LyX Tutorial

The LYX Tutorialby Amir Karger and the LYX Team polskie tumaczenie: Wojtek Pkala 5 stycznia 2012

2

Spis treci1 Wprowadzenie 1.1 LYX wita. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2 O podrczniku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3 Czym jest Elementarz i czym nie jest . . . . . . . 1.3.1 Od Pioniera sw kilka. . . . . . . . . . . . . 1.3.2 Najlepsze wykorzystanie Elementarza . . . . 1.3.3 Czego nie znajdziecie: . . . . . . . . . . . . 1.4 Czym jest LYX? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.1 Przegld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.2 Rnice midzy LYX-em a innymi edytorami A 1.4.3 Czym u licha jest L TEX? . . . . . . . . . . . 2 Pierwsze kroki w LYX-ie 2.1 Pierwszy dokument w LYX-ie . . . . . . . . . . . . 2.1.1 Pisanie, ogldanie, drukowanie . . . . . . . . 2.1.2 Proste operacje . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3 WYSIWYM: puste miejsca w LYX-ie . . . . 2.2 rodowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1 Sekcje i podrozdziay . . . . . . . . . . . . . 2.2.2 Listy i podlisty . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3 Inne rodowiska: Verses, Quotations, i inne . 3 Pisanie dokumentw 3.1 Klasy tekstu i wzorce: pisanie listw 3.2 Wzorce: pisanie listu . . . . . . . . . 3.3 Tytuy dokumentu . . . . . . . . . . 3.4 Etykiety i odnoniki . . . . . . . . . 3.5 Przypisy i notatki . . . . . . . . . . . i 1 1 1 2 2 2 3 4 4 5 7 11 11 12 12 13 14 15 16 18 19 19 20 21 21 23

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

. . . . .

ii 3.6 3.7

SPIS TRECI Bibliograe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Spis treci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 27 27 28 30 30 30 30 31 32 32 33 34 35 37 37 38 38 39 39 40 40 41 41

4 Formuy matematyczne 4.1 Tryb formu matematycznych . . . . . . . 4.2 Praca z rwnaniem . . . . . . . . . . . . . 4.3 Potgi i indeksy . . . . . . . . . . . . . . . 4.4 Pasek narzdzi formu matematycznych . . 4.4.1 Litery greckie i symbole . . . . . . 4.4.2 Pierwiastki, wektory i nawiasy . . . 4.4.3 Uamki . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4.4 Tryb TEX-a: granice, log, sin i inne 4.4.5 Macierze . . . . . . . . . . . . . . . 4.4.6 Tryb rwna . . . . . . . . . . . . 4.5 Rwnania wielolinijkowe . . . . . . . . . . 4.6 Jeszcze wicej matematyki . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

5 Rne 5.1 Inne waniejsze moliwoci LYX-a . . . . . . . . . . . . . . A 5.2 LYX dla uytkownikw L TEX-a . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1 Tryb TEX-a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A 5.2.2 Konwersja dokumentw L TEX-a do LYX-a tex2lyx A 5.2.3 Konwersja dokumentw LYX-a do L TEX-a . . . . . A X-a . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.4 Preambua L TE 5.2.5 BibTEX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.6 Inne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3 Bdy! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . .

Rozdzia 1 Wprowadzenie1.1 LYX wita.

A Bez obaw - aby mc uywa LYX-a nie trzeba uczy si L TEX-a. O to w A kocu w LYX-ie chodzi: ma on by wizualnym interfejsem do L TEX-a w stylu prawie WYSIWYG. Niektrzy zapewne signli do tego dokumentu, bo prbowali wpisa dwie spacje po kropce (.) albo wstawi 3 puste linie midzy akapitami. Po paru frustrujcych prbach zrozumieli jednak, e to niemoliwe. Z czasem zauwa, e wikszo chwytw uywanych w innych edytorach po prostu nie dziaa w LYX-ie. Dzieje si tak, poniewa wikszo innych edytorw jest w gruncie rzeczy przereklamowanymi maszynami do pisania. Wymagaj od uytkownika rcznego wprowadzania wszystkich spacji, zmian czcionki itd. W kocu autor oprcz napisania dokumentu wykonuje chcc nie chcc skad drukarski. I tu pojawia si LYX; jego rol jest przejcie skadu drukarskiego. Pozwala przez to skupi si na istotnych sprawach, takich jak tre utworu. Tak wic uzbrj si w cierpliwo i czytaj dalej. Trud opanowania elementarza zwrci si na pewno.

1.2

O podrczniku

Na wstpie tej sekcji naley zaznaczy, e w przeciwiestwie do innych podrcznikw ten zakada, e uytkownik NIE jest gupi i wie po co jest klawiatura, umie uy myszy oraz posugiwa si oknami. Z drugiej strony z A zaoenia nie musi mie pojcia o L TEX-u. 1

2

ROZDZIA 1. WPROWADZENIE

Elementarz uywa notacji opisanej we Wprowadzeniu. Jeli go jeszcze nie przeczytae, zrb to teraz. Powodem odsyania do innych rozdziaw osobnego podrcznika jest lenistwo. Zesp LYX-a jest wystarczajco zajty rozbudow programu i usuwaniem bdw, eby nie redagowa 5 identycznych wersji tej samej sekcji w 5 rnych dokumentach. Zatem przeczytaj Wprowadzenie, zawierajce wszystko, co potrzebne na temat wszystkich podrcznikw. Po powrocie podejmij lektur od tego miejsca. Skoro ju wiadomo, co oznaczaj rne czcionki, opiszemy po krtce cel Elementarza.

1.31.3.1

Czym jest Elementarz i czym nie jestOd Pioniera sw kilka. . .

Oto krtka notka Johna Weissa, pierwszego autora Elementarza: Pocztkowo miaem szerokie plany co do Elementarza. Lecz, tak jak w przypadku innych przedsiwzi, rzeczywisto je zwerykowaa. Uwiadomiem sobie, e mog spdzi nad nim reszt ycia, jeli nie ogranicz go do sensownego zakresu. Stwierdziem rwnie, e pokryje si on w duej mierze z Podrcznikiem uytkownika. Po co dwa razy pisa to samo? Tak czy inaczej, zaczem rozumie, e ludzie najlepiej ucz si przez: 1. ogldanie przykadw lub 2. robienie rzeczy samemu. Z cikim sercem wyrzuciem jakie 20 stron, ktre ju napisaem i zaczem od pocztku. Jedyn pozostaoci jest podrozdzia 1.4. Caa reszta to przykady i wiczenia.

1.3.2

Najlepsze wykorzystanie Elementarza

Zgodnie z zapowiedzi Johna Weissa Elementarz skada si z wicze i przykadw. Aby jak najlepiej z niego skorzysta naley przeczyta go, piszc

1.3. CZYM JEST ELEMENTARZ I CZYM NIE JEST

3

po drodze wszystkie rzeczy, o ktre prosz i wykonujc wszystkie wiczenia. Dla wygody warto wydrukowa niniejszy dokument. Podrozdzia 1.4 jest pozostaoci poprzedniej wersji Elementarza i cechuje go swoista bezporednio. Tym niemniej stanowi sympatyczne wprowadzenie do LYX-a i wykadni idei tej aplikacji.

1.3.3

Czego nie znajdziecie:

Instrukcji jak: posugiwa si mysz uywa programu w X-Windows posugiwa si klawiatur Opanowanie powyszych umiejtnoci jest konieczne i nie wchodzi w zakres tego podrcznika. Spenia on za to mnstwo innych zada1 Prowadzenia za rk, protekcjonalnoci czy opatologii . To przecie tylko program komputerowy, bez obaw ! Poza tym zakadamy, e czytelnik jest rozgarnity. Moe by zagubiony, zdezorientowany, ale nie gupi. Opisu wszystkich moliwoci LYX-a. Nie ma potrzeby powielania Podrcznika uytkownika Celem tego dokumentu jest wprowadzenie czytelnika na waciwe obroty, tak by po jego przeczytaniu nie potrzebowa niczego poza Podrcznikiem uytkownika. Prba zawarcia informacji o wszystkich moliwociach LYX-a w Elementarzu owocowaaby jego chroniczn nieaktualnoci. Nie znaczy to oczywicie, e nie zostan przedstawione adne z moliwoci LYX-a. Zaprezentowane bd czynnoci, ktre najprawdopodobniej nie ulegn zmianie, jak np. otwieranie i drukowanie pliku. Nie. . . and occupational therapy aint one of em! (Sarkastyczny styl oryginau rozmija si ze skromnymi moliwociami tumacza, jak rwnie jego pogldem na rzetelny podrcznik)1

4

ROZDZIA 1. WPROWADZENIE obejdzie si bez paru rozdziaw z przykadami i wiczeniami dotyczcymi kilku bardziej zaawansowanych funkcji, jak tryb formu. [Naturalnie sposb pracy z formuami nie ulegnie istotnej zmianie. By moe zostanie udoskonalony, ale cakowita zmiana jest raczej niemoliwa.]A Szczegowego objanienia L TEX-a. A Niepotrzebne. Chccym opanowa sztuczki z L TEX-em polecamy ksiki na ten temat. Opublikowano ju kilka dobrych tytuw.

Komu w drog, temu czas. Mona rzuci okiem na nastpny podrozdzia lub przej wprost do podrozdziau 2.1.

1.41.4.1

Czym jest LYX?Przegld

Niektrzy nowi uytkownicy LYX-a maj kopoty z przestawieniem si na waciwe temu programowi podejcie do zagadnienia edycji tekstu. Wikszo innych procesorw tekstu nie jest bowiem niczym innym ni przereklamowanymi maszynami do pisania. W przeszoci byy one jedynym narzdziem do tworzenia dokumentw, co zmusio uytkownikw do wynalezienia repertuaru chwytw pozwalajcych obej ich ograniczenia. Podkrelanie, ktre sprowadza si do nadpisywania wyrazw znakiem _, stao si sposobem na wyrnienie tekstu. Aby utworzy tabele naleao najpierw okreli wielko kadej kolumny, a nastpnie ustawi tabulatory. To samo dotyczyo liczb i tekstu wyrwnywanego do prawej. Dzielenie wyrazw u koca linii wymagao wprawnego oka i zdolnoci przewidywania. Innymi sowy uytkownicy nauczyli si martwi detalami i rozmieszczeniem poszczeglnych znakw. W konsekwencji prawie wszystkie procesory tekstu powielaj to podejcie. Wci uywaj tabulatorw celem uzyskania pustego miejsca. Uytkownik nadal musi si martwi, w ktrym miejscu strony pojawi si dany element. Wyrnienie tekstu polega na zmianie czcionki, tak jakby si zmieniao gowic w elektrycznej maszynie do pisania. Wiadomo w czym rzecz. Tu wanie LYX rni si od pozostaych procesorw tekstu. Nie trzeba si martwi pooeniem kadego znaku. Uytkownik okrela, co zamierza pisa a LYX troszczy si o reszt, stosujc zestaw regu zwany stylem. Oto przykad:

1.4. CZYM JEST LYX?

5

Zamy, e piszesz raport. Aby go rozpocz, potrzebujesz podrozdziau zwanego Wprowadzenie. Otwierasz w swoim procesorze tekstu menu, ktre zmienia rozmiar czcionki i wybierasz odpowiedni wielko. Nastpnie wpisujesz 1.___Wprowadzenie. Oczywicie jeeli zechcesz przenie dany podrozdzia w inne miejsce lub wstawi przed nim co innego, musisz zadba o zmian numeracji, jak rwnie zawartoci spisu treci. W LYX-ie rozwijasz list umieszczon na lewym skraju paska zada, wybierasz pozycj Section i piszesz Wprowadzenie. Tak, to wszystko. Jeli wytniesz ten podrozdzia i wkleisz gdzie indziej, zostanie automatycznie przenumerowany, gdziekolwiek si znajdzie. Jest nawet sposb na automatyczn aktualizacj wszelkich odnonikw do tego podrozdziau w obrbie pliku. Istnieje jeszcze problem spjnoci. Po piciu dniach ponownie otwierasz raport i zaczynasz czwarty podrozdzia, jednake zapominasz, e uywae wytuszczonej czcionki 18-punktowej zamiast 16-punktowej. W ten sposb nagwek podrozdziau czwartego rni si od nagwka podrozdziau pierwszego. Tego rodzaju problem w LYX-ie w ogle nie wystpuje. To komputer martwi si o uciliwe ksigowanie, jaki element ma jak czcionk, nie uytkownik. W kocu z tym komputery radz sobie najlepiej. Oto inny przykad. Zamy, e tworzysz list. W innych edytorach lista jest po prostu grup tabulatorw i kocw linii. Sam musisz doj, gdzie wstawi numer/symbol dla kadej pozycji listy, jaki numer to ma by, ile pustych linijek wstawi midzy nimi itd. W LYX-ie trzeba wiedzie tylko dwie rzeczy: jakiego rodzaju ma by ta lista i co ma zawiera. To wszystko. Na tym polega podstawowa idea LYX-a: okrel co robisz, a nie jak to zrobi.

1.4.2

Rnice midzy LYX-em a innymi edytorami

Istnieje caa gama sposobikw z innych edytorw, ktre nie znajd zastosowania w LYX-ie. Na pocztku moe to irytowa. Nie szkodzi. Pozbycie si niedobrych nawykw wymaga czasu. Oto maa lista rzeczy, ktrych nie ma w LYX-ie: Niesawna linijka tabulatora, szeroko obecna we wspczesnych komercyjnych edytorach tekstu. Tabulatory

6

ROZDZIA 1. WPROWADZENIE Dodatkowe puste linie [uzyskiwane dwu- lub wicejkrotnym przyciniciem Enter]

Tabulatory, ktre wraz z linijk su do wskazania pooenia poszczeglnych sw na stronie, s w LYX-ie kompletnie bezuyteczne. To program zajmuje si takimi rzeczami, nie uytkownik. Podobnie z dodatkowymi pustymi liniami. LYX dodaje je tam, gdzie s niezbdne, w zalenoci od kontekstu. Co do odstpw, samodzielne ich okrelanie to kompletny przeytek. Odstpy midzy liniami tekstu s zmienne, tak jak odstpy midzy sowami.2 A to lista elementw obecnych w LYX-ie, lecz zachowujcych si w sposb nieco odmienny od oczekiwanego: Sterowanie wciciami Koce stron Odstpy midzy liniami Puste miejsca, poziome i pionowe Czcionki rnych rozmiarw Rne ksztaty [wytuszczenie, kursywa, podkrelenie] Cho wyej wymienione wystpuj w LYX-ie, uytkownik zasadniczo ich nie potrzebuje. To program zajmuje si nimi w sposb zaleny od treci publikacji. Rne czci dokumentu automatycznie s pisane czcionk rnego ksztatu i rozmiaru. Wcicia akapitw zale od ich rodzaju. Koce stron rwnie wstawiane s w automatyczny sposb. Jedynym wyjtkiem s odstpy midzy liniami, gdzie mona okreli odlego midzy akapitami, jak rwnie midzy liniami w obrbie akapitu. Cho wikszo szczegw znajduje si w Podrczniku uytkownika, czytelnik zostanie oglnie zapoznany z powyszymi moliwociami. A W kocu istniej obszary, w ktrych LYX [i L TEX] przewysza zwyke edytory: Dzielenie i przenoszenie wyrazw Listy dowolnego rodzajuIstniej sposoby regulacji minimalnych i maksymalnych odstepw, lecz wymagaj znaA jomoci L TEX-a. O tym potem.2

1.4. CZYM JEST LYX? Formuy matematyczne Tabele Odnoniki

7

Oczywicie wiele nowoczesnych edytorw obsuguje symbole matematyczne, tabele i przenoszenie wyrazw. Jednake tymi moliwociami dysponuj od A A niedawna, podczas gdy LYX jest nakadk L TEX-a. L TEX z kolei funkcjonuje od ponad 10 lat i sprawdza si. Przez ten czas usunito wszystkie bdy3 . Co wicej, rzadko ktry z nowoczesnych edytorw obsuguje porednie odnoniki, ktre, podobnie jak formuy matematyczne, s obecne w LYX-ie od samego pocztku. Niektre z tych funkcji zostan omwione w dalszych podrozdziaach. Inne, jako nieco bardziej zaawansowane, zostan przedstawione pod koniec tego dokumentu lub w Podrczniku uytkownika.

1.4.3

A Czym u licha jest LTEX?

A L TEX to system przygotowywania dokumentw zaprojektowany przez LeA slie Lamport-a w 19854 . L TEX jest nakadk jzyka typogracznego o nazwie TEX, stworzonego przez Donalda Knuth-a w 1984. TEX wymawia si tech. Wok TEX-a naroso sporo nieporozumie. TEX wykonuje sekwencje polece zawarte w plikach ASCII. Rezultatem s pliki w formacie sprztowo niezalenym, skrtowo (z angielska) Dvi. Plik taki mona wysa do dowolnego urzdzenia obsugujcego Dvi lub przetworzy na inny format, jak Postscript. Gdyby TEX nie mia innych moliwoci, byby niczym wicej ni procesorem skadu drukarskiego. Jednake TEX pozwala na deniownie makr. I tu zaczyna si waciwa akcja. Wikszo uytkownikw TEX-a tak naprawd uywa pakietu makr stworzonych przez Knutha celem ukrycia szczegw skadu. To wanie ten pakiet maj oni na myli mwic o TEX-u. Zwykli uytkownicy nie pracuj z surowym TEX-em, skadajcym si z goych polece drukarskich. Tym zajmuj si twrcy nowych pakietw makr. Jednym z nich jest Leslie Lamport, ktry pracowa nad pakietem bardziej przyjaznym dla uytkownika niA Wprawdzie nic nie jest doskonae, ale L TEX jest naprawd bliski ideau. A rdem informacji w tym podrozdziale jest A Guide to L TEX 2 ,, praca Helmuta Kopki i Patrick-a Daly, znajdujca si w bibliograi Podrcznika uytkownika. 4 3

8


zorientowanym drukarsko. Jego polecenia skadaj rozdziay, tabele czy formuy matematyczne w spjny, przystpny sposb. Pakietem tym sta si A L TEX. A Odtd, obok rozwoju L TEX-a, inni uytkownicy tworzyli wasne pakiety makr, obsugujce prezentacje, artykuy dla pism matematycznych itp. Jedni A uywali surowego TEX-a, inni modykowali L TEX-a. W celu opanowania tego A baaganu pod koniec lat 80-tych grupa L TEX-owcw z Lamportem na czele A X-em 2e, obecn wersj L T X-a. Ta nowa wersja A rozpocza prace nad L TE E uatwia dostp do polece TEX-a sucych do tworzenia makr, wspiera uyA cie nowych rodzajw czcionek itd. W gruncie rzeczy L TEX sam w sobie jest cakiem rozbudowanym jzykiem !5 Uytkownicy na caym wiecie dodaj swoje wasne rozszerzenia do stanA dardowych funkcji L TEX-a. A Istniej dwa sposoby rozszerzania L TEX-a: klasy i style. Klasa to zbir A makr L TEX-a i TEX-a opisujcy nowy typ dokumentu, jak ksika czy artyku. Istniej klasy dla prezentacji, pism zycznych, matematycznych... niektre uniwersytety maj nawet wasne klasy dla prac naukowych. Styl rni si od klasy tym, e nie deniuje nowego typu dokumentw, lecz zachowanie ju istniejcych. Na przykad LYX okrela marginesy stron i odstpy midzy A liniami w oparciu o dwa rne pliki stylw L TEX-a. Istniej pliki stylw dla mnstwa rzeczy: drukowania etykiet na koperty, zmian zasad wci akapitw, dodanie nowych czcionek, obsug graki, efektowne nagwki stron, wasne bibliograe, zmian pooenia i wygldu przypisw, tabel i rysunkw, specjalne rodzaje list itd. itp. Oto podsumowanie: TEX:A L TEX:

Jzyk skadu drukarskiego uywajcy makr. Pakiet makr TEX-a.A Opis typu dokumentu w L TEX-u. A Modykuje sposb dziaania L TEX-a. A Graczny WYSIWYM procesor tekstu uywajcy L TEX-a do drukowania.

klasa: styl: LYX:5

...i by nim rwnie przed wersj 2e, ktra jedynie poszerzya niektre jego moliwoci.

1.4. CZYM JEST LYX?

9

U podstaw tego wszystkiego ley stary dobry TEX, tworzcy pliki Dvi. Wikszo uytkownikw przeksztaca te pliki na format Postscript, wysyane nastpnie do drukarek laserowych. Kr rwnie pogoski o urzdzeniach, ktre naprawd obsuguj format Dvi. Tak czy inaczej rozdzia niniejszy mia wyjani czemu LYX dziaa troch inaczej od innych edytorw. PoA wd jest prosty: LYX uywa L TEX-a jako zaplecza drukarskiego i tak jak A X koncentruje si na zawartoci dokumentu. To komputer zajmuje si L TE jego wizualn stron. A I jeszcze jedno. L TEX wymawia si jak TEX czyli latech. Inna wymowa, a szczeglnie taka, jak w nazwie materiau szeroko stosowanego w przemyle gumowym, jest bdna. Z kolei LYX wymawia si lyks. Albo laks, albo luks, zalenie od kraju pochodzenia uytkownika. . .

10


Rozdzia 2 Pierwsze kroki w LYX-ie2.1 Pierwszy dokument w LYX-ie

Przed przystpieniem do pisania przyda si kilka informacji uatwiajcych prac z Elementarzem. Poniewa nie ujto w nim mnstwa wiadomoci, pierwsz rzecz jest umie dotrze do innych plikw z pomoc. To na szczcie jest do proste. Naley uruchomi LYX-a, nastpnie wybra Podrcznik uytkownika z menu Pomoc. Mona rwnie wczyta Elementarz (o ile nie ma go ju na ekranie). W ten sposb mona czyta je redagujc jednoczenie swj wasny dokument1 . Jeeli otwarto wicej ni jeden dokument to do przeczania midzy nimi suy menu Dokumenty. Elementarz nie bdzie objania szczegowo tematw opisanych w innych podrcznikach. Moe to na pocztku nieco utrudni lektur, ale zapobiega rozdciu Elementarza. A Elementarz zakada, e dziaa pena wersja LYX-a i L TEX-a, xdvi lub inna przegldarka dvi, dvips lub inny sposb konwersji dokumentu dvi do formatu Postscript, oraz drukarka. To do due wymagania. Jeeli ktry z w/w warunkw nie jest speniony trzeba bdzie (np. z pomoc administratora systemu) system naleycie doposay. Potrzebne informacje dostpne s w innych podrcznikach. Ponadto napisano wiczebny dokument LYX-a. Nazywa si example_raw.lyx i wyglda, jakby zosta napisany przez kogo nie majcego pojcia o fantastycznych moliwociach LYX-a. W miar poznawania nowych funkcji proSame podrczniki mog by jednoczenie dobrymi przykadami uycia rnorodnych funkcji LYX-a.1

11

12

ROZDZIA 2. PIERWSZE KROKI W LYX-IE

gramu naley poprawia odpowiednie fragmenty tego pliku. Zawiera on take wskazwki co do ulepszenia dokumentu. Drog na skrty albo sprawdzeniem rezultatw pracy moe by plik example_lyxified.lyx, zawierajcy ten sam tekst, napisany i zoony przez eksperta.

2.1.1

Pisanie, ogldanie, drukowanie

Otwrz nowy plik poleceniem Nowy z menu Plik Napisz zdanie, np.: To mj pierwszy dokument w LYX-ie !2 Zapisz dokument poleceniem Zapisz jako z menu Plik.A Uruchom L TEX-a celem utworzenia pliku dvi, uywajc polecenia Obejrzyj jako DVI z podmenu Podgld w menu Plik. LYX uruchomi kdvi (lub inn przegldark dvi), co otworzy nowe okno przedstawiajce wygld dokumentu na wydruku3 .

Wydrukuj dokument poleceniem Drukuj z menu Plik, po naciniciu OK. Gratulacje ! Napisae i wydrukowae Twj pierwszy dokument w LYXie. Caa reszta to tylko szczegy, opisane w Elementarzu, Podrczniku uytkownika i Opisie polece.

2.1.2

Proste operacje

W LYX-ie mona wykona wikszo czynnoci znanych z innych procesorw tekstu. Przenosi on automatycznie sowa czy robi wcicia w akapitach. Otwrz kilka menu by przekona si, e wikszo prostych polece jest na swoim miejscu (np. Wyjcie, Wklej, Drukuj) pod nazwami jakich moge oczekiwa, i zachowuje si zgodnie z przewidywaniami. Poniej znajduje si krtki opis innych funkcji:W porzdku. Mona wpisa cokolwiek. To naprawd wszystko jedno. Przepraszamy za powyszy przykad, jak rwnie za pozostae zdania, o wpisanie ktrych poprosimy w przyszoci. 3 Dobrym pomysem oszczdzajcym czas jest pozostawienie otwartego okna kdvi po obejrzeniu dokumentu. Nastpnym razem wystarczy uy polecenia Aktualizuj DVI z podmenu Podgld, by mc duo szybciej ujrze dokument w kdvi.2

2.1. PIERWSZY DOKUMENT W LYX-IE

13

Cofnij LYX posiada nieograniczone cofnicie, co oznacza , e mona cofn wszystkie zmiany dokonane od otwarcia dokumentu uywajc polecenia Cofnij z menu Edycja. Jeli cofne si zbyt gboko polecenie Przywr z tego samego menu naprawi bd. Wytnij/Wklej/Kopiuj Polecenia Edycja->Wytnij, Edycja->Wklej i Edycja>Kopiuj su do wycinania wklejania i kopiowania. Automatyczne wklejanie zaznaczonego tekstu odbywa si za pomoc rodkowego przycisku myszy. Znajd/Zastp Polecenie Edycja->Znajd i zastp suy do przeszukiwania z uwzgldnieniem wielkoci liter. W oknie polecenia strzaki w przd i w ty okrelaj kierunek szukania, a przycisk Zastp powoduje zastpienie znalezionych sw.4 Formatowanie znakw Tekst moe by wyrniony (z reguy kursyw), wytuszczony lub napisany jako nazwa wasna (zwykle kapitalikami, np. nazwiska) za pomoc przeczalnych przyciskw z menu Ukad. Pasek narzdzi Poniej menu znajduje si pasek narzdzi, uatwiajcy wykonanie najpopularniejszych polece, takich jak Wklej i Drukuj. Jeli kursor myszy znajdzie si na duej nad przyciskiem z paska zada, pojawi si maa ta podpowied funkcji tego przycisku. Naturalnie jak dotd nie napisae tak duo, by skorzysta z wikszoci tych funkcji. W miar postpw jednak prbuj cofania, wklejania itd.

2.1.3

WYSIWYM: puste miejsca w LYX-ie

Jedn z najtrudniejszych dla nowego uytkownika nowinek jest sposb w jaki LYX obchodzi si z pustymi miejscami. Niewane, ile razy przycinie si Return, w efekcie powstanie tylko jedna pusta linijka. W pustej linijce nie mona wpisa nawet jednej spacji. Klawisz Tab nie przesuwa kursora do nastpnego tabulatora - tak naprawd nie ma tabulatorw! Brak linijki uPo zakoczeniu zamknij okno, lub jeli to wygodniejsze, zostaw je otwarte. Wikszo okien w LYX-ie wcznie z Znajdj i zastp, Spisem treci i Ukadem, jak rwnie rnymi oknami fromudaje si wysa w to bez koniecznoci zamykania. Klika okien, jak Plik>Otwrz wymaga zamknicia przed wpisaniem czegokolwiek w oknie gwnym.4

14


szczytu strony, ktra pozwalaaby na ustawienie marginesw lub tabulatorw. Wiele komercyjnych edytorw bazuje na zasadzie WYSIWYG What You See Is What You Get (Dostajesz to, co widzisz). LYX z kolei spenia zasad What You See Is What You Mean. (Dostajesz to, o co ci chodzi). Wpisujesz tre, a LYX skada j tak, eby cao miaa adny wygld. Nacinicie Return w sensie gramatycznym rozdziela akapity, za spacja sowa, tak wic nie ma sensu powielanie ich obok siebie; tabulator nie ma adnej funkcji gramatycznej, zatem LYX go nie uywa. Pracujc z LYX-em uytkownik koncentruje si na zawartoci dokumentu, a nie jego formacie. Przejrzyj podrozdzia 1.4 celem lepszego poznania zasady WYSIWYM. LYX posiada wiele metod na dopasowanie formatu dokumentu do potrzeb. Ostatecznie LYX niekoniecznie musi wygenerowa dokadnie to, o co chodzi. Podrcznik uytkownika opisuje szczegowo te metody. Nale do nich wypenienia poziome i pionowe bardziej skuteczne i wszechstronne ni grupy spacji czy pustych linijek i rczne sposoby zmiany wielkoci i stylu czcionki, jak i wyrwnywania akapitw. Zasad jednake jest pisanie treci dokumentu i wprowadzanie zmian formatu na kocu. Standardowe edytory wymagaj rozpraszanie si formatowaniem w trakcie powstawania dokumentu.

2.2

rodowiska

Rne czci dokumentu peni rn funkcj; czci te nazwiemy rodowiskami. Dokument skada si w wikszoci ze zwykego tekstu. Tytuy podrozdziau (rozdziau, sekcji itd.) pozwalaj czytelnikowi zorientowa si w jego zawartoci. Pewne typy dokumentw wymagaj specjalnych rodowisk. Artyku bdzie wymaga streszczenia i tytuu. List ich nie potrzebuje, ale zawiera zapewne rodowisko dla adresu nadawcy. rodowiska stanowi wany skadnik LYX-owego hasa dostajesz, o co Ci chodzi. rodowisko moe okrela styl, rozmiar czcionki, rodzaj wci akapitu, odstpy midzy linijkami i inne. Co wicej, konkretny format danego rodowiska moe si zmienia: jedno wydawnictwo drukuje wycentrowane nagwki podrozdziaw wytuszczon czcionk 18 punktow, podczas gdy inne wyrwnuje je do lewej uywajc 15 punktowej kursywy; w rnych jzykach rnie wygldaj wcicia akapitw, w duym zakresie zmieniaj si take standardy bibliograi. LYX pomaga unikn koniecznoci uczenia si

2.2. RODOWISKA

15

tych rnych stylw formatowania. Lista rodowisk znajduje si w lewym rogu paska narzdzi (pod menu Plik) i wskazuje biece rodowisko. Rozpoczcie pracy w kadym dokumencie nastpuje w rodowisku Standard, domylnym dla tekstu. Tytuem wiczenia uyj kilku rnych rodowisk w pisanym przez siebie dokumencie. W tym celu wybierz konkretne rodowisko klikajc na strzace w d umieszczonej przy prawym brzegu rozwijalnej listy rodowisk.

2.2.1

Sekcje i podrozdziay

Napisz sowo Wprowadzenie w pierwszej linijce nowego dokumentu LYX-a i wybierz rodowisko Section z listy rodowisk5 . LYX nadaje podrozdziaowi numer 1 i skada tytu podrozdziau wiksz czcionk. (Oczywicie tytu ten zostanie prawidowo zoony w pliku dvi lub na wydruku.) Nastpnie nacinij Return. Zauwa, e zawarto listy rodowisk zmienia si z Section z powrotem na Standard. Tytuy podrozdziaw, jak wikszo rodowisk kocz si automatycznie wraz z naciniciem Return.. Wpisz klika sw wprowadzenia:

To jest wprowadzenie do mojego pierwszego dokumentu w LYX-ie. Nacinij Return ponownie i jeszcze raz wybierz Section z listy rodowisk. LYX wstawi 2 i czeka na dalszy cig. Wpisz Takie tam i zauwa, e LYX ponownie skada tekst jako tytu podrozdziau. To nie koniec. Id na koniec pierwszego podrozdziau (po: mojego pierwszego dokumentu w LYX-ie) i nacinij Return raz jeszcze, nastpnie wybierajc rodowisko Section. LYX znowu wstawia 2 czekajc na cig dalszy. Napisz O tym dokumencie. Podrozdzia Takie tam, ktry mia numer 2, zosta automatycznie przenumerowany na 3! W stylu prawdziwego WYSIWYM twoim jedynym zadaniem jest wskazanie fragmentw, ktre bd tytuami, a LYX zajmuje si ich numeracj i skadem. Nacinij Return aby powrci do rodowiska Standard i wpisz nastpujce pi zda:Nie musisz zaznacza linijki. Jeli niczego nie zaznaczye LYX zmienia rodowisko akapitu, w ktrym znajduje si kursor. rodowisko kilku akapitw naraz moe zosta zmienione przez zaznaczenie ich przed wyborem nowego rodowiska.5

16

ROZDZIA 2. PIERWSZE KROKI W LYX-IE Podrozdziay i sekcje zostay opisane poniej. Opis Podrozdziau Podrozdziay s wiksze ni sekcje. Opis sekcji Sekcje s mniejsze ni podrozdziay.

Kliknij na drugiej linijce i wybierz rodowisko Subsection. LYX oznaczy sekcj 2.1, i zoy j czcionk wiksz od normalnego tekstu lecz mniejsz od tytuu podrozdziau. Zmie rodowisko czwartej linijki na Subsection. Zgodnie z przewidywaniami LYX nada jej numer 2.2. Gdyby wstawi jeszcze jeden podrozdzia przed podrozdziaem 2, zostaby on przenumerowany na 3 i sekcje nosiy by numery 3.1 i 3.2. Kolejne poziomy zawieraj Subsubsection, Paragraph, i Subparagraph. Przetrenuj je na wasn rk. By moe zauwaysz, e nagwki akapitw i podakapitw nie s numerowane i e podakapity s wcinane. Jeli chcesz to zmieni przeczytaj Podrcznik uytkownika. Tytuy rozdziaw rodowisko Chapter s najwyszym poziomem, powyej podrozdziaw, ale mona ich uywa tylko w niektrych typach (klasach) dokumentw LYX-a (patrz podrozdzia 3.1). Jeeli nie chcesz numerowanych rozdziaw i podrozdziaw, uyj odpowiednich rodowisk. rodowisko Section* (znalezienie go na licie moe wymaga jej przewinicia) nadaje tytuowi podrozdziau te same atrybuty ale bez numerowania go. Istniej odpowiednie rodowiska z gwiazdk dla Subsection i Subsubsection. Zmie rodowiska niektrych sekcji na ich odpowiedniki z gwiazdk i zwr uwag na zmian numeracji pozostaych sekcji. wiczenie: Popraw tytuy sekcji i podrozdziaw w example_raw.lyx. Znajdziesz ten dokument w katalogu examples/. Wykonaj polecenie Plik>Otwrz i nacinij Przykady. Otwrz dokument i zachowaj go poleceniem Plik->Zapisz jako w swoim katalogu jako kopi robocz.

2.2.2

Listy i podlisty

LYX dysponuje szeregiem rnych rodowisk do skadu list. rodowiska te uwalniaj uytkownika od uciliwego naciskania Tab milion razy lub przenumerowywania listy za kadym razem gdy wstawia co w rodek, pozwalajc

2.2. RODOWISKA

17

mu skoncentrowa si na zawartoci6 . Rne listy wymagaj odpowiednich rodowisk: Lista z wierszami rozpoczynanymi znaczkiem rodowisko Itemize nadaje si do prezentacji celem opisania poszczeglnych punktw. Numerowane listy i podlisty rodowiska Enumerate byyby waciwe w streszczeniu. Dokument opisujcy pakiety oprogramowania moe uywa rodowiska Description, w ktrym kada pozycja listy rozpoczyna si wytuszczonym drukiem.A rodowisko List nieobecne w L TEX-u to troch inna forma rodowiska Description.

Wypisz list powodw, dla ktrych LYX jest lepszy ni inne edytory . W dowolnym miejscu dokumentu napisz: LYX jest lepszy ni inne edytory, poniewa: i nacinij Return. Teraz wybierz Itemize z listy rodowisk. LYX postawi znaczek (konkretnie znak mnoenia, ktry zostanie wydrukowany jako kko). Wylicz swoje argumenty i nacinij Return: Robi za ciebie skad drukarski. Formuy tworzy w trybie WYSIWYG Bardzo atwo tworzy listy! rodowiska list, w przeciwiestwie do tytuw nie kocz si wraz z przyciniciem Return. Zamiast tego, LYX zakada kontynuacj wpisywania pozycji listy. Powyszy przykad utworzy zatem list trzech argumentw. Jeli ktra z pozycji listy ma mie wicej ni jeden akapit, naley uy bezpiecznego koca linii, uzyskiwanego przyciniciem C-Return. Aby zakoczy list, naley ponownie wybra rodowisko Standard z listy rodowisk (lub kombinacj klawiszy M-p s). A Powstaa pikna lista argumentw. Mona obejrze jak L TEX poradzi sobie z wydrukiem. Ale jak uzyska numeracj argumentw? Po prostu zaznaczTak, przesadzamy z cigym podkrelaniem tego faktu w Elementarzu. Ale na tym polega LYX, wic prosimy o wyrozumiao.6

18


ca list7 i z listy rodowisk wybierz Enumerate. Voila ! Jak wspomniano, LYX troszczy si o numeracj listy w przypadku dodania lub wstawienia pozycji. Jeli lista jest wci zaznaczona mona wyprbowa pozostae dwa rodowiska, Description and List. W obu lista skada si z hasa pierwszego sowa danej pozycji oraz nastpujcej po nim denicji, ktra tworzy reszt akapitu (a do nacinicia Return). Haso jest wytuszczone (Description) lub odseparowane tabulatorem8 (List) od reszty akapitu. Haso skadajce si z wicej ni jednego sowa mona uzyska rozdzielajc jego skadniki tward spacj, wstawian naciniciem C-Space i wywietlan jako mae, rowe u. wiczenie: Sformatuj listy z pliku example_raw.lyx. Listy mona zagnieda na wszelkie moliwe sposoby. Narzucajcym si przykadem byoby pisanie planu. Listy numerowane i ze znaczkami maj rne sposoby numerowania i oznaczania podlist. W Podrczniku uytkownika mona znale szczegowy opis rnych typw list, jak rwnie przykady z uyciem mnstwa zagniede.

2.2.3

Inne rodowiska: Verses, Quotations, i inne

Istniej dwa rodowiska wyrniajce cytaty z otaczajcego tekstu: Quote dla krtkich, a Quotation dla dugich cytatw. Programy komputerowe (rodowisko LYX-Code, uywane rwnie w Elementarzu w przykadach duszych tekstw) pisane s czcionk maszynow.; rodowisko to jest jedynym w LYXie, gdzie mona uywa wielokrotnych spacji celem formatowania kodu. Do pisania poezji suy rodowisko Verse9 , z klawiszem Return rozdzielajcym strofy, a C-Return linijki wewntrz strofy. Podrcznik uytkownika drobiazgowo opisuje wszystkie dostpne rodowiska. wiczenie: Uyj rodowisk Quote, LYX-Code, i Verse celem poprawnego sformatowania pliku example_raw.lyx

LYX nie pozwoli na zaznaczenie pierwszego znaczka, o ile nie zostanie zaznaczony akapit przed list, co akurat nie jest potrzebne. Podobnie nie mona zaznaczy numeru postawionego przed tytuem rozdziau. Nie szkodzi. 8 Ale jest to tabulator drukarski, a nie aosny, ograniczony, niereformowalny tabulator maszyny do pisania. 9 nie wspominajc o odrobinie talentu.

7

Rozdzia 3 Pisanie dokumentwZadaniem poprzedniego rozdziau byo wdroenie uytkownika do pisania tekstw w LYX-ie. Przedstawiono tam podstawowe operacje, jak rwnie posugiwanie si rodowiskami. Wikszo uytkownikw zamierza jednak pisa za pomoc LYX-a dokumenty: artykuy, prace, ksiki, podrczniki lub listy. Ten rozdzia ma poszerzy umiejtno pisania tekstu o tworzenie caych dokumentw. Zostan wprowadzone klasy tekstu, pozwalajce na pisanie rnych typw dokumentw, oraz dodatki, ktre stanowi o rnicy midzy tekstem, a dokumentem, takie jak tytuy, przypisy, odsyacze, bibliograe i spisy treci.

3.1

Klasy tekstu i wzorce: pisanie listw

Rne typy dokumentw wymagaj rnego formatowania. Na przykad ksiki zasadniczo s drukowane na obu stronach kartki, za artykuy na jednej. W dodatku wiele dokumentw zawiera specjalne rodowiska: listy maj adres nadawcy i podpis, ktrenie maj sensu w ksice czy artykule. Klasy tekstu1 w LYX-ie su do opisu tych zasadniczych rni midzy typami dokumentw. Ten Elementarz zosta napisany w klasie Book. Klasy to kolejny element WYSIWYM; informuj LYX-a jak skada dokument, uwalniajc od tego uytkownika. Twj dokument jest prawdopodobnie klasy Article2 . Sprbuj zmieni klas uywajc listy klas w oknie polecenia Ukad->Dokument, celem obejrzenia r1 2 A Dla uytkownikw L TEX-a: ekwiwalent latexowej documentclass To domylna klasa, chyba e j zmieni w pliku lyxrc.

19

20

ROZDZIA 3. PISANIE DOKUMENTW

nic w formatowaniu dokumentw. Jeli zmienisz klas swojego dokumentu na Book i obejrzysz list rodowisk, zauwaysz, e wikszo z nich nie ulega zmianie. Dodatkowo pojawi si rodowisko Chapter. W razie wtpliwoci, czy dane rodowisko istnieje w klasie najlepiej zajrze na list rodowisk. Rozmiary czcionek, druk jedno- lub dwukolumnowy, nagwki stron to moliwe rnice midzy formatami czasopism. W miar rozpowszechniania si komputerw czasopisma zaczy przyjmowa artykuy drog elektroniczn A i stworzyy pliki stylu L TEX-a, tak by autorzy mogli dokona prawidowego skadu. LYX rwnie je akceptuje. Na przykad LYX obsuguje format (i dodatkowe rodowiska) dla biuletynu Amerykaskiego Towarzystwa Matematycznego stosujc klas Article (AMS). Oto bardzo krtki zestaw niektrych klas. Jak zwykle Podrcznik uytkownika zawiera brakujce szczegy:

Nazwa article article (AMS) report book slides letter

Uwagi druk jednostronny, bez rozdziaw ukad i rodowiska dla American Math Society duszy ni article, druk dwustronny report + dodatki z przodu i z tyu slajdy (z FoilTEX-em wcznie) listmnstwo dodatkowych rodowisk dla adresu, podpisu. . .

3.2

Wzorce: pisanie listu

Jedn z najbardziej popularnych klas tekstu jest Letter (list). Nowy list mona rozpocz tworzc nowy plik poleceniem Nowy, i wybierajc Letter z listy Klasa w oknie polecenia Ukad->Dokument. Cho taki sposb wydaje si najbardziej oczywisty, nie jest wcale ekonomiczny. Za kadym razem chcc napisa list musimy w nim zawrze adresy nadawcy i odbiorcy, podpis itp. Dlatego LYX posiada wzorzec listu, bdcy przykadowym listem. Posiadajc wzorzec mona po prostu zastpi jego fragmenty wasnym tekstem kiedy pisze si wasny list. Utwrz nowy plik poleceniem Plik->Nowy ze wzorca. Po podaniu nazwy nowego pliku, w oknie Wybierz wzorzec wybierz latex_letter.lyx. Zapisz i wydrukuj plik celem obejrzenia formatu poszczeglnych rodowisk.

3.3. TYTUY DOKUMENTU

21

Na licie rodowisk znajduje si teraz kilka pozycji wcznie ze rodowiskiem My Address (mj adres), ktrych nie ma w innych klasach. Inne rodowiska jak Description, s ju znane. Warto wyprbowa ich dziaanie. Mona np. zauway, e rodowisko Signature rozpoczyna si sowem Signature: na czerwono przed waciwym podpisem. Sowo to nie pokae si na wydruku. Istnieje tylko w celu pokazania miejsca podpisu. Niewane zreszt, gdzie to rodowisku znajduje si w pliku. Naley pamita, e LYX jest WYSIWYM; rodowisko Signature moe by wstawione gdziekolwiek, ale LYX sprawi, e na wydruku zostanie umieszczone na kocu. Wzorzec jest normalnym plikiem LYX-a. Oznacza to, e moesz wstawi swj adres i podpis i zapisa tak zmieniony plik jako nowy wzorzec. Od tego momentu, kady list moesz zacz od otworzenia tego nowego wzorca. Nie proponujemy tu adnego szczeglnego wiczenia. Po prostu napisz do kogo list3 !

3.3

Tytuy dokumentu

Tytu (ktry moe skada si z waciwego tytuu, autora, a nawet streszA czenia) jest uwaany w LYX-ie (podobnie jak w L TEX-u) za osobn cz dokumentu. Wr do swojego pliku newfile.lyx i upewnij si, e uywa klasy Article. Wpisz tytu w pierwszej linijce, i zmie rodowisko na Title. W nastpnej linijce wpisz swoje imi i nazwisko i ustaw rodowisko Author. W nastpnej linijce napisz dat w rodowisku Date. Napisz ze dwa akapity podsumowujce zawarto dokumentu w rodowisku Abstract. Teraz obejrzyj wydruk. wiczenie: Popraw tytu, dat i autora w example_raw.lyx

3.4

Etykiety i odnoniki

Zaetykietowa mona podrozdzia (albo sekcj, czy te, rzadziej, pop prostu kawaek tekstu) w dowolnym dokumencie. Dziki temu powstaje moliwoJedno ostrzeenie. Jeli wykasujesz cay tekst ze rodowiska np. wykasujesz cae pole My Address celem wpisania wasnego adresu i przemiecisz kursor nic nie wpisujc, ryzykujesz zniknicie rodowiska. Dzieje si tak , poniewa rodowisko nie moe istnie bez tekstu. Aby je odzyska naley wybra je ponownie z listy rodowisk.3

22


odwoania si do tego podrozdziau w innych miejscach dokumentu przy uyciu odnonikw. Mona odwoywa si albo do numeru podrozdziau, albo do numeru strony jego pocztku. Podobnie jak w przypadku przypisw i notatek, LYX zajmuje si aktualizacj odnonikw. Automatyczne etykiety i A odnoniki to jedna z najwikszych zalet LYX-a (i L TEX-a) w porwnaniu do zwykych edytorw.

Pierwsza etykietaOznaczmy nasz drugi podrozdzia zatytuowany O tym dokumencie. Kliknij na kocu linijki tytuu podrozdziau i uyj polecenia Wstaw->Etykiet. W oknie wpisz nazw podrozdziau: sec:o_dok, ktra wyglda na dobre opisowe oznaczenie, niekolidujce z ewentualnymi innymi nazwami etykiet4 . Po naciniciu OK nazwa etykiety zostanie umieszczona w prostokcie obok tytuu podrozdziau. Skdind etykieta mogaby by wstawiona w dowolnym miejscu w rodku podrozdziau. Odnoniki do podrozdziau wskazuj na ostatni podrozdzia lub sekcj, ktrej tytu znajduje si przed etykiet. Umieszczenie jej w linijce tytuu (czy w pierwszej linijce tekstu) zapewnia odwoanie do pocztku podrozdziau. Jak dotd niewiele si zmienio plik dvi wyglda dokadnie jak wyglda, poniewa etykiety nie pojawiaj si na wydruku. Tym niemniej jeli dooono etykiet, to mona si do niej odwoa za pomoc odnonika. Zrobimy to w nastpnym kroku.

Pierwszy odnonikUmie kursor w dowolnym miejscu swojego dokumentu. Napisz:

Jeli chcesz zasign wicej informacji o tym dokumencie,zobacz podrozdz Nastpnie z kursorem po sowie podrozdzia uyj polecenia Wstaw>Odnonik. Otworzy si okno Wstaw odnonik, pokazujc list moliwych etykiet. W tej chwili powinna by tylko jedna: sec:o_dokumencie. Wybierz j i kliknij na Wstaw odnonik. Teraz przesu kursor za sowo stronie i kliknij na Wstaw numer strony w oknie Wstaw odnonik.4

Piszemy sec: , bo mona etykietowa take rwnania. tabele i rysunki.

3.5. PRZYPISY I NOTATKI

23

LYX wstawia odnonik do prostokta w miejscu kursora. Na wydruku prostokt z odnonikiem zostanie zastpiony numerem podrozdziau, wzgldnie strony ( w zalenoci co wskazae w oknie Wstaw odnonik). Dla wygody odnoniki dziaaj jak hipercza w trakcie edycji dokumentu LYX-a; kliknicie na nich przenosi kursor do wskazywanej etykiety. Uyj polecenia Plik>Podgld->Obejrzyj jako DVI aby zobaczy, e na ostatniej stronie odsyamy do podrozdziau 2 i strony 1 (czy innej, na ktrej akurat jest tytu 2. podrozdziau).

Wicej o etykietachWspomniano o obsudze numerowania odnonikw przez LYX-a; teraz mona j przetestowa. Dodaj nowy podrozdzia przed podrozdziaem 2. Uaktualnij podgld voil! odnonik zmieni numer na 3! Zmie rodowisko O tym dokumencie na Subsection, a odnonik wskae sekcj 2.1 zamiast podrozdziau 3. Odnonik do strony nie zmieni si oczywicie tak dugo, a nie wpiszesz caej strony tekstu przed wskazywan etykiet. W ramach poszerzonych wicze sprbuj wstawi etykiet sec:moja_etykieta w miejsce pierwszego odnonika i umie w innym miejscu dokumentu odnonik do niej. Podczas czstego wstawiania odnonikw warto zostawi otwarte okno Wstaw odnonik. Jeeli chcesz sprawdzi, czy odnoniki wywietlaj prawidowe strony we wikszych dokumentach, skopiuj kilka stron z Podrcznika uytkownika i wklej poyczony tekst do swojego dokumentu.5 . wiczenie: Popraw odnoniki w example_raw.lyx

3.5

Przypisy i notatki

Przypisy s dodawane za pomoc przycisku Wstaw przypis6 z paska narzdzi lub poleceniem Wstaw przypis. Kliknij na kocu sowa LYX gdzie w dokumencie i nacinij przycisk Wstaw przypis. Poniej biecej linijki otworzy si linijka przypisu. Przy jej lewym kocu jest sowo foot napisane czerwonym kolorem na szarym tle. Reszta linijki jest okolona czerwon lini.; tu wanieSkopiowanie tytuu rozdziau moe spowodowa bd LYX-a, poniewa rozdziay nie s dozwolone w klasie Article. W takim przypadku skasuj tytu rozdziau. Jeli chcesz wiedzie, czemu tak si dzieje, zobacz podrozdzia 3.1. 6 Przycisk oznaczony jest strzak wskazujc przypis5

24


naley wpisa tekst przypisu. Kursor powinien znajdowa si na pocztku tej linijki. Napisz

LYX jest procesorem tekstu dokonujcym skadu drukarskiego. Teraz kliknij na sowie foot. Linijka przypisu znikna pozostawiajc sowo foot zapisane jako czerwony indeks grny, pokazujc gdzie na wydruku znajdzie si przypis; nazwiemy to zwijaniem przypisu. Mona j take w kadej chwili rozwin przez kliknicie na czerwonym znaczku. Mona zapyta, czemu przypis pokazywany jest jako czerwony indeks, a nie jako liczba. Dzieje si tak, gdy LYX zajmuje si numerowaniem przypisw na wydrukach, o czym moesz si przekona ogldajc plik dvi (lub wydruk). Dodanie nowego przypisu powoduje odpowiednie przenumerowaA nie ju istniejcych. Poniewa LYX (a waciwie L TEX) radzi sobie z tym na bieco, nie ma potrzeby zapisywania numerw przypisw w pliku LYX-a. Przypis moe by wycinany i wklejany tak jak zwyky tekst. Przekonaj si o tym sam ! Wystarczy zaznaczy znaczek przypisu,7 poczym wyci go i wklei. Poza tym mona zamieni w przypis zwyky tekst, zaznaczajc go i naciskajc przycisk Wstaw przypis. Przycisk Wstaw notatk dodaje notatki na marginesach8 , co osign mona rwnie poleceniem Wstaw->Notatk. Notatki zachowuj si jak przypisy, z tym e: znaczki na ekranie maj napis margin zamiast foot notatki pojawi si na marginesie, a nie pod tekstem notatki nie s numerowane Kiedy notatka jest zwinita, na marginesie pojawia si wykrzyknik, ktry nie pokae si na wydruku. Zmie swj przypis o LYX-ie z powrotem w tekst, a nastpnie w notatk. Obejrzyj plik dvi aby zobaczy jak wyglda taka notatka. wiczenie: Popraw przypis w example_raw.lyxBy moe atwiej zaznaczy go przy pomocy klawiszy. Zaznaczajc znaczek stopki mysz mona przypadkiem otworzy stopk. 8 Przycisk przedstawia strzak wskazujc kolumn tekstu na marginesie i powinien znajdowa si po prawej stronie przycisku Wstaw stopk na pasku narzdzi.7

3.6. BIBLIOGRAFIE

25

3.6

Bibliograe

Bibliograe zachowuj si podobnie do odnonikw. Bibliograa zawiera list odsyaczy do literatury na kocu dokumentu, do ktrych mona si odwoywa w tekcie. Podobnie jak tytuy podrozdziaw pozycje bibliograi A s przez LYX-a i L TEX-a automatycznie numerowane, jak rwnie odwoania do nich. Id na koniec dokumentu i ustaw rodowisko Bibliography. Teraz kady akapit bdzie pozycj bibliograi. Napisz Elementarz LYX-a, Zesp Dokumentacji LYX-a jako swoj pierwsz pozycj. Zauwa, e LYX automatycznie umieszcza numer w prostokcie przed kad pozycj. Kliknij na takim numerze, aby otworzy okno Pozycja bibliograi. Pierwsze z pl, edycyjnych, Klucz, suy do odwoa z tekstu dokumentu LYX-a. Domylnie jest on liczb. Wpisz w to pole elementarz celem atwiejszego zapamitania. Znajd teraz w swoim dokumencie jakie miejsce do umieszczenia odwoania do literatury. Wstaw je za pomoc Wstaw->Odwoanie do literatury. LYX wstawi w tekst prostokt z trzema znakami zapytania w nawiasach kwadratowych i pojawi si okno Wstaw odwoanie. Uywajc rozwijalnej listy na prawo od pola Klucz, wybierz elementarz (w tej chwili to jedyna pozycja bibliograi). Obejrzyj na podgldzie wygld odwoania w tekcie. Do czego su pozostae pola? Pole Uwaga w oknie Odwoanie wstawia notk (jak strona lub rozdzia w przywoanej ksice lub artykule) w nawiasach po odwoaniu. Jeli wolisz skrty zamiast liczb (np. [Smi95] odwouje si do artykuu Smith-a z 1995) uyj pola Etykieta z okna Pozycja bibliograi. Jak zwykle szczegy opisano w Podrczniku uytkownika. wiczenie: Wykonaj bibliogra i odwoania w example_raw.lyx

3.7

Spis treci

Jeli zamierzasz wstawi spis treci na pocztku dokumentu, LYX znakomicie to uatwi. Nacinij Return za tytuem dokumentu i przed pierwszym tytuem podrozdziau9 i wykonaj polecenie Wstaw->Spisy->Spis treci. W prostokcie w pierwszej linijce dokumentu pojawi si napis Spis treci.Nawet nie prbuj umieci kursora przed numerem podrozdziau. Nie uda si. Tak czy inaczej nie mona rcznie poprawia tego numeru, bo LYX numeruje podrozdziay automatycznie.9

26


Wyglda to niepozornie, ale na podgldzie wida kompletny spis treci dokumentu w caej okazaoci. Jak zwykle, w przypadku zmiany kolejnoci rozdziaw lub dodania nowych, spis treci na wydruku zostanie uaktualniony. Spis treci nie pokazuje si w edytowanej wersji dokumentu, bo i tak nie ma moliwoci jego edycji. Mona jednak wywietli go za pomoc polecenia Edycja->Struktura dokumentu. To bardzo uyteczne narzdzie, ktre umoliwia atwe poruszanie si po dokumencie. Kliknicie na tytule podrozdziau w oknie Struktura dokumentu wyrnia ten tytu i przenosi w to miejsce kursor (w oknie edycyjnym). Pozby si spisu treci mona kasujc go tak jak inne znaki. wiczenie: Wstaw spis treci w pliku example_raw.lyx

Rozdzia 4 Formuy matematyczneA L TEX jest uywany przez wielu naukowcw z powodu jego wietnie wygldajcych rwna, powstajcych bez potrzeby uywania znakw kontrolnych i edytorw rwna spotykanych w innych procesorach tekstu. Wielu z nich A zyma si jednak na styl pracy z L TEX-em, bardziej przypominajcy programowanie ni pisanie tekstu. Na szczcie LYX obsuguje rwnania w trybie A wizualnym. Przyzwyczajeni do pisania w L TEX-u zauwa, e wszystkie A X-a dziaaj jak zwykle, poza tym, e ich efekt ponormalne polecenia L TE kazuje si na bieco. Z drugiej strony uytkownicy nigdy nie korzystajcy z A L TEX-a mog uy paska narzdzi formu matematycznych, ktry umoliwia tworzenie profesjonalnie wygldajcych rwna w sposb atwy i szybki1 .

4.1

Tryb formu matematycznych

W dowolnym miejscu swojego dokumentu napisz: Lubi rwnanie Einsteina, E=mc^2, bo jest takie proste

Takie rwnanie nie wyglda za adnie, nawet na podgldzie. Brak w nim spacji midzy literami a znakiem rwnoci i prawdziwego indeksu grnego dla 2. Taki nieciekawy skad jest skutkiem tego, e LYX nie zosta poinformowany o pisaniu rwnania i zoy je jak zwyky tekst. Tekst matematyczny powinno pisa si w trybie formu matematycznych. Aby wej w tryb formu wystarczy nacisn przycisk na pasku narzdzi1

LYX nie potra, niestety, sprawdzi poprawnoci tych rwna.

27

28

ROZDZIA 4. FORMUY MATEMATYCZNE

oznaczony niebieskim symbolem a+b . LYX wstawi w tekst may niebieski c prostokt okolony czerwon ramk. Niebieski prostokt to punkt wstawiania, gdzie pojawi si elementy formuy, za czerwona ramka sygnalizuje tryb formu. LYX umieci ju kursor w niebieskim prostokcie, wic wystarczy wpisa ponownie E=mc^2. Wyraenie napisane jest na niebiesko, a niebieski prostokt znika kiedy punkt wstawiania nie jest pusty. Teraz nacinij Esc celem opuszczenia trybu matematycznego (zauwa, e powtrne przycinicie przycisku Tryb formu nie opuszcza trybu formu). Znika czerwona ramka, kursor znajduje si na prawo od wyraenia, ewentualne dalsze pisanie bdzie w trybie zwykego tekstu. Obejrzyj podgld i zauwa adnie zoone rwnanie, zawierajce spacje midzy literami i znakiem rwnaoci, a take 2 jako indeks grny. Litery w trybie formu traktowane s jak zmienne i pisane s kursyw. Liczby traktowane s jak liczby. A Edycja formu to kolejny przykad podejcia WYSIWYM. W L TEX-u wyraenie matematyczne tworzy si piszc tekst i uywajc polece typu \sqrt; moe to by uciliwe, z braku moliwoci zobaczenia wyraenia zaA nim uruchomi si program L TEX-a, co powoduje strat czasu na poprawk ewentualnych bdw jak zgubione nawiasy itd. Z drugiej strony LYX nie prbuje przedstawia wygldu rwnania dokadnie tak jak na wydruku, ale prezentuje bardzo dobre przyblienie kocowego efektu. W nastpnej koA lejnoci L TEX zajmuje si profesjonalnym skadem, po ktrym w 99% nie trzeba rcznie poprawia rozmiarw czcionki czy odstpw. W ten sposb (przepraszamy za powtarzanie si), uytkownik moe skupi si na zawartoci wyrae matematycznych, a nie na ich formacie.

4.2

Praca z rwnaniem

Zmie teraz E = mc2 na E = 1 + mc2 . Uyj klawiszy strzaek aby przemieci kursor do wntrza wyraenia. Zauwa, e kiedy kursor znajdzie si w rodku, pojawi si czerwona ramka informujc o przejciu w tryb formu. Za pomoc strzaki w lewo i w prawo przesu kursor za znak rwnoci i napisz 1+. Jak poprzednio mona uy klawiszy strzaek lub Esc celem opuszczenia trybu formu, co spowoduje zniknicie czerwonej ramki. W opinii wielu uytkownikw wejcie w tryb formu kursorem jest bardzo wygodne, ale zawsze mona klikn w ktrym miejscu wyraenia, eby przenie tam kursor i przej tym samym do trybu formu.

4.2. PRACA Z RWNANIEM

29

W odrnieniu od specjalnych klawiszy opisanych poniej, pisanie w trybie formu nie rni si od pisania zwykego tekstu. Delete i Backspace kasuj znaki, zaznacza tekst mona za pomoc klawiszy lub myszy, dziaa Edycja>Cofnij, wycinanie oraz wklejanie. Z jednym trzeba ostronie: po wyjciu z trybu formu nieopatrzne Backspace/Delete potra za jednym zamachem skasowa cae wyraenie. Na szczcie Cofnij naprawi bd. Jak zmieni E = mc2 na E = mc2.5 + 1? Jak poprzednio, mona od razu klikn mysz we waciwe miejsce. Mona take uy klawiszy strzaek. Jeli kursor znajduje si zaraz za c, ale przed 2, nacinicie strzaki w gr przesunie kursor na poziom indeksu grnego, tu przed 2. Dodaj .5. Nacinicie strzaki w d przesunie kursor z powrotem na zwyky poziom. Nacinicie tej strzaki w dowolnym miejscu indeksu grnego przenosi kursor w miejsce zaraz za tym indeksem (tak e od razu moesz dopisa +1). Do poruszania si po wyraeniu mona take uy spacji. Jeeli kursor znajduje si w strukturze matematycznej (indeksie dolnym, grnym, uamku, pierwiastku, ograniczniku czy macierzy, ktre zostan opisane w nastpnych podrozdziaach), nacinicie spacji przesunie kursor za t struktur, ale nie wyczy trybu formu. Tak wic jeli kursor znajduje si gdziekolwiek w indeksie grnym, nacinicie spacji przeniesie go na zwyky poziom tu za indeksem. Oznacza to, e moesz napisa E = mc1+x 2 bez uywania myszy czy klawiszy strzaek. Uwaaj, eby nie nacisn spacji midzy 1 a +, inaczej opucisz indeks grny. W miejscach, gdzie spacja nie ma sensu (np. midzy m i c), nacinicie spacji jest ignorowane2 . Zauwa, e opuszczenie trybu formu klawiszem Esc powoduje brak spacji za wyraeniem. Nie jest to problem, jeeli piszesz potem kropk lub przecinek, ale jeli chcesz napisa jakie sowo, musisz dodatkowo nacisn spacj. Istnieje skrt, dziaajcy na samym kocu obszaru w trybie formu. Nacinicie spacji wychodzi z tego trybu i wstawia spacj za formu. W ten sposb mona szybciej napisa f = ma to moje ulubione rwnanie zamiast f = mato moje ulubione rwnanie.

Spacja i tabulator nie su do wstawiania dodatkowego wolnego miejsca midzy czciami rwnania. Odstpy s zagadnieniem skadu drukarskiego, co oznacza, e uytA kownik powinien pozostawi je LYX-owi (L TEX-owi) (zobacz podrozdz. 2.1.3) Jeli nie satysfakcjonuje Ci efekt skadu LYX-a, istniej sposoby zmiany odstpw, o czym wicej pisze Podrcznik uytkownika ale od poprawki dopki nie ukoczysz pisania treci dokumentu.

2

30


4.3

Potgi i indeksy

Wykadnik moe by wprowadzony z paska narzdzi, ale prociej jest uy znak ^. LYX ustawia wwczas punkt wstawiania (niebieski prostokt) w indeks grny, dziki czemu cokolwiek napiszesz bdzie wyej i mniejsz czcionk. Cay dalszy pisany tekst do nacinicia spacji (lub Esc celem opuszczenia trybu formu) bdzie indeksem grnym. Pisanie indeksw dolnych jest rwnie proste zaczyna si naciniciem klawisza podkrelenia, _. Mona podnosi i opuszcza oba indeksy, 2 np.:Aa0 +b2 + C a0 +b . wiczenie: Przerb equation 1 z example_raw.lyx w trybie formu.

4.4

Pasek narzdzi formu matematycznych3

Pasek narzdzi do wygodny sposb na wprowadzanie symboli i wykonywanie skomplikowanej edycji formu. Wiele z jego funkcji moe by przywoanych z klawiatury. Na razie jednak skupimy si na posugiwaniu si paskiem narzdzi, aby zapozna si z jego zawartoci; skrtw klawiaturowych mona si nauczy z innych podrcznikw. Otwrz zatem pasek narzdzi i pozostaw go otwartym na czas lektury tego podrozdziau.

4.4.1

Litery greckie i symbole

Nacinicie przycisku oznaczonego napisem otwiera menu z greckimi literami. Wybr ktrej powoduje wstawienie jej do tekstu. Zauwa, e istnieje kilka wariantw epsilon, pi, , teta, i sigma. Wybr elementu z paska narzdzi formu zawsze powoduje przejcie w tryb formu Cztery pozostae przyciski u koca paska oferuj szerok gam symboli matematycznych: strzaek, relacji, operatorw, sum i caek. Ostatni przycisk przeznaczono na rne. Nothing you can do that cant be done. . . All you need is .

4.4.2

Pierwiastki, wektory i nawiasy

Aby utworzy pierwiastek wystarczy nacisn przycisk oznaczony pierwiastkiem. Pierwiastek pojawi si w tekcie, a pod nim kursor w punkcie wsta3

W klyx-ie jest to pasek, w lyx-ie panel

4.4. PASEK NARZDZI FORMU MATEMATYCZNYCH

31

wiania. Moesz wpisywa zmienne, liczby, inne pierwiastki, uamki itp. LYX automatycznie dostosuje rozmiar pierwiastka do tego, co w rodku. Nadpisywanie znakw () lub ich grup (a + b) odbywa si w ten sam v sposb. Nacinij przycisk Daszki, tyldy, wektory, oznaczony niebieskim prostoktem przykrytym czarn tyld (~). Kliknij na symbolu, eby wstawi go w tekst wraz punktem wstawiania nad lub pod symbolem. Nastpnie napisz, co chcesz, w punkcie wstawiania i opu tryb formu naciniciem spacji. Ograniczniki takie jak nawiasy okrge, kwadratowe i klamrowe dziaaj podobnie, ale s troch bardziej skomplikowane. Nacinij przycisk Ogranicznik, oznaczony niebieskim prostoktem w czarnych nawiasach kwadratowych. Otwiera on okno ogranicznikw. Kliknij na lewym ograniczniku uywajc lewego klawisza myszy, nastpnie na prawym uywajc prawego klawisza. (wzgldnie uyj przyciskw wyboru opcji oznaczonych Lewy i Prawy, poczym kliknij na odpowiednim ograniczniku lewym klawiszem myszy.) Wybrane ograniczniki pokazane s w ramce u szczytu okna. Domylnie jest to para nawiasw okrgych, ale w opisany powyej sposb mona je zmieni na kwadratowe, par kwadratowy okrgy a nawet wybra nawias pusty celem wygenerowania wzoru a = 7 (pusty ogranicznik wywietlany jest jako linia przerywana w LYX-ie, ale nie pojawia si na wydruku). Po wyborze ogranicznikw kliknij OK aby wstawi je w wyraenie (albo nacinij Zastosuj, jeli chcesz pozostawi okno otwarte). Leniuchy mog pisa nawiasy wprost z klawiatury zamiast wybiera je z paska narzdzi, ale tak wstawiane nawiasy bd wielkoci normalnego tekstu, co wyglda le, kiedy otaczaj duy uamek albo macierz. Porednictwo paska narzdzi gwarantuje, e rozmiar ogranicznikw dostosowuje si wyrae pomidzy nimi. Istnieje moliwo obudowania istniejcego tekstu pierwiastkiem, wektorem lub ogranicznikami. W tym celu naley zaznaczy potrzebny fragment formuy i uy paska narzdzi do wyboru odpowiedniego symbolu. Zastosuj ten sposb do zmiany formy zapisu drugiego prawa Newtona ze skalarnej na wektorow (f = ma na f = m). Poznana wanie metoda posuy a rwnie do wstawiania midzy nawiasy macierzy.

4.4.3

Uamki

Aby w trybie formu wstawi uamek, wystarczy nacisn przycisk oznaczony niebieskimi kwadratami oddzielonymi czarn kresk uamkow. LYX umieszcza w uamku dwa punkty wstawiania. Jak mona si domyla, po uamku mona porusza si klawiszami strzaek lub mysz. Kliknij na gr-

32


nym prostokcie i nacinij 1. Nastpnie nacinij strzak w d i wpisz 2. Stworzye uamek ! Oczywicie w kady z prostoktw mona wpisa wszystko: zmienne z wykadnikami, pierwiastki czy inne uamki. wiczenie: Napisz 2 rwnanie z example_raw.lyx w trybie formu.

4.4.4

Tryb TEX-a: granice, log, sin i inne

Poniewa litery w trybie formu interpretowane s jako zmienne, jeeli napiszesz sin, LYX zrozumie to jako iloczyn zmiennych s, i i n. Te trzy litery zostan napisane kursyw, podczas gdy tak naprawd powinny by symbolem sin zoonym czcionk Roman. W dodatku LYX nie wstawi spacji midzy sowo sin i x (nacinicie spacji po prostu opuci tryb formu). W jaki sposb zatem uzyska sin x zamiast sinx? Wybierz sin z rozwijalnej listy Funkcje na pasku narzdzi formu. Wstawione sowo sin napisane jest na czerwono, czcionk Roman, w trybie znanym skdind jako tryb TEX-a. Cae sowo traktowane jest jak symbol, tak wic uycie Backspace spowoduje skasowanie caego sowa. Teraz napisz x, ktre wywietlone bdzie niebiesk kursyw, jak tego mona si spodziewa po trybie formu. Sprawd, e na podgldzie wyraenie zostao poprawnie zoone. Inne polecenia wymagajce wstawiania w trybie TEX-a z uyciem listy funkcji to funkcje trygonometryczne i ich odwrotnoci, funkcje hiperboliczne, logarytmy, granice i kilka innych. Funkcje te mog by wzbogacane o indeksy grne i dolne, konieczne w wyraeniach typu cos2 lub limn . wiczenie: Przepisz equation 3 z example_raw.lyx w trybie formu.

4.4.5

Macierze

Nacinij przycisk Macierz na pasku narzdzi. Okno Macierz ma dwa suwaki pozwalajce wybra ilo wierszy i kolumn macierzy. Wybierz 2 wiersze i 3 kolumny, poczym nacinij Zastosuj lub OK. LYX wstawi 6 punktw wstawiania w macierzy 2 3. Jak zwykle mona wstawia dowolne wyraenia matematyczne (pierwiastek, inn macierz itd.). Mona rwnie pozostawi niektre komrki macierzy puste. Do poruszania si po macierzy w poziomie suy klawisz Tab. Dodatkowo mona uy klawiszy strzaek. Strzaka w prawo uyta na prawym brzegu jednej komrki przenosi kursor do komrki obok, strzaka w d do kolejnego wiersza itd.

4.4. PASEK NARZDZI FORMU MATEMATYCZNYCH

33

Zobacz w Podrczniku uytkownika jak zmieni poziome wyrwnywanie wyrae w kadej kolumnie i jak zmieni pionowe pooenie caej macierzy. Jeeli zachodzi potrzeba utworzenia tabeli wypenionej tekstem, naley raczej uy doskonale obsugiwanych prze LYX-a tabel, ni prbowa pisa tekst w macierzy.

4.4.6

Tryb rwna4

Wszystkie wyraenia poznane dotychczas znajdoway si w jednej linijce z tekstem. Wystarcza to w przypadku krtkich, prostych wyrae, ale wiksze powinny odrnia si od tekstu. Do pisania takich wyrae suy tryb rwna. Dodatkowo, tylko wyraenia w tym trybie mog by numerowane i etykietowane (patrz: Podrcznik uytkownika), a ponadto rwnania wielolinijkowe (patrz podrozdz.4.5)musz by pisane w tym trybie. Nacinij przycisk Rwnanie na pasku narzdzi, oznaczony czarnymi linijkami tekstu nad i pod niebieskim prostoktem. LYX umieci w tekcie punkt wstawiania, ktry pojawi si na rodku nowej linijki. Nastpnie obejrzyj podgld. Przycisk Rwnanie jest w istocie przecznikiem. Posu si nim w stosunku do kilku ju utworzonych formu matematycznych, przeczajc je w tryb rwna i z powrotem. Tryb rwna rni si w paru punktach od zwykego trybu formu matematycznych: Domylny rozmiar niektrych symboli jak i jest nieco mniejszy

Indeksy granic i sum (ale nie caek) s pisane raczej poniej ni obok symboli Tekst jest wyrwnywany do rodka Poza tymi rnicami wyraenia zwyke i te w trybie rwna s do siebie bardzo podobne. Kocowa uwaga co do skadu wyrae w trybie rwna: wyraenie moe by w nowym akapicie lub nie. Jeli rwnanie ma by w rodku zdania lub akapitu, nie naciskaj Return, w przeciwnym razie za rwnaniem rozpocznie si nowy akapit, ktrego pierwsza linijka bdzie wcita - efekt ktrego zapewne chciaby unikn.Ten podrozdzia dotyczy opcji nieobecnej w menu klyx 0.9.6, gdzie wystpuje ona na pasku narzdzi. (przyp. tum.)4

34


wiczenie: Obejrzyj formuy z pliku example_raw.lyx w trybie rwna i uchwy rnice skadu. wiczenie: Posugujc si rnymi narzdziami poznanymi w tym podrozdziale, powiniene umie zoy nastpujce rwnanie: f (x) =

log8 x x>0 0 x=0 5 1 x x < 0 i=1 i +

4.5

Rwnania wielolinijkowe

Sprbuj napisa nastpujce rwnania i obejrzyj podgld. Zadanie wymaga dwukrotnego utworzenia oddzielnych formu w trybie rwna. x=y+y+y+y+y = 5y Wynik wyglda le ! Jeeli pisze si dwa lub wicej rwna jedno za drugim, wygldaj o wiele lepiej kiedy ich znaki rwnoci s wyrwnane; wida to zwaszcza gdy drugie rwnanie nie ma lewej strony. LYX pozwala pisa rwnania wielolinijkowe panujc do pewnego stopnia nad wyrwnywaniem. x = y+y+y+y+y = 5y To wyglda duo lepiej! Znaki rwnoci s wyrwnane i jest mniejszy pionowy odstp midzy rwnaniami. Aby mc zacz rwnanie wielolinijkowe, naley wej w tryb rwna i nacisn C-Return. Pojawi si dwie linijki, kada z trzema pustymi punktami wstawiania. Sprbuj samemu odtworzy wyej pokazane rwnanie. Podobnie jak w macierzach, do poruszania si po rwnaniu mona uy myszy, klawisza Tab lub klawiszy strzaek. Nie szkodzi jeli w rwnaniu wielolinijkowym zostanie jeden lub wicej pustych punktw wstawiania. Moe by to uyteczne, jak w poprzednim przykadzie, albo w przypadku podziau na mniejsze bardzo dugich rwna, jak np.: x = a+b+c+d +e + f + g

4.6. JESZCZE WICEJ MATEMATYKI

35

LYX wyrwnuje drugie (rodkowe) pole w kadej linijce, tak wic zwykle tam bdziesz umieszcza znak rwnoci czy inny operator relacji; w gruncie rzeczy mona go wstawi gdziekolwiek. Nie naley jednak uywa rwnania wielolinijkowego do tworzenia macierzy; suy do tego osobny symbol macierzy (patrz podrozdz. 4.4.5). Jeeli chcesz pisa jeszcze dusze rwnania, posu si C-Return do wstawienia nowej linijki z trzema pustymi punktami wstawiania. Jeli w momencie naciskania C-Return kursor nie jest na kocu linijki, reszta linijki zostanie przeniesiona do nowoutworzonej. Jeli naciniesz C-Return po napisaniu rwnania jednolinijkowego, znajdzie si ono cae w pierwszym polu. Przesu kursor przed pierwszy znak rwnoci i nacinij C-Tab aby przenie reszt rwnania do nastpnego pola. Nastpnie przesu kursor za znak rwnoci i powtrnie nacinij C-Tab aby przenie praw stron rwnania na trzecie pole. Sprbuj przerobi rwnanie E = mc2 na E = mc2 = mc c Jeeli wstawie za duo linijek, przesu kursor na koniec biecej linijki i nacinij M-e k aby skasowa nastpn nadmiarow linijk. Usunie to koniec linijki i doczy (wszystkie trzy punkty wstawiania) do biecej linijki. Jeeli nastpna linijka jest pusta, spowoduje to jej skasowanie. Ostrzeenie: nacinicie M-e k kiedy kursor nie jest na kocu linijki moe prowadzi do dziwnych efektw.

4.6

Jeszcze wicej matematyki

Tryb formu matematycznych posiada duo wicej moliwoci. Dotychczas pokazano podstawy, w Podrczniku uytkownika znajduj si wskazwki co do: Etykietowania i numerowania wyrae. Zmiany czcionki, np. pisania tustym drukiem w wyraeniu. Tutaj wspomnimy tylko, e przycinicie przycisku trybu formu w trakcie pisania formuy zmienia czcionk na Roman a do nacinicia spacji. Poprawianie rozmiarw czcionki i odstpw wewntrz wyraenia. (Nie przejmuj si tym przed ostatecznym wydrukiem!)

36

ROZDZIA 4. FORMUY MATEMATYCZNE Pisania makr. Bardzo pomocne narzdzie. Dziki denicji makra na pocztku dokumentu mona go uywa w caej zawartoci. Zmiana denicji powoduje zmian w caym dokumencie. Makro moe nawet przyjmowa argumenty. Mnstwa innych rzeczy, ktre nie zmieciy si w niniejszym Elementarzu.

Rozdzia 5 Rne5.1 Inne waniejsze moliwoci LYX-a

Nie opisano wszystkich polece LYX-a i nie byo to zamiarem tego podrcznika. Jak zwykle, wicej informacji mona znale w Podrczniku uytkownika. Dokadna funkcja kadego polecenia z menu jest opisana w Opisie polece. Poniej wspomnimy o kilku waniejszych moliwociach LYX-a. . . LYX ma wizualn obsug tabel. Polecenie Wstaw->Tabel suy do umieszczenia w tekcie tabeli. Kliknicie prawym klawiszem myszy na tabeli wywouje okno pozwalajce na jej wszechstronn edycj.A LYX obsuguje grak postscriptow (lub w L TEX-u) wstawian do dokumentu. (Zgade: Wstaw->Rysunek. Nastpnie kliknij na rysunku, by wybra plik z rysunkiem do wstawienia, moesz go potem rozcign, obrci itp.) Tabele i rysunki mog mie podpisy, a LYX automatycznie generuje ich spisy.

Istnieje kontrola wersji dokumentw za porednictwem RCS (po wicej informacji wykonaj polecenie man rcsintro) LYX jest wysoce kongurowalny. Wygld programu i wydruku daje si zmienia na rne sposoby. Informacja o tych sposobach jest dostpna dziki poleceniu Pomoc->Przystosowywanie. Program LYX jest tworzony przez zesp programistw z piciu kontynentw. Z tego powodu LYX ma lepsz obsug jzykw innych ni 37

38

ROZDZIA 5. RNE angielski (niderlandzkiego, niemieckiego, greckiego, czeskiego, tureckiego,. . . ) ni niejeden procesor tekstu. Co wicej, obsuga ta wci si poprawia. Pisownia dokumentu jest sprawdzana poleceniem Edycja->Sprawdzanie pisowni1 .

5.2

A LYX dla uytkownikw LTEX-a

A Jeli nie masz pojcia o L TEX-u, nie musisz czyta tego podrozdziau. MgA by wszake nauczy si L TEX-a i dopiero tutaj wrci. Jednake wielu A uytkownikw LYX-a zna ju L TEX-a. Zastanawiaj si oni czy rzeczywicie A LYX potra to samo co L TEX. Odpowiadajc w skrcie, LYX potra zrobi A w ten czy inny sposb prawie wszystko to co L TEX i zasadniczo upraszcza A wikszo faz pisania dokumentu L TEX-a. Obecnie moe irytowa konwersja A X-a i par innych zagadnie, ale nastpne wersje starszych dokumentw L TE LYX-a rozwi i te problemy. Poniewa jest to tylko elementarz, poruszymy w nim wycznie rzeczy ktrych nowi uytkownicy LYX-a najprawdopodobniej s ciekawi. Aby przesadnie nie rozdyma Elementarza zostan podane tylko podstawowe informacje. Podrcznik Uytkownika jest obtym rdem wiadomoci o rnicach A A midzy LYX-em i L TEX-em, oraz stosowaniu L TEX-owych trikw w LYX-ie.

5.2.1

Tryb TEX-a

A Cokolwiek napisze si w trybie TEX-a jest przekazywane wprost do L TEX-a i wywietlane na ekranie czerwonym kolorem. W tryb TEX-a wchodzi si poleceniem Ukad->Format TEX-a, albo klikajc na czerwonym przyciskuprzeczniku TEX-a na pasku narzdzi. W trybie formu format TEX-a jest obsugiwany troch inaczej. Do formatu TEX-a wchodzi si piszc backslash. Nie jest on pokazywany, ale cokolwiek napisze si pniej wywietlane jest na czerwono. Wyjcie z tego formatu nastpuje po naciniciu spacji lub innego znaku niealfabetycznego, jak liczba, podkrelenie, caret czy nawiasy. Po wyjciu z trybu formatu TEX-a, jeeli LYX zna wpisane polecenie, przeksztaca je wizualnie. Tak wic jeli w trybie formu napiszesz \gamma, a potem spacj, LYX zastpi czerwone1

od kursora do koca dokumentu

A 5.2. LYX DLA UYTKOWNIKW L TEX-A

39

gamma niebieskim . Tak si dzieje dla prawie wszystkich prostych makr matematycznych (jednake zauwa, e funkcje jak \sin pozostan na czerwono, bo ich forma nie rni si od zapisu). Taka procedura moe by szybsza ni korzystanie z paska narzdzi, zwaszcza dla dowiadczonych uytkowniA kw L TEX-a. Szczeglnym traktowaniem w trybie formu w TEX-u cieszy si nawias klamrowy, wstawiany na czerwono i w parach otwierajcy-zamykajcy. Kursor po wstawieniu nawiasw znajduje si w rodku poza formatem TEX-a, co pomaga przy wprowadzaniu polece nieznanych LYX-owi, ktre to polecenia wymagaj argumentw. A LYX nie potra zrobi absolutnie wszystkiego co L TEX (jeszcze?). Kilka wyszukanych funkcji nie jest wcale obsugiwanych, inne nie dziaaj w trybie wizualnym. Format TEX-a pozwala uytkownikom korzysta z penej A elastycznoci L TEX-a oraz wygody LYX-a, takich jak wizualny tryb formu, tabele i edycja. LYX nigdy nie bdzie mg obsugiwa kadego pakietu A L TEX-owego. Jednak, piszc \usepackage{foo}w preambule (zobacz podrozdz.: 5.2.4.2), moesz uy dowolnego pakietu, cho bez wizualnej obsugi jego funkcji.

5.2.2

A Konwersja dokumentw L TEX-a do LYX-a tex2lyx

A You can import a L TEX le into LYX by using the File Import LaTEX command in LYX. This will call tex2lyx which will create a le foo.lyx from the le foo.tex and then open that le. If the translation doesnt work, you can try calling tex2lyx from the command line, possibly using fancier options. A tex2lyx will translate most legal L TEX, but not everything. It will leave things it doesnt understand in TEX mode, so after translating a le with tex2lyx, you can look for red text and hand-edit it to look right. A tex2lyx has its own manpage. Read it to nd out about which L TEX commands and environments arent supported, bugs (and how to get around them), and how to use the various options.

5.2.3

A Konwersja dokumentw LYX-a do L TEX-a

A Moe zaistnie potrzeba konwersji dokumentu LYX-a na format L TEX-a. Na przykad wsppracownik lub wspautor nie ma LYX-a aby mc przeczyta dokument. Wystarczy w tym celu wykona polecenie Plik->Eksport-

40

ROZDZIA 5. RNE

A >jako LTEX. Utworzy to plik co.tex z edytowanego co.lyx. LYX zawsze A tworzy tymczasowy plik L TEX-a zanim uruchomi ten program, ale pliki te s trudne do czytania i zapisywane w tymczasowych katalogach.

5.2.45.2.4.1

A Preambua LTEX-a

Klasa dokumentu

Okno wywoywanie poleceniem Ukad->Dokument ustawia szereg opcji, ktre przekazywane s do polecenia \documentclass . W tym oknie mona zmieni klas dokumentu, domylny rozmiar czcionki i papieru. Ewentualne dodatkowe opcje dla \documentclass naley wpisa w polu Dodatkowe opcje. 5.2.4.2 Inne wykorzystanie preambuy

A Jeli chciaby wstawi specjalne polecenia do preambuy dokumentu L TEXa, moesz uy ich rwnie w dokumencie LYX-a. Wykonaj polecenie UkadA >Preambua LTEX-a i napisz je w otworzonym oknie. Cokolwiek tam wpiszesz, A zostanie bezporednio przekazane L TEX-owi (podobnie jak tekst pisany w trybie TEX-a).

5.2.5

BibTEX

LYX obsuguje BibTEX w sposb dobry acz niekompletny. BibTEX pozwala budowa bazy danych odwoa do literatury celem uycia w wielu dokumentach. Uyj Wstaw->Spisy->Odsyacz BibTEX-a celem wczenia pliku typu bib. Kliknicie na powstaym w ten sposb prostokcie oznaczonym Odnoniki wygenerowane przez BibTEX otworzy okno BibTEX-a. W polu Baza danych wpisz to co wpisaby nawiasach polecenia \bibliography{}2 . W polu Styl wpisz, to co wpisaby nawiasach polecenia \bibliographystyle{}. Po wykonaniu powyszych czynnoci mona uywa cytatw z dowolnych bibliograi wczanych poleceniem Wstaw->Odwoanie do literatury (zobacz podrozdz.:3.6). LYX zajmie si uyciem BibTEX-a. Powd, dla ktrego, piszemy, e LYX ma dobr lecz niepen obsug bibliograi jest ten, e LYX nie potra samodzielnie tworzy plikw bib i nie podpowie listy wszystkich odwoa do literatury w oknie Literatura.A Tak jak w L TEX-u, bibliograe powinny by odseparowane przecinkami, nie spacjami/tabulatorami. 2

5.3. BDY!

41

5.2.6

Inne

Tward spacj wstawia si przez C-space. Na ekranie wyglda jak mae, rowe u. Jest ich mnstwo w niniejszym Elementarzu. W menu Wstaw>Znak specjalny znajduje si wicej znakw specjalnych, z wielokropkiem, wymuszonym kocem linii i punktem podziau wcznie.

5.3

Bdy!

A Czasem, po uruchomieniu L TEX-a pojawiaj si bdy na skutek nie zrozuA X lub L X fragmentw dokumentu. W takim wypadku L X mienia przez L TE Y Y generuje etykiety bdw (prostokt z napisem Bd). Kliknicie na takiej etykiecie otwiera okno objaniajce rodzaj bdu. Bardzo rzadko bd doA tyczy LYX-a. Bdy L TEX-a, wystpujce najczciej we wstawkach TEX-a, cytowane s przez LYX-a dosownie.

LyX Tutorial

Documents

Transcript of LyX Tutorial