MarksizmEgzystencjalizmKoncepcjeczlowieka

Marksizm, egzystencjalizm, koncepcje człowieka


2

Materializm historyczny

• Myśl wtórna względem materialnego

działania– Materia jest pierwotna względem ducha

• Jedność poznania i działania

(aktywizm pasywizm)

• Materia: przedmiot działania różny

ode mnie – przyroda

– społeczeństwo

Karl Marx

1818-1883


3

Alienacja religijna

• religia jako forma samowiedzy ludzkości:– „jaki jest człowiek, taki jest jego Bóg” (Ludwig Feuerbach 1841)

– człowiek pod postacią Boga wielbi swą własną istotę

– odziera siebie z mądrości, potęgi i miłości własnej

– zniesienie: uświadomienie sobie alienacji

• „religia = opium dla ludu” (Marx)– zniesienie materialnych źródeł alienacji

– zniesienie podziału klasowego


4

Alienacja pracy


5

Alienacja pracy

• produktu pracy

• procesu pracy

• alienacja gatunkowa

• Alienacja kapitału


6

Socjalizm

• Socjalizm „naukowy” socjalizm utopijny

• Zależność nadbudowy od bazy materialnej– sił wytwórczych

– stosunków produkcji

• „Byt określa świadomość”


7

Formacje społeczne

• komunizm pierwotny– powstanie wielkich gospodarstw, potrzeba pracy niewolniczej

• niewolnictwo– komplikacja narzędzi

• feudalizm– powstanie przemysłu, potrzeba mobilnej siły roboczej

• kapitalizm– malejąca stopa zysku

• socjalizm


8

Leninizm

• Teoria imperializmu– kapitalizm zamiast upadać przekształca

się w imperializm– trzeba wzniecić rewolucję nie czekając na

powstanie „świadomości proletariackiej”

• Teoria partii– partia jest awangardą proletariatu

• ma świadomość proletariacką

• dlatego po rewolucji rządzi w imieniu proletariatu

– otwarta krytyka partii wzmacnia wroga klasowego

Władimir Iljicz Lenin

1870-1924


9

Socjalna krytyka liberalizmu

• Zwiększenie korzyści nielicznych nie usprawiedliwia

wykluczenia innych z udziału w owocach wzrostu


10

Sprawiedliwość: liberalizm proceduralny

• Umowa społeczna za zasłoną

niewiedzy– co do pozycji społecznej

– co do własnych uzdolnień

• Usprawiedliwione są tylko te

nierówności, które przyczyniają

się do poprawy położenia

najgorzej uposażonych

John Rawls (1921-2002)

Theory of Justice 1971


11

Sprawiedliwość: libertarianizm

• Na gruncie liberalizmu problem

sprawiedliwości nie powstaje,

liczy się tylko rachunek korzyści

Robert Nozick (1938-2002)

Anarchy, State, Utopia 1974


12

Sprawiedliwość: komunitaryzm

• Komunitaryzm filozoficzny:– Jednostka jest zakorzeniona w społeczeństwie i jego tradycji

– Dlatego zasłona niewiedzy jest niemożliwa

Charles Taylor, (1931-

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/18/Charles_Taylor_%28philosopher%29.jpg


13

Sprawiedliwość: komunitaryzm

• Komunitaryzm filozoficzny:– Jednostka jest zakorzeniona w społeczeństwie i jego tradycji

– Dlatego zasłona niewiedzy jest niemożliwa

• Komunitaryzm ideologiczny: – Prawa pozytywne:

• do edukacji

• do ochrony zdrowia

• do czystego środowiska


14

Współczesne krzyżówki

• Liberalizm proceduralny = liberalizm + socjalizm

• Komunitaryzm = konserwatyzm + socjalizm

• Neokonserwatyzm = konserwatyzm + liberalizm


15

Egzystencjalizm

• „jeżeli nie istnieje Bóg, to istnieje

przynajmniej jeden byt, którego

egzystencja poprzedza esencję”

• człowiek jest tylko tym, czym siebie

uczyni (przez swoje wybory)

• człowiek jest subiektywnie

przeżywanym projektem

Jean-Paul Sartre

1905-1980


16

Egzystencjalizm

• człowiek jest skazany na wolność

• „trwoga Abrahama” (Kierkegaard)

• wolność i jej konsekwencje– samotność

– odpowiedzialność (za wszystkich

ludzi)


17

Egzystencjalizm

• złuda podstawowych wyborów:– podążanie za naturalnymi

skłonnościami• człowiek jest odpowiedzialny za swoje

skłonności

– kierowanie się przykazaniami Bożymi• człowiek sam decyduje, jak stosować

przykazania,

– konformizm• człowiek sam decyduje, czego od

niego oczekują inni


18

Koncepcje człowieka

– naturalistyczna

– teistyczna

– historycystyczna


19

Marksizm

Człowiek całokształtem

stosunków społecznych


20

Psychoanaliza

• popędowa natura człowieka

• teoria libido

• kultura jako regulator popędów

• id – ego - superego

• sublimacja popędu

Sigismud Freud

1856-1939


21

Personalizm

• osoba: ani tylko jednostka, ani tylko

cząstka społeczeństwa

• personalizm indywidualizm

kolektywizm

Emmanuel Mounier

(1905–1950)


22

Personalizm

• alienacja Narcyza

• alienacja Herkulesa

• dążenie do transcendencji


23

Miłość wg Platona

Bo widzisz – powiada – właściwy rozwój miłości tak wyglądać powinien:

już za młodu chodzi człowiek za ładnymi ciałami i jeśli go tylko dobrze

przewodnik prowadzi, kocha jedno z tych ciał i tam płodzi myśli piękne;

niedługo jednak spostrzega, że piękność jakiegokolwiek ciała i piękność

innych ciał to niby siostry rodzone i że jeśli ma gonić za istotą piękną,

to musi dobrze oczy otworzyć i widzieć, że we wszystkich ciałach jedna i ta

sama piękność tkwi. A kiedy to zobaczy, zaczyna wszystkie piękne ciała

kochać; tamten gwałtowny żar ku jednemu ciału przygasać w nim zaczyna,

wydaje mu się lichy i mały. A potem więcej zaczyna cenić piękność ukrytą

w duszach niż tę, która w ciele mieszka; toteż jeśli w kim duszę zdrową

znajdzie, choćby nawet jej ciało nieszczególnie kwitło, wystarcza mu to,

i kochać zaczyna, i troszczy się, i znowu takie myśli płodzi,


24


i szuka, kto by też młodego człowieka rozwinąć potrafił; z czasem

musi zobaczyć piękno ukryte w czynach i prawach i znowu pozna,

że i ono w każdym jest jedno i to samo. Wtedy mu się piękno ciał

zacznie wydawać czymś małym i znikomym. Od czynów przejdzie

do nauk, a kiedy całą ich piękność zobaczy, kiedy na takie skarby

piękna spojrzy, nie będzie już niewolniczo wisiał u jednostkowej

formy jego, nie będzie ślepo kochał piękności jednego tylko chłopaka

albo człowieka jednego, albo dążenia; nie, on na pełne morze piękna

już wypłynął i kiedy się na nim rozglądnie, płodzić zacznie słowa

i myśli wielkie i wspaniałe, gnany nienasyconym dążeniem do prawdy;

aż kiedy sił w tej pracy nabierze i hartu, jedyna mu się wiedza ukaże,

która naprawdę mówi o tym, co piękne.


25

Miłość wg PlatonaTeraz mnie słuchaj – powiada – jak tylko możesz uważnie! Ten, kto aż

dotąd zaszedł w szkole Erosa, kolejne stopnie piękna prawdziwie oglądając,

ten już do końca drogi miłości dobiega. I nagle mu się cud odsłania: piękno

samo w sobie, ono samo w swojej istocie. Otwiera się przed nim to, do

czego szły wszystkie jego trudy poprzednie; on ogląda piękno wieczne,

które nie powstaje i nie ginie, i nie rozwija się ani nie więdnie, ani nie jest

z jednej strony piękne, a z drugiej szpetne, ani raz tylko takie, a drugi raz

odmienne, ani takie w porównaniu z czymkolwiek, a z czym innym inne, ani

też dla jednego piękne, a dla drugiego szpetne. I nie ukaże mu się piękno

niby twarz albo ręce jakie, lub jakakolwiek cząstka cielesna, ani jako słowo,

ni wiedza jakakolwiek, ani jako cecha jakiegoś, powiedzmy, stworzenia,

ni ziemi, ni nieba, ani czegokolwiek innego, tylko piękno samo w sobie

niezmienne i wieczne,


26


a wszystkie inne przedmioty piękne uczestniczą w nim jakoś w ten sposób,

że podczas gdy same powstają i giną, ono ani się pełniejszym nie staje, ani

uboższym, ani go żadna w ogóle zmiana nie dotyka. Więc kto od kochania

chłopców zaczął, jak należy, a wznosząc się ciągle wyżej już to piękno

oglądać zaczyna, ten stanął prawie u szczytu. Bo tędy biegnie naturalna

droga miłości, czy ktoś sam po niej idzie, czy go kto drugi prowadzi: od

takich pięknych ciał z początku ciągle się człowiek ku temu pięknu wznosi,

jakby po szczeblach wstępował: od jednego do dwóch, a od dwóch do

wszystkich pięknych ciał, a od ciał pięknych do pięknych postępków, od

postępków do nauk pięknych, a od nauk aż do tej nauki na końcu, która już

nie o innym pięknie mówi, ale człowiekowi daje owo piękno samo w sobie;

tak że człowiek dopiero przy końcu istotę piękna poznaje.


27

Miłość wg neopsychoanalizy

• miłość jako rozwiązanie problemu

egzystencjalnego

• dążenie do rozwoju własnego i

rozwoju przedmiotu miłości

• patologiczne formy miłości:– sadyzm

– masochizm

Erich Fromm

(1900-1980)


28

Miłość wg neopsychoanalizy

Odmiany miłości:

• erotyczna

• braterska

• miłość Boga

• patriotyzm

Erich Fromm

(1900-1980)

MarksizmEgzystencjalizmKoncepcjeczlowieka

Documents

Transcript of MarksizmEgzystencjalizmKoncepcjeczlowieka