Masajowie i Beduini

Wykonał:Mateusz Winiarski

Kultura - społeczeństwo Masajów jest silnie patriarchalne. Większość ważnych dla grupy decyzji jest podejmowana przez starszych mężczyzn. Prawo oralne, które obowiązuje Masajów, reguluje większość sytuacji. Formalnie kara śmierci nie jest stosowana i jako zadośćuczynienie wystarczy zazwyczaj zapłata w bydle lub przeprosiny. Sprawy są rozwiązywane poza sądem, na procesach zwanych 'amitu', 'to make peace' lub 'arop'.Masajowie są monoteistami, a ich Bóg jest nazywany Enkai lub Engai. Engai jest pojedynczym bóstwem o podwójnej naturze: Engai Narok (Czarny Bóg) jest łaskawy, natomiast Engai Nanyokie (Czerwony Bóg) jest mściwy.

Wysoki wskaźnik umieralności wśród niemowląt Masajów doprowadził do nieuznawania dziecka do czasu, aż przeżyje trzy dni. Masajowie, którzy żyją zgodnie z tradycją, nie urządzają ceremonii pogrzebowych, a zmarli są pozostawiani padlinożercom. Tradycyjnie życie Masajów skupia się wokół bydła, które stanowi główne źródło pożywienia. Miarą bogactwa mężczyzny jest liczba dzieci i bydła. Stado składające się z 50 sztuk jest już godne szacunku, a im więcej dzieci, tym lepiej. Mężczyzna, który ma wiele dzieci i nie ma bydła, lub odwrotnie, jest uważany za biednego. Według wierzeń Masajów Bóg podarował im całe bydło na świecie. Dlatego kradzież bydła od innych plemion jest tylko odbieraniem swojej własności. Praktyka ta jest coraz rzadziej spotykana.

Wspólnota i współpraca wśród Masajów jest wskazywana jako wzorowy przykład funkcjonowania przedsiębiorstwa. Masajowie mają silne poczucie wspólnoty, co pozwala im dobrze działać zespołowo. Dzięki temu czują się silni. Nieważne, jaka jest pozycja Masaja w społeczności, jest on odpowiedzialny za poprawne jej funkcjonowanie. Według nich tylko współpraca może przynieść wymierne korzyści. Tą ścieżką powinny podążać również firmy, które chcą osiągnąć sukces i pokonać kryzys.

Schronienie - Masajowie jako lud koczowniczy, a później półkoczowniczy, budując domy, polegają na lokalnych, łatwo dostępnych materiałach i miejscowej technologii. Tradycyjny masajski dom jest skonstruowany dla ludzi, którzy ciągle się przemieszczają, więc jego trwałość jest bardzo mała. Manyatty (chaty) mają kształt owalu lub koła i są budowane przez kobiety. Szkielet domu jest budowany z drewnianych tyczek, wbitych bezpośrednio w ziemię i przeplecionych mniejszymi gałązkami. Taka konstrukcja jest następnie oblepiana mieszanką błota, trawy, krowiego gnoju i moczu oraz popiołu. Manyatta jest mała (3 × 5 m), a jej wysokość wynosi 1,5 m.

Na tej niewielkiej przestrzeni rodzina gotuje, je, śpi, prowadzi życie towarzyskie i przechowuje żywność, paliwo oraz wszystko, co posiada. W manyatcie często żyją również małe zwierzęta gospodarskie. Wioski (enkang) są otoczone płotem w kształcie okręgu, który jest budowany przez mężczyzn, zazwyczaj z ciernistej akacji. W nocy bydło domowe, kozy i owce są zamykane w ogrodzeniu w centrum wioski, z dala od dzikich zwierząt.

Organizacja Społeczności - dla Masajów najważniejszym wyznacznikiem jest kohorta, do której przynależą. Mali chłopcy, pomimo że są zobowiązani wypasać cielaki i jagnięta, gdy tylko nauczą się chodzić, spędzają dzieciństwo głównie na zabawach. Dziewczynki są odpowiedzialne za dodatkowe prace przy gotowaniu czy dojeniu. Co około 15 lat powstaje nowe pokolenie morans lub inaczej murran (wojowników). Nowe pokolenie wojowników jest tworzone z chłopców w wieku 12–25 lat, którzy osiągnęli już wiek dojrzewania i nie należą do młodszej kohorty. Jednym z obrządków przejścia z chłopca w młodego wojownika jest bolesna ceremonia obrzezania, która jest przeprowadzana bez środków znieczulających.

Gdy powstaje nowe pokolenie wojowników, dotychczasowi morans stają się młodymi starszymi, którzy są odpowiedzialni za polityczne decyzje, aż do czasu, gdy staną się starszymi. Wojownicy zapewniają bezpieczeństwo społeczności, a większość czasu spędzają na pieszym przemierzaniu masajskich ziem, daleko poza granice ziem, będących ich własnością. Coraz częściej angażują się również w hodowlę bydła, wzbogacają swoje zapasy poprzez handel i barter, a nie przez kradzież, jak bywało w przeszłości.

Flaga masajsaka

Młode kobiety również przechodzą "kobiece obrzezanie" (emoratę) jako część złożonego rytuału przejścia. Podczas tej ceremonii dziewczynki dostają instrukcje i porady dotyczące ich nowej roli. Wtedy to dowiadują się, że stają się kobietami gotowymi do zamążpójścia. W Kenii kobiece obrzezanie jest praktykowane przez 38% populacji. Najpopularniejszą formą jest klitoridektomia. Zabieg ten jest zazwyczaj wykonywany przez "profesjonalistę", który nie jest Masajem, a często należy do plemienia Dorobo. Noże i ostrza, którymi dokonuje się zabiegu, są projektowane przez kowala, il-kunono. Masajowie unikają il-kunono, gdyż wykonują oni narzędzia śmierci – noże, krótkie miecze, groty do strzał. Podobnie jak młodzi mężczyźni, kobiety, które przeszły obrzęd, ubierają się na czarno i malują twarz znakami, a następnie zakrywają twarz aż do zakończenia ceremonii.

Muzyka i taniec - masajska muzyka tradycyjnie składa się z rytmu wyśpiewanego harmonijnie przez chór wokalistów, podczas gdy przewodnik muzyki (olaranyani) śpiewa słowa. Olaranyanim jest zazwyczaj osoba, która najlepiej potrafi zaśpiewać daną piosenkę. Zdarza się, że kilka osób może prowadzić jedną pieśń. Olaranyani inicjuje śpiew poprzez zanucenie pierwszej linijki lub wskazanie tytułu (namba). Grupa odpowiada jednomyślnym uznaniem, a olaranyani śpiewa wers przy gardłowym nuceniu całej grupy. Tekst dotyka typowych tematów i jest często powtarzany słowo w słowo. Śpiewaniu akompaniują ruchy szyją.

Kobiety śpiewają kołysanki, nucą piosenki i śpiewają pieśni pochwalne dla synów. Charakterystyczna dla śpiewu kobiet jest monofonia i call-and-response. Kobiety powtarzają zdania i odpowiadają sobie na nie same. Jedynym wyjątkiem od wokalnej natury Masajów jest użycie rogu kudu w trakcie ceremonii eunoto. Eunoto, obrzęd wejścia w wiek wojownika, może składać się z dziesięciu lub więcej dni śpiewu, tańczenia i rytuałów. Wojownicy Il-Oodokilani odprawiają pewnego rodzaju marsz przeszłości oraz "adumu" lub aignus, przez ludzi z zewnątrz zwanym "skaczącym tańcem".

Wpływ nowoczesnego świata - polityka rządowa, która obejmuje ochronę parków i rezerwatów, ale nie Masajów, wraz z rosnącą populacją powoduje, że prowadzenie tradycyjnego masajskiego trybu życia staje się wyjątkowo trudne. Rosnąca bieda i migracje powodują, że maleje autorytet względem wieku wśród Masajów, do tej pory podstawa ich hierarchii. Przez lata rozpoczęto wiele projektów, które mają pomóc przewodnikom plemienia znaleźć sposób na zachowanie tradycji i jednocześnie zapewnienie niezbędnej we współczesnym świecie edukacji młodym pokoleniom.

Zawody, w których Masajowie znajdują swoje miejsce, to: rolnictwo, biznes (sprzedaż tradycyjnych leków, prowadzenie restauracji, sklepów, sprzedaż i kupno minerałów, sprzedaż i produkcja mleka przez kobiety, haftowanie), praca z ludźmi (ochroniarze, kelnerzy, przewodnicy turystyczni) i inne prace w sektorze publicznym i prywatnym. Wielu Masajów porzuciło swój koczowniczy tryb życia na rzecz odpowiedzialnej i stabilnej pracy w handlu i polityce. Jednak niezależnie od tego, jak zaawansowane miejskie życie prowadzą, wielu z nich chętnie zakłada tradycyjne stroje – shuka (barwna część stroju), sandały ze skóry wołu i nosi drewniany kij – są pogodzeni ze sobą i ze światem.

Ozdoby - bardzo popularne wśród Masajów jest przekłuwanie i rozciąganie małżowin usznych. W tym celu używa się różnych przyrządów: kolców, prętów, kilku prętów do rozciągania, kamieni, kłów słoni i pustych opakowań po filmach. Jednakże coraz mniej młodych chłopców podąża tym zwyczajem. Kobiety noszą zdobione koralikami ozdoby w obu małżowinach i mniejsze kolczyki w górnej części ucha. Usunięcie zawiązków kłów zębów mlecznych we wczesnym dzieciństwie jest udokumentowaną praktyką wśród Masajów w Kenii i Tanzanii. Masajowie wierzą, że biegunka, wymioty i inne gorączkowe choroby wczesnego dzieciństwa są spowodowane przez opuchliznę dziąsła przy kłach. Kły są uważane za robaczywe zęby. Praktyka ta jest stosowana nie tylko przez Masajów.

Dieta - tradycyjnie masajska dieta składała się z mięsa, mleka i krowiej krwi. Według badań ILCA przeprowadzonych w 1989 roku: "Dzisiaj podstawą diety Masajów jest krowie mleko i mączka kukurydziana. Mleko jest pite głównie świeże lub w słodkiej herbacie, natomiast mączka jest wykorzystywana do owsianki. Gęsta owsianka (uoalia) jest jedzona z mlekiem. Rzadka owsianka jest przygotowywana bez mleka. Mięso, pomimo że jest ważnym składnikiem posiłków, nie jest spożywane regularnie i nie może być zakwalifikowane jako podstawowy produkt. Tłuszcze zwierzęce oraz masło są używane do gotowania owsianki, kukurydzy i fasoli. Masło jest ważnym składnikiem pożywienia niemowląt. Krew jest rzadko pita."

Hodowane przez Masajów rośliny są najczęściej wykorzystywane do gotowania zup. Najczęściej wykorzystywaną w tym celu rośliną jest akacja nilowa. Korzenie i kora łodygi są gotowane w wodzie, a następnie wywar ten jest wypijany lub dodawany do zupymasajowie. Mieszanka krowiej krwi, otrzymanej przez nacięcie żyły szyjnej, i mleka jest przygotowana jako rytualny napój na specjalne okazje oraz jako lek dla chorych. Włączenie krwi do tradycyjnej diety nie występuje z powodu ograniczonej liczby bydła. Obecnie Masajowie swoją dietę opierają głównie na mączce kukurydzianej, ryżu, ziemniakach, kapuście (przez Masajów zwaną kozimi liśćmi). Masajowie, którzy żyją blisko plantacji zbóż, zatrudniają się jako farmerzy, co jest ich głównym źródłem utrzymania. Często powierzchnia dostępnej ziemi jest zbyt mała, aby hodować na niej zwierzęta. W ten sposób Masajowie są zmuszeni do uprawy roślin.

Ubiór - ubiór Masajów różni się w zależności od wieku, płci i miejsca zamieszkania. Przykładowo młodzi mężczyźni ubierają się na czarno przez kilka miesięcy po obrzędzie obrzezania. Jednak ulubionym kolorem jest czerwony. Materiały niebieskie, czarne, w pasy i szachownice są również noszone. Od lat 60. Masajowie zastępują skóry zwierzęce (garbowaną skórę cielęcą i skórę owiec) odzieżą bawełnianą. Praca przy paciorkach, wykonywana przez kobiety, ma bardzo długą tradycję wśród Masajów. Odzwierciedlają oni swoją pozycję w społeczeństwie poprzez zdobienie i malowanie ciała.

Shúkà w języku Maa oznacza płótna, które tradycyjnie zawijane są dookoła ciała. Jedno płótno owija każde ramię, a trzecie jest zakładane na wierzch. Płótna te są zazwyczaj w kolorze czerwonym z dodatkiem innych kolorów (np. niebieskim) i we wzory (np. w szkocką kratę). Kolor różowy, nawet w kwiecisty wzór, nie jest unikany przez wojowników. Część garderoby, zwana kanga w języku suahili, jest bardzo popularna. Masajowie, zamieszkujący w pobliżu wybrzeży, mogą nosić kikoi, rodzaj saronga, w różnych kolorach i z różnych materiałów. Ulubionym wzorem są pasy. Wielu Masajów w Tanzanii nosi proste sandały, które jeszcze do niedawna były robione z krowiej skóry. Obecnie podeszwy są wytwarzane z plastiku. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety ubierają drewniane obrączki. Masajskie kobiety regularnie wyplatają biżuterię i paciorki. Kolory paciorków mają swoje znaczenie, najpopularniejsze to: biały – pokój, niebieski – woda, czerwony – wojownik/krew/odwaga.

Beduini (arab. بدوي badawi) — (pierwotnie) koczownicze lub półkoczownicze plemiona krajów arabskich, Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. Nazwa została wprowadzona przez Arabów, aby odróżnić arabską ludność miejską — hadari i wiejską — fellahowie. Są sunnitami, choć w ich wierzeniach daje się zauważyć pierwiastki pogańskie jak kult sił przyrody. Do XX wieku głównym zajęciem Beduinów była hodowla (wielbłądów, owiec i kóz). Niektóre klany Beduinów mieszkają w namiotach i odbywają dalekie wędrówki ze swoimi stadami w poszukiwaniu pastwisk. Chów zwierząt jednak nie zapewnia im wystarczających środków do życia.

Beduini byli odrębnym społeczeństwem z własną administracją. Często rabowali karawany w tym również te, które podróżowały do Mekki. Każdy władca danego państwa musiał liczyć się z siłą Beduinów. Służyli również oni do tłumienia buntów chłopów. Sprawowali w Egipcie kontrolę nad żeglugą w delcie Nilu. Sprawowali w Egipcie kontrolę nad żeglugą w delcie Nilu.

W starożytnym Egipcie Beduinów zamieszkujących tereny na wschód od starożytnego Egiptu - w południowej Palestynie, w południowej Transjordanii i na półwyspie Synaj, a także na terytorium Lewant, w XV wieku p.n.e. aż do III Okresu Przejściowego określano słowem Szasu. Nazwa wzięła się z transliteracji egipskiego słowa š3sw, czyli ci, którzy przemieszczają się pieszo, określającego pogardzanych przez Egipcjan Beduinów. Pierwszy termin pochodzi z XV wieku z Transjordanii. Jest on używany na liście wrogów w świątyni umieszczona na kolumnie w Soleb zbudowanej przez Amenhotepa III. Skopiowany później przez Ramzesa II w Amara Zachodnim i w Akszy, wykazy te wymieniają sześć grup Szasu: Szasu z S'rr, Szasu z Lbn, Szasu z Sm't, Szasu z Wrbr, Szasu z Yhw i Szasu z Pysps.

Współczesność - obecnie szacuje się, że jedynie 1-2% Beduinów prowadzi koczowniczy tryb życia. Przemiany gospodarcze wymusiły poszukiwanie nowych, lepszych sposobów utrzymania się. Jedną z bardziej znanych, choć marginalnych, nowych profesji Beduinów jest obsługa ruchu turystycznego typu pilotowanie wycieczek na pustyni czy przejażdżki na wielbłądach. Wykorzystywana jest tu ich wiedza i znajomość warunków na pustyni. Ponadto znaleźli zatrudnienie jako przewoźnicy na trasach dawnych karawan, choć już nie na wielbłądach, lecz nowoczesnymi środkami transportu masowego. Są też pracownikami na plantacjach daktyli i trzciny cukrowej. Jednak najwięcej Beduinów osiadło w rozwijających się miastach, gdzie znaleźli zatrudnienie w przemyśle lub usługach, choć częściowo również pozostają bez pracy, jako słabiej wykształceni.

Kaddafi pochodził z niewielkiego plemienia Al-Kaddafa, wywodzącego się z Syrty w środkowej części wybrzeża Libii. Jego ród uważa się za potomków Mahometa. Jest synem Beduina, wędrownego hodowcy wielbłądów. Miał siedmiu synów; jednym z nich jest Saif al-Islam al-Kaddafi.

Beduin Muammar al-Kaddafi w uroczystym stroju plemiennym.

Taniec Masajów

Beduińskie dzieci