dr Beata dr Beata Taraszkiewicz

Książka multimedialnaKsiążka multimedialna

a jej odbiór przez a jej odbiór przez czytelnika czytelnika

(korzyści i zagrożenia)(korzyści i zagrożenia)

„„Niewiele rzeczy ma na człowieka tak wielki Niewiele rzeczy ma na człowieka tak wielki wpływ, jak książka, która od razu trafia do serca. wpływ, jak książka, która od razu trafia do serca.

Owe obrazy, echa słów, choć wydają się Owe obrazy, echa słów, choć wydają się pozostawać gdzieś daleko za nami, towarzyszą pozostawać gdzieś daleko za nami, towarzyszą

nam nam przez całe życie i wznoszą w pamięci pałac, przez całe życie i wznoszą w pamięci pałac,

do którego wcześniej czy później – i nieważne do którego wcześniej czy później – i nieważne ile w tym czasie przeczytaliśmy książek, ile w tym czasie przeczytaliśmy książek,

ile nowych światów odkryliśmy, ile się nauczyliśmy ile nowych światów odkryliśmy, ile się nauczyliśmy

i ile zdążyliśmy zapomnieć – wrócimy.”i ile zdążyliśmy zapomnieć – wrócimy.”

Carlos Ruiz Zafon „Cień wiatru”Carlos Ruiz Zafon „Cień wiatru”

Podstawowe etapy rozwojuPodstawowe etapy rozwoju kulturykultury

ORALNY (MOWA)ORALNY (MOWA) PIŚMIENNY PIŚMIENNY

-- WYNALAZEK ALFABETU WYNALAZEK ALFABETU

-- WYNALAZEK DRUKUWYNALAZEK DRUKU ELEKTRONICZNY ELEKTRONICZNY

Najważniejsze narzędzia Najważniejsze narzędzia komunikacjikomunikacji

komunikat komunikat akustyczny i akustyczny i ulotnyulotny

uporządkowany uporządkowany według czynnika według czynnika czasuczasu

komunikat komunikat optyczny, optyczny, widzialny i trwaływidzialny i trwały

posiada posiada organizacjęorganizację

przestrzennąprzestrzenną

(porządek (porządek linearny)linearny)

Mowa Pismo

Dokument Dokument elektronicznyelektroniczny

Dokument, w którym informacja Dokument, w którym informacja

jest zapisana jest zapisana

w sposób czytelny dla komputeraw sposób czytelny dla komputera

dostęp lokalny (nośnik fizyczny)

dostęp zdalny (Internet, sieci)

Podstawowe Podstawowe (konstytutywne)(konstytutywne)

elementy właściwe elementy właściwe wszystkimwszystkim

odmianom książkiodmianom książki materiał materiał piśmienniczypiśmienniczy

zapis graficzny zapis graficzny (pismo)(pismo)

tekst (treść)tekst (treść) funkcja funkcja

(poznawcza, (poznawcza, społeczna, społeczna, informacyjno-informacyjno-komunikacyjnakomunikacyjna))

Cechy książki Cechy książki elektronicznejelektronicznej

immaterialność (książka zyskałaimmaterialność (książka zyskała

wirtualność, stała się „treścią”)wirtualność, stała się „treścią”) digitalność (zapis cyfrowy)digitalność (zapis cyfrowy) interaktywność interaktywność

O uznaniu dokumentu O uznaniu dokumentu elektronicznegoelektronicznego

za książkę za książkę decyduje treść a nie decyduje treść a nie

formaforma

Powstanie książki Powstanie książki elektronicznejelektronicznej

==zagłada książki tradycyjnejzagłada książki tradycyjnej

Powody:Powody:

konieczność korzystania z komputerakonieczność korzystania z komputera

i związane z tym negatywne skutkii związane z tym negatywne skutki

dla organizmu człowiekadla organizmu człowieka wysokie cenywysokie ceny wolniejszy proces odbioru treściwolniejszy proces odbioru treści wciąż wzrastające wymagania dotyczące wciąż wzrastające wymagania dotyczące

umiejętności „czytelnika” i jakości umiejętności „czytelnika” i jakości sprzętusprzętu

prawa autorskieprawa autorskie

Rodzaje książek Rodzaje książek elektronicznychelektronicznych

książki elektroniczne na dyskietkach,książki elektroniczne na dyskietkach,

CD-ROM,DVD-ROM itd. (bibliografie)CD-ROM,DVD-ROM itd. (bibliografie) książki multimedialne na CD-ROM, książki multimedialne na CD-ROM,

DVD-ROM (encyklopedie multimedialne)DVD-ROM (encyklopedie multimedialne) książki elektroniczne w Internecie („Projektksiążki elektroniczne w Internecie („Projekt

Gutenberg”, PBI, „Martyna”)Gutenberg”, PBI, „Martyna”) E-bookiE-booki

Książki w InternecieKsiążki w Internecie

E-bookiE-booki

Książka Książka multimedialnamultimedialna

Książka elektroniczna, która Książka elektroniczna, która używa w przekazie wiele używa w przekazie wiele różnorodnych środków różnorodnych środków

audiowizualnych takich, jak audiowizualnych takich, jak tekst, obraz, dźwięk, film tekst, obraz, dźwięk, film oraz jest interaktywna.oraz jest interaktywna.

Książki multimedialneKsiążki multimedialne

Porównanie książki Porównanie książki tradycyjnej i tradycyjnej i

multimedialnejmultimedialnej nie wymaga nie wymaga

aparaturyaparatury

technicznejtechnicznej zapis graficznyzapis graficzny recepcja przy recepcja przy

pomocypomocy

wzroku wzroku trwałatrwała

do jej odczytania do jej odczytania potrzebna jest potrzebna jest aparatura technicznaaparatura techniczna

zapis cyfrowyzapis cyfrowy recepcja przy recepcja przy

pomocy wielu pomocy wielu zmysłówzmysłów

trwałość w trwałość w zależności zależności

od nośnikaod nośnika wirtualna wirtualna

rzeczywistość, rzeczywistość, hiperteksthipertekst

interaktywnainteraktywna

Inne podobieństwaInne podobieństwa

Nawiązanie formą graficzną Nawiązanie formą graficzną

do tradycyjnej książkido tradycyjnej książki

Inne różniceInne różnice

Rozmycie przesłania autora, Rozmycie przesłania autora,

brak możliwości kreowania brak możliwości kreowania

własnej wizji dzieławłasnej wizji dzieła

Wirtualna Wirtualna rzeczywistośćrzeczywistość

technika powstała w 1965 r. polegająca na wywoływaniu iluzji rzeczywistości

poprzez odpowiednią stymulację zmysłów człowieka

za pomocą odpowiednich urządzeń sprzęgniętych z komputerem

Hipertekst – Hipertekst – hipermediahipermedia

„ „coś więcej”, niż tylko sam tekst – nowa jakość, która powstaje, gdy pewna liczba tekstów zostanie

powiązana ze sobą odsyłaczami (hyperlinkami).Hipertekst pozwala nie tylko dotrzeć do poszukiwanych tekstów, ale też zapoznać

się z ich kontekstami

Przykład hipertextuPrzykład hipertextu

Proces czytania książkiProces czytania książki

tradycyjnejtradycyjnej przewaga przewaga

komunikatówkomunikatów zdaniowych zdaniowych

(językowych)(językowych) szybkość czytania szybkość czytania

ok. 2000 ok. 2000 znaków/min.znaków/min.

dominuje zmysłdominuje zmysł wzroku wzroku

multimedialnejmultimedialnej przewaga przewaga

komunikatówkomunikatów ikonicznych ikonicznych

(obrazowych)(obrazowych) szybkość czytania szybkość czytania

ok. 1000ok. 1000 znaków/min.znaków/min. odbiór wieloma odbiór wieloma zmysłamizmysłami

Proces czytania książkiProces czytania książki

tradycyjnejtradycyjnej wymaga umiejętnościwymaga umiejętności czytania czytania otworzenie na otworzenie na

konkretnej stronie konkretnej stronie trwa kilka sekundtrwa kilka sekund biel papieru i czerń biel papieru i czerń

druku są przyjazne druku są przyjazne dla oczudla oczu rozwija wyobraźnię,rozwija wyobraźnię, pozwala kreować własne pozwala kreować własne

wizje dzieławizje dzieła

multimedialnejmultimedialnej wymaga umiejętności wymaga umiejętności

obsługi komputera obsługi komputera uruchomienie trwa uruchomienie trwa kilka minutkilka minut szybkie zmęczenie szybkie zmęczenie

oczuoczu (np. przez 8 h – (np. przez 8 h – 30 000 ruchów oka)30 000 ruchów oka) wyzwala procesy wyzwala procesy

emocjonalne, ułatwia emocjonalne, ułatwia przyswajanie informacjiprzyswajanie informacji

Zagrożenia wynikające z Zagrożenia wynikające z procesu recepcji książki procesu recepcji książki

multimedialnejmultimedialnej ZdrowotneZdrowotne

szybkie zmęczenie oczu (jaskrawość i szybkie zmęczenie oczu (jaskrawość i migotanie ekranu oraz olśnienia, zły dobór migotanie ekranu oraz olśnienia, zły dobór czcionki i nieodpowiedni dobór kolorów tłaczcionki i nieodpowiedni dobór kolorów tła

KorzyściKorzyści

dzięki interaktywności uczą dzięki interaktywności uczą podejmowania decyzji i działań podejmowania decyzji i działań wymagających inicjatywywymagających inicjatywy

korzyści edukacyjne (dostosowaniekorzyści edukacyjne (dostosowanie

tempa nauczania do poziomu i tempa nauczania do poziomu i potrzeb użytkownika, „cierpliwość”)potrzeb użytkownika, „cierpliwość”)

wyzwalają procesy emocjonalne, co wyzwalają procesy emocjonalne, co

polepsza przyswajanie informacjipolepsza przyswajanie informacji

ZagrożeniaZagrożenia niechęć do przyswajania informacji, niechęć do przyswajania informacji,

które wymagają intelektualnego które wymagają intelektualnego wysiłku (np. czytanie tradycyjnych wysiłku (np. czytanie tradycyjnych książek)książek)

odsuwanie w niebyt informacji odsuwanie w niebyt informacji pozbawionych obrazupozbawionych obrazu

migawkowość i natłok informacjimigawkowość i natłok informacji

mogą tworzyć wypaczony obraz mogą tworzyć wypaczony obraz

rzeczywistościrzeczywistości

Czy CD-ROM to Czy CD-ROM to wynalazek XX w. ?wynalazek XX w. ?

Przyszłość książkiPrzyszłość książkimultimedialnejmultimedialnej

będzie świetlana, będzie świetlana, jeżeli technika pozwoli jeżeli technika pozwoli na uzyskanie swobody na uzyskanie swobody

miejsca, czasu i rytmu lekturymiejsca, czasu i rytmu lektury

Dziękuję Państwu za uwagęDziękuję Państwu za uwagę

Beata TaraszkiewiczBeata Taraszkiewicz

Akademia Pomorska Akademia Pomorska

Biblioteka GłównaBiblioteka Główna

76-200 Słupsk76-200 Słupsk

Ul. Arciszewskiego 22 cUl. Arciszewskiego 22 c

b.taraszkiewicz@biblioteka.apsl.edu.plb.taraszkiewicz@biblioteka.apsl.edu.pl