ŚWIADOMOŚĆEKONOMICZNA POLAKÓW –CO POLACY MYŚLĄO EKONOMII

PKB, konsumpcja gosp.dom, dochody gosp.dom i nakłady na środki trwałe

2005-2014 – ceny stałe 2005=100 (GUS)

95100105110115120125130135140145150155160165170

2005r. 2006r. 2007r. 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r.

PKB

Konsumpcja gosp.domowych

Dochód gosp.domowych

Nakłady na środki trwałe

PKB i Indeks Zrównoważonego Rozwoju (ALK), 1999-2014

Oceny sytuacji gospodarczej kraju CBOS, 1989-2014

I1989

I1990

I1991

I1992

I1993

I1994

I1995

I1996

I1997

I1998

I1999

I2000

I2001

I2002

I2003

I2004

I2005

I2006

I2007

I2008

I2009

I2010

I2011

I2012

I2013

I2014

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

zła

dobra

ani dobra, ani zła

Oceny materialnych warunków życia rodziny CBOS, 1989-2014

Czy są one:

IV1987

II1988

I1989

I1990

I1991

I1992

I1993

I1994

I1995

I1996

I1997

I1998

I1999

I2000

I2001

I2002

I2003

I2004

I2005

I2006

I2007

I2008

I2009

I2010

I2011

I2012

I2013

XII0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

dobre

ani dobre, ani złe

złe

Bieżące oceny sytuacji gospodarczej Polski oraz oceny i przewidywnia sytuacji materialnej

rodzin, CBOS 2007-2013

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

I.200

7V.

2007

IX.2

007

I.200

8V.

2008

IX.2

008

I.200

9V.

2009

IX.2

009

I.201

0V.

2010

IX.2

010

I.201

1V.

2011

IX.2

011

I.201

2V.

2012

IX.2

012

I.201

3V.

2013

IX.2

013

Bieżąca cena gospodarki

Bieżąca ocena warunków życia

Przewidywania zmianwarunków życia

Przekonanie Polaków, że jest kryzys światowy i że nie udało się nam go uniknąć, 2012-14

57,362,3

50,8

18,6

30,3 31,5

19,6 15,5 25,8

51,7

38 41,7

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Świat,IV/2012

Świat,IV/2013

Świat,I/2014

PL, IV/2012 PL, IV/2013 PL, I/2014

Trudno Powiedzieć

Nie ma kryzysu

I tak, i nie

Tak, mamy kryzys

Deklarowana przewidywalność versus niepewność sytuacji materialnej rodziny za trzy

lata, 2012-2014.

3,5 5,9

24,6

27,8

23,9

24,9

48

41,4

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2012r. 2014r.

Niemożliwe do przewidzenia

Niepewne, ale wyobrażalne

Duże prawdopodobieństwo

Prawie pewność

Deklarowana przewidywalność versus niepewność sytuacji materialnej rodziny a kierunek oczekiwanych

zmian, 2014.

25,438,6

50

27

24,1

24,738,4

30,721,6

9,1 6,6 2,7

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Będzie lepsza Będzie podobna Będzie gorsza

Prawie pewność

Duże prawdopodobieństwo

Niepewne, ale wyobrażalne

Niemożliwe do przewidzenia

Pozostałe determinanty niepewności ekonomicznej

Czynniki wzmagające niepewność:

- praca w nierolniczym sektorze prywatnym (najsilniej),

- wiek,- zła ocena gospodarki,- przekonanie, że Polsce

nie udało się uniknąć kryzysu.

Czynniki redukujące niepewność:

- dochód (najsilniej),

- wykształcenie.

Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy w gospodarstwie domowym zakupiono

następujące sprzęty? 2012-2013 (% gosp.dom.)

15,9

31,7

19,6

33,3

14,2

31,8

19,3

36,2

14,1

26,3

14,7

24,4

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Samochód Meble lub sprzętAGD

Komputer Inny sprzętelektroniczny

IV/2012

X/2012

IV/2013

Determinanty konsumpcji dóbr materialnych w ciągu ostatnich 12 miesięcy, 2012

Pozytywne:-dochód rodziny p.c.,-ocena warunków życia.

Negatywne:-wiek,-niepewność przewidywania warunków życia

Nieistotne:-płeć,-wykształcenie,-ocena stanu gospodarki,-przewidywania stanu gospodarki,-przewidywania warunków życia,-postrzeganie inflacji,-poglądy n.t. kryzysu.

Gospodarstwa domowe mające oszczędności i długi (kredyty, pożyczki), 2012-2013

10,4 8,4 10,3 9,4

18,6 16,2 15,2 17,3

19,818,7 17 16,7

51,2 56,7 57,5 56,6

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Oszczędności,2012

Oszczędności,2013

Zadłużenie,2012

Zadłużenie,2013

Brak (nie mamy)

Mniejsze niż rok temu

Podobne

Większe niż rok temu

Determinanty wzrostu oszczędności, 2012 Pozytywne:-wykształcenie,-dochód rodziny p.c.,-ocena gospodarki,-ocena warunków życia,

Negatywne:-wiek,-niepewność przewidywania warunków życia.

Nieistotne:-przewidywania stanu gospodarki,-przewidywania warunków zycia,-poglądy na kryzys,-postrzeganie inflacji.

Determinanty wzrostu kredytów i pożyczek, 2012

Pozytywne:-wiek,-przewidywanie kryzysu w Polsce,

Negatywne:nie występują.

(Ogólnie bardzo słaba predyktywność).

Nieistotne:-płeć,-wykształcenie,-dochód rodziny p.c.,-oceny i przewidywania stanu gospodarki,-oceny i przewidywania warunków życia,-niepewność przewidywania warunków życia,-poglądy na kryzys w świecie i UE oraz bieżący kryzys w Polsce-postrzeganie inflacji.

Przekonanie o tym, że kryzys był spowodowany zbyt małą kontrolą gospodarki przez państwo, 2012-2013

49,2 55

11,310,3

22,1 18,8

17,4 15,9

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2012r. 2013r.

Trudno powiedzieć

Nie

I tak, i nie

Tak

Preferowane formy własności, 2012 (%)

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Elektrownie

Lasy

Górnictwo

Służba zdrowia

Koleje

Szkoły, uczelnie

Poczta

Banki

Fundusze emerytalne

Telekomunikacja

Budownictwo

Handel detaliczny

Rolnictwo

W większości lub wyłączniepaństwowe

Wszystko jedno i trudnopowiedzieć

W większości lub wyłącznieprywatne

Poparcie dla różnych form interwencjonizmu państwowego, 2012 (%)

95,4

93,3

90,3

87,3

85,6

79,5

72,3

70,7

54,2

53

50,6

39,1

29,5

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Zapewnić przedszkole każdemu dziecku

Tworzyć nowe miejsca pracy

Kredyty i ulgi dla nowych przedsiębiorców

Zapewnić każdemu bezpłatną opiekę zdrowotną

Zapewnić każdemu możliwość pracy

Ulgi, dopłaty, tanie kredyty dla rolników

Bezpłatna nauka chętnym na wszystkich poziomach

Finansować unowocześnienie pryw. rolnictwa

Nie sprzedawać przedsiebiorstw koncern.zagr.

Wspomagać upadające przedsiębiorstwa pryw.

Określać wysokość płac

Ustalać ceny

Ograniczać cudzoziemcom prawo pracy

Determinanty poparcia dla interwencjonizmu państwowego (a)

1. dla rozbudowanych świadczeń socjalnych

Pozytywne:-płeć (kobiety).Negatywne:-wiek,-wykształcenie,-dochód rodziny p.c.,-dostrzeganie kryzysu w UE,-kryzys wynikiem patologii gospodarczych.

2. dla wspierania prywatnegosektora

Pozytywne:-mieszkańcy wsi,-dostrzeganie kryzysu w UE,-kryzys wynikiem patologii gospodarczych.Negatywne:-wykształcenie.

Determinanty poparcia dla interwencjonizmu państwowego (b)

3. dla ustalania cen i płac przez państwoPozytywne:-wiek,-mieszkańcy wsi,-dostrzeganie kryzysu na świecie,-dostrzeganie kryzysu w UE,-kryzys wynikiem patologii gosp.Negatywne:-płeć (mężczyźni),-wykształcenie,-dochód rodziny p.c.,-nierolniczy sektor prywatny.

2. dla izolacjonizmuPozytywne:-wiek,-dostrzeganie kryzysu na świecie,-dostrzeganie kryzysu w UE,-kryzys wynikiem patologii gospodarczych.Negatywne:-wykształcenie.

Pod jakimi względami lepsze są przedsiębiorstwa państwowe,

a pod jakimi prywatne? 2012 (%)

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Bezp. zatrudnienia

Troska o cele społeczne

Stos. pracodawca-pracownik

Uczciwość w interesach

Zarobki pracownikow

Wykorzystanie kwalifikacji

Zaspokojenie potrzeb konsumentów

Rentowność

Wydajność pracy

Państwowe

Wszystko jedno i trudno powiedzieć

Prywatne

Preferencje dotyczące pracy, 2012 (%)

46

17

8

13

115

Zdecydowanie we własnejfirmie/gospodarstwie

Raczej we własnejfirmie/gospodarstwie

Wszystko jedno

Raczej nie we własnejfirmie/gospodarstwie

Zdecydowanie nie we własnejfirmie/gospodarstwie

Trudno powiedieć

Determinanty chęci pracy we własnej firmie/gospodarstwie

Pozytywne:-obawa utraty pracy,-zadowolenie z pracy właścicieli i współwłaścicieli firm,-zadowolenie z pracy w rodzinnym gospodarstwie rolnym.Negatywne:-płeć (kobieta).

Nieistotne:-wiek,-wykształcenie,-dochód,-oceny i przewidywania sytuacji materialnej-wieś-miasto,-własna firma,-własne gosp. rolne,-zadowolenie z pracy,-poglądy n.t. kryzysu.

„Prymitywny egalitaryzm” (zasady podziału bogactwa i dochodów uważane za sprawiedliwe),

1991-2012 (% akceptacji)

0

10

20

30

40

50

60

Wszystkim po równo Zaspokoić potrzeby wszystkich kosztemmających ponad potrzeby

1991r.

1997r.

2012r.

Kryteria zarobków postulowane i postrzegane jako realizowane, 1988 (%)

0 20 40 60 80 100

Jakość pracyZdolności

Wkład(ilość) pracyWysiłek fizyczny

Znaczenie społeczneWykształcenie

Staż pracyHierarchia stanowisk

Miejsce pracyWiek

Każdemu równoPotrzeby pracownika

Kryteria społ-polit.

Postrzegane (realizowane)

Postulowane

Kryteria zarobków postulowane i postrzegane jako realizowane, 2012 (%)

0 20 40 60 80 100

Jakość pracy

Uciążliwość (hałas, brud itp.)

Wkład(ilość) pracy

Staż pracy

Zdolności, talent

Wykształcenie

Możliwości zakl.pracy

Hierarchia stanowisk

Połeczne znaczenie

Sytuacja rodzinna

Potrzeby pracownika

Kryteria społ-polit.

Równo wszystkim

Postrzegane (realizowane)

Postulowane

Stosunek Polaków do demokracji wolnorynkowej, 2012

Czy demokracja jest najlepszym z moż-liwych systemów

politycznych?

Czy ogólnie rzecz biorąc, prywatna gospodarka wolnorynkowa jest lepszym, czygorszym systemem niż socjalistyczna, państwowa gospodarkaplanowa?

LepszymObie mają tyle samo zalet co wad + trudno

powiedzieć

Gorszym Ogółem

Tak

Demokraci, zwolennicygospodarki

kapitalistycznej:

27,2

Demokraciambiwalentniekonomicznie:

25,9

Demokraci, zwolennicygospodarki

socjalistycznej:

5,8

Demokraci ogółem:

58,9

Trudno powiedzieć

Politycznie ambiwalentni

zwolennicy gospodarki kapitalistycznej:

3,8

Politycznie i ekonomicznieambiwalentni:

17,2

Politycznie ambiwalentni

zwolennicy gospodarki socjalistycznej:

4,6

Politycznieambiwalentni ogółem:

25,6

NieAntydemokraci,

zwolennicy gospodarkikapitalistycznej:

4,1

Antydemokraci, ekonomicznieambiwalentni:

8,3

Antydemokraci, zwolennicy gospodarki

socjalistycznej:

3,1

Antydemokraciogółem:

15,5

OgółemZwolennicy gospodarki

kapitalistycznejogółem:

35,1

Ekonomicznieambiwalentni:

51,4

Zwolennicy gospodarkisocjalistycznej ogółem:

13,5

Ogółem:

100,0

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ