dyrektor naczelny WOJCIECH NOWICKI

dyrektor artystyczny WALDEMAR ZA WODZIŃSKI

j='9 AND..f1'TE

łlOLTO mnT.Nrl70

A TEATR WIELKI W ŁODZI

Giacomo Puccini

TOSCA opera w trzech aktach

libretto: Luigi lllica i Giuseppe Giacosa wg La Tosca Victoriena Sardou

prapremiera - 14 stycznia1900, Rzym

premiera - 17 maja 2013 roku

- I ł t:'I J „ -

- ... -\:.I Hl' ""'- pn.

r.- I t:'I

•

przedstawienie w języku włoskim z napisami w języku polskim

I Miłość na tle Rzymu JACEK MARCZYŃSKI

Historia zna wiele przypadków, gdy dzieło z miejsca zdobywa serca

publiczności, a krytycy wybrzydzają. Nie inaczej było z Toscą . Na prapremierze,

14 stycznia 1900 roku w rzymskim Teatra Costanzi, Cavaradossi już w I akcie

musiał bisować swą arię, a Pucciniego zmuszono do pojawienia się na scenie.

Potem kilka kolejnych fragmentów również powtarzano, a kompozytor

w trakcie przedstawienia wychodził do ukłonów ponad dziesięć razy.

W prasowych recenzjach entuzjazmu jednak nie było . Przedstawiciel

warszawskiego „Echa Muzycznego, Teatralnego i Artystycznego" w relacji

z Rzymu napisał wręcz: „Opera sama, nie sądzę, aby utrzymała się w całości

przez czas dłuższy". I nie był w tej opinii odosobniony.

W następnych miesiącach Tosca rozpoczęła triumfalny marsz przez świat.

Latem 1900 roku w Londynie przyniosła Pucciniemu pierwszy sukces

w Covent Garden, gdzie jego wcześniejsze opery przyjmowano chłodno .

W Paryżu w 1903 roku przed premierą Toski kompozytor cieszył się taką

popularnością, że jego partnerce, Elvirze Gemignani, która żoną Pucciniego

stanie się dopiero za rok, magazyny mód oferowały specjalne rabaty. W tym

samym czasie Gustav Mahler tak opisał swoje wrażenia: „w I akcie uroczysta

procesja z nieustannym biciem w dzwony. W li akcie pewien facet jest

poddawany torturom wśród okropnych krzyków, a drugi ginie od ostrego noża

do krajania chleba. W Ili akcie znowu wielkie bim-bam-bum dzwonów na tle

widoków całego Rzymu z cytadeli ( ... ) Nie muszę dodawać, że całość i tym

razem jest tandetą, acz zrobioną ręką mistrza".

Spory o Toskę nie milkną do dziś . Jej oponenci uważają ją za kwintesencję

opery, czyli widowiska pełnego namiętności i egzaltacji, dającego pole do

popisu wykonawcom. A tytułowa bohaterka, jak wiele heroin Verdiego,

Donizettiego czy samego Pucciniego, efektownie umiera w finale. Ale Tosca to

również dzieło absolutnie wyjątkowe, pierwsza opera mocno osadzona

w konkretnej scenerii. Miejscem akcji są rzymskie budowle: kościół

Sant'Andrea della Valle, Palazzo Farnese i zamek św. Anioła , z którego szczytu

Tosca rzuca się na bruk. Zdarzenia rozgrywają się zaś w ciągu 24 godzin od

Okładka wyciągu fortepianowego, Ricordi , 1900 •

2

ranka 14 czerwca 1800 roku do świtu dnia następnego . Wtedy właśnie wojska

Napoleona toczyły pod Marengo bitwę z armią austriacką sprzymierzoną

z królem Neapolu Ferdynandem IV. Jego przedstawiciele okupowali państwo

watykańskie odbite od Francuzów. Spod Marengo najpierw dotarła do Rzymu

informacja o klęsce Napoleona, stąd I akt Toski kończy się radosnym Te Deum. Potem wszakże marszałek Desaix doprowadził pod Marengo do całkowitej

zmiany sytuacji i Austriacy zostali rozbici, o czym baron Scarpia dowiaduje się

w akcie li.

Dzięki powiązaniom z autentycznymi wydarzeniami Tosca jest traktowana

jako dzieło weryzmu, czyli nurtu w historii opery z przełomu XIX i XX wieku,

który poszukiwał tematów z życia zwykłych ludzi. Giacomo Puccini był jednak

zbyt wielką indywidualnością, by dać się zamknąć w jednej szufladce z mniej

utalentowanymi od niego twórcami jak Ruggiero Leoncavallo czy Pietro

Mascagni. Historyczne realia potrzebne były mu do wzmocnienia dramaty­

zmu, ale postaci są fikcyjne. Jedynie dla Scarpii można znaleźć pierwowzór

w osobie oficera Scarpii, który za zasługi w tłumieniu republikańskiego buntu

otrzymał od króla Neapolu tytuł barona. Sama Floria Tosca nie mogła zaś

święcić triumfów, bo w Rzymie wciąż obowiązywał wówczas wydany sto lat

wcześniej dekret papieża Klemensa XI, zakazujący kobietom występów

w kościołach i w teatrach, choć w 1800 roku na scenach operowych

• Puccini (od lewej) z librecistami Giuseppe Giacosą i Luigi lllicą

5

nie przestrzegano już tego zbyt rygorystycznie.

W sztuce La Tosca Victoriena Sardou, którą Puccini obejrzał w 1889 roku,

niewątpliwie zafrapowało go tło historyczne. Czuwając nad przygotowaniami

do rzymskiej prapremiery drobiazgowo sprawdzał, czy scenografię i kostiumy

opracowano na podstawie dokumentów z epoki. Dzwony ze wstępu do 111 aktu

miały zaś brzmieć jak w kościołach usytuowanych w pobliżu zamku św.

Anioła. A jednak w teatralnej Tosce, w której podziwiał Sarę Bernhardt,

bardziej zafascynowała go gra namiętności, zmysłowość oraz bohaterowie,

którzy nie chcą poddać się okrutnemu losowi. Floria Tosca i Mario Cavaradossi

stanowią,pod tym względem całkowite przeciwieństwo Rudolfa i Mimi

z poprzedniej opery Pucciniego Cyganerii.

Tosca jest jednak w pewnym sensie operą werystyczną, ponieważ śpiew

traktuje jako środek wyrazu i charakterystyki psychologicznej. Nieliczne partie

solowe na moment wyodrębniają się w całym dziele z większych scen

zespołowych. Kiedy Giuseppe Giacosa i Luigi lillica, którzy dokonali przeróbki

sztuki Sardou na libretto, zaproponowali dla Cavaradossiego tyradę patrio­

tyczną przed sceną egzekucji, Puccini pomysł zdecydowanie odrzucił. Zamiast

tego powstała piękna, choć krótka aria E lucevan le stelle, również wpleciona

naturalnie w muzyczny przebieg. Jedynego wyjątku Puccini dokonał w li akcie,

który niemal w całości jest oparty na recytatywie: dialogu Toski i Scarpii.

Przerywa go słynna aria Vissi d'arte vissi d'amore. To zatrzymanie akcji jest

świadome, w tym momencie bowiem w Tosce dokonuje się przełom: po

wybrzmieniu ostatniej nuty jest już gotowa do zabójstwa barona.

TOSCA, prapremiera -Teatro Costanzi, 1900 •

6

Widokówki reklamowe wydane przez Ricordiego, 1900 •

Tosca należy do najpopularniejszych oper, najczęściej też nagrywanych na

płyty. W galerii odtwórczyń tytułowej roli są najwspanialsze soprany XX

stulecia. Niemal każda śpiewaczka pragnie zmierzyć się z legendą wielkich

poprzedniczek. W żadnej innej operze artystka nie musi ponadto wykonać na

scenie tylu uświęconych tradycją czynności, od których nie wolno odstąpić.

W I akcie po wejściu do kościoła należy przeżegnać się, zaczerpnąwszy święco­

nej wody z chrzcielnicy i złożyć kwiaty przed ołtarzem. W akcie li - poszukać

noża, narzędzia zbrodni, a po zamordowaniu Scarpii postawić przy jego głowie

dwie zapalone świecie i z ręki trupa wyrwać list umożliwiający wyjazd

z Rzymu ....

Co więc naprawdę fascynuje wykonawczynie tej roli? Odpowiedź, że

wszystkie soprany marzą o Tosce, bo chcą pokazać wielką miłość, namiętność,

zdradę, wierność i poświęcenie, byłaby niepełna. Floria Tosca jest śpiewaczką.

Cechujące bohaterkę Pucciniego: odrobina egzaltacji, nadmiar gestu,

nieustanna chęć do gry i pragnienie bycia podziwianą operowe primadonny

dobrze wyćwiczyły we własnym życiu. Dlatego wcielając się w jej rolę,

opowiadają także o sobie, wierząc, że słowa Toski Żyłam sztuką, żyłam miłością dotyczą także ich.

Jacek Marczyński

7

22 grudnia 1858 w Lukce niedaleko Pizy, urodził się Giacomo Antonio Domenico Michele Secondo Maria Puccini jako piąte

dziecko kompozytora i organisty Michele Pucciniego.

1863 mały Giacomo zaczął uczyć się u swego ojca gry na organach. Nauka nie przychodziła łatwo.

1864 umarł Michele Puccini, pozostawiając w biedzie żonę i sie­

dmioro dzieci.

1869-1872 lata nauki Pucciniego w Seminarium św. Michała

i Marcina oraz w Instytucie Muzycznym Paci niego w Lukce. Od 1872 młody Puccini utrzymywał swoją rodzinę, pracując jako organista. Powstały pierwsze kompozycje organowe

i chóralne.

1876 skomponował Preludium na orkiestrę symfoniczną. Młody kompozytor pieszo wybrał się do Pizy (około 25 km), aby

tam usłyszeć sławne arcydzieło Verdiego-Aidę.

1878 pierwszy sukces-wykonanie Credo i Motetu.

1880 jesienią Puccini wyjechał do Mediolanu, gdzie rozpoczął studia w Konserwatorium Muzycznym, uczył się m.in.

u Antonia Bazziniego i Amilcare'a Ponchiellego.

1882 sukces pracy dyplomowej Pucciniego - Kaprysu symfoni­cznego, który został wykonany na popisie w La Scali,

w Mediolanie. Puccini rozpoczął pracę nad pierwszą operą Willidy.

1884 wielki sukces prawykonania Willid w mediolańskim Teatro

Dal Verne: kompozytor 18 razy wywoływany był przed kurtynę. W grudniu w Teatro Regio w Turynie Willidy powtórzyły sukces w nowej, dwuaktowej wersji.

1885 na zamówienie mediolańskiego wydawnictwa muzycznego

Ricordiego Puccini rozpoczął komponowanie nowej opery.

1889 prapremiera opery Edgar w mediolańskiej La Scali nie okazała się sukcesem.

1890-1892 praca nad nową operą-Manon Lescaut. 1893 w Teatro Regio w Turynie odbyło się prawykonanie Manon Lescaut. Sukces był oszałamiający: publiczność wywoły­

wała kompozytora przed kurtynę w trakcie przedstawienia i po nim 30 razy!

1894 Puccini wraz z przyszłą żoną i dwojgiem dzieci osiedlił się w Torre del Lago, gdzie postawił kropkę nad i, pisząc

9

ostatnią scenę swej czwartej opery-Cyganerii.

1896 prawykonanie Cyganerii w życzliwym artyście turyńskim

Teatro Reggio pod dyrekcją Arturo Toscaniniego.

1898 entuzjastyczne przyjęcie Cyganerii w Paryżu.

1900 prapremiera ToskiwTeatro Costa n z i w R

Cyganeria i Tosca odniosły sukces w Lo

1904 nieudane wykonanie Madamy Butte Scali. Puccini wycofał partyturę

w zmienionej wersji odniosła ogrom n

1905 wielkie tournee kompozytora po świecie

Madryt, Kair).

1910 w nowojorskiej Metropolitan Opera House sukces odniosła

nowa opera - Dziewczyna z Zachodu. Dyrygował Toscanini,

śpiewał Enrico Caruso.

1912 w końcu roku Puccini rozpoczął nową kompozycję: jedno­

aktową operę Płaszcz.

1914 skuszony olbrzymim honorarium (200.000 koron austro­

węgierskich) Puccini napisał dla wiedeńskiego Karlstheater

operę Jaskółka. Wybuch wojny uniemożliwił jej wystawienie.

1917 prapremiera Jaskółki w Monte Carlo. Kompozytor rozpoczął

pracę nad jednoaktową operą komiczną Gianni Schicchi. 1918 Puccini przeniósł się z Torre del Lago do Viareggio. Nowa

jednoaktowa opera Siostra Angelica oraz Płaszcz i Gianni Schicchi odniosły w Nowym Jorku wielki sukces jako Tryptyk.

1920 kompozytor zaczął pisać dwunastą- jak się okazało ostatnią -swoją operę: Turandot.

1924 król Wiktor Emmanuel Ili mianował Pucciniego senatorem.

Początki choroby gardła. Po stwierdzeniu raka krtani Puccini

w Brukseli poddał się skomplikowanej operacji gardła. 29

listopada (cztery dni po operacji) umarł nie ukończywszy

Turandot. Ciało kompozytora sprowadzono do Włoch i po­

chowano w Torre del Lago. Willa Pucciniego zamieniona została w muzeum.

1926 w kwietniu odbyła się uroczysta prapremiera Turandot w La

Scali pod dyrekcją Toscaniniego. W oparciu o pozostawiony szkic operę dokończył Franco Alfa no.

·······························••1

I Dzieła Pucciniego w Łodzi Opera Łódzka Teatr Wielki w Łodzi

• W. Kuźmińska, S. Heimberger Tosca, 1959, fot. archiwum TWŁ

• T. Wojtaszek-Kubiak, T. Kopacki Tosca, 1968, fot. archiwum TWŁ

MADAMA BUTTERFLY kierownictwo muzyczne: Władysław Raczkowski

inscenizacja i reżyseria: Emil Chaberski scenografia: Stanisław Jarocki premiera 5 marca 1957 *

TOSCA kierownictwo muzyczne: Mieczysław Wojciechowski

inscenizacja i reżyseria: Karol Borkowski

scenografia: Ewa Soboltowa premiera 12 maja 1959 *

CYGANERIA kierownictwo muzyczne: Zygmunt Latoszewski inscenizacja i reżyseria: Józef Grubowski

dekoracje: Józef Rachwalski

kostiumy: Halina Korytowska premiera 26 sierpnia 1962 *

TOSCA kierownictwo muzyczne: Józef Klimanek inscenizacja i reżyseria: Antoni Majak

scenografia: Henri Poulain kostiumy: Maria Horbaczewska-Wolańska

premiera 23 marca 1968

DZIEWCZYNA Z ZACHODU kierownictwo muzyczne: Zygmunt Latoszewski

reżyseria: Marek Okopiński scenografia: Marian Kołodziej

premiera 24 kwietnia 1971

MADAMA BUTTERFLY kierownictwo muzyczne: Włodzimierz Kamirski

inscenizacja i reżyseria: Antoni Majak

scenografia: Marian Stańczak

premiera 18 grudnia 1971

10

„

„

CYGANERIA kierownictwo muzyczne: Włodzimierz Kamirski inscenizacja i reżyseria: Laco Adamik scenografia: Iwo Dobiecki premiera 2 kwietnia 1977

MADAMA BUTTERFLY kierownictwo muzyczne: Andrzej Chmielowiec inscenizacja i reżyseria: Antoni Majak nadzór reżyserski wznowienia: Ryszard Nowaliński

scenografia: Marian Stańczak wznowienie 25 kwietnia 1982

TOSCA kierownictwo muzyczne: Aleksander Tracz

reżyseria: Klaus Wagner

scenografia: Xymena Zaniewska, Mariusz Chwedczuk premiera 20 lutego 1988

MADAMA BUTTERFLY kierownictwo muzyczne: Aleksander Tracz

reżyseria: Teresa Kujawa scenografia: Tomasz Sobczak

premiera 7 października 1989

CYGANERIA kierownictwo muzyczne: Andrzej Straszyński

reżyseria i scenografia: Guram Meliwa premiera 11 lutego 1995

MADAMA BUTTERFLY kierownictwo muzyczne: Jacek Boniecki inscenizacja i reżyseria: Jarosław Marszewski

dekoracje: Radek Dębniak

kostiumy: Monika Graban premiera 5 lutego 2000

TOSCA kierownictwo muzyczne: Tadeusz Kozłowski reżyseria: Frank Bernd Gottschalk scenografia: Karel Spanhak kostiumy: Lioba Winterhalder premiera 12 listopada 2005

11

H. Romanowska, J. Orłowski • Dziewczyna z zachodu, 1971, fot. J. Neugebauer

J. Cortes, S. Kostecki • Tosca, 1988, fot. archiwum TWŁ

scena zbiorowa, Cyganeria, 1995 • fot. Ch. Zieliński

• D. Salska, J. Dobosz Madama Butterfly, 1982, fot. Ch. Zieliński

• D. Sutowicz, A. Wiśniewska-Schoppa Madama Butterfly, 2012, fot. M. Piąsta

CYGANERIA kierownictwo muzyczne: Tadeusz Wojciechowski reżyseria: Laco Adamik scenografia: Milan David premiera 17 lutego 2007

MADAMA BUTTERFLY koncert inscenizowany kierownictwo muzyczne: Tadeusz Kozłowski reżyseria scen: Janina Niesobska aranżacja przestrzeni: Waldemar Zawadziński kostiumy: Maria Balcerek premiera 10 marca 2012 (Duża scena Teatru im. S. Jaracza w Łodzi)

TOSCA kierownictwo muzyczne: Tadeusz Kozłowski reżyseria, inscenizacja: Janina Niesobska, Waldemar Zawadziński scenografia: Waldemar Zawadziński kostiumy: Maria Balcerek premiera 27 października 2012 (Duża scena Teatru im. S. Jaracza w Łodzi)

•premiera w Operze Łódzkiej

12

• • • • •••

lll l iillljlr 1~'11 l~CI Dft , 1Bl,ll [li' ,,,·~1

' ~ ,.. .... „ .'r .

l \: t •· ... - "-' • s...

• Z. Kowalski, A. Kostrzewski, R. Pikała, K. Marciniak Cyganeria, 2007, fot. Ch. Zieliński

~

to

„

I Pierwsza obsada

Foria Tosca (sopran)

HARICLEE DARCLEE

Mario Cavaradossi (tenor)

EMILIO DE MARCHI

Baron Scarpia (baryton)

EUGENIO GIRALDONI

Cesare Angelotti (bas)

RUGGERO GALLI

Zakrystian (baryton)

ETTORE BORELLI

Spoletta (tenor)

ENRICO GIORDANI

Sciarrone (bas)

GIUSEPPE GIRONI

Strażnik (bas)

ARISTIDE PARASASSI

Pastuszek (sopran chłopięcy)

ANGELO RIGHI

Dyrygent LEOPOLDO MUGNONE

Teatro Costanzi, Rzym

Hariclee Darclee pierwsza Tosca, 1900 •

13

~

~

V'I

V'I

<(

,z

,z

<(

~

~

~

N

N

~

V'I

::::> >

~

V'I

~

V'I

<(

o o

~

s s

::::> N

N

s

~

o o

>

w

:I: <

( u

<( ~u

<(

s s

~

a::: ~

o N

~

,z

-....

.... o

V'I

w

I-

V'I

.... u

o V

'I ~ ~

-I w

<

( ....

co <

( <

( a:::

::::> ~

co V

'I z ~

s u

<(

s >-

o o

~

"' N

N

N

w

V

'I N

<

( :I:

V'I

::::> s

<(

<(

a:: o

V'I

u u

I-

a::: V

'I o

N

o o..

~

w

a::: a:::

-I

a::: o

<(

z ~

a::: u

~

o <

( <

( <

( <

( z

<(

o ::::> ~

<

( ~

s I-

z ~

-I

N

o N

~

~

co ~

>

<(

~

V'I

-c::(

V'I

.... ~

:I: w

w

o

N

::::> <

( w

w

<

( w

<

( N

z

N

w

<(

N

-z

o o

o a:::

::::> ~

V'I

V'I

o a:::

z ....

_J

w

-I

-I

a::: -I

:I: ;:!

<(

<(

-I

a::: o ~

<(

c::( o

z <

( <

( <

( <

( u

z I-

a::: <

( <

( u..

w ~

<(

s s

~

s ~

<(

• <

( w

~

s s ~

z co

<(

a:: -

~

o I-

w

<( N

a:::

1::: •

CU ftS

ftS >

. :s

ftS ftS

• >

. ftS

·u ·-

c ·-

;: E

...

c c

N

... CU

"" •O

CU

c c

N

ftS ftS

N

N

... ""

.!:::! ...

:s .c

""

"" o

"' CU

;: >

. bO

;

"" >

. ;:

„ >

. ·-

CU >

. ""

N

c o

"' .!

N

ftS •N

·a

.i :s

CU c

o :s

... „

CU CU

... "'

E

"" CU

..=.:: c

E

bO

Q.

•Ili

"' ""

ftS o

·u c

c CU

·->

. o

·-"'

== ftS

c ...

c ~

== o

"" CU

o CU

„ ri

„ ftS

"" ..=.::

„ .C

l ...

"' "'

.~ ·.:::

o Q

. ·u

>.

ftS c

CU bO

-ftS

„ "'

>.

•O

"" :~

"' ==

ftS ftS

ftS >

. N

Q

. ...

c bO

o

•N

... "'

ftS ...

CU Q

.

==

Q.

:s CU

-·a

-...

•O

"' :i1

Q.

.Cl

"' o

==

<,

~

o.. ~

o V

'I <

( :I:

~

~

a::: u

~ a:::

>

I-

V'I

Q

Q

o V

'I w

N

V'I

I N

<

( V

'I -

~

ON

~

'V°I u

w

<(

<(

u u

~ s~ -~

<( u

sz

V'I

o a:::

Q_

~~

w

WN

~s

a::: o I-

s ,z

::i ss

O::: N

u V

'I V

'I O

s

~

V'I

Nw

Z

!:!:! o~

oo

o

s

o o

ww

Z

o ~o

wo

a::: a:::

co w

_o

N

I-

tn s 'N

Z

:I: !:::!::! ~ ~ I-

~~

<( N

-

I-

~~

N

I-

.... V

'I a::: z::::>

a::: a::: U

z

a::: ::::> ::::> a::: w

s

V'I

o <

( w~

~s

u 'V°I z

w~

V'I

wo

>

-I

0N

s

V'I

~ ....

s~

ON

<

( s V

'I I-

N ~

Nz

a::: ::::> ~ a:::

<( ~

-V

'I z

V'I

<( o

c::( ~

w

~

V'I z

V'I

<(

~ I-

zo

.... -

w>

w

w

<( ::::>

co ~

c -

<( >

>

a:::

V'I z

N~

-N

s

<(

-~

V'I

o~

o-

a::: w

z a:::

V'I w

>~ !:::!::!

c::( z

z <

( <

( ~

a::: w

a::: ~

~o ~~

u~

I~

\Il -I ~ ~

co z

N

ON

a

l O

zs

>O

O o~ ~o

w a:::

-o

z

a::: al z

Ul' -

I

<( ~

-w

o

~

<( w

V

'I I-

o <

( <

( o.. a:::

N~ ~o

<( o..

N

<(

U-

!:::!::!s ftS

·v; ftS

; c

ftS CU

..=.:: ..=.::

N::>

"" "'

·a „

ftS „

c CU

o a:::

"' o

.9 ;

„ o

c N

a:::

I-

o ...

CU ...

•N

"' '0

<

( I-

"ts ftS

CU "'

o ...

ftS :s

ftS ""

bO

>.

ftS ...

:I: w

ftS ...

"' ...

Q.

·u „

„ u

I-c

"' ·.:::

ftS ..=.::

"' "'

ftS >

c

<I: ftS

"' ~

o ftS

o N

o.

~

... CU

'0

V

ftS ...

:I: o

m

ftS

"' u

·.::: CU

ftS V

:E

I Tadeusz Kozłowski kierownictwo muzyczne

Tadeusz Kozłowski studia dyrygenckie ukończył w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie w klasie dyrygentury symfoniczna-operowej prof. Bogusława Madeya. Jeszcze w czasie studiów został zaangażowany do Teatru Wielkiego w Łodzi , gdzie przeszedł wszystkie stopnie kariery dyrygenckiej (asystent dyrygenta, dyrygent, kierownik wokalny, dyrygent - szef orkiestry), by w latach 1981-1987 pełnićfunkcję dyrektora artystycznego tej sceny. W roku 1985 wraz z zespołem Teatru Wielkiego w Łodzi i gwiazdami takimi jak: Maria Chiara, Fiorenza Cossotto, Nunzio Todisco i lvo Vinco zainaugurował

działalność odrestaurowanego Teatra Vittorio Emanuele w Messynie. W latach 1987-1992 był pierwszym dyrygentem Macedońskiej Opery Narodowej i Macedońskiej Filharmonii Narodowej w Skopje, koncertował także w wielu miastach republiki oraz wielokrotnie prowadził gościnnie spektakle w Chorwackiej Operze Narodowej w Zagrzebiu. Po powrocie do kraju, w latach 1996-1998 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru Muzycznego w Łodzi. We wrześniu 1998 roku na nowo objął stanowisko dyrektora artystycznego Teatru Wielkiego w Łodzi i pełnił je do roku 2000, a następnie ponownie w latach 2004-2005. Dla tej sceny przygotował 55 premier, w tym prapremiery polskie: Echnatona Philipa Glassa, Dialogi karmelitanek Francisa Poulenca, Adrianę Lecouvreur Francesca Cilei, Kandyda Leonarda Bernsteina.

W latach 2001-2002 był dyrektorem artystycznym Opery i Operetki w Krakowie. Z Teatrem Wielkim w Łodzi ponownie związał się w 2005 roku: był I dyrygentem, od października 2008 pełnił funkcję kierownika muzycznego, a następnie do lipca 2011 - zastępcy dyrektora ds. muzycznych. Począwszy od września 2009 do połowy 2011 byłtakże dyrektorem muzycznym Opery Narodowej w Warszawie. Tadeusz Kozłowski ma w repertuarze blisko sto pozycji operowych, baletowych i operetkowych. Poprowadził ponad 5000 spektakli oraz koncertów symfonicz­nych i kameralnych. Występował gościnnie w niemal wszystkich krajach Europy. Jest laureatem Brązowego Medalu Zasłużony Kulturze GLORIA ARTIS i „Maski Masek" - Nadzwyczajnej Złotej Maski przyznanej podczas jubileuszu 40-lecia Teatru Wielkiego w Łodzi za wszystkie znakomite realizacje w tym teatrze.

Ostatnie z przygotowanych dla łódzkiej sceny premier: Hiszpańskie fascynacje

i Madama Butterfly przyniosły Tadeuszowi Kozłowskiemu w 2012 roku„Złotą Maskę" .

• 16

I Janina Niesobska reżyseria, inscenizacja

Choć urodziła się i wychowała na Śląsku Uest absolwentką Państwowej Szkoty Baletowej w Bytomiu), całe zawodowe życie związała z Łodzią, a szczególnie z Teatrem Wielkim. Niesobskiej związki z Łodzią datują się od 1958 roku, kiedy rozpoczęta pracę w Operze Łódzkiej, w zespole kierowanym przez legendarnego Feliksa Parnella. Od debiutu do 1982 roku była jedną z czołowych solistek naszej sceny. Wstawiła się zwłaszcza w rolach wymagających zacięcia aktorskiego. Stworzyła dziesiątki kreacji, wśród których wybijają się: Zarema w Fontannie Bachczysaraju, Diablica i Krasawica w Panu Twardowskim, Panna Młoda w Harnasiach, Czarna Królowa w Szach-macie, Partyzantka w polskiej realizacji Zielonego stołu Kurta Joossa, Yerma w balecie Teresy Kujawy według Garcii Lorki, Prozerpina i Messagera w Orfeuszu Claudia Monteverdiego w głośnej łódzkiej inscenizacji Ericha Waltera. Artystka bardzo wcześnie rozpoczęta praktykę choreograficzną, pracując głównie dla telewizji i filmu (m.in. Pierścień i róża, Kornblumenblau). W latach 70. szczególną popularność na ogólnopolskiej antenie telewizyjnej zyskały jej rewie choreograficzne z cyklu Dobry wieczór, tu łódź. Wówczas założyła i kierowała pierwszym w Polsce zespołem tańca rozrywkowego i współczesnego Le Soleil; realizowała cykliczny program rozrywkowy Piosenki filmu.

Niesobska współpracuje jako choreograf z teatrami dramatycznymi i operowymi Bydgoszczy, Bytomia, Krakowa, Łodzi, Wrocławia i Warszawy. Na łódzkiej scenie przygotowałam.in. realizację baletu Pan Twardowski Ludomira Różyckiego (1985). Zyskała uznanie jako choreograf operowy Fausta Gounoda i Króla Ubu Penderec­kiego. Nad tą realizacją pracowała z reżyserem Lechem Majewskim, zdobywając za nią „Złotą Maskę". W Teatrze Wielkim w Warszawie przygotowała choreografię do Carmen Bizeta w reżyserii Lecha Majewskiego (1995) i Balu maskowego Verdiego w reżyserii Waldemara Zawadzińskiego (1998) oraz do Zabawy tancerskiej

Kurpińskiego (2007). W 2012 reżyserowała w Łodzi, wraz z Waldemarem Zawadzińskim, Toskę Pucciniego. Ten sam duet w 2012 odniósł sukces w Operze Wrocławskiej premierą dwóch oper: Rycerskości wieśniaczej Mascagniego i Paja­

ców Leoncavalla. W 2013 Anna Bolena Donizettiego w jej reżyserii otworzyła

gmach Teatru Wielkiego w Łodzi po remoncie. Przez wiele lat Janina Niesobska była wykładowcą Państwowej Wyższej Szkoty Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. L Schillera w Łodzi. Wyróżniona została odznaczeniami państwowymi oraz licznymi nagrodami zawodowymi i regional­nymi. Wielokrotnie była laureatką „Złotych Masek", przyznawanych przez łódzkich krytyków teatralnych za rozmaite osiągnięcia artystyczne.

• 18

I Waldemar Zawadziński reżyseria, inscenizacja, scenografia

Waldemar Zawadziński należy do grona najwybitniejszych polskich reżyserów i scenografów. Artysta w 1985 roku ukończył PWSSP w Łodzi, a w 1988 Wydział Reżyserii PWST im. L Solskiego w Krakowie. Na scenie zadebiutował jeszcze w czasie studiów, w 1986 roku, widowiskiem Golem wg własnego scenariusza, zrealizowanym w jeleniogórskim Teatrze im. Cypriana Kamila Norwida. W 1992 roku objął dyrekcję Teatru im. S. Jaracza w Łodzi, od roku 2011 jest także dyrektorem artystycznym łódzkiego Teatru Wielkiego. Pierwszym przedstawie­niem przygotowanym w Teatrze im. Jaracza były Bramy raju, później wymienić

trzeba m.in.: Dybuka An-skiego, Celestynę Rojasa, Woyzecka BUchnera, czy Tragi­

czną historię doktora Fausta Marlowe'a. W 1991 roku Zawadziński po raz pierwszy wyreżyserował operę . Była to Śmierć Don Juana Palestra przygotowana w Operze Krakowskiej . Ta realizacja zapoczątkowała serię inscenizacji muzycznych : w Krakowie powstały Nabucco i Ba/ maskowy Verdiego, w Łodzi Faust Gounoda, Holender tułacz Wagnera, we Wrocławiu Cyganeria Pucciniego i Falstaff Verdiego. Niezwykle twórczym rokiem artysty był 1998, kiedy to w Operze Narodowej wyre­żyserował Bal maskowy, w Operze Nova w Bydgoszczy powstały Opowieści

Hoffmanna (inscenizacja, reżyseria, scenografia), w Teatrze Muzycznym w Łodzi Człowiek z La Manchy (także scenografia), a w Teatrze im. Jaracza w Łodzi stworzył scenografie do Mieszczanina szlachcicem Moliere'a i Wesela Czechowa. Wśród prac scenograficznych koniecznie trzeba wymienić spektakularną realiza­cję Giocondy Ponchiellego (Opera Wrocławska) kiedy to powstała gigantycznych rozmiarów scenografia na Odrze oraz (takźe we Wrocławiu) scenografie do oper Wagnera: Złoto Renu i Zmierzch bogów.

W Łodzi Waldemar Zawadziński został nagrodzony kilkunastoma „Złotymi Mas ka­mi" za reżyserie i scenografie, w 2012 roku odbierał przyznaną mu na Śląsku „Złotą Maskę" za najlepszą reżyserię i inscenizację sezonu - Don Carlosa, zrealizowanego na scenie Opery Śląskiej . Samo przedstawienie także nagrodzono „Złotą Maską" przyznaną dla najlepszego spektaklu. W Teatrze Wielkim w Łodzi poza wspomnianym Faustem i Holendrem tułaczem,

zrealizował Czarodziejski flet Mozarta, Wolnego strzelca Webera i Toskę

Pucciniego (wspólnie z Janiną Niesobską) - wszystkie we własnej scenografii, nadto jest autorem kompozycji przestrzeni Madamy Butterfly Pucciniego. W kwietniu 2013 stworzył scenografię do Anny Boleny Donizettiego, na otwarcie Teatru Wielkiego w Łodzi po modernizacji .

• 20

I Maria Balcerek kostiumy

Maria Balcerek jest jednym z najwybitniejszych polskich kostiumografów. Dyplom łódzkiej ASP uzyskała w 1985 roku na Wydziale Tkaniny Unikatowej, w pracowni J. Pierzgalskiej i A. Mańczak oraz pracowni malarstwa A. Szonerta. W teatrze zade­biutowała siedem lat później , realizując dla sceny Teatru im. S. Jaracza Czupurka

B. Hertza, w reżyserii W. Wolańskiego. Na tej samej scenie szybko powstały: Wesele

Figara Beaumarchais w reżyserii A. Augustynowicz i Celestyna Rojasa w reżyserii W. Zawadzińskiego, z którym Balcerek pracuje systematycznie. Liczne prace kostiumograficzne i scenograficzne doprowadziły Balcerek (w 1995) do realizacji Carmen wg Merimee (spektaklu dla dorosłych w Teatrze Arlekin), za który otrzymała pierwszą „Złotą Maskę". Rok później odbierała Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za scenografię Pana Twardowskiego (Teatr Baj Pomorski). W roku 1996 Maria Balcerek po raz pierwszy zaprojektowała kostiumy operowe, była to Cyganeria w reż . W. Zawadzińskiego w Operze we Wrocławiu. Kolejną „Złotą Maskę" Balcerek otrzymała za kostiumy do Snu nocy letniej - premiery Teatru im. Jaracza w Łodzi. W 1998 zrealizowała dwie opery, a do każdej z nich zaprojektowała ponad 300 kostiumów: były to Bal maskowy Verdiego (Teatr Wielki -Opera Narodowa) i Opowieści Hoffmanna Offenbacha w Operze Nova (oba w reż. W. Zawadzińskiego). W tym samym roku powstały także kostiumy do Człowieka z La Manchy (reź. W. Zawadziński , Teatr Muzyczny w Łodzi) .

Balcerek od 2000 roku niemal w każdym sezonie realizuje pięć, sześć prac. Nie sposób wymienić wszystkich, trzeba jednak najwaźniejsze : Tango z Lady M (Polski Teatr Tańca), Carmen Bizeta, Halka Moniuszki (Teatr Wielki w Poznaniu, reź .

M. Weiss), Czarownice z Salem Millera (Teatr im. S. Jaracza w Łodzi , reż . R. Brzyk), Wolny strzelec Webera (Opera Dolnośląska, reż . M. Weiss), Wesele Wyspiańskiego

(Teatr Polski we Wrocławiu, reź . M. Grabowski), Falstaff Verdiego (Teatr Wielki w Łodzi, reż. W. Biedroń), Car Mikołaj Słobodzianka (Teatr Stary w Krakowie, reż. R. Brzyk), Madama Butterfly Pucciniego (Opera w Krakowie, reż. W. Zawadziński) ,

Faust Gounoda (Opera w Gdańsku, reż. M. Weiss), Aida Verdiego (Teatr Wielki w Łodzi, reż . M. Weiss), Halka Moniuszki (Opera w Bytomiu, reż . M. Weiss), r;a ira

Watersa (Teatr Wielki w Poznaniu, reż . J. Józefowicz), Czarodziejski flet Mozarta (Teatr Wielki w Łodzi, reż. W. Zawadziński) , Wolny strzelec Webera (Teatr Wielki w Łodzi, reż .W. Zawadziński), Baron cygański Straussa (Opera Nova w Bydgoszczy, reż. J. Niesobska), Polita (Teatr Buffo, reż . J. Józefowicz). Ważnym osiągnięciem Marii Balcerek jest scenografia do filmu O największej kłótni (wg L Kołakowskiego w reż. Zbigniewa Koteckiego) nagradzanego na międzynarodowych festiwalach filmowych.

• 22

I Tosca jest w każdej z nas ...

fot. archiwum artystki

--.\.t

··~,.,...~-

• fot. Maciej Piąsta

Solistki o Tosce

Monika Cichocka

Tosca zawsze we mnie była, od dawna czułam, że będzie moją wielką miłością. Teraz już jest, urodziła się . Istnieje obok mnie, czasem przejmując mnie zupełnie w posiadanie. Pełnokrwista osobowość-artystka, kobieta, heroina emocji i wulkan pasji. Fajnie być Nią czasami. .. Gdy zbyt rzadko - tęsknię. Potrzebu­ję uwalniać wyjątkową energię tej niesamowitej postaci. Cudownie, że mam po temu odpowiednie możliwości ...

Anna Wiśniewska-Schoppa

Rola Toski była i jest dla mnie ogromnym wyzwaniem. Nigdy nie utożsamiałam się z tą postacią i przez długi czas nawet jej dobrze nie znałam. Bliższa zawsze była mi Madama Butterfly i nawet nie spodziewałam się, że właśnie Tosca tyle we mnie wyzwoli i odkryje. Dzięki tej roli odkryłam w sobie uczucia, o które nawet bym się nie podejrzewała. Tosca spadła na mnie jak grom i jestem wdzięczna losowi, że pozwolił mi utożsamić się z nią. Niesamowicie barwna, namiętna, prawdziwa kobieta, która jest miłością i kocha całą sobą. Jest mi bardzo bliska i już nie potrafiłabym bez niej żyć.

24

EwaVesin

Rola Toski niewątpliwie pozwoliła mi na reanimację rozleniwionego uczuciowo organizmu. Jej wielowymiarowość emocjonalna sprawia, że przeciętnej kobiecie w ciągu całego życia nie udaje się poznać wszystkich tych skrajnych emocji, jakich doznaje Tosca. Nie ukrywam, że w pewnym sensie była to dla mnie podróż w przeszłość. Docierałam w niej do

fo t. archiwum artystki przeróżnych rejonów siebie, często do tych o których już zapomniałam. Tak naprawdę ciekawie było sobie przypomnieć siebie - przecież w życiu codziennym często zapominamy jak wiele potrafimy zrobić dla miłości, dla osoby którą bardzo kochamy W pewnym momencie uświadomiłam sobie, że ... Tosca jest w każdym z nas. Oczywiście nikomu nie życzę sytuacji, jakie spotykają moją bohaterkę, tylko po to aby przekonać się jak wielkie nosimy w sobie uczucie do drugiego człowieka. Powinniśmy jednak uświadomić sobie, że wszystko jest kwestią dramatycznych wyborów, jakie potrafi postawić przed nami życie, a sam człowiek tylko zbiorem emocji. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć co weźmie nad nami górę w trudnych, zaskakujących momentach. I taka jest właśnie Tosca - oddana miłości i emocjom. Kobietą przedzierającą mury delikatności aby ratować swojego ukochanego. Cieszę się, że mogę być po prostu Ewą, nie znającą prywatnie tak trudnych, pełnych desperacji wyborów, będących udziałem Toski. Wielobarwność tej postaci pozwoliła mi poczuć się jednocześnie delikatną, rozkochaną, wręcz naiwną ale również dojrzałą, twardą kobietą. Tak czy inaczej, stała się ona dla mnie wzorem kobiety prawdziwe kochającej, a jako postać sceniczna pozwoliła mi na satysfakcjonującą pracę twórczą.

• •••••••••••••••••••••••••••••••• 1

25

I Puccini w czołówce dziesięć najpopularniejszych oper świata

Według operabase.com to tytuły najczęściej wystawianych oper w sezonie 2011/2012. Z analiz wynika, że w minionym dziesięcioleciu zmiany zachodziły jedynie nieznaczne.

• Traviata G. Verdi • Cyganeria G. Puccini • Carmen G. Bizet • Czarodziejski flet W.A. Mozart

• Tosca G. Puccini

• Wesele Figara W.A. Mozart • Madama Butterfly G. Puccini • Cyrulik sewilski G. Rossini • Rigoletto G. Verdi • Don Giovanni W.A. Mozart

• Giacomo Puccini, karykatura z 1912 • Giacomo Puccini, 1923

27

I Opera zaczęła się źle ... pogróżki, anonimy i ... bomba

... Premiera odbyta się 14 stycznia 1900. (. .. )Atmosfera na sali była szczególnie napięta. Niektórzy śpiewacy otrzymali listy anonimowe z pogróżkami,

a dyrygent Leopoldo Mugnone został ostrzeżony przez policję, iż według

posiadanych przez nią poufnych informacji, w czasie przedstawienia ma zostać rzucona bomba. Wiadomość ta szybko rozeszła się po teatrze, potęgując nastrój ogólnego zdenerwowania.( ... )

Opera zaczęta się źle. Muzyka nie tylko nie przerwała szeptów i rozmów publiczności, ale je jeszcze spotęgowała. Hałas stał się tak nieznośny, że w podnieconej atmosferze wiele osób uległo panice. Mungone przerwał przedstawienie i kazał opuścić kurtynę. Na szczęście zamiast oczekiwanego dramatu nastąpiła ... komedia. Hałas okazał się rezultatem zbyt żywych protestów publiczności przeciw licznym widzom spóźniającym się i prze­szkadzającym w słuchaniu opery. Po uspokojeniu się widowni przedstawienie zostało podjęte na nowo i dobiegło do końca bez żadnych incydentów. Wiadomość o bombie była prawdopodobnie zwykłym żartem jakiegoś

dowcipnisia, albo też, podobnie jak i listy anonimowe do artystów, próbą dywersji ze strony osób zainteresowanych w fiasku Toski.

Opera ogólnie podobała się. W I akcie trzeba byto powtórzyć arię

Cavaradossiego i finałowe Te Deum, w li - arię Toski Vissi d'arte, a w Ili - arię

Cavaradossiego i końcowy duet. W sumie pięć bisów i dziesięć wywołań autora. W czasie przerw publiczność żywo dyskutowała, szczególnie po li akcie, przyjętym chłodniej od pozostałych . Głosy krytyki na ogół

odzwierciedlały nastroje słuchaczy.

„Puccini", Wiarostaw Sandelewski, PWM 1963

••••••••••••••••••••••••••••••••• 1

28

STRESZCZENIE LIBRETTA

Aktl

Do rzymskiego kościoła św. Andrzeja wbiega więzień zbiegły z zamku Świętego Anioła. To Cesare Angelotti, byty konsul Republiki Rzymskiej, skaza­ny na śmierć za udział w spisku przeciwko tyranii rządzącej krajem. W tym właśnie kościele jego siostra, markiza Attavanti, zostawiła klucz do kaplicy oraz przebranie mające dopomóc Angelottiemu w ucieczce. W kościele, młody malarz Mario Cavaradossi pracuje nad rozpoczętym już portretem Marii Magdaleny. Serce artysty wypełnia radość tworzenia i miłość do słynnej operowej primadonny - Florii Toski, oba uczucia splatają się w fascynującą harmonię (aria Recondita armonia). W artyście malującym obraz świętej Angelotti rozpoznaje swego przyjaciela. Mario obiecuje dopomóc mu w ucieczce. W tym właśnie momencie przybywa do kościoła ukochana Cavaradossiego. Zamknięte drzwi kaplicy i dobiegające spoza nich głosy, budzą w jej sercu podejrzenia, że Mario ją zdradza. Niepokój wzrasta, gdy w twarzy malowanej świętej Tosca rozpoznaje rysy markizy Attavanti i jej piękne, niebieskie oczy! Malarz czutymi słowami uspokaja kochankę (duet Ah! Quegli occhi) i aby nie wyjawiać przed nią tajemnicy zbiegłego więźnia, pod pozorem pilnej pracy wyprawia ją z kościoła.

Do kościoła, w pościgu za zbiegłym więźniem, przybywa groźny prefekt rzymskiej policji, baron Scarpia. Spostrzega otwarte wejście do kaplicy i zdumiewające podobieństwo postaci z obrazu do markizy Attavanti. Znajduje też wachlarz z herbami arystokratki. Wskazuje te szczegóły Tosce, którą podejrzenia zdrady ponownie przywiodły do kościoła. Scarpia liczy, że artystka wiedziona zazdrością, doprowadzi go do kryjówki więźnia. Nie zawodzi się w swych przewidywaniach: śpiewaczka nie wie, że Attavanti jest siostrą zbiegłego Angelottiego, i że to ona właśnie ułatwiła mu ucieczkę z więzienia. Baron nie posiada się z radości: oto los dat mu w ręce broń, dzięki której być może uda mu się odnieść aż dwa zwycięstwa: pochwycić więźnia i. .. zdobyć Toskę.

Kościół wypetn ia się tłumem wiernych, a na tle ich śpiewu Scarpia snuje swe okrutne plany (monolog Tre Sirri, una carozza).

Akt li

W swym mieszkaniu, w Pałacu Farnese, Scarpia zasiada do kolacji. Agent policyjny Spoletta, donosi, że nie udało się odnaleźć zbiega w willi Cavaradossiego, ale w zamian aresztowano samego malarza. Podczas wstępnego przesłuchania Mario zaprzecza, jakoby wiedział coś o miejscu ukrycia Angelottiego. Scarpia każe go torturować. Przybywa Tosca i słysząc jęki męczonego kochanka, zdradza zbiega. Żandarm Sciarrone wbiega z wieścią, że Napoleon rozgromił Austriaków. Słysząc to Cavaradossi, mimo że

30

z trudem może ustać na nogach po przebytych cierpieniach, zrywa się i into­nuje hymn na cześć wolności - tym samym wydając na siebie wyrok śmierci. Teraz rozpoczyna się między Scarpią i Toską targ o jego życie. Primadonna gotowa jest zapłacić każdą sumę- nie tego jednak żąda Scarpia. W zamian za uwolnienie malarza, Tosca musi być całkowicie uległa jego żądaniom: piękne kobiety za życie kochanków nie płacą pieniędzmi. .. Złamana Tosca przyjmuje warunki oprawcy. Scarpia wyjaśnia, że ze względu na potrzebę zachowania tajemnicy egzekucja Maria musi się odbyć, ale ... tyko pozornie. W obecności śpiewaczki wydaje Spoletcie odpowiednie polecenie, dodając jednak zna­cząco: „podobnie jak to byto z hrabią Palmieri". Tosca żąda jeszcze żelaznego listu dla dwóch osób, zezwalającego na przekroczenie granicy. Scarpia spełnia żądanie, kiedy jednak triumfujący zbliża się do swej ofiary, ta, wiedziona nienawiścią i obrzydzeniem, przebija go pochwyconym ze stołu nożem.

Akt Ili

Dźwięki dzwonów zwiastują świt. Słychać chłopca, śpiewającego smutną piosnkę o nieodwzajemnionej miłości. Cavaradossi zostaje wyprowadzony z celi na taras zamku Św. Anioła - niebawem ma nastąpić egzekucja. Nieszczęśliwy skazaniec prosi więziennego dozorcę o ostatnią łaskę- by mógł napisać krótki list do ukochanej. Raz jeszcze staje przed oczami Maria piękno jego młodego i szczęśliwego życia i słodki obraz ukochanej Toski (aria E lucevan le stelle). Ale oto nieoczekiwanie pojawia się w więzieniu sama Tosca, zwiastując rychłe ocalenie. Radośnie witają oboje blask jutrzenki, jako symbol bliskiej już wolności. Zbliża się pluton egzekucyjny, pada salwa. Gdy żołnierze odchodzą, Tosca wzywa Maria, by wstał. Niestety, Scarpia nawet po śmierci oszukał Toskę. Egzekucja Cavaradossiego, która według jego zapewnień miała być fałszywa,

okazała się prawdziwa: Tosca w ra­mionach trzyma trupa. Na szalejącą z bólu i rozpaczy śpiewaczkę rzuca się straż, odkryto bowiem zabójstwo Scarpii. Tosca wyrywa się i z murów zamku św. Anioła rzuca w przepaść, przeklinając kata.

Widokówka reklamowa TOSKI • wydana przez Ricordiego w 1900 roku

31

SYNOPSIS

Act 1

A fugitive from Castle of the Holy Angel runs into Sant'Andrea della Valle church in Rome. lt is Cesare Angelotti, form er con sui of the Roman Republic sentenced to death for his conspiracy against tyrants ruling the country. His sister, Marquise Attavanti, has left a key to the chapel in the church and clothes, which will enable him to escape. Mario Cavaradossi, a painter, is also at the church, painting a portrait of Mary Magdalene. He is overcome with joy, thinking about his beloved Floria Tosca, an opera singer. His joy of creation and love for Tosca are blended in a fascinating harmony ("Recondita armonia"). Angelotti recognizes his friend. Mario promises to help him escape. Suddenly Cavaradossi's beloved comes into the church. Upon seeing the closed chapel door and hearing muffled voices behind it, she suspects Mario of cheating on her. Tosca feels even more anxious when she notices the resemblance between the saint painted by Cavaradossi and marquise Attavanti with her beautiful blue eyes. The pa inter reassures her with tender words ("Ah! Quegli occhi"). He does not want her to find out about the secret fugitive, so he sends her out. A dangerous prefect of the Roman police, Baron Scarpia, rus hes into the church in search of the fugitive. He sees the opened chapel door and notices the striking resemblance of the painted figure to Marquise Attavanti . Scarpia also finds a fan with marquise's coat of arms. He points it all out to Tosca, who reappears in the church, driven by her suspicions of betrayal. Scarpia hopes that the singer, now drive n by jealousy, will take him to the escaped prisoner's hiding. He is not disappointed; Tosca does not know that Attavanti is the sister of the fugitive and that she helped him escape from prison. The Baron gloats: not only will he now be able to catch the prisoner, but also win Tosca. A procession enters the church and while they are singing, Scarpia weaves a web of vicious intrigue ("Tre sirri, una carozza").

Act2

Scarpia prepares to eat dinner in his apartment in Palazzo Farnese. Police agent Spoletta informs the Baron that the fugitive was not found in Cavaradossi's villa, but the painter himself was arrested. During the preliminary hearing Mario denies that he knows anything about Angelotti's place of hiding. Scarpia orders to torture him. Tosca arrives and after hearing her lover's cries of pain she reveals the fugitive's whereabouts. Military policeman Sciarrone rushes in to announce that Napoleon defeated the

32

Austrians. When Cavaradossi hears the news he ensues a hymn of liberty, which ens u res his execution, and he is led away.

Tosca bargains with Scarpia for Mario's life. The singer is ready to pay any price, but Scarpia does not want her money. In exchange for the painter's life Tosca has to yield to him. He explains that beautiful women do not pay for their lovers' lives with money. Tosca, in despair, accepts his terms. Scarpia tells her that there stili has to take place a mock execution of Mario. With Tosca beside him, the Baron gives a proper order to Spoletta, adding that everything should be "as we did with Count Palmieri". Tosca has one more demand. She wants Scarpia to provide her with a letter for two guaranteeing a safe border crossing. He agrees and triumphantly approaches his victim. Tosca, driven by hatred and disgust, grabs a knife from the table and stabs him to death.

Act3

Bell sounds announce the upcoming dawn. A boy sings a song about unreciprocated love. Cavaradossi is led from his cell to the Castle of the Holy Angel's terrace. His execution will soon be held. The wretched convict pleads for one last favor; he wis hes to write a short letter to his beloved one. He looks back at his happy life and recalls the image of his dear Tosca ("E lucevan le stelle"). Suddenly Tosca herself comes into the prison and tells Mario that he will be spa red. They welcome the dawn with joy, seeing it as a sign of their future freedom. The fi ring squad approaches, the soldiers fire their guns. After they leave, Tosca rushes to Mario and calls him to stand up. Alas, she finds out that Scarpia has deceived her. Cavaradossi's execution was real. Tosca holds Mario's dead body in her arms. Devastated and heartbroken, she is now captured by the guards, who have discovered the murder of Scarpia. Tosca manages to evade their clutches, rus hes onto the walls of the Castle and throws herself into the chasm, cursing her tormentor.

translated by: Anna Niwicka

Scenografia A. Hohensteina • do prawykonania TOSKI

w Teatro Costanzi w Rzymie, akt I

33

I ZespołyTeatru Wielkiego w Łodzi

SOLIŚCI

soprany • Monika Cichocka • Anna Cymmerman • Aleksandra Novina-Chacińska

• Patrycja Krzeszowska • Anna Wiśniewska -Schoppa

• Joanna Woś • Dorota Wójcik • Ewa Vesin • Sylwia Krzysiek* • Karina Skrzeszewska*

mezzosoprany • Bernadetta Grabias • Agnieszka Makówka • Olga Maroszek*

tenory • Krzysztof Marciniak • Mirosław Niewiadomski • Dominik Sutowicz • Sylwester Kostecki* • Tomasz Kuk* • Sang Jun Lee* • Paweł Skałuba* • Pavlo Tolstoy*

barytony • Piotr Halicki* • Andrzej Kostrzewski • Zenon Kowalski • Przemysław Rezner • Adam Szerszeń

basy • Bogdan Kurowski* • Patryk Rymanowski • Grzegorz Szostak • Aleksander Teliga • Robert Ulatowski

korepetytorzy solistów Danuta Antoszewska Tetyana Dranchuk Taras Hlushko Ewa Szpakowska

sezon 2012/2013

BALET

I soliści: • Monika Maciejewska-Potockas • Dominik Muśko • Gintautas Potockas • Piotr Ratajewski

soliści:

• Valentyna Batrak • Ekaterina Kitaeva-Muśko • Julia Sadowska • Witold Biegański • Nazar Botsiy • Wojciech Domagała • Jerzy Gęsikowski • Adam Grabarczyk • Tomasz Jagodziński • Jan Łukasiewicz • Aleksander Miedwiediew • Krzysztof Pabjańczyk

koryfeje: • Agnieszka Białous • Ewa Kowalska-Brodek • Agnieszka Markowska • Anna Pruszyńska-Galvany • Marcos Robson De Lima Junior • Mariusz Caban • Artur Firaza • Kyrylo Shcherban

zespół:

• Izabela Barbacka • Marta Borczakowska • Aleksandra Godlewska • Hanna Jankowska • Aneta Sawicka • Klaudia Strzelczyk • Bogumiła Sołek • Aneta Wijata (urlop) • Dawid Kucharski

35

kierownik baletu Dominik Muśko

asystenci-pedagodzy Anna Fronczek-Lewandowska Luba Bakhareva

koordynator baletu Jarosław Biernacki*

inspektor baletu Krzysztof Pabjańczyk

akompaniatorzy baletu Elżbieta Bruc* Bogusław Bigos*

* współpraca

CHÓR

soprany • Agnieszka Białek • Dorota Bronikowska • Maria Gorlach • Edyta Karbowska • Agnieszka Lechocińska • Katarzyna Nowacka • Sylwia Nowicka • Irena Pietrzak • Maria Stuczyńska • Beata Suder • Dorota Szymczak-Drygas • Anna Terlecka-Kierner • Karolina Widenka • Jadwiga Wiktorska-Zając • Dorota Woźniak

alty • Agorica Basiuras • Anna Dylikowska-Dobiec • Ewelina Hrycak • Teresa Kmiecik-Biernacka • Dominika Kobalczyk • Anna Kobylańska-Przybyła • Barbara Konarzewska • Katarzyna Kuźnik • Martyna Rudelyte • Jolanta Sitek • Joanna Skoblewska • Anna Szymańska • Otylia Świderska • Izabela Wesołowska • Agnieszka Witkowska • Marzena Zarzycka • Dorota Zatke

tenory • Michał Jan Barański • Mirosław Bednarczyk • Marcin Ciechowicz • Krzysztof Dyttus • Wojciech Kryger • Artur Mleko • Krzysztof Połoński • Grzegorz Siwiński • Cezary Socha • Wojciech Strzelecki • Marek Twardowski

basy • Michał Barański • Michał Błocki • Bohdan Farbishevsky • Zbigniew Gawroński • Radosław Grala • Romuald Kisielewski • Grzegorz Kujawiak • Zbigniew Kuźnik • Józef Mituta • Wiesław Rudnicki • Andrzej Staniewski • Adam Suwald • Jakub Telinga

kierownik chóru Waldemar Sutryk

z-ca kierownika chóru Maciej Salski

inspektor chóru Krzysztof Dyttus

akompaniator Zbigniew Rymarczyk

36

ORKIESTRA

I skrzypce • Ludwika Tomaszewska-Klimek • Iwona Tomaszewska • Andrzej Marche! • Ryszard Dutkowski • Marcin Budziarski • Henryka Nierychło • Marek Nowakowski • Bogdan Mazur • Paweł Załucki • Karolina Pacholczyk • Aleksandra Bartoszek • Wiesława Ryczel*

li skrzypce • Hanna Drzewiecka-Borucka • Katarzyna Gałdecka-Sprawka • Lech Gutowski • Beata Bugała • Wojciech Cłapiński • Patrycja Badowska (urlop) • Ewa Walkiewicz • Ariadna Pacześniak • Patrycja Badowska • Andrzej Kowalczyk* • Stanisław Pławner* • Beata Włodek-Pędziwiatr*

altówki • Maria Tomala • Kazimierz Mazur • Franciszek Nierychło • Katarzyna Piasecka-Filip iak • Jacek Rurak • Przemysław Florczak • Katarzyna Marche! • Justyna Łuczyńska • Adam Brakowski

wiolonczele • Maciej Baran • Joanna Dzidowska • Marek Przybyła • Ewa Żeno • Hanna Mudza • Agata Kruk-Kasprzyk • Arkadiusz Płaziuk

kontrabasy • Michał Przeździecki • Miłosz Krupka • Sylwester Masłoń • Marcin Wajch • Michał Łuczak

harfy • Dorota Szyszkowska-Janiak • Joanna Tomala

flety • Cezary Dynowski • Marzena Kowalczyk • Marta Durczewska-Grzywińska

{urlop) • Olga Leonkiewicz • Dionizy Chrząstowski

oboje • Agata Piotrowska-Bartoszek • Krzysztof Siemiński • Justyna Herc-Pabisiak • Monika Woźniak • Beata Kasprzyk

klarnety • Piotr Maciejewski • Zuzanna Niedzielak • Krzysztof Płoszyński • Mariusz Walkiewicz

fagoty • Andrzej Kalkandzis • Michał Łabecki • Beata Strembicka

trąbki

• Konrad Boniński • Mirosław Dudek • Tomasz Chrześcijanek • Adam Kowalczyk

waltornie • Waldemar Szelągowski • Tomasz Sopur • Marta Dominiuk-Kwiatkowska • Zbigniew Galant* • Mieczysław Woźnica*

37

puzony • Jacek Kasprzak • Waldemar Szubski • Dariusz Sprawka • Bartłomiej Kruszyński • Tomasz Jagoda • Waldemar Paś*

tuba • Jacek Dzidowski

perkusja • Sebastian Dworczak • Bożena Kozłowska • Magdalena Kowalczyk • Bogusława Stelmach • Jakub Jeziorowski • Jan Pawlak

gitara • Albin Brzeziński*

dyrygenci Michał Kocimski Tadeusz Kozłowski Eraldo Salmieri

koncertmistrz Ludwika Tomaszewska-Kl imek

inspektorzy Waldemar Szubski Andrzej Marche!

* współpraca

Dyrektor naczelny

Wojciech Nowicki

Dyrektor artystyczny

Waldemar Zawadziński

Zastępca dyrektora ds. administracyjnych

Maciej Bargiełowski

Zastępca dyrektora ds. produkcji

Krzysztof Bogusz

Zastępca dyrektora ds. inwestycyjnych

Grzegorz Kruhty

Główna księgowa

Teresa Płonowska

P'9'·'','J.'3'1 Kierownik baletu

Dominik Muśko

Kierownik chóru

Waldemar Sutryk Kierownik literacki

Michał Lenarciński

Kierownik działu organizacji pracy artystycznej

Sylwester Kostecki Kierownik biura obsługi widzów

Elżbieta Magin

Kierownik działu produkcji przedstawień

Katarzyna Zbłowska Zastępca kierownika działu ds. produkcji kostiumów

Marzena Szkobel

Zastępca kierownika działu ds. produkcji dekoracji

Zygmunt Dziubiński

Kierownik działu eksploatacji przedstawień

Sylwester Borowski Kierownik działu promocji i marketingu

Aleksandra Mysiakowska

Główny specjalista ds. urządzeń sceny

Marek Ziółkowski

Kierownik impresariatu

Krystyna Filip

Kierownik działu organizacji i kadr

Iwona Czubaszek

Kierownik działu administracyjnego

Mariola Majda

38

Kierownik działu zaopatrzenia

Marian Brodowicz Główny energetyk

Jerzy Tomasik Kierownik działu zakwaterowań i ochrony mienia

Mariola Materka Kierownik służby ratowniczej

Maciej Trębicki

14fli•lf,411IU"

Kierownik pracowni malarskiej

Krzysztof Lisowski Kierownik pracowni perukarstwa i charakteryzacji

Teresa Janicka

Starszy mistrz pracowni krawieckiej damskiej

Beata Adamiak Starszy mistrz pracowni krawieckiej męskiej

Ewa Rykowska

Starszy mistrz pracowni tapicerskiej

Zdzisław Kapituła

Starszy mistrz pracowni nakryć głowy i dodatków do kostiumów

Anna Kołomańska

Starszy mistrz pracowni modelatorskiej

Marzanna Machalska

Starszy mistrz pracowni szewskiej

Krzysztof Pacyniak

Starszy mistrz pracowni stolarskiej

Jacek Tomczyk

Starszy mistrz pracowni ślusarskiej

Jerzy Urbaniak Główny brygadier brygady akustyków

Roman Kulesza Główny brygadier brygady montażu dekoracji -koordynator sceny

Jacek Wojciechowski Główny brygadier brygady napędów sceny

Andrzej Maciejewski

Główny brygadier brygady oświetlenia sceny

Sławomir Zabawa Główny specjalista ds. urządzeń mechanicznych

Stanisław Szymajda

Mistrz brygady garderobianych

Anna Krawczyńska

Brygadzistka rekwizytorni

Marzena Falkiewicz

1-

prern\era 11 ma\a 1013

INSTYTUCJA KULTURY SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

Łódzkie

Ministerstwo Kultury I Dziedzictwa Narodowego.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

patroni medialni Teatru·

ITIVIPH.].tj RADIO LODZ 99,2MHz

39

S EZ O N 201212013

redakcja programu

Michał Lenarciński

projekt programu, skład, łamanie i przygotowanie DTP

Iwona Marchewka

wydawca

Teatr Wielki w Łodzi pl. Dąbrowskiego, 90-249 Łódź

www.operalodz.com

kasa biletowa od poniedziałku do soboty: 12.00-19.00

niedziele i święta (w dniu przedstawień) : 15.00-19.00

telefon : 42 633 77 77

BIURO OBSŁUGI WIDZÓW od poniedziałku do piątku: 8.00-16.00

tel: 42 633 31 86 e-mail: widz@teatr-wielki.lodz.pl

oddano do druku: 8.05 .2013

o ?

O>

-(1)

·C .S

a::

~

o ro -

(J) m~

N

::i

w2

N.C

(/)

.E