Wydział Nauk Ekonomicznych

Kierunek: Ekonomia

Specjalność: Gospodarka Publiczna

Geneza i rozwój rynku zamówień publicznych w Polsce

Aleksandra Dąbek

Nr albumu: 120800

Praca dyplomowa

wykonana pod kierunkiem:

dr Grażyna Wrzeszcz-Kamińska

W Katedrze Mikroekonomii

i Ekonomii Instytucjonalnej

WROCŁAW 2010

2

1 Spis treści

Wstęp ................................................................................................................................ 4

1 Charakterystyka funkcjonowania rynku zamówień publicznych w Polsce ................ 6

1.1 Cele systemu zamówień publicznych w Polsce .................................................. 6

1.2 Podstawy prawne rynku zamówień publicznych w Polsce: ................................ 7

1.2.1 Prawo krajowe ................................................................................................ 7

1.2.2 Prawo Unii Europejskiej ................................................................................. 9

1.3 Zakres zastosowania Ustawy Prawo Zamówień Publicznych ........................... 12

1.3.1 Pojęcie zamówienia publicznego .................................................................. 12

1.3.2 Podmioty zobowiązane do stosowania Ustawy PZP ..................................... 14

1.3.3 Zasady udzielania zamówień publicznych .................................................... 17

2 Charakterystyka rynku zamówień publicznych w Polsce ........................................ 20

2.1 Powstanie rynku zamówień publicznych .......................................................... 20

2.1.1 Ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. z późniejszymi zmianami ........................ 20

2.2 Ustawa Prawo Zamówień Publicznych ............................................................ 21

2.2.1 Ustawa z 29 stycznia 2004 z późniejszymi zmianami i jej następstwa .......... 22

2.3 Rynek zamówień publicznych ......................................................................... 23

2.3.1 Rodzaj dóbr będących przedmiotem obrotu .................................................. 24

2.3.2 Zakres przestrzenny transakcji...................................................................... 25

2.3.3 Stopień legalności rynku .............................................................................. 28

2.3.4 Sposób poznawania właściwości towarów ................................................... 29

2.3.5 Kontakt między nabywcą a sprzedawcą ....................................................... 30

2.3.6 Zawodność rynku ......................................................................................... 31

2.4 Specyfika podmiotów występujących na rynku zamówień publicznych ........... 32

2.4.1 Specyfika zamawiającego............................................................................. 32

2.4.2 Tryby zamówień publicznych ....................................................................... 37

2.4.3 Specyfika wykonawcy - dostępność rynku zamówień publicznych dla

wykonawców w zależności od trybu zamówienia .......................................................... 50

3 Analiza zamówień publicznych w latach 2000-2008 ............................................... 53

3.1 Rynek zamówień publicznych w liczbach ........................................................ 53

3.1.1 Wielkość ...................................................................................................... 53

3.1.2 Struktura rynku zamówień publicznych ........................................................ 54

3.1.3 Struktura zamawiających .............................................................................. 56

3

3.1.4 Udział województw w tworzeniu rynku zamówień publicznych................... 57

Zakończenie .................................................................................................................... 58

Bibliografia ..................................................................................................................... 59

Spis tabel ......................................................................................................................... 61

Spis wykresów................................................................................................................. 62

4

Wstęp

Rozwijający się rynek zamówień publicznych budzi zainteresowanie zarówno wśród

potencjalnych wykonawców jak i zamawiających. Wykonawców ze względu na wartość

ogłaszanych zamówień oraz wielkość rynku zbytu. Zamawiających, gdyż pomimo ustawowo

ograniczonej ich liczby, w obliczu ciągle modyfikowanych przepisów, są oni zobowiązani

do aktualizowania swojej wiedzy i umiejętności w zakresie udzielania zamówień publicznych.

Nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż rynek ten szacuje się na 109,5 mld zł1. Ponadto ubieganie

się o zamówienia finansowane ze środków z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności

w większości przypadków jest uzależniona od umiejętności ubiegania się o zamówienie

zgodnie z Ustawą Prawo Zamówień Publicznych2 (dalej zwana Ustawą PZP).

Celem pracy jest opis procesu powstawania rynku zamówień publicznych w Polsce

w okresie transformacji. Formalnie powstanie rynku zamówień publicznych datuje się

na 1 stycznia 1995 r., kiedy weszła w życie uchwalona 10 czerwca 1994 r. ustawa

o zamówieniach publicznych.

W pracy scharakteryzowane zostały podmiotu na rynku zamówień – zamawiający

i wykonawcy, w tym również określone zasady i tryby udzielania zamówień publicznych.

Praca składa się z trzech rozdziałów. Rozdział pierwszy dotyczy ogólnych kwestii

związanych z zamówieniami publicznymi. Zdefiniowano w nim i scharakteryzowano

zamówienia publiczne Określono podmioty zobowiązane Ustawą PZP do stosowania

przepisów oraz omówiono zasady zamówień publicznych.

W rozdziale drugim scharakteryzowany został rynek zamówień publicznych. Opisano

jego genezę. Scharakteryzowano pomioty zamówień publicznych, tak zamawiających

jak i wykonawców, a także przedstawiono ich obowiązki. Przedstawiono tryby udzielania

zamówień publicznych oraz uwarunkowania ich wyboru przez zamawiającego.

W rozdziale trzecim, ostatnim, zamykającym prace, przeanalizowano dostępne dane

dotyczące rynku zamówień publicznych. Jego wielkość, strukturę rynku jak i podmiotów

występujących po stronie zamawiającego. Z powodu braku kompletności prezentowanych

danych analiza ta nie mogła zostać przeprowadzona w bardziej kompleksowy sposób.

1 Dane na 2008 r. 2 Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655, z

2008 r. Nr 171, poz. 1058, Nr 220, poz. 1420 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 101, Nr 65, poz. 545,

Nr 91, poz. 742, Nr 157, poz. 1241, Nr 206, poz. 1591, Nr 219, poz. 1706 i Nr 223, poz. 1778;

5

Do napisania pracy wykorzystano w znacznej mierze krajowe pozycje zwarte,

publikacje prasowe, analizy Urzędu Zamówień Publicznych z funkcjonowania systemu.

6

1 Charakterystyka funkcjonowania rynku zamówień

publicznych w Polsce

1.1 Cele systemu zamówień publicznych w Polsce

Państwo jest podmiotem gospodarczym, który musi między innymi realizować

zadania polegające na dostarczaniu dóbr publicznych. Organy administracji publicznej

dysponują środkami publicznymi, co wpływa na sposób ich wydatkowania ograniczając

maksymalizację zysku, którą kierują się podmioty sfery prywatnej. W celu zapewnienia

efektywnego i uczciwego wykorzystania środków publicznych stworzono system zamówień

publicznych.

Wśród głównych przesłanek wykorzystywania takiego mechanizmu wydatkowania

środków wyróżnić można zapewnienie najbardziej efektywnego wydatkowania środków

na zakup dóbr, usług oraz robót budowlanych. Ponadto, zamówienia publiczne mają stanowić

gwarancję dla potencjalnych wykonawców, iż kryteria ich wyboru mają charakter

merytoryczny, a nie są wynikiem uznania urzędników kierujących się osobistymi

preferencjami. Innymi słowy, ma to zapewnić niedyskryminujący dostęp wykonawców

do ubiegania się o zamówienie publiczne. Jednym z celów, które Ustawodawca wskazał jako

podstawę do opracowania i wprowadzenia systemu zamówień publicznych było

przeciwdziałanie korupcji wśród urzędników administracji publicznej.

Należy zwrócić uwagę na fakt, że Polska jako sygnatariusz Umowy z 1995 r.

w sprawie utworzenia Światowej Organizacji Handlu zobowiązała się przestrzegać

porozumień, a tym samym Umowy o zamówieniach publicznych (GPA). Wśród jednostek

występujących na arenie międzynarodowej, które przystąpiły do GPA można m.in. wyróżnić

Wspólnotę Europejską, jak również Stany Zjednoczone. GPA definiuje własne cele (tożsame

dla Polski).3 Wśród nich wyróżnia się:

przyczynienie się do dalszej liberalizacji handlu międzynarodowego oraz jego

rozwoju,

wyeliminowanie dyskryminacji zagranicznych wykonawców przy ubieganiu

się o zamówienia publiczne,

3 J. Pokrzywniak, J. Baehr, T. Kwieciński, Wprowadzenie do systemu zamówień publicznych,

Wydawnictwo Urzędu Zamówień Publicznych, Warszawa 2006, str. 7.

7

zapewnienie przejrzystości praw, przepisów, procedur oraz praktyk

przyznawania publicznych kontraktów.4

Jednym z głównych celów GPA było uregulowanie wybranych aspektów krajowych

systemów zamówień publicznych, a nie ich pełne ujednolicenie. Wiele rozwiązań zawartych

w obowiązującej Ustawie PZP zostało wprowadzone pod wpływem regulacji GPA.

Polska należąc do Wspólnoty Europejskiej jest zobowiązana przestrzegać regulacji

prawnych na szczeblu wspólnotowym, tj. dyrektyw. W Dyrektywach regulujących

wspólnotowy rynek zamówień publicznych (Dyrektywy 2004/18/WE oraz 2004/17/WE)

również określone zostały cele Wspólnoty, m.in.: urzeczywistnienie zasad swobodnego

przepływu towarów, świadczenia usług oraz przepływu siły roboczej, działanie na rzecz

zapewnienia konkurencji w zamówieniach publicznych, koordynacja procedur uwzględniając

indywidualne rozwiązania formalno-prawne obowiązujące w poszczególnych państwach

Unii, ujednolicanie zasad uczestnictwa w postępowaniu, zagwarantowanie procedur

umożliwiających uchylenie bezprawnej decyzji, jak również przyznanie odszkodowania

poszkodowanym podmiotom. Ponadto poprzez dyrektywy wprowadza się zasady

uproszczenia i uelastycznienia procedur udzielania zamówień publicznych

oraz wykorzystania nowych możliwości technicznych. Co więcej, dyrektywy stoją na straży

obiektywizacji kryteriów wyboru oferty, jak również weryfikacji wiarygodności

wykonawców, którzy zostali wybrani do realizacji zamówienia.

Podsumowując cele polskiego systemu zamówień publicznych są zbieżne z celami

innych podmiotów w tym na poziomie Unii Europejskiej (Dyrektywy, Orzeczenia Trybunału

Sprawiedliwości) oraz na poziomie światowym (WTO).

1.2 Podstawy prawne rynku zamówień publicznych w Polsce:

1.2.1 Prawo krajowe

Podstawę formalno-prawną funkcjonowania systemu zamówień publicznych w Polsce

stanowi Ustawa Prawo Zamówień Publicznych z dnia 29 stycznia 2004 roku5 (dalej zwana

4 J. Pokrzywniak, J. Baehr, T. Kwieciński, Wprowadzenie do…, op.cit., str. 7. 5 Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655, z

2008 r. Nr 171, poz. 1058, Nr 220, poz. 1420 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 101, Nr 65, poz. 545,

Nr 91, poz. 742, Nr 157, poz. 1241, Nr 206, poz. 1591, Nr 219, poz. 1706 i Nr 223, poz. 1778.

8

Ustawą PZP) wraz z aktami wykonawczymi. Wśród zagadnień regulowanych tą ustawą

znaleźć można:

1. Zasady i tryby udzielania zamówień publicznych,

2. Umowy w sprawach zamówień publicznych,

3. Organy właściwe w sprawach zamówień publicznych,

4. Kontrolę udzielania zamówień publicznych,

5. Środki ochrony prawnej,

6. Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy – Prawo Zamówień

Publicznych.6

Wśród obowiązujących aktów wykonawczych wyróżnić można Rozporządzenia Rady

Ministrów, Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów, Rozporządzenia Ministra

Infrastruktury. Akty te regulują sprawy takie jak wysokość wynagrodzeń przewodniczącego,

wiceprzewodniczącego i pozostałych członków Rady Zamówień Publicznych, określenie

metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, obliczania planowanych kosztów

prac projektowych oraz planowanych kosztów robót budowlanych określonych w programie

funkcjonalno-użytkowym, rozporządzenia w sprawie organów właściwych do występowania

do Komisji Europejskiej z wnioskiem o stwierdzenie prowadzenia działalności na rynku

konkurencyjnym, do którego dostęp nie jest ograniczony, i inne.7

System zamówień publicznych jest stanowiony przez ustawę zasadniczą i akty

wykonawcze do tej ustawy, ale także przez inne Ustawy pomocnicze, do których zalicza się:

Ustawa Kodeks Cywilny8 - regulująca stosunki cywilnoprawne,

Ustawa Kodeks postępowania cywilnego9 - regulująca procesowe prawo

cywilne, wykorzystywane np. w zakresie przepisów dotyczących sądu polubownego

w przypadku postępowania odwoławczego,

Ustawa Kodeks postępowania administracyjnego10

6 Sprawozdanie z funkcjonowania system zamówień publicznych w 2008 roku, wyd. Urząd Zamówień

Publicznych, Warszawa 2009, str. 7. 7 Sprawozdanie z…, op. cit., str. 11. 8 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm. 9 Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.

9

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji11

,

Ustawa Prawo budowlane12

Ustawa o cenach13

,

Ustawa o dostępie do informacji publicznej14

,

Ustawa o ochronie informacji niejawnych15

,

Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym z 19 grudnia 2008 r16

.

Ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi z dnia 9 stycznia 2009 r.17

Jak również ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r.18

Ustawy te w sposób kompleksowy stanowią regulują system zamówień publicznych

stanowiony prawem krajowym w zakresie przeprowadzania postępowania oraz udzielania

zamówienia publicznego w Polsce.19

1.2.2 Prawo Unii Europejskiej

Od 1989 r. Polska podejmowała działania w celu uzyskania członkowstwa w Unii

Europejskiej. Od dnia podpisania Traktatu Europejskiego 16 grudnia 1991 roku na arenie

międzynarodowej Polska posiadała status państwa stowarzyszonego ze Wspólnotami

Europejskimi. W związku z czym, w art. 68-70 Układu Europejskiego przewidziano przepisy

stanowiące o zbliżaniu przyszłego ustawodawstwa polskiego do ustawodawstwa

wspólnotowego, w tym Polska zobowiązała się do podjęcia wszelkich starań

by cel ten osiągnąć. Nastąpił okres wytężonych prac i negocjacji mających na celu

doprowadzenie Polski do podpisania Traktatu o Przystąpieniu RP, co nastąpiło w dniu

10 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz.

1071 z późn. zm. 11 Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz.

1503 z późn. zm. 12 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm. 13 Ustawa z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach, Dz. U. Nr 97, poz. 1050 z późn. zm. 14 Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, Dz. U. Dz. U. z 2001 r. Nr 112,

poz. 1198, z późn. zm. 15 Ustawa z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych, Dz. U. z 2005 r. Nr 196, poz. 1631, z

późn. zm. 16 Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, Dz. U. 2009 nr 19 poz. 100 17 Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi, Dz. U. 2009 nr 19 poz. 101. 18 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz. U. 2009 nr 157 poz. 1240. 19 Urząd Zamówień Publicznych – www.uzp.gov.pl (stan na17.04.2010, godz.: 18:34).

10

16 kwietnia 2003 r. Od 1 maja 2004 roku Polska jest państwem członkowskim Unii

Europejskiej.

Wśród podstawowych aktów prawnych regulujących zagadnienia z zakresu zamówień

publicznych na poziomie Wspólnoty wyróżniamy głównie dyrektywy.

Regulacje dotyczące zamówień publicznych mają swoje prawo pierwotne w układzie

stowarzyszeniowym. Dyrektywy są prawem wtórnym, określającym cele, które powinny

zostać zrealizowane przez państwa członkowskie. Nie precyzowane są jednak środki służące

do osiągnięcia tych celów, pozostawiając w tym zakresie swobodę prawodawcy krajowemu.

Dyrektywa może obejmować zakresem podmiotowym jedno, kilka bądź wszystkie państwa

członkowskie. Zasady określone w dyrektywie mogą wywołać skutki na poziomie

narodowym, jedynie gdy prawodawca krajowy przyjmie akt dokonując transpozycji

dyrektywy do prawa krajowego, (dostosowując prawo krajowe do wymogów określonych

w dyrektywie). Ma on obowiązek transponować dyrektywę do prawa krajowego. Dyrektywa

określa termin do kiedy Ustawodawca krajowy ma obowiązek jej dokonać, wynika

to z zasady lojalności zawartej w art. 10 TWE. Nie dopełniając pełnej i terminowej

transpozycji dyrektywy Ustawodawca krajowy naraża się na możliwość wniesienia skargi

przez Komisję lub państwo członkowskie do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom wspólnotowym. W efekcie może zostać nałożona

na dane państwo sankcja finansowa lub możliwość wystąpienia z postępowaniem

roszczeniowym przeciwko własnemu państwu przez osobę fizyczną lub osobę prawną

w ramach odpowiedzialności odszkodowawczej. Ma on jednak pewien margines swobody

w zakresie transpozycji pozwalający uwzględnić specyfikę krajową. Celem dyrektywy jest

zbliżenie przepisów poszczególnych krajów członkowskich, zwłaszcza gdy przepisy

te dotyczą jednolitego rynku.20

Wśród dyrektyw określających warunki i zasady funkcjonowania na rynku zamówień

publicznych wymienia się:

dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych

na roboty budowlane, dostawy i usługi, (z uwzględnieniem zmian wynikających z dyrektyw

Komisji 2005/51/WE, 2005/75/WE i rozporządzenia Komisji (WE) nr 2083/2005).

dyrektywa 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

31 marca 2004 r. koordynująca procedury udzielania zamówień przez podmioty działające

20 Komisja Europejska - Czym jest dyrektywa, na:

http://ec.europa.eu/community_law/introduction/what_directive_pl.htm (stan na 31.05.2010 godz.: 23:08).

11

w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych,

(z uwzględnieniem zmian wynikających z dyrektywy 2005/51/WE i rozporządzenia (WE)

nr 2083/2005).

dyrektywa 2007/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

11 grudnia 2007 r. zmieniająca dyrektywy Rady 89/665/EWG i 92/13/EWG w zakresie

poprawy skuteczności procedur odwoławczych w dziedzinie udzielania zamówień

publicznych – dyrektywa ta służy podniesieniu poziomu ochrony prawnej jakiej podlegają

wykonawcy ubiegający się o zamówienie, które jest regulowane za pomocą dyrektywy

2004/18/WE lub 2004/17/WE.

Ponadto prawo wspólnotowe obejmuje w zakresie zamówień publicznych następujące

akty prawne:

dyrektywa Rady 89/665/EWG z 21 grudnia 1989 r. dotycząca koordynacji

przepisów prawnych i administracyjnych odnoszących się do stosowania procedur

odwoławczych w zakresie udzielania zamówień publicznych na dostawy i roboty budowlane;

dyrektywa Rady 92/13/EWG z 25 lutego 1992 r. dotycząca koordynacji

przepisów prawnych i administracyjnych odnoszących się do stosowania przepisów

wspólnotowych w zakresie procedur udzielania zamówień przez podmioty działające

w sektorach gospodarki wodnej, energii, transportu,

decyzja Komisji 2005/15/WE z dnia 7 stycznia 2005 r. dotycząca

szczegółowych zasad stosowania procedury przewidzianej w art. 30 dyrektywy 2004/17/WE

Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień

publicznych w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych;

rozporządzenie Komisji (WE) nr 1564/2005 z dnia 7 września 2005 r.

ustanawiające standardowe formularze do publikacji ogłoszeń w ramach procedur zamówień

publicznych zgodnie z dyrektywami 2004/17/WE i 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego

i Rady;

rozporządzenie 1370/2007/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie

usług publicznych w zakresie kolejowego i drogowego transportu pasażerskiego

oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 1191/69 i 1107/70;

rozporządzenie Komisji (WE) NR 1422/2007 z dnia 4 grudnia 2007 r.

zmieniające dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady

w odniesieniu do progów obowiązujących w zakresie procedur udzielania zamówień;

12

komunikat Komisji Europejskiej określający równowartość progów

określonych w dyrektywach 2004/17/WE i 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego

i Rady (2007/C 301/01);

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 106/2008 z dnia

15 stycznia 2008 r. w sprawie wspólnotowego programu znakowania efektywności

energetycznej urządzeń biurowych;

i inne.

Co więcej zasadniczą rolę w zakresie interpretacji przepisów prawa w dziedzinie

zamówień publicznych odgrywa Europejski Trybunał Sprawiedliwości, który w głównej

mierze rozpatruje sprawy sporne z zakresu zamówień publicznych rozstrzyga

o ich interpretacji.21

Orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości mają charakter ostateczny.

1.3 Zakres zastosowania Ustawy Prawo Zamówień Publicznych

1.3.1 Pojęcie zamówienia publicznego

W myśl art. 2 ust. 13 Ustawy PZP przez „zamówienie publiczne – należy (…) rozumieć

jako umowy odpłatne zawierane między zamawiającym, a wykonawcą, których przedmiotem

są usługi, dostawy lub roboty budowlane”.

Ustawodawca definiuje zatem pojęcie zamówienia publicznego poprzez wskazanie

stron umowy, a także jej przedmiotu:

umowa o udzielenie zamówienia publicznego, jest umową kwalifikowaną

podmiotowo. To oznacza, iż po jednej stronie występuje podmiot obowiązany do stosowania

Ustawy PZP, po drugiej zaś wykonawca;

za przedmiot umowy PZP przyjmuje się dostawy, usługi i/lub roboty

budowlane.22

Pod pojęciem robót budowlanych Ustawodawca w myśl ustawy Prawo budowlane23

uznaje wykonanie bądź zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych, jak również

21 Sprawozdanie z…, op. cit., str. 13-14 22 J. Pokrzywniak, J. Baehr, T. Kwieciński, Wprowadzenie do…, op. cit., str. 10.

13

realizację obiektu budowlanego, wykorzystując dowolne środki zgodnie z wymaganiami

określonymi przez zamawiającego. Przez pojęcie dostaw Ustawodawca rozumie nabywanie

rzeczy, praw oraz innych dóbr. W tym w oparciu o umowy sprzedaży, dostaw, najmu,

dzierżawy oraz leasingu. Usługami w ujęciu ustawowym są świadczenia, nie będące robotami

budowlanymi ani dostawami. Ponadto zostały uwzględnione przez Ustawodawcę

w przepisach art. 2a Ustawy PZP. To znaczy zostały uwzględnione w publikowanej

przez Prezesa Rady Ministrów klasyfikacji na usługi priorytetowe i niepriorytetowe

z uwzględnieniem dyrektyw 2004/17/WE oraz 2004/18/WE. 24

Znaczenie nadawane dostawom, usługom i robotom budowlanym w Ustawie PZP,

jest odmienne od tego, jakie Ustawodawca przedstawia w Kodeksie Cywilnym. Ponadto

należy zwrócić uwagę na koncesję na roboty budowlane, która jest osobliwą kategorią

zamówienia publicznego na roboty budowlane, z uwagi na jej postrzeganie w świetle

Ustawy PZP, jako zamówienie publiczne na roboty budowlane, za realizację którego

wynagrodzeniem jest prawo do eksploatacji obiektu budowlanego bądź prawo to wraz

z zapłatą.

Należy zwrócić również uwagę na fakt, iż strony zawierając umowę w trybie PZP,

zawierają bądź jedną z umów kodeksowo nazwanych (t. j. sprzedaż, najem, leasing - w ujęciu

PZP będą to dostawy) lub też nienazwanych (t. j. umowa konsultingowa – w ujęciu PZP

będzie ona usługą). Istotnym jest, że Ustawa PZP nie stanowi nowego typu umów,

tak jak robi to Kodeks Cywilny. Zakwalifikowanie umowy jako umowy stanowiącej

zamówienie publiczne nie odbywa się w oparciu o określenie czynności i obowiązków

jej stron. Umowa o zamówienie publiczne zawarta jest między podmiotami zamówienia

publicznego, czyli zamawiającym i wykonawcą. Ponadto warunkiem klasyfikacji danej

umowy jako zamówienia publicznego jest jej odpłatność. Odpłatność, w rozumieniu

pozyskania ekonomicznej korzyści przez każdą ze stron.

W art. 4 Ustawy PZP ustawodawca wyłącza z zakresu podmiotowego niektóre

kategorie zamówień, których charakter nie dopuszcza stosowania przepisów PZP. Umowy te,

w swej specyfice, byłoby trudno zawrzeć na drodze konkurencyjnego i otwartego

postępowania. Do tej grupy należą m. in. wykonywanie zadań związanych z realizacją

polityki pieniężnej, z obrotem papierami wartościowymi emitowanymi przez Skarb Państwa,

zamówień, których przedmiotem są usługi arbitrażowe lub pojednawcze, czy nabycie,

23 Ustawa Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r., Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118. 24 Ustawa PZP, art. 2.

14

przygotowanie, produkcja lub koprodukcja materiałów programowych przeznaczonych

do emisji w radiu, telewizji lub Internecie.

1.3.2 Podmioty zobowiązane do stosowania Ustawy PZP

Podążając za Ustawą PZP za zamawiającego, uważa się osobę fizyczną, osobę prawną

bądź jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej, która podlega

obowiązkowi stosowania ustawy PZP.

Pierwszą grupą podmiotów wymienionych w ustawie, jako zobowiązanych

do jej stosowania są jednostki sektora finansów publicznych. W myśl art. 9 ustawy

o finansach publicznych, jednostkami sektora finansów publicznych są;

organy władzy publicznej. Organy te są tworzone przez organy administracji

rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, jak również sądy i trybunały.

jednostki samorządu terytorialnego ( w tym również związki jednostek

samorządu terytorialnego),

jednostki budżetowe,

samorządowe zakłady budżetowe,

agencje wykonawcze,

instytucje gospodarki budżetowej,

państwowe fundusze celowe,

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (w tym fundusze zarządzane przez ZUS),

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (w tym fundusze zarządzane

przez Prezesa KRUS-u),

Narodowy Fundusz Zdrowia,

samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,

uczelnie publiczne,

Polska Akademia Nauk (w tym tworzone przez PAN jednostki organizacyjne),

państwowe i samorządowe instytucje kultury,

państwowe instytucje filmowe,

pozostałe państwowe bądź samorządowe osoby prawne utworzone na mocy

odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań o charakterze publicznym. Klasyfikacja ta nie

15

obejmuje przedsiębiorstw, jednostek badawczo-rozwojowych, banków, a także spółek prawa

handlowego.25

Ponadto obowiązkiem stosowania Ustawy PZP zostały objęte inne niż przedstawione

państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jak również osoby

prawne, które zostały utworzone by zaspokajać potrzeby o charakterze powszechnym

(lecz nie o charakterze przemysłowym bądź handlowym). Owe osoby prawne stają

się jednostkami obowiązanymi stosować Ustawę PZP w przypadku, gdy podmioty, o których

mowa powyżej pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot:

finansują je w przeszło 50% bądź,

posiadają przeszło połowę udziałów bądź akcji, bądź

sprawują kontrolę nad organem zarządzającym, bądź

posiadają prawo do powoływania przeszło połowy składu organu

zarządzającego.

Prócz tego pod nazwą podmiotów Ustawy PZP rozumie się również związki

podmiotów, jakimi są określone ustawą o finansach publicznych jednostki sektora finansów

publicznych, pozostałe państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości

prawnej i osoby prawne, które są określone w art. 3 ust. 1 pkt. 3. Co więcej, ustawodawca

przewiduje również w Ustawie PZP podmioty, które na mocy prawa otrzymały prawa

szczególne lub wyłączne o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt. 4.

Ustawodawca przedstawia tutaj dwa czynniki, które warunkują powstanie obowiązku

stosowania przepisów z zakresu zamówień publicznych: podmiotowy oraz przedmiotowy.

Przez podmiotowość rozumiemy, w tym wypadku, określony wpływ sektora publicznego,

a także przyznanie praw szczególnych lub wyłącznych dla wykonania danej działalności.

Natomiast przez przedmiotowość rozumiemy prowadzenie działalności sektorowej.26

Ponadto podmioty gospodarcze, które udzielają zamówienia finansowanego w ponad

50% ze środków publicznych27

bądź przez jednostki sektora finansów publicznych, pozostałe

państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej lub osoby prawne,

25 Ustawa o finansach publicznych, art. 9. 26 J. Pokrzywniak, J. Baehr, T. Kwieciński, Wprowadzenie do systemu zamówień publicznych,

Wydawnictwo Urzędu Zamówień Publicznych, Warszawa 2006, str. 14-15. 27 Pojęcie środków publicznych definiuje Ustawa o finansach publicznych, art. 5 ust. 1.

16

wymienione w art. 3 ust. 1 pkt. 3., gdy jednocześnie wartość zamówienia udzielanego

przez takie podmioty przekracza tzw. „progi unijne” określone Rozporządzeniem Prezesa

Rady Ministrów28

, a przedmiotem zamówienia są roboty budowlane, w tym na wykonanie

prac w zakresie inżynierii lądowej lub wodnej, prace obejmujące budowę szpitali, obiektów

sportowych, czy wypoczynkowych, budynków szkolnych oraz budynków szkół wyższych,

jak również budynków wykorzystywanych przez administrację publiczną lub usługi, które

są związane z przeprowadzeniem takich robót budowlanych.

Ostatnią grupą podmiotów wymienionych w Ustawie PZP są podmioty, z którymi

zawarto umowę koncesji na roboty budowlane29

, w zakresie w jakim udzielają zamówienia

w celu jej wykonania.30

Określając zakres podmiotowy należy zwrócić szczególną uwagę na podmioty

wymienione w Ustawie PZP, które ze względu na swój charakter zostały zwolnione

ze stosowania przepisów. Mowa tutaj w szczególności o zamówieniach Narodowego Banku

Polskiego, zamówień Banku Gospodarstwa Krajowego, zamówień, których przedmiotem

są np.: usługi Narodowego Banku Polskiego, usługi arbitrażowe , usługi pojednawcze,

umowy z zakresu prawa pracy, zamówienia objęte tajemnicą państwową, zamówienia

związane z eksploatacją i świadczeniem publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych,

a także pozostałych zamówieniach, których realizacja zgodnie z Ustawą PZP mogłaby

zagrozić bezpieczeństwu kraju lub narażałoby jego mieszkańców na utratę wolności

w określonym stopniu (np. słowa). Podmioty nieobjęte obowiązkiem stosowania Ustawy PZP

zostały wymienione w art. 4.

Zgodnie z art. 4 ust. 8 Ustawy PZP, przepisów tej ustawy nie stosuję się w przypadku

zamówień i konkursów, których wartość nie przekracza równowartości 14 000 euro. Zgodnie

z Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie średniego

kursu złotego w stosunku do euro stanowiącego podstawę przeliczania wartości zamówień

publicznych, obecnie obowiązujący kurs przeliczeniowy wynosi 3,839, co oznacza, iż wartość

progowa, od której obowiązuje przestrzeganie przepisów Ustawy w tym roku wynosi

53 746 zł.

28 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie kwot wartości zamówień

oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Oficjalnych

Publikacji Wspólnot Europejskich, Dz. U. Nr 224, poz. 1795 29 Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi, Dz. U. Nr 19, poz. 101. 30 Ustawa PZP, art. 3.

17

W przypadku zamówień sektorowych Ustawa PZP nie znajduje zastosowania

w sytuacji, gdy wartość zamówienia nie przekracza progów określonych w Rozporządzeniu

Prezesa Rady Ministrów31

. Obecnie progi te wynoszą:

387 000 euro – dla dostaw lub usług (czyli obecnie 1 485 693 zł),

4 845 000 euro – dla robót budowlanych (czyli obecnie 18 599 955 zł).32

1.3.3 Zasady udzielania zamówień publicznych

Dbając o zachowanie prawa i porządku na rynku zamówień publicznych ustawodawca

przewidział zasady, które określają sposób funkcjonowania na rynku zamawiających

i wykonawców. Wyróżniamy wśród nich:

1. zasadę powszechności – oznacza ona, iż podmioty określone w Ustawie PZP

mają obowiązek stosowania przepisów w niej zawartych; określa ona szeroki zakres

podmiotów, które są zobowiązane stosować przepisy Ustawy PZP. Zostały

one enumeratywnie wymienione w ustawie.

2. zasadę uczciwej konkurencji – w myśl art. 7 Ustawy PZP zamawiający

ma obowiązek przygotowania i przeprowadzenia postępowania zapewniając zachowanie

uczciwej konkurencji pomiędzy uczestnikami postępowania. Celem tej zasady jest ochrona

sprawnie działającego rynku oraz przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym na danym

rynku (sektorze). Zasada ta znajduje swoje umocowanie prawne w kilku aktach prawnych

w tym w Ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Ustawie o ochronie konkurencji

i konsumenta, Ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, jak również

w Ustawie PZP w art. 7 § 1. Ma ona na celu przeciwdziałaniu czynom nieuczciwej

konkurencji, przez które rozumiemy działania niezgodne z prawem lub dobrymi obyczajami,

jeżeli zagrażają lub naruszają interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Z punktu widzenia

zamówień publicznych czynami niewłaściwej konkurencji są:

a) porozumienia ograniczające konkurencję (np. zawierane przez wykonawców),

b) ustalanie cen i innych warunków zakupów i sprzedaży,

c) podział rynku,

31 Ustawa PZP, art. 133 ust. 1. 32 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie kwot wartości zamówień

oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Oficjalnych

Publikacji Wspólnot Europejskich, Dz. U. Nr 224, poz. 1795.

18

d) ograniczenie dostępu do rynku,

e) nadużywanie pozycji dominującej;

3. zasadę równości – jest ona dopełnieniem zasady uczciwej konkurencji.

Zamawiający ma obowiązek w sposób jednakowy traktować wszystkich wykonawców

podczas prowadzania postępowania przetargowego. W związku z tym, zamawiający ma zakaz

stosowania przywilejów, czy środków dyskryminujących ze względu na jakąś cechę, np.:

miejsce zamieszkania wykonawcy, formę działania, statusu prawnego, właściwości

wykonawcy. Chcąc zapewnić przestrzeganie tej zasady wykonawca musi złożyć

oświadczenie, że jest w sytuacji pozwalającej na wykonanie zamówienia oraz, że nie podlega

wykluczeniu. Natomiast w przypadku postępowania prowadzonego w trybie przetargu

nieograniczonego, negocjacji bez ogłoszenia bądź zapytania o cenę, gdy któryś

z wykonawców podczas przeprowadzania procedury udzielania zamówienia został

wykluczony (lub jego oferta została odrzucona), zamawiający niezwłocznie po wyborze

najkorzystniejszej oferty podaje uzasadnienie faktyczne i prawne wykluczenia (odrzucenia

oferty);

4. zasadę udzielania zamówień publicznych wykonawcom wybranym zgodnie

z przepisami ustawy – mówi ona, iż umowa o udzielenie zamówienia publicznego może być

zawarta wyłącznie z wykonawcom, który został wybrany w procesie postępowania zgodnie

z Ustawą PZP, przy zastosowaniu dowolnego trybu zamówienia publicznego, który

dopuszcza Ustawa PZP. Zamawiający wyłania zwycięzcę w postępowaniu, wybierając ofertę

najkorzystniejszą, i z nim podpisuje umowę o wykonanie zamówienia.

5. zasadę jawności – w myśl art. 8 Ustawy PZP „ Postępowanie o udzielenie

zamówienia jest jawne.” Dotyczy to postępowania o udzielenie zamówienia publicznego

w całości oraz nakłada na zamawiającego obowiązek udostępnienia informacji związanych

z postępowaniem. Zamawiający ma prawo ograniczyć dostęp do informacji tylko

w wyjątkowych okolicznościach określonych Ustawą PZP. Zasada ta ma na celu zapewnić

powszechny i skuteczny dostęp do informacji publicznej. Podstawą prawną tej zasady, oprócz

Ustawy PZP jest Konstytucja RP art. 61 § 1-2, jak również Ustawa o dostępie do informacji

publicznej. Jednocześnie należy zaznaczyć, że część trybów przewiduje jedynie niepełną

jawność. Jest tak w przypadku chociażby przetargu ograniczonego.

19

6. zasadę pisemności – określa ona, iż postępowanie o udzielenie zamówienia

powinno być prowadzone w języku polskim, z zachowaniem formy pisemnej. Zasada

ta znajduje zastosowanie w przypadku tak całego postępowania jak i każdego podmiotu

postępowania, (zarówno zamawiającego jak i wykonawcę). Stanowi ona dopełnienie zasady

jawności, gdyż udokumentowanie przebiegu postępowania pozwala na ich ujawnienie.

Ustawa PZP, jak również Kodeks Cywilny (w art. 78) stanowią o konieczności zawierania

umowy w formie pisemnej.

7. zasadę prymatu przetargu nieograniczonego oraz ograniczonego – Ustawa

PZP określa tryb przetargu ograniczonego oraz nieograniczonego jako tryby podstawowe.

Tryby znajdują swoje zastosowanie zawsze i bez ograniczeń (ustawa nie przewiduje

przesłanek ich zastosowania). Pozostałe tryby mogą być wykorzystane jedynie w ściśle

określonych przypadkach i po spełnieniu określonych ustawą przesłanek. Zasada ta powstała

by wspierać stosowanie trybów najbardziej konkurencyjnych i otwartych, pozwalających

równocześnie zagwarantować przejrzystość oraz obiektywność postępowania.

8. zasadę decentralizacji – z uwagi na zróżnicowanie struktury podmiotów

zobowiązanych do stosowania zamówień publicznych, organy założycielskie i podmioty

samorządowe mogą organizować zamówienia dla kilku podmiotów, biorąc pod uwagę fakt,

że zamawiający wie najlepiej jak zaspokoić określone potrzeby poprzez dostarczanie dóbr,

usług i robót budowlanych, posiada uprawnienia do samodzielnej realizacji zamówień

publicznych, np.: gmina może organizować przetarg na wyposażenie wszystkich szkół

z jej terenu, albo każda ze szkół może organizować samodzielnie przetarg z uwagi

na zróżnicowanie potrzeb.

9. zasadę bezstronności i obiektywizmu – zasadę tę również stanowi art. 7 ust. 2

Ustawy PZP. Skutkuje ona tym, iż czynności związanymi z przygotowaniem,

przeprowadzeniem postępowania są wykonywane przez osoby zapewniające bezstronność

i obiektywizm. Zamawiający ma w związku z tym obowiązek zagwarantować osoby, które

będąc niezwiązane z którymkolwiek z wykonawców, przeprowadzą postępowanie.

Reasumując, zasada ta oznacza, iż wszystkie pozostałe zasady są stosowane.

20

2 Charakterystyka rynku zamówień publicznych w Polsce

2.1 Powstanie rynku zamówień publicznych

2.1.1 Ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. z późniejszymi zmianami

W 1991 r. pojawiła się potrzeba opracowania i przyjęcia regulacji, która określałaby

zasady wydatkowania środków publicznych. Wówczas rozpoczęto prace nad przygotowaniem

projektu ustawy o zamówieniach publicznych. Regulacja ta miała być zgodna z normami

międzynarodowymi oraz miała uwzględniać potrzeby zmieniającej się polskiej gospodarki.

Ustawę o zamówieniach publicznych uchwalono 10 czerwca 1994 r. Zaczęła

ona obowiązywać z dniem 1 stycznia 1995 r., którą to datę podaje się jako powstanie systemu

zamówień publicznych.

Poczynając od tego momentu system zamówień publicznych podlegał licznym

modyfikacjom. Zmiany i modyfikacje wynikały z konieczności dostosowania przepisów

do nowych warunków społecznych i gospodarczych, a także do zmiany sytuacji Polski

w wyniku ubiegania się o członkowstwo w Unii Europejskiej.

Ustawa określała zasady wydatkowania wszystkich środków publicznych

rozpoczynając od przysłowiowej złotówki. Dopiero nowelizacja z 1995 r. rozluźniła nieco

ten rygor, poprzez umożliwienie wykorzystania trybu zamówienia z wolnej ręki, w przypadku

gdy wartość zamówienia nie przekraczała kwoty 1.000 ECU33

.

W sytuacji gdy, jednocześnie: zamówienie było udzielane przez podmiot określony

ustawą, podczas realizacji zamówienia wydatkowano środki publiczne i przedmiotem

zamówienia były dostawy, usługi lub roboty budowlane, występował obowiązek stosowania

Najbardziej znaczące nowelizacje uchwalono w: 1997, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003.

W kolejnych nowelizacjach doprecyzowywano przebieg postępowania, uszczegóławiano

wymagania, określały nowe prawa i obowiązki stron.

W 2001 r. miały miejsce dwie duże nowelizacje (w tym: projekt rządowy i projekt

poselski), które wprowadziły uregulowania istotne dla systemu zamówień publicznych.

33 ECU (ang. European Currency Unit) – jednostka rozliczeniowa w Europejskim Systemie Monetarnym

używana w latach 1979–1998;

21

Wyeliminowano wówczas możliwość stosowania kryteriów podmiotowych przy ocenie ofert,

wprowadzono dolny próg stosowania ustawy (w wysokości od 3.000 Euro)

oraz wprowadzono obowiązek publikowania ogłoszeń o przetargach przez zamawiającego

na stronach internetowych. Ponadto zwiększono kwotę progową z 20 000 do 30 000 Euro,

a także w treści nowelizacji zawarto zapisy dotyczące komisji przetargowej. Co więcej

wprowadzono instytucję skargi do sądu okręgowego na wyrok arbitrów. Określono też treść

przepisów, które stanowiły podstawę zamówień sektorowych.

W kolejnych latach poprzez nowelizacje dążono do poszerzenia zakresu zasady

jawności postępowania. Wyrażającej się w jawności protokołu, poprzez jawność ofert

aż po jawność umów w sprawach zamówień.

Zmiany przepisów wpłynęły w istotny sposób na relacje miedzy podmiotami na rynku

zamówień publicznych. Początkowo na tym rynku dominował zamawiający. Później

w wyniku przeobrażeń przepisów ewaluował on w kierunku rynku o wyrównanej pozycji

stron postępowania.34

2.2 Ustawa Prawo Zamówień Publicznych

Na przełomie XX i XXI wieku w Polsce miała miejsce transformacja gospodarki,

z etatystycznej w rynkową. „Proces zmian instytucjonalnych w sferze wydatkowania środków

publicznych powstał pod wpływem dwóch przeciwstawnych tendencji. Z jednej strony

wymagał stworzenia formalnych reguł (prawa) i powołania organizacji (Urzędu Zamówień

Publicznych), z drugiej pozostawał pod wpływem instytucji nieformalnych (zwyczajów,

nawyków, moralności) ukształtowanych w gospodarce etatystycznej.”35

Zmiany systemu zamówień publicznych wynikały po pierwsze z transformacji

systemowej, po drugie natomiast z ubiegania się przez Polskę o akcesję do Unii Europejskiej,

co z kolei wiązało się w długiej perspektywie z wypracowaniem odpowiedniego mechanizmu

pozyskiwania środków finansowych z międzynarodowych instytucji

34 Urząd Zamówień Publicznych – Historia systemu zamówień publicznych, www.uzp.gov.pl (stan na

07.06.2010 godz.: 17:36). 35 G. Wrzeszcz-Kamińska, System Zamówień Publicznych a niedoskonałości rynku i państwa w Zawodność,

państwa. Zawodność rynku, wyd. Wyższa Szkoła Handlowa, Wrocław 2010 r., str. 121.

22

2.2.1 Ustawa z 29 stycznia 2004 z późniejszymi zmianami i jej następstwa

W marcu 2004 r. weszła w życie ustawa Prawo Zamówień Publicznych,

która powstała by dostosować dotychczasowe prawo krajowe do realiów europejskich. Miało

to związek z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 r.

Wzmocniono i rozszerzono podstawowe zasady w tym przede wszystkim zasadę

jawności. Zamawiający został zobowiązany do ujawnienia kwoty, jaką może on przeznaczyć

na realizację zamówienia jeszcze przed otwarciem ofert. Dokonano decentralizacji systemu

zamówień publicznych przez przeniesienie szeregu kompetencji decyzyjnych na

zamawiającego. Prezes UZP otrzymał większy zakres obowiązków, ale i uprawnień

kontrolnych. Przyjęto zaostrzone procedury kontrolne przy zamówieniach powyżej 5 mln

Euro dla dostaw i usług, a w przypadku robót budowlanych 10 mln Euro.

W przypadku przetargów o mniejszej wartości uproszczono procedurę udzielania

zamówień. Za podstawowe (tzn. możliwe do zastosowania zawsze) przyjęto dwa tryby

przetargowe: nieograniczony i ograniczony. Od tego momentu zamawiający miał możliwość

rozstrzygnięcia postępowania także wówczas, gdy wpłynie tylko jedna oferta nie podlegająca

odrzuceniu.

Wykonawca otrzymał możliwość wnoszenia środków ochrony prawnej powyżej

wartości progowej stosowania ustawy (wówczas od 6 000 Euro).

Dzięki wprowadzeniu regulacji prawnej z zakresie zamówień publicznych

zracjonalizowano gospodarkę środkami publicznymi w warunkach gospodarki rynkowej.

W ten sposób ograniczono zjawiska patologiczne. Miało to również zasadniczy wpływ

na pozyskanie społecznego zaufania dla sposobów wydatkowania pieniędzy publicznych.

Wprowadzenie zasady jawności postępowania skutkowało, tym iż od tego momentu

każdy zainteresowany może śledzić procedurę kontraktowania środków, a także wskazywać

nieprawidłowości, zaniechania. Fakt, iż wydatkowanie niemal wszystkich środków

prowadzone jest w sposób otwarty (w pełni jawny) dyscyplinuje zamawiających. Istotne

dla przedsiębiorców jest to, że dzięki ustawie powstał rynek zamówień publicznych, który

rozwija się dynamicznie i staje się coraz bardziej konkurencyjny.

W konsekwencji nowelizacji z dnia 10 maja 2006 r.:

uproszczone zostały postępowania, których wartość nie przekracza 60 000 euro

(zamawiający nie miał obowiązku przesyłania ogłoszenia do Biuletynu Zamówień

Publicznych, nie miały zastosowania przepisy dotyczące terminów składania wniosków

23

o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a także przepisy dotyczące terminu składania

ofert, wykonawcy utracili prawo do składania odwołań i skarg),

wprowadzono dla wykonawców możliwość uzupełniania dokumentów

potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu,

zamawiający, uwzględniając ustawowe przesłanki, samodzielnie dokonywał

wyboru trybu zamówienia (ograniczono kompetencję Prezesa UZP do wydawania decyzji

w sprawie wyrażenia zgody na wykorzystanie określonego trybu zamówienia przez

zamawiającego),

zmianie uległy przepisy dotyczące wnoszenia i rozpatrywania protestów:

o na wniesienie protestu na ogłoszenie i SIWZ wykonawca miał siedem

dni od dnia publikacji,

o zamawiający ma obowiązek jednocześnie rozstrzygać protesty

wniesione na ogłoszenie i SIWZ,

o zamawiający ma obowiązek jednoczesnego informowania o wyborze

oferty najkorzystniejszej oraz o wykluczeniu wykonawców, (odrzuceniu ofert),

jak również jednocześnie rozstrzyga protesty na powyższe czynności.

W dniu 13 kwietnia 2007 r. przegłosowana została przez Sejm ustawa o zmianie

ustawy – Prawo Zamówień Publicznych oraz niektórych innych ustaw. Najważniejszymi

zmianami były:

podniesiono próg, od którego stosuje się ustawę PZP - 14 000 euro,

wprowadzono nowe zasady rozpatrywania odwołań – należało

to do obowiązków organu jakim jest Krajowa Izba Odwoławcza,

umożliwiono wnoszenie odwołania od progów unijnych.

2.3 Rynek zamówień publicznych

„Rynkiem jest ogół transakcji kupna i sprzedaży towarów, dokonujących się w sposób

dobrowolny i ciągły, w wyniku których zostają określone ceny nominalne oraz ilości

nabywanych i sprzedawanych towarów”36

. W przypadku specyficznego rynku, jakim jest

rynek zamówień publicznych bardziej precyzyjna będzie definicja, iż jest to rynek, na którym

dokonuje się zawierania odpłatnych umów pomiędzy zamawiającym a wykonawcą, których

36 B. Klimczak, Mikroekonomia, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we

Wrocławiu, Wrocław 2003, s. 70;

24

przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane37

. Tak jest definiowany rynek

w znaczeniu ogólnym, w znaczeniu konkretnym, rynek można, ze względu na jego

zróżnicowanie, podzielić według wielu kryteriów.

2.3.1 Rodzaj dóbr będących przedmiotem obrotu

Przedmiotem obrotu na rynku zamówień publicznych są dobra publiczne.

Pod pojęciem dobra publicznego rozumie się dobro, przy korzystaniu z którego nie pojawia

się czynnik rywalizacji oraz nikt nie może zostać wykluczony z konsumpcji.

Tak charakteryzuje się czyste dobra publiczne. Natomiast w rzeczywistości występują

mieszane dobra publiczne, które w odróżnieniu od dóbr prywatnych, wykazują jedną cechę

bądź nierywalizujący charakter, bądź brak możliwości wykluczenia.38

Rynek zamówień publicznych, ze względu na przedmiot transakcji można podzielić

na rynek przedmiotów zasadniczych i mieszanych, gdzie pod pojęciem przedmiotu

zasadniczego uznawać będziemy dostawy, usługi oraz roboty budowlane, określone przez

ustawodawcę w definicji zamówienia publicznego. Obejmują one:

nabywanie rzeczy, praw oraz innych dóbr, np. na podstawie umowy sprzedaży,

najmu, dzierżawy, dostawy, czy leasingu. (W rozumieniu ustawy są to dostawy.)

zapewnienie wszelkich świadczeń, przedmiotem których nie są roboty

budowlane lub dostawy, a zostały określone przez Prezesa Rady Ministrów w rozporządzeniu,

jako usługi o charakterze priorytetowym bądź niepriorytetowym. (Ustawa określa w ten

sposób usługi.)

zaprojektowanie i wykonanie, lub jedynie wykonanie robót budowlanych,

jak również realizację obiektu budowlanego (które określa ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. –

Prawo budowlane39

), przy wykorzystaniu dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami

określonymi przez zamawiającego. (Mowa tutaj o robotach budowlanych)40

.

Ponadto ustawodawca przewidział udzielanie zamówień publicznych o charakterze

mieszanym. Są to zamówienia, których przedmiot został określony, jako zawierający w sobie

37 Ustawa PZP, art. 2 § 13; 38 J. E Stiglitz.: Ekonomia sektora publicznego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, s.150-151. 39 Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.. 40 Ustawa PZP, art. 2-2a.

25

zarówno elementy dostaw i usług, dostaw i robót budowlanych lub usług i robót

budowlanych. Ustawa nie umożliwia wprawdzie zakwalifikowania danego zamówienia jako

dostawy z usługą lub dostawy z robotą budowlaną, itp., jednak podmioty chcące

przeprowadzić postępowanie o udzielenie takiego zamówienia mają obowiązek

przyporządkować je do określonej kategorii spośród wymienionych uprzednio.41

Zasady, którymi powinien się kierować zamawiający określając charakter zamówienia

mieszanego określone zostały w Ustawie PZP w art. 6. Mówi się w nim o stosowaniu

przepisów tego przedmiotu zamówienia, którego wartościowy udział w danym zamówieniu

jest największy. Jednak w przypadku, gdy zamówienie obejmowałoby w tym samym czasie

dostawy, jak również rozmieszczenie bądź instalację dostarczonego dobra, zamawiający

ma obowiązek stosować przepisy dotyczące udzielania zamówienia na dostawy. Natomiast

w sytuacji, gdy przedmiotem zamówienia byłyby roboty budowlane oraz dostawy niezbędne

do ich wykonania, zamawiający jest zobowiązany stosować przepisy dotyczące robót

budowlanych. W sytuacji, gdy zamówienie zawiera zarazem usługi i roboty budowlane

niezbędne do ich wykonania, zamawiający przeprowadza postępowanie zgodnie z przepisami

dotyczącymi usług.

2.3.2 Zakres przestrzenny transakcji

Rozpatrując rynek zamówień krajowych ze względu na zakres przestrzenny należy

zwrócić uwagę na charakter podmiotów na nim występujących. I tak w sytuacji,

gdy zamówienia publiczne są realizowane przez zamawiających i wykonawców będących

podmiotami krajowymi, można mówić o rynku krajowym.

W przypadku, gdy zamawiający jest podmiotem krajowym, a wykonawca

europejskim, lub gdy zamawiający jest podmiotem europejskim a wykonawca to podmiot

polski, mówi się o rynku europejskim. Tabela poniżej przedstawia, liczbę wykonawców

zagranicznych, którym zostały udzielone zamówienia publiczne. Wykonawcy ci, złożyli

konkurencyjne oferty względem wykonawców krajowych.

41 W. Adamczyk, Robota budowlana czy dostawa – zamówienia mieszane, na: http://finanse-

publiczne.pl/artykul.php?view=458 (stan na: 18.05.2010, godz.: 10:13).

26

Tabela 1: Liczba zamówień udzielonych przez polskich zamawiających

wykonawcom zagranicznym w 2008 r. z uwzględnieniem wartości tych zamówień

PAŃSTWO LICZBA KONTRAKTÓW WARTOŚĆ KONTRAKTÓW

[W PLN]

WARTOŚĆ KONTRAKTÓW

[W PLN]

Austria 25 227 413 815 58 655 648,55

Belgia 4 21 733 555 5 605 621,47

Chiny 1 4 998 340 1 289 195,53

Czechy 17 407 236 508 105 036 369,45

Cypr 1 7 587 650 1 957 042,63

Dania 6 5 265 463 1 358 093,16

Estonia 1 942 135 242 999,92

Finlandia 6 110 151 898 28 410 899,38

Francja 25 1 239 920 789 319 806 244,10

Grecja 1 1 741 546 449 187,80

Hiszpania 13 857 972 955 221 292 449,25

Holandia 24 75 437 054 19 457 082,36

Iran 1 5 816 1 500,09

Irlandia 6 17 602 460 4 540 109,88

Izrael 1 24 406 6 294,91

Kanada 3 1 704 655 603 439 672 849,04

Kolumbia 1 49 685 12 814,99

Litwa 3 7 046 703 1 817 519,02

Macedonia 1 423 752 109 296,12

Niemcy 94 2 362 736 221 609 408 119,73

Portugalia 1 17 103 497 4 411 414,98

Rosja 1 13 673 660 3 526 775,17

Słowacja 10 14 561 147 3 755 680,02

Szwajcaria 23 78 767 999 20 316 215,47

Szwecja 2 8 868 242 2 287 338,99

Ukraina 4 168 341 705 43 419 490,08

USA 12 45 813 883 11 816 533,75

Węgry 2 3 304 000 852 183,33

Wielka Brytania 128 224 498 394 57 903 689,36

Włochy 31 271 764 643 70 094 824,22

RAZEM 448 7 899 643 523 2 037 513 482,50

Źródło: Biuletyn Informacyjny Urzędu Zamówień Publicznych Nr 12/2008

Biorąc pod uwagę fakt, iż w 2008 r. udzielono zamówień publicznych o łącznej

wartości 52,5 mld zł, wartość kontraktów zawartych z wykonawcami zagranicznymi

27

stanowiła ponad 15%. Oznacza to, iż blisko 8 mln zł przelano za granicę w ramach zapłaty

za realizację zamówień. Dla porównania w tabeli 2 zamieszczono, ilu polskim wykonawcom

udzielono zamówień na rynkach innych państw członkowskich UE w 2008 r.

Tabela 2: Liczba zamówień udzielonych polskim wykonawcom na rynkach

innych państw członkowskich UE w 2008 r. z uwzględnieniem wartości tych zamówień

PAŃSTWO LICZBA

KONTRAKTÓW

RÓWNOWARTOŚC W

EUR

Austria 1 30 000

Belgia 14 18 711 997

Czechy 10 13 211 801

Litwa 11 15 288 333

Łotwa 3 18 297 471

Niemcy 3 9 684 820

Rumunia 4 610 924

Węgry 5 37 278 884

Włochy 1 69 500

RAZEM 52 113 183 830

Źródło: Biuletyn Informacyjny Urzędu Zamówień Publicznych Nr 12/2008

Wynika z tego, iż poprzez zamówienia publiczne Polska wydatkuje ze środków

publicznych42

ok. 8 mld zł za granicę. Przy jednoczesnym sprowadzaniu kapitału z zagranicy

na poziomie 438 825 027,29 zł. Przy założeniu średniego kursu euro na poziomie 3,8771 zł

zgodnie z Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie

średniego kursu złotego w stosunku do euro stanowiącego podstawę przeliczania wartości

zamówień publicznych (Dz. U. Nr 241, poz. 1763). Obecnie kurs ten zgodnie z analogicznym

rozporządzeniem (Dz. U. Nr 224, poz. 1796) wynosi 3,839. Należy zwrócić uwagę,

iż w 2008 roku saldo przepływów pomiędzy Polską a UE wyniosło 3 986 437 621 zł

dla Polski. Pomimo to znaczna część polskich środków publicznych zostaje

przetransferowana za granicę.

42 definiowanych zgodnie z art. 5 § 1 Ustawy o finansach publicznych jako „dochody publiczne, środki

pochodzące z Unii Europejskiej, pozostałe środki zagraniczne niepodlegające zwrotowi, przychody budżetu

państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych

(…) oraz przychody jednostek sektora finansów publicznych”

28

Ponadto w sytuacji, gdy zamawiający i wykonawca należą do grupy podmiotów

międzynarodowych, tj.: określonych przez WTO lub będących instytucjami

międzynarodowymi, wówczas rynek zamówień publicznych określa się jako światowy.

2.3.3 Stopień legalności rynku

Rynki ze względu na stopień legalności można podzielić się na rynek legalny (biały),

rynek półlegalny (szary) oraz rynek nielegalny (czarny). Rynkiem białym nazywa się rynek,

na którym dochodzi do zarejestrowanych, opodatkowanych transakcji, a ich przedmiotem

jest obrót towarów, czy świadczenie usług nie zabronionych przez państwo. Pod pojęciem

rynku szarego rozumie się rynek, na którym dochodzi do transakcji dozwolonych

przez prawo, które jednak nie zostały zarejestrowane, opodatkowane i z których

nie są przekazywane świadczenia na ubezpieczenia społeczne. Zaś na rynku czarnym

występuje obrót towarami, usługami zabronionymi w świetle prawa.43

U podstaw rynku zamówień publicznych stoi Ustawa PZP, która określa zarówno

zakres przedmiotowy, podmiotowy oraz procedury udzielania zamówień publicznych. Z tego

względu rynek zamówień publicznych stanowi przykład rynku białego, na którym występują

liczne kontrole, które mają zapobiec wszelkim przejawom niedopełnienia procedur

określonych przez ustawodawcę. Kontrole te zostały przedstawione na Wykresie 1. Ponadto,

w 2008 roku rozpatrzono 1 583 odwołania. Świadczy to o staraniach ustawodawcy by rynek

zamówień publicznych funkcjonował w możliwie praworządny sposób, utrzymując swój

legalny charakter. Jednak nie jest możliwe skontrolowanie wszystkich postępowań

o udzielenie zamówienia publicznego. Pewne nielegalne działania są niewykrywalne, chyba

że jedna ze stron nie dotrzyma warunków ustaleń i wyjawi nieprawidłowość.

43 Klimczak B: Mikroekonomia, op. cit., s. 72.

N. G. Mankiw, M. P. Taylor, Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2009, s. 109

– 132.

29

2.3.4 Sposób poznawania właściwości towarów

Występuje również podział (R. Nelsona) ze względu na sposób poznania właściwości

towaru. Mowa tutaj o:

rynkach, na których jakość towarów została lub mogła zostać zweryfikowana

przed nabyciem (użyciem), np.:

o w przypadku dostaw – zamówienie na dostawę energii elektrycznej

i świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej;

o w przypadku usług – zamówienie na przeprowadzenie badań lekarskich

dla osób bezrobotnych kierowanych na szkolenia;

o w przypadku robót budowlanych – zamówienie na wykonanie remontu

budynku obejmującego wymianę instalacji elektrycznej,

rynkach, na których jakość można zweryfikować podczas użytkowania, np.:

o w przypadku dostaw – zamówienie na dostawę artykułów spożywczych

o w przypadku usług – zamówienie na odbiór stałych odpadów,

segregowanych na odpady komunalne, zielone, folię, tekturę, suchą frakcję z danego

obiektu;

Wykres 1: Kontrola udzielania zamówień publicznych w 2008 r.

Źródło: Biuletyn Informacyjny Urzędu Zamówień Publicznych Nr 12/2008

30

o w przypadku robót budowlanych – zamówienie na wymianę pokrycia

dachu skrzydła głównego

rynkach, na których jakość towarów pozostaje nie zweryfikowana pomimo

ich użycia44

:

o w przypadku dostaw – zamówienie na dostawę środków

dezynfekcyjnych

o w przypadku usług – zamówienie na organizacja i przeprowadzenie

szkoleń;

o w przypadku robót budowlanych – zamówienie na remont drogi

dojazdowej do gruntów rolnych.

W kontekście tego kryterium rynek zamówień publicznych jest wykładnią

wymienionych typów rynku. Pomimo obowiązku jaki został nałożony na Zamawiającego

w zakresie opracowania Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia, zdarza się,

iż Zamawiający nie jest w stanie określić precyzyjnie przedmiotu, a jedynie rozpoznaje

potrzebę. Wówczas często ciężko mówić o możliwości weryfikacji właściwości towaru

podczas lub po użytkowaniu. Wynika to z różnorodności i specyfiki przedmiotu zamówień.

2.3.5 Kontakt między nabywcą a sprzedawcą

Ze względu na kontakt pomiędzy nabywcą a sprzedawcą rynek, zgodnie z koncepcją

O. Williamsona, dzielimy na:

rynek, na którym nie dochodzi do kontaktów pomiędzy nabywcą a sprzedawcą.

Na tym rynku występują pośrednicy, którzy w imieniu kontrahentów dokonują transakcji,

rynek, gdzie transakcja jest wynikiem bezpośredniego kontaktu pomiędzy

nabywcą a sprzedawcą, tzw. rynek klientów.

Postępowanie o udzielenie zamówienia przygotowuje i przeprowadza zamawiający45

.

Wykonawcą jest podmiot określony Ustawą PZP, który wyraził wolę ubiegania się

o udzielenie zamówienia publicznego poprzez złożenie oferty lub zawarł umowę w sprawie

44 Klimczak B.: Mikroekonomia, op. cit, s 73. 45 Ustawa PZP, art. 15 § 1.

31

zamówienia publicznego. Biorąc to pod uwagę rozpatrywany rynek wykazuje cechy rynku

klientów. Odmienna sytuacja może mieć miejsce, gdy zamawiającym jest zamawiający

centralny, występujący w imieniu kilku46

zamawiających z administracji rządowej. Ponadto,

kiedy kilku zamawiających, na mocy art. 16 Ustawy PZP, chce wspólnie przeprowadzić

postępowanie i udzielić zamówienia, wyznaczają oni spośród siebie upoważnionego

zamawiającego. Co więcej, zgodnie z art. 15 § 2 „zamawiający może powierzyć

przygotowanie lub przeprowadzeni postępowania o udzielenie zamówienia własnej jednostce

organizacyjnej lub osobie trzeciej”, są oni tzw. pełnomocnikami zamawiającego. Natomiast

wykonawca może ustanowić pośrednika, by go reprezentował w kontaktach z zamawiającym.

Wówczas mamy do czynienia z rynkiem, na którym nie dochodzi do bezpośredniego kontaktu

pomiędzy nabywcą a sprzedawcą.

Na zakończenie należy nadmienić, iż wartość polskiego rynku zamówień publicznych

szacuje się na 109,5 mld zł w 2008 r. Jest to wartość oszacowana na podstawie ogłoszeń

opublikowanych w Biuletynie Zamówień Publicznych.47

2.3.6 Zawodność rynku

Na skutek licznych zmian przebiegających równocześnie podczas okresu transformacji

obserwowano znaczny opór jednostek objętych ustawą o zamówieniach publicznych wobec

obowiązku jej stosowania. Po 1994 roku wpływały na to również wcześniejsze praktyki

wydatkowania środków przez podmioty objęte przepisami dotyczącymi zamówień

publicznych. Opór ten świadczy, iż udział podmiotów sfery publicznej w gospodarce jest

jedynie stymulowany przepisami, bez których nie byłyby one zainteresowane

wydatkowaniem środków w sposób określony przez ustawodawcę.

Liczne zmiany obowiązujących ustaw (tak Ustawy o zamówieniach publicznych

jak i Ustawy Prawo Zamówień Publicznych) pokazują niską jakość stanowionego prawa,

wpływają na poczucie niepewności odczuwane przez uczestników rynku, a w następstwie

brak zaufania do systemu. Ponadto uczestnicy rynku zamówień publicznych nie posiadają

doskonałej informacji, co zniekształca obraz rzeczywistości i wpływa na efektywność

gospodarki zasobami.

46 Ustawa PZP definiuje tę liczbę jako ponad jeden. 47 Sprawozdanie z…, op. cit., s 66.

32

Zawodność państwa to przede wszystkim nieefektywność administracji państwowej,

działania grup interesu i poszukiwania rent, jak również korupcja, czy wypychanie sektora

prywatnego z rynku.

Mimo to państwo w swych działaniach stymuluje rozwój tej sfery rynku jaką

są zamówienia publiczne, by zapewnić dostarczenie dóbr publicznych (bez możliwości

wykluczenia kogokolwiek z ich korzystania), ograniczyć nierówności społeczne w podziale

dochodu narodowego, zniwelować różnice w dostępie do dóbr społecznie pożądanych,

zapewnić konkurencyjność rynków, ograniczyć asymetrię informacji, czy skalę

i występowanie efektów zewnętrznych.

2.4 Specyfika podmiotów występujących na rynku zamówień publicznych

2.4.1 Specyfika zamawiającego

Zamawiającym jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna

nie posiadająca osobowości prawnej zobowiązana do stosowania Ustawy PZP.

Zamawiającymi są zatem (powołując się na zakres podmiotowy) „organy państwowe

i samorządowe podmioty prawa publicznego, stowarzyszenia złożone z jednego lub większej

liczby takich organów bądź z tzw. podmiotów prawa publicznego oraz przedsiębiorstwa

działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki i usług pocztowych.”48

Zamawiający

ponosi odpowiedzialność swoich działań w tym w przypadku nie stosowania się do ustawy,

odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

2.4.1.1 Zamawiający sektorowy

Wyróżnia się dwie grupy zamawiających:

zamawiających klasycznych

zamawiających sektorowych.

48 Sprawozdanie z…, op. cit., s 20.

33

Zamawiającego sektorowego rozpoznaje się na podstawie dwóch kategorii. Są nimi

przedmiot zamówienia (przesłanka przedmiotowa) oraz kim jest zamawiający (przesłanka

podmiotowa). Do zakresu przedmiotowego wyróżniającego zamówienia sektorowe zaliczamy

następujące rodzaje działalności:

1) poszukiwanie, rozpoznawanie a także wydobywanie gazu ziemnego, węgla

kamiennego, węgla brunatnego i innych paliw stałych, ropy naftowej oraz jej naturalnych

pochodnych

2) zarządzanie portami morskimi lub śródlądowymi, lotniskami

oraz udostępnianie ich przewoźnikom morskim, powietrznym i śródlądowym,

3) tworzenie sieci przeznaczonych do świadczenia publicznych usług związanych

z wytworzeniem, transportem i dystrybucją energii elektrycznej, ciepła, gazu bądź

dostarczanie energii elektrycznej, gazu lub ciepła do takich sieci bądź kierowanie takimi

sieciami,

4) tworzenie sieci, które mają służyć świadczeniu publicznych usług t. j.

produkcja bądź dystrybucja wody pitnej, dostarczanie wody pitnej do takich sieci, kierowanie

takimi sieciami,

5) obsługa sieci świadczących usługi publiczne w obszarze transportu

kolejowego, autobusowego, trolejbusowego, tramwajowego, koleją liniową bądź przy użyciu

systemów automatycznych,

6) świadczenie usług pocztowych.49

Przesłanką podmiotową stanowią przepisy ustawy PZP, o których mowa w art. 3 ust. 1

pkt 3 (bądź był ich związkiem) oraz w art. 3 ust. 1 pkt 4. Podmioty kwalifikujące się

do zamawiających sektorowych na mocy art. 3 ust. 1 pkt 4 mogą należeć do sektora

prywatnego, a obowiązek stosowania przez nie Ustawy PZP wynika z wpływu państwa

na te jednostki poprzez udzielanie im praw szczególnych bądź wyłącznych. Prawami

szczególnymi lub wyłącznymi nazywamy prawa przyznawane w drodze ustawy bądź decyzji

administracyjnej. Polegają one na zastrzeżeniu prawa do wykonywania określonej

działalności dla jednego, bądź większej liczby podmiotów, jeżeli spełnienie określonych

odrębnymi przepisami warunków uzyskania takich praw nie powoduje obowiązku

ich przyznania.

49 Ustawa PZP art. 132 § 1

34

Zamówienia sektorowe ponadto charakteryzują się:

wyższym progiem zobowiązującym do stosowania Ustawy PZP w stosunku

do „zamówień klasycznych”.

Przepisy Ustawy PZP dotyczące zamawiających sektorowych przewidują

dodatkowe przesłanki przedmiotowe wyłączające obowiązek stosowania Ustawy PZP.

Istnieje ewentualność zwolnienia z obowiązku stosowania Ustawy PZP

zamawiających sektorowych, działających na rynku konkurencyjnym, do którego dostęp nie

jest ograniczony. Ma to miejsce na skutek opublikowanej przez Komisję Europejską decyzji.

W przypadku zamówień sektorowych do podstawowych trybów należą:

przetarg nieograniczony, przetarg ograniczony oraz negocjacje z ogłoszeniem (który stanowi

tryb szczególny w przypadku „zamawiających klasycznych”).

Możliwym jest, by terminy w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu

ograniczonego lub negocjacji z ogłoszeniem były krótsze niż w przypadku przeprowadzania

postępowań z wykorzystaniem tych trybów przez zamawiających klasycznych.

Wyłączenia stosowania Ustawy PZP zostały również przewidziane

w przypadku zamówień sektorowych na usługi, roboty budowlane oraz w niektórych

przypadkach także na dostawy, udzielanych podmiotom powiązanym z zamawiającym

na zasadach określonych przez ustawodawcę.

Zamawiający ma możliwość odstąpienia od obowiązku żądania wadium

jak również zabezpieczenia należytego wykonania umowy.

Istnieje możliwość stosowania „preferencji unijnych”. Polegają

one na przewadze ofert, w których udział towarów pochodzących z państw członkowskich

Unii Europejskiej bądź państw, z którymi Wspólnota Europejska zawarła umowy o równym

traktowaniu przedsiębiorców, przewidziany w ofercie przekraczał 50%.50

Zamawiający sektorowi stanowią stosunkowo nieliczną grupę podmiotów,

która ma jednak znaczący wpływ na ogólną wartość rynku zamówień publicznych. Świadczy

o tym fakt, iż średnia wartość przetargów sektorowych jest znacznie wyższa niż średnia

wartość wszystkich przetargów, co jest w znacznym stopniu zależne od specyfiki

podmiotowej i przedmiotowej.

50 Pokrzywiak J., Baehr J., Kwieciński T.: Wprowadzenie do systemu zamówień publicznych, wyd. Urząd

Zamówień Publicznych, Warszawa 2006, s. 53-55.

35

2.4.1.2 Zamawiający klasyczny a zamawiający sektorowy

Na podstawie sprawozdań o udzielonych zamówieniach z 2008 r. można określić

liczbę zamawiających na 12 183. Wartość ta nie uwzględnia zamawiających, którzy udzielali

zamówień poniżej progu 14 000 euro, gdyż nie są oni objęci obowiązkiem publikowania

ogłoszeń. Wśród wszystkich zamawiających grupa zamawiających klasycznych stanowiła

aż 11 747, podczas gdy zamawiających sektorowych było zaledwie 436. Rozpatrując

obie grupy pod względem udzielonych zamówień, zamawiający sektorowi w 2008 roku

udzielili ok. 168 273 zamówień o wartości 33,4 mld zł, natomiast zamawiający sektorowi

udzielili 1 820 zamówień o wartości 19,1 mld zł. Sytuacje opisane zostały przedstawione

na wykresach.

2.4.1.3 Obowiązki zamawiającego

Zamawiający jest zobowiązany do przygotowania i przeprowadzenia postępowania

z zachowaniem zasad i procedur określonych przepisami PZP. Może on powierzyć

te czynności własnej jednostce organizacyjnej lub osobie trzeciej, wówczas mówi się

o pełnomocniku zamawiającego. Osobą odpowiedzialną za przygotowanie i przeprowadzenie

Wykres 2: Struktura zamawiających na rynku zamówień

publicznych w Polsce w 2008 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Sprawozdanie z funkcjonowania

systemu zamówień publicznych w 2008 roku, http:/www.uzp.gov.pl.

36

postępowania jest kierownik zamawiającego, który może pisemnie przekazać zastrzeżone

dla niego czynności innym pracownikom zamawiającego.

Kierownik zamawiającego ma obowiązek powołać komisje do przeprowadzenia

postępowania, tzw. „komisję przetargową”, w przypadku, gdy wartość zamówienia

przekracza tzw. „progi unijne”. Komisja ta może mieć charakter stały lub być powoływana

do przygotowania i przeprowadzania określonych postępowań. Stanowi ona grupę

pomocniczą kierownika, a jej głównym celem jest weryfikacja i ocena ofert złożonych przez

wykonawców w zakresie spełnienia warunków udziału w postępowaniu. Zakres kompetencji

komisji przetargowej może zostać rozszerzony przez kierownika. Komisja składa się

co najmniej z trzech osób.51

Na wykresie 4 została przedstawiona ilość zamawiających, którzy udzielili zamówień

na podstawie procedur określonych Ustawą PZP w 2008 roku. Wartości te zostały

opracowane na podstawie sprawozdań o udzielonych zamówieniach za rok 2008, jednak

obowiązek przekazywania rocznych sprawozdań dotyczy jedynie zamawiających,

którzy udzielili w danym roku sprawozdawczym zamówień na wartość ponad 14 000 euro,

co stanowi dolny próg określony w ustawie. W związku z tym liczba zamawiających

jest znacznie większa niż przedstawiona na wykresie. Podmioty, które wydatkują środki

publiczne do wartości 14 000 euro nie stosują Ustawy PZP, ale muszą je wydatkować zgodnie

51 Źródło: opracowanie własne.

ZAMAWIAJĄCY

Kierownik

Zamawiającego

Członek komisji

przetargowej

Członek komisji

przetargowej

Członek komisji

przetargowej

Wykres 3: Struktura funkcjonalna zamawiającego

Źródło: opracowanie własne

37

z zasadami określonymi Ustawą o Finansach Publicznych i Ustawą o odpowiedzialności za

naruszenie dyscypliny finansów publicznych52

. Zasady te określone zostały w Ustawie PZP.

2.4.2 Tryby zamówień publicznych

Zanim zamawiający zdecyduje, w jakim trybie, spośród zamkniętego katalogu, udzieli

zamówienia musi określić przedmiot zamówienia, oszacować jego wartość. Ma to wpływ

na terminy kolejnych czynności w postępowaniu. Musi także przeprowadzić badanie rynku.

W przypadku rynku, na którym występuje wielu wykonawców najlepszym trybem jest

tryb przetargu nieograniczonego. Natomiast gdy występuje kilku potencjalnych wykonawców

korzystnie jest zastosować tryb przetargu ograniczonego. Najgorszą sytuacją z jaką może

spotkać się zamawiający jest sytuacja monopolu podaży lub monopolu bilateralnego. Pozwala

ona zastosować zamówienie z wolnej ręki, co niekoniecznie w tym przypadku stanowi o jej

atrakcyjności.

Gdy wszystkie czynności poprzedzające wybór trybu zostaną wykonane, wówczas

podejmowana jest decyzja, co do trybu. Występują dwie klasy trybów: konkurencyjne

52 Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych,

Dz.U. 2005 nr 14 poz. 114.

12 200

12 932

11 701

12 183

10 800

11 200

11 600

12 000

12 400

12 800

13 200

2005 2006 2007 2008

Wykres 4: Ilość zamawiających w 2008 r. na

podstawie sprawozdań o udzielonych zamówieniach.

Źródło: Sprawozdanie z funkcjonowania systemu zamówień

publicznych w 2008 roku, wyd. Urząd Zamówień Publicznych,

Warszawa 2009.

38

i niekonkurencyjne. Do konkurencyjnych zaliczamy jedynie przetarg ograniczony

oraz przetarg nieograniczony. Pozostałe sześć trybów należy do klasy przetargów

niekonkurencyjnych (negocjacje z ogłoszeniem, dialog konkurencyjny, negocjacje

bez ogłoszenia, zamówienie z wolnej ręki, zapytanie o cenę, licytacja elektroniczna).

2.4.2.1 Przetarg nieograniczony

Przetarg nieograniczony stanowił do momentu wejścia w życie PZP w 2004 r. jedyny

tryb podstawowy, w rozumieniu, iż jego stosowanie nie było ograniczone obligatoryjnym

wystąpieniem określonych przesłanek ustawowych. W wyniku tego był to jeden z najczęściej

wykorzystywanych trybów. Pomimo zmiany ustawy jego wykorzystanie nadal dominuje

w stosunku do pozostałych trybów. W związku z jego wysoką konkurencyjnością, zjawisko

to jest pozytywne dla rynku zamówień publicznych.

Czynności związane przeprowadzaniem postępowania w trybie przetargu

nieograniczonego można scharakteryzować w etapach przedstawionych w uproszczeniu

na Wykresie 5. Postępowanie rozpoczyna opublikowanie ogłoszenia o zamówieniu

w miejscu publicznie dostępnym w swojej siedzibie oraz na stronie internetowej. Jeżeli

wartość zamówienia nie przekracza progów określonych na podstawie art. 11 § 8,

zamawiający zamieszcza ogłoszenie o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych

(dalej zwanym: BZP). Jeżeli wartość zamówienia jest większa niż tzw. progi unijne, wówczas

Wykres 5: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie

zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ustawa PZP, art. 39-46.

39

zamawiający przekazuje ogłoszenie o zamówieniu Urzędowi Oficjalnych Publikacji

Wspólnot Europejskich. Zamawiający może opublikować ogłoszenie także w inny sposób,

w tym poinformować znanych sobie wykonawców oferujących dobra będące przedmiotem

zamówienia.

Zamawiający sporządza Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia (dalej zwaną:

SIWZ). Następnie publikuje ją, nie wcześniej jednak niż w dniu jej opublikowania w BZP.

W odpowiedzi w wyznaczonym terminie wykonawcy składają oferty. Zamawiający musi

zażądać od wykonawcy wadium, w sytuacji gdy wartość zamówienia przewyższa progi

unijne. Jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż progi unijne zamawiający może zażądać

od wykonawcy wniesienia wadium. Wysokość wadium nie może przekraczać 3% wartości

zamówienia, w przypadku zamówień uzupełniających wysokość wadium określa się

w oparciu o wartość zamówienia podstawowego. Ustawa dopuszcza kilka form wnoszenia

wadium. Wykonawca ma obowiązek (jeżeli wymagane) wnieść wadium przed upływem

terminu składania ofert. 53

Postępowanie kończy wybór najkorzystniejszej oferty, zgodnie

z kryteriami określonymi w SIWZ. Ustawa PZP pod pojęciem najkorzystniejszej oferty

określa ofertę, która została wybrana ze względu na cenę lub ze względu na cenę i inne

kryterium (np.: funkcjonalność, parametry techniczne, jakość, itp.).54

Tryb ten jest dość popularny, ze względu na prostotę proceduralną i szybkość

realizacji (ok. 36 dni). Ponadto zdarza się iż jest wykorzystywany by uruchomić inne tryby.

53 Ustawa PZP, art. 45 – 46. 54 Ustawa PZP, art. 91.

Wykres 6: Udział przetargów nieograniczonych z uwzględnieniem progów UE

we wszystkich zamówieniach

Źródło: opracowanie własne

40

2.4.2.2 Przetarg ograniczony

Zamawiający przygotowuje publiczne ogłoszenie o zamówieniu oraz SIWZ,

analogicznie jak w przypadku przetargu nieograniczonego. Wykonawcy składają wnioski

o dopuszczenie do udziału w przetargu. Spośród złożonych ofert zamawiający wybiera pięć

do dwudziestu najlepszych i zaprasza ich do składania ofert. Zakończeniem jest wybór

najlepszej oferty.

Zatem różni się on od przetargu nieograniczonego etapem składania wniosków

o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i wyłonieniem takiej ilości wykonawców, która

gwarantować będzie konkurencyjność, nie mniejszej jednak niż pięciu i nie większej

niż dwudziestu. Przy czym dolny próg nie zostaje zachowany jeżeli zgłosi się mniej niż pięciu

wykonawców spełniających warunki udziału w postępowaniu.55

Chociaż procedura przetargu ograniczonego jest bardziej skomplikowana, gdyż

wymaga podwójnej oceny ofert oraz podwójnego wysyłania zaproszeń to jednak do 2006 r.

wykazywała się mniejszą czasochłonnością w stosunku do przetargu nieograniczonego.

Jednak zmiana progów od których stosuje się obligatoryjnie PZP i nowelizacje tej ustawy

z 2006 i 2007 r. sprawiły, że przetarg ograniczony stał się dłuższą procedurą.

Jest to tryb bardzo niepopularny ze względu na czas trwania (ok. 65 dni) i konieczność

podwójnej oceny, podwójnego wysyłania zaproszeń.

55 Ustawa PZP art. 51 ust. 1 i 3.

Wykres 7: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia

publicznego w trybie przetargu ograniczonego

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ustawa PZP, art. 47-53.

41

Spore znaczenie dla czasu trwania postępowania w tym trybie ma wartość

zamówienia. Przy zamówieniach nieprzekraczających progów unijnych zamawiający może

podpisać umowę już 30-37 dni od publikacji ogłoszenia o zamówienia. Natomiast

w przypadku zamówień równych lub przekraczających progi, okres ten może wydłużyć się

nawet do 90 dni. Ratunkiem dla zamawiającego stała się jednak, możliwość uznania

zamówienia za pilną potrzebę, co umożliwiło skrócenie tego postępowania do 35 dni.56

W 2005 r. z procedury przyśpieszonej skorzystano w 21,5% przypadków, rok później

w 17,3%.57

W 2008 r. średni czas trwania postępowania dla wartości zamówienia poniżej

progów UE wyniósł 36 dni dla przetargu nieograniczonego, i 65 dni dla przetargu

ograniczonego.58

W rezultacie ten skomplikowany i czasochłonny tryb nigdy nie stanowił

więcej niż 5,1% postępowań powyżej progów UE i 0,4% w przypadku niższych wartości

zamówień.

56 Z. Leszczyński, Jak udzielić zamówienia publicznego w poszczególnych trybach Część I, Zamówienia

Publiczne Doradca, Nr 12 z grudnia 2007 r. 57 Sprawozdanie z funkcjonowania systemu zamówień publicznych w 2006 r., Urząd Zamówień Publicznych,

Warszawa 2007 r., str. 27 58 Sprawozdanie z funkcjonowania systemu zamówień publicznych w 2008 r., Urząd Zamówień Publicznych,

Warszawa 2009 r., str. 61

42

2.4.2.3 Negocjacje z ogłoszeniem

Negocjacje z ogłoszeniem są pierwszym z trybów o ograniczonej dostępności

dla zamawiających (w stosunku do zamawiających sektorowych jest to ostatni tryb

podstawowy). By udzielić zamówienia w takich trybach należy spełnić przesłanki ustawowe

ich stosowania. Jak wskazuje praktyka, już samym problemem dla zamawiających, którzy

chcą skorzystać z takiego postępowania jest prawidłowe odczytanie litery prawa. W ponad

39% postępowań o zamówienie publiczne skontrolowanych jedynie pod kątem prawidłowości

stosowania przesłanek upoważniających do wszczęcia postępowania w danym trybie (innym

niż tryb przetargu nieograniczonego i ograniczonego) ujawniono naruszenia przepisów

Ustawy PZP.

Zamawiający na podstawie negocjacji z wykonawcami dokonuje uzupełnienia

specyfikacji. Dla tego ten tryb najlepiej wykorzystać, gdy zamawiający chce pozyskać wiedzę

wykonawców, co do przedmiotu zamówienia.59

W przeciwieństwie do podobnego – dialogu

konkurencyjnego, tutaj dostaje tę wiedzę w postaci ofert wstępnych i sam decyduje,

jak doprecyzuje lub uzupełni SIWZ. Jednak zmiany nie mogą istotnie wpłynąć na pierwotny

kształt zamówienia. Takie rozwiązanie chroni wykonawców, którzy zaangażowali swoje

59 Zbigniew Leszczyński, Jak udzielić zamówienia publicznego w poszczególnych trybach Część II,

Zamówienia Publiczne Doradca, Nr 1 ze stycznia 2008 r.

Wykres 8: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia

publicznego w trybie negocjacji z ogłoszeniem

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ustawa PZP, art. 54-60.

43

środki w negocjacje w określonym kierunku i prawdopodobne jest, że nie byliby wstanie

złożyć ofert, gdyby przedmiot zamówienia bardzo odbiegał od początkowej koncepcji.

W negocjacjach z ogłoszeniem zamawiający po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu,

zaprasza wybranych wykonawców do składania ofert, które jednak nie zawierają ceny.

Później następują negocjacje, a kolejnym etapie zamawiający zaprasza wykonawców

do złożenia ofert.60

Zaleta tego trybu, a więc możliwość pozyskania wyrafinowanej wiedzy technicznej

lub ekonomicznej (np. co do wyceny ryzyka zastosowania konkretnej technologii) stanowi też

o rzadkim jego wykorzystaniu. Jest to najbardziej skomplikowany tryb, który średnio zajmuje

99 dni, dlatego też nie cieszy się on dużą popularnością. Pomimo to, dzięki niemu

zamawiający jest w stanie pozyskać wiedzę wykonawców co do przedmiotu zamówienia.

2.4.2.4 Dialog konkurencyjny

Dialog konkurencyjny jest procedurą bardzo zbliżoną do negocjacji z ogłoszeniem.

W zasadzie zastąpił on negocjacje z ogłoszeniem w formie w jakiej te występowały

do połowy 2006 r. Jak ujmuje to jeden z publicystów:

60 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ustawa PZP, art. 54.

Wykres 9: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia

publicznego w trybie dialogu konkurencyjnego

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ustawa PZP, art. 60a-60e.

44

Dialog konkurencyjny rozpoczyna opublikowanie ogłoszenia o zamówieniu.

W odpowiedzi wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do udziału w dialogu.

Zamawiający zaprasza od trzech (pięciu – w przypadku wartości zamówienia powyżej

progów unijnych) wykonawców do dialogu. Dialog trwa aż do momentu, gdy zamawiający

będzie w stanie określić rozwiązanie lub rozwiązania najbardziej spełniające jego potrzeby.

Po zakończonym dialogu zamawiający zaprasza biorących w nim udział wykonawców

do składania ofert. Wraz z zakończeniem dialogu zamawiający przekazuje SIWZ,

z uwzględnieniem prawa zamawiającego do zmiany wymagań będących przedmiotem

dialogu.61

Tryb ten wykorzystywany w przypadku, gdy przedmiot zamówienia skomplikowany,

a jego sprecyzowanie wymaga specjalistycznej wiedzy. W tym trybie cena nigdy nie stanowi

jedynego kryterium wyboru.

2.4.2.5 Negocjacje bez ogłoszenia

Negocjacje bez ogłoszenia są trybem, w którym nie dochodzi do opublikowania

ogłoszenia o zamówieniu w powszechnie dostępnych miejscach np. w siedzibie,

czy na stronie internetowej, tak jak to miało miejsce przy poprzednich trybach. W tym trybie

61 Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ustawa PZP, art. 60a-60e.

Wykres 10: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia

publicznego w trybie negocjacji bez ogłoszenia

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ustawa PZP, art. 61-65.

45

zamawiający negocjuje warunki umowy w sprawie zamówienia publicznego z wybranymi

przez siebie wykonawcami. W kolejnym etapie zostają oni zaproszeni do złożenia ofert.

Aby nie wykorzystywano tego trybu wbrew zasadom uczciwej konkurencji

i powszechności, ustawodawca wyraźnie określił, w jakich sytuacjach zamawiający może

wykorzystać ten tryb. Mowa tutaj o:

sytuacji, gdy w wyniku przeprowadzonego postępowania w trybie przetargu

nieograniczonego bądź ograniczonego, nie wpłynął żaden wniosek o dopuszczenie

do udziału, ani żadna oferta, ewentualnie wszystkie oferty zostały odrzucone, a pierwotne

warunki nie zostały w istotny sposób zmienione,

w wyniku konkursu, w którym nagrodę stanowiło zaproszenie do negocjacji

bez ogłoszenia co najmniej dwóch laureatów konkursu,

przedmiot zamówienia stanowią rzeczy wytwarzane jedynie w celach

badawczych, doświadczalnych bądź rozwojowych, nie zaś w celu zapewnienia zysku bądź

pokrycia poniesionych kosztów badań lub rozwoju,

zaistniała pilna potrzeba udzielenia zamówienia, i nie wynika ona z przyczyn

leżących po stronie zamawiającego. Sytuacja ta wcześniej była nie do przewidzenia,

a w zaistniałych okolicznościach nie jest możliwe zachowanie terminów określonych

dla trybów podstawowych, jak i dla negocjacji z ogłoszeniem.

Brak określonych terminów minimalnych postępowania zachęca zamawiających

do stosowania negocjacji bez ogłoszenia. Zastosowanie tego trybu możliwe jest wyłącznie

w sytuacji spełnienia przynajmniej jednej z czterech przesłanek wymienionych w art. 62 ust. 1

PZP. W uproszczeniu, tryb ten może być stosowany go w sytuacji, gdy:

wcześniej w jednym z trybów przetargowych nie wyłoniono kontrahenta

w wyniku konkursu wyłoniono co najmniej dwóch autorów prac, a zgodnie

z postanowieniami konkursu dalej ze zwycięzcami będą prowadzone negocjacje

bez ogłoszenia

przedmiot zamówienia stanowią rzeczy wytwarzane w celach badawczo-

rozwojowych (nie zaś komercyjnych)

z uwagi na pilną potrzebę wynikającą z nieprzewidywalnych przyczyn, nie jest

możliwe zastosowanie jednego z trybów przetargowych lub negocjacji z ogłoszeniem.

46

Pilność udzielenia zamówienia musi być konsekwencją zaistnienia okoliczności,

których wcześniej nie dało się przewidzieć. Na ogół podyktowana jest koniecznością

uniknięcia negatywnych konsekwencji, które spowodowane byłyby nie podjęciem

w określonym czasie stosownych działań.

2.4.2.6 Zamówienie z wolnej ręki

Zamówienie w trybie zamówienia z wolnej ręki odbywa się na skutek negocjacji tylko

z jednym wykonawcą. Tryb ten ma bardzo ściśle określone okoliczności, które zezwalają

zamawiającemu na wykorzystanie tego trybu, należą do nich np.: na danym rynku występuje

sytuacja monopolu lub przedmiot zamówienia obejmuje prawa autorskie. Tryb

ten jest znacznie nadużywany, a udział jego wykorzystania w 2008 roku w stosunku

do pozostałych trybów wynosił ok. 20% (19,5% w przypadku zamówień poniżej progów

unijnych, a 22% powyżej tych progów). Jest to tryb najmniej konkurencyjny.

Do przesłanek zezwalających na stosowanie tego trybu zaliczamy przede wszystkim:

1. zamówienie może być wykonane zaledwie przez jednego wykonawcę

z ustawowo określonych przyczyn:

o bierze się tutaj pod uwagę wszystkich wykonawców znajdujących się

na terenie Unii Europejskiej

Wykres 11: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia

publicznego w trybie zamówienia z wolnej ręki

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ustawa PZP, art. 66-68.

47

o nie wystarczy przekonanie zamawiającego, że określony wykonawca

jest jedynym, który ze względu na szczególne zaufanie, doświadczenie i możliwości

organizacyjne, jest w stanie wykonać zamówienie62

o bez przeszkód można zastosować tryb, gdy przedmiotem zamówienia

objętego monopolem

o trzeba zwrócić szczególną uwagę na występowanie na rynku

odpowiednich substytutów przedmiotu zamówienia

3. wystąpiła potrzeba natychmiastowego wykonania zamówienia,

a nie ma możliwości zrealizowania go w terminach ustalonych dla innych trybów

4. gdy trzeba zrealizować zamówienie dodatkowe

5. w sytuacji, gdy na wskutek likwidacji lub upadłości innego podmiotu można

dokonać szczególnie korzystnego zamówienia

Biorąc pod uwagę wyjątkowy charakter przesłanek ustawowych do zastosowania tego

trybu, nie powinien on występować zbyt często. W Polsce, niestety, występuje odmienna

sytuacja. W 2009 r. (do 31 października) udzielono w tym trybie aż 25% zamówień.63

62

wyrok NSA z dnia 11 września 2000 sygn. akt II SA 2074/00, wyrok SN z dnia 6 lipca 2001 sygn. akt III EN

16/01

[za:] Wytyczne dotyczące interpretacji przesłanek […]. Urząd Zamówień Publicznych 63 Informator Urzędu Zamówień Publicznych nr 5, listopad 2009 r., str. 95

48

2.4.2.7 Zapytanie o cenę

Tryb zapytania o cenę charakteryzuje się tym, iż zamawiający kieruje pytanie

o cenę do wybranych przez siebie wykonawców (w liczbie nie mniejszej niż 5) i zaprasza

ich do składania ofert. Zamawiający może wykorzystać ten tryb, gdy przedmiotem

zamówienia są powszechnie dostępne dobra (dostawy lub usługi), o ustalonych standardach

jakościowych oraz wartość zamówienia nie przekracza progów unijnych. Kryterium w tym

trybie stanowi cena, dlatego każdy z wykonawców ma możliwość zadeklarowania jej raz.64

Tryby zapytania o cenę jest jednym z trzech (obok negocjacji bez ogłoszenia

i zamówienia z wolnej ręki) postępowań niepoprzedzonych publicznym ogłoszeniem

o zamówieniu. Jednak w przeciwieństwie do udzielania zamówienia z wolnej ręki,

konkurencyjność zapewnić ma odpowiednia ilość zaproszonych wykonawców. Wykonawcy

składają jedynie ofertę z ceną, która nie podlega negocjacjom. Zatem jedynym kryterium

oceny ofert jest cena. Aby takie rozwiązanie funkcjonowało, ustawodawca ograniczył

możliwość stosowania tego trybu jedynie do dostaw i usług:

o powszechnie dostępnych,

o o ustalonych standardach jakościowych,

o o wartości zamówienia nie przekraczającej progów UE.

64 Por.: Ustawa PZP, art. 69-73.

Wykres 12: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie

zamówienia publicznego w trybie zapytania o cenę

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ustawa PZP, art. 69-73.

49

2.4.2.8 Licytacja elektroniczna

Zamawiający poprzez tryb licytacji elektronicznej udziela zamówienia. Wykonawcy

za pomocą formularza internetowego składają kolejne korzystniejsze oferty

(tzw. postąpienia), podlegające automatycznej klasyfikacji. Formularz ten umożliwia

wprowadzanie niezbędnych danych w trybie bezpośredniego połączenia z daną stroną,

na której jest on umieszczony.

Tryb ten jest wykorzystywany w zamówieniach, których wartość nie przekracza

progów unijnych, wydanych na podstawie art. 11 § 8. Może być ona jedno- lub wieloetapowa.

Postępowanie rozpoczyna opublikowanie ogłoszenia o zamówieniu w Biuletynie

Zamówień Publicznych, na swojej stronie internetowej, ale również na stronie, na której

będzie prowadzona licytacja.

Ze względu na wysoką konkurencyjność i prostotę konstrukcji prawnej

oraz dostępność dzięki zastosowaniu metody elektronicznej ten tryb udzielania zamówień

poniżej progów UE w stosunku do ustandaryzowanych dostaw i usług z pewnością będzie

święciły tryumfy. Nowelizacja PZP z 4 września 2008 r. zniosła wymóg posiadania

bezpiecznego podpisu elektronicznego natomiast w 2009 r. uruchomiono bezpłatną platformę

Wykres 13: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie

zamówienia publicznego w trybie licytacji elektronicznej

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ustawa PZP, art. 74-81.

50

elektroniczną umożliwiającą przeprowadzanie licytacji.65

Dzięki tym dwóm rozwiązaniom

w pierwszych dziesięciu miesiącach 2009 r. udział licytacji elektronicznej w udzielanych

zamówieniach wzrósł ponad dwukrotnie z 0,5% w 2008 r. do 0,14% (przy udziale 0,24% we

wszczętych postępowaniach o udzielenie zamówienia).66

2.4.3 Specyfika wykonawcy - dostępność rynku zamówień publicznych dla

wykonawców w zależności od trybu zamówienia

Wykonawcom jest osoba fizyczna, osoba prawna bądź jednostka organizacyjna

nieposiadająca osobowości prawnej, która ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego,

złożyła ofertę lub zawarła umowę w sprawie zamówienia publicznego.67

Aby wykonawca mógł ubiegać się o udzielenie zamówienia publicznego musi spełnić

warunki określone Ustawą PZP. Obejmują one, w przypadku gdy przepisy prawa nakładają

taki obowiązek, posiadanie przez wykonawcę uprawnień do wykonywania określonej

działalności lub czynności. Posiadanie niezbędnej wiedzy i doświadczenia. Dysponowanie

odpowiednim potencjałem technicznym oraz niezbędnymi zasobami ludzkimi zdolnymi

wykonać dane zamówienie. Ponadto musi być w stosunkowo dobrej sytuacji ekonomiczno-

finansowej, którą jest w stanie udowodnić. Wykonawcy mogą ubiegać się o udzielenie

zamówienia wspólnie. Ustawa doprecyzowuje również wykonawców, którzy z powodu braku

wiarygodności lub niespełnienia warunków udziału w postępowaniu, zostają wykluczeni.

Na szczególną uwagę zasługuje przepis zawarty w art. 26 § 2b. Ustawodawca

dopuszcza w nim ubieganie się o udzielenie zamówienia wykonawcy, który polega

na wiedzy, doświadczeniu, potencjale technicznym, wykwalifikowanych zasobach ludzkich,

a także zdolnościach finansowych innych podmiotów. Bez znaczenia pozostaje tutaj

charakter prawny łączącego ich stosunku. W sytuacji takiej, wykonawca zobowiązany jest

udowodnić fakt, że będzie korzystał z zasobów innego podmiotu, np. przedkładając

zamawiającemu pisemne zobowiązanie „partnera” o oddaniu do dyspozycji niezbędnych

zasobów na okres niezbędny do wykonania zamówienia.

65 Sprawozdanie z funkcjonowania systemu zamówień publicznych w 2008 r., Urząd Zamówień Publicznych,

Warszawa 2009 r., str. 61 66 Biuletyn Informacyjny Urzędu Zamówień Publicznych NR 10/2009 za okres 01.01.2009 – 31.10.2009,

str. 1-2 67 Ustawa PZP, art. 2 § 11.

51

Prawo dopuszcza również możliwość, kiedy wykonawca powierza realizację

zamówienia podwykonawcom. Jednak jedynie w sytuacji, gdy w specyfikacji istotnych

warunków zamówienia nie zastrzeżono, iż nie jest to dopuszczalne. Wykonawca może się

zgłosić do zamawiającego, z prośbą o wyjaśnienie treści zawartych w specyfikacji istotnych

warunków zamówienia, a zamawiający ma obowiązek niezwłocznie wyjaśnić wątpliwości

(w terminach określonych Ustawą PZP).

Wykonawca zainteresowany udziałem w postępowaniu o udzielenie zamówienia może

złożyć tylko jedna ofertę. Pozostawia mu się prawo do zmiany bądź wycofania oferty przed

upływem terminu do składania ofert.

2.4.3.1 Tryby zamówień publicznych a dostępność rynku

Ustawa PZP dopuszcza osiem trybów udzielania zamówień publicznych, w tym

zaledwie dwa uznawane za konkurencyjne. W zależności od wybranego przez zamawiającego

trybu udzielania zamówienia, zmienia się charakter i stopień konkurencyjności rynku.

52

Tabela 3: Ocena dostępności rynku zamówień publicznych dla wykonawców w

zależności od trybu zamówienia publicznego

TRYB ZAMÓWIENIA PUBLICZNEGO DOSTĘPNOŚĆ RYNKU DLA WYKONAWCY

1. Przetarg nieograniczony Nieograniczona dostępność do rynku

2. Przetarg ograniczony

I etap: nieograniczony dostęp

II etap: z powodów merytorycznych zostają

zaproszeni do składania ofert jedynie wybrani

wykonawcy

3. Negocjacje z ogłoszeniem

Dostęp ograniczony ponieważ zamawiający

zaprasza do negocjacji wykonawców dopuszczonych

do udziału w postępowaniu. Po negocjacjach wybrany

wykonawca zostaje zaproszony do składania oferty.

4. Dialog konkurencyjny Dostęp ograniczony.

5. Negocjacje bez ogłoszenia Dostęp ograniczony. Zamawiający wybiera

wykonawców.

6. Zamówienie z wolnej ręki Dostęp ograniczony. Negocjacje tylko

z jednym wykonawcom.

7. Zapytanie o cenę Dostęp ograniczony. Najmniej konkurencyjny

tryb.

8. Licytacja elektroniczna Dostęp ograniczony ze względu

na przeszkody techniczne (standaryzacja dostaw).

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Ustawa PZP

2.4.3.2 Liczebność wykonawców

Aby móc w pełni scharakteryzować rynek zamówień publicznych należałoby określić

wielkość podaży na tym rynku mierzoną liczebnością wykonawców. Nie jest to jednak

możliwe, gdyż w przeciwieństwie do zamawiających, którzy zostali poddani obowiązkowi

publikacji od określonej wartości zamówienia, wykonawcy nie są w żaden sposób

rejestrowani. Jedynymi danymi jakimi rynek dysponuje, to dane dotyczące liczby udzielonych

zamówień, które to dane zostały przedstawiona na Wykresie 2.

53

3 Analiza zamówień publicznych w latach 2000-2008

Analiza polskiego systemu zamówień publicznych jest w znacznym stopniu

utrudniona ze względu na brak kompletnych danych statystycznych. Wynika to z faktu,

iż na wskutek licznych zmian w ustawodawstwie (dotyczy to zarówno zmiany obowiązującej

ustawy w 2004 roku jak i liczne nowelizacje do ustaw) następowały zmiany w wymaganiach

dotyczących sprawozdań Urzędu Zamówień Publicznych, a w związku z tym dane

są prezentowane w odmienny, często niedający się porównać sposób. Jedyne informacje,

które mogą w jakimś stopniu obrazować zmiany zachodzące na rynku, znajdują się

w ogłoszeniach publikowanych w Biuletynie Zamówień Publicznych, jak również w rocznych

sprawozdaniach o udzielonych zamówieniach. Obowiązkiem ich przekazywania zostali objęci

zamawiający zobowiązania do stosowania przepisów Ustawy PZP. Obowiązek ten wszedł

zaczął być wiążący od 2005 r.

3.1 Rynek zamówień publicznych w liczbach

3.1.1 Wielkość

Wykres 14: Wartość rynku zamówień publicznych w latach 200-2008 w mld zł

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Sprawozdania roczne Urzędu Zamówień

Publicznych z funkcjonowania systemu zamówień publicznych za lata 2000 - 2008

54

Na wykresie została przedstawiona zmiana poziomu wielkości rynku zamówień

publicznych w Polsce w latach 2000-2008. Fluktuacja wartości rynku świadczy o jego

rozwoju. Istotny wpływ na tempo wzrostu miało przystąpienie Polski do Unii Europejskiej.

Co w znaczący sposób zwiększyło wartość wydatkowanych środków. Jako, że Polska

od momentu wstąpienia w szeregi państw członkowskich jest płatnikiem netto, oznacza to,

iż mniej środków transferujemy do Unii Europejskiej niż od niej otrzymujemy. Stwarza

to sprzyjające warunki do rozwoju rynku zamówień publicznych, gdyż środki wspólnotowe

objęte są obowiązkiem wydatkowania z wykorzystaniem przepisów Ustawy PZP.

3.1.2 Struktura rynku zamówień publicznych

W oparciu o wykres 14 można stwierdzić, iż w badanym okresie udział usług

w całym wolumenie zamówień systematycznie rośnie. Kraje wysoko rozwinięte, to kraje

nastawione na obszar usług. W związku z tym rosnący udział usług pozwala wnioskować,

że Polska się rozwija. Udział robót w ogólnym wolumenie zamówień odznacza się względnie

ciągłym spadkiem, przy równoczesnym wzroście dostaw. Na kształtowanie się struktury

zamówień publicznych wpływ ma także fakt pozyskiwania środków z Unii Europejskiej,

Wykres 15: Struktura zamówień publicznych w podziale na rodzaj

zamówienia w latach 2000-2008

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Sprawozdania roczne Urzędu Zamówień

Publicznych z funkcjonowania systemu zamówień publicznych za lata 2000 - 2008

55

które w większości przeznaczane są na dostawy i usługi. Na wskutek braku wartości

nominalnych, trudno określić charakter tych zmian.

Tabela 4: Struktura udzielania zamówień według poszczególnych trybów w

latach 2000 do 2008

2000 2001 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Przetarg

nieograniczony 97% 97,15% 83% 83,01% 61,51% 76,81% 74,60% 72,41%

Przetarg

ograniczony 0,56% 0,56% 0,22% 1,72% 0,20% 4,15% 5,10% 0,80%

Negocjacje z

ogłoszeniem 2% 2,29% 1,14% 3,28% 0,15% 0,47% 0,80% 0,43%

Dialog

konkurencyjny 0,3% 0,10% 0,02%

Negocjacje bez

ogłoszenia 2,47% 0,66% 1,41% 1,90%

Zamówienia z

wolnej ręki 10% 6,67% 25,18% 16,06% 17,50% 21,06%

Zapytanie o cenę 0,38% 0,38% 6% 2,85% 12,26% 1,05% 5,16%

Licytacja

elektroniczna 0,04% 0,03% 0,05%

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Sprawozdania roczne Urzędu Zamówień Publicznych z

funkcjonowania systemu zamówień publicznych za lata 2000 - 2008

Na uwagę zasługuje fakt, iż w 2006 roku przepisy regulujące rynek zamówień

publicznych uległy zmianie. Zmiany te objęły zarówno zmianę progów, które stanowiły

wyznacznik udzielania zamówień w trybach zapytania o cenę i licytacji elektronicznej.

Co więcej ustawodawca wprowadził nowy tryb jakim był dialog konkurencyjny. Ponadto

w kolejnym roku (2007) podniesiony został najniższy próg stosowania ustawy z 6 tys. euro

do 14 tys. euro.

W Tabeli 4 przedstawiono popularność poszczególnych trybów wśród zamawiających.

Pomimo tak istotnych zmian jak te opisane uprzednio, widoczna jest znacząca przewaga trybu

przetargu nieograniczonego która wprawdzie na przestrzeni lat 2000-2008 wykazuje główny

trend malejący, ale mimo to jest to najczęściej stosowany tryb niemal w 75% przypadków.

Niepokojącym jest natomiast zjawisko rosnącego wykorzystania trybu zamówienia

z wolnej ręki. Jest to najbardziej dyskryminujący tryb, który może prowadzić do patologii

na rynku zamówień publicznych. Ponadto, nie gwarantuje on przejrzystości udzielania

zamówień publicznych, jak również nie stanowi gwarantu swobodnej konkurencji

56

w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Niepokój budzi znaczący wzrost

odsetka postępowań prowadzonych w trybie z wolnej ręki, czy negocjacji bez ogłoszenia.

3.1.3 Struktura zamawiających

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Biuletyn Informacyjny Urzędu Zamówień Publicznych Nr 12/2008

Niewystarczająca ilość danych uniemożliwia przeanalizowanie zmian jakie zaszły

w strukturze udzielania zamówień publicznych w latach 2000-2008 z podziałem

zamawiających na kategorie, dlatego wykres 15 przedstawia udział liczby udzielanych

zamówień według kategorii zamawiających. Najliczniejszą grupę stanowią podmioty

administracji samorządowej, znaczący udział ma również podmiot prawa publicznego, w tym

samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, jak również instytucja ubezpieczenia

społecznego i zdrowotnego.

Wykres 16: Procent liczby udzielanych zamówień według kategorii zamawiających

(zamówienia powyżej 14 000 euro) w 2008 r.

57

3.1.4 Udział województw w tworzeniu rynku zamówień publicznych

Najwyższy udział w tworzeniu rynku zamówień publicznych ma województwo

mazowieckie. Następnie śląskie, wielkopolskie, małopolskie i dolnośląskie. Są to tereny

odznaczające się wysokim rozwojem ekonomicznym na tle Polski, ponadto znajdują się tam

największe podmioty sektorowe, co w znaczy sposób wpływa na ostateczne wyniki.

Wykres 17: Zamówienia udzielone według województw (zamówienia powyżej 14 000

euro ale poniżej progów UE) w 2008 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Biuletyn Informacyjny Urzędu Zamówień Publicznych Nr

12/2008

58

Zakończenie

W ciągu ostatnich lat można zauważyć gwałtowny wzrost zainteresowania

zamówieniami publicznymi. Jest to spowodowane kilkoma czynnikami warunkującymi

wzrost wartości rynku, wśród których wymienić można: tempo wzrostu produktu krajowego

brutto, wzrost wartości środków pozyskiwanych z Unii Europejskiej i objętych obowiązkiem

wydatkowania w oparciu o zawarte umowy w ramach procedur zamówień publicznych

ujętych w Ustawie PZP oraz rozszerzenie zakresu podmiotowego ustawy.

Zadaniem niniejszej pracy było scharakteryzowanie i przedstawienie zasad

funkcjonowania rynku zamówień publicznych. W pracy została przedstawiona analiza rynku

w latach 2000-2008. Obszerna część pracy poświęcona jest charakterystyce elementów rynku,

które mają wpływ na ustalenie jego atrakcyjności.

Problematyka niniejszej pracy zawiera dwa wątki. W rozdziale pierwszym i drugim

zostały zaprezentowane teoretycznie podstawowe pojęcia i zasady rynku zamówień

publicznych. Natomiast ostatnim poruszanym aspektem jest część badawcza zawierająca

porównanie na przestrzeni ostatnich lat wskaźników określających rynek zamówień

publicznych.

Podsumowując można stwierdzić, iż rynek zamówień publiczny jest jednym

z najbardziej interesujących rynków w ostatnich latach. Odznaczającym się znaczącym

wzrostem wartości, a tym samym ważności dla podmiotów znajdujących się na rynku.

Autorka pracy miała na celu przedstawienie podstawowych zagadnień z zakresu

zamówień publicznych. Ma nadzieje, że chociaż w pewnym stopniu spełni ona zakładane

przez autorkę cele.

59

Bibliografia

Pozycje książkowe:

o Klimczak B., Mikroekonomia, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara

Langego we Wrocławiu, Wrocław 2003.

o Mankiw N. G., Taylor M. P., Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo

Ekonomiczne, Warszawa 2009.

o Pokrzywniak J., Baehr J., Kwieciński T., Wprowadzenie do systemu zamówień

publicznych, Wydawnictwo Urzędu Zamówień Publicznych, Warszawa 2006.

o Sadowy J., Prawo zamówień publicznych po zmianach z 2009 r., Urząd Zamówień

Publicznych, Warszawa 2010.

o Sołtysińska A., Zamówienia publiczne w Unii Europejskiej, wyd. Kantor

Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2004.

o Sprawozdanie z funkcjonowania systemu zamówień publicznych w 2006 r., Urząd

Zamówień Publicznych, Warszawa 2007 r.

o Sprawozdanie z funkcjonowania system zamówień publicznych w 2008 r., wyd.

Urząd Zamówień Publicznych, Warszawa 2009.

o Stiglitz J. E., Ekonomia sektora publicznego, Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 2004.

o Wrzeszcz-Kamińska G., System Zamówień Publicznych a niedoskonałości rynku i

państwa w Zawodność, państwa. Zawodność rynku, wyd. Wyższa Szkoła

Handlowa, Wrocław 2010 r.

Czasopisma:

o Biuletyn Informacyjny Urzędu Zamówień Publicznych NR 10/2009 za okres

01.01.2009 – 31.10.2009.

o Informator Urzędu Zamówień Publicznych nr 5, listopad 2009 r.

o Leszczyński Z., Jak udzielić zamówienia publicznego w poszczególnych trybach

Część I, Zamówienia Publiczne Doradca, Nr 12 z grudnia 2007 r.

o Leszczyński Z., Jak udzielić zamówienia publicznego w poszczególnych trybach

Część II, Zamówienia Publiczne Doradca, Nr 1 ze stycznia 2008 r.

60

Akty prawne:

o Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie

kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek

przekazywania ogłoszeń Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich,

Dz. U. Nr 224, poz. 1795

o Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz.

1118.

o Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, Dz. U. z 2007

r. Nr 223, poz. 1655, z 2008 r. Nr 171, poz. 1058, Nr 220, poz. 1420 i Nr 227, poz.

1505 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 101, Nr 65, poz. 545, Nr 91, poz. 742, Nr 157, poz.

1241, Nr 206, poz. 1591, Nr 219, poz. 1706 i Nr 223, poz. 1778;

o Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz. U. 2009 nr 157

poz. 1240.

Źródła internetowe:

o Adamczyk W., Robota budowlana czy dostawa – zamówienia mieszane, na:

http://finanse-publiczne.pl/artykul.php?view=458 (stan na: 18.05.2010, godz.:

10:13).

o Komisja Europejska - ec.europa.eu

o Urząd Zamówień Publicznych – www.uzp.gov.pl (stan na17.04.2010, godz.:

18:34)

61

Spis tabel

Tabela 1: Liczba zamówień udzielonych przez polskich zamawiających wykonawcom

zagranicznym w 2008 r. z uwzględnieniem wartości tych zamówień .................................... 26

Tabela 2: Liczba zamówień udzielonych polskim wykonawcom na rynkach innych państw

członkowskich UE w 2008 r. z uwzględnieniem wartości tych zamówień ............................. 27

Tabela 3: Ocena dostępności rynku zamówień publicznych dla wykonawców w zależności

od trybu zamówienia publicznego ......................................................................................... 52

Tabela 4: Struktura udzielania zamówień według poszczególnych trybów w latach 2000

do 2008 ................................................................................................................................. 55

62

Spis wykresów

Wykres 1: Kontrola udzielania zamówień publicznych w 2008 r. .................................... 29

Wykres 2: Struktura zamawiających na rynku zamówień publicznych w Polsce w 2008 r.

.............................................................................................................................................. 35

Wykres 3: Struktura funkcjonalna zamawiającego .......................................................... 36

Wykres 4: Ilość zamawiających w 2008 r. na podstawie sprawozdań o udzielonych

zamówieniach........................................................................................................................ 37

Wykres 5: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego

w trybie przetargu nieograniczonego. .................................................................................... 38

Wykres 6: Udział przetargów nieograniczonych z uwzględnieniem progów UE we

wszystkich zamówieniach ..................................................................................................... 39

Wykres 7: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w

trybie przetargu ograniczonego ............................................................................................. 40

Wykres 8: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w

trybie negocjacji z ogłoszeniem ............................................................................................. 42

Wykres 9: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w

trybie dialogu konkurencyjnego ............................................................................................ 43

Wykres 10: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w

trybie negocjacji bez ogłoszenia ............................................................................................ 44

Wykres 11: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w

trybie zamówienia z wolnej ręki ............................................................................................ 46

Wykres 12: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w

trybie zapytania o cenę .......................................................................................................... 48

Wykres 13: Schemat czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego

w trybie licytacji elektronicznej ............................................................................................. 49

Wykres 14: Wartość rynku zamówień publicznych w latach 200-2008 w mld zł ............. 53

Wykres 15: Struktura zamówień publicznych w podziale na rodzaj zamówienia w latach

2000-2008 ............................................................................................................................. 54

Wykres 16: Procent liczby udzielanych zamówień według kategorii zamawiających

(zamówienia powyżej 14 000 euro) w 2008 r. ....................................................................... 56

Wykres 18: Zamówienia udzielone według województw (zamówienia powyżej 14 000

euro ale poniżej progów UE) w 2008 r. ................................................................................. 57