowiada o przyrodzie

Muzyka filmowa

Z muzyką na wakacje

N5123 NSP Muzyka 5.indb 3 2013-08-02 16:48:26

8/15/2019 muzyka_5

4/60

do pobrania

Roczny plan dydaktyczny i plan wynikowy

Program nauczania

Podstawa programowa

Scenariusze

Scenariusze

Spis załączników:

Scenariusz 1

Załącznik Podział wartości rytmicznych

Załącznik Rytmy w metrum

Załącznik Zdjęcia do ilustracji muzycznych

Załącznik Rozwiązania rebusów – ćw. s.

Scenariusz 2

Załącznik Domino

Załącznik Rozwiązanie krzyżówki – ćw. s.

Załącznik Stroje regionalne i charakterystyczne in-

strumenty


Załącznik Kompozytorzy związani z folklorem

Scenariusz 3Załącznik Melodia do zabawy Jedziemy samo chodem

Załącznik Schemat ułożenia palców na flecie

Załącznik Mapa myśli – podsumowanie wiadomości

o Podhalu

Scenariusz 4

Załącznik Legenda o powstaniu Kaszub


Załącznik Rytm ósemka z kropką, szesnastka i dwieósemki

Scenariusz 5


Scenariusz 7

Załącznik Zapis fonogestyki do melodii Przybyli ułani


Scenariusz 8


Załącznik Ćwiczenie emisyjne

Scenariusz 9



Scenariusz 10

Załącznik Rytm poloneza

Załącznik Rozpiska partii w Polonezie Wojciecha Ki-

lara

Scenariusz 12

Załącznik Ćwiczenie emisyjne

Scenariusz 13

Załącznik Zadania do gry Kupuję zadanie

Scenariusz 14

Załącznik Wyrazy do wykreślenia – ćw. s.

Załącznik Rozpiska partii w kolędzie Bóg się rodzi

Scenariusz 15

Załącznik Zwyczaje Bożonarodzeniowe na świecie

Scenariusz 16

Załącznik Instrumenty ludowe i podpisy do połącze-

nia

Scenariusz 17


Załącznik Nuty do melodii z filmu Piraci z Karaibów

Scenariusz 19


Załącznik Ćwiczenia emisyjne

Scenariusz 21

Załącznik Partie fletu do utworu Nad pięknym mo -

drym Dunajem


Scenariusz 22


N5123 NSP Muzyka 5.indb 4 2013-08-02 16:48:26

8/15/2019 muzyka_5

5/60

do pobrania

Scenariusz 23



Scenariusz 25


Załącznik Piosenka Rusz globusem

Scenariusz 26


Scenariusz 27

Załącznik Fragment melodii Poranek

Scenariusz 28

Załącznik „Łamijęzyki”

Scenariusz 29


Załącznik Nuty do melodii z filmu Star wars

Scenariusz 30

Załącznik Piosenka Hej, daleka drogo

Załącznik Tytuły piosenek do quizu

N5123 NSP Muzyka 5.indb 5 2013-08-02 16:48:26

8/15/2019 muzyka_5

6/60

wstęp

odwołanie do karty pracy

odwołanie do załącznika

odwołanie do podręcznika

Drodzy Nauczyciele!

Prezentujemy skorelowany z podręcznikiem, obszerny zestaw pomocy dydaktycz-

nych i dokumentacji metodycznej w postaci „Książki dla nauczyciela” z materiała-

mi w wersji elektronicznej. Na zestaw składają się: roczny plan pracy i plan wyni-

kowy z wymaganiami na każdą ocenę, program nauczania, odpowiedni frag-

ment podstawy programowej, scenariusze zajęć lekcyjnych z kartami pracy

i dodatkami. Gromadząc wszystkie te materiały, kierowaliśmy się Państwa suge-

stiami, zgłaszanymi podczas przeprowadzanych przez nas spotkań, oraz wynika-

mi badań. Mieliśmy na uwadze optymalne wykorzystanie miejsca w publikacji dru-

kowanej, dlatego – tak jak Państwo postulowali – cała dokumentacja metodyczna

znajduje się na specjalnej stronie internetowej dedykowanej naucz ycielowi, dzięki

czemu w samej książce zaproponowaliśmy maksymalną liczbę scenariuszy.

W publikacji drukowanej znalazły się scenariusze lekcji wraz z kartami pracy i opi-

sami zastosowanych w nich w ybranych metod aktywizujących. Scenariusze najko-

rzystniej jest realizować, posiłkując się załącznikami do pobrania, ktre – obok na-

wiązań do podręcznika i kart pracy – regularnie przywoływane są w odpowiednich

fragmentach opisu przebiegu lekcji. Ze względu na zawartość merytoryczną niektre

karty pracy powinny zostać wydrukowane w kolorze.

Ze strony internetowej można pobrać dokumentację metodyczną, cały materiał

zamieszczony w ksią żce oraz dodatkowe gotowe pomoce urozmaicające zajęcia

prowadzone przez nauczyciela. Tym samym oddajemy w Państwa ręce publika-

cję, z ktrej można korzystać na lekcjach, posługując się niemal wyłącznie posta-cią drukowaną i traktując jako doraźną pomoc materiały do pobrania lub wyko-

rzystując dodatkowo narzędzia dostępne w wersji elektronicznej.

Dla nauczycieli poszukujących nowoczesnych metod, ktrzy chcą realizować sce-

nariusze lekcji w najbardziej atrakcyjny sposb, oferujemy obudowę dydaktyczną

w wersji multimedialnej, zawartą w nowym serwisie dla nauczycieli – Multiteka

Operonu. Zależnie od przedmiotu mogą się tam znaleźć ilmy, zdjęcia, animacje,

graiki, mapy, fragmenty podręcznikw, prezentacje, czyli wszystko, co można wy-

korzystać podczas pracy ze scenariuszem.

Zamieszczone materiały są oczywiście propozycją. Mogą Państwo czerpać z goto-

wych rozwiązań lub dzięki możliwości edycji modyikować je według indywidu-alnych potrzeb, gdyż to właśnie Państwo wiedzą najlepiej, jak prowadzić zajęcia

ze swoimi uczniami, by osiągnąć zamierzone cele.

odwołanie do zeszytu ćwiczeń

N5123 NSP Muzyka 5.indb 6 2013-08-02 16:48:27

8/15/2019 muzyka_5

7/60

atrakcyjna lekcja

powtarzalna, przejrzysta

struktura scenariusza

z odwołaniami do

konkretnych elementów

pakietu edukacyjnego

Znamy prawa i obowiązki ucznia

scenariusz

Znamy prawa i obowiązki uczniaCele lekcjiUczeń:

– deiniuje prawa iobowiązkiucz nia,

– omawia akty prawne mwiące o prawach i obowiąz-

kachuczni w,

– omawia instytucje zajmujące się ochroną praw ucznia w PiUniiEuropejskiej,

– formułuje pisemnie iustnie skargido ww. instytucji.

Metody pracy– burza mzgw,

– praca w grupach,

– praca z podręcznikiem itekstamiź rdłowymi,

– praca indywidualna.

Środkidydaktyczne do samodzielnegoprzygotowania– Statutszkoły,

– karta pracy.

ToklekcjiCzęść wprowadzająca

Nauczyciel przypomina podstawowe dokumenty związane

z ochroną praw zarwno dziecka,jak iuczn ia oraz instytu-

cje powołane do ichoc hrony. Następnie przeprowadza bu-

rzę mzgw. Uczniowie na polecenie nauczyciela wymienia-

ją prawa ucznia (te,ktre znają).

Część główna

1.Praw ucznia–analizamateriałw źrdłowych i uzu-

pełnianie kartypracy

Nauczyciel przeprowadza krtki wykładna tematpraw

io bowiązkw ucznia oraz organw ochrony praw iucznia.

str. 1116

Nauczyciel dzieli uczniw na grupy tak,aby w każdej gru-

pie były co najmniej 3osoby. Każda grupa otrzymuje Statut

Szkoły, zał. 1 fragment Konstytucji zał. 2 ,Ustawę

o systemie oświaty (fragment). zał. 3

Uczniowie otrzymują polecenie, aby znaleź wszystkie prawa

zapisane na tablicy,w otrzymanychfragmentach dokumen-

tw (każdy uczeń otrzymuje jeden tekstźrdłowy,ktry ana-

lizuje,następnie przedstawia pozostałym członkom grupy).

Anastępnie dopisalina karcie pracy z ał . 5 d od at ek 2

brakujące prawa. Uczniowie przedstawiają prawa ucznia za-

warte w dokumentachi Statucie Szkoły.

2.Prawai obowiązkiucznia–wykład

3.Przypadkiłamaniapraw ucznia– pracaw grupach

Nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy. Każda grupa otrzymuje

opis zał. 4 dodatek1 jednego przypadku złamania

prawa ucznia. Uczniowie mają za zadanie określić,jakie pra-

wo zostało złamane, a następnie napisać skargę do Dyrek-

tora Szkoły,oraz określić dalszą drogę dochodzenia swoich

praw w przypadkubraku zgody decyzją Dyrektora. Ucznio-

wie przedstawiają, jakie prawa zost ały złamane oraz jaką

drogą należy dochodzić swoichpraw.

4.Obowiązekszkolnyiobowiązeknauk–wykładipra-

caz podręcznikiem

Nauczyciel wyjaśnia uczniom, czym są obowiązek szkolny

i obowiązeknauki. str. 13 Uczniowie analizują treści

z podręcznika.

5. Obowiązki ucznia – burzamzgw i uzupełnianie

kartypracy

Burza mzgw na tematobowiązkw ucznia odbywa się

w tych samychgr upach,w kt rych przeprowadzano pracę

nadprawami ucznia. Podstawowym dokumentem jestStatut

Szkoły. Uczniowie wymieniają wszystkie obowiązki ucznia

w szkole izapisują je w kracie pracy. z ał . 5 d od at ek 2

6.Analizamateriałw źrdłowych – pracaz podręcz-

nikiem

Nauczyciel przedstawia wynikibadania OECD str. 15 na

tematoś wiaty ipolskiej szkoły. Uczniowie analizują wykres

z podręcznika str. 16 wraz z ćwiczeniami do wykresu.

Część podsumowująca

Nauczyciel podsumowuje lekcję, przedstawiając prawa

iobowiązkiucznia w szkole.

Zadanie domowe

Uczniowie dostają zadanie 3. z podręcznika,s. 17, jako pra-

cę domową.

.

. .

, , ,

. .

III .

, , , ,

, .

II , ,

, , .

. , .

, .

Scenariusz

gotowe karty

pracy

dla uczniów

Polska w konspiracji. Narodziny i funkcjonowanie Polskiego Państwa Podziemnego

scenariusz

Dodatki

Kartapracy 1.Dowódcy ArmiiKrajowej

Fotografia Imię inazwisko Pseudonim Okres dowodzenia

Torwid

III –VI

StefanRowecki

Bór

Niedźwiadek

Karta pracy

wszystkie niezbędne

pomoce na jednokliknięcie

Materiały multimedialne

N5123 NSP Muzyka 5.indb 7 2013-08-02 16:48:32

8/15/2019 muzyka_5

8/60

Wyruszamy w muzyczną podróż

scenariusz


Cele lekcjiUczeń:– odczytuje pięć podstawowych wartości rytmicznych nut

i pauz– za pomocą tataizacji potrai odczytać i zrealizować prosty

rytm– śpiewa w grupie z akompaniamentem piosenkę Lubię po-

drże

– śpiewa w kanonie piosenkę Lubię podrże– zna zasady poprawnej emisji głosu– dba o higienę głosu podczas śpiewu– tworzy ilustracje muzyczne miejsc przedstawionych na

zdjęciach

Metody pracy– podająca: pokaz– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): realizacja rytmu,

ćwiczenia emisyjne, śpiew– ćwiczenia twrcze: tworzenie ilustracji muzycznych, ukła-

danie słw do piosenki

Środki dydaktyczne– rżne instrumenty szkolne dla kilku grup uczniw (możli-

wie najwięcej)– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago- gicznego OPEON

– nagranie rytmicznej muzyki w metrum 44

Tok lekcji Część wprowadzająca

Nauczyciel rozmawia z uczniami o ich wakacyjnych podr-żach oraz o planowanych w klasie V tematach lekcji (w cza-sie ktrych będą muzycznie podrżować po Polsce i świecie,a także zastawiać się nad tym, o czym opowiada muzyka).

1. Zabawa przy muzyce – Jazda samochodemNauczyciel włącza muzykę (rytmiczną, w metrum 44). W cza-sie tańca animowanego przez nauczyciela uczniowie wyko-nują następujące igury:– przekręcają kluczyk w stacyjce (ruch prawą dłonią naśladu-

jący przekręcanie kluczyka),– przyciskają pedał gazu (ruchy prawą stopą opartą na pię-

cie),– naśladują ruch wycieraczek (machanie w lewo i w prawo

zgiętymi w łokciach rękami, z dłońmi zwrconymi do ze-wnątrz),

– odkręcają szyby na korbkę (kłeczka ręką z boku tułowia),– otwierają szyberdach (kręcenie korbką nad głową),– kierują samochodem (dłonie w takiej pozycji, jak na kie-

rownicy – udawanie, że kręci się kierownicą).

Część główna

2. Powtrzenie wiadomości o rytmieNauczyciel przypomina uczniom wprowadzone w klasie IV

wartości rytmiczne nut i pauz razem z odpowiadającymi imsylabami rytmicznymi str. 7 , dodatek 1 zał. 1 .

3. Odczytywanie rytmw za pomocą tataizacjiNauczyciel odczytuje rytmy str. 7 za pomocą tataizacji.Uczniowie powtarzają, a następnie wyklaskują rytmy lub

grają je na instrumentach perkusyjnych.

4. ytm „jeden” do rytmu „dwa”Nauczyciel zapisuje na tablicy lub wyświetla na rzutniku ryt-my w metrum 44 dodatek 2 zał. 2 . Uczniowie dzieląsię na grupy. Każda grupa ma przydzielony jeden rytm. oz-

poczyna wyznaczona przez nauczyciela grupa, ktra naj-pierw wyklaskuje swj rytm, a następnie rytm innej grupy,

ktrą w ten sposb „wywołuje”. Wywołana grupa powtarzaswj rytm, a następnie „wywołuje” kolejną grupę itd.

5. Powtrzenie podstawowych zasad emisji głosu – burzamzgwNauczyciel zadaje uczniom pytanie o to, co z zakresu prawi-dłowej emisji głosu pamiętają z klasy IV. Zapisuje na tablicyhasło „Prawidłowa emisja głosu” i wypisuje wszystkie pro-pozycje uczniw. Na końcu nauczyciel koryguje, uzupełniaspostrzeżenia uczniw i porządkuje wiedzę.

6. Ćwiczenia emisyjneĆwiczenie rozluźniające – marionetka (instrukcja dla ucznia)Wyobraź sobie, że jesteś marionetką – pajacykiem zawieszo-

nym na sznurkach. Sznurki są przytwierdzone do twoichdłoni, łokci, ramion i kręgosłupa. Na początku naśladujeszwspinanie się po linie. az wyżej jest ręka lewa, raz prawa.Gdy ręce będą wysoko, napnij całe ciało, aby sięgnąć jak naj-wyżej. Następnie zwolnij linki marionetki. Po kolei najpierw„puszczaj wolno” dłonie, potem łokcie, następnie ramiona.Na końcu „zwolnij” sznurek prowadzący do kręgosłupa. Ma-rionetka „składa się wpł”. ęce, głowa i plecy wiszą swo-

bodnie.Ćwiczenie oddechowe – przekłuty balonik (instrukcjadla ucznia)Wyobraź sobie, że na brzuchu masz założoną oponę. Weź

taki oddech, żeby opona nie spadła, czyli rozszerz żebrai nabierz powietrza w brzuch. Teraz bardzo cicho wymawiaj

głoskę „s” na jednym wydechu, nie przerywając dźwięku.

Postaraj się to robić jak najdłużej. Cały czas pamiętaj o opo-nie. Pracuj żebrami i mięśniami brzucha w taki sposb, żeby

jak najdłużej nie zabrakło ci powietrza.7. Nauka kanonu Lubię podrżeUczniowie otwierają podręcznik str. 8 . Odczytują rytmpiosenki za pomocą tataizacji (nauczyciel przypomina, jakodczytać grupę semki z kropką i szesnastką oraz pauzęsemkową). Następnie uczą się melodii, powtarzając dwu-taktowe fragmenty po nauczycielu. Wykonują piosenkę.

N5123 NSP Muzyka 5.indb 8 2013-08-02 16:48:32

8/15/2019 muzyka_5

9/60

Wyruszamy w muzyczną pod róż

scenariusz

8. Układanie nowego tekstu do piosenkiUczniowie wykonują zadanie 3 z podręcznika str. 8 lubćwiczenie 4 z zeszytu ćwiczeń str. 6 – tworzą nowy tekstdo melodii piosenki Lubię podrże, zilustrowanej graicznieza pomocą kwadratw i prostokątw. obią to tak, aby liczbasylab w nowym tekście zgadzała się z liczbą kwadracikw.

Uczniw można podzielić na sześcioosobowe grupy – wtedy jeden uczeń wymyśla tekst do jednego taktu, kolejny do na-stępnego itd. w taki sposb, aby piosenka miała sens. Ostat-nie dwa takty mogą mieć tekst „bum ta ri ri”, jak w orygina-le, lub inne powtarzające się słowa lub sylaby.Chętni uczniowie uczą się grać na gitarze akompaniamentdo piosenki według opisu w podręczniku str. 9 .

9. Przygotowanie ilustracji muzycznych miejsc przedsta-wionych na ilustracjachNauczyciel dzieli uczniw na cztery grupy i przydziela im

jedno z miejsc do zilustrowania muzyką. Uczniowie mogą

też losować elementy puzzli, z ktrych można poskładać

zdjęcie danego miejsca zał. 3 .

Nauczyciel wyznacza zasady pracy:– grupy pracują samodzielnie, nie podglądając i nie podsłu-

chując pracy innych grup,– grupy pracują tak, aby nie utrudniać pracy innym,– grupy mogą używać instrumentw i innych przedmiotw

dostępnych w klasie; mogą śpiewać, ale nie wolno im uży-wać słw.


Grupy przedstawiają swoje prezentacje w klasie, ktra maodgadnąć, jakie miejsce zostało zilustrowane muzyką. Pre-zentacje zostają ocenione przez nauczyciela. Wyrżnia onuczniw, ktrzy pracowali najaktywniej.Uczniowie wykonują piosenkę Lubię podrże. Chętni ucznio-wie prbują wykonać ją w kanonie.

Zadanie domoweWykonaj ćwiczenia 12 z zeszytu ćwiczeń str. 45 (roz-

wiązanie rebusw dodatek 3 zał. 4 ).

Dodatki

Dodatek 1. Podział wartości rytmicznych

Wartości rytmiczne nut

N5123 NSP Muzyka 5.indb 9 2013-08-02 16:48:33

8/15/2019 muzyka_5

10/60


scenariusz

Dodatek 3. Rozwiązania rebusów – ćwiczenie 1 s. 45REBUS : Łańcut

REBUS : Lublin

REBUS : Przemyśl

REBUS : Zakopane

REBUS : Żelazowa Wola

REBUS : Zawiercie

Dodatek 2. Rytmy w metrum 44

ta - a ta - a

ta - a

ti ti ti ti ti tiri rita tatati ti ta

ti tiri ri ti tiri riti tiri ri ta ti tiri ri ta

ta - a

ti tiri ri ti tiri riti tiri ri ti tiri ri ta

ti ti tatati titi tiri ri ti tiri ri ti tiri ri ti tiri ri

ti ti tatati ti

ta - ata - a

ti ti tata

ti ti

ti ti

N5123 NSP Muzyka 5.indb 10 2013-08-02 16:48:33

8/15/2019 muzyka_5

11/60

Folklor

scenariusz

Folklor

Cele lekcjiUczeń:– potrai wyjaśnić pojęcia folklor , folk , region folklorystyczny – potrai wymienić nazwiska polskich kompozytorw inspi-

rujących się muzyką ludową– zna nazwy solmizacyjne i literowe nut– odczytuje proste melodie i potrai je zagrać na prostym in-

strumencie melodycznym (f lecie lub dzwonkach)– podczas słuchania muzyki obserwuje występowanie zna-

nych mu melodii– śpiewa z akompaniamentem piosenkę Głęboka studzienka– zna instrumenty ludowe, stroje, pieśni i tańce regionu,

w ktrym mieszka

Metody pracy– podająca: pogadanka– eksponująca: pokaz– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): gra na instrumen-

tach, analityczne słuchanie muzyki, ćwiczenia emisyjne,śpiew

– ćwiczenia twrcze: tworzenie ilustracji muzycznych, ukła-danie słw do piosenki

Środki dydaktyczne– nagrania: Oj chmielu, chmielu oraz Mała suita cz. IV – Taniec

W. Lutosławskiego– plansze dydaktyczne z zaznaczonymi regionami folklory-

stycznymi i strojami ludowymi


Uczniowie rozśpiewują się, powtarzając ćwiczenia emisyjnez poprzedniej lekcji. Następnie w kanonie wykonują piosen-kę Lubię podrże.

Część główna

1. Utrwalenie nazw dźwiękwNauczyciel powtarza z uczniami nazwy solmizacyjnei literowe dźwiękw str. 12 . Uczniowie grają w domino

dodatek 1 zał. 1 . Następnie rozwiązują krzyżw-

kę (ćwiczenie 1 str. 6 ). Uzyskane hasło dodatek 2zał. 2 jest tematem lekcji.

2. FolklorNauczyciel wyjaśnia uczniom, czym jest folklor. Pokazujestroje, instrumenty oraz mapę z zaznaczonymi wybranymiregionami folklorystycznymi zał. 3 .

3. Muzyka ludowaUczniowie wysłuchują pieśni Oj chmielu, chmielu. Następniezastanawiają się, czym rżni się muzyka ludowa od klasycz-

nej i rozrywkowej oraz dlaczego muzyka ludowa jest ważnadla kultury narodu.4. Inspiracja folklorem w muzyce klasycznejNauczyciel informuje uczniw o tym, że niektrzy kompozy-torzy muzyki klasycznej szczeglnie upodobali sobie folklori w ich twrczości często pojawiają się utwory lub motywyinspirowane muzyką rżnych regionw Polski.Uczniowie rozwiązują rebusy, ktrych hasła dodatek 3

zał. 4 to nazwiska polskich kompozytorw inspirującychsię muzyką ludową (ćwiczenie 2 str. 7 ). Nauczyciel podaje

uczniom ich imiona. Może rwnież pokrtce przybliżyć syl-wetki kompozytorw i ich związki z folklorem dodatek 4

zał. 5 .5. Melodie ludoweUczniowie grają na dzwonkach melodie ludowe zamieszczo-ne w podręczniku str. 12 . Jeśli zagranie całych utworwmogłoby sprawić im trudność lub trwałoby zbyt długo, moż-na podzielić materiał na czterotaktowe fragmenty i zlecić ichprzeczytanie wyłonionym wcześniej grupom.

6. Witold Lutosławski Mała suitaUczniowie wysłuchują utworu W. Lutosławskiego Mała su-ita, cz. IV – Taniec . W czasie słuchania wyszukują te melodie,

ktre przed chwilą zagrali na instrumentach. Każdorazowepojawienie się jednej z dwch melodii sygnalizują podnie-

sieniem ręki.Informacja dla nauczyciela:Utwr ma formę ABA1.Część A oparta jest na melodii lasowiaka. Jest ona powtrzo-na cztery razy, a następnie pojawia się inna melodia mającataki sam charakter i rytm.Część B to czterokrotne powtrzenie smutnej melodii (raz

mezzoforte, raz piano, raz forte, piano – solo skrzypce). Ostat-nie powtrzenie jest niepełne.Część A1 ma inne zakończenie niż część A. Na końcu po razpiąty pojawia się melodia lasowiaka grana coraz szybcieji coraz głośniej.

Część podsumowującaNauczyciel powtarza, czym jest folklor. ozmawia z ucznia-mi o tym, co zapamiętali z lekcji.Zadanie domoweWykonaj zadanie 2 z podręcznika str. 14 .

N5123 NSP Muzyka 5.indb 11 2013-08-02 16:48:34

8/15/2019 muzyka_5

12/60

8/15/2019 muzyka_5

13/60

Folklor

scenariusz

Dodatek 1. Domino

F G

DO C

LA

C

RE

E

FA

G G

F

SOL

LA

H

LAA

SI

FA

MI E

RE

H

D

N5123 NSP Muzyka 5.indb 13 2013-08-02 16:48:34

8/15/2019 muzyka_5

14/60

Folklor

scenariusz

Dodatek 3. Rozwiązania rebusów – ćwiczenie 2 s. 7REBUS : Chopin

REBUS : KilarREBUS : Lutosławski

REBUS : Szymanowski

Dodatek 4. Kompozytorzy związani z folklorem

Fryderyk Chopin (ur. 1810 Żelazowa Wola – zm. 1849 Paryż)

Najwybitniejszy polski kompozytor muzyki fortepianowej. Podczas swoich wakacyjnych pobytw na wsi już jako dziec-ko zainspirował się muzyką ludową. Czerpał z niej wzorce między innymi do swoich mazurkw (skomponował ichpięćdziesiąt siedem). Mazurki to tańce stylizowane, oparte na melodyce i rytmice trzech polskich tańcw narodowych:mazura, kujawiaka i oberka.

Wojciech Kilar (ur. 1932 Lww)Polski kompozytor muzyki klasycznej i ilmowej. Przykładem utworu inspirowanego folklorem Podhala jest skompono-wany w 1974 roku Krzesany .

Witold Lutosławski (ur. 1913 Warszawa – zm. 1994 Warszawa)Polski kompozytor wspłczesny, dyrygent i pianista. Przykładem utworu inspirowanego folklorem jest Mała suita, kt-rej fragment uczniowie poznają podczas lekcji.

Karol Szymanowski (ur. 1882 Tymoszwka – zm. 1937 Lozanna)

Obok Fryderyka Chopina jest uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich kompozytorw. W 1930 roku zamiesz-kał w Zakopanem w willi „ Atma”, w ktrej obecnie znajduje się muzeum związane z osobą kompozytora. W jego twr-

czości znajdziemy elementy folkloru Podhala, Mazowsza, Kujaw oraz Kurpi. Przykładami utworw inspirowanych folk-lorem są Pieśni kurpiowskie op.58, Mazurki op.50, Stabat Mater op.53 oraz Harnasie op.55.

Dodatek 2. Rozwiązanie krzyżówki – ćwiczenie 1 s. 6

F A

D O

L A

Ó S E M K A

S O L M I Z A C J A

S O L

R E

N5123 NSP Muzyka 5.indb 14 2013-08-02 16:48:34

8/15/2019 muzyka_5

15/60

Podhale

scenariusz

Podhale

Cele lekcjiUczeń:– wie, gdzie znajduje się Podhale

– wyjaśnia pojęcie kapela– podaje najczęściej występujący skład kapeli gralskiej– wymienia cechy zbjnickiego– opisuje strj grala podhalańskiego– śpiewa w grupie z akompaniamentem piosenkę Idzie dysc ,

także w dwugłosie– wyjaśnia działanie krzyżyka– nazywa poprawnie dźwięki, przy ktrych stoi krzyżyk– gra na flecie, dzwonkach lub gitarze jedną z partii instru-

mentalnych w utworze Hej, bysto woda– wymienia cechy charakterystyczne muzyki gralskiej

Metody pracy– eksponująca: pokaz– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): gra na instrumen-

tach, ćwiczenia emisyjne, śpiew, słuchanie muzyki, pracaz podręcznikiem

– aktywizująca: mapa myśli

Środki dydaktyczne– nagranie zespołu Trebunie Tutki Idzie se Janosik z płyty

Zagrojcie dudzicki lub inny przykład muzyki podhalańskiej– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago- gicznego OPEON

– komputer z dostępem do internetu


Uczniowie śpiewają piosenkę Lubię podrże str. 8 . Na-stępnie biorą udział w zabawie Jedziemy samochodem, ktrąpoznali podczas lekcji pierwszej zał. 1 .

Część główna

1. PodhaleNauczyciel podaje informacje o położeniu regionu i wskazu-

je go na mapie str. 15 .Uczniowie wysłuchują przykładu muzyki z Podhala. Przy

pomocy nauczyciela określają jej charakter oraz wymieniająwykorzystywane instrumenty.

2. ZbjnickiNauczyciel pokazuje uczniom ilm z nagraniem zbjnickiehttp://link.operon.pl/528536 lub analizuje wraz z nimi ilustracje

w podręczniku str. 15 .Następnie zadaje uczniom pytania dotyczące charakterutego tańca:– Kto tańczy zbjnickiego?– Jak są ubrani grale?

– Jakich przedmiotw używają podczas tańca?– Jakie są charakterystyczne igury w tym tańcu? Czy możesz je pokazać?

3. Nauka piosenki Idzie dysc W zależności od możliwości klasy – nauka piosenki w jedno-lub w dwugłosie.Nauczyciel prosi uczniw, aby wskazali, ktre fragmentymelodii wszystkie głosy śpiewają tak samo (unisono), a gdziesię rozdzielają, oraz ktre takty w poszczeglnych głosachsię powtarzają. Uczniowie odczytują rytm piosenki za po-mocą tataizacji.Nauczyciel uczy piosenki dwutaktowymi lub trzytaktowymifragmentami. Uczniowie wykonują je na sylabie „nio”, naśla-dując narzekanie na zbliżający się deszcz. Nauka według pla-nu:

– pierwsze dwa takty uczniowie wykonują wsplnie, ponie-waż są one wykonywane unisono,

– w taktach 35 nauczyciel uczy obu głosw, a następnie

uczniowie śpiewają razem aż do uzyskania zadowalającegoefektu (podobnie czyni się z taktami 69),

– takty 1014 w warstwie melodycznej i rytmicznej są powt-rzeniem taktw 14.

Nauczyciel powtarza wiadomości o krzyżyku, bazując namateriale z podręcznika str. 1617 . Uczniowie wykonująćwiczenia 34 z zeszytu ćwiczeń str. 9 .4. Omwienie partii instrumentalnych w utworze Hej, by-

stro woda

Nauczyciel omawia z uczniami partie instrumentalne utwo-ru Hej, bystro woda.Partia fletu:Uczniowie odczytują rytm str. 18 za pomocą tataizacjii wyklaskują rytm. Nauczyciel przypomina, jak należy ko-rzystać z diagramw umieszczonych pod nutami i jak ukła-dać palce na flecie zał. 2 . Następnie prezentuje nowechwyty fletowe „cis2” i „e2”. Uczniowie prbują zagrać tedźwięki. Nauczyciel prezentuje partie f letu.Partia dzwonkw:Uczniowie analizują zapis nutowy str. 18 i ustalają, jakietrzy dwudźwięki występują w partii dzwonkw. Następnie

grają te dwudźwięki na dzwonkach.Patria gitary:Według opisu znajdującego się w podręczniku str. 17 .


Uczniowie wykonują piosenkę Idzie dysc . Nauczyciel rozdajemapy myśli dodatek 1 zał. 3 . Uczniowie wypełniają

je w celu podsumowania wiadomości z lekcji.Zadanie domoweWykonaj ćwiczenia 12 z zeszytu ćwiczeń str.89 lubprzygotuj dowolną partię instrumentalną w utworze Hej,bystro woda.

N5123 NSP Muzyka 5.indb 15 2013-08-02 16:48:35

8/15/2019 muzyka_5

16/60

8/15/2019 muzyka_5

17/60

Kaszuby

scenariusz

Kaszuby

Cele lekcjiUczeń:– wie, gdzie leżą Kaszuby

– wie, że Kaszubi mają odrębny język– zna instrumenty kaszubskie: diabelskie skrzypce i burczybas– wyjaśnia, co oznacza bemol– nazywa poprawnie dźwięki, przy ktrych znajduje się bemol– śpiewa piosenkę Żeglorz w języku kaszubskim

Metody pracy– eksponująca: pokaz– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): praca z podręczni-

kiem, gra na instrumentach, ćwiczenia emisyjne, śpiew,

słuchanie muzyki

Środki dydaktyczne– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago- gicznego OPEON


Uczniowie przypominają informacje o Podhalu, ktre zdo- byli na poprzedniej lekcji. Na instrumentach wykonująutwr Hej, bystro woda. Nauczyciel nagradza ocenami najle-

piej przygotowanych uczniw.

Część główna

1. Kaszuby

Nauczyciel podaje informacje o położeniu regionu str. 19 , jego historii i folklorze (odrębny język, wielu mieszkańcwwykonuje pracę związaną z morzem lub jeziorami). Na-stępnie przedstawia uczniom legendę o powstaniu Kaszub

dodatek 1 zał. 1 .

2. Instrumenty kaszubskieUczniowie rozwiązują ćwiczenie 1 w zeszycie ćwiczeń

str. 10 . Nauczyciel omawia instrumenty, ktre są ty-powe dla Kaszub i ktrych nazwy były rozwiązaniami

dodatek 2 zał. 2 rebusw. Uczniowie oglądają zdję-cia instrumentw w podręczniku str. 19 , a nauczycielo nich opowiada.

Informacja dla nauczyciela:Diabelskie skrzypce – nazwa może być myląca, ponieważ

jest to instrument perkusyjny, a nie smyczkowy. Zazwyczajskłada się z kija, na ktry są naciągnięte druciane struny(lub tylko jedna), z reguły niestrojone. Dla wzmocnienia siłydźwięku struny opierają się na blaszanej puszce lub drew-nianej skrzyneczce (na ogł z otworem w przedniej ścian-

ce), pełniącej funkcję pudła rezonansowego. Podczas grypotrząsa się trzymanym pionowo instrumentem, stuka nimo ziemię, porusza w rżnych kierunkach, a drewnianym pa-tykiem „gra się” na strunach, potrąca się brzękadła, uderzasię w korpus i pudło rezonansowe, co jest źrdłem rżnorod-

nych dźwiękw. Niegdyś diabelskie skrzypce pełniły funkcjemagiczne i obrzędowe.Burczybas – walcowata beczułka bez dna, w ktrej jeden otwr

jest naciągnięty skrą zwierzęcą, a w niej jest umocowany pękwłosia z końskiej grzywy lub ogona. Włosie zwisa z instrumen-tu, a zwilżone i pocierane palcami wydaje burczący skrzek. In-strument jest wykonywany z drewnianych klepek złączonychwiklinowymi czy drewnianymi obręczami lub jest wydrążonyw kawałku drewna. W grze na burczybasie biorą udział dwielub trzy osoby: jedna trzyma instrument, druga pociera włosie,a trzecia może polewać włosie wodą z dzbana.

3. Strj i haft kaszubskiNauczyciel omawia strj i haft kaszubski str. 19 .

Informacja dla nauczyciela:Stroje kaszubskie są zdobione haftem wykonanym za pomo-

cą nici w siedmiu kolorach. Każdy z kolorw symbolizujecoś innego:– chabrowy – jeziora kaszubskie,– niebieski – niebo nad Kaszubami,– granatowy – głębie morza,– żłty – łany zbż na polach,– zielony – lasy pełne zwierząt,– czerwony – krew przelaną w walce za Ojczyznę,– czarny – ziemię na polach.

4. BemolNa postawie informacji w podręczniku str. 20 nauczycielprzypomina wiadomości o bemolu. Uczniowie rozwiązują

ćwiczenie 2 w zeszycie ćwiczeń str. 10 .5. Nauka piosenki ŻeglorzNauczyciel z uczniami za pomocą tataizacji odczytuje rytmsemka z kropką, szesnastka i dwie semki dodatek 3

zał. 3 .Uczniowie odpowiadają na pytania:– Ile razy w nutach piosenki Żeglorz powtarza się to ugrupo-

wanie rytmiczne?– Jakie wartości rytmiczne występują jeszcze w piosence

(semki i ćwierćnuty)?– Jak za pomocą tataizacji odczytujemy te wartości (ti, ta)?Uczniowie odczytują cały rytm piosenki za pomocą tata-

izacji. Nauczyciel uczy melodii piosenki czterotaktowymifragmentami str. 21 . Uczniowie mogą śpiewać piosenkęz podziałem na role: pierwsze dwie linijki dziewczęta, kolej-ne dwie linijki chłopcy.Nauczyciel prosi uczniw o zwrcenie szczeglnej uwagi nawymowę niektrych słw.


Na tablicy lub na dużej kartce papieru wokł napisu „Kaszuby”uczniowie zapisują, czego dowiedzieli się na temat tego regionu.W ten sposb powstaje mapa myśli dotycząca folkloru Kaszub.

Zadanie domoweWykonaj ćwiczenie 3 z zeszytu ćwiczeń str. 11 .

N5123 NSP Muzyka 5.indb 17 2013-08-02 16:48:36

8/15/2019 muzyka_5

18/60

Kaszuby

scenariusz

Dodatek 1. Legenda o powstaniu KaszubKiedy Pan Bg ukończył tworzenie świata, siadł sobie na modrej chmurce i spojrzał na dł na ziemię. Widział tam ludzkąpracę – bardziej i mniej zadowolonych z niej ludzi. Postanowił im dać czas na zagospodarowanie. Kiedy wyznaczony

termin minął, zawołał anioły, aby mu zdały dokładnie sprawę z ludzkich poczynań. Aniołowie zaczęli opowiadać, jak totu i tam ludzie pracują. Tylko anioł kartuski jakoś nie chwalił, tak jak inni, swojej strony. Boga to zdziwiło, bo myślał żewszyscy i wszędzie są ukontentowani jego podarunkami. Więc zapytał anioła z Kartuz:– Co też się tym twoim na dole nie podoba? Widzę, że jesteś smutny.– Ci moi pracują, Panie, jak inni, ale nie mają wody. Tam u mnie nie ma ani rzeki takiej jak Wisła, ani jeziora takiego jak

Żarnowieckie, ani nawet rzeczek, ktre by mogły obracać młyny. Nie ma lasw, gajw czy borw. Są tylko piaski albomokradła, więc i ja, tak jak moi ludziska, nie mogę być rad.

Pana Boga jednak to, co powiedział anioł, nie zadowoliło. Chciał się przekonać, jak jest, dokładniej. Kazał więc zwołaćdo siebie, niby to na odprawę, chłopw z wszystkich stron. Wkrtce zaczęli się zjawiać. Jedni byli odziani kuso, inniw kożuchach, jeszcze inni w jedwabiach. W niebie czuli się jak dzieci przed pruskim nauczycielem, zalęknieni i bladzi.Ale nie wszyscy. Był wśrd nich chłop postawy wysokiej, zwalisty, miał na sobie kożuch bardzo szeroki i długi, sięgającydo kostek. Ten czuł się jak polski szlachcic, tyle że w niebie nie miał szabli. Pan Bg widząc, że są jakby na sądzie, kazałim zasiąść dookoła owalnego stołu. Większość z nich zaczęła pchać się do kupy, nikt nie chciał zająć miejsca w przodzie,a już szczeglnie blisko Pana Boga. Tylko ten w szubie rozsiadł się na przedzie, jak jaki baron. A był to gbur (zamożnyrolnik) kartuski. Teraz Pan Bg przystąpił do sprawy.– Powiadajcie – rzekł – chłopi, czy wam się widzą wasze strony. Co byście jeszcze chcieli mieć?Chłopi pod spojrzeniem Pana speszyli się, zapomnieli języka w gębie, pospuszczali głowy i milczeli. Tylko ten nasz,kartuski, spoglądał odważnie, ale i on nic nie gadał, bo i jemu było nieswojo. Pan Bg jednak widział, że chciałby cośpowiedzieć, więc zwrcił się wprost do niego:– No, szubiasty, widzę, żeś najodważniejszy, spoglądasz bystro, jesteś też urodziwy, a może nawet bogaty, bo masz odzie-

nie takie długie, że musisz je podkasywać, można cię nazwać Kaszubą. Podobasz mi się. Więc mw. Jak jest? Co ty byś jeszcze chciał? Wasz anioł strż powiadał, że macie liche grunty – czy to prawda? Bo coś mi się wydaje, że wy mu zawiele nałgaliście. Oj łgacie, łgacie i narzekacie. Więc tu i teraz powiedz mi w oczy: jak u was jest?

Kaszuba, nazwany tak przez samego Boga, odchrząknął, podrapał się za uszami i rzekł:– My sobie dajemy radę wszędzie. Tam, gdzie są piaski i tam, gdzie są bagna, bo robimy tak jak Wy, Panie, nakazujecie.

I dlatego mamy te szuby, te owcze kożuchy. Ale jeśli możemy od Was, Panie, jeszcze coś dostać, to pokornie prosimy, bardzo prosimy.

Panu Bogu te słowa się podobały. Więc zapytał:– A co byście chcieli mieć?– Chcemy mieć kraj upiększony tym i owym, co Wy, Panie, macie jeszcze gdzieś w zakamarkach wiazdkowego worka.

Bardzo lubimy piękno, ono czyni nas lepszymi, podnosi nasze myśli ku Niebu, bo przecież Niebo, to samo piękno, todobroć i miłość.

Pan Bg kazał sobie przynieść wiazdkowy worek, chwycił za koniuszek jego rogu i wysypał zeń rżne dobra na samśrodek kaszubskiej ziemi tak, że spadły właśnie na stronę kartuską.– Spjrz teraz w dł – rzekł życzliwie do gbura. Kaszuba spojrzał i zaraz rzucił się przed Panem Bogiem na kolana, aby

dziękować za wspaniały dar. Bo zobaczył cudowne jeziora, malownicze wzniesienia, na ktrych rosły przerżne drze-wa i z ktrych spływały rwące strumienie gotowe obracać koła młynw, gadające: „Dajcie nam robotę, dajcie nam ro-

botę”. Usłyszał też śpiew ptakw, ktrych pełne były lasy, gaje i bory. Zapragnął więc jak najrychlej powrcić do domu.Pan Bg, ktry to widział, zwrcił się do niego:– Nie tak szybko. Musisz i ty, musicie i wy, Niebu coś dać.Gbur kartuski był mał ym sknerą, więc jakby się skurczył, ale trzeba było Pana zapytać, co by też Niebu kartuscy ludziedać mogli.– Dajcie nam pobożnych, pracowitych zakonnikw. Oiarujcie im najlepsze lasy i jeziora, najurodzajniejsze ziemie i niech

oni, ktrzy przyjdą z obcych stron, też staną się Kaszubami.Gbur kartuski obiecał, że tak będzie, więc Pan puścił go do domu. I ludzie kartuscy dali zakonnikom najbogatsze zakątkilasw, jeziora i najlepsze ziemie, aby chwalili Boga i stali się Kaszubami, Polakami. Bo Kaszuba to Polak, tylko ten lepszy.Przecież to on na niebieskiej odprawie najbardziej się Panu Bogu podobał.

J. Ceynowa, Dobro zwycięża. Legendy z Kaszub i Pomorza, Gdańsk 1985.

Dodatki

N5123 NSP Muzyka 5.indb 18 2013-08-02 16:48:36

8/15/2019 muzyka_5

19/60

8/15/2019 muzyka_5

20/60


scenariusz


Cele lekcjiUczeń:– wymienia instrumenty ludowe typowe dla omawianych

regionw– śpiewa piosenki Panie bobrze i Zajączek – tańczy Zajączka i trojaka– samodzielnie odczytuje z nut melodię piosenki Panie bobrze– bawi się, grając w grę zręcznościową; dobrze znosi porażki

i potrai się cieszyć z sukcesw kolegw

Metody pracy– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): śpiew, taniec, zaba-

wa folklorystyczna, czytanie nut

Środki dydaktyczne– patyczki i miejsce do tańca Zajączek – komputer z dostępem do internetu


Uczniowie odpowiadają na pytania:– Co to jest folklor?– Jakie regiony Polski już „odwiedziliście” na lekcjach muzyki?Uczniowie opowiadają, co zapamiętali z lekcji o Podhalu

i Kaszubach. Nauczyciel dopowiada pominięte informacje.

Część główna

1. Wielkopolska

Nauczyciel zapoznaje uczniw z położeniem Wielkopolskina postawie mapy z podręcznika str. 22 . Następnie pre-zentuje zdjęcia instrumentw pochodzących z tego regionu

str. 22 .Uczniowie odczytują melodię piosenki ludowej Panie bobrze

str. 22 (do wyboru przez nauczyciela Panie bobrze lub

Zajączek z kolejnej części lekcji). Następnie grają dźwięki „d”i „g” na dowolnym instrumencie oraz odczytują melodiępiosenki i śpiewają ją solmizacją.

Uczniowie biorą udział w zabawie Panie bobrze, opisanejw podręczniku str. 23 .

2. MazowszeNauczyciel podaje położenie geograiczne Mazowsza str. 23.Następnie prezentuje ilm przedstawiający rżne kapele z tegoregionu oraz omawiający harmonię trzyrzędowąhttp://link.operon.pl/528537.

Uczniowie poznają piosenkę towarzyszącą zabawie zręczno-ściowej Zajączek str. 23 .Nauczyciel przeprowadza zabawę taneczną Zajączek , ktrej

dokładny opis znajduje się w podręczniku str. 24 .3. Śląsk

Nauczyciel podaje położenie geograiczne Śląska str. 25 .Następnie na bazie materiału z podręcznika powtarza zagad-nienia związane z metrum i schematy taktowania na dwai trzy str. 25 .Uczniowie wysłuchują nagrania trojaka z taktowaniem(część wolna na 3/4, część szybka na 2/4). Następnie tańczątrojaka str. 26 (fakultatywnie).

4. zeszowszczyznaNauczyciel przedstawia uczniom mapę z położeniem regio-

nu str. 27 . Uczniowie oglądają ilm o muzyce ludowejzeszowszczyznyhttp://link.operon.pl/528538.


Uczniowie wymieniają poznane regiony i charakterystycznedla nich instrumenty oraz przykładowe piosenki.

Zadanie domoweWykonaj ćwiczenia 12 z zeszytu ćwiczeń str. 1112 (roz-wiązanie krzyżwki dodatek 1 zał. 1 ).


Dodatki

W I E L K O P O L S K A

T R O J A K

C Y M B A Ł Y

M A Z A N K I

D U D Y

M A Z O W S Z E

H A R M O N I A

G W A R A

N5123 NSP Muzyka 5.indb 20 2013-08-02 16:48:37

8/15/2019 muzyka_5

21/60

Nasz hymn

scenariusz

Nasz hymn

Cele lekcjiUczeń:– zna historię powstania Mazurka Dąbrowskiego– zna rolę, jaką odgrywa hymn w życiu państwa i narodu– zna i respektuje zasady zachowania się podczas wykony-

wania hymnu państwowego– śpiewa Mazurka Dąbrowskiego z pamięci

Metody pracy– podająca: pogadanka– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): realizacja rytmw

zapisanych w nutach, śpiew

Środki dydaktyczne– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago-

gicznego OPEON


Uczniowie odpowiadają na pytania:– Co to jest hymn państwowy?– Kiedy się go śpiewa?– Jakie funkcje pełni hymn?– Jaka pieśń jest polskim hymnem państwowym?

– Kiedy powstała ta pieśń i od kiedy jest polskim hym-nem państwowym?

– Jak zachowujemy się podczas wykonywania hymnu pań-

stwowego?Nauczyciel uzupełnia wiedzę uczniw lub poleca im jej uzu-pełnienie poprzez poszukiwanie odpowiedzi na pytaniaw podręczniku str. 28 .

Część główna

1. ytm i melodia hymnu państwowegoUczniowie z pomocą nauczyciela analizują zapis nutowy Ma-

zurka Dąbrowskiego. Odczytują za pomocą tataizacji rytmytaktw z rytmem punktowanym: semką z kropką i szes-nastką oraz ćwierćnutą z kropką i semką (takty 13). Wy-klaskują rytm w tych taktach i sprawdzają, ile razy w zapisienutowym powtarzają się takty z identycznymi ugrupowa-niami rytmicznymi. Następnie za pomocą tataizacji odczy-tują czterotaktowe fragmenty rytmu, a potem rytmicznieodczytują tekst (lub powtarzają po nauczycielu).Nauczyciel zwraca uwagę uczniw na sylaby, na ktrych wy-konywane są dwie nuty (takty 2, 6, 10 i 14), oraz na rżnicęmiędzy taktem 12 a taktami 4, 8 i 16.Uczniowie wykonują ćwiczenie 1 str. 13 (uzupełniają

rytm Mazurka Dąbrowskiego brakującymi semkami). Na-stępnie powtarzają po nauczycielu dwutaktowe fragmen-ty melodii.

2. Tekst hymnuNauczyciel dzieli klasę na grupy. Każda uczy się innej zwrot-ki hymnu. Uczniowie śpiewają hymn – każda grupa swojązwrotkę. Następnie grupy wymieniają się połową swoichczłonkw. Osoby, ktre już śpiewały daną zwrotkę, uczą ko-legw tekstu tego fragmentu. Po trzech zmianach nauczycielogłasza konkurs na to, ktra grupa w całości zaśpiewa hymnz pamięci.


Uczniowie odśpiewują hymn w postawie na baczność całąklasą. Wykonują ćwiczenie 2 str. 14 .

Zadanie domoweWykonaj ćwiczenie 3 z zeszytu ćwiczeń str. 14 utrwalają-ce znajomość tekstu Mazurka Dąbrowskiego.

N5123 NSP Muzyka 5.indb 21 2013-08-02 16:48:37

8/15/2019 muzyka_5

22/60


scenariusz


Cele lekcjiUczeń:– śpiewa pieśni: ota, Pierwsza kadrowa, Przybyli ułani– zna autorw oty – wie, gdzie po raz pierwszy była publicznie wykonana ota– odczytuje proste rytmy za pomocą tataizacji– obserwuje nuty i odnajduje w nich określone schematy ryt-

miczne– nazywa dźwięki, przy ktrych znajdują się znaki chroma-

tyczne– gra na dzwonkach akompaniament do piosenki Pierwsza

kadrowa

– gra na flecie melodię piosenki Przybyli ułani– określa słowami charakter piosenki– tworzy akompaniament do piosenki na perkusyjnych in-

strumentach niemelodycznych

Metody pracy– podająca: pogadanka– eksponująca: pokaz zdjęć i reprodukcji obrazw– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): śpiew, gra na in-

strumentach

Środki dydaktyczne– dzwonki chromatyczne, flety– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago- gicznego OPEON


Uczniowie przypominają zasady zachowania się podczaswykonywania hymnu państwowego i odśpiewują Mazurek

Dąbrowskiego z pamięci.

Część główna

1. ota – historia i znaczenie dla PolakwNauczyciel podaje informacje o historii, znaczeniu i twr-cach oty.Informacje dla nauczyciela:

ota to jedna z najważniejszych pieśni w historii Polski. Tekst

pieśni napisała polska poetka Maria Konopnicka, a muzykęstworzył kompozytor Feliks Nowowiejski. Po raz pierwszyutwr został wykonany w 1910 roku w 500. rocznicę bitwypod Grunwaldem, z okazji odsłonięcia pomnika Grunwaldz-kiego. Połączonymi chrami z niemal całej Polski dyrygowałkompozytor.Słowo „rota” oznacza tekst przysięgi, ślubowania. Utwruznano za formę ślubowania i przysięgi złożonej przez ro-dakw umęczonej przez zaborcw ojczyźnie. Dla wielu ota miała rangę hymnu państwowego.

2. Nauka otyNauczyciel wraz z uczniami analizuje tekst pieśni i objaśniatrudne słowa.

Uczniowie analizują zapis nutowy oty str. 30 :– odczytują rytm pierwszych czterech taktw za pomocą ta-

taizacji,– porwnują rytm pierwszych czterech taktw z taktami

512,– odczytują za pomocą tataizacji ostatnie trzy takty.Następnie uczniowie zapoznają się z melodią pieśni, odsłu-chując dwutaktowe fragmenty.

3. Przybyli ułaniUWAGA! Jeśli jedna lekcja dla danej klasy to za mało, abyopanować trzy utwory, nauczyciel dokonuje wyboru między

Przybyli ułani a piosenką Pierwsza kadrowa.

Uczniowie odczytują melodię Przybyli ułani za pomocą fo-nogestyki dodatek 1 zał. 1 , a następnie jej rytm zapomocą tataizacji str. 33 .Nauczyciel wykonuje melodię na flecie. Przypomina nie-zbędne do zagrania chwyty „f”, „g”, „a”, „c”. Wprowadzatakże chwyt fletowy „b”. Zwraca uwagę uczniw na bemolprzy kluczu. Chętni uczniowie prbują zagrać melodięna flecie.Cała klasa śpiewa piosenkę Przybyli ułani str. 33 .4. Pierwsza kadrowaNauczyciel podaje informacje o historii piosenki Pierw-

sza kadrowa.

Informacja dla nauczyciela: Pierwsza kadrowa opowiada o pododdziale piechoty nazy-wanym Pierwszą Kompanią Kadrową. Została ona utworzo-na 3 sierpnia 1914 roku w Krakowie przez Jzefa Piłsudskiegoi brała udział w I wojnie światowej.Nauczyciel wraz z uczniami analizuje zapis nutowy melodiipiosenki i porwnuje takty 18 z taktami 916. Uczniowie od-czytują rytm za pomocą tataizacji i wyklaskują go. Poznająmelodię piosenki ze słuchu, śledząc nuty.Nauczyciel wraz z uczniami analizuje akompaniament do

piosenki Pierwsza kadrowa. Tworzą go dwa akordy. Nauczy-ciel dzieli uczniw na dwie grupy. Każda z nich opanowuje

jedną partię (partia druga jest dużo łatwiejsza). Uczniowie grają z nut takt pierwszy i takt trzeci, a następnie odczytują,ile razy należy powtrzyć dany fragment.


Uczniowie wykonują utwory, ktrych nauczyli się na lekcji.

Zadanie domoweUczniowie rozwiązują krzyżwkę w zeszycie ćwiczeń (ćwi-czenie 3 str. 16 , rozwiązanie dodatek 2 zał. 2 ).

N5123 NSP Muzyka 5.indb 22 2013-08-02 16:48:38

8/15/2019 muzyka_5

23/60


scenariusz

Dodatek 1. Zapis fonogestyki do melodii Przybyli ułani


Dodatki

do do re mi mi do si do re do sza

mi

sol

fa fa re sol sol do si do re do sza

sol fa mi mi re do do re mi

mi mifa sol sol fa fa sol re sza

M U N D U R

W Y B I C K I

K I E D Y

K O M P A N I A

W O J A C Y

K A D R O W A

P O L S K A

N O W O W I E J S K I

L E G I O N Y

U Ł A N I

R O T A

B A C Z N O Ś Ć

W O L N O Ś Ć

N5123 NSP Muzyka 5.indb 23 2013-08-02 16:48:38

8/15/2019 muzyka_5

24/60


scenariusz


Cele lekcjiUczeń:– śpiewa w grupie z akompaniamentem piosenki Pałacyk Mi-

chla i Warszawskie dzieci– buduje trjdźwięki durowe od podanego dźwięku– nazywa zapisane w nutach trjdźwięki durowe

Metody pracy– podająca: miniwykład– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): śpiew, gra na in-

strumentach

Środki dydaktyczne– gitary dla chętnych uczniw oraz inne instrumenty dostęp-

ne w klasie

– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago- gicznego OPEON


Uczniowie w grupach rozwiązują krzyżwkę (ćwiczenie 2

str. 18 , rozwiązanie dodatek 1 zał. 1 ).Nauczyciel informuje uczniw, że podczas lekcji poznają pio-senki z czasw powstania warszawskiego, ktre miało miej-

sce w czasie II wojny światowej w 1944 roku.

Część główna

1. Ćwiczenie emisyjneUczniowie rozśpiewują się, wykonując ćwiczenie emisyjne

dodatek 2 zał. 2 rozszerzające skalę głosu w dł tak,aby osiągnęli występujący w piosence dźwięk „a” małe. Ćwi-czenie powtarzają aż do tonacji A-dur, gdy zaśpiewają wspo-mniany dźwięk.

2. Nauka piosenki Pałacyk MichlaUczniowie uczą się piosenki str. 3435 czterotaktowymifragmentami ze słuchu.Nauczyciel zwraca uczniom uwagę na rytm punktowanyw taktach 1014. Następnie przypomina zasady budowaniatrjdźwiękw durowych str. 35 .

Chętni uczniowie uczą się akompaniamentu gitarowego we-dług instrukcji w podręczniku str. 36 . Inni tworzą akom-

paniament do piosenki oparty na akordach D-dur i A-dur nainnych dostępnych instrumentach.

3. Nauka piosenki Warszawskie dzieciUczniowie uczą się piosenki ze słuchu, obserwując nuty

str. 3637 . Powtarzają po nauczycielu czterotaktowefragmenty. Nauczyciel zwraca uwagę uczniw na podobień-stwo tych fragmentw, rozpoczynających się od identycz-nych zwrotw melodycznych opartych na interwale kwar-ty czystej.


Uczniowie wykonują ćwiczenie 1 z zeszytu ćwiczeń str. 17.

Zadanie domowe

Wykonaj ćwiczenie 3 str. 19 .

N5123 NSP Muzyka 5.indb 24 2013-08-02 16:48:39

8/15/2019 muzyka_5

25/60


scenariusz


Dodatki

B A S T P I A N OB O E U

U W I O L O N C Z E L A

R O O

C S O P R A N G

Z S Ó I

Y T Ł A L T

B A R Y T O N A

A U U W R

S N T R I A D A

A A L

R T

B E M O L

R Ó G R

Ł N U T A

O I

S A

N5123 NSP Muzyka 5.indb 25 2013-08-02 16:48:39

8/15/2019 muzyka_5

26/60


scenariusz

Dodatek 2. Ćwiczenie emisyjne


œ

œ

œ

œ

œ œ

sol fa mi re do do

œ œ ˙

do do do

b

b

b

œ

œ

œ

œ

œ œ

sol fa mi re do do

œ œ ˙

do do do

œ

œ

œ

œ

œ œ

sol fa mi re do do

œ œ ˙

do do do

œ

œ

œ

œ

œ œ

sol fa mi re do do

œ œ ˙

do do do

b

b

b œ œ œ œ œ œ

sol fa mi re do doœ œ ˙

do do do

œ

œ

œ

œ

œ œ

sol fa mi re do do

œ œ ˙

do do do

N5123 NSP Muzyka 5.indb 26 2013-08-02 16:48:39

8/15/2019 muzyka_5

27/60

Polskie tańce narodowe – krakowiak

scenariusz

Polskie tańce narodowe – krakowiak

Cele lekcjiUczeń:– wymienia polskie tańce narodowe

– potrai wyjaśnić pojęcie taniec stylizowany – podaje charakterystyczne cechy krakowiaka: jego metrum

i tempo– wystukuje charakterystyczny rytm krakowiaka– rozumie i potrai wyjaśnić pojęcie synkopa– odnajduje synkopę w nutach– śpiewa piosenkę Mariackie hejnały – tańczy krok podstawowy i kilka igur (krzesany, drobna

kaszka) krakowiaka– gra na flecie lub dzwonkach melodię krakowiaka

Metody pracy– eksponująca: pokaz (projekcja ilmowa)– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): praca z nutami,

śpiew, taniec, praca z podręcznikiem– aktywizująca: burza mzgw

Środki dydaktyczne– komputer z dostępem do internetu– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago- gicznego OPEON


Nauczyciel wprowadza uczniw w temat lekcji:Na najbliższych czterech lekcjach będziemy poznawać pol-skie tańce narodowe. Tańce te zajmują szczeglne miejscew kulturze naszego narodu. Wywodzą się z tańcw ludo-wych. Niektre z nich zawędrowały na dwory szlacheckie.Polskie tańce narodowe pochodzą z rżnych zakątkw na-szego kraju, ale łączy je jedno: tak spodobały się Polakom,że zaczęto je tańczyć wszędzie. ytmy tańcw narodowychpojawiają się też w twrczości polskich kompozytorw. Po-

wstają tak zwane tańce stylizowane, czyli utwory, ktre mającechy tańcw (na przykład zawierają charakterystyczne ryt-my), ale są przeznaczone do słuchania, a nie do tańczenia.

Nauczyciel zachęca uczniw, aby poznali nazwy wszyst-kich pięciu polskich tańcw narodowych, rozwiązując

dodatek 1 zał. 1 rebusy znajdujące się w zeszyciećwiczeń (ćwiczenie 1 str. 1920 ). Następnie zapisuje na-zwy tych tańcw na tablicy.

Część główna

1. Podstawowe informacje o krakowiakuNauczyciel prezentuje uczniom ilm o krakowiaku http://link.operon.pl/528539 . Na jego podstawie inicjuje burzę mzgw,ktra ma na celu podanie cech krakowiaka przez uczniw.Uczniowie odpowiadają na pytanie o to, jakim tańcem jestkrakowiak. Nauczyciel zapisuje odpowiedzi uczniw na ta-

blicy. Może naprowadzać uczniw pytaniami:– Jakie metrum ma krakowiak?– Jakie ma tempo?– Jaki ma charakter?– Jakie są kroki?– Jakie występują w nim igury (tu uczniowie raczej będą pre-

zentować dany krok lub wyjaśniać, jak on wygląda; zada-niem nauczyciela jest ten krok nazwać)?

Nauczyciel zapisuje charakterystyczny rytm krakowiaka.Wsplnie z uczniami odczytuje go za pomocą tataizacji. Wy-

jaśnia uczniom zjawisko synkopy str. 38 .

2. Nauka piosenki Mariackie hejnałyNauczyciel wraz z uczniami analizuje zapis nutowy piosenki

str. 39 według następującego porządku:– odszukanie taktw, w ktrych występuje synkopa,– odczytanie za pomocą tataizacji pierwszych czternastu

taktw piosenki,

– w yklaskanie lub realizacja na instrumentach perkusyjnychodczytanego rytmu,

– rytmiczne przeczytanie tekstu pierwszej zwrotki.

Nauczyciel przypomina uczniom, jak się odczytuje nuty za-wierające znak repetycji oraz pierwszą i drugą voltę.Uczniowie powtarzają po nauczycielu czterotaktowe frag-menty piosenki. Następnie wykonują ją samodzielnie w ca-łości.

3. Kroki i igury krakowiakaUczniowie poznają kroki i igury krakowiaka, czytając opistańca w podręczniku str. 41 . W parach prbują zatań-czyć jego fragment.


Uczniowie rozwiązują dodatek 2 zał. 2 krzyżwkęw zeszycie ćwiczeń (ćwiczenie 2 str. 20 ). Następnie śpie-

wają Mariackie hejnały w całości.Zadanie domoweWykonaj ćwiczenia 35 str. 21 .

N5123 NSP Muzyka 5.indb 27 2013-08-02 16:48:40

8/15/2019 muzyka_5

28/60

8/15/2019 muzyka_5

29/60

Polonez

scenariusz

Polonez

Cele lekcjiUczeń:– podaje charakterystyczne cechy poloneza: jego metrum

i tempo– wystukuje charakterystyczny rytm poloneza– tańczy podstawowy krok oraz igury poloneza (czwrki, most)– wykonuje akompaniament perkusyjny do Poloneza Wojcie-

cha Kilara z ilmu Pan Tadeusz – gra jedną z partii instrumentalnych opracowania poloneza

z ilmu Pan Tadeusz

Metody pracy– eksponująca: pokaz (projekcja ilmowa)

– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): aktywne słuchaniemuzyki, gra na instrumentach

Środki dydaktyczne– nagranie Poloneza z ilmu Pan Tadeusz – komputer z dostępem do internetu


Uczniowie przypominają nazwy wszystkich polskich tań-

cw narodowych oraz deinicję tańca stylizowanego.

Część główna

1. Film o polonezieNauczyciel wyświetla ilm http://link.operon.pl/528540 . Ucznio-

wie na jego podstawie prbują podać cechy poloneza. Na-uczyciel zapisuje na tablicy charakterystyczny rytm polone-za. Następnie odczytuje go z uczniami za pomocą tataizacji.

2. Polonez z ilmu Pan Tadeusz Aktywne słuchanie poloneza może odbywać się na dwa spo-soby (do wyboru przez nauczyciela):

– sposb I – na podstawie opisu w podręczniku str. 44 ,– sposb II – z użyciem bum bum rurek.Zadaniem uczniw jest zagranie akompaniamentu do Polo-neza Kilara.Nauczyciel dzieli uczniw na dwie grupy. Jednej rozdajerury wydające dźwięki akordu a-moll: „a”, „c”, „e”, a dru-

giej rury akordu E-dur – „e”, „gis”, „h”. Uczniowie grają nanich rytm poloneza dodatek 1 zał. 1 . Nauczyciel dy-ryguje, wskazując grupę, ktra ma grać w danym momencieutworu dodatek 2 zał. 2 .

3. Nauka tańcaUczniowie poznają poloneza – czytają opis w podręczniku

str. 43 . Prbują zatańczyć fragment, na przykład na

szkolnym korytarzu.4. Nauka gry na instrumentach fragmentu Poloneza z il-

mu Pan Tadeusz Jeśli jest mało czasu, można wykonać tylko takty 613.Nauczyciel prezentuje i omawia partię dzwonkw i gitary.Odczytuje z uczniami takt szsty i dziewiąty, zwraca uwa-

gę na to, jak się powtarzają odczytane takty. W czasie naukipartii dzwonkw i gitary uczniowie grający na flecie wyko-nują ćwiczenie 2 w zeszycie ćwiczeń str. 22 .Nauczyciel prezentuje i omawia partię fletu. Uczniowie zapomocą tataizacji odczytują rytm i wykonują partię fletu

z użyciem diagramw pomocniczych (ćwiczenie w zeszy-cie ćwiczeń).


Jeśli wystarczy czasu, nauczyciel prezentuje inne wykona-nie poloneza przez Zespł Pieśni i Tańca Mazowsze http://link.operon.pl/528541 . Uczniowie wykonują ćwiczenie 1 i 3 w ze-szycie ćwiczeń str. 22 .

Zadanie domowePoćwicz partię instrumentalną poloneza str. 4446 .

Dodatki

Dodatek 1. Rytm poloneza

Dodatek 2. Rozpiska partii w Polonezie Wojciecha Kilara

Takty – – – – – – – – – – –

Akord E a E a E a E a E a E

4 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

N5123 NSP Muzyka 5.indb 29 2013-08-02 16:48:41

8/15/2019 muzyka_5

30/60

Oberek i kujawiak

scenariusz

Oberek i kujawiak

Cele lekcjiUczeń:– podaje charakterystyczne cechy oberka i kujawiaka: ich

metrum i tempo– wystukuje rytmy poznanych tańcw– rozpoznaje strj łowicki na ilustracji– określa charakterystyczne cechy słuchanych utworw– śpiewa piosenkę Stuku puku– gra akompaniament do piosenki Stuku-puku– gra na flecie piosenkę Czerwone jabłuszko– w słuchanym utworze Kujawiak C-dur Henryka Wieniaw-

skiego rozpoznaje fragmenty kujawiaka i oberka– układa teksty do podanych rytmw

Metody pracy– eksponująca: pokaz– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): słuchanie muzyki,

śpiew, gra na instrumentach– ćwiczenia twrcze: układanie tekstu do rytmu

Środki dydaktyczne– instrumenty perkusyjne, dzwonki (jeśli będzie grany

akompaniament do piosenki Stuku-puku)– nagranie Oberka G. Bacewicz i Kujawiaka C-dur H. Wie-

niawskiego– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago- gicznego OPEON



Nauczyciel rozmawia z uczniami na temat tańcw narodo-wych, ktre już poznali. Uczniowie odpowiadają na pytania:– Jakie poznaliście tańce narodowe?

– Czy potraicie wymienić nazwy wszystkich pięciu polskichtańcw narodowych?

– Jakie metrum ma krakowiak?– Jaki jest charakterystyczny rytm krakowiaka?– Jaki jest charakter krakowiaka?

– Jakie metrum ma polonez?– W jakim tempie jest polonez?– Jaki jest charakterystyczny rytm poloneza?– Jaki charakter ma polonez?– Kiedy polonez jest tańczony?Nauczyciel krtko opowiada o dwch tańcach, ktre ucznio-wie poznają na dzisiejszej lekcji:Na dzisiejszej lekcji poznacie dwa nowe tańce narodowe.Będą to oberek i kujawiak. Te tańce często są wykonywanekolejno po sobie, chociaż bardzo się rżnią.

Część główna

1. OberekNauczyciel prezentuje ludowego oberka w wykonaniu Kape-

li Brodw http://link.operon.pl/528543 oraz Oberka Grażyny Ba-cewicz.ozmawia z uczniami na temat tego, jakie podobieństwa i ja-kie rżnice zauważyli podczas prezentacji dwch oberkw.Uczniowie odpowiadają na pytania:– Jaki charakter i rytm miały oba utwory?– Jakie jest (było) przeznaczenie tych utworw (utrwalenie

pojęcia taniec stylizowany )?– Na jakich instrumentach były wykonane te utwory?Nauczyciel pokazuje uczniom ilm przedstawiający pary tań-czące oberka http://link.operon.pl/528544 .Wyjaśnia, że nagrania te pochodzą z turnieju tańca i dlatego

tańczą go pary nieubrane w stroje ludowe.Następnie zapisuje rytm oberka na tablicy. Uczniowie odczy-tują go za pomocą tataizacji, a potem wyklaskują lub grająna instrumentach perkusyjnych. Następnie prbują opisaćcharakter muzyki (ży wa, bardzo szybka, skoczna). Omawia-

ją także z pomocą nauczyciela igury i kroki tańca (bardzodużo obrotw, partner podtrzymuje partnerkę w pasie,dużo przytupywania).

2. Nauka piosenki Stuku-pukuNauczyciel analizuje z uczniami zapis nutowy piosenki

str. 4849 . ealizuje rytm z taktu piątego (dwie szes-nastki i dwie semki). Uczniowie sprawdzają, w ktrych

taktach piosenki ten rytm się powtarza. Następnie nauczy-ciel realizuje rytm z taktw 910 (sześć szesnastek, semkai ćwierćnuta), a uczniowie sprawdzają w zapisie nutowym,w ktrych taktach ten rytm występuje. Nauczyciel porwnu-

je melodie w taktach 916.Nauka melodii odbywa się w zwolnionym tempie fragmen-tami czterotaktowymi. Na końcu uczniowie wykonują pio-senkę w całości.

3. KujawiakNauczyciel wyświetla ilm przedstawiający kujawiaka http://link.operon.pl/528542 .Ustala z uczniami charakterystyczne cechy kujawiaka:

– rytm – nauczyciel zapisuje rytm, a uczniowie go odczytu- ją za pomocą tataizacji. Następnie grają go na instrumen-tach perkusyjnych,

– tempo (wolne),– charakterystyczne igury i kroki (kolebanie, bujanie się,

powolne obroty).

4. Kujawiak C-dur Henryka WieniawskiegoUczniowie wysłuchują utworu. Ich zadaniem jest rozpozna-nie fragmentw, w ktrych skrzypek gra kujawiaka i tych,w ktrych słychać oberka. Mogą na przykład sygnalizować

N5123 NSP Muzyka 5.indb 30 2013-08-02 16:48:41

8/15/2019 muzyka_5

31/60

Oberek i kujawiak

scenariusz

zmianę nastroju i tempa muzyki, podnosząc do gry kar-teczki z literami „O” (oberek) i „K” (kujawiak).

5. Ćwiczenie twrczeZadaniem uczniw jest ułożenie tekstu do kujawiaka i obe-rka. Dokładne objaśnienie zadania znajduje się w podręczni-ku str. 51 .


Uczniowie porwnują oberka i kujawiaka, zestawiając zesobą ich cechy charakterystyczne (ćwiczenie 3 str. 24 ).

Zadanie domowe dla chętnychNaucz się grać na flecie melodię Czerwone jabłuszko.

N5123 NSP Muzyka 5.indb 31 2013-08-02 16:48:41

8/15/2019 muzyka_5

32/60

Mazur

scenariusz

Mazur

Cele lekcjiUczeń:– podaje charakterystyczne cechy mazura: jego metrum

i tempo– wystukuje rytm mazura– rozpoznaje polskie tańce narodowe– śpiewa piosenkę Ostatni mazur – charakteryzuje wszystkie polskie tańce narodowe

Metody pracy– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): śpiew, słuchanie

muzyki

Środki dydaktyczne– nagranie Mazura z opery Straszny Dwr Moniuszki

– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago- gicznego OPEON



1. Cechy mazuraNauczyciel prezentuje ilm z mazurem http://link.operon.pl/528545 .Uczniowie odpowiadają na pytania do ilmu:– Jaki jest piąty polski taniec narodowy, ktrego jeszcze

nie poznaliście?

– Jaki charakter miał taniec, ktry przed chwilą obejrzeliście?– Jakie miał tempo?– Jakie występowały w nim kroki?

Część główna

2. Mazur z opery Straszny Dwr Uczniowie słuchają nagrania Mazura z opery Straszny

Dwr Stanisława Moniuszki. wnocześnie obserwują tekst

str. 52 . Wykonują polecenie nauczyciela:Podczas słuchania utworu przeczytajcie fragment jego tek-stu. Określcie charakter mazura na podstawie muzyki i tek-stu. Uzasadnijcie swoje zdanie.

3. Ostatni mazurUczniowie wykonują ćwiczenie emisyjne dodatek 1

zał. 1 służące rozśpiewaniu aparatu głosowego. Następ-nie uczą się pieśni Ostatni mazur str. 53 ze słuchu, obser-wując nuty.

4. Mazur w hymnie państwowymNauczyciel sprawdza u uczniw znajomość tekstu Mazurka

Dąbrowskiego. Zwraca uwagę na obecność w hymnie ugrupo-wań rytmicznych charakterystycznych dla mazura. Ucznio-wie śpiewają hymn w całości, w postawie na baczność.


Uczniowie wymieniają polskie tańce narodowe i podają ichcechy charakterystyczne. Nauczyciel zapowiada konkursdotyczący polskich tańcw narodowych, ktry odbędzie sięna następnej lekcji.

Zadanie domoweWykonaj ćwiczenia 12 z zeszytu ćwiczeń str. 24 .



Dodatki

n

n

n

n

n

œ

œ

œ

œ œ

œ

œ

œ

3

Mam se rwis w sa sa nki

œ

œ

œ

œ œ

œ

œ

œ

3


œ

œ

œ

œ œ

œ

œ

œ

3

Mam se rwis w sa sa nki- - - --- - - -

n

n

n

n

n

œ

œ

œ

œ œ

œ

œ

œ

3


œ

œ

œ

œ œ

œ

œ

œ

3


œ

œ

œ

œ œ

œ

œ

œ

3

Mam se rwis w sa sa nki- - - --- - - -

N5123 NSP Muzyka 5.indb 32 2013-08-02 16:48:42

8/15/2019 muzyka_5

33/60

Powtórzenie wiadomości o polskich tańcach narodowych

scenariusz

Dodatek 1. Zadania do gry Kupuję zadanie

Wyklaszczcie rytm poloneza. Wyklaszczcie rytm krakowiaka.

Wyklaszczcie rytm mazura. Wyklaszczcie rytm oberka.

Wyklaszczcie rytm kujawiaka. Zaśpiewajcie piosenkę Mariackie hejnały.

Który z tańców narodowych ma najwolniejsze

tempo?

Jakie charakterystyczne ugrupowanie rytmiczne

pojawia się w rytmie krakowiaka?

Zaśpiewajcie piosenkę Stuku puku. Zaśpiewajcie piosenkę Ostatni mazur.

Który taniec był i jest tańczony na rozpoczęcie

ważnych bali?Który taniec narodowy był nazywany owijokiem?

Zatańczcie krakowiaka.Zagrajcie na dowolnym instrumencie melodię

krakowiaka lub kujawiaka.

Posłuchajcie wystukanego rytmu i powiedzcie,

dla jakiego tańca jest on charakterystyczny.

Posłuchajcie wystukanego rytmu i powiedzcie,

dla jakiego tańca jest on charakterystyczny.

Dodatki

Powtórzenie wiadomości o polskich tańcachnarodowych

Cele lekcjiUczeń:– podaje charakterystyczne cechy wszystkich tańcw naro-

dowych– wystukuje rytmy wszystkich tańcw narodowych– rozpoznaje polskie tańce narodowe– śpiewa piosenki poznane na lekcjach– uczestniczy w grach i zabawach– w czasie gry przestrzega zasad fair play

Metody pracy– aktywizująca: gra dydaktyczna, metoda kuli śnieżnej– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): śpiew, realizacja

rytmw, taniec, gra na instrumentach

Środki dydaktyczne– sześćdziesiąt trzy żetony do gry (mogą to być kłeczka z pa-

pieru, guziki lub podobne przedmioty)– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago- gicznego OPEON

– nagranie krakowiaka


Uczniowie wykonują ćwiczenia 34 w zeszycie ćwiczeń

str. 25 . Następnie śpiewają Mariackie hejnały .

Część główna

1. Gra Kupuję zadanieNauczyciel dzieli klasę na pięć grup. Każda otrzymuje po trzyżetony. Nauczyciel ma na karteczkach zadania do losowania

dodatek 1 zał. 1 . Każde pytanie jest poprzedzone li-cytacją. Grupa, ktra zaproponuje najwięcej żetonw, oddajezalicytowaną liczbę żetonw nauczycielowi, losuje zadanie

i wykonuje je. Za wykonanie zadania nauczyciel może przy-znać grupie od zera do czterech żetonw. Gra toczy się aż do

momentu, gdy zostaną wylosowane wszystkie zadania. Wy- grywa grupa, ktra zakończy grę z największą liczbą żetonw.

2. ŚpiewUczniowie wykonują kolejno piosenki: Stuku puku, a następ-nie Ostatni mazur .


Uczniowie dzielą się na pięć grup. Każda grupa otrzymuje ar-kusz kartonu z zapisaną nazwą jednego tańca narodowego.Wokł nazwy uczniowie zapisują dwie informacje dotyczą-ce danego tańca, a następnie przekazują swoją kartkę kolej-nej grupie. Ta dopisuje kolejne dwie informacje. Czynnościkontynuujemy do momentu, aż wszystkie grupy uzupełnią

wszystkie kartki. Nauczyciel wiesza je w widocznym miejscu.

N5123 NSP Muzyka 5.indb 33 2013-08-02 16:48:42

8/15/2019 muzyka_5

34/60


scenariusz


Cele lekcjiUczeń:– wymienia polskie tradycje związane ze świętami Bożego

Narodzenia– opisuje tradycyjną wieczerzę wigilijną– opisuje tradycje kolędowania– śpiewa w grupie z akompaniamentem piosenkę świąteczną

Kolęda domowa

– analizuje tekst piosenki– śpiewa kolędę Bg się rodzi– gra akompaniament do kolędy Bg się rodzi na dzwonkach

lub gitarze– wyjaśnia pojęcie pastorałka– śpiewa pastorałkę Jam jest dudka– gra na dzwonkach akompaniament do pastorałki Jam jest

dudka

Metody pracy– aktywizująca: burza mzgw– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): śpiew, gra na in-

strumentach, analiza tekstu piosenki

Środki dydaktyczne– f lety, dzwonki, gitary dla chętnych– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago- gicznego OPEON

– nagranie kolędy Bg się rodzi i pastorałki Jam jest dudka


Nauczyciel inicjuje burzę mzgw, zadając uczniom pytanie, jakie znają tradycje bożonarodzeniowe. Zapisuje propozy-cje klasy na tablicy, w razie potrzeby naprowadza i uzupeł-nia wiedzę.

Część główna

1. Kolęda domowaUczniowie uczą się śpiewać ze słuchu z obserwacją nut pio-senkę Kolęda domowa str. 55 . Następnie analizują tekstpiosenki pod kątem wymienionych w niej zwyczajw świą-

tecznych. Odpowiadają na pytania:– Jakie zwyczaje wigilijne zostały opisane w piosence Kolę-

da domowa?– Jakie potrawy wigilijne wymieniono w tej piosence?Uczniowie wykonują ćwiczenie 2 str. 26 . W wykreślance

mogą znaleźć dwadzieścia jeden słw lub wyrażeń związa-nych z Bożym Narodzeniem dodatek 1 zał. 1 . Na-

uczyciel może także zorganizować konkurs na to, kto znaj-dzie najwięcej słw związanych ze świętami.

2. Kolęda Bg się rodziNauczyciel podaje krtką informację na temat powstaniakolędy Bg się rodzi str. 56 . Uczniowie poznają lub przy-pominają sobie melodię kolędy ze słuchu, obserwując nuty.Odnajdują w nich rytm polskiego tańca narodowego (polo-neza).Nauczyciel odczytuje akompaniament kolędy (do wyboru

Bg się rodzi lub Jam jest dudka w dalszej części lekcji). Pre-zentuje uczniom melodię, ktrą będą musieli zagrać, w wy-

branej przez siebie wersji:– wersja I – według opisu w podręczniku str. 56 (akompa-

niament na dzwonkach i gitarze),– wersja II – na bum bum rurkach lub innych instrumentach,

na ktrych uczeń będzie grał tylko jeden dźwięk.W wersji drugiej nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy, roz-daje instrumenty i informuje, jakie dźwięki należy zagrać.I grupa – dźwięki akordu C-dur: „c”, „e”, „g”,II grupa – dźwięki akordu F-dur: „f”, „a”, „c”,III grupa – dźwięki akordu G-dur: „g”, „h”, „d”.Uczniowie grają rytm poloneza. Podobnie jak podczas ak-tywnego słuchania Poloneza z ilmu Pan Tadeusz (lekcja 10),nauczyciel dyryguje i wskazuje, ktra grupa ma grać w da-nym momencie dodatek 2 zał. 2 .3. Pastorałka Jam jest dudkaNauczyciel wyjaśnia pojęcie pastorałka str. 58 .

Uczniowie z pomocą nauczyciela analizują tekst pastorałki(ze szczeglnym uwzględnieniem nazw instrumentw ludo-wych) i zapis nutowy (porwnanie taktw 14 i 58).Następnie uczą się ze słuchu melodii zwrotki i refrenu, ob-serwując nuty (takty 12 i 56 – melodia się wznosi; takty 34i 78 – melodia opada). Nauczyciel zwraca uwagę na łuki znaj-dujące się przy nutach w takcie jedenastym oraz wyjaśnia,

jak należy śpiewać słowo „Panu”.Nauka akompaniamentu (jeśli uczniowie wcześniej nie grali

kolędy Bg się rodzi) do pastorałki według opisu w podręcz-niku str. 58 .


Uczniowie wykonują poznane na lekcji kolędy i pastorałki(do wyboru śpiew lub akompaniament).

Zadanie domoweUdoskonal grę poznanej na lekcji partii instrumentalnejlub naucz się grać kolędę Gdy się Chrystus rodzi (ćwiczenie1 str. 25 ).

N5123 NSP Muzyka 5.indb 34 2013-08-02 16:48:43

8/15/2019 muzyka_5

35/60


scenariusz

Dodatek 1. Wyrazy do wykreślenia – ćwiczenie 2 s. 26

Dodatek 2. Rozpiska partii w kolędzie Bóg się rodzi

Takty–

(wstęp)– – – –

Akord C C F C G F C G C F C G C

Dodatek 2. Rozpiska partii w kolędzie Bóg się rodzi

Takty–

(wstęp)– – – –

Akord C C F C G F C G C F C G C

Dodatki

P A S T E R K A G Ż P K A R P

Ą R S I A N K O R Y B Y O P K

O O W M A S F P A C Z K I A R

B P K I Y G W I A Z D K A S E

A Ł L K P I U P R E Z E N T Y

R A K O L Ę D A L N K H J O M

S T Ó Ł W I G I L I J N Y R N

Z E W A N I O Ł E A R B M A K

C K A J O D Ł A S D F M N Ł B

Z I Ś W I E R K C H O I N K A

G R Z Y B Y Z B O M B K I A C

N5123 NSP Muzyka 5.indb 35 2013-08-02 16:48:43

8/15/2019 muzyka_5

36/60


scenariusz


Cele lekcjiUczeń:– potrai wymienić zwyczaje świąteczne innych narodw

– śpiewa kolędę Cicha noc – śpiewa kolędę Aniołowie z naszych pl– gra na flecie wstęp do kolędy Aniołowie z naszych pl– śpiewa refren hiszpańskiej pastorałki A la nanita nana

Metody pracy– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): śpiew, gra na in-

strumentach

Środki dydaktyczne– f lety, dzwonki diatoniczne, gitary dla chętnych– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago-

gicznego OPEON– nagranie piosenki A la nanita nana


Uczniowie rozśpiewują się. Następnie wykonują jedną z ko-lęd lub pastorałek poznanych na poprzedniej lekcji.Nauczyciel krtko wprowadza w temat lekcji str. 65 .

Część główna

1. Zwyczaje świąteczne na świecieUczniowie zapoznają się ze zwyczajami świątecznymi rż-nych narodw, opisanymi w podręczniku str. 65 , lub

nauczyciel przedstawia im prezentację dotyczącą tych zwy-czajw zał. 1 .

2. Cicha noc Nauka kolędy Cicha noc . Uczniowie śpiewają ją w wybranymprzez siebie języku.Chętni uczniowie uczą się grać na gitarze akompaniamentdo kolędy Cicha noc . Dokładny opis znajduje się w podręcz-niku str. 67 .Pozostali w tym czasie wykonują ćwiczenia 23 w zeszyciećwiczeń str. 2728 .

3. Francuskie i hiszpańskie kolędyUczniowie uczą się francuskiej kolędy Aniołowie z naszych

pl. Następnie grają wstęp str. 68 do kolędy na flecie

(uczniowie, ktrzy wcześniej grali na gitarze, teraz wykonu- ją ćwiczenia w zeszycie ćwiczeń).

Uczniowie poznają melodię i słowa kolędy-kołysanki z Anda-luzji A la nanita nana.


Uczniowie wykonują kolędy poznane na lekcji.

Zadanie domoweUdoskonal grę partii instrumentalnej jednej z kolęd lub pa-storałek z ostatnich dwch lekcji (można pozostawić wybruczniom lub podzielić klasę na grupy).

Zadanie domowe dla chętnychNaucz się grać na dowolnym instrumencie melodię piosenki

We wish you a Merry Christmas (ćwiczenie 1 str. 27 ).

N5123 NSP Muzyka 5.indb 36 2013-08-02 16:48:43

8/15/2019 muzyka_5

37/60

Dookoła Polski w 45 minut – powtórzenie wiadomości

scenariusz

Dookoła Polski w 45 minut – powtórzeniewiadomości

Cele lekcjiUczeń:– gra w grę planszową Dookoła Polski w 45 minut – wykazuje się wiedzą i umiejętnościami zdobytymi na lek-

cjach muzyki– integruje wiedzę zdobytą na lekcjach muzyki z wiedzą zdo- bytą na lekcjach przyrody i plastyk i

– przestrzega zasad uczciwej rywalizacji– umie znosić porażki

Metody pracy– aktywizująca: gra dydaktyczna

Środki dydaktyczne– kostka, pionki (po jednym dla grupy), plansza do gry– plansza z instrumentami ludowymi i podpisami, do pocię-

cia i ułożenia– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago- gicznego OPEON

– nagrania poloneza i zbjnickiego


Uczniowie opowiadają krtko o tym, ktra dotychczasowalekcja muzyki podobała im się najbardziej i dlaczego. Opo-

wiadają, jakie informacje utkwiły im w pamięci.

Część główna

Nauczyciel dzieli klasę na kilka grup (od czterech do sied-miu), tak aby w każdej grupie były co najmniej trzy osoby.Następnie tłumaczy zasady gry:– gra rozpoczyna się na polu z napisem GDAŃSK,– na polach oznaczonych czerwonym kłkiem trzeba wyko-

nać określone zadania,– gra kończy się na polu z napisem WASZAWA,– grę wygry wa ta grupa, ktra pierwsza dotrze do Warszawy,– na rozegranie gry jest około trzydzieści pięć minut.Nauczyciel daje uczniom planszę. zał. 1 . Chętny uczeń ją

rozcina. Będzie ona potrzebna do wykonania zadania z poladwadzieścia trzy. Uczniowie grają na planszy zamieszczonej

w podręczniku str. 5962 . Tam też mogą przeczytać za-sady gry oraz zadania.Do przeprowadzenia i urozmaicenia gry mogą się przydać(choć nie są konieczne): podkłady instrumentalne ( Żeglorz ,

Mazurek Dąbrowskiego) czy nagrania muzyczne (zbjnicki,polonez).


Nauczyciel podsumowuje krtko przebieg gry, mwiąc, couczniowie najlepiej zapamiętali z dotychczasowych „podr-ży po Polsce” oraz ocenia najbardziej aktywnych uczniwi grupę, ktra wygrała grę.

Uczniowie śpiewają dwie wybrane przez siebie piosenki po-

znane do tej pory na lekcjach muzyki.

N5123 NSP Muzyka 5.indb 37 2013-08-02 16:48:43

8/15/2019 muzyka_5

38/60

Morskie opowieści

scenariusz

Morskie opowieści

Cele lekcjiUczeń:– potrai wyjaśnić pojęcia choreograia, szanta– układa choreograię do piosenki– wie, jak wygląda i działa fermata– śpiewa szantę John kanaka w grupie i solo, z akompania-

mentem i a cappella

Metody pracy– praktyczna (ćwiczenia przedmiotowe): śpiew, taniec, słu-

chanie muzyki– ćwiczenie twrcze: układanie choreograii do piosenki

Środki dydaktyczne– rżne instrumenty szkolne dla kilku grup uczniw (możli-

wie najwięcej)– płyta z podkładami muzycznymi Wydawnictwa Pedago- gicznego OPEON

– nagranie utworu Zrobimy sztorm G. Turnaua


Nauczyciel wprowadza uczniw w temat lekcji. Informuje

ich, że na najbliższych kilku lekcjach czekają na nich dalekiewyprawy.W czasach, kiedy nie podrżowano jeszcze samolotami,na odległe kontynenty wyprawiano się statkami. Dlatego

wy w drodze do Ameryki Płnocnej (to temat kolejnej lek-cji) odbędziecie za pomocą muzyki taką morską wycieczkę.Będą wam w niej towarzyszyć pieśni marynarzy i żeglarzy.Żeby się dowiedzieć, jak je nazywamy, uczniowie rozwią-zują dodatek 1 zał. 1 pierwszy rebus z ćwiczenia 1

str. 29 .

Część główna

1. obimy sztormNauczyciel włącza nagranie piosenki Zrobimy sztorm Grze-

gorza Turnaua. Podczas słuchania piosenki uczniowie zapo-znają się z tekstem str. 72 i zastanawiają się, jak możnaruchem przedstawić poszczeglne fragmenty piosenki.

2. ChoreograiaNauczyciel objaśnia słowo choreograia. Uczniowie roz-wiązują dodatek 1 zał. 1 drugi rebus z ćwiczenia 1

str. 29 .Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każda ma za zadanie stwo-rzyć choreograię do piosenki Zrobimy sztorm. Pracy towa-rzyszy muzyka, tak aby mieli szansę wyprbować swoje po-mysły.

3. Szanta o tubylcy

Uczniowie uczą się szanty John kanaka str. 73 . W pierw-szej kolejności uczą się fragmentu „John kanakanaka tulla-ie”, powtarzając go ze słuchu. Następnie kilkukrotnie wy-konują piosenkę z nauczycielem. Śpiewa on zawołaniaszantymena, a uczniowie odśpiewują mu znany fragment.Kiedy zapoznają się już z całością melodii, funkcję szanty-mena pełni chętny uczeń.

4. Ilustracja dźwiękowa – SztormNauczyciel dzieli klasę na kilka grup (od cztero- do sied-mioosobowych). Ich zadaniem jest przygotowanie ilustracjidźwiękowej pod tytułem Sztorm. Mają na to 57 minut. Po

upływie wyznaczonego czasu grupy przedstawiają wyniki

swojej pracy.5. Piraci z KaraibwChętni uczniowie uczą się grać na f lecie melodię z ilmu Pi-raci z Karaibw dodatek 2 zał. 2 .


Uczniowie wykonują szantę John kanaka.

Dodatek 1. Rozwiązania rebusów – ćwiczenie 1 s. 29

REBUS : szanty

REBUS : choreografia

Dodatki

N5123 NSP Muzyka 5.indb 38 2013-08-02 16:48:44

8/15/2019 muzyka_5

39/60

Morskie opowieści

scenariusz

Dodatek 2. Nuty do melodii z filmu Piraci z Karaibów

Dodatek 2. Nuty do melodii z filmu Piraci z Karaibów

8

2

œ

j

‰

j

‰

j

J J ‰ J ‰

œ

œ

a F

J ‰ J ‰ œ œ

j

‰ ‰ ‰ œ œ

G a

3

j

‰

j

‰

œ

œ

J

‰

J

‰

œ

œ

F

J

‰

J

‰

œ

œ

j

‰ ‰ ‰

muzyka_5

Documents

Transcript of muzyka_5