1

Małe gospodarstwo w nowej Wspólnej Polityce Rolnej

prof. dr hab. Wiesław MusiałUniwersytet Rolniczy w KrakowieIRWiR PAN

Międzynarodowa Konferencja Naukowapt. Młodzież w gospodarstwach rodzinnych i na obszarach wiejskich Europy

4 lipca 2014 r Kraków

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.”Projekt opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 -

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

I. Wprowadzenie

2

Nadal trwają przygotowania do wdrażania nowej projekcji WPR 2014-2020

Opóźnienie przygotowań jest niezaprzeczalne.

Ciągle trwają prace studialne i dyskusje Nowa WPR miała w założeniu być

przełomowa, bardziej adekwatna innowacyjna

Czy będzie?

3

Pomiar poprzez standardową produkcję (SO) (kategoria FADN)

Gospodarstwa bardzo małe (kat. 1-3)średnia wartość produkcji do 8 tys. € SO (ok. 33 tys. zł)

Gospodarstwa małe (kat 4 i 5)do 25 tys. € SO (ok. 104 tys. zł.)

Małe gospodarstwa, nadzieje i problemy

Co to są te małe gospodarstwa

Pomiar ze względu na osiągany poziom dochodu rolniczego na 1 AWU (jednostkę pracy) i na gospodarstwo

dysparytetowa, parytetowa, ponadparytetowa.

Pomiar ze względu na możliwości rozwoju majątku produkcyjnego tj.

o reprodukcji zawężonej (degresywne),

reprodukcji prostej, reprodukcji rozszerzonej (rozwojowe). 4

5

Państwo Wielkości progoweBułgaria 2 000Grecja 4 000Hiszpania 4 000Polska 4 000Włochy 4 000Czechy 8 000Dania 15 000Słowacja 15 000Niemcy 25 000Francja 25 000Wielka Brytania 25 000

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Commission Regulation (EC) No 1291/2009 of 18 December 2008

Minimalne górne progi kwalifikujące gospodarstwa do grupy gospodarstw nietowarowych – drobnych w badaniach prowadzonych w ramach FADN w wybranych krajach UE [w Euro]

6

Udział małych gospodarstw ≤ 5ha w wybranych zasobach oraz w wytwarzanej SO [w %] w krajach Unii Europejskiej (27-15-12)

Udział w: EU - 27- EU - 15 EU – 12

Ogólnej liczbie gospodarstw 69 53 81

Posiadaniu użytków rolnych 7 4 15

Pogłowiu zwierząt

gospodarskich18 15 33

Zatrudnieniu 44 31 57

Wytwarzanym SO 18 16 28Źródło: Farm Structure Survey, Eurostat, Brussels 2010.

7

Udział gospodarstw o produkcji standardowej (SO) do 4 tys. Euro na poziomie NUTS 2 [w %]

Źródło: Farm Structure Survey, Eurostat, Brussels 2010.

8

Udział użytków rolnych w gospodarstwach do 5 ha na poziomie NUTS 2 [w %]

Źródło: Farm Structure Survey, Eurostat, Brussels 2010.

9

Także dla potrzeb nowej WPR 2014-2020 nie udało się wypracować wspólnej definicji (czy określenia) małych gospodarstw.

do 5 ha (dość często) do 15 (dla przedsiębiorczości) do 6 ha w płatnościach bezpośrednich do 6 tys. € SO do 10 ha (dywersyfikacja upraw)

10

Małe gospodarstwa w dokumentach nowej WPR

Specjalne odniesienia do gospodarstw małych w nowej WPR

Dla nowych PROW zidentyfikowano 12 potrzeb odnoszących się do gospodarstw małych

11

Można tu odnieść następujące potrzeby

Potrzeby

Reorientacja małych gospodarstw w kierunku rolniczym lub pozarolniczym

Zapewnienie trwałości rolnictwa w warunkach zmian klimatycznych

Poprawa zbytu produktów rolnych i wzmocnienie pozycji rolników w łańcuchu żywnościowym

Poprawa jakości produktów rolnych i żywnościowych

Odtworzenie i zachowanie różnorodności biologicznej

Promowanie zrównoważonych metod gospodarowania

Tworzenie możliwości zatrudniania poza rolnictwem bez zmian miejsca zamieszkania

12

Wsparcie małych gospodarstw w II filarze WPR

1. Poddziałanie: Wsparcie dla nowych uczestników systemu jakości

wsparcie w formie refundacji do 2000 € / rok / gospodarstwo preferuje dla gospodarstw do 5 ha

13

2. Poddziałanie: Premie na rozpoczęcie działalności pozarolniczej

wielkość ekonomiczna gospodarstwa do 15 tys. € (SO 60 tys. zł.)

premie do 100 tys. zł. kwota ta musi wynikać z biznesplanu

14

3. Poddziałanie: Restrukturyzacja małych gospodarstw

Gospodarstwo do 6 tys. € SO (24 tys. zł. SO) (wielkość tu jest negocjowana z KE !)

Premia na restrukturyzacje gospodarstw do 60000 zł. (wg potrzeb wynikających z biznesplanem)

15

Pomoc jest alternatywna w stosunku do następujących działalności

ułatwienie startu młodym rolnikom modernizacja gospodarstw rolnych różnicowanie w kierunku działalności

nierolniczej

16

4. Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa dotyczy małych gospodarstw wg ustaleń dla

I filaru wymagane trwałe przekazania

gospodarstwa rolnik musi kwalifikować się do systemu

małych gospodarstw

Płatności 120% rocznej płatności z systemu dla małych gospodarstw tj. do 6 000 zł

17

5. Tworzenie grup i organizacji producenta w sektorze rolnym i leśnym Ryczałt od wartości przychodów netto ze

sprzedaży Pomoc przyznawana jest na 5 lat i wynosi

1 rok 10 %2 rok 8 %3 rok 6 %4 rok 5 %5 rok 4 %

Maksymalnie 100 000 €/rocznie

18

6. Rolnictwo zrównoważone

racjonalne nawożenie zmianowanej

Wymogi:

Płatności 400 zł/ha

7. Ochrona gleb i wód

stosowanie międzyplonów ozimych lub ścierniskowych

pasy ochronne użytków zielonych

Wymogi:

Płatności od 450 zł/ha do 543 zł/ha

19

8. Rolnictwo ekologiczne

Wspierane jest w ramach 12 pakietów (operacji)

Degresja płatności następuje od 50 ha Stawski płatności są od 660 zł/ha

do 1501 zł/ha

9. Płatności na obszarach ONW

ONW górskie 450 zł/ha ONW specyficzne 264 zł/ha

!

20

Wsparcie w ramach I filara W Polsce obowiązywał będzie system SAPS tj. system uproszczony

Nowy system płatności bezpośrednich od 2015 r.

Elementy obowiązkowe w UE Elementy dobrowolne

Jednolita płatność obszarowa

Płatność za zazielenienie

Płatność dla młodych rolników

Płatność dla małych gospodarstw

Płatność związana z produkcją

Przejściowe wsparcie krajowe

Płatności dodatkowe

21

I. Elementy obowiązkowe w systemie

1. Jednolita płatność obszarowa ok. 110 €/ha (440 zł.)

2. Płatności za zazielenienie (greening) dywersyfikacja upraw utrzymanie TUZ utrzymanie obszarów

proekologicznych (EFA)

Wymogi:

22

Małe gospodarstwa będą zwolnione z zazielenienia

do 10 ha z dywersyfikacji upraw (zróżnicowanie)

10-30 ha – 2 uprawy > 30 ha – 3 uprawy

23

3. Płatności dla młodych rolników

do 5 lat od założenia gospodarstw do 40 lat rolnik (przed złożeniem wniosku)

Płatności w wysokości 25% średniej krajowej I filara tj. ok. 62 €/ha

24

II. Elementy dobrowolne w systemie

1. Płatności dla małych gospodarstw

bydło owce kozy

Rolnik otrzyma równowartość sumy wszystkich płatności, które uzyskał by w systemie standardowym tj. do 1250 €

2. Płatności związane z produkcją (15% rocznej koperty)

Sektory wsparcia

25

buraki cukrowe ziemniaki skrobiowe owoce miękkie rośliny wysokobiałkowe rośliny włókniste

Przykład wsparcia:

bydło od 3-50 sztuk po 139 €/sztukę kozy 3-5 sztuk po 110 €/sztukę owce od 10 sztuk po 30 €/sztukę

26

dla gospodarstw do 30 ha

3. Płatności dodatkowe (nie dla najmniejszych gospodarstw)

W przedziale:

5-10 ha 20 €/ha

10-30 ha 80 €/ha

Jest także propozycja by objąć zaproszeniem gospodarstwa od 3 ha

27

Podsumowanie Po raz pierwszy w historii WPR znalazły się

specjalne, preferencyjne odniesienia do gospodarstw drobnych

Dotyczą one zarówno I jak i II filaru Nadal brak jest ostatecznych rozwiązań

jakie to będzie wsparcie Ubolewamy nad brakiem elementów

regionalizujących WPR Jak tą nową politykę (WPR) odbiorą rolnicy

prowadzący małe gospodarstwa ?

28