444444444444444

GORGORGORGORGORĄCĄCĄCĄCĄCY PUNKY PUNKY PUNKY PUNKY PUNKT NUMERUT NUMERUT NUMERUT NUMERUT NUMERU

Paliwo stanowi ponad 30%, czyliznaczną część całkowitych kosztóweksploatacji pojazdów ciężarowych.W transporcie długodystansowym po-konują one rocznie ponad 100 tys. km,toteż 2-3 litry paliwa zaoszczędzone nakażde 100 km pozostawiają niebagatel-ne kwoty w kieszeni przedsiębiorcy.MAN TGX w nowej wersji EfficientLine 2sięga głębiej do potencjału oszczęd-ności odpowiednio skonfigurowanychciężarówek.

Wykorzystując rozpęd i fazę toczeniasię pojazdu, można znacząco zreduko-wać zużycie paliwa. Jest to sposób, jakistosują wyszkoleni i doświadczeni kie-rowcy zawodowi. By ułatwić im pracę nadługich, męczących i nieznanych tra-sach, a także pomóc kierowcom o mniej-szym doświadczeniu w efektywnym pro-wadzeniu, MAN opracował układ kontro-lujący prędkość na podstawie informacjiz satelity i map topograficznych. System

ten, nazwany EfficientCruise, MAN za-prezentował na targach IAA 2014 z prze-znaczeniem do wszystkich dalekody-stansowych pojazdów ciężarowych i au-tokarów. Układ rozpoznaje pozycję cię-żarówki względem znajdujących się natrasie podjazdów i zjazdów, porównującdane z GPS z pokładowymi mapami trój-wymiarowymi. Automatycznie kontrolu-je prędkość i ustala strategię jazdy tak,że rozpęd jest zawsze wykorzystywanydo oszczędzania paliwa. Przy jego uży-ciu, w pełni załadowany 40-tonowy ze-staw może oszczędzić do 6,5% paliwabez strat czasowych.

Skąd to wiadomo? Przed IAA wypusz-czono w europejską trasę dwa zestawyz identycznym obciążeniem, ale jedenz ciągnikiem TGX 18.480 w dawnejkompletacji EfficientLine, a drugi jużz tą ważną dwójką w nazwie, z Efficient-Cruise i dalszymi zmianami w układzienapędowym, o których poniżej. Trasa

rozpoczęła się w Monachium, wiodła napołudnie, by wzdłuż wybrzeża włos-kiego i francuskiego pokierować pojaz-dy do Hiszpanii, a przez jej góry do pół-nocnej Europy, wprost do Hanoweru. To5217 km z bardzo licznymi podjazdami,stanowiącymi prawie połowę dystansu.Pomiary prowadzone pod nadzoremTUV Süd wykazały dokładnie 6,57%oszczędności, w niełatwych warunkach,o których świadczy średnie zużycie pa-liwa „zwycięzcy”: 30,17 l/100 km.

MAN-y TGX EfficientLine 1. generacji,uczestniczące w Consistently EfficientTour w 2011 r., zaoszczędziły w porów-naniu z referencyjnym TGX bez pakietuok. 3,3 l/100 km paliwa: oba zoptymali-zowane ciągniki spaliły średnio 29,6i 29,9 l/100 km, a standardowy 32,9 l/100 km. Teraz od tego odejmujemy ko-lejne 2 litry, czyli pojazdy rodziny Effi-cientLine 2 średnio powinny spalać ok.27,8 l/100 km.

MAN TGX 18.480 XLX ma ascetyczny, czysto techniczny design. Wygląd kabiny linii EfficientLine 2 pozostał praktyczniebez zmian. Niemniej podczas testu ciężarówka przekonała nas komfortem, oszczędnością i wysoką kulturą jazdy.Ciągnik spięto z załadowaną do pełna naczepą Kögel wyposażoną w pełne oprofilowanie podwozia, którego skutecz-ność dokładnie omawialiśmy w poprzednim numerze.

MAN TGX EfficientLine 2MAN TGX EfficientLine 2MAN TGX EfficientLine 2MAN TGX EfficientLine 2MAN TGX EfficientLine 2By³o tylko kwesti¹ czasu, kiedy MAN dorzuci nowe elementy do wersji EfficientLine, wprowadzonejw 2010 r. Brakowa³o uk³adu podobnego do Predictive Powertrain Control (PPC) w Mercedesach czyI-See w Volvo. Ale od koñca ub. roku, wprowadzaj¹c uk³ad EfficientCruise, MAN ma swój przewidu-j¹cy tempomat, wykorzystuj¹cy nawigacjê satelitarn¹.

5555555555

Oszczędzanie dopiero się zaczynaOszczędzanie dopiero się zaczynaOszczędzanie dopiero się zaczynaOszczędzanie dopiero się zaczynaOszczędzanie dopiero się zaczyna

Jak to działa? Program kontrolujeprędkość tak, jak bardzo doświadczo-ny kierowca: pozwala pojazdowi rozpę-dzić się przed osiągnięciem końca zjaz-du, by wykorzystać pęd przy pod-jeżdżaniu na następne wzniesienie. Napodjazdach tempomat EfficientCruiseuniemożliwia redukcję biegu w skrzyniMAN TipMatic 2, jeśli wie, że pojazdmoże osiągnąć wierzchołek wzniesieniabez zmiany przełożenia. EfficientCruisedziała z większym wyprzedzeniem niżkierowca, może przygotować strategięjazdy nawet na kilka kilometrów doprzodu, zarówno w dzień, jak i w nocy.Układ oblicza prędkość odpowiedniądo najbardziej ekonomicznej jazdy przyjednej z 4 możliwych tolerancji wzglę-dem wartości zadanej na tempomacie.Kierowca w dowolnym momencie możeje zmieniać, 4 poziomy ułatwiają wybórwłaściwego ustawienia. Poziom 3. jestnastawiany wstępnie w momencie wy-ruszenia na trasę i odpowiada toleran-cji ± 7 km/h. Poziom 4. to tolerancja± 9 km/h, odpowiednia przy mniejszymruchu, natomiast poziomy 2. i 1. są le-piej dopasowane do większego natęże-nia ruchu.

MAN wprowadził do silników D26jeszcze jedno rozwiązanie, które przy-czynia się do zmniejszenia zużycia pa-liwa: elektroniczny układ zwiększaniamomentu obrotowego TopTorque. Pro-gram sterujący silnikiem PowertrainManager zwiększa moment obrotowyo 200 Nm na 11. i 12. biegu. Dzięki więk-szej sile pociągowej kierowca może je-chać dłużej na wyższym biegu, zmniej-sza się liczba redukcji np. na nieznacz-nych pochyłościach. Poprawia to zuży-cie paliwa, zwiększa średnią prędkość

i poprawia komfort prowadzenia pojaz-du, szczególnie w terenie górzystym.Wszystkie pojazdy z silnikami D26i skrzyniami biegów MAN TipMatic 2mają TopTorque w standardzie.

MAN TGX EfficientLine 2 są dostępnew wersji 4x2 z silnikami D26 o pojem-ności 12,4 l i mocy: 294 kW (400 KM),1900 Nm; 324 kW (440 KM), 2100 Nmoraz 353 kW (480 KM), 2300 Nm. DziękiTopTorque maksymalny moment obro-towy silnika zostaje zwiększony do2100 Nm w wersji 400-konnej, do 2300Nm w wersji 440-konnej i do 2500 Nmprzy mocy 480 KM. Silniki są smarowa-ne olejami energooszczędnymi. MANpoleca Castrol Vecton Fuel Saver 5W-30 LS, generalnie może to być każdyolej spełniający wymagania M3677.

Nowa zautomatyzowana skrzynia bie-gów MAN TipMatic 2 zastępujepierwszą wersję. Wszystkie pojazdyz nową skrzynią wyposażono w funkcjeIdle Speed Driving i Speed Shifting. Tapierwsza ułatwia prowadzenie przy ob-rotach biegu jałowego, zapewniająckomfortową jazdę np. przy powolnymruchu na autostradzie. Pojazd jedzie

przy obrotach biegu jałowego, ok. 600obr./min, a kierowca nie musi naciskaćpedału gazu. Jeśli moment obrotowysilnika jest niewystarczający, TipMatic 2zmienia bieg na niższy. Za pomocąfunkcji Speed Shifting skrzynia szybciejprzełącza 3 najwyższe biegi (10, 11i 12). Dzięki temu podczas jazdy podgórę można szybciej zredukowaći przerwy w dostarczaniu mocy na kołasą krótsze.

Ciężarówki TGX ze skrzynią biegówTipMatic 2 są również wyposażonew funkcję EfficientRoll (ale wtedy niemają EfficientCruise i odwrotnie). Pozwa-la ona oszczędzać paliwo wykorzystująclekkie spadki podczas toczenia się po-jazdu. Jest rekomendowana szczególniena długie, lekko opadające odcinki drógszybkiego ruchu. Skrzynia biegów prze-łącza się automatycznie na bieg jałowyi pozwala toczyć się bez hamowania sil-nikiem, powodującego wytracanie pręd-kości. Jeśli pojazd podczas toczenia sięprzyspieszy ponad określoną lub do-

Wskaźniki są przejrzyste, elementy sterujące rozmieszczone logicznie i łatwodostępne. Kierownica wielofunkcyjna ma płynną regulację wysokości i na-chylenia, można ją składać do góry. Ekran po prawej stronie obsługuje seryj-ne radio MAN Media Truck (MMT) Advanced z opcjonalnym układem nawi-gacji dla samochodów ciężarowych i kanałem komunikatów o ruchu drogo-wym TMC.

Tempomat EfficientCruise oblicza naj-bardziej ekonomiczną prędkość napodjazdach i zjazdach, uwzględniającmaksymalną wartość wybraną przezkierowcę i zadane przez niego dopusz-czalne odchyłki w górę i w dół.

666666666666666

GORGORGORGORGORĄCĄCĄCĄCĄCY PUNKY PUNKY PUNKY PUNKY PUNKT NUMERUT NUMERUT NUMERUT NUMERUT NUMERU

zwoloną prędkość, MAN TipMatic 2 au-tomatycznie włączy bieg lub zwalniacz.

Można by z tego wyciągnąć wniosek,że umiejętności kierowcy stają się mniejważne, wobec tych cudów techniki.Wręcz odwrotnie! Wciąż największe re-zerwy tkwią w stosowaniu przez kierow-ców technik oszczędnej jazdy i wrazz zakupem ciągnika EfficientLine 2klienci otrzymują vouchery na dodatko-we szkolenia MAN ProfiDrive.

Wpływ na obniżenie spalania w Effi-cientLine ma wiele innych składników.Każdy z nich generuje ułamek procen-ta oszczędności i pojedynczo nie przy-niesie zauważalnych zmian zużycia pa-liwa, ale sumaryczny wynik to realnekorzyści. Usuwając osłonę przeciwsło-neczną nad przednią szybą, reflektorydachowe czy trąby sygnałowe zmniej-szono opory powietrza. Jak pokazały

testy prowadzone w Hiszpanii, posługu-jąc się samą roletą wewnętrzną możnaskutecznie ograniczyć wpadanie pro-mieni słonecznych do wnętrza kabiny,zmniejszając przy tym współczynnik Cx.Ogranicznik prędkości w EfficientLine 2jest ustawiony na 85 km/h, zamiastprzepisowych ok. 89 km/h. Dlaczego?Opór powietrza rośnie z kwadratemprędkości, pedału gazu trzeba wciskaćcoraz mocniej. Jadąc z prędkością 89km/h przez 9,5 h, w stosunku do pręd-kości 85 km/h zyskamy tylko 39 km,spalając 19 l paliwa więcej.

Na opory toczenia największy wpływmają opony i masa pojazdu. W testo-wym TGX EfficientLine 2 zamontowanoopony Michelin X-line Energy na kołachaluminiowych Alcoa DuraBright. Mie-

szanka gumowa i konstrukcja oponEnergy zmniejszają ich deformację, re-dukując opór toczenia i zużycie paliwa.Standardowo są stosowane energo-oszczędne opony Continental seriiECO, koła aluminiowe to opcja dla Effi-cientLine. Zbyt niskie ciśnienie w ogu-mieniu powoduje wzrost oporów tocze-nia, a także prowadzi do ich przedwcze-snego zużycia i zwiększa ryzyko wy-strzału. Dlatego seryjnym wyposaże-niem tej wersji jest układ Tire PressureMonitoring. Każde koło ma czujnik ciś-nienia, który przekazuje informacjeo ciśnieniu w każdej oponie drogą ra-diową na wyświetlacz LCD centralnegozestawu wskaźników. Codzienną kon-trolę opon można załatwić jednym rzu-tem oka, co oznacza sporą oszczęd-

Silnik ma 2-stopniową turbosprężarkę i cieczowyintercooler. W niskim zakresie obrotów pracuje mniej-sza turbosprężarka, następnie otwierają się przepust-nice i zaczynają działać obie jednocześnie. W górnympułapie obrotów pracuje jedynie duża. To rozwiązaniesprawdzone przez kilka lat eksploatacji, w opinii MANbardziej niezawodne niż turbosprężarka VGT, a bar-dziej wydajne niż pojedyncza o większej średnicy. Chło-dzenie cieczowe powietrza po obu stopniach maprostszą budowę, przewody do chłodnic są poprowa-dzone w kadłubie silnika.

Testowy MAN TGX 18.480 EfficientLine2 był napędzany 6-cylindrowym silni-kiem serii D26 o pojemności 12,4 l,mocy 353 kW (480 KM) przy 1800obr./min i momencie 2300 Nmw przedziale 930-1400 obr./min. Nabiegach 11. i 12. układ TopTorquezwiększał moment obrotowy do 2500Nm w przedziale 930-1300 obr./min.

Zwraca uwagę ustrojstwo przy II stopniu turbosprężarki: to filtr-separator olejugazów z odpowietrzenia skrzyni korbowej. Zabudowany w jednym modulez filtrami oleju, nie wymaga obsługi przez całe życie silnika. Zasada działaniapolega na kierowaniu gazów (1) ze skrzyni korbowej na stalowe stożkowe dyski(2), obracające się z prędkością do 10 tys. obr./min dzięki wirnikowi (3) napę-dzanemu olejem z obiegu smarowania. Cząsteczki oleju osiadają na stożkachi są odrzucane siłą odśrodkową na ścianki obudowy, skąd spływają do miski (4).Oczyszczone powietrze jest odprowadzane do kolektora dolotowego (5). W tensposób MAN zapewnił zgodny z przepisami zamknięty obieg gazów, a jednocześ-nie zapobiegł zanieczyszczaniu turbosprężarek i chłodnic pośrednich. Mniejszesą także straty oleju, który wymienia się co 100 tys. km.

33333

44444

5555511111

22222

ność czasu, a także pieniędzy: testy wy-kazują, że obniżenie ciśnienia o 2 baryzwiększa zużycie paliwa o 0,2 l/100 km.

Sprężarka zasilająca pneumatycznyukład hamulcowy również pobiera ener-gię z silnika. W EfficientLine zastosowa-no układ APM (Air Pressure Manage-ment) włączający sprężarkę ty lkow przypadku konieczności uzupełnieniaciśnienia w zbiornikach. Na długiej, rów-nej trasie rzadko używa się hamulca,więc czas pracy sprężarki możnazmniejszyć o ok. 90%. Drugim urządze-niem znacznie obciążającym silnik jestalternator: nowy Longlife Eco jest wy-dajniejszy o 4% i ma mniejsze oporywewnętrzne. Zastosowanie energoosz-czędnych świateł do jazdy dziennej po-zwoliło obniżyć zapotrzebowanie naenergię z 300 do 42 W. Wersja Efficient-Line otrzymała odchudzoną o 80 kgprzednią oś. Zbiorniki sprężonego po-wietrza, zbiornik paliwa i koła z alumi-nium oraz rezygnacja z koła zapasowe-go zmniejszają masę pojazdu i zwięk-szają ładowność nawet o 500 kg.

Na życzenie można montować dalszewyposażenie zwiększające efektyw-ność, np. układ Idle Shut Down, któryautomatycznie wyłączy silnik po 4 mi-nutach pracy na biegu jałowym. Dodat-kowo tylne światła mogą być wykona-ne w technologii LED. Poza niskim zu-życiem energii, wyróżniają się bardzodługą żywotnością.

TGX EfficientLine 2 jest również wy-posażony w system telematyczny MANTeleMatics w standardzie. Nowi kliencimogą testować pakiety usług przez 6

miesięcy za darmo. Moduł TeleMaticsmoże służyć do przesyłania danycho zużyciu paliwa i informacji dotyczą-cych obsługi pojazdu do osoby zarzą-dzającej flotą. W ten sposób można nafirmowym komputerze monitorować zu-życie paliwa i zachowanie kierowców,a także ciśnienie w oponach i stan ha-mulców wszystkich pojazdów.

TGX stał się także bardziej bezpiecz-ny. EfficientLine 2 może mieć opcyjnyukład Adaptive Cruise Control (ACC),który automatycznie dopasowujeodległość od poprzedzającego pojazdui zmniejsza ryzyko najechania na niego.Można także wybrać pochodzący z au-tokarów system ciągłej kontroli amorty-zacji CDC (Continuous Damping Con-trol). Oblicza on wymaganą siłę tłumie-nia amortyzatorów i dostosowuje ją doobciążenia pojazdu i właściwości drogi(podczas hamowania lub przyspiesza-nia, przy pokonywaniu zakrętów i pod-czas jazdy w górach). Lepsza stabiliza-cja poprawia bezpieczeństwo jazdy,zwłaszcza w przypadku pojazdówo wysokim punkcie ciężkości, np. z wy-miennymi nadwoziami. O ESP nie trze-ba wspominać, ale układy utrzymaniapasa ruchu LGS i asystent hamowaniaawaryjnego EBA nie są jeszcze spoty-kane na co dzień. Ten drugi ostrzegakierowcę przed zagrażającą kolizjąz poprzedzającymi lub stojącymi pojaz-dami i w razie potrzeby samodzielniewykonuje hamowanie awaryjne. W tensposób pomaga uniknąć lub przynaj-mniej złagodzić następstwa poważnychwypadków.

W celu sprawdzenia nowych techno-logii zmniejszających zużycie paliwaw MAN TGX EfficientLine 2 wybraliśmysię zimową porą do Hiszpanii. W pełniobciążonym pojazdem przejechaliśmyok. 500 km trasą podzieloną na odcinkiprzebiegające drogami lokalnymi i au-tostradami. Wybrano teren o zróżnico-wanym ukształtowaniu, by w pełni prze-testować działanie silnika, skrzyni Tip-Matic i nowych elementów stanowią-cych wyposażenie Eff icientLine 2,zwłaszcza tempomatu EfficientCruisei układu TopTorque.

Na test stawił się MAN TGX 18.480XLX EfficientLine 2 z naczepą KögelU13. Kierowca dysponował mocą 480KM przy 1800 obr./min i maksymalnymmomentem obrotowym 2300 Nm, do-stępnym od samego „dołu”, czyli w za-kresie od 930 do 1400 obr./min. Na bie-gach 11. i 12. TopTorque zwiększał mo-ment do 2500 Nm w przedziale 930-1300 obr./min. Rzędowy, podwójnie do-ładowany diesel 12,4 l D2676 udowod-nił, że moc jest po jego stronie. Obcią-żenie mocy 12 KM/t i maksymalnegomomentu obrotowego 57,5/62,5 Nm/tto wartości przekonujące, do tego po-jazd testowy wyróżniał się dynamikąi żywą reakcją na wciśnięcie pedaługazu, szczególnie w dolnym zakresieobrotów. Jakie znaczenie ma podczasjazdy w górach moment dostępnyw całości tuż powyżej obrotów biegu ja-łowego, nie trzeba nikomu tłumaczyć.MAN EfficientLine 2 doskonale to wyko-rzystuje, w połączeniu z długim przeło-żeniem tylnej osi 2,71:1, by maksymal-

MAN TGX EfficientLine 2 został kon-sekwentnie zaprojektowany pod ką-tem ograniczania zużycia paliwa. Odwprowadzenia na rynek w 2010 r.,pojazdy EfficientLine i oferowane wrazz nim pakiety wybrało ponad 27 tys.klientów. Obecny EfficientLine 2 za-wiera: inteligentny tempomat Effi-cientCruise, skrzynię MAN TipMatic 2,ze Speed Shifting i Idle Speed Driving,system Top-Torque, Air Pressure Ma-nagement, pakiet aerodynamiczny,ogranicznik prędkości do 85 km/h,światła do jazdy dziennej, aluminio-we zbiorniki paliwa i sprężonego po-wietrza.

Oszczędzanie dopiero się zaczynaOszczędzanie dopiero się zaczynaOszczędzanie dopiero się zaczynaOszczędzanie dopiero się zaczynaOszczędzanie dopiero się zaczyna

7777777777

888888888888888

GORGORGORGORGORĄCĄCĄCĄCĄCY PUNKY PUNKY PUNKY PUNKY PUNKT NUMERUT NUMERUT NUMERUT NUMERUT NUMERU

Podsumowanie

Przewoźnicy będą stać przed coraz większymi wyzwaniami wobec niepew-nych cen paliw, presji konkurencji i zaostrzonych norm środowiskowych. Lekar-stwem na to jest zwiększenie ekonomiczności i redukcja kosztów transportu.Modernizując pojazdy klasy TGX, MAN wnosi znaczący wkład w obniżeniecałkowitych kosztów eksploatacji i emisji CO2. Dzięki optymalizacji układunapędowego i wprowadzeniu sterowanego za pomocą GPS tempomatu Effi-cientCruise, udało się zmniejszyć zużycia paliwa o ok. 2 l w stosunku do pierw-szej wersji EfficientLine. Przy dotychczasowej oszczędności 18 tys. l, możnateraz zaoszczędzić kolejne 12 tys. l, przy założeniu 4 lat eksploatacji i średniegoprzebiegu rocznego ok. 150 tys. km.

Obok podstawowych 2-osiowych ciągników siodłowych TGX z kabiną XLX,będą dostępne wkrótce także TGS i TGX z 3 osiami, większymi i mniejszymikabinami oraz różnymi wariantami zawieszenia, wyposażone w wybrane elemen-ty pakietu EfficientLine 2.

Michał MariańskiMichał MariańskiMichał MariańskiMichał MariańskiMichał Mariański

nie obniżyć spalanie. Oczywiście udziałw oszczędzaniu ma 12-biegowa zauto-matyzowana skrzynia TipMatic 2. Jejoprogramowanie napisano tak, by stra-tegia zmiany biegów była skierowanana zmniejszenie zużycia paliwa. Skrzy-nia zestrojona z 480-konnym silnikiemnie ma nadbiegu, ostatni bieg o przeło-żeniu bezpośrednim przyczynia się doobniżenia zużycia paliwa.

EfficientCruise rozpoznaje położeniegeograficzne pojazdu i szykuje strate-gię podjeżdżania pod wzniesienie. Przyjeździe na najwyższym biegu jest łado-wana inna mapa charakterystyki pracysilnika, zwiększająca osiągi. Kiedy w in-nych pojazdach nastąpiłaby redukcjabiegu, tutaj jakby niewidzialna rękapcha zestaw do przodu i przejeżdżamywzniesienie bez zmiany przełożenia.Dodatkowe 200 Nm w parze z progno-zującym tempomatem EfficientCruisepozwala optymalnie wykorzystać roz-pęd pojazdu i oszczędzić paliwo. Zwra-cał niski poziom hałasu w kabiniei sprawny kick-down.

Chcielibyśmy zatrzymać się jeszczeprzy kabinie. Gdy ktoś ma za sobą dłu-gi dzień prowadzenia, nie powinien od-czuwać go w plecach. MAN TGX Effi-cientLine 2 rozpieszcza nadzwyczajnąjakością ergonomicznych foteli. Dziękiwielu możliwościom regulacji, łączniez ustawianiem tłumienia w pionie, po-

zycję można skonfigurować całkowicieindywidualnie. Jeśli ktoś oczekuje jesz-cze większej wygody, może zamówićdodatkowo ogrzewanie siedzenia,pneumatyczne podparcie kręgosłupalędźwiowego, regulację dostosowaniaprofilu bocznego i ramion, hydrau-liczną amortyzację w poziomie oraz re-gulowaną głębokość poduszek siedze-nia.

Począwszy od seryjnego radia MANMedia Truck Advanced z opcjonalnąnawigacją dla samochodów ciężaro-wych, kanałem komunikatów o ruchudrogowym TMC i dużym wyświetla-

czem, po wiele praktycznych schow-ków, każdy szczegół kabiny jest ergo-nomicznie perfekcyjny. W centrum znaj-duje się zestaw wskaźników z wyświet-laczem LCD, który wskazuje kierowcywszystkie ważne w danym momencieinformacje. Za pomocą przyjaznego dlaużytkownika menu można wyświetlaćróżne stany eksploatacyjne pojazdui informacje serwisowe. Przy użyciuprzycisków na seryjnej kierownicy wie-lofunkcyjnej kierowca może odbieraćrozmowy telefoniczne, zmieniać usta-wienia radia i sterować funkcjami tem-pomatu, nie odrywając od niej rąk.

MAN ma duże doświadczenie jakoproducent stacjonarnych silników przy-stosowanych do spalania metanu, na-wet wątpliwej jakości (np. gazu wysypis-kowego) i wykorzystania tej energii ko-generacyjnie: w postaci ciepła i prądu.Jest też w czołówce producentów silni-ków autobusowych CNG i autobusówmiejskich z takim napędem. Ta pozycjazostała uwieńczona tytułem Autobus2015 Roku dla Lion's City GL CNG, in-nowacyjnego 5-drzwiowego miejskiegoprzegubowca o wnętrzu wyjątkowo przy-jaznym pasażerom, z 310-KM silnikiemgazowym.

Nie miał jednak w ofercie ciężarówkina gaz ziemny. Dopiero na ubiegłorocz-nej IAA pojawia się taka propozycja:podwozie TGM 18.280 z silnikiem E0836o mocy 206 kW (280 KM) i momencieobrotowym 1150 Nm w przedziale 1000-1600 obr./min. Są to parametry bardzozbliżone do wersj i dieslowskiej (tao identycznym momencie ma raptem 10

MAN TGM CNG: 35% oszczędności na paliwieKM więcej mocy), zapewniając dobrądynamikę przy pełnym obciążeniu w ru-chu dystrybucyjnym, czy służbach ko-munalnych, dla których jest przeznaczo-na gazowa ciężarówka. MAN stosuje doniej 12-biegową skrzynię zautomatyzo-waną TipMatic, wyposażoną seryjniew zwalniacz Voith.

Prezentowany na IAA prototyp miałzestaw 8 butli mieszczących łącznie 140kg sprężonego gazu, co można przeli-czyć w przybliżeniu na 200 Nm3, czylipojemność geometryczna wynosi ok.800 l. To ma wystarczyć na ok. 400 kmeksploatacji w dystrybucji miejskiej lub700 km zasięgu na drogach. We wzor-cowym egzemplarzu zastosowano alu-miniowe zbiorniki ze wzmocnieniemz kompozytu węglowego, dostępnebędą także tańsze, stalowe. Oszczędno-ści na paliwie, w porównaniu z dieslem,szacuje się na 20-35% w zależności odtrybu eksploatacji. Z tankowaniem niebędzie większego problemu w Niem-

czech, na które przypada ponad 900z ok. 3 tys. stacji ze sprężonym gazemw Europie. Dodatkowo, pojazd z silni-kiem gazowym jest o ok. 3 dB (czyli ok.2-krotnie) cichszy niż z wysokoprężnym,co ułatwi zastosowanie w rejonacho szczególnie wysokich wymaganiachpod tym względem.

TGM z silnikiem CNG trafi jednak dooferty handlowej MAN dopiero w przy-sz łym roku, być może równoleglez wersją LNG, testowaną obecnie jakopodwozie 3-osiowe.