Postępowanie Administracyjne i Sądowoadministracyjne 2010/2011 – wykład, by 4yy3lo5 & Mathieu

A. Wstęp- notatki z wykładów prof. dr hab. Tadeusza Wosia- kontakt: Ayy3lo5@yahoo.com---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Wykład nr 1 – 06.10.2010 r.

KWESTIE ORGANIZACYJNE:A.Egzamin- test wielokrotnego wyboru, 50 pytań, 3 lub 4 odpowiedzi w każdym pytaniu, brak pytań pustych, połowa pytań z KPA, połowa z PSA [+ parę pytań z ustawy o ustroju sądów administracyjnych i ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – przypis własny]- egzamin przedterminowy najprawdopodobniej w ostatnim tygodniu maja ; do przedterminu może przystąpić każdy student- egzamin ustny w tym samym terminie, by do niego przystąpić należy mieć zaliczenie z ćwiczeń na ocenę 5.0- by zdać egzamin (wg. obecnych ustaleń) trzeba będzie mieć minimum 25/50pkt- zaliczenie ćwiczeń od oceny 4.0 w górę podwyższa ocenę z zaliczonego już egzaminu [nie jest w stanie zmienić oceny niedostatecznej na pozytywną]

B.Część merytoryczna wykładu - właściwa nazwa dla tego przedmiotu powinna brzmieć „Postępowania administracyjne i postępowanie sądowoadministracyjne”- wykład dotyczy tylko postępowania administracyjnego jurysdykcyjnego!1.Najważniejszym postępowaniem administracyjnym jest postępowanie jurysdykcyjne, mające na celu rozstrzygnięcie sprawy indywidualnej, które to postepowanie co do zasady kończy się wydaniem decyzji- kodeks postępowania administracyjnego nie ma charakteru normy kodeksowej, gdyż nie są tam uregulowane wszystkie postępowania administracyjne[DYGRESJA: materia przedmiotu jak i egzamin nie obejmują ordynacji podatkowej]- w kategorii postępowań administracyjnych jurysdykcyjnych są pomniejsze postępowania:a)postępowanie w sprawie skarg i wnioskówb)postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń2.Odmienną grupę stanowi postępowanie administracyjne egzekucyjne, służące wykonywaniu określonych obowiązków3.Postępowanie sądowoadministracyjne – nakierowane jest na sądową kontrolę zgodności z prawem ostatecznej decyzji administracyjnej, która przeszła już przez tok instancji postępowania jurysdykcyjnego

- jest to postępowanie dwuinstancyjne- twórcy PSA tworząc ustawę sięgali do KPC, co było słusznym wyborem- przedmiotem postępowania sądowoadministracyjnego jest spór co do prawa (nie jest to jednak spór o charakterze materialno-prawnym!!!)- jedną stroną sporu jest organ, który dany akt wydał, drugą zaś ten organ, który – zazwyczaj - wobec tego aktu pozostaje w stanie bezczynności- 75% regulacji PSA wywodzi się z KPC

C.Ustawy i podręczniki zalecane do przedmiotu1.Prof. dr hab. T.Woś zaleca noszenie ze sobą na wykłady następujących ustaw:- ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego- ustawa z 17 czerwca 1966 r. - O postępowaniu egzekucyjnym w administracji- ustawa z 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych- ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi2.Zalecane podręczniki:- do postępowania administracyjnego jurysdykcyjnego – podręcznik R.Kędziora pt. „Ogólne postępowanie administracyjne”-do postępowania sądowoadministracyjnego – podręcznik T.Wosia, H.Knysiak-Molczyk, M.Romańskiej pt. „Postępowanie sądowoadministracyjne”, wydanie IV

Wykład nr 2 – 13.10.2010 r.

1.Działanie norm prawa administracyjnego – 3 etapy:a)etap stanowienia normb)etap konkretyzacji norm prawa materialnego administracyjnegoc)etap realizacji/konsekwencji norm

ETAP STANOWIENIA NORMI TYP:- prawo administracyjne to nie tylko źródła rangi ustawowej, mamy do czynienia także z upoważnieniami do wydawania aktów prawnych, które nie są ustawami (np. na podstawie umów międzynarodowych) ; mogą to być upoważnienia np. dla Rady Ministrów do wydawania aktów wykonawczych (ale nie mogą być to rozporządzenia blankietowe)- normy te nie mają charakteru ustawy w znaczeniu formalnymII TYP:- uprawnienia dla administracji publicznej terenowej (2 kategorie upoważnień):a)upoważnienia dla rządowej administracji terenowej (wojewodów); tryb określają art.58 i 60 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej - tutaj znowu 2 typy aktów: (1) akty wykonawcze na poziomie delegacji ustawowej ORAZ (2) tzw. zarządzenia (przepisy porządkowe), które najogólniej biorąc są aktami prawnymi, wydawanymi w ostatniej kolejności

b)podobne uprawnienia jak dla administracji rządowej przysługują organom poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego (np. radom gmin) ; są to albo akty wykonawcze, do wydania których niezbędna jest jakaś konkretna delegacja ustawowa ALBO mogą to być jakieś przepisy porządkowe- akty wydawane na podstawie delegacji ustawowej (ich zakres jest znacznie szerszy niż w odniesieniu do wojewodów)PRZYKŁAD:- ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – z punktu widzenia cywilnoprawnego kształtuje treść praw dot. nieruchomości (prawa ich własności)[DYGRESJA] podatek od nieruchomości jest skonstruowany w ten sposób, że jego stawki są ustalone w postaci widełek, natomiast Rada Gminy decyduje o konkretnej wysokości podatku w ramach tych widełek, gdyż jest to dochód Rady Gminy

[DYGRESJA] już na etapie norm prawa administracyjnego materialnego mamy do czynienia często z bardzo sformalizowanymi działaniami organów administracji publicznej i działania te mogą być wciągnięte pod normy postępowania administracyjnego (tym etapem się nie zajmujemy)

- mamy już obowiązującą normę prawa administracyjnego (czy to obudowaną rozporządzeniami administracyjnymi, czy też uszczegółowioną), następny etap to etap konkretyzacji

ETAP KONKRETYZACJI NORM PRAWA ADMINISTRACYJNEGO:

- właściwy organ administracji publicznej rozumiany szeroko w ujęciu funkcjonalnym (art.1 KPA) na podstawie obowiązującej już normy prawa administracyjnego materialnego, w odniesieniu do ustalonego przez siebie stanu faktycznego, podejmuje akt administracyjny kwalifikowany (tj. decyzję), skierowany do podmiotu, także do takiego, który nie posiada podmiotowości cywilnoprawnej (ta jest niezbędna w postępowaniu cywilnym, a nie w postępowaniu administracyjnym!)- wyżej wymieniony podmiot pozostaje poza systemem administracji publicznej (jest to akt o charakterze zewnętrznym)- tym aktem zostaje autorytatywnie skonkretyzowany stosunek materialno-prawny tj. prawa i obowiązki stron tego stosunku administracyjnego, którymi są:a)organ administracji publicznej korzystający z imperium b)podmiot, do którego decyzja ta jest skierowana- w wyniku konkretyzacji stosunku, strony będą uprawnione bądź zobowiązane do podjęcia działań (bądź też niekiedy do pozostania w stanie bezczynności), mających na celu uzgodnienie stosunków społecznych ze stanem wynikającym z tego rozstrzygnięcia- w skutek tego zostaje usunięta abstrakcyjna norma prawa administracyjnego, a na czele wysuwa się ten indywidualny akt podjęty w tym postępowaniu

- tą działalność określamy mianem POSTĘPOWANIA JURYSDYKCYJNEGO- iurisdictio [łac.] – „orzekanie o prawie”- postępowanie jurysdykcyjne to najważniejsze z postępowań i tylko temu postępowaniu wykład będzie poświęcony- oprócz postępowania jurysdykcyjnego, mamy do czynienia z innymi typami postępowań, np. z POSTĘPOWANIAMI KONTROLNYMI

- postępowania kontrolne co do zasady nie są podejmowane w celu konkretyzacji norm prawa administracyjnego materialnego, aczkolwiek NIEKIEDY dane postępowanie kontrolne może prowadzić do konkretyzacji norm prawa administracyjnego- skarga i wniosek z działu VIII KPA służą do uruchomienia postępowania kontrolnego w ramach którego informujemy organ wyższego stopnia (nad tym którego skarga dotyczy) o nieprawidłowościach dotyczących działań organu niższego stopnia- NIEKIEDY skarga z działu VIII KPA może doprowadzić do wszczęcia postępowania (ale NIE skargowego) jurysdykcyjnego ; może to nastąpić, gdy skarga dotyczy TYLKO indywidualnej sprawy i tylko gdy podmiot ma w sprawie interes prawny (będący niezbędną przesłanką legitymacji procesowej – patrz art.28 KPA)- 2 typy postępowań kontrolnych:a)postępowanie w sprawie skarg i wniosków, uregulowane w dziale VIII KPA, skrótowo określane mianem postępowania skargowegob)postępowanie w ramach prokuratorskiej kontroli sprawowania prawa, uregulowane w dziale IV KPA, w art.182 – 189 + przepisy z ustawy o prokuraturze- TYLKO 2 powyższe postępowania kontrolne pozostają w związku z postępowaniem jurysdykcyjnym (prokurator może wszcząć, włączyć się, lub żądać weryfikacji ostatecznej decyzji administracyjnej, wydanej w postępowaniu jurysdykcyjnym)

- na etapie konkretyzacji mamy do czynienia z kolejnym typem postępowań – postępowaniami w ramach sądowej kontroli administracji- administracja może być kontrolowana według 3 reguł:a)wyłącznie przez sądy powszechne (model charakterystyczny dla krajów anglosaskich, gdzie zwykle nie ma szczególnego typu sądów tj. sądów administracyjnych)b)model przeciwstawny do modelu a) tj. istnieją sądy powszechne i szczególne (przede wszystkim sądy administracyjne) i tylko sądom administracyjnym powierzona jest kontrola administracjic)model mieszany – kontrolę sprawują przede wszystkim sądy administracyjne, ale w pewnym zakresie kontrolę pozostawiono sądom powszechnym (taki model przyjęty był w II RP, od roku 1980 w PRL i w obecnej Konstytucji z roku 1997)- model mieszany polega na tym, że w zasadniczym obszarze kontrolę administracji publicznej, pod względem kontroli zgodności jej działalności z prawem, sprawują szczególne sądy tj. NSA i wojewódzkie sądy administracyjne

- od ostatecznej decyzji administracyjnej, kończącej takie postępowanie, uprawniony podmiot (wg. ustawy PSA) może wnieść środek zaskarżenia (np. skargę do sądu administracyjnego) ; sąd niezwiązany granicami skargi ocenia, czy rozstrzygnięcie organu jest zgodne z prawem i wydaje rozstrzygnięcie o charakterze kasatoryjnym (tzn. sądy administracyjne nie orzekają w sprawie merytorycznie, uchylają tylko decyzje i przekazują sprawy organom do ponownego rozpoznania)- OPRÓCZ TEGO w modelu mieszanym, w pewnym obszarze, sądy powszechne mają uprawnienia do sądowej kontroli administracji ; kontroli decyzji w bardzo szczególnych obszarach np. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (emerytur, rent) ; nie muszą one przejść przez postępowanie administracyjne (!) np. od decyzji ZUSu służy odwołanie do sądu powszechnego (komórki sądów wojewódzkich -> sąd pracy i ubezpieczeń społecznych)- od decyzji kierownika UoKiK-u odwołanie służy do sądu ochrony konkurencji i konsumentów (jeden z wydziałów SO w Warszawie), a więc także sąd powszechny- sądy powszechne sprawujące kontrolę nad administracją publiczną mogą orzekać także MERYTORYCZNIE !!!

Wykład nr 3 – 20.10.2010 r. (autorstwa Mathieu, który udostępnił swoje notatki )

Na drugim etapie działania – postępowanie jurysdykcyjne, postępowania kontrolne oraz szczególna kategoria kontrolnych – w ramach sądowej kontroli administracji publicznej. W modelu mieszanym, uprawnienia o charakterze kasatoryjnym – nie orzekają w sprawie; przez sądy powszechne – tam gdzie kontrolują w nielicznym zakresie, to bezpośrednio rozstrzygają o sprawie administracyjnej – antymonopolowe, z zakresu ubezpieczeń społecznych

(a) Postępowania w tak zwanych układach szczególnych. Nie są to układy szczególne z administracją szczególność polega na tym, że jest w nich coś szczególnego w porównaniu do spraw poddanych postępowaniu jurysdykcyjnemu – tym kategoriom spraw, które mieszczą się w tej kategorii, brakuje jakiejś cechy aby rozpatrywać je w postępowaniu jurysdykcyjnym. Te układy szczególne to:

a. Akty administracyjne generalneadministracja działa w różnych prawnych formach działania, w ich ramach podejmuje również akty administracyjne generalne – np. znak drogowy ; sposób określenia adresata aktu jest taki, że w momencie wydania takiego aktu (podjęcia takiego aktu) nie potrafimy wskazać podmiotu, który może być adresatem tego aktu ; desygnatów tego aktu nie można w momencie wydawania (ustawiania, kreowania) wskazać. Ta cecha uniemożliwia zastosowanie w stosunku do tych aktów postępowania jurysdykcyjnego – bo kieruje nim podstawowa zasada (od prof. E. Iserzona) postępowania, gdzie nie może się nic dziać bez wiedzy adresata tego aktu – oczywiście nie można znaleźć zastosowania ; zawiadamianie o wszystkich czynnościach, dopuszczenie do postępowania, zaznajomienie z wynikami postępowania oraz

stworzenie możliwości wypowiedzenia się co do zebranych dowodów. Teoretycznie jest to podział bardzo czysty, ale w praktyce odróżnienie bywa niekiedy skomplikowane – bowiem indywidualność aktu nie oznacza, że jest jeden lub kilka podmiotów – mogą być tysiące adresatów aktu, i akt może być ciągle aktem indywidualnym – np. ustawa z 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania inwestycji w zakresie dróg publicznych – decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej – może dotyczyć tysięcy osób – np. przy budowie autostrady (zawieszono do 2020 r. ustawę o autostradach płatnych), a nawet dziesiątków tysięcy – bliscy sąsiedzi dodatkowo. Ciągle będzie to akt indywidualny, z tego względu, że właściwe organy ustalą właścicieli nieruchomości, na których chce się drogi zbudować, to wiemy kto będzie stroną postępowania – ustawa stwarza warunki do wskazania, kto jest stroną takiego postępowania

b. Tzw. nakazy i zakazy ustawowe, nazywane także bezpośrednimi nakazami/zakazami ustawowymidziała poprzez ustanowienie, konkretyzację i realizację, ale jest kategoria norm prawa administracyjnego materialnego, która nie wymaga konkretyzacji – wywołują bezpośrednio skutki prawne, rodzą skutki prawne wprost – bez potrzeby konkretyzacji – ustawa o ochronie granic państwa polskiego – zasada: nie można opuścić granic, gdy się nie dysponuje odpowiednim dokumentem; nie ma decyzji konkretyzującej tę normę (przy przekroczeniu granicy bez dokumentu), ale od razu będzie realizacja – postępowanie karnoadministracyjne lub karne; ustawa o obowiązku szkolnym – z art. 70 Konstytucji i tej ustawy wynika, że każdy do ukończenia 18 lat musi chodzić do szkoły, zatem jeżeli nie zacznie realizować w wieku tych 6-ciu czy 7-miu lat to nie dostanie decyzji, że powinien do szkoły chodzić. Jeżeli nie będzie realizował, to opiekunowie muszą się liczyć z określonymi konsekwencjami karnoadministracyjnymi oraz z zakresu prawa rodzinnego – nawet ograniczenie praw rodzicielskich, nie ma etapu konkretyzacji, ale jest etap realizacji – ten etap III

c. Akty podejmowane w sferze władztwa zakładowegopodmiot z własnej woli, albo realizując obowiązek ustawowy (obowiązek szkolny) albo wykonując wyrok sądowy wchodzi w sferę władztwa organów tego zakładu dla zrealizowania jakichś celów – dobrowolnych (edukacja) albo narzuconych przymusowo – resocjalizacja; władztwo to charakteryzuje się tym, że podmiot znajdujący się w sferze tego władztwa zakładowego – użytkownik zakładu ze względu na to, że chce zrealizować określone cele, to godzi się na to, że traci część praw, które miałby, gdyby nie znajdował się w sferze władztwa zakładowego; względnie przyjmuje na siebie obowiązki, których nie ma poza tym zakładem administracyjnym ; jego cechą istotną jest to, że te prawa oraz obowiązki mieszczące się w sferze zależności zakładowej

nie są oparte na regulacjach ustawowych, a ściślej mówiąc – do tego, aby nałożyć określony obowiązek, to organ zakładu (pracownicy) nie musi się powoływać w kreowaniu obowiązków na szczegółowe upoważnienie ustawowe ; źródłem praw i obowiązków użytkownika zakładu są też akty, które są aktami wewnętrznymi tego zakładu – w szkole wyższej statut, regulamin studiów, regulamin korzystania z biblioteki; ta sfera aktów kierowanych przez organy zakładu, ma podstawę nie tylko w przepisach określonej ustawy, ale również oparta na aktach wewnętrznych – w tym o charakterze generalnym, jak i indywidualnym – polecenia do użytkowników | jest jednak pewien problem, bo od dawna próbuje się w literaturze w imię ochrony praw użytkowników zakładu wyodrębnić taką kategorię aktów, które można by poddać rygorom postępowania jurysdykcyjnego – prof. Ochendowski – akty wewnętrzne o skutkach zewnętrznych – np. skreślenie z listy studentów, akt nieprzyjęcia na studia – został potraktowany przez prof. O jako aktu wewnętrznego o skutkach zewnętrznych, bo już wyszedł ze sfery władztwa – i np. WKU się interesuje; tego typu skutki zewnętrzne są wystarczające do wyodrębnienia tej kategorii i postulował, by w stosunku do tego typu aktów stosować rygory postępowania jurysdykcyjnego; polskie ustawy regulujące szkolnictwo wyższe wyodrębnia takie akty wewnętrzne, które nakazuje traktować jako decyzje administracyjne – KPA i potem ew. PSA; tendencja do zawężania tej kategorii aktów

d. Akty wewnętrzne dwa typy aktów, dwie podgrupy

i. Skierowane przez organ wyższego stopnia do organu mu podległego – np. przez MSWiA do wojewodów

ii. Skierowane przez przełożonego służbowego do podwładnegoW obu tych podgrupach akty o dwojakim charakterze

1. Akty o charakterze generalnym – np. instrukcja2. O charakterze indywidualnym – polecenie służbowe

Wszystkie te akty nie mogą być podporządkowane regułom postępowania jurysdykcyjnego, bo funkcjonowanie administracji publicznej (jej efektywność) wyklucza możliwość wprowadzenia do aktów wydawanych w sferze wewnętrznej reguł postępowania jurysdykcyjnego. Przełożony kieruje polecenie służbowe – a żądanie decyzji i ew. odwołanie i jeszcze skarga do SA i prośba o wstrzymanie wykonania polecenia służbowego – absurd Nie oznacza to jednak, że w tych stosunkach (organ wyższy – organ niższy) nie ma żadnych reguł chroniących podwładnego przed „samowolą” przełożonego – obowiązują bowiem reguły prawa pracy. KP i pragmatyki służbowe – inne np. w wojsku i w

szkolnictwie wyższym, co jest oczywisteNiezależnie od tego jak scentralizowana i zmilitaryzowana jest dana struktura administracyjna, w każdej z tych pragmatyk służbowych mamy w mniejszym czy większym zakresie uprawnienia podwładnego w stosunku do przełożonego, mających chronić zakres jego praw – nawet w wojsku jest bowiem prawo żądania rozkazu na piśmie – gdy podwładny ma wątpliwości co do zgodności z prawem, co do celowości – to może żądać wydania na piśmie. Inna instytucja – możliwość stanięcia do raportu z pominięciem bezpośredniego przełożonego – pójście wyżej, aby się „poskarżyć” ; wewnętrzność aktu, w obu tych sferach wyklucza możliwość prowadzenia postępowania jurysdykcyjnego. Takie wyraźne wyłączenie jest wprost w KPA zapisane – w art.3 § 3, również PSA wyłącza w art. 5 możliwość skarżenia aktów wewnętrznych do sądu administracyjnego

e. Akty podejmowane w stanach wyższej koniecznościSWK – to nie tylko prawo karne, najogólniej biorąc – również prawo administracyjne zdaje sobie sprawę z tego, że w życiu społecznym mogą pojawić się sytuacje, gdzie będzie kolizja dwu lub więcej dóbr, dla takich sytuacji przewidziane są regulacje – generalnie rzecz biorąc prawo administracyjne reguluje SWK w dwu kategoriach:

i. Stany klęsk żywiołowychii. Sytuacje zagrożenia bezpieczeństwa życia lub zdrowia, porządku lub

bezpieczeństwa publicznegoNazywamy je też stanami nadzwyczajnymi – charakteryzują się tym, że zapobieganie im, względnie zwalczenie ich gdy nastąpiły, wymagają podejmowania środków błyskawicznych, niestandardowych – słowem: nadzwyczajnych. W normalnej sytuacji nie byłyby potrzebne, ani nawet dopuszczalne. Są regulacje dotyczące tych stanów, w szczególności można wskazać 3 ustawy:

1. Z 18 IV 2002 – o stanie klęski żywiołowej2. Ustawę z 26 IV 2007 – o zarządzaniu kryzysowym3. Dekret z 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk

żywiołowychRegulacje te charakteryzują się tym, że każdy podmiot, który może być zagrożony określoną klęską żywiołową, albo znaleźć się w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa życia, zdrowia, porządku lub bezpieczeństwa publicznego, może być:

a. Zobowiązany przez organ kierujący akcją zwalczania określonej klęski żywiołowej do określonego zachowania się

b. Każdy podmiot, który może przyczynić się, pomóc w zwalczaniu klęski żywiołowej, może zostać zobowiązany – w zakresie w jakim kierujący uzna za celowe, do wzięcia udziału – np. w gaszeniu pożaru | np. do dostarczenia narzędzi, środków transportu, urządzeń

c. Może się wiązać z ograniczeniem prawa własności, może mianowicie zostać nałożony obowiązek udzielenia schronienia osobom dotkniętym skutkami klęski żywiołowej (np. właściciel hotelu) Cechą jest to, że podlegają natychmiastowemu wykonaniu – trudno zatem o wyobrażenie procedury wydawania decyzji na piśmieTe akty bezpośrednio zobowiązujące nie mogą być poddane regułom postępowania jurysdykcyjnego, wymagają natychmiastowego wykonania, nie podporządkowanie się może prowadzić do odpowiedzialności karnoadministracyjnej lub nawet karnej – nie wyklucza to natomiast dochodzenia odszkodowania. Np. ustawa o kwaterowaniu sił zbrojnych – mogą zająć (zarekwirować) określone pomieszczenia dla potrzeb sił zbrojnych nie wyklucza możliwości dochodzenia później, na zasadach ogólnych, odszkodowania za szkody. Akty bezpośrednio zobowiązujące podlegają natychmiastowemu wykonaniu – konkretyzacja w uproszczonej formie (ustnej na ogół) – musi być wykonana, można wymusić podporządkowanie się, nawet z bezpośrednim przymusem, a potem odszkodowanie na zasadach KC

(b) Postępowanie karnoadministracyjne W 1928 r. Prezydent wydał 3 Dekrety z mocą ustawy: o postępowaniu ogólnym w administracji; o postępowaniu karnoadministracyjnym oraz o postępowaniu egzekucyjnym w administracji | uważano wówczas, że postępowanie administracyjne, to są te 3 podstawowe kategorie: jurysdykcyjne, karnoadministracyjne i egzekucyjne Istota polega na tym, że prawo administracyjne to nie jest prawo, które ma tworzyć prawa, jest to prawo bardziej podobne do prawa karnego; w prawie administracyjnym materialnym ciężko znaleźć ustawę, która na końcu nie

zawierałaby przepisów karnych. Np. prawo budowlane, prawo o ochronie przyrody, prawo o ochronie i kształtowaniu środowiska, prawo przeciwpożarowe, wodne itd. zawiera na ogół normy o charakterze karnym – określone obowiązki, które są zawarte w poprzedzających przepisach, w przypadku nieprzestrzegania oprócz określonych konsekwencji merytorycznych połączone są z konsekwencjami o charakterze karnym – np. jak ktoś dokona samowoli budowlanej, to naraża się na to, że ten obiekt budowlany dostanie nakaz rozbiórki; zmienny jest ten zakres; oprócz tego nakazu jest wykroczenie, które w tej chwili jest zagrożone wysoką karą, jest związane z samowolą budowlaną – tak też w szeregu innych ustaw. Trzeba mieć świadomość, że kodeks wykroczeń, to nie jest cały katalog wykroczeń, na które można się narazić – stanowi część wykroczeń poddanych penalizacji. W 1928 r. ustawodawca świadomy takiej sytuacji przewidział ew. nadmierne obciążenie wymiaru sprawiedliwości, i wprowadził organy administracyjne orzekające w sprawach o wykroczenia | konstrukcja tego postępowania polegała na tym, że za określone wykroczenia orzekają (nakładają kary – na ogół mandat) określone organy – np. Policja, straż miejska, inspekcja sanitarna, inspekcja budowlana, handlowa, straż pożarna, inspekcja ochrony środowiska itd. ; taka sytuacja istniała między 1928 a 1971 r. – obowiązywało to rozporządzenie prezydenta. Przeżyło rozporządzenie o postępowaniu ogólnym – 1960 KPA zastąpiło. W 1971 został wydany kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, który zachował możliwość karania przez organy administracji publicznej, zachował również organ odwoławczy, w postaci kolegiów karno-orzekających, ale zmienił jedną rzecz – to postępowanie niezwykle upodobnił do KPK, konstrukcje tego postępowania zostały w bardzo dużym zakresie wzorowane na KPK. Zmieniono w 2001 – następny (24 sierpnia 2001) kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia – zniesiono kolegia i instancją odwoławczą (albo pierwszą instancję, gdy odmawiał przyjęcia mandatu) – sądy powszechne – sądy grodzkie (jednostka organizacyjna sądów rejonowych). 2 lata temu zlikwidowano i są to sądy rejonowe – jako instytucja odwoławcza, względnie w I instancji tam gdzie podejrzany o popełnienie wykroczenia odmawia przyjęcia mandatu – II instancją sąd okręgowy (tak jak w KPK). W związku z tym od 1971 r. to postępowanie przestało nas interesować | dla jasności to zostało powiedziane – historycznie jest to postępowanie o charakterze administracyjnym, jest związane z nieprzestrzeganiem normy prawa administracyjnego materialnego; ale już teraz sądy karne się tym zajmują

Wykład nr 4 – 27.10.2010 r.

Trzeci etap działania – realizacja/konsekwencja norm

- etap ten wiąże się z realizacją tj. z wykonaniem aktu konkretyzującego normę prawa administracyjnego materialnego, bądź normę abstrakcyjną- jednym z możliwych skutków wniesienia skargi na decyzję administracyjną jest kwestia jej suspensywności tj. wstrzymania jej wykonania- problematyka wykonania aktów dotyczy przede wszystkim postępowania sądowoadministracyjnego , bowiem przy zaskarżeniu decyzji administracyjnej pojawia się kwestia jej suspensywności tj. czy decyzja podlega wstrzymaniu jej wykonania czy nie

1.Wykonanie decyzji administracyjnej – jest to akt konkretyzujący normę prawa administracyjnego materialnego, który polega na uzgodnieniu tego co jest w tym akcie zawarte, ze stanem powinnym, poprzez działanie/zaniechanie/znoszenie się działania innego podmiotu

- nie każdy akt konkretyzujący normę prawa administracyjnego materialnego nadaje się do wykonania i potrzebuje wykonania

1.1 Akty negatywne (odmowne),- nie wymagają wykonania, ponieważ nie zawierają w swojej treści jakiejś powinności wymagającej wykonania (np. odmowa pozwolenia na budowę, decyzja o odmowie wywłaszczenia nieruchomości)

1.2 Akty deklaratoryjne- niektóre nadają się do wykonania i będą wykonywane, a inne takiego wykonania nie wymagają- w obecnym systemie prawnym stwierdzenie nieważności jakiejś decyzji jest aktem deklaratoryjnym, którego wykonanie polega na tym, że od momentu stwierdzenia nieważności danej decyzji, przestaje ona wywoływać skutki prawne, które wywoływała w momencie jej obowiązywania tzn. jeżeli np. stwierdzimy nieważność decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości, to ten podmiot, który na podstawie decyzji wywłaszczeniowej był właścicielem, od momentu stwierdzenia jej nieważności jest traktowany tak, jakby nigdy tym właścicielem nie był- decyzja stwierdzająca nieważność nadaje się więc do wykonania i powinna być wykonywana!- w 1990 r. przy okazji aktywacji w Polsce samorządu terytorialnego na szczeblu gmin, a potem w 1999 r. na szczeblu powiatów i województw, została wprowadzona instytucja uwłaszczenia gmin i części mienia narodowego tzn. uregulowano nabywanie przez gminy, a potem przez powiaty i województwa części mienia narodowego, by usprawnić ich działanietj. właściwi wojewodowie, na podstawie składanych przez gminy wniosków (aktów deklaratoryjnych) przekazywali im określone składniki mienia narodowego (wydano setki tysięcy takich decyzji)

1.3 Akty konstytutywne- niektóre akty konstytutywne nie wymagają wykonania, np. jeżeli imię lub nazwisko utrudnia komuś funkcjonowanie w społeczeństwie, to można wystąpić o zmianę takiego imienia lub nazwiska (wyjątkiem jest zmiana na tzw. nazwisko historyczne, która nie jest dopuszczalna)- podobnie jest z decyzją o zmianie obywatelstwa, nie wymaga ona wykonania- akty konkretyzujące prawa administracyjnego materialnego, wymagające wykonania, wykonuje się dwiema drogami:a)dobrowolnego wykonania – najczęstszy sposób, adresat aktu nie zaskarżając go, wykonuje czynności, które ustalają stan faktyczny z powinnym (tak jest zwykle w przypadku aktów, które „cieszą” ich adresata)b)postępowania egzekucyjnego w administracji – dotyczy aktów nie wykonywanych w sposób dobrowolny, postępowanie to nakierowane jest na kategorię aktów nakładających określone obowiązki na ich adresata- istota postępowania egzekucyjnego polega na tym, że w przypadku niewykonywania lub niewłaściwego wykonywania obowiązków wynikających z aktów prawa administracyjnego, z wyroków sądowych lub wprost z przepisów prawnych (rzadko), właściwy organ pierwszej instancji wdraża postępowanie, którego istotą jest najpierw zagrożenie wszczęciem postępowania administracyjnego egzekucyjnego poprzez upomnienie, a następnie właściwe wszczęcie postępowania administracyjnego egzekucyjnego za pomocą różnego rodzaju środków egzekucji (w zależności od tego, czy chodzi o roszczenie pieniężne czy niepieniężne), które mają doprowadzić do tego, że stan rzeczywisty będzie zgodny ze stanem prawnym- w związku z powyższym, postępowanie egzekucyjne także wypełnia ten trzeci etap tj. etap realizacji norm- postępowanie egzekucyjne jest bardzo rozbudowane w zw. z uzgodnieniem polskich przepisów z przepisami UE

2.System norm regulujących postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne - podstawowym aktem jest ustawa z 14 czerwca 1960 r. tj. kodeks postępowania administracyjnego ; przez 4 lata w PRL (od 1957 r.) pracowały nad nią „najtęższe głowy”, jest to jeden z najstarszych, wciąż obowiązujących w Polsce aktów prawnych- z perspektywy 50lecia obowiązywania tej ustawy (które wypada 1 stycznia 2011 r.), ma ona pewne widoczne ograniczenia - nazwa kodeks w jej wypadku jest myląca, kodeksy to unormowania, które w sposób całościowy lub prawie całościowy regulują daną dziedzinę prawa (tak jak to jest w przypadku KPC lub KPK), natomiast KPA nie reguluje w sposób wyłączny nawet podstawowej kategorii postępowań administracyjnych jaką jest postępowanie jurysdykcyjne – postępowania jurysdykcyjne można podzielić na 3 kategorie:a)takie, w których obowiązuje tylko KPAb)takie, w których KPA jest lex generalis + występują inne formy regulacji

c)takie, w których KPA ma zastosowanie uboczne (przykład: ordynacja podatkowa)

- w zakresie postępowań egzekucyjnych, ustawodawca już w 1928 r. przyjął, że to postępowanie będzie uregulowane odrębnie od postępowania administracyjnego jurysdykcyjnego ; w 1928 r. przyjęto tą odrębną regulację, bazując na wzorach austriackich i taki podział trwa do dzisiaj, nie oznacza to jednak zupełnego braku związku miedzy KPA a ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji- art.18 ust. o post. egz. w adm. mówi, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy z KPA, a więc KPA spełnia rolę legis generalis dla ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, de facto jednak, KPA ma w tym postępowaniu bardzo ograniczone zastosowanie

- w ramach sądowej kontroli administracji można wyróżnić 3 okresy regulacji tej ustawy:I etap: od wejścia w życie ustawy o NSA i zmianie ustawy KPA z 1 września 1980 r. (tzw. „nowela styczniowa”, przez wzgląd na datę jej ogłoszenia tj. 31 stycznia), została wtedy w Polsce po 30 letniej przerwie reaktywowana instytucja sądownictwa administracyjnego poprzez wprowadzenie do KPA działu VI, który w kilkunastu przepisach regulował postępowanie sądowoadministracyjne (w rzeczywistości było to kilka przepisów proceduralnych, a poza tym zastosowano metodę odesłań do KPC), taka sytuacja pozostała do 1 października 1995 rokuII etap: ustawa z 11 maja 1995 roku o NSA, która uchyliła dział VI KPA

Wykład nr 5 – 03.11.2010 r. [kontynuacja poprzedniego wykładu] okresy regulacji sądowej kontroli administracji c.d.

- 27 maja 1990r. pojawił się samorząd terytorialny na szczeblu gmin, co rozszerzyło właściwość rzeczową NSA (pojawiły się nowe typy skarg wynikające nie z KPA, a z ustawy o samorządzie terytorialnym)

II etap: ustawa z 11 maja 1995 roku o NSA, która uchyliła dział VI KPA (w art.196 – 216 KPA uregulowane były naczelne kwestie dotyczące NSA + odesłanie do ustawy o SN i ustawy o sądach powszechnych, było niewiele przepisów proceduralnych, natomiast w przypadku spraw nieuregulowanych w dziale VI KPA, należało stosować odpowiednio przepisy KPC, co przyczyniło się do powstania problemów interpretacyjnych)- ustawa z 11 maja 1995 roku skreśliła ten VI dział KPA, sama była dużo obszerniejsza i zawierała znacznie więcej przepisów ustrojowych jak i proceduralnych- mimo wszystko ustawa ta nie uregulowała kompletnie ani ustroju NSA (w pozostałym zakresie stosowano przepisy o sądach powszechnych) ani postępowania przed NSA- zastosowano dziwną, częściowo wadliwą metodę podwójnego odesłania w sprawach nieuregulowanych w ustawie – zastosowanie znajdowały enumeratywnie wyliczone przepisy

KPA, a w pozostałym zakresie przepisy KPC – zastrzeżenie budził przy tym wybór przepisów KPA, które miały mieć zastosowanie w postępowaniu przed NSA (np. art.7 KPA mówi o „uwzględnianiu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli” przy załatwianiu sprawy – ta zasada kompletnie nie przystaje do postępowania sądowoadministracyjnego, tzw. ”martwy przepis”)- odpowiednie stosowanie przepisów KPC, biorąc pod uwagę 15 letnie doświadczenie w funkcjonowaniu NSA było już płynniejsze- powyższa sytuacja miała miejsce do 1 stycznia 2004 r.

III etap: Konstytucja z 1997 r. wprowadziła jako obligatoryjną zasadę ustrojową, co najmniej dwuinstancyjne postępowanie sądowe, zaś w odniesieniu do sądów administracyjnych zasada ta została odroczona 5-letnim okresem vacatio legis, w związku z czym:a)25 lipca 2002 r. uchwalono ustawę pt. „Prawo o ustroju sądów administracyjnych”b)30 sierpnia 2002 r. uchwalono „Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi” (znane powszechnie jako „PSA”) oraz c)ustawę zawierającą przepisy wprowadzające dla obu tych ustaw- wszystkie 3 ustawy weszły w życie 1 stycznia 2004 r., realizując w ten sposób zasadę dwuinstancyjności postępowania- w przypadku PSA ustawodawca oparł się w 80% na KPC (co było dobrym krokiem przez wzgląd na wypracowaną już tradycję postępowania cywilnego)- specyfika PSA wymagała modyfikacji niektórych instytucji z KPC (dobrym przykładem są wyroki – inny jest bowiem przedmiot postępowania cywilnego procesowego – ta jest to spór!)- niektóre ustawy zawierają materię ściśle związaną z sądową kontrolą administracji np. ustawa o samorządzie gminnym i jej dział pt. ”nadzór”, ustawodawca tworząc PSA musiał zadecydować, czy ustawy samorządowe, ustawę o wojewodzie i administracji rządowej w terenie pozostawić nietknięte, czy też włączyć tego rodzaju regulacje do PSA- niestety, ustawodawca pozostawił te regulacje nietknięte, co stworzyło szereg trudności interpretacyjnych w zw. z regulacjami zawartymi w PSA, np.:a) art.3§2 pkt.7 PSA mówi o zaskarżalności aktów nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego, w ustawach samorządowych zaś mowa jest o rozstrzygnięciach nadzorczych (kwalifikowana forma aktów nadzoru),a zasada lex posterior derogat legi priori nie znajduje tutaj zastosowania, bo chodzi o przepisy szczegółowe…b)problemy z inaczej określoną legitymacją procesową – w ustawach samorządowych skargi są określone inaczej niż w art.50 – 52 PSA, np. art.101 ustawy o samorządzie gminnym inaczej ujmuje kwestię naruszenia interesu prawnego (koncepcja subiektywnego naruszenia interesu prawnego nie ma tam zastosowania)Inne wady KPA:- nie zawiera regulacji w odniesieniu do postępowań w układach szczególnych (jak już była mowa, brak tym sprawom jakiejś cechy, która pozwoliłaby na prowadzenie postępowania

jurysdykcyjnego), regulacje te zostały rozproszone w aktach regulujących działanie poszczególnych zakładów, w pragmatykach służbowych

- w KPA znajdujemy niepełną regulację dotyczącą rozpatrywania sporów kompetencyjnych (część sporów kompetencyjnych rozstrzygają organy wyższego rzędu, część – sądy administracyjne)spór kompetencyjny – dwa (lub więcej) organów administracyjnych należących do różnych pionów administracji (rządowej lub samorządowej) uznaje się za właściwe (spór pozytywny) lub jednocześnie za niewłaściwe (spór negatywny) w danej, konkretnej, indywidualnej sprawie- PSA zawiera szerszą (od KPA) regulację dot. sporów kompetencyjnych- spór kompetencyjny w ogóle NIE JEST postępowaniem administracyjnym, nie następuje w nim bowiem żadna konkretyzacja normy prawa administracyjnego materialnego!

- w 1997 r., w toku jednej z nowelizacji, wprowadzono do kodeksu dział VII zatytułowany ”wydawanie zaświadczeń”zaświadczenie – forma działania organów administracji publicznej, urzędowy dokument korzystający z domniemania prawdziwości, nie konkretyzujący żadnej normy prawa materialnego, nie jest to więc żadne postępowanie administracyjne!

- w dziale VII występują różne ”dziwne normy” np. jest norma, która mówi o tym, kiedy organy państwowe NIE MOGĄ żądać od obywateli zaświadczenia (art.220 KPA), co miało służyć ograniczeniu ”zaświadczeniomanii”, swoistej tendencji organów administracji publicznej do pobierania zaświadczeń na wszystko- pozytywem działu VII jest to, że w przypadku odmowy wydania zaświadczenia o określonej treści przez organ, musi taka odmowa zostać wydana w formie postanowienia, na które służy zażalenie (art.219 KPA) oraz skarga do sądu administracyjnego (art.3§2 pkt.2 PSA)

Regulacja postępowań kontrolnych w KPA:- mamy mnóstwo różnego rodzaju postępowań kontrolnych, nas interesują tylko 2 typy zawarte w KPA:a)Dział VIII KPA reguluje postępowanie w sprawach skarg i wniosków- instytucja ta pojawiła się jeszcze w latach 50tych i funkcjonowała pod starym Rozporządzeniem Prezydenta RP o postępowaniu administracyjnym z 1928 r. (RPA)- w 1960 r. skargi i wnioski zostały włączone do KPA (obecne są też w rozporządzeniu wykonawczym)- skarga z działu VIII KPA może spowodować wszczęcie postępowania jurysdykcyjnego!b)Dział IV, w art.182 – 189 KPA zawiera regulację dot. udziału prokuratora w postępowaniu administracyjnym

- prokurator może spowodować wszczęcie postępowania administracyjnego, włączyć się do takiego postępowania, a także spowodować weryfikację decyzji wydanej w postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym- prokurator jest uczestnikiem postępowania administracyjnego

PODSUMOWANIE: mimo swoich mankamentów KPA wytrzymał próbę czasu - od tego momentu na wykładzie będzie mowa już tylko o postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym, w ten sposób też należy rozumieć skrót „postępowanie administracyjne”

Źródła prawa w postępowaniach administracyjnych jurysdykcyjnych:- na podstawie przepisów KPA możemy wyodrębnić 3 kategorie postępowań administracyjnych jurysdykcyjnych:POSTĘPOWANIA OGÓLNE – znajdują w nich zastosowanie tylko i wyłącznie przepisy KPAPOSTĘPOWANIA ODRĘBNE – przepisy KPA znajdują w nich zastosowanie tylko częściowoPOSTĘPOWANIA WYŁĄCZONE – przepisy KPA regulujące postępowanie jurysdykcyjne nie znajdują w ich przypadku zastosowania

-omawianie powyższych kategorii rozpoczniemy od: 1)POSTĘPOWAŃ WYŁĄCZONYCH – w tej kategorii postępowań administracyjnych możemy wyróżnić ze względu na rodzaj wyłączenia, 2 grupy : a)wyłączenia przedmiotowe – ze względu na szczególny charakter określonych spraw, wyłączenie ich spod obowiązywania KPA - art.3§1 KPA mówi, że przepisów KPA nie stosuje się do postępowań w sprawach karnych skarbowych i do postępowań w sprawach uregulowanych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa- postępowanie w sprawach karnych skarbowych to postępowanie jurysdykcyjne o bardzo szczególnym przedmiocie (np. w sprawach wykroczeń dot. prawa podatkowego, dewizowego), tego rodzaju postępowania reguluje ustawa z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy

Wykład nr 6 – 10.11.2010 r. [kontynuacja poprzedniego wykładu]

- postępowania w sprawach z „zobowiązań podatkowych” przechodziły ciekawą ewolucję w Polsce, od zakończenia II wojny światowej, z punktu widzenia źródeł prawa, można wyodrębnić jej 3 zasadnicze etapy:I ETAP: 16 maja 1946 r. – dekret o postępowaniu podatkowym, czynił ze spraw z zobowiązań podatkowych postępowania wyłączone- obszerniejszy od przedwojennego RPA z 1928 roku, normującego te kwestie- uderzała ogromna ilość zawartych w dekrecie delegacji ustawowych - docelowo nie miał to być dekret o charakterze blankietowym

- miał powyżej 160 artykułów, ale ustawodawca przewidywał możliwość jego uszczegółowienia- na podstawie dekretu wydano szereg aktów prawnych (część również bez prawnego umocowania) co doprowadziło do zaburzenia równowagi systemu podatkowego- dekret obowiązywał aż do 31 grudnia 1980 r.II ETAP: 1 stycznia 1981 r. – wejście w życie noweli styczniowej do KPA nastąpiło we wrześniu 1980 r., ale termin wejścia w życie przepisów dot. postępowania podatkowego ustalono na późniejszy - nowela ta uchyliła dekret z 1946 r., a przepisy o postępowaniu podatkowym objęła regulacją KPA (w dziale III KPA, w przepisach 164 – 179), czyniąc z nich postępowanie odrębne - art. 164 – 179 były lex specialis w stosunku do reszty przepisów KPAIII ETAP: 1 stycznia 1998 roku – wejście w życie przepisów ustawy Ordynacja podatkowa- ustawa ta składa się z 2 części:a)części ogólnej prawa podatkowego, zawierającej normy materialneb)z norm regulujących postępowanie z tego zakresu- ustawa ta wyłącza spod zakresu obowiązywania KPA te przepisy (postępowanie wyłączone) czyniąc z nich samodzielną regulację- ocena metody ustawodawcy: autorzy piszący na ten temat, negatywnie oceniają tą regulację- ustawodawca tworząc ten akt, mając przed sobą KPA, decydował w jakim zakresie oprzeć się na przepisach postępowania administracyjnego i nie zrobił tego w sposób najlepszy, część przepisów przepisano do ordynacji, część nie, część przepisano modyfikując te przepisy, co spowodowało trudności interpretacyjne i różną interpretację tych samych kwestii procesowych przez sędziów sądów administracyjnych- ordynacja podatkowa zawiera szereg odmienności w stosunku do KPA, nie zna np. instytucji ugody ; postępowanie odwoławcze w KPA jest skrajnie odformalizowane, odwołanie nie wymaga żadnej szczególnej formy, wystarczy, że z pisma odwołującego się wynika, że nie jest zadowolony z rozstrzygnięcia, natomiast w ordynacji podatkowej odwołujący się musi wskazać zarzuty, dowody na poparcie tych zarzutów i żądanie, skrócone są też okresy weryfikacji decyzji podatkowych- ordynacja podatkowa dotyczy wszystkich zobowiązań publicznoprawnych (”danin i opłat”) np. opłaty z tytułu przeznaczenia gruntu rolnego lub leśnego na cele rolne lub leśne również podlega przepisom procesowym ordynacji podatkowej- ustawodawca nie zerwał jednak zupełnie z KPA, art.3§1 pkt.2 KPA mówi o tym, że w stosunku do spraw uregulowanych w ustawie ”ordynacja podatkowa” stosuje się przepisy działów IV (o udziale prokuratora), V (skreślony – zawierał przepisy dot. rozstrzygania sporów o właściwość), VIII (skargi i wnioski)- w art.3§4 KPA ustawodawca zaznacza, że do postępowań z §1, stosuje się jednak przepisy z działu VIII, czyli powtórzył to co było w §1

b)wyłączenia podmiotowe- były to postępowania zawarte w art.3§2 KPA, obecnie ostało się tylko 1 takie postępowanie, a raczej kategoria zbiorcza postępowań prowadzonych przez pewną kategorię podmiotów tj. przez polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne i urzędy konsularne w ich sprawach (kiedyś w art.3§2 KPA pkt.4 dodane było jeszcze „zagranicą”, tak jakby było to konieczne…)- chodzi o wszystkie postępowania prowadzone przez polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne i konsularne- te postępowania są regulowane rozporządzeniem Ministra Spraw Zagranicznych, brak w nich toku odwoławczego- art.3§2 KPA pkt.4 mówi „o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej”, ale to rozporządzenie ministra nie stanowi inaczej- postępowaniami wyłączonymi są również postępowania z art.3§3 KPA tj. postępowanie w sprawach wynikających z: 1)nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi2)podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych wymienionych w pkt1, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej- artykuł ten mówi o aktach administracyjnych wewnętrznych w tych 2 ich podstawowych postaciach dotyczących stosunków w hierarchii organów państwowych, między organem wyższym i niższym oraz relacji między przełożonym służbowym i pracownikiem w tych jednostkach- art.3§3 KPA nie jest jednak przepisem kreującym następną kategorię postępowań wyłączonych, aktów, o których mówi art.3§3 KPA nie da się w żaden sposób zakwalifikować jako decyzji administracyjnej, są one niespójne z istotą decyzji administracyjnej, są to np. polecenia służbowe- art.1 pkt.1 KPA – decyzja jest jednym z wyznaczników zakresu przedmiotowego postępowania administracyjnego jurysdykcyjnego , w zw. z tym art.3§3 KPA nie może wyłączać z zakresu obowiązywania KPA czegoś, co się nie mieści w zakresie postępowania, bo nie jest decyzją administracyjną!- ten zakres wyłączeń jest w pewien sposób ograniczony - art.3§4 KPA mówi, w odniesieniu do wyłączeń przedmiotowych, podmiotowych i do poleceń służbowych, że stosuje się w ich wypadku przepisy działu VIII KPA (skargi i wnioski)- art.3§5 KPA – Rada Ministrów może rozciągnąć obowiązywanie przepisów KPA, w drodze rozporządzenia, na przepisy postępowania z §2 (postępowanie ze spraw urzędów dyplomatycznych i konsularnych)

2)POSTĘPOWANIA ODRĘBNE- nazywane również postępowaniami szczególnymi

- są to postępowania w których przepisy KPA znajdują zastosowanie na zasadzie legi generali (w ostatniej kolejności), dopiero wówczas, jeśli w określonej kategorii spraw nie mamy przepisów szczególnych - mamy kilka kategorii takich postępowań odrębnych:I kategoria: ma charakter historyczny, nie będziemy jej omawiaćII kategoria: przepisy działu IV KPA (przepisy szczególne w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych), po tym jak skreślono przepisy 164 – 179, w tym dziale zostały tylko 2 artykuły – art.180 i 181 KPA- art.180§1 KPA to normatywny wyraz lex specialis derogat legi generali- art.180§2 KPA określa zakres przedmiotowy pojęcia sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych - mamy trój-szczegółowy sposób regulacji procedury w tych sprawach, przepisy szczególne w rozumieniu art.180§1 KPA jak i przepisy proceduralne wyglądają w ten sposób, że główna regulacja zawarta jest w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, ale szereg norm zawartych jest w ustawach regulujących funkcje publiczne (np. zawody prawnicze),w pragmatykach służbowych1) w pierwszej kolejności przepisów tych szukamy w pragmatykach służbowych2)jeśli nie znajdziemy ich w pragmatykach służbowych, to szukamy tych przepisów w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych3)jeśli nie ma tych przepisów w dwóch powyższych regulacjach, to odwołujemy się wtedy do KPA-art.181 KPA – może wydawać się niezrozumiały, ale przepis ten ma charakter informacyjny, odnosi się do tego, że np. od decyzji emerytalnej ZUS-u nie ma odwołania do organu wyższego stopnia (tak jakby to wynikało z przepisów KPA), jest to postępowanie jednoinstancyjne i służy od takiej decyzji odwołanie do Sądu Okręgowego (wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych), tak naprawdę te sądy w tym zakresie sprawują kontrolę administracji, stosując przepisy KPC (jest to w KPC kategoria postępowań odrębnych)

Wykład nr 7 – 17.11.2010 r. [kontynuacja poprzedniego wykładu dot. postępowań odrębnych]II kategoria: amorficzna, najliczniejsza, nie da się powiedzieć precyzyjnie jakie postępowania do niej należą- większość ustaw prawa administracyjnego materialnego (np. prawo o aktach stanu cywilnego, prawo o zgromadzeniach) zawiera regulacje dotyczące postępowań w danej kategorii spraw, albo w danej sprawie, należy więc wpierw sprawdzić, czy przepisy tego rodzaju znajdują się w takich ustawach, a dopiero w następnej kolejności znajdują zastosowanie przepisy KPA, w takim zakresie w jakim nie ma tych przepisów w ustawach prawa administracyjnego materialnego- konstrukcja wywłaszczenia nieruchomości – środek ultima ratio, w razie gdyby nie zawarto umowy cywilnoprawnej przejęcia nieruchomości przez podmiot, który realizuje cele publiczne, ustawa o gospodarce nieruchomościami przyjmuje, że wszczęcie postępowania

wywłaszczeniowego jest dopuszczalne, jeżeli rokowanie w danej sprawie nie dojdzie do skutku ; w postępowaniu wywłaszczeniowym nie jest dopuszczalne zawarcie ugody, co jest nieco sprzeczne z odejściem od typowo proceduralnego ujęcia sprawy w przypadku rokowań, a KPA- kolejny przykład: art.28 prawa budowlanego inaczej niż KPA definiuje pojęcie strony (zawęża liczbę podmiotów do sfery oddziaływania projektowanego budynku)- W Polsce trzeba czekać średnio powyżej 300 dni by dostać pozwolenie na budowę [zajmujemy około 160 miejsce w świecie], a im większe miasto, tym jest gorzej- w 2004r. Kraków został bez jakiegokolwiek planu zagospodarowania przestrzennego w wyniku sprzecznego z prawem studium zaskarżonego przez jednego z byłych prezydentów Krakowa- inny przykład z ustawy o planie zagospodarowania przestrzennego:Postępowanie administracyjne oparte jest na zasadzie odformalizowanego postępowania (np. odwołanie nie wymaga żadnej szczególnej formy, wystarczy, że strona w treści pisma sformułuje, że jest niezadowolona z zaskarżonej decyzji), nie jest tak jednak wszędzie, inaczej jest w ordynacji podatkowej będącej postępowaniem wyłączonym, podobnie różnice można zauważyć w przypadku unormowań z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym - decyzja o ustaleniu warunków zabudowy, będąca pierwszą w procesie o pozwoleniu na budowę, mająca charakter wstępnego, ogólnego zezwolenia, wchodzi w grę tam, gdzie nie ma planu zagospodarowania przestrzennego i odwołujący się od tej decyzji, na podstawie przepisów szczególnych, musi już zachować konkretne wymogi formalne odwołania w tej sprawie- jak widać na powyższych przykładach, najpierw szukamy przepisów szczególnych z takich ustaw, potem zaś przepisów KPA w myśl zasady lex specialis derogat lex generali (KPA)3)POSTĘPOWANIA JURYSDYKCYJNE OGÓLNE- znajdują w nich zastosowanie tylko przepisy KPA- sytuacja jest komfortowa zarówno dla strony jak i dla organu, ale jest to niewątpliwie kategoria najwęższaZakres przedmiotowy postępowania administracyjnego jurysdykcyjnego: - chodzi o określenie elementów wyznaczających kategorię spraw,w których może być prowadzone postępowanie administracyjne jurysdykcyjne – w art.1 KPA i innych artykułach ustawodawca stara się zakreślić krąg spraw, w których może być prowadzone postępowanie jurysdykcyjne, regulowane przepisami tego kodeksu- prowadzenie sprawy nienależącej do właściwości KPA prowadzi do nieważności postępowania- art.1 KPA pkt.1 i art.1 KPA pkt.2 pozostający w ścisłym związku z pkt.1 – to nas interesuje, te przepisy określają zakres przedmiotowy, musi być to więc sprawa:a)należąca do właściwości organu administracji publicznejb)ta sprawa musi mieć charakter indywidualnyc)musi być to sprawa o charakterze zewnętrznym (co wynika z art.3§3 KPA)

d)jeżeli jest to już sprawa indywidualna i zewnętrzna to musi się jeszcze nadawać do rozstrzygnięcia w postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym- art.1 KPA pkt.3 ma ZUPEŁNIE inny charakter, wskazuje w jakich JESZCZE postępowaniach znajduje zastosowanie KPA SZERZEJ odnośnie zakresu przedmiotowego:- obecne brzmienie art.1 pkt.1 KPA wprowadziła nowela styczniowa, przed 1 września 1980 r. brzmienie art.1 KPA było następujące: „KPA reguluje postępowanie w sprawach z zakresu administracji publicznej” teraz zaś mowa jest o sprawach z zakresu właściwości administracji publicznej, w starym brzmieniu znaczący był więc zakres przedmiotowy, ustawodawca uznał jednak, że takie określenie za wiele nie daje- ustawodawca w 1980r. zdecydował, że łatwiej będzie na podstawie przepisów ustrojowych powiedzieć co jest, a co nie jest organem administracji publicznej (odwołanie się więc do kryteriów podmiotowych)- ocena pomysłu ustawodawcy wg profesora: Na pewno nie jest to gorsze rozwiązanie.[pierwszy element]: organ administracji publicznej- odpowiedzi na pytanie kto jest we współczesnym państwie organem administracji publicznej udziela art.5§2 KPA zawierający słowniczek, w którym to artykule zawarte są pewne definicje, w tym definicja organu administracji publicznej – art.5§2 pkt.3 KPA oraz definicja organu samorządu terytorialnego – art.5§2 pkt.6 KPA- Prezydent RP jest „innym organem państwowym” z pkt.1, jest więc organem administracji publicznej!- ustawodawca, w świetle powyższych przepisów ma świadomość, dopuszcza, godzi się i wie, że plejada organów państwowych i niepaństwowych jest niezwykle szeroka i bardzo zróżnicowana- KPA operuje pojęciem „organu administracji publicznej” w rozumieniu funkcjonalnyma) organy administracji publicznej w sensie ustrojowym, tj. zarówno organy centralne (to co KPA rozumie pod pojęciem „minister”) jak i organy administracji rządowej w terenie, w tym w szczególności organy działające na podstawie ustawy z 29 stycznia 2009 roku o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (administracja wojskowa, morska) i podmioty działające na podstawie ustaw szczególnych (organy utworzone i powołane do pełnienia funkcji o charakterze administracyjnym)b) organy administracji publicznej w sensie funkcjonalnym – drugi, bardzo szeroki i zróżnicowany krąg podmiotów, mieszczący podmioty państwowe i niepaństwowe (samorządowe, społeczne, podmioty prywatne), które powstały i funkcjonują w celu realizacji funkcji o charakterze administracyjnym, ale których ustawodawca ex lege, na podstawie porozumień zawartych z organami z pierwszej grupy, upoważnia do prowadzenia postępowań w sprawach, które gdyby nie te porozumienia, musiałyby być prowadzone przez organy administracji rządowej w sensie ustrojowym- jest to tzw. przejaw zjawiska uspołecznienia administracji- w kategorii organów administracji publicznej w sensie funkcjonalnym mieszczą się zarówno samorząd terytorialny (powoli ogranicza działanie organów administracji rządowej w tych

sprawach) jak i samorządy specjalne np. zawodowe, jest to pewna kategoria organów uprawniona do wydawania decyzji (przykładowo, w przypadku wpisu na listę adwokatów dokonuje go Okręgowa Izba Adwokacka), mogą być to organy społeczne wszelkiego typu, także fundacje, niekiedy mogą być to też podmioty prywatne np. niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, niektóre orzeczenia tych niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej są decyzjami administracyjnymiREASUMUJĄC: art.1 pkt.1 i pkt.2 KPA w zw. z §3 i art.5§2 pkt.3,4 i 6 operuje niezwykle obszerną kategorią podmiotów właściwych do prowadzenia postępowań administracyjnych

Wykład nr 8 – 24.11.2010 r.

- 29 października uchwalona została ustawa nowelizująca KPA i PSA z inicjatywy MSWiA, ta nowelizacja nie była konsultowana z praktykami- zakres zmian: PSA – minimalne zmiany, KPA – zmiana szeregu przepisów- przeciętny, 3 miesięczny okres vacatio legis, więc najprawdopodobniej znowelizowana ustawa zacznie obowiązywać w kwietniu- w przypadku przyjęcia tej ustawy przez Sejm i Senat, zarówno profesor jak i prowadzący ćwiczenia zwrócą uwagę na te zmiany1.Zakres przedmiotowy postępowania administracyjnego jurysdykcyjnego – c.d. [drugi element]: kwestia indywidualności sprawy- postępowanie jurysdykcyjne jest postępowaniem kwalifikowanym, kierują nim bardzo rygorystyczne reguły w bardzo szczegółowych, technicznych konstrukcjach - postępowanie administracyjne jurysdykcyjne oparte jest na jednej zasadzie, wyzierającej z przepisów kodeksu – „nic o stronie bez strony”, strona postępowania powinna mieć możliwość udziału w postępowaniu bez względu na to, czy zostało ono wszczęte z urzędu, czy na wniosek, we wszystkich jego stadiach- sprawa, w której toczy się postępowanie administracyjne jurysdykcyjne musi mieć charakter taki, że jest wiadomo, kto jest stroną/stronami w danym postępowaniu administracyjnym, a to może zapewnić tylko indywidualność sprawy- to czym jest sprawa administracyjna, nie będzie chwilowo omawiane, chodzi wyłącznie o cechę indywidualności- przedmiotem postępowania administracyjnego nie mogą być więc akty generalne, ponieważ ich adresaci są określeni przy pomocy takich cech, że nie jesteśmy w stanie wskazać desygnatów takiego aktu- indywidualność sprawy jest więc następnym elementem wyznaczającym zakres przedmiotowy sprawy, ALE indywidualność sprawy nie oznacza, że występuje w niej jeden podmiot (np. w postępowaniu w sprawie wywłaszczenia nieruchomości mamy 2 podmioty), podmiotów może być bardzo wiele, czasem występują problemy z rozróżnieniem indywidualnego aktu od normalnego[trzeci element]: sprawa musi mieć charakter zewnętrzny

- NIE wynika z art.1 KPA, ale z art.3§3 KPA, to nie jest jeden z przypadków postępowań wyłączonych- art.3§3 KPA w dwóch punktach postanawia, że postępowanie administracyjne jurysdykcyjne nie może się toczyć w sprawach między państwowymi organami i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi, zbudowanymi na zasadach hierarchicznej podległości- z art.3§3 pkt.1 KPA wynika, że postępowanie administracyjne jurysdykcyjne nie mogłoby mieć zastosowanie w sprawie między ministrem, a wojewodą- relacje pomiędzy tymi organami wynikają z przepisów organizacyjnych i ustrojowych- art.3§3 pkt.1 KPA eliminuje więc akty wewnętrzne indywidualne i generalne między organem nadrzędnym, a organem podległym służbowo- art.3§3 pkt.2 KPA – wyłączone jest postępowanie administracyjne wynikające z PODLEGŁOŚCI służbowej, wynikającej z relacji pomiędzy przełożonym służbowym, a podwładnym od sformalizowanej procedury postępowania administracyjnego (wyłączeniu ulega więc ogromna kategoria aktów przyjmujących postać poleceń służbowych)- obie te powyższe kategorie nie mieszczą się więc w zakresie postępowania administracyjnego jurysdykcyjnego (NIE SĄ TO JEDNAK POSTĘPOWANIA WYŁĄCZONE bowiem nie mają one charakteru jurysdykcyjnego!)[czwarty element]: rozstrzygnięcie w drodze decyzji administracyjnej- w 1980 r. został na końcu art.1§1 KPA dodany element „rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej”- o ile sąd/sędzia dysponują trzema formami działania o określonych formach i warunkach zastosowania (wyrok, postanowienie, zarządzenie) to w KPC nie było konieczności regulacji jakiejś formy działania organu - administracja jednak działa w zróżnicowanych formach prawnych (mogą być to działania faktyczne – najczęściej w formie czynności materialno-technicznych np. gromadzenie materiału prawnego)- administracja wydaje również miliony zaświadczeń - administracja działa również w formach cywilnoprawnych (np. oddanie danego gruntu w użytkowanie wieczyste, a następnie zawarcie umowy i na podstawie tej umowy odpowiedni wpis w księdze wieczystej)- w praktyce czasami trudno jest odróżnić „tylko” zaświadczenie od decyzji administracyjnej deklaratoryjnej- czasem nie wiadomo do końca czy mamy do czynienia z czynnością materialno-techniczną (zameldowanie) czy z decyzją administracyjną (odmowa zameldowania)- w związku z powyższymi problemami, w noweli styczniowej dodano kolejny element – że musi być to sprawa rozstrzygana w drodze decyzji administracyjnej

decyzja administracyjna – jest jednostronnym (to organ kształtuje treść aktu prawnego, bez względu na inicjatywę strony), władczym oświadczeniem woli organu administracji publicznej, podejmowanym na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących,

konkretyzującym co do zasady stosunek materialno-prawny pomiędzy działającym w interesie państwa organem administracji publicznej, a drugą stroną tego stosunku, którą jest podmiot stojący na zewnątrz struktur administracji publicznej

- powyższa definicja wyłącza działania faktyczne, zaświadczenia (nic nie zmieniają), jak również działania o charakterze cywilnoprawnym, podejmowane przez administrację publiczną

REASUMUJĄC: Postępowanie jurysdykcyjne może być prowadzone tylko w sprawach, w których spełnione są łącznie 4 elementy:- jest to sprawa podejmowana przez organ administracji publicznej w ujęciu funkcjonalnym- jest to sprawa indywidualna- sprawa ta musi mieć charakter zewnętrzny- kształt sprawy wyznacza prawo administracyjne materialne, sprawa ta musi być możliwa do załatwienia w drodze decyzji administracyjnej

2.Legitymacja procesowa w postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym- chodzi o analizę przesłanek, które powinien posiadać podmiot, by swoim pismem skierowanym do organu mógł uruchomić postępowanie jurysdykcyjne (WZGLĘDNIE cechy, jakie musi posiadać, by być podmiotem w postępowaniu wszczętym z urzędu)- w postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym legitymacja procesowa przysługuje dwóm kategoriom podmiotów:a)stronie postępowaniab)uczestnikom postępowania na prawach stron (np. organizacje społeczne, prokurator, RPO)

a)Strona postępowania administracyjnego- pojęcie strony definiuje art.28 KPA, i nowelizacja październikowa pojęcia strony nie zmienia- art.28 KPA mówi tak: „Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie” (pierwsza norma) ORAZ „Stroną jest każdy, kto żąda czynności organu, ze względu na swój interes prawny lub obowiązek” (druga norma)- ta pierwsza norma dotyczy postępowań, które mogą i są wszczynane z urzędu (głównie postępowania, które nakładają obowiązki lub cofają uprawnienia, np. postępowanie podatkowe), ale norma ta odnosi się również do postępowań wszczynanych na wniosek i dotyczy podmiotów, które nie są inicjatorami postępowania, ale których może dotyczyć efekt tego postępowania (np. krąg sąsiadów, których jako podmioty uboczne dotyczyć będzie wydanie pozwolenia na budowę)- druga norma dotyczy TYLKO postępowań wszczynanych na wniosek

Czym jest interes prawny o którym mówi art.28 KPA ? - w 1870 r. Edmund Bernatzik, docent Uniwersytetu Wiedeńskiego, w swojej pracy „O orzekaniu o prawie i materialnej prawomocności” zajął się problemem zetknięć jednostki z

administracją publiczną i wyodrębnił 3 kręgi zetknięć (jest to sfera interesów faktycznych, prawnych i publicznych praw podmiotowych)a)sfera interesów faktycznych – przykładowo, jest ulica, przystanek tramwajowy, w nocy każdy tramwaj zatrzymujący się tam nas budzi, w związku z czym wnosimy o przeniesienie przystanku, ale gdyby organ rozpatrzył taki wniosek pozytywnie, to każdy inny mógłby wnieść taki wniosek i również wnioskować o przeniesienie przystanku- w takim przypadku występują jakieś interesy, zwane interesami faktycznymi, ale prawo się nimi nie interesuje, bo popadlibyśmy w szereg irracjonalnych działań, ALE…- w ramach interesów faktycznych istnieje pewna węższa, kwalifikowana kategoria tych interesów, które prawo uznaje za relewantne:- np. prawo budowlane chroni sąsiada przed pewnymi skutkami inwestycji dokonywanej na sąsiedniej nieruchomości, tzw. ”linijka światła” – zabudowa sąsiedniej nieruchomości musi być wykonana w ten sposób, aby sąsiednie nieruchomości miały przez określony czas, o określonych godzinach w ciągu dnia dostęp do światła słonecznego (stąd też ograniczenia wysokości budynków, ten element jest poddany ochronie prawnej)- normy prawa administracyjnego jurysdykcyjnego stwarzają określonemu podmiotowi w określonym stanie faktycznym możliwość wszczęcia postępowania- interes prawny w tym ujęciu jest to wynikająca z prawa materialnego możliwość żądania wszczęcia postępowania administracyjnego

CIĄG DALSZY ZA TYDZIEŃ

Wykład nr 9 – 01.12.2010 r. (autorstwa Mathieu, który udostępnił swoje notatki )

Interes prawny – oparta na prawie materialnym możliwość żądania wszczęcia postępowania administracyjnego Pozwolenie na budowę – pytanie kto ma interes prawny? – podmiot, który posiada, dysponuje, ma, może się wylegitymować prawem dysponowania daną nieruchomością na cele budowlane; też podmioty w sferze oddziaływania projektowanej inwestycji Wywłaszczenie nieruchomości – Skarb Państwa albo któraś z jednostek samorządu terytorialnego, stroną z drugiej strony będzie właściciel nieruchomości, osoba która ma być ograniczona – też użytkownik wieczysty; podmioty posiadające na tej nieruchomości prawa rzeczowe ograniczone oraz prawa obligacyjne, w związku z postanowieniem ustawy o gospodarce gruntami – po upływie 3 miesięcy od ostateczności wygasają określone umowy cywilnoprawne – z art. 138 ust. 2 UGN; niekiedy również sąsiedzi – powstaną problemy dla tych pozostałych nieruchomości; też inny szkodliwy fakt | kiedy ma być zwracana – interes prawny mają aktualny właściciel (SP lub JST); poprzedni lub spadkobiercy – wszyscy muszą złożyć jeżeli wielu spadkobierców, i co wtedy? Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – określone inwestycje (te z pozwoleniem) muszą wcześniej mieć ustalenie, że nieruchomość nadaje się na ten cel budowlany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego; gdy zaś nie ma, to

proces inwestycyjny musi być poprzedzony decyzją o warunkach zabudowy. Kto może się ubiegać: każdy! Nie jest wymagany interes, ale pozwolenia na budowę potem nie dostanieUstawa o pomocy społecznej (wielokrotne nowelizacje, od Kuronia jeszcze) – różne formy oparte o różne pojęcia „niedostatku” – czasem górne granice dochodów na jedną osobę; samo pojęcie też nieostre Kilka wniosków:

a) Pojęcia interesu prawnego in genere w prawie administracyjnym nie ma – nie ma dla wszystkich spraw administracyjnych. Treść interesu prawnego jako przesłanka dla legitymacji procesowej jest różna dla każdej kategorii sprawy administracyjnej

a. Treść interesu może być bardzo precyzyjnie określona (np. tylko poprzedni właściciel przy zwrocie wywłaszczenia); lub bardzo nieprecyzyjnie, lub nawet bez kryterium ograniczającego – postępowanie w sprawie ustalenia warunków zabudowy

b. Treść może być określona przy pomocy pojęć dosyć nieprecyzyjnych (przy pozwoleniu na budowę – podmiot, którego nieruchomość znajduje się w sferze oddziaływania projektowanego obiektu)

c. Gdzie zatem należy poszukiwać odpowiedzi kto ma interes prawny? Zazwyczaj ustawodawca te kryteria wyznaczające interes prawny zawiera w normie prawnej kształtującej określoną sprawę administracyjną. Np. UGN – art. 136 (poprzedni właściciel lub jego spadkobierca może się domagać, jeżeli nie została wykorzystana na cel wywłaszczenia)

b) Druga – istnienia lub nieistnienia nie da się ustalić w oderwaniu od okoliczności faktycznej danej konkretnej już sprawy

a. Czy określony podmiot posiada interes w danej sprawie, przesądzają okoliczności tej sprawy – np. po powodzi z 2001 r. na wokandzie NSA w Krakowie – dwu sąsiadów, właściciele nie bezpośrednio leżących koło siebie; położonych nad rzeką Uszlicą (powiat bodaj Brzeski), w odległości 150 m. od siebie. I jeden z tych sąsiadów, położony wyżej w biegu rzeki wystąpił z wnioskiem o wszczęcie postępowania celem nakazania rozbiórki pomieszczenia gospodarczego sąsiadowi (temu który był niżej), twierdząc, że to jest samowola – nie przeszkadzało, ale ta drewutnia służyła jak tama – wskutek tego, jego dom został zatopiony, gdyby tego nie było, jego zdaniem woda szybciej by spłynęła | wątpliwości organów czy ma interes prawny, a nie chciały z urzędu wszczynać. Skarga wycofana, ale przygotowane, że jest interes prawny. Sprawa rozwiązała się tak, że szopa (drewutnia) została zburzona przez wodę, ale był problem. Czy gdyby drewutnia była wyżej, a sąsiad skarżący niżej? Czy byłaby ta sama kwestia? Czy można by sięgać do tych samych argumentów? – na pewno nie!

b. Konkretne okoliczności faktyczne konkretnej sprawy, w oderwaniu od regulacji prawnej; również będą mieć wpływ na to, czy ktoś posiada interes prawny w danej sprawie, czy nie

c. Sfera oddziaływania projektowanego obiektu – jeśli jest to dom jednorodzinny, to wąska sfera; jeżeli fabryka utylizująca opakowania plastikowe; albo elektrownia atomowa – to sfera oddziaływania szersza

c) Interes prawny nawet w takiej samej z punktu widzenia przedmiotowego sprawie, może zależeć od potencjalnych skutków jakie może wywołać decyzja kończąca określone postępowanie. Przykład: na postawie ustawy o zmienia ustawy o gospodarce gruntami (przed UGN) – art. 2 – proces uwłaszczania podmiotów państwowych oraz określonych kategorii spółdzielni. Proces ten polegał na tym, że przedsiębiorstwa państwowe, oraz spółdzielnie mieszkaniowe czy pracy, które w dniu wejścia w życie UGGiWN (z 27 IX 1999 r.) – w dniu 5 XII 1999 r. – posiadały, miały, legitymowały się do określonej nieruchomości trwałym zarządem (nie jest to prawo), nabywały ex lege prawo użytkowania wieczystego do tych nieruchomości oraz prawo własności do budynków znajdujących się na tych nieruchomościach, jeżeli zostały wzniesione z ich środków własnych – poszerzenie palety uprawnień podmiotów państwowych i spółdzielni. Sformułowanie, które od 1990 r. (uwłaszczenie gmin) się znalazło, ale stwarza orzecznictwu ogromne problemy – to uwłaszczenie nie może nastąpić z naruszeniem praw osób trzecich | wprawdzie ustawa nowelizująca UGGiWN wygasła, ale na tych samych zasadach obecnie – art. 200 UGN; liczne problemy z interesem prawnym – część tych nieruchomości, objętych procesem uwłaszczania, były kiedyś wywłaszczone. I problem, czy poprzedni właściciele, względnie ich spadkobiercy nieruchomości wywłaszczonych a objętych teraz procesem uwłaszczenia, mają legitymację procesową w postępowaniu uwłaszczeniowym – bo następowało decyzjami wojewodów (w I instancji; skutki prawne później, były deklaratoryjne) | a co jeśli w tych postępowaniach ci poprzedni właściciele nie brali udziału – czy jest to przesłanka do wznowienia postępowania uwłaszczeniowego | a co gdy zbył nieruchomość ten podmiot uwłaszczony? Niewątpliwie ten art. 2, stanowiący o naruszeniu praw osób trzecich; oznacza, że w postępowaniach uwłaszczeniowych legitymację procesową powinni posiadać poprzedni właściciele nieruchomości wywłaszczonych lub ich spadkobiercy; oznacza to, że jeśli nie zawiadomiono, to mają podstawy do składania wniosków o wznowienie postępowania

Podsumowując: interes prawny w rozumieniu art. 28 KPA jest niewątpliwie kategorią prawa materialnego. Bez sięgnięcia do przepisów konkretyzujących normy prawno-materialne; nie ma jednego, wszechogarniającego, wspólnego dla każdej sprawy interesu prawnego. Może być różny dla każdej sprawy administracyjnej. Nawet w takiej samej sprawie inny może być krąg podmiotów posiadających ten interes prawny. Reasumując reasumpcję – w każdej konkretnej sprawie administracyjnej trzeba dokonać oceny indywidualnej.

Trzeci krąg Bernatzika – publiczne prawa podmiotowe Szeroka dyskusja co to jest, jakie są tam spory, czy można mówić o czymś takim. Rzeczywiście kwestia, czy można porównywać do praw podmiotowych prywatnych i czy w

ogóle są – prof. Woś przychyla się do zdania prof. Jakimowicza: publiczne prawa podmiotowe są do zbudowania i można o nich mówić | najważniejsze działy nazywały się prawem policyjnym; nie jest to prawo mające dawać uprawniania jednostkom | wszystkie prawa obywatela względem administracji w cienkim kodeksie; kolor szarawo-brunatny i komentarz prof. Płazy Kwalifikowana kategoria interesów prawnych – jest czymś więcej niż interes prawny. Kilka przykładów:

(a) Ustawa o zmianie imion i nazwisk – zmiana nazwiska niezależna od zmiany przy zmianie stanu cywilnego; tutaj na drodze administracyjnoprawnej. Oparta jest ta ustawa na konstrukcji takiej, że określona osoba nosi imię bądź nazwisko ośmieszające, albo utrudniające funkcjonowanie w społeczeństwie, to może dokonać zmiany tego nazwiska. Konstrukcja jest taka, że oprócz wskazania przesłanek (ocena podmiotu chcącego zmiany) trzeba wskazać nowe imię lub nowe nazwisko; w odniesieniu do nazwisk zastrzeżenie, że to nowe nazwisko nie może być nazwiskiem historycznym; względnie można się upierać przy chęci zmiany na Potocki; ale wówczas decyzja odmowna | treścią swojego wniosku determinuję treść decyzji

(b) O systemie ubezpieczeń społecznych . W starym systemie emerytalnym – przed 1948 r. urodzonych; we wszystkich przepisach około-emerytalnych – różne pragmatyki, określanie wysokości emerytur – konstrukcja jest następująca – są to decyzje; wiek, okres pracy, okres składkowy i nieskładkowy oraz wysokość wynagrodzeń z możliwością wyboru odpowiedniego okresu, czy z ostatnich lat, czy wybór najwyższych z dłuższego okresu – konstrukcja jest następująca: składając do ZUS (względnie innego organu emerytalnego) wniosek wraz z tymi wszystkimi załącznikami, dokumentując wiek, okres zatrudnienia itd. determinuję treść decyzji emerytalnej (wystarczy kalkulator)

To są przykłady tychże praw podmiotowych – wniosek nie tylko wszczyna postępowanie, ale determinuje (wyznacza) treść decyzji Te 3 kręgi zetknięć administracji z jednostką, to krąg interesów faktycznych jest najszerszy; interesy prawne zawierają się w tym kręgu interesów faktycznych; i wreszcie prawa podmiotowe są czymś najwęższym, wewnątrz kręgu interesów prawnychTyle na temat pojęcia interesu prawnego i pojęć stowarzyszonych Trzeba odpowiedzieć sobie na ważne pytania – kto i kiedy jest uprawniony do dokonywania oceny czy podmiot, który występuje z wnioskiem o wszczęcie ma rzeczywiście w tej sprawie, dla której żąda wszczęcia, interes prawny | od 150 lat na ten temat toczą się spory – nie mają wyłącznie charakteru teoretycznego | generalnie możliwe są dwie, bardzo różniące się odpowiedzi – nawet skrajnie różniące sięTe odpowiedzi zostały nawet nazwane teoriami, koncepcjami strony:

a) Subiektywna (zwana procesową)b) Obiektywna

Polegają na tym, że – subiektywna – przyjmuje, że punktem wyjścia, główną tezą jest to, że o tym, czy określony podmiot występujący do organu decyduje sam wnioskodawca, a więc żądanie wszczęcia skierowane do organu administracyjnego oznacza konieczność wszczęcia postępowania przez ten organ – takie żądanie wszczęło postępowanie. Natomiast dopiero w toczącym się już postępowaniu organ będzie miał możliwość (a zarazem obowiązek) dokonania oceny, czy rzeczywiście ten podmiot posiada taki interes prawny; czy rzeczywiście jest podmiotem mającym interes prawny, który może żądać wszczęcia. W myśl tej koncepcji subiektywnej, procesowej sytuacja jest taka: ja uważam, że jestem spadkobiercą podmiotu X, który został wywłaszczony, w związku z tym występuję do właściwego organu o wszczęcie postępowania o zwrot nieruchomości – ten wniosek wszczął postępowanie, z momentem złożenia w urzędzie pocztowym itp., albo w organie niewłaściwym (zatem organ jeszcze o tym nie wie) | koncepcja procesowa przyjmuje domniemanie, że każdy, kto zwraca się z wnioskiem o wszczęcie, to ma interes prawny; a o tym, czy są spełnione przesłanki będzie dopiero w toku toczącego się postępowania organ ustalał | a więc organ ustali, czy jestem spadkobiercą, czy nieruchomości są wywłaszczone, czy są inni spadkobiercy, czy nieruchomość zbędna na cele na które wywłaszczono, czy było odszkodowanie i czy wypłacone (ew. zwrot w zwaloryzowanej wysokości) | zakłada pewien automatyzm – złożony wniosek oznacza wszczęcie postępowania – nie ma czasu ani miejsca na badanie istnienia interesu prawnego przed wszczęciem postępowania – koncepcja, która bardzo chroni interesy poszczególnych stron. Przeciwnicy mówią o możliwości niesłychanego pieniactwa – postępowania w sprawach wyimaginowanych, w sprawach do ewidentnie negatywnych decyzji; wypaczenie funkcji administracji

Wykład nr 10 – 08.12.2010 r.[kontynuacja poprzedniego wykładu]- Teoria obiektywna jest skrajnie odmienna od poprzedniej, wg niej o tym, czy wnioskodawca ma w danej sprawie interes prawny, ma zadecydować organ- wg tej koncepcji nie ma żadnego domniemania interesu prawnego, wręcz przeciwnie, organ za pierwszy, podstawowy cel, obiera sobie weryfikację interesu prawnego- postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania jest wydawane, jeśli podmiot jest nieuprawniony do wszczęcia postępowania- de lege lata, ustawodawca jest niekonsekwentny co do wyraźnego obowiązywania którejś z tych teorii w KPA, można bowiem w KPA znaleźć przepisy argumentujące za obydwiema teoriami1.Za koncepcją subiektywną przemawia:- już samo sformułowanie art.28 KPA – „Stroną jest każdy, kto (…) żąda czynności organu”,z punktu widzenia tego przepisu już samo żądanie czynności tj. wszczęcia i prowadzenia postępowania jest wiążące dla organu- art.61§3 KPA mówi, że „Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej”, prawo nie zna co do zasady mniejszej jednostki czasu niż 1 dzień, można więc interpretować to sformułowanie jako moment

doręczenia, co z kolei wiąże się z faktem, że może to być też moment nadania pisma w postępowaniu administracyjnym w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego, co oznacza, że organ może jeszcze nie wiedzieć o tym, że postępowanie, zgodnie z art.61§3 KPA zostało już wszczęte2.Za koncepcją obiektywną przemawia:- Art.61§4 KPA – „O wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron* należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie”*to sformułowanie dotyczy tzw. „interesów refleksyjnych”, chodzi o krąg podmiotów, które nie mogą żądać wszczęcia postępowania, ale w sprawie mają interesy prawne i w związku z tym powinny być stornami tego postępowania np. postępowanie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, strony tego postępowania to z jednej strony byli właściciele (wnioskodawca), z drugiej zaś obecny właściciel (np. Skarb Państwa), ale decyzja o zwrocie może potencjalnie wpływać na prawa obligacyjne i rzeczowe na tej nieruchomości, czyli interesy refleksyjne dotyczyć będą np. użytkowników tej nieruchomości wieczystej, decyzja o zwrocie nie może więc zapaść co do takiej nieruchomości, bo byłoby to contra legem (użytkowanie wieczyste jest możliwe tylko na gruntach Skarbu Państwa, albo samorządu terytorialnego), w przypadku umowy najmu lub dzierżawy, z upływem 3 miesięcy od zapadnięcia decyzji o wywłaszczeniu, umowy te ulegają wygaśnięciu.- art.233 KPA z działu VIII (skargi i wnioski):„Skarga w sprawie indywidualnej, która nie była i nie jest przedmiotem postępowania administracyjnego, powoduje wszczęcie postępowania, jeżeli została złożona przez stronę. Jeżeli skarga taka pochodzi od innej osoby, może spowodować wszczęcie postępowania administracyjnego z urzędu, chyba, że przepisy wymagają do wszczęcia postępowania żądania strony.” - ten przepis jest przejawem rozumienia przez ustawodawcę tego, że ludzie mają prawo nie mieć żadnej wiedzy prawniczej i mimo to funkcjonować w społeczeństwie- przepis ten wyznacza również ewentualne związki między postępowaniem skargowym, a jurysdykcyjnym- obowiązkiem organu jest właściwe zakwalifikowanie nawet błędnie nazwanego pisma (skutki prawne są związane z treścią pisma), także przy błędnym nazwaniu swojego pisma/orzeczenia przez sąd (nazwanie wyroku postanowieniem i vice versa) - art.221 KPA mówi, że skargi mogą być wnoszone „(…)w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą.”, de facto skargę można więc wnieść w każdej sprawie- z art.233 KPA wynika niedwuznacznie, że organ do którego wpłynie pismo, ma obowiązek dokonać oceny, czy z tego pisma nie wynika iż nie jest to skarga sensu stricte, którą należałoby rozpatrywać wg przepisów działu VIII KPA, ale jest żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego jurysdykcyjnego i organ ma prawo ale i obowiązek oceny interesu prawnego określonego podmiotu, by zweryfikować czy ten podmiot ma interes prawny w sprawie i może być uznany za stronę

- konsekwencją powyższego przepisu jest argument przeciwny koncepcji subiektywnej tzn. wniosek o wszczęcie postępowania można przemianować na tą skargę z działu VIII KPA i wtedy organ nie może go odrzucić - de lege lata KPA nie daje odpowiedzi na to, jaką koncepcję należy przyjąć- w literaturze są spory, ale w literaturze z ostatniego półwiecza (subiektywnie, wg profesora) przewagę mają zwolennicy koncepcji subiektywnej, z jednym zastrzeżeniem:Nie można odmówić organowi administracji publicznej prawa do oceny, czy w ogóle ten wniosek dotyczy sprawy istniejącej, wynikającej z przepisów prawa administracyjnego materialnego- profesor przychyla się ku koncepcji subiektywnej- w orzecznictwie NSA przeważa koncepcja subiektywna- po wejściu w życie ustawy nowelizującej z 29 października 2010 r. zajdą zmiany (ostatnio poprawki Senatu wprowadziły do niej 14 zmian, ale nie dotyczą one akurat tego fragmentu wykładu)- ustawa nowelizująca po art.61 KPA dodaje art.61a KPA , który w §1 mówi tak:„Gdy żądanie, o którym mowa w art.61 zostało wniesione przez osobę nie będącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.”Zaś §2 mówi, co następuje: „na postanowienie o którym mowa w §1 służy zażalenie”- co do §2 tego artykułu: w KPA jest przyjęta zasada, że nie ma generalnej zasady zaskarżania postanowień, chyba, że jest to zaznaczone wyraźnie w kodeksie, natomiast takie postanowienie organu drugiej instancji po rozpatrzeniu zażalenia, będzie mogło być zaskarżone do sądu administracyjnego co wynika z art.3§2 pkt.2 PSA- co do §1 to jest argument za koncepcją obiektywną, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, co jest zabójczym ciosem dla koncepcji subiektywnej, przepis ten jednak budzi wiele wątpliwości, ocena czy ktoś jest stroną, czy nie, odbędzie się nie w postępowaniu właściwym, ale w postępowaniu przedwstępnym bez udziału stron- art.61a KPA w żaden sposób nie zmienia art.61§3 KPA (automatyczne wszczęcie postępowania), mimo że artykuły te wzajemnie sobie przeczą- te „inne uzasadnione przyczyny” przez które „postępowanie nie może być wszczęte” z art.61a KPA obejmuje zakresem swojego działania tzw. skarga na bezczynność, zwykle funkcjonująca gdy organ nie wszczął w ogóle postępowania, albo wszczął, ale go nie przeprowadził

3.II kategoria podmiotów w postępowaniu administracyjnym: - uczestnicy na prawach strony:- uczestnicy na prawach strony, to w przeciwieństwie do pojęcia strony, pojęcie doktrynalne a nie ustawowe- pewna kategoria podmiotów jest stroną/może być stroną w postępowaniu w cudzej sprawie

- podstawą uczestnictwa na prawach strony są po prostu regulacje KPA, a co do prokuratorów i RPO, tą podstawą są obok przepisów KPA, również stosowne przepisy ustaw ustrojowych (np. ustawa o prokuraturze, a odnośnie RPO, ustawa o RPA)- mamy 3 kategorie podmiotów mieszczących się w tej grupie:a)organizacje społeczneb)prokuratorzyc)Rzecznik Praw Obywatelskich

Wykład nr 11 – 15.12.2010 r. (autorstwa Mathieu, który udostępnił swoje notatki )[kontynuacja poprzedniego wykładu]

„Uczestnictwo” organizacji społecznych – podmioty na prawach stronyKilka słów historii: wielka przezorność ustawodawcy, przewidziano udział organizacji społecznych w art. 28 ustawy z 1960 r.; dziś art.31 KPA | okrojona forma legitymacji – wyłącznie jedna forma/podstawa legitymacji procesowej organizacji społecznych – mogły się włączyć do toczącego się już postępowania; nie możność zainicjowania – do 1 IX 1980 r. – nowela styczniowa (nowa numeracja – art. 31) – w tej wersji przetrwał do dzisiaj. Nie ma w obecnej nowelizacji żadnych zmian w tym artykule | ta nowela przede wszystkim dopuściła/stworzyła/wprowadziła drugą formę legitymacji procesowej, polegającej na możliwości wnioskowania wszczęcia postępowania | jakościowa zmiana. Stworzono również w art.31§5 KPA – substytut, możliwość oddziaływania organizacji na postępowanie administracyjne w sytuacji, kiedy organizacja społeczna nie może/nie chce skorzystać z pierwszej bądź drugiej formy uczestnictwa. Polega na możliwości wyrażenia stanowiska w sprawie przez organ statutowy organizacji społecznejKwestia co rozumie KPA przez pojęcie organizacji społecznej?Próba zdefiniowania pojęcia organizacji społecznej – w słowniku, art. 5 KPA – na użytek postępowania administracyjnego | ilekroć jest mowa o organizacjach społecznych – organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne – niski walor definicji, ale zróżnicowanie kategorii uniemożliwia sformułowanie takiej definicji, która byłaby zadowalająca Organizacje zawodowe – wszystkie działające w sferze gospodarczej i niegospodarczej na podstawie przede wszystkim ustawy o ZZ, jak i ZZ rolników; inne też – np. pracodawców – BCC, Związek Pracodawców Polskich Organizacje samorządowe – w tej kategorii oczywiście wszystkie samorządy zawodowe – jest ich bardzo wiele – szereg funkcji zlecanych organizacjom; przede wszystkim wolne zawody; ale też architekci, weterynarze, aptekarze, lekarze – mogą być organami prowadzącymi postępowania, a tutaj mogą (po spełnieniu przesłanek) mieć legitymację procesową w postępowaniu administracyjnym. Natomiast zasadniczy problem, czy zakresem art.5§2 pkt.5 KPA – jest objęta kategoria samorządu terytorialnego? Czy któraś z JST – i ich organy, mogą być objęte tą kategorią – organizacja samorządowa i roszczenie sobie prawa do uczestnictwa jako organizacja społeczna. Szybko się zetknął z tym NSA i od początku

stanowisko sądów jest negatywne; uznaje się, że ze względu na inną regulację prawną, inną pozycję ustrojową, inne funkcje z ustawy dla poszczególnych JST; nie jest dopuszczalne, by któraś z JST (związki, porozumienia, organy) mogły być traktowane jako organizacja społeczna w rozumieniu art.5§2 pkt.5 w zw. z art.31 KPA | raczej nie budzi to wątpliwości Organizacje spółdzielcze – wszelkiego typu spółdzielnie, w tym – co istotne obecnie – dwa typy: mieszkaniowe oraz pracy (utraciły trochę na znaczeniu, np. tygodnik Polityka) Inne organizacje społeczne – najmniej wątpliwości budzą twory działające na podstawie ustawy – prawo o stowarzyszeniach (3 przewidziane tam formy zrzeszania się osób fizycznych – stowarzyszenie zwykłe?, rejestrowe, zgłoszone) niekiedy twory o charakterze efemerycznym – komitety utworzone dla określonych celów – Komitet Budowy Wodociągów i Kanalizacji na ulicy Olszewskiego | często nie wiadomo na jakich zasadach działają | generalne kryteria odgraniczenia nie powstały kiedy jest czysto partykularne towarzystwo wzajemnej adoracji – ważne aby były rozpoznawalne te organizacje – wówczas przymiot organizacji społecznej | często w konkretnych sprawach ciężko rozstrzygnąć | jako pewną wytyczną przy tego typu komitetach powinno się przyjmować to, w jaki sposób ten twór definiuje cele utworzenia – czy jest to cel społeczny; czy jednak wąski cel jednostkowy bądź też określonej, nieszerokiej grupy mieszkańców? Miejsce art. 31 KPA w naszym systemie prawnym W postaci pierwotnej w 1961 r., rozszerzony w 1980 r., ale funkcjonowanie nie budziło większych wątpliwości do lat 90-tych | do tego czasu w zasadzie organizacje społeczne się pojawiały niezbyt często, i jeśli się pojawiały to w 3 kategoriach postępowań:

a) Budowlane (protesty przeciw inwestycjom) [obecnie zmiana regulacji] | szereg tworów uważających się za ekologiczne – włączały się do postępowań w sprawach budowlanych o uzyskanie WZiZT (względnie w postępowaniach o pozwolenie na budowę); można było podejrzewać, że nadużywają prawa. Czasem co najmniej uzasadnione podejrzenie, że podstawowym motywem jest osiągnięcie korzyści materialnych, utrudnianie życia inwestorowi poprzez odwołania, skargi do SA (a inwestor często padał, lub przekonywał organizacje, aby z ochrony rezygnowała) | sąd był w 1995 r. bezwzględnie związany cofnięciem sądu; było to tożsame z umorzeniem | ustawodawca postanowił w prawie budowlanym wyłączyć w sprawach o pozwolenia na budowę art. 31 KPA; podobnie wyłączenie w sprawach uregulowanych ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Tak było do 1 maja 2004 r. – zobowiązania z prawa UE – udział społeczeństwa w postępowaniach narażających środowisko | 3 października 2008 r. – ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa | minister ochrony środowiska??, czasochłonna procedura – decyzja środowiskowa | art. 3 pkt 10 – szerokie rozumienie | jest rozdział IV tej ustawy – postanowienia szczególne do art. 31 KPA (tam dwie przesłanki: cele statutowe, i wymagania interesu społecznego); skarga do SA, odwołanie nawet gdy nie brała udziału – lex specialis do art. 33 PSA – tam ostrzejsze zasady | uznanie, że z założenia interesy społeczeństwa w tych postępowaniach reprezentują

b) Koncesje, pozwolenia i zezwolenia, w szczególności na sprzedaż napojów alkoholowych [pewne kłopoty w orzecznictwie – w postępowaniach przeciwko przyznaniu komuś zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, lub we wnioskach o cofnięcie uczestniczą, chcą brać udział organizacje kobiece, typu koła gospodyń wiejskich, liga kobiet polskich | problem polegał na tym, że w tych postępowaniach antykoncesyjnych pojawił się problem taki: uczestnictwo w którejkolwiek z form musi być zgodne z celami statutowymi danej organizacji – czy zatem wniosek uzasadniony, skoro nie było takich zapisów w statucie?]

c) [kategoria stała się martwa] Organizacje włączające się do postępowań o przydział lokalu – decyzja administracyjna jako podstawa najmu – do 1994 r. – publiczna gospodarka lokalami | problem degeneracji tej formy udziału organizacji społecznych w postępowaniach budowlanych – patrz: a)

Świadomość, że ten art. 31 KPA jest obudowany wyjątkami, też w pewnej rzeczywistości prawnej Art. 31 KPA – tradycyjne formy udziału organizacji społecznych. Mamy dwie podstawowe formy legitymacji procesowej organizacji społecznej:

(i) Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby wystąpić z żądaniem wszczęcia postępowania

(ii) Organizacja społeczna w sprawie dotyczącej innej osoby może wystąpić z żądaniem dopuszczenie jej do udziału w postępowaniu

Zaczniemy od żądania wszczęcia – pojawiło się to w 1980 r.; wzbogacono o tę formę. Ale potrzebna jest jasność, że jest to rozszerzenie, ale nie bez granic. Ta forma legitymacji procesowej może dotyczyć tylko postępowań, które mogą być wszczęte z urzędu; z punktu widzenia możliwości wszczęcia – 3 kategorie: (a) tylko z urzędu; (b) tylko na wniosek; (c) z urzędu i na wniosek. Ta forma dotyczy formy (a) i (c); nie jest możliwe co do zasady żądania przez organizację społeczną wszczęcia postępowania, które może być wszczęte tylko na wniosek strony, za jednym wyjątkiem tej sytuacji określonej w art.61§2 KPA – organ może ze względu na szczególnie ważny interes strony wszcząć z urzędu nawet w takiej sprawie, gdzie wymagany jest wniosek. Jeden przypadek w karierze prof. Wosia; odmienna interpretacja specustawy drogowej – odszkodowania za gruntu, które stały się ex lege własnością SP, albo określonej jednostki JST na cele realizacji inwestycji drogowych – konstrukcja polega na tym, ze mamy ustalenie warunków realizacji inwestycji drogowych – rozstrzyga o wielu sprawach, ale nie orzeka o odszkodowaniu za te nieruchomości; o odszkodowaniu starosta w następnej decyzji, w ciągu 30 dni – nie budzi wątpliwości, że powinno być wszczęte z urzędu (obowiązek orzeczenia, termin określony, właściwy organ określony) wymyślono sobie w Krakowie, że nie będzie to z urzędu, ale czekanie na wnioski | odsunięcie w przyszłość wypłaty odszkodowań, cicha nadzieja, że dojdzie do przedawnienia – przyjmuje się, że odszkodowawcze mają charakter cywilnoprawny, zatem 10 lat na przedawnienie – bardzo rygorystyczna przesłanka – ze względu na szczególnie ważny – w kontekście art.61§2 KPA ważne jest zwrócenie uwagi, że tam jest konstrukcja ciekawa – przesłanka umorzenia

postępowania – czyli nie tylko bezprzedmiotowość z art.105 KPA jest przesłanką umorzenia ! Samodzielna podstawa umorzenia postępowania Przesłanki legitymacji procesowej organizacji społecznej: kumulatywne spełnienie dwu przesłanek – uzasadnione celami statutowymi i gdy przemawia za tym interes społeczny Cele statutowe – interpretowane w sposób dialektyczny; nie może być to pojęcie w sposób literalny – nie każda bowiem organizacja społeczna ma statut – muszą mieć koniecznie stowarzyszenia; urząd wojewódzki ocenia ten statut – czy cele zgodne z prawem – nie tylko z niego cele statutowe, z każdego dokumentu z którego da się wyinterpretować cele. Drugim elementem jest pojęcie interesu społecznego – klauzula generalna; często w KPA – niestety, nie ma czegoś takiego jak interes społeczny in genere, na całym obszarze prawa administracyjnego. Sędzia Mirosław Wyrzykowski w pracy interes społeczny w prawie administracyjny stwierdził, że pojęcie interesu społecznego jest zjawiskiem zmiennym, wymagającym odrębnej oceny na każdym z wycinków prawa administracyjnego materialnego (inne w ochronie środowiska, inne w prawie budowlanym), właściwie nie da się ogólnej zbudować. Wymagać będzie oceny w każdej indywidualnej sprawie; od okoliczności faktycznych każdej indywidualnej sprawy | gdyby przyjąć ocenę negatywną, to jest organ wyższego stopnia, a potem jeszcze SA II instancji

Wykład nr 12 – 05.01.2011 r.

1. Formy udziału organizacji społecznych w postępowaniu:a)mogą żądać wszczęcia postępowaniab)mogą żądać dopuszczenia do udziału w postępowaniu

a)ta forma udziału organizacji społecznych sensu largo może dotyczyć co do zasady wyłącznie postępowań wszczętych z urzędu (a więc nie dotyczy postępowań, które można wszcząć wyłącznie na wniosek strony) np. organizacja społeczna nie może wystąpić z wnioskiem o pozwolenie na budowę- jedyny wyjątek zawarty jest w art.61§2 KPA, na podstawie tego przepisu organ może wszcząć postępowanie z urzędu, jeżeli przemawiają za tym interesy strony- postępowanie wszczęte przez organizację społeczną traktowane jest jak postępowanie wszczęte z urzędu- KPA nie przewiduje jakiejś szczególnej formy wszczęcia postępowania, organizacja wszczyna postępowanie tak jak wszczynane jest każde inne postępowanie z urzędu ; po dokonaniu oceny z art.31 KPA (czy postępowanie jest zgodne z celami statutowymi organizacji) przez organ- odmowa wszczęcia postępowania w przypadku negatywnej oceny sprawy odbywa się w drodze postanowienia, w przeciwieństwie do wszczęcia postępowania, które odbywa się po prostu na podstawie wniosku organizacji społecznej

- na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, przysługuje organizacji społecznej (i tylko jej) zażalenie, zaś po rozpatrzeniu zażalenia, skarga do sądu administracyjnego z art.3§2 pkt.2 PSA- przy okazji omawianej już kwestii nowelizacji, trzeba wspomnieć, że w sprawie odmowy wszczęcia postępowania i odmowy wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji wydaje się decyzje, natomiast w przypadku wejścia w życie nowelizacji, od tego momentu będzie się wydawać już postanowienie o wznowieniu postępowania, jeśli zaś chodzi o odmowę wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji, to wykreśleniu ulegnie §3 z art.157 KPA, co oznacza, że w ogóle nie będzie już możliwości wszczęcia postępowania w sprawie, jeżeli nowelizacja KPA zostanie zaakceptowana w obecnej formie – prof. najprawdopodobniej jeszcze kiedyś wróci do tej kwestii

b)żądanie dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w toczącym się postępowaniu- najstarsza forma udziału organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym- różnice między żądaniem dopuszczenia do udziału w postępowaniu a żądaniem wszczęcia:1)organizacja społeczna może żądać dopuszczenia do udziału w KAŻDYM postępowaniu (a więc także w każdym wszczętym na wniosek), oczywiście w trybie postępowania na podstawie przepisów KPA bez przepisów szczególnych2)spór: czy to oznacza, że organizacja społeczna może żądać udziału w toczącym się postępowaniu, czy też czy organizacja społeczna może zainicjować jakieś stadium postępowania np. składając odwołanie (czy organizacja społeczna może rozpocząć swój udział od złożenia odwołania od wydanej przez organ I instancji decyzji)PRZECIWNICY: twierdzą, że postępowanie zostało zainicjowane z momentem doręczenia decyzji, więc organizacja może się włączyć dopiero, gdy strona złoży odwołanieZWOLENNICY: wprost przeciwnie, organizacja społeczna może rozpocząć swój udział w postępowaniu od złożenia odwołania, bo ustawodawca miał na myśli postępowanie sensu largo, a nie poszczególne jego stadiaWOŚ: wydaje się, że należy opowiedzieć się za interpretacją PRZECIWNIKÓW, ale za taką, która w większym zakresie uwzględnia zasadę dyspozycyjności (jeżeli storna nie chce uruchamiać postępowania odwoławczego, to można twierdzić, że wydana w sprawie decyzja jej odpowiada, po co więc uszczęśliwiać ją na siłę?)

- treść postanowień art.31§4 KPA nakłada na organ administracji publicznej prowadzący postępowanie w sprawie (dot. postępowania z urzędu) obowiązek zawiadamiania o wszczęciu postępowania organizację społeczną, jeżeli uzna, że może być ona zainteresowana udziałem w postępowaniu (jest to niemalże martwy przepis, organ wszczynający postępowanie zwykle się z tego obowiązku nie wywiązuje)

FORMA ALTERNATYWNA w stosunku do form z art.31§1 KPA, jeżeli organizacja społeczna nie może skorzystać z nich skorzystać: - art.31§5 KPA – organizacja społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, może za zgodą organu administracji publicznej przedstawić jej swój pogląd w sprawie, wyrażony w formie uchwały (lub oświadczenia) wydanej przez właściwy organ statutowy tej organizacji 1)„(…)za zgodą organu(..)” – ustawodawca nie określa ani formy, ani przesłanek przy spełnieniu których taki pogląd mógłby/nie mógłby być wyrażony ; wg niektórych taka forma wyrażenia/odmowy zgody musiałaby następować w formie postanowienia, zaś przeważająca część doktryny przyjmuje, że wyrażenie takiego stanowiska przez organ może być domniemane => organ (w razie dorozumianej zgody) nie wydaje postanowienia , ale odmowa zgody powinna być wyrażona w formie postanowienia2)przesłanki zgody/odmowy zgody wydanej przez organ co do wyrażenie przez organizację społeczną swego stanowiska w sprawie:- należy się odwołać do kryteriów z art.31§1 KPA, ale może być to pogląd uznany za wątpliwy, bo te kryteria dotyczą udziału organizacji społecznej, być może więc nie powinny być brane tak rygorystycznie pod uwagę

2. Prokurator a)historia: prokurator pojawił się w postępowaniu administracyjnym w Polsce po II wś, 60 lat temu, jeszcze przed uchwaleniem KPA. W ustawie o prokuraturze z 1950r. instytucja prokuratury została w pewien sposób wpleciona w postępowanie administracyjne, ustawa ta realizowała bowiem pomysł, który pojawił się jeszcze 30 lat wcześniej w umyśle Włodzimierza Illijcza Lenina – tzw. ideę socjalistycznej prokuratury (1920). Lenin twierdził, że niezależne sądy administracyjne nie zdają egzaminu i należy je wyrzucić na śmietnik historii, administracja państwa zaś powinna być kontrolowana przez prokuratorów.- następny etap rozwoju i udziału prokuratorów w postępowaniu administracyjnym rozpoczął się wraz z uchwaleniem ustawy o prokuraturze z 1957 r. a następnie ustawy o prokuraturze z 1985, która ze zmianami obowiązuje do dzisiaj. W rozdziale drugim ustawy z 1985r. mowa jest o prokuratorskiej kontroli przestrzegania prawa i tam też zostały sformułowane zasady, przesłanki oraz formy w jakich może się odbywać kontrola administracji państwowej przez prokuratorów. Charakterystycznym jest, że dawny rozdział II zakresem przedmiotowym tej kontroli obejmował nie tylko postępowanie administracyjne jurysdykcyjne, ale w istocie całokształt działalności organów administracji państwowej z wyłączeniem jej organów centralnych (a więc kontrolowana była również działalność uchwałodawcza Rad Narodowych i ich organów i czynności materialno techniczne).- w roku 1990 uznano, że taka konstrukcja prokuratury od początku była wadliwa. Wykreślono z ustawy o prokuraturze rozdział II, prokuratura przestała podlegać głowie państwa, zespolono urząd Prokuratora Generalnego z Ministrem Sprawiedliwości- 31 marca 2010r. weszła w życie nowela z października 2009r. oddzielająca urząd Prokuratora Generalnego od Ministra Sprawiedliwości

- w związku z powyższym, obecnie mamy sytuację dość niekorzystną – do 1990r. w prokuraturach okręgowych i apelacyjnych były wydzielone komórki administracyjne, które zajmowały się wyłącznie prokuratorską kontrolą sprawowania prawa. W roku 1990 w związku z wykreśleniem rozdziału II z ustawy, w ramach różnych organizacyjnych ruchów i oszczędności, zlikwidowano te komórki, a prokuratorów skierowano do ścigania przestępstw, co wydaje się być zmarnowaniem dorobku lat poprzednich.OBECNIE: przepisy regulujące prokuratorską kontrolę sprawowania prawa są rozproszone w przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 23 sierpnia 2007r. (regulamin wewnętrzny urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych w prokuraturze), poza tym rozproszone są w ustawie o prokuraturze:- art.2 ustawy o prokuraturze mówi, że zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz ściganie przestępstw- termin „strzeżenie praworządności” rozwinięty jest bardzo ogólnie w art.3 tej ustawy (pkt.1 i 6); art.3 ust.1 pkt 3 ustawy z kolei upoważnia organy prokuratury m.in. do podejmowania środków przewidzianych prawem, zmierzających do prawidłowego i jednolitego stosowania prawa w postępowaniu sądowym i administracyjnym - pkt 6 dodatkowo jeszcze konkretyzuje pkt 3 - ustawodawca upoważnia prokuratora generalnego i podległych mu prokuratorów do zaskarżania do sądu niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych oraz udziału w postępowaniu sądowym w sprawach zgodności z prawem tych decyzji- art. 42 ustawy o prokuraturze zaznacza ponadto, że udział prokuratora w postępowaniu administracyjnym określają odrębne ustawy. Sprytne – taką odrębną ustawą jest np. KPA, a konkretnie dział IV KPA, przepisy art.182 – 189 (ale to nie jest całokształt regulacji)- art.43 ust.1 i 2 ustawy o prokuraturze zawierają postanowienia rozszerzające uprawnienia prokuratora w stosunku do tego, co możemy znaleźć w KPA: Art.43 ust. 1 ustawy o prokuraturze, mówi, że jeżeli wymaga tego ochrona praworządności w sprawach o których mowa w art. 42, prokurator może żądać od organu prowadzącego postępowanie nadesłania lub przedstawienia akt oraz dokumentów i pisemnych wyjaśnień, może przesłuchać świadków, może zasięgnąć opinii biegłych a także przeprowadzić oględziny. Do czynności wymienionych w ust. 1 stosuje się odpowiednio przepisy KPA. Artykuł ten zawiera więc dwie odrębne treści, w części pierwszej formułuje uprawnienia prokuratora wobec organu administracji publicznej prowadzącego postępowanie (Isza sfera uprawnień) (nadesłanie akt i żądanie dokumentów i pisemnych wyjaśnień) które są szersze niż uprawnienia strony, mimo iż prokurator jest uczestnikiem na prawach strony- IIga sfera uprawnień – prokurator może przesłuchać świadków, przeprowadzić oględziny => generalnie może przeprowadzić postępowanie dowodowe, ale NIE po to, by prowadzić drugie równoległe postępowanie ; postępowanie dowodowe na podstawie art.43 ustawy o prokuraturze nie powinno służyć merytorycznemu ustalaniu stanu sprawy, celem prowadzenia takiego postępowania przez prokuratora powinno być ustalenie, czy postępowanie do którego się włączył (lub chce się włączyć) jest prowadzone prawidłowo (cały czas pamiętamy o art.2 tej ustawy)ZA TYDZIEŃ: inne problemy, postanowienia art.5 ustawy o prokuraturze

Wykład nr 13 – 12.01.2011 r. (autorstwa Mathieu, który udostępnił swoje notatki )

Została uchwalona ustawa nowelizująca – Dz.U. Nr 6, poz. 18 – ustawa z 29 października 2010 Powrót do prokuratora, a ściślej mówiąc do ustawy – problem wykładni następnego przepisu, czyli art. 5 | każdy fragment wymaga analizy – Jeżeli uchwała organu samorządu terytorialnego albo rozporządzenie wojewody są niezgodne z prawem, prokurator zwraca się do organu, który je wydał, o ich zmianę lub uchylenie albo kieruje wniosek o ich uchylenie do właściwego organu nadzoru; w wypadku uchwały organu samorządu terytorialnego prokurator może także wystąpić o stwierdzenie jej nieważności do sądu administracyjnego. Funkcją tego przepisu jest – rozszerzenie uprawnień prokuratora w postępowaniu sądowo-administracyjnym, ponad to co z art. 8, 33 i 50 PSA; prokurator ma szersze niż RPO Pierwsza część tego przepisu – uchwały są, ale nie organ samorządu, a organ jednostki samorządu | uchwała organu – pytanie czy dotyczy też zarządzeń organów jednoosobowych – tutaj nie ma kategorii „uchwały lub zarządzenia” – pytanie czy to jest niedopatrzenie (raczej tak)Kolejna wątpliwość: po spójniku rozłączny „albo” jest rozporządzenie wojewody (wojewodowie mogą wydawać rozporządzenia, z ustawy o wojewodzie) – 2 kategorie: (a) na podstawie upoważnień – tzw. prawo miejscowe i różni się od rozporządzeń na podstawie ustawy tylko tym, że tamte wydają organy centralne, natomiast rozporządzenia wojewodów ograniczone zakresem terytorialnym; (b) akty bez szczególnych upoważnień ustawowych – w stanach wyjątkowych, klęsk żywiołowych. Problem polega na pytaniu, na które ciężko znaleźć odpowiedź w tym przepisie – niejasne intencje ustawodawcy. Mowa jest o rozporządzeniu wojewody; terenowymi organami administracji rządowej są nie tylko wojewodowie – są też: terenowe organy administracji rządowej, niekoniecznie pokrywają się z województwami – w obszarach specjalnych działają, a również niekiedy mogą wydawać akty prawne o charakterze powszechnie obowiązującymi. Dyrektor Parku Narodowego – regulaminy, które wydają ci dyrektorzy są niewątpliwie prawem określającym prawa i obowiązki każdego, kto się znajdzie w danym parku | dyrektorzy urzędów morskich – zasady zachowania się w określonych sytuacjach na obszarze objętym jurysdykcją tego dyrektora urzędu; dyrektorzy wyższych urzędów górniczych – mogą m.in. stanowić przepisy prawne z punktu widzenia sytuacji prawnej niczym się dla obywatela nie różnią od rozporządzenia wojewody – pytanie czy chciano ograniczyć tylko do wojewody? Wykładnia literalna – nie należy tego rozszerzać.Prokurator zwraca się do organu, który wydał o ich uchylenie lub zmianę; albo kieruje wniosek o uchylenie do właściwego organu nadzoru – generalnie zaskarżanie określonych aktów bądź czynności innych niż decyzje lub postanowienia, a więc też aktów organów jednostek samorządu terytorialnego, bądź organów administracji rządowej – wymaga przed złożeniem skargi do SA, spełnienia pewnej przesłanki dopuszczalności skargi – wezwanie do usunięcia naruszenia prawa; dopiero po określonym terminie skarga do SA – od tego

wymogu zwolnione skargi organów nadzoru w stosunku do aktów organów JST – czyli jeżeli skargę na uchwałę organu gminy składa wojewoda, to nie musi składać wezwania do usunięcia naruszenia prawa; tutaj dziwna konstrukcja – bo to jakby wezwanie jest sformułowane w ten sposób, że albo wnosi o zmianę, albo wniosek do organu nadzoru – w przypadku spraw finansowych nad gminą jest RIO, w pozostałych wojewoda organem nadzoru. Prokurator może sobie wybrać – z ustaw samorządowych nie ma kompetencji organ nadzoru do uchylenia lub zmiany – rozstrzygnięcie nadzorcze – czyli stwierdzenie nieważności, a nie wkraczanie w merytoryczną treść! Konstrukcja przepisów o nadzorze jest taka – albo istotnie coś narusza prawa i stwierdzam nieważność, a nie sam dokonuję zmiany – wojewoda np. mógłby dowolnie zmieniać miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – jest tutaj niespójność z modelem nadzoru, naruszenie przepisów kompetencyjnych Te wątpliwości powodują, że art. 5 nastręcza szereg problemów. Warto pamiętać też, że – przyjmuje się, że ten art. 5 ustawy o prokuraturze w przypadku skargi prokuratora na te określone w pierwszej części przepisu formy działania administracji publicznej, niezależnie od wątpliwości jakie budzi wykładnia; mają pierwszeństwo przez przepisami PSA – są lex specialis – ale w przypadku skargi składanej przez prokuratora! Na podstawie upoważnienia z ustawy o prokuraturze minister sprawiedliwości wydał regulamin wewnętrzny urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, z 27 sierpnia 2007 r. – wersja obowiązująca – dział IX jest bardzo istotny – od § 285 – 291 | istotny jest § 285 i § 286, w mniejszym zakresie trochę. 285 ust. 1 – prokurator bierze udział w postępowaniu lub innych postępowaniach, jeżeli wymaga tego ochrona praworządności, w szczególności gdy naruszenie prawa lub bezczynność narusza interes Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten jest trochę szokujący – jest do przyjęcia, jeżeli założymy, że interes państwa musi być zawarty w przepisach prawnych; przy innej interpretacji to drażni prawnika – potrzeba ochrony praworządności wówczas, gdy naruszenie interesów – bowiem to jest inna płaszczyzna – naruszenie prawa a naruszenie Ust. 2 w § 285 – prokurator może odmówić stronie postępowania administracyjnego podjęcia czynności, jeżeli służą stronie środki odwoławcze lub skarga do SA, albo wniosek o wznowienie postępowania bądź o stwierdzenie nieważności decyzji | w pojęciu środki odwoławcze rozumie się wszystkie środki prawne od rozstrzygnięć administracji publicznej, wyliczenie też jest niezupełne (nie ma wniosku o uchylenie lub zmianę – rozdział XIII, dział II KPA) – myśl ważna, idea nie wynikająca z KPA, ale z tego regulaminu wewnętrznego – prokurator swoim udziałem nie powinien wyręczać strony – innymi słowy: jeśli stronie przysługują określone uprawnienia w postępowaniu administracyjnym bądź sądowoadministracyjnym, to prokurator nie powinien się włączać – nie może być kwalifikowanym bezpłatnym doradcą prawnym. Czyli jeżeli strona może zaskarżyć to prokurator powinien się od sprawy dystansować – nakazuje udział prokuratora traktować jako środek ultima ratio – miejsce wówczas, gdy nie ma „normalnych, zwykłych” środków do ingerencji w postępowanie

Pytanie o zgodność art.182 – 189 KPA i ustawą o prokuraturze. Można mieć wątpliwości, nie da się tego wyczytać z ustawy o prokuraturze ani z KPA – czasem może się wydawać, że strona celowo nie korzysta z uprawnień, bo stan z decyzji niezgodnej z prawem odpowiada stronie – i pytanie czy ta idea jest dobrze pomyślana – ratuje ją to, że nie wiąże w sposób bezwzględnyUst. 4 § 285 – też pewna wytyczna działania, nie ma w ustawie o prokuraturze ani w KPA. Dotyczy sytuacji takiej, że prokurator ma w określonym zakresie możliwości wyboru uruchomienia kontroli nadzwyczajnej ostatecznych decyzji administracyjnych, tak jak w pewnym zakresie taką możliwość wyboru drogi ma strona postępowania, prowadzi to do skomplikowanych sytuacji – dwutorowość kontroli ostatecznych decyzji – na drodze wewnątrzorganizacyjnej; i zewnętrznej (sądowoadministracyjnej) – jakie są metody eliminowania zbiegu postępowań wewnątrzadministracyjnych – np. w ramach stwierdzenia nieważności czy wznowienia postępowania oraz drogi sądowoadministracyjnej | strona może złożyć wniosek o stwierdzenie nieważności i skargę do SA – i reguły, które ma się toczyć, które pierwsze; jest tutaj problem i jest bardzo trudny, i obecnie fatalnie rozwiązany. Podobnie przy prokuratorze – ma środki przeciw prawomocnej – sprzeciw lub skarga do SA. Sprzeciw uruchamia postępowanie wewnątrzadministracyjne, a skarga uruchamia postępowanie sądowoadministracyjne. Tego dotyczy § 285 ust. 4 – w przypadku, gdy w sprawie można zarówno skargę, jak i sprzeciw, prokurator dokonuje wyboru na podstawie całokształtu sprawy mając na uwadze jej szybkie zakończenie – odwołanie do kryteriów teleologicznych – czy chcesz skargę czy sprzeciw i kierować się tym, co będzie szybsze | wydaje się, że to premiuje postępowanie sądowoadministracyjne – dlatego, że po sprzeciwie może być stwierdzenie nieważności i I instancja (i tak przysługuje wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy); a od tych decyzji w postępowaniu w sprawie będzie przysługiwać skarga do SA – jesteśmy w tym samym punkcie; sądy administracyjne pierwszej instancji – kilka miesięcy, a skarga kasacyjna do NSA – powyżej roku obecnie | tyle na temat przepisów prokuratorskich Dział IV KPA – udział prokuratora w postępowaniu administracyjnym Formy udziału prokuratora – pojęcie udział sensu largo, podobnie jak przy organizacjach – wszystkie związki prokuratora z postępowaniem. Może:

a) Żądać wszczęciab) Wzięcie udziału w toczącym się postępowaniu c) Wnieść sprzeciw d) Wnieść skargę do SA

W kategoriach technicznoprocesowych tę kwestię reguluje art. 182 KPA – pytanie pierwsze rodzi się – który prokurator? Z KPA, ani z ustawy o prokuraturze nie da się odpowiedzieć – nie ma żadnych przeszkód, aby przykładowo prokurator rejonowy włączał się do postępowania prowadzonego przez ministra czy SKO, i w drugą stronę – prokurator prokuratury generalnej może włączyć się do postępowania prowadzonego przez wójta gminy

Wytyczna – § 286 regulaminu – sprawy o których mowa w § 285 ust. 1 należą do właściwości prokuratora rejonowego lub okręgowego w którego okręgu działania wszczęto, lub powinno było być wszczęte, chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej – np. 15 PSA (uchwały wyjaśniające) – i tam przy składzie 7 sędziów prokurator prokuratury generalnej, a uchwała całej izby – prokuratury generalnej | sprzeciw od decyzji ministra może być podjęty przez prokuratora generalnego | oznacza to w praktyce, że rejonowy może się włączać gdy jest miejscowo właściwy; ale też do prowadzonych przez SKO w Krakowie; czy prowadzonych przez Wojewodę Małopolskiego – ale też prokurator okręgowy w Krakowie może włączyć się do wszystkich spraw na szczeblu wojewódzkim, jak i oczywiście w każdej sprawie prowadzonej np. przez urząd wojewódzki w Andrychowie, czy Wadowicach – ta możliwość nie jest przypisana do danego szczebla – wyższego szczebla może włączyć się do szczebla podstawowego, jak i ten podstawowy (rejonowy) do postępowań prowadzonych przez szczebel wojewódzki – ogólnie mówiąc182 dalej KPA – prawo zwrócenia się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania – uściślenie: to prawo żądania wszczęcia nie podlega żadnej ocenie przez organ prowadzący postępowanie – nawet gdyby wniósł w wyimaginowanej sprawie, to by było wszczęte – nie podlega ocenie przez organ – wniosek jest zasadny, powinien być składany w świetle 182 in fine, w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem należy przyjąć, że wniosek prokuratora o wszczęcie postępowania może dotyczyć sytuacji, kiedy organ pozostaje w stanie bezczynności oraz ten stan bezczynności organu jest niezgodne z prawem w ocenie prokuratora. Przykładowo, prokurator dowiaduje się np. z postępowania (z dowolnego źródła) – np. podejrzewając samowolę budowlaną Jakiej kategorii postępowań może dotyczyć? Podobna sytuacja (wręcz identyczna) jak w przypadku organizacji społecznych – prokurator może żądać wszczęcia tylko co do postępowań, które mogą być wszczęte z urzędu (bywa kategoria mieszana) pamiętać o 61 § 2 – z urzędu te, które mogą być na wniosek – podobny problem jak przy organizacji społecznej, ale raczej wiąże się też z drugą formą (wniosek prokuratora nie podlega ocenie, czy on jest trafny, czy dotyczy istniejącej sprawy czy nie; nie ma tej formy odmowy jak przy organizacji – postanowienie i możliwości skarżenia)Włączenie się prokuratora do toczącego się postępowania Art. 183 KPA reguluje te kwestie – prokuratorowi służy prawo udziału w każdym postępowaniu. Następujące przesłanki:

a) Jeżeli już się toczy (ta sama wątpliwość co przy organizacjach) – czyli czy może zacząć swój udział od złożenia wniosku (środka prawnego) uruchamiającego określone stadium postępowania – czy może w szczególności zacząć od wniesienia odwołania. Te same wątpliwości – w praktyce zdarzają się te problemy, różnie rozwiązywane w orzecznictwie – prof. Woś jest skłonny przyjąć, biorąc pod uwagę ustawowe zadania prokuratury, że raczej należałoby się przychylić do przyznania prawo uczestnictwa w postępowaniu w postaci wniesienia odwołania [ze względu na ustawowe zadania – przecież niekiedy strona, aby zamknąć sprawę nie wniesie odwołania – prokurator

byłby bezbronny (bo nie ma postępowania odwoławczego tak naprawdę); argument przeciwny – może jednak wnieść sprzeciw]

b) Sprzeciw itd.

Wykład nr 14 – 19.01.2011 r.

1.Nowelizacja KPA i PSA- wiemy już, że opublikowana została ustawa z 3 grudnia 2010r. nowelizująca KPA i PSA- poza tym opublikowana została inna ustawa nowelizująca – też z 3 grudnia 2010r. o wdrożeniu niektórych przepisów UE w zakresie równego traktowania nr 254 poz. 1700; art.24 tej ustawy zmienia KPA, dodając art.145b, wprowadzający nową przesłankę wznowienia postępowania administracyjnego, inne zmiany są konsekwencją tej- w zeszłym roku (24 marca 2010r.) ukazało się również nowe rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości tj. regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury2.Część merytoryczna wykładu- kolejną formą uczestnictwa prokuratora w postępowaniu administracyjnym jest… 2.1.Sprzeciw- forma ta, generalnie rzecz ujmując, dotyczy sytuacji kiedy postępowanie administracyjne jest już zakończone decyzją ostateczną tj. decyzją ze znowelizowanego art.16 KPA od której nie przysługuje odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (patrz => art.127 KPA), który jest obecnie traktowany jako środek zwyczajny! (jeśli przysługuje, to decyzja nie jest decyzją ostateczną)- sprzeciw prokuratora od de lege lata 1980r. jest jedynym środkiem prawnym przysługującym prokuratorowi w odniesieniu do ostatecznych decyzji administracyjnych o charakterze wewnętrznym i uruchamia kontrolę w trybach nadzwyczajnych ostatecznych decyzji administracyjnych wewnątrz administracji- wcześniej, jako środek alternatywny, przysługujący tylko Prokuratorowi Generalnemu, występowało jeszcze tzw. „wystąpienie”, które jednakowoż przysługiwało jedynie od decyzji organów naczelnych- po 1980r. pozostał tylko sprzeciw (sprzeciw od decyzji ministra jest jednak nieco inny od zwykłego)- przepisy dotyczące sprzeciwu zawarte są w dziale IV KPA, w art.184 i następnych- Art.184§1 KPA: „Prokuratorowi służy prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub przepisy szczególne przewidują wznowienie postępowania,stwierdzenie nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę.” – co to oznacza?- takie uregulowanie oznacza, że sprzeciw jest w istocie nazwą zbiorczą, którą ustawodawca zastosował ze względów podmiotowych, a pod tą nazwą nie kryje się nic innego jak tylko przewidziane w przepisach postępowania administracyjnego stwierdzenie nieważności decyzji, wznowienie postępowania albo jej uchylenie lub zmiana, art. 184 KPA nie stwarza więc żadnych nowych możliwości prokuratorowi, z praktycznego punktu widzenia jest to po

prostu sprzeciw z wnioskiem o wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji bądź z wnioskiem o jej uchylenie lub zmianę- wniosek o wznowienie postępowania – chodzi o możliwości z art.145§1, art.145a i art.145b KPA- wniosek o stwierdzenie nieważności zawarty w sprzeciwie bazuje na przesłankach z art.156 KPA- sprzeciw zawierający wniosek o uchylenie lub zmianę decyzji – w przypadku 2 poprzednich form weryfikacji ostatecznej decyzji administracyjnej nie ma wątpliwości, bo są związane z taką a nie inną kategorią decyzji wadliwych (stwierdzenie nieważności dotyczy wad kwalifikowanych, wznowienie postępowania – wad zwykłych), natomiast możliwości uchylenia lub zmiany ostatecznej decyzji administracyjnej z rozdziału 13 mają takie formy (niektóre z nich), które nie muszą się wiązać z wadliwością decyzji (uchylenie lub zmiana może więc dotyczyć decyzji niewadliwych) => z taką sytuacją możemy mieć do czynienia na podstawie art.154 KPA, gdy na podstawie decyzji nie następuje nabycie prawa, art.155 KPA który dotyczy sytuacji w których nabycie prawa nastąpiło, art.161 KPA tj. stan wyższej konieczności/wywłaszczenie prawa i art.162§2 KPA przewidującego możliwość uchylenia/zmiany decyzji w skutek czegoś co określa się jako zlecenie dołączone do decyzji, a także art.163 KPA- wszystkie te możliwości mogą dotyczyć decyzji niewadliwych, zachodzi więc pytanie: Czy art.184§1 KPA jest sformułowany prawidłowo i czy prokurator może złożyć wniosek o uchylenie i zmianę decyzji niewadliwej?- na podstawie art.184§2 KPA można taki wniosek wysnuć, ale byłby to wniosek błędny! Nie można art.184§1 KPA interpretować bez odwołania się do art.2 ustawy o prokuraturze, bo ten przepis o charakterze ustrojowym określa podstawowe cele prokuratury (zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności -> prokurator nie może więc na podstawie przepisów proceduralnych czyli np. KPA realizować swoich uprawnień w sposób niezgodny z decyzją ustrojową, co oznacza, że postanowienia z art.184 KPA należy interpretować w zawężeniu, art. ten określa bowiem tylko formę udziału, a nie zakres możliwościTryb wnoszenia sprzeciwu:- który prokurator może wnieść sprzeciw? Tego KPA nie rozstrzyga, kwestii tej dotyczy art.383 ust.1 nowego rozporządzenia ministra Sprawiedliwości: „(…)sprawy o których mowa w § 382 ust.1 należą do zakresu działania prokuratury rejonowej lub prokuratury okręgowej, na których obszarze właściwości wszczęto albo powinno być wszczęte postępowanie administracyjne” - to oznacza, że w 4 szczeblowej strukturze prokuratury, obejmującej prokuraturę rejonową, okręgową, apelacyjną i generalną, do realizacji zadać uczestnictwa w postępowaniu administracyjnym we wszystkich formach zostały upoważnione prokuratury rejonowe i okręgowe ; w pewnym zakresie właściwość o charakterze alternatywnym (nie oznacza to, że prokuratura rejonowa na szczeblu gminnym, a okręgowa w II instancji, ale że prokuratorzy rejonowi są właściwi przede wszystkim w odniesieniu do prowadzonych na obszarze ich

właściwości postępowań, a prokuratorzy okręgowi w ich obszarze właściwości miejscowej ; prokuratorzy okręgowi mogą więc niejako „wchodzić w teren” a nie odwrotnieDo kogo sprzeciw jest złożony?- art.184§2 KPA => „Prokurator wnosi sprzeciw do organu właściwego do wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji, albo jej uchylenia lub zmiany.” (patrz w KPA: wznowienie postępowania, przepisy odnośnie wznowienia i wyjątki)- kwestia związania organów wniesionym sprzeciwem poruszona jest w art.186 KPA:„W przypadku wniesienia przez prokuratora sprzeciwu, organ administracji publicznej, do którego sprzeciw wniesiono, obowiązany jest niezwłocznie rozpatrzyć, czy zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania decyzji do chwili załatwienia sprzeciwu.”- takie sformułowanie oznacza, że organ do którego wpłynął wniosek o którąś z form weryfikacji ostatecznej decyzji jest tym sprzeciwem bezwzględnie związany ; organ nie ma prawa odmówić wznowienia postępowania bądź odmówić stwierdzenia nieważności jak to dotyczy zwykłych wniosków o wznowienie postępowania/stwierdzenie nieważności - powyższe oznacza, że sprzeciw prokuratora AUTOMATYCZNIE wszczyna postępowanie, którego żądał prokurator- data wniesienia sprzeciwu oznacza wszczęcie tego określonego postępowaniaEwentualne cofnięcie sprzeciwu- zdarzało się w praktyce, NSA uznał, że cofnięcie sprzeciwu nie uzasadnia umorzenia postępowania wszczętego w skutek wniesienia sprzeciwu- prof. Woś podziela to stanowisko, jest to wykładnia dyscyplinująca prokuratorów- skutki tego stanowiska są takie, że zgodnie z art.187 KPA, sprzeciw nie ma charakteru suspensywnego, pośrednio z art.187 KPA wynika, że wniesienie sprzeciwu nie ma wpływu na wykonywanie tej ostatecznej decyzji która została zaskarżona w sprzeciwie - zgodnie z art.61 PSA, wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania decyzji- zgodnie z art.187 KPA organ jest „(…)obowiązany niezwłocznie rozpatrzyć, czy zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania decyzji do chwili załatwienia sprzeciwu.” ; art.187 KPA wprowadza obowiązek niezwłocznego rozważenia, czy nie należy wstrzymać wykonania zaskarżonej decyzji- w jakiej formie ma się znaleźć efekt tego rozważania czy należy wstrzymać wykonanie czy nie? art.187 KPA tego nie reguluje, więc per analogiam, jeżeli organ wstrzymuje wykonanie decyzji, to odwołujemy się do art.108 KPA (forma postanowienia), ale TYLKO WTEDY, gdy wstrzymuje wykonanie tej zaskarżonej decyzji, natomiast jeśli tego nie czyni, to nie ma potrzeby wydawania żadnego aktu procesowegoTermin do załatwienia sprzeciwu- sprzeciw powinien być rozpatrzony i załatwiony w terminie 30 dni od daty jego wniesieniaUprawnienia prokuratora w postępowaniu wywołanym wniesieniem sprzeciwu- art.188 KPA ; służą mu prawa strony, dotyczy to WSZYSTKICH form udziału prokuratora w postępowaniu - fakt, że prokurator skorzystał z którejś z ww. form uczestnictwa prokuratora w postępowaniu, nie oznacza obowiązku jego uczestnictwa w jego dalszym ciągu

- art.188 KPA – interpretacja pojęcia „służą prawa strony” => należy pamiętać o uprawnieniach prokuratora, o których mówiliśmy na poprzednich wykładach, sformułowanie to nie może być interpretowane dosłownie, prokurator nie może dysponować uprawnieniami materialno prawnymi związanymi immanentnie z interesem prawnym strony, z których to uprawnień korzysta wyłącznie strona, przykładowo: Jeżeli prokurator wniósłby sprzeciw od decyzji w sprawie pozwolenia na budowę to prokurator nie może takiego wniosku cofnąćCzym kończy się postępowanie zapoczątkowane wniesieniem sprzeciwu?- nie ma możliwości odmowy wznowienia postępowania, odmowy wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji itd. ; Nie ma problemu form odmowy wszczęcia, są tylko formy merytorycznego załatwienia sprzeciwu- postępowanie zainicjowane wniesieniem sprzeciwu kończy się decyzją, której treść zależy od wniesionego sprzeciwu (będzie to któraś z decyzji z art.151 KPA)Charakter decyzji wydanej wskutek załatwienia sprzeciwu:- przez długi czas w literaturze i orzecznictwie NSA był spór i 2 odmienne poglądy:1)każda decyzja wydana w trybie nadzwyczajnym np. wydana wskutek wniesienia sprzeciwu, jest decyzją wydaną w I instancji i będą od tej decyzji służyć takie środki prawne, jak od decyzji wydanej w I instancji2)decyzja wydana w trybie nadzwyczajnym jest decyzją tej instancji, której organ instancji ją wydał (jeżeli wznowione postępowanie prowadzi organ I instancji to decyzja wydana we wznowionym postępowaniu jest decyzją organu I instancji, ale jeśli organ prowadzący wznowione postępowanie jest organem II instancji, to II instancji) ALE… jest to logika dla stron niekorzystna, ogranicza bowiem zasadę dwuinstancyjności postępowania- pogląd NSA i niektórych innych sądów: Każda decyzja wydana z rozdziału 12 i 13 KPA na podstawie trybów nadzwyczajnych jest decyzją I instancji- REASUMUJĄC: Obecnie przyjmuje się, że decyzje wydane w wyniku załatwienia sprzeciwu są decyzjami wydanymi w I instancji i będą od nich służyć środki prawne na zasadach ogólnych

Wykład nr 15 – 26.01.2011 r.

1.Sprzeciw prokuratora – c.d.

Relacja prawa do wniesienia sprzeciwu do wniesienia przez prokuratora skargi do sądu administracyjnego:- jest to problem na styku postępowania administracyjnego i sądowo administracyjnego- związana jest z tym problematyka dwutorowości weryfikacji nadzwyczajnego trybu postępowania- KPA w rozdziale 12 i 13 przewiduje instytucje procesowe przy użyciu których mogą być weryfikowane ostateczne decyzje administracyjne tj. stwierdzenie nieważności, wznowienie postępowania, uchylenie lub zmiana decyzji)

- w związku z tym, że istnieją takie 2 drogi, powstaje problem uregulowania tego zbiegu uprawnień i wyeliminowanie tej dwutorowości rozstrzygnięć odnośnie decyzji administracyjnych- ta dwutorowość może być eliminowana różnymi metodami (np. prawo przewiduje prawo wyboru określonego środka, a wybór jednej z tych dróg konsumuje możliwość korzystania z alternatywnych środków kontroli- na tej zasadzie oparty jest art.189 KPA: „Prokurator, który wniósł skargę na decyzję organu administracji publicznej do sądu administracyjnego, nie może z tych samych przyczyn wnieść sprzeciwu.” ; jeśli więc prokurator wniósł skargę na ostateczną decyzję sądu administracyjnego, to nie może na nią wnieść sprzeciwu, ale…- … istnieje druga możliwość eliminacji tego zbiegu, tzw. zasada pierwszeństwa przyjęta de lege lata w art.56 PSA, który formułuje ją w sposób następujący: „W razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu.” ; oznacza to, że nie wykluczona jest również możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego, ale w takim wypadku to postępowanie sądowo administracyjne, uruchomione w skutek wniesienia tej skargi, zostanie zawieszone (inne problemy związane z art.56 PSA nie będą poruszane na wykładzie)- w art.189 KPA w odniesieniu do prokuratora zostało zastosowane rozwiązanie inne niż to z art.56 PSA, ponieważ (najprawdopodobniej) sprzeczność ta nie została zauważona przez twórców PSA- art.189 KPA rodzi jeszcze kłopoty innego typu, zasada wyboru nadzwyczajnego środka prawnego jest sformułowana w nim w sposób wadliwy, ponieważ fragment „(…)nie może z tych samych przyczyn wnieść sprzeciwu.” jest ujęty literalnie, co oznaczałoby, że nie jest to zasada absolutna ; prokurator może wnieść skargę do sądu administracyjnego, a następnie wnieść sprzeciw w postępowaniu wewnątrz-administracyjnym, jeśli za podstawę obydwu środków przyjmie inne podstawy, czyli w jednym przypadku mógłby np. wnosić o stwierdzenie nieważności decyzji do sądu administracyjnego, a w drugim o uchylenie i zmianę decyzji w sprzeciwie - powyższa interpretacja jest nie do przyjęcia z punktu widzenia zdrowego rozsądku- druga niekonsekwencja związana jest z podstawowymi zasadami pierwszoinstancyjnego postępowania sądowoadministracyjnego ; nasze postępowanie sądowo administracyjne od 1980r. oparte jest na zasadzie niezwiązania sądu granicami skargi, co oznacza, że sąd administracyjny nie jest związany (po pierwsze) zakresem zaskarżenia, po drugie nie jest związany sformułowanymi zarzutami (sąd bada decyzję pod kątem zgodności z prawem – patrz art.1§2 ustawy pt. Prawo o ustroju sądów administracyjnych) i (po trzecie) oznacza to, że sąd nie jest związany ewentualnym wnioskiem co do sposobu/formy pozbawienia bytu zaskarżonej decyzji, jeśli tą skargę uwzględni to sąd (stosownie do ustalonych wad) wydaje takie rozstrzygnięcie, do jakiego zobowiązuje go art.145 PSA i następne artykuły

- z powyższego wynika, że sformułowanie „(…)nie może z tych samych przyczyn wnieść sprzeciwu.” jest nonsensem. Należy przyjąć, że wniesienie przez prokuratora skargi do sądu administracyjnego, pozbawia go możliwości wniesienia sprzeciwu w ogóle do organu administracji publicznej- nie eliminuje to oczywiście problemu, czy w odniesieniu do różnych podmiotów posiadających legitymację procesową w postępowaniu administracyjnym (np. Rzecznika Praw Obywatelskich, prokuratora) mogą służyć różne reguły eliminacji decyzji ostatecznej (art.189 KPA i art.56 PSA)- konkludując: prokurator w ogóle nie może wnieść sprzeciwu, jeśli wniósł skargę- orzecznictwo NSA odmawia prokuratorowi prawa do wniesienia sprzeciwu, jeśli którykolwiek podmiot posiadający legitymację procesową wniósł skargę administracyjną

2.Rzecznik Praw Obywatelskich- ostatnia kategoria uczestników postępowania administracyjnego na prawach strony- art.14 pkt.6 ustawy z 15 lipca 1997 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (do roku 2010 był to najbardziej stabilny chyba akt prawny) precyzuje formy w jakich może się przejawiać udział RPO w postępowaniu administracyjnym i sądowo administracyjnym, może on więc:1)wnosić o wszczęcie postępowania administracyjnego2)wnieść skargę do sadu administracyjnego3)w tych postępowaniach może uczestniczyć na prawach przysługujących prokuratorowi- podstawową różnicą między RPO a prokuratorem w postępowaniu administracyjnym to podstawy i cele uczestnictwa w postępowaniu ; prokurator strzeże praworządności, natomiast RPO zgodnie z art.208 Konstytucji RP stoi na straży praw i wolności człowieka i obywatela, określonych w Konstytucji i innych aktach normatywnych- w związku z tym powstała zasadnicza wątpliwość co do kręgu podmiotów, których może ta funkcja RPO dotyczyć (czy chodzi tylko o osoby fizyczne, czy też kompetencje RPO obejmują inne podmioty, tj. osoby prawne i podmioty nie posiadające osobowości prawnej- powyższa kwestia budziła w orzecznictwie wątpliwości rozwiane przez wyczerpująco uzasadnione orzeczenie SN Izby Cywilnej z 5 kwietnia 2002 r., które to dotyczy stosunków cywilnoprawnych, ale zostało zaakceptowane również w postępowaniu administracyjnym ; SN w tym orzeczeniu stwierdził, że działalność RPO obejmuje wszystkie te podmioty, które mogą korzystać z konstytucyjnie zagwarantowanych praw i wolności podstawowych- z powyższego wynika, że w zakresie jurysdykcji RPO mieści się każdy człowiek (nie tylko obywatel) będą to również m.in. korporacje prawa prywatnego, tworzone na zasadzie dobrowolności organizacje społeczne, korporacje handlowe, spółki, fundacje, organizacje publicznoprawne tj. np. samorząd zawodowy, ta druga i trzecia kategoria podmiotów jednak tylko w takim zakresie w jakim do tych podmiotów znajdują zastosowanie konstytucyjne prawa i wolności z art.208 Konstytucji RP - w pozostałym zakresie, zastosowanie znajduje wykład odnośnie prokuratora

3.Model postępowania administracyjnego3.1. Podstawowe elementy- pierwsza kwestia jaka się wiąże z tą tematykę, to porównanie i wskazanie podobieństw i różnic między postępowaniem cywilnym procesowym, a postępowaniem administracyjnymPODOBIEŃSTWA: 1)podstawowe jest takie, że ich cel z punktu widzenia norm prawa materialnego (cywilnego i administracyjnego) jest identyczny ; celami obu tych postępowań przed organami państwa jest konkretyzacja norm prawa materialnego ; akt kończący jedno i drugie postępowanie będzie taką konkretyzację zawierać2)bardzo zbliżony jest cel obu tych postępowań z punktu widzenia świata stosunków prawnych ; w tym zakresie cele są podobne, ale mogą się różnić (funkcje wyroku sądowego są bogatsze) ; decyzja administracyjna dokonuje autorytatywnej konkretyzacji stosunku (najczęściej) materialnoprawnego, która istnieje już w postaci generalnej z momentem, gdy pojawia się akt prawny, gdy wszczynamy postępowanie administracyjne- w postępowaniu cywilnym ten fakt konkretyzacji również istnieje, ale nie zawsze (stosunki cywilnoprawne mogą mieć również inną postać, dopiero wyrok kształtuje stosunek prawny np. wyrok rozwodowy) ; wyrok jest więc niejako bogatszy

- w związku z powyższymi podobieństwami i bogatej historii postępowania cywilnego, należy przyznać, że wiele instytucji o charakterze ściśle procesowym, zostało inkorporowane do postępowania administracyjnegoRÓŻNICE:1)postępowanie administracyjne jurysdykcyjne NIE JEST oparte na konstrukcji sporu prawnego ; nie ma sporu prawnego między stroną/stronami a organem (z kolei postępowanie cywilne jst bez sporu prawnego niemożliwe)- w postępowaniu administracyjnym sporu prawnego, jako przesłanki procesowej ukształtowania tego postępowania nie ma np. jest ustawa pt. prawo energetyczne, która daje przedsiębiorstwu energetycznemu możliwość odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci energetycznej, albo odmowy zawarcia umowy sprzedaży energii ; nawet w takich przypadkach ustawodawca dał możliwość rozstrzygnięcia sporu przez Prezesa Urzędu ds. Regulacji Energetyki i nawet w takich sytuacjach nie jest to postępowanie oparte na konstrukcji sporu prawnego, można co najwyżej (w niektórych przypadkach) mówić o sporach faktycznych 2)postępowanie cywilno procesowe oparte jest na zasadzie dyspozycyjności (dotyczy to również częściowo i postępowania sądowoadministracyjnego), w postępowaniu cywilnym przejawia się w aspekcie materialno prawnym w tym, że strona, która uruchamia to postępowanie, swoim powództwem nadaje kształt roszczeniu procesowemu, które jest przedmiotem tego postępowania np. od woli stron zależy, czy w orzeczeniu rozwodowym zostanie orzeczona wina, czy nie ; natomiast w aspekcie procesowym przejawia się ona w tym, że strony dysponują swoimi prawami w takim zakresie, w jakim uważają to za korzystne, natomiast w postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym możliwości

kształtowania sprawy administracyjnej będącej przedmiotem prawa administracyjnego przez wniosek strony są wyłączone, albo występują w bardzo ograniczonym zakresie ; zasada dyspozycyjności w tym wypadku występuje w zakresie minimalnym zaś kształt przedmiotu postępowania nadają przepisy prawa administracyjnego materialnego, a więc reguła odwrotna, np.: decyzja administracyjna jaką jest pozwolenie na budowę z art.28 prawa budowlanego musi udzielać pozwolenia na budowę i jednocześnie zatwierdzać projekt budowlany (nie jedno lub drugie) ; częściowe pozwolenia na budowę oparte są na innej konstrukcji- czasem jednak prawo administracyjne pozwala na inwencję stron (można np. żądać zwrotu całości lub części wywłaszczonej nieruchomości)- reasumując: w procesie cywilnym o kształcie sprawy cywilnej decydują, co do zasady, strony tego postępowania (w szczególności powód, natomiast w postępowaniu administracyjnym przedmiot wyznacza sprawa administracyjna, której kształt co do zasady wyznaczają przepisy prawa administracyjnego materialnego, a możliwości kształtowania tej sprawy przez strony, należy do wyjątku

Następny wykład: 2 marca

Wykład nr 16 – 02.03.2011 r.- do uzupełnienia

Wykład nr 17 – 09.03.2011 r.- do uzupełnienia

Wykład nr 18 – 16.03.2011 r.- do uzupełnienia

Wykład nr 19 – 23.03.2011 r.- do uzupełnienia

Wykład nr 20 – 30.03.2011 r.

1.Przesłanki stwarzające możliwość zawarcia ugody:1)Art.13§1 KPA – ugoda może zostać zawarta przez strony o spornych interesach (omawiana szerzej na poprzednich wykładach)2)Art.114 KPA – „(…)strony mogą zawrzeć ugodę - jeżeli przemawia za tym charakter sprawy(…)” ; w pewien sposób nawiązuje do 13§1 KPA

- to powinna być sprawa, której istotą ma być autorytatywna konkretyzacja stosunku materialno-prawnego, w ten sposób skonkretyzowanego, że strony stosunku są w taki

sposób ze sobą powiązane, że nałozenie obowiązku lub przyznanie prawa jednemu podmiotowi, musi rzutować na prawa lub obowiązki podmiotu drugiego - to muszą być takie stosunki materialno – prawne, w których przyznanie prawa jednemu podmiotowi, będzie rzutować na drugi => w związku z tym przedmiotowy zakres spraw, w których może być zawarta ugoda administracyjna nie jest oszałamiający- może to być np. sprawa z prawa wodnego np. nie można zmieniać stosunków wodnych na gruncie, w taki sposób, by ta zmiana naruszała sąsiednią nieruchomość (zasada z prawa wodnego), nadaje się to do rozstrzygnięcia w drodze ugody administracyjnej!- prawo wodne wcześniej niż KPA przewidywało ugodę, ale nawet bez ugody z prawa wodnego, ugoda z KPA byłaby w tej kwestii wystarczająca

- inny przykład – problematyka rozgraniczenia nieruchomości – każdemu z właścicieli wydaje się, że granica przebiega w głąb działki sąsiedniej => ustawa o gospodarce nieruchomościami przewiduje regulację tej kwestii – w postępowaniu rozgraniczeniowym bierze udział geodeta, można w niej zawrzeć ugodę, ale jeśli do niej nie dojdzie, to jest sprawa cywilna (nie doszłoby tu więc do wydania decyzji administracyjnej)- inny przykład – art.47 prawa budowlanego przewiduje instytucję wejścia na cudzy grunt, jeśli jest to niezbędne do wykonywania robót budowlanych ; zasady wejścia na cudzy grunt powinny być ustalone w drodze „porozumienia” (de facto ugody w świetle KPA) między sąsiadami, brak porozumienia => rozstrzygnięcie sprawy decyzją administracyjną - poza tą sytuacją brak możliwości zawierania ugody w prawie budowlanym

3) zawarcie ugody powinno przyczynić się do uproszczenia lub przyśpieszenia postępowania (przesłanki te podlegają ocenie organu)4) zawarciu ugody nie może sprzeciwiać się przepis prawa- wyłączenie przez przepis prawa możliwości zawarcia ugody może mieć (a)charakter wyraźny lub (b)charakter dorozumiany(a)charakter wyraźny (expressis verbis) – art.118 ust.2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, nie jest dopuszczalne zawarcie ugody w postępowaniu wywłaszczeniowym- wywłaszczenie nieruchomości jest instytucją ultima ratio, gdy nie można nabyć praw do tej nieruchomości na drodze cywilnoprawnej, a nabycie praw jest konieczne do celów publicznych- postępowanie wywłaszczeniowe musi być poprzedzone rokowaniami o charakterze cywilnoprawnym, do wniosku o wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego muszą być dołączone wyniki tych rokowań, natomiast w tym postępowaniu nie można zawrzeć ugody, co jest w gruncie rzeczy niezrozumiałe(b)charakter dorozumiany – chodzi o takie sytuacje , gdy nie ma wyraźnego, ustawowego zakazu wydania ugody, ale istota sprawy wyklucza możliwość jej zastosowania, ponieważ kształt sprawy jest taki, że istotna jest rola organu administracji publicznej w ukształtowaniu jakiegoś elementu rozstrzygnięcia tej sprawy, np. zwrot wywłaszczonej nieruchomości nigdy

nie następuje w drodze ugody - pewne elementy rozstrzygnięcia zwrotu nieruchomości obligatoryjnie zawierają jakiś udział organu np. przy zwrocie nieruchomości trzeba ustalić wysokość odszkodowania => reguły obliczania obecnej wartości nieruchomości, waloryzacji tego kiedyś wypłaconego odszkodowania a wskaźnik inflacji, są tak skomplikowane, że trudno byłoby przyjąć rozstrzygnięcie tych spraw w formie ugody (abstrahując już od niechęci dobrowolnego zwracania nieruchomości) 2.Ugoda może być zawarta zarówno przed organem I-szej instancji jak i przed organem odwoławczym – art.119 KPA - art.119§2 KPA – utrata mocy decyzji organu pierwszej instancji wskutek ugody (a więc nie tylko wskutek uchylenia!) 3.Czy ugoda może być zawarta w trybach nadzwyczajnych (rozdziały 12 i 13 działu II KPA)? - różne poglądy w literaturze na ten temat, brak orzecznictwa w tej kwestii- prof. Woś stoi na stanowisku, że nie w każdym trybie nadzwyczajnym jest to możliwe ; taka możliwość odpada w przypadku stwierdzenie nieważności decyzji czy wygaśnięcia decyzji z art.162 KPA - w postępowaniu wznowionym można zawszeć ugodę, jest to bowiem normalne postępowanie po wznowieniu4.Formy ugody- KPA ogranicza zasadę, zgodnie z którą decyzje mogą mieć formę pisemną lub ustną – ugoda musi mieć formę pisemną5.Istota ugody- jest to zgodne oświadczenie woli co najmniej 2 stron postępowania, natomiast rola organu przed którym jest ona sporządzana sprowadza się do roli notariusza, który kontroluje prawidłowy sposób jej sporządzenia pod kątem tego, co powinna zawierać ugoda – art.117 KPA- pracownik organu przed którym ta ugoda jest zawierana nie powinien natomiast oddziaływać w żaden sposób na treść tej ugody ; organ ocenia ją jedynie zatwierdzając lub odmawiając jej zatwierdzenia w formie postanowienia- art.118§3 KPA określa przesłanki postanowienia odmawiającego zatwierdzenia ugody:a)gdy zawarta została z naruszeniem prawa (nawet bez tego sformułowania, ogólna zasada legalności wyrażona w art.6 KPA wykluczyłaby możliwość jej zatwierdzenia)b)jeżeli narusza interes społeczny (powtórzenie innymi słowami art.7 KPA – uwzględnienie interesu społecznego obywateli)c)jeżeli narusza słuszny interes strond)jeżeli nie uwzględnia stanowiska organu (opinii), a uwzględniać je musi

- zarówno zatwierdzające jak i odmawiające zatwierdzenia ugody postanowienie powinno być wydane w ciągu 7 dni od dnia zawarcia ugody, na oba te postanowienia można złożyć zażalenie- od postanowienia organu II instancji w kwestii tego zażalenia służy skarga do sądu administracyjnego – art.3§2 pkt.2 PSA

6.Kwestia dopuszczalności skargi do sądu administracyjnego na ugodę- opinie są podzielone- teoretycznie nie można wyłączyć takiej możliwości, art.121 KPA mówi, że zatwierdzona ugoda wywołuje takie same skutki jak decyzja administracyjna- prof. Dawidowicz twierdzi, że nawet jeżeli art.121 KPA zrównuje ugodę co do skutków z decyzją, to nie oznacza to jeszcze, że taka ugoda staje się decyzją- póki co powyższy problem, jest problemem teoretycznym, nie było jeszcze przypadku skarżenia ugody do sądu7.Skutki zawartej i zatwierdzonej ugody- art.120 i 121 KPA- ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne (jej „wykonalność” musi być stwierdzona na egzemplarzu ugody)- wykonalność na gruncie KPA nie została niestety zdefiniowana- nie każda ugoda, tak jak i nie każda decyzja administracyjna, nadaje się do wykonania- decyzja odmowna jest przykładem decyzji, która nie podlega wykonaniu- zatwierdzona ugoda, jeżeli wymaga wykonania i nadaje się do wykonania, będzie mogła być w świetle art.120 i 121 KPA wykonana przymusowo w postępowaniu egzekucyjnym w administracji ; ustawodawca niestety zapomniał tu o ugodzie nie wspominając o niej przy okazji definicji pojęcia tytułu egzekucyjnego- z powyższego wynika jednak, że ugoda może być tytułem wykonawczym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji, ale na podstawie art.121 KPA

B. Instytucja fakultatywnego zawieszenia postępowania - druga sytuacja kiedy postępowanie może się zakończyć bez wydania decyzji- art.98 KPA (pod wieloma względami podobny do art.105§2 KPA, który wzorowany był na art.98 KPA)

1.Przesłanki zawieszenia postępowaniaa)organ może zawiesić postępowanie, jeśli wystąpi o to strona na której żądanie postępowanie zostało wszczęte - instytucja ta obejmuje tylko postępowanie wszczęte na wniosek, nie dotyczy postępowania które da się wszcząć wyłącznie z urzędu, albo postępowania które można wszczęć na wniosek lub z urzędu, ale wszczętego z urzędub)jeśli nie sprzeciwiają się temu inne strony- nie można domniemywać tego nie sprzeciwiania się, brak sprzeciwu musi być wyraźnie wyartykułowanyc)jeśli nie zagraża to interesowi społecznemu

- art.98§2 KPA – „jeżeli w okresie 3 lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za

wycofane” – nie tylko inicjator, ale także druga strona może zwrócić się o podjęcie postępowania- instytucja „żądania wycofania wszczęcia” to oryginalny wymysł KPA – w KPC i KPK byłoby umorzenie ; rodzi to 2 poglądy na tą kwestię:a)oznacza to, że postępowanie „umiera śmiercią naturalną”b)w takiej sytuacji mamy do czynienia z przejawem bezprzedmiotowości postępowania, co powinno prowadzić do jego umorzenia (art.105§1 w zw. z art. 98§2 KPA) – ten pogląd przeważa, również w orzecznictwie sądów administracyjnych

Wykład nr 21 – 06.04.2011 r.

Decyzja jest aktem administracyjnym pod wieloma względami kwalifikowanym – jednym z elementów kwalifikujących jest kształtowanie przez nią norm prawnych, w szczególności norm materialno prawnych prawa administracyjnego (ale nie tylko takich norm)- decyzja musi spełniać bardzo wysokie wymagania, te wymagania to tzw. determinanty, które muszą zaistnieć- wyróżnia się 2 zespoły determinantów – determinantę prawną i determinantę faktyczną

1.Determinanta prawna- jej istotę wyznacza sama Konstytucja RP w rozdziale III zatytułowanym „Źródła prawa”.- art.7 Konstytucji RP mówi, że „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”, ta zasada skojarzona została z art.6 KPA, który mówi, że „Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa”, co do istoty więc oba sformułowania się nie różnią (najprawdopodobniej za sprawą faktu, że unormowanie z KPA posłużyło za wzór dla unormowania zawartego w Konstytucji)- katalog źródeł prawa, określonych w art.87 Konstytucji i w art. następnych wyznacza determinantę prawną- źródła prawa z art.87 Konstytucji: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzeniaa)rozporządzenia – muszą spełniać wymogi z art.92 Konstytucji, rozporządzenia mogą być wydane na podstawie wyraźnego, szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie, upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści rozporządzeniaKwestia związania rozporządzeniami, jeśli chodzi o organy stosujące: - NIE jest nim związany sąd w konkretnej sprawie, ale nie wiąże się to z utratą mocy rozporządzenia, utrata mocy możliwa jest tylko na skutek uchylenia, zmiany rozporządzenia albo jego niezgodności z Konstytucją ; w praktyce sąd stwierdza, że rozporządzenie nie spełnia wymogów z art.92 Konstytucji, w ten sposób może postąpić tylko sąd, organ nie ma takich uprawnień- źródłem prawa z art.87 Konstytucji są również, na obszarze działania organów, które takie akty ustanowiły, akty prawa miejscowego

b)akty prawa miejscowego – art.94 Konstytucji przyznaje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego organom samorządu terytorialnego (de facto organom jednostek samorządu terytorialnego) oraz terenowym organom administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie ; mogą być one podejmowane tylko w graniach i na podstawie upoważnień zawartych w ustawach, obowiązują tylko na obszarze działania tych organów- akty te może wydawać wojewoda, a oprócz niego niektóre inne organy niezespolonej administracji rządowej (np. Dyrektor Urzędu Morskiego)- Konstytucja rozstrzyga również w sposób negatywny, co NIE jest źródłem obowiązywania prawa miejscowego tj. uchwały, Rady Ministrów, zarządzenia ministrów, oraz tzw. „prawo powielaczowe” (pisma, ogólniki itp.)- w latach 80tych NSA miał dylemat, czy takie prawo zawarte w uchwałach, zarządzeniach, prawie powielaczowym może stanowić podstawę wydania decyzji administracyjnej i rzeczywiście w niektórych wypadkach mogło np. w prawie podatkowym opartym na dekrecie z 1946r. lub w przypadku ustawy bądź rozporządzenia o pomocy społecznej z lat 30tych, niedostosowanej do warunków lat 80tych, który to akt nie był nowelizowany przez wzgląd na politykę państwa socjalistycznego, które z założenia budując równość społeczną, wyłączało możliwość występowania czegoś takiego jak niedostatek – nagle w 1989r. okazało się, że w Polsce pomoc społeczna jest jednak potrzebna…- art.93 Konstytucji rozstrzyga charakter prawny i związanie innymi aktami prawnymi, stanowionymi przez organy państwowe: art.93 ust.1 mówi, że „uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty”, co jest potwierdzone, niestety tylko wobec zarządzeń, w art.93 ust.2 mówiącym, że „Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.” Zastanawiające jest, że tak samo wyraźnie ustawodawca nie czyni tego wobec uchwał, być może przez wzgląd na ich charakter.Jak powinny wyglądać normy prawa materialnego będące determinantami prawnymi:- z punktu widzenia techniczno prawnego (porządkującego) można wymienić 4 rodzaje norm:1)normy prawne przewidujące możliwość nakładania obowiązków na adresatów tych norm bądź wprost te obowiązki nakładające (np. prawo podatkowe, niektóre normy prawa budowlanego), normy które wprost takie obowiązki ustanawiają => bezpośrednio nadające obowiązki administracyjne, nie wymagające konkretyzacji np. przepisy o systemie oświaty, nakładające obowiązek szkolny do 18 r. życia (ten obowiązek ma być realizowany przez podmioty, konsekwencje jego realizowania mogą jednak dotyczyć innych np. rodziców poprzez nałożenie na nich kary, a nawet ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej)- gdy taki obowiązek wynika wprost z przepisów ustawy, nikt takiej decyzji nie dostaje- takim obowiązkiem jest np. obowiązek posiadania dowodu osobistego (nie posiadanie zagrożone jest karą grzywny)- podobnie obowiązek meldunkowy

2)normy wyłączające sfery aktywności ludzkiej spod swobodnej działalności i pozwalające na wkraczanie w te zakazane rewiry na podstawie decyzji administracyjnych- istnieją 2 typy takich decyzji: koncesje bądź zezwolenia ; są to zewnętrzne, kwalifikowane, jednostronne akty administracyjne, których autorem jest zazwyczaj organ administracji publicznej w sensie funkcjonalnym (a więc niekoniecznie organ administracji rządowej), z którego to aktu wynikają określone uprawnienia- zasadnicza różnica między koncesją a zezwoleniem: koncesja jest aktem administracyjnym pozwalającym na działalność w sferze zarezerwowanej dla państwa, w której państwo ma monopol- koncesja dotyczy np. produkcji alkoholu, poszukiwania i rozpoznawania złóż kopalnych- natomiast zezwolenie NIE dotyczy na ogół sfer objętych monopolem państwa, ale takich sfer działalności gospodarczej lub społecznej, które państwo uznaje za istotne- zezwolenia wymaga np. prowadzenie transportu osobowego busami, ze względu na aspekty jakie państwo uznaje za istotne tj. taryfy, określenie tras ; działalność polegająca na sprzedaży leków, sprzedaż napojów alkoholowych - „lex Jaruzelski” – uchwalona w stanie wojennym, miała wprowadzić Polaków na abstynencki tryb życia ówczesnego Premiera np. nie można było kupić alkoholu do godz.13:00 ; na podstawie tej ustawy Rady Gmin określały ilość punktów sprzedających alkohol wysokoprocentowy oraz zakaz sprzedaży alkoholu w pobliżu niektórych miejsc np. w pobliżu 100m od kościoła – w pobliżu Rynku w Krakowie, taki zakaz był absurdem, dochodziło np. do przebudowy budynków by drzwi wejściowe znajdywały się dalej od kościoła w celu obejścia tego zakazu- można przyjąć, że zasada swobody gospodarczej jest w znacznym zakresie wyznaczana przez zakres zezwoleń w działalności gospodarczej3)normy pochodne w stosunku do poprzednich tj. prawo formułuje generalne zakazy i zezwala na łamanie tych zakazów na podstawie decyzji administracyjnych- obowiązuje zakazu poruszania się po drogach publicznych, a prawo jazdy to decyzja administracyjna stanowiąca wyłom w zakresie tego zakazu4)normy prawne, które ani niczego nie nakazują, ani niczego nie zabraniają, ani nie tworzą wyłączeń, ale stwarzają pewne możliwości w inicjatywie określonych podmiotów- ustawa regulująca możliwość zmiany imienia lub nazwiska w pewnych sytuacjach pozwala na zmianę naszego imienia i nazwiska ; jeśli moje imię lub nazwisko utrudnia mi w mojej ocenie funkcjonowanie w społeczeństwie, to określony podmiot może wystąpić do organu administracji publicznej z wnioskiem o zmianę takiego imienia lub nazwiska

Na następnym wykładzie: determinanta faktyczna ; do determinanty prawnej wrócimy jeszcze w przyszłości

Wykład nr 22 – 13.04.2011 r.

2.Determinanta faktyczna- jest to substrat odpowiadający hipotezie normy prawnej ustalonej jako determinanta prawnaI KATEGORIA: Determinantą faktyczną decyzji administracyjnej w zdecydowanej większości będą pewne stany faktyczne (świata zewnętrznego/układu stosunków społeczno-gospodarczych), które w normach prawnych zostały sformułowane jako przesłanki faktyczne wydania decyzji np. przesłanką zwrotu nieruchomości jest zbędność nieruchomości (ustawa o gospodarce nieruchomościami – definicja zbędności w art.137 tej ustawy) ; zbędność nieruchomości została zdefiniowana następująco: jeżeli realizacja celu wywłaszczenia nie została podjęta w ciągu 7 lat od momentu w którym decyzja stała się ostateczna, a cel wywłaszczenia nie został zrealizowany w ciągu 10 lat od momentu w którym decyzja stała się ostateczna (mamy tu więc de facto 2 normy prawne)- inny przykład: stan „katastrofy budowlanej” (określenie potoczne stanu faktycznego tj. sytuacji, kiedy określony obiekt budowlany stwarza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia mieszkańców, albo dla otoczenia)II KATEGORIA: Określone stany fizyczne lub psychofizyczne w jakich może znaleźć się człowiek np. w ustawie o ewidencji ludności przewidziano możliwość wymeldowania się, które następuje w drodze decyzji administracyjnej, osoby która nie przebywa w mieszkaniu w którym jest zameldowana i utraciła prawa do tego lokalu - prosty fakt opuszczenia lokalu na czas krótki nie jest jeszcze przesłanką przyjęcia opuszczenia lokalu, musi występować zamiar jego opuszczenia. Orzecznictwo NSA zaznacza, że musi występować zamiar przeniesienia swoich życiowych spraw do innego lokalu.- inny przykład: prawo jazdy może w niektórych przypadkach być cofnięte, np. przy określonym stanie zdrowia/psychofizycznym w jakim osoba je posiadająca się znajdujeIII KATEGORIA: określone stany przyrody/stany świata zewnętrznego wobec człowieka, np. stany klęsk żywiołowych- odpowiednie ustawy przewidują szereg upoważnień do podejmowania działań (decyzji administracyjnych i czynności bezpośrednio zobowiązujących), które określone stany przyrody i upoważniają do podejmowania określonych działań przez np. strażaka czy wojewodęIV KATEGORIA: Determinantą faktyczną decyzji mogą być określone stany prawne z różnych gałęzi prawa (od prawa cywilnego po prawo administracyjne)- stany prawne z zakresu prawa cywilnego: fakt, że ktoś jest właścicielem, względnie posiadaczem będzie stanowiło determinantę różnych decyzji administracyjnych, podatkowych, sanitarnych, przeciwpożarowych ; własność rzeczy ruchomych np. samochodu, rodzi określone obowiązki administracyjne- stany prawne z zakresu prawa rodzinnego: bycie rodzicem i obowiązek szkolny dziecka – przy zaniedbaniu, upomnienie rodzica albo nawet pozbawienie władzy rodzicielskiej, a (z dziedziny prawa administracyjnego) nałożenie na niego kary

- stany prawne z zakresu prawa administracyjnego:3.Charakterystyka procesu wydawania decyzji z punktu widzenia stosowania norm prawnych/determinant faktycznych - swego czasu prof. J. Wróblewski, teoretyk prawa z Uniwersytetu Łódzkiego, analizując proces stosowania norm prawa administracyjnego (który nazwał procesem decyzyjnego stosowania norm prawa) zdefiniował 4 etapy stosowania norm:I ETAP: Ustalenie jaka norma obowiązuje i określenie jej znaczenia w sposób dość precyzyjny na potrzeby wydania decyzji- np. w przypadku art.52 PSA i przesłanki wyczerpania środków zaskarżenia - jest wiele wątpliwości w przypadku interpretacji tych norm- to ma być ustalenie tej normy w sposób dość precyzyjny na potrzeby stosowania prawa (Wróblewski) ; organ nie powinien w procesie stosowania prawa rozpatrywać każdego aspektu stosowania tej obranej normy prawnej – powinno rozważać się tylko relewantne wątpliwości dla danej sytuacji faktycznej, a nie „dzielić włos na czworo” analizując wszystkie aspekty związane z analizą normy prawnej, co jest stratą czasuII ETAP: Uznanie określonych faktów za udowodnione- reguły postępowania dowodowego mają doprowadzić do ustalenia, jaki stan stosunków społeczno-gospodarczych istnieje (niekiedy ta operacja będzie bardzo prosta – jeśli każdy może się ubiegać o wydanie decyzji o warunkach zabudowy, to każdy podmiot może o wydanie takiej decyzji wystąpić, a elementy zawężające będą występować od strony przedmiotowej, od strony podmiotowej bowiem organ nie ma za bardzo czego sprawdzać- niekiedy może to być bardzo trudneIII ETAP: Subsumpcja faktu uznanego za udowodniony pod stosowane normy prawne- w jej toku zawsze należy mieć na uwadze do jakiego momentu okoliczności stanu faktycznego nie oznaczają, że nie można wydać decyzji pozytywnejIV ETAP: Wiążące ustalenie konsekwencji prawnych faktu uznanego za udowodniony, na podstawie stosowanej normy prawnej, czyli po prostu ustalenie treści decyzji- to co ustalił prof. Wróblewski nieco się komplikuje wobec prawa administracyjnego, które ma więcej typów norm niż prawo cywilne – dotyczy to norm określających prawne formy działania, będące odpowiednikami norm cywilnoprawnych z prawa cywilnego- w prawie administracyjnym mamy też np. (oprócz norm ustrojowych) normy wyznaczające zadania administracji publicznej, tą kategorią norm poddawano analizie już od lat 50tych (normy planowe, normy publiczne) ; ich źródeł można dopatrywać się np. w normach sytuujących typ organu w systemie organów państwowych np. ustawa o działach administracji publicznej, która wymienia kilkanaście takich działów i określa co się w nich znajduje- zadania dla organu administracji publicznej mogą również wyznaczać ustawy kreujące określone organy np. ustawa o samorządzie w województwie, ustawa o wojewodzie, ustawa o policji etc.

- zadania administracji są również określone w ustawach administracyjnych prawa materialnego np. w ustawie o ochronie przyrody – są to ustawy nasycone normami prawnymi, które ma realizować administracja publiczna- w 1990r. wykreśliliśmy z ówczesnej Konstytucji PRL zasadę gospodarki planowej (zasada ta „zbankrutowała”), ale to nie oznacza, że zasada planowości i planu zginęła w naszym państwie np. ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 roku ; budżet jest niczym innym niż planem finansowym ; prawo o szkolnictwie wyższym też zawiera elementy planowania

PYTANIE: W jakim zakresie cała ta kategoria norm wyznaczających zadania wpływa na zakres stosowania norm wyznaczających determinantę prawną decyzji administracyjnej?ODPOWIEDŹ: W demokratycznym państwie prawnym, zgodnie z regułą z art.2 i 32 Konstytucji oraz z konsekwencji wynikających z art.87 i następnych i w tym duchu prowadzonej interpretacji art.6 KPA, należy przyjąć, że normy wyznaczające zadania administracji publicznej, aczkolwiek są normami prawnymi, NIE MOGĄ prowadzić do kolizji norm wyznaczających zadania administracji publicznej/określających determinantę prawną decyzji i nie mogą prowadzić do ich interpretacji contra legem - należy przyjąć, że walor norm określających zadania ujawnia się wówczas, kiedy mamy do czynienia: a)z normą uznaniową b)z normą operującą pojęciami nieostrymi- klasycznie przyjmuje się, że z uznaniową normą mamy do czynienia wówczas, gdy norma posługuje się sformułowaniem „organ może…” => wówczas jeśli mamy z tą normą sprzężoną normę zadaniową, to ta norma może stanowić wytyczną do konkretnego działania- normy posługujące się pojęciami nieostrymi (np. klauzulami generalnymi) np. art.31 KPA – w takich wypadkach należy przyjąć, że jeśli ustawodawca wyznacza administracji normy wyznaczające zadania, to powinny one służyć do interpretacji pojęcia nieostrego, natomiast tam, gdzie normy prawne operują pojęciami nieostrymi w sposób prosty wyznaczając determinantę prawną decyzji, tam ŻADNE zadania i ŻADNE cele nie mają wpływu na to, jaka decyzja zostanie wydana

ZA TYDZIEŃ: środki prawne

Wykład nr 23 – 20.04.2011 r.

1.Środki prawne/środki zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym jurysdykcyjnym- nie ma procedury bez środków zaskarżenia, można powiedzieć, że historia postępowania administracyjnego pokrywa się z historią środków prawnych- pierwsza po I wojnie światowej ustawa z 1 sierpnia 1923 r. o środkach prawnych od orzeczeń władz administracyjnych, 2 lata wcześniej niż kodyfikacja w Austrii tego działu i zarazem 5 lat przed rozporządzeniem Prezydenta dotyczącego władz administracyjnych

1.1.Dlaczego środki prawne/zaskarżenia to wymienne pojęcie?- w procedurze administracyjnej używa się wymiennie 3 określeń tj. „środki prawne”/„środki zaskarżenia”/„środki odwoławcze” - w KC ustawodawca używa określenia „środki odwoławcze” (apelacja, zażalenie) => KPA nie używa takiego zbiorczego określenia- dawniejsza literatura dot. postępowania administracyjnego posługuje się pojęciem „środki prawne”, w nowszej literaturze można dostrzec alternatywne posługiwanie się tymi terminami- nie bez znaczenia dla przewagi sformułowania „środki zaskarżenia” ma obecność sformułowania „wyczerpanie środka zaskarżenia” jako jednej z przesłanek wniesienia skargi do sądu administracyjnego (art.52§1 PSA) ; PSA zawarł definicję czegoś z zakresu innego postępowania, w PSA ustawodawca posługuje się pojęciem środka odwoławczego, ale zakres pojęcia środka odwoławczego jest inny niż w KPC- NIE będziemy przesądzać o tym, który z tych terminów jest właściwy => wszystkie są (z tym, że na gruncie PSA „środki odwoławcze” mają określone znaczenie), na gruncie KPA będziemy zamiennie posługiwać się pojęciami „środki prawne”/”środki zaskarżenia”1.2.Czym jest środek prawny w postępowaniu administracyjnym?- z punktu widzenia charakterystyki, środek prawny jest publicznym prawem podmiotowym, służącym w postępowaniu administracyjnym określonym podmiotom1.3.Komu przysługuje takie prawo?- jako punkt wyjścia służy art..78 Konstytucji, który (co prawda tylko wobec określonych środków prawnych) zawiera ideę przewodnią, którą jednak można stosować do wszystkich środków: „Każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania określa ustawa.”- jest to zasada dotycząca nie tylko postępowania administracyjnego => ustawodawca ma na myśli orzeczenia wszystkich sądów- jeżeli jest to publiczne prawo podmiotowe, to taki środek musi rozpatrzyć właściwy organ - instytucja remonstracji to protoplasta środka prawnego ; polegała ona na przedłożeniu środka prawnego organowi wyższej instancji, nawet cesarzowi => rozpatrzenie aktu remonstracji zależało tylko od dobrej woli organu1.4.Co stanowi istotę środka prawnego?- istotę środka prawnego stanowi wyraźnie wyrażona w jego treści wola modyfikacji rozstrzygnięcia lub w ogóle pozbawienia go bytu prawnego (tak ogólna definicja pozwala na objęcie nią zróżnicowanej palety środków prawnych)- z czasem, obok tej najważniejszej możliwości weryfikacji rozstrzygnięcia w drugiej instancji, doszły środki służące weryfikacji rozstrzygnięcia już po zakończeniu toku instancji1.5.Na czym polega zasadnicza różnica między środkiem prawnym, a środkiem nadzoru?- środek prawny to prawo podmiotowe strony, NIE może być uruchomiony z urzędu, nie możliwy jest w związku z tym przed sądem spór w sprawie pomiędzy organem I instancji, a organem II instancji samorządu terytorialnego, co do legalności decyzji przez nich wydanej- wniesienie środka prawnego jest uzależnione od interesu prawnego

- środki nadzoru – korzysta z nich organ (zazwyczaj wyższego stopnia nad tym który wydał decyzję), z urzędu BEZ woli strony2.Klasyfikacja środków prawnych- środki prawne mogą być klasyfikowane wg rozmaitych kryteriów

2.1.Podział ze względu na sposób określenia kompetencji do weryfikacji zaskarżonego rozstrzygnięcia:a)środki prawne bezwzględnie dewolutywne – przesuwają kompetencje do rozstrzygnięcia sprawy na organ wyższej instancji np. do rozpatrzenia wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji (z wyjątkiem wniosków dot. decyzji ministra lub samorządowego kolegium odwoławczego) zawsze właściwy będzie wyższy organb)środki prawne względnie dewolutywne – zastrzegają kompetencję do rozpatrzenia zaskarżonego środka w pierwszej kolejności dla organu, który wydał dane rozstrzygnięcie, a jeśli do tego nie dojdzie, wtedy właściwy jest organ wyższego stopnia np. odwołanie – art.132 KPA, zażalenie – art.132 KPA w zw. z art.144 KPA ; jeśli zostało wniesione odwołanie, to organ na zasadach z art.132 KPA może dokonać autorewizji swojego rozstrzygnięcia => dopiero w przypadku NIE skorzystania z tych uprawnień, organ jest zobowiązany (najczęściej) do przekazania odwołania do rozpatrzenia organowi wyższej instancjic)środki prawne niedewolutywne – rozpatrywane przez ten sam organ, który zaskarżone rozstrzygnięcie podjął ; taki charakter ma wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy z art.127§3 KPA i co do zasady podanie o wznowienie postępowania (prof. Woś nie znajduje uzasadnienia w określaniu tego środka jako „podanie”, a nie wniosek, bowiem na gruncie KPA mianem podania określa się wszystko co jest kierowane do organu)

2.2.Podział ze względu na skutek wniesienia:a)środki prawne bezwzględnie suspensywne – wniesienie w terminie określonego środka prawnego powoduje, że wstrzymuje się wykonanie zaskarżonego środka prawnego, takie środki to: odwołanie, wniosek o ponowne załatwienie sprawy ; WYJĄTKOWO odwołanie NIE wstrzymuje wykonania zaskarżonego środka prawnego, ale NIE zmienia to klasyfikacji odwołaniab)środki prawne względnie suspensywne – ich wniesienie NIE wstrzymuje automatycznie zaskarżonego rozstrzygnięcia, ale wstrzymanie jest możliwe i jest uzależnione od oceny organu, do którego jest kierowany środek ; np. wznowienie postępowania

2.3.Podział ze względu na kryterium możliwości i formy wniesienia określonego środka prawnego:a)środki prawne samoistne – są „same dla siebie”, nie muszą być z czymś połączone, ich istota wynika z pisma w którym są zawarte ; większość środków prawnych jest samoistnab)środki prawne niesamoistne – są związane z innym środkiem, same NIE mogą być wniesione np. możliwość żalenia się na postanowienia, od których nie służy zażalenie w

postępowaniu administracyjnym ; w KPA zażalenie na postanowienie przysługuje TYLKO wtedy, kiedy ustawa wyraźnie tak stanowi, w związku z czym niezaskarżalne postanowienie można skarżyć co do zasady TYLKO w odwołaniu dotyczącym decyzji kończącej postępowanie w I instancji (ewentualnie innym środkiem prawnym)

2.4.Podział ze względu na charakter rozstrzygnięcia poddanego weryfikacji oraz na podstawy prawne uruchomienia danego środka: a)środki prawne zwyczajne – służą od rozstrzygnięć nieostatecznych, podjętych w I instancji ; do tej kategorii zaliczyć należy: odwołanie, zażalenie, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy- charakter prawny wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy budził rozbieżności w orzecznictwie i literaturze, które brały się z niezbyt precyzyjnego uregulowania; art.16§1 KPA przed 11 kwietnia tego roku tj. przed wejściem w życie nowelizacji grudniowej, mówił, że decyzje od których nie przysługuje odwołanie, są ostateczne- ustawodawca, by złagodzić konsekwencje ograniczenia toku instancji/zasady dwuinstancyjności, w sytuacji gdy decyzje są podejmowane przez ministrów i samorządowe kolegia odwoławcze, przewidział wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, ale jednocześnie art.16§1 KPA nie przewidywał go wyraźnie w swojej treści, aczkolwiek w art.127§3 KPA na końcu przepisu jest zdanie „do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.” => powstał więc spór o charakter tego środka, który nie został rozstrzygnięty- w sferze normatywnej jednak, spór ten zakończyła nowela grudniowa, teraz de lege lata środek ten ma charakter zwyczajny, bowiem art.16§1 KPA po nowelizacji mówi co następuje: „Decyzje od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, są ostateczne.” ; jest to rozwiązanie służące ochronie interesów stronb)środki prawne nadzwyczajne – dotyczą rozstrzygnięć ostatecznych, dzielą się na wewnętrzne i zewnętrzne, kryterium wyodrębnienia podgrup stanowiło to, jaki organ państwowy sensu largo będzie właściwy do rozpatrzenia środka prawnego nadzwyczajnego, jeżeli jest to organ administracji publicznej w ujęciu funkcjonalnym, to dany środek zaliczymy do środków prawnych nadzwyczajnych, wewnętrznych, jeżeli zaś określony środek prawny rozpoczyna jakąś formę kontroli rozstrzygnięcia przez organ pozostając POZA sferą organów administracji publicznej (zazwyczaj sąd), to będzie to środek prawny nadzwyczajny zewnętrzny

środki prawne nadzwyczajne wewnętrzne – wyczerpujące wymienienie: - podanie o wznowienie postępowania (art.145 KPA i następne)- żądanie stwierdzenia nieważności decyzji- wnioski o uchylenie lub zmianę decyzji ( w zasadzie decyzji niewadliwych, niekiedy decyzji obarczonych niekwalifikowanymi wadami – art.154 i 155 KPA)

- wniosek o uchylenie decyzji (wyłącznie taki) wydanej z zastrzeżeniem dopełnienia określonej czynności (zleceniem) – art.162§2 KPA- wniosek o stwierdzenie wygaśnięcia decyzji bezprzedmiotowej, bądź też obarczony warunkiem – art.162§1 pkt. 1 i 2 KPA - sprzeciw prokuratora (jak już było mówione, jest to tylko nazwa zbiorcza, pod którą mogą kryć się różne środki prawne, wymienione wcześniej) ; KONIEC takich środków w KPA

- art.163 KPA przewiduje weryfikację decyzji na podstawie innych ustaw prawa administracyjnego materialnego (ale NIE NALEŻY TO DO ZAKRESU EGZAMINU), innymi słowy sprawdzając moc wiążącą decyzji w praktyce często trzeba sprawdzić, czy nie ma przepisów szczególnych dotyczących tej kwestii

środki prawne nadzwyczajne zewnętrzne:- skarga do sądu administracyjnego - kontrola decyzji i określonej kategorii postanowień ; dokonywana przez niezawisły sąd kontrola ta (1 wyjątek od tego) jest kontrolą zgodności z prawem wydanej decyzji/postanowienia ; jest to kontrola ograniczona w pozytywnym tego słowa znaczeniu - środki prawne dla sytuacji nietypowych – środki prawne, które ustawodawca nieszczęśliwie nazywa „odwołaniami”, ale nie chodzi o odwołania z art.16 KPA czy art.127 KPA i następnych, te „odwołania” NIE uruchamiają żadnego toku instancji, dotyczą decyzji ostatecznych i postanowień w administracyjnym toku instancji, który jest ograniczony do jednej instancji (2 takie przypadki): odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych => środek ten uruchamia kontrolę sądową wykonywaną przez sądy powszechne, zaś zasady ich rozpatrywania zawarte są w PSA ; NIE może być tak traktowane: powództwo do sądu powszechnego z art.417 (?) i następnych oraz powództwo związane z wywołanymi przez działanie związane z wykonywaniem funkcji publicznych szkodami oraz powództwo z art.287 PSA => są to zwykłe powództwa cywilne

Wykład nr 24 – 04.05.2011r. (autorstwa Mathieu, który udostępnił swoje notatki)

Egzamin pisemny – 16 maja, godz. 15.00; ustny – od godziny 11.00 (lub wcześniej)

Dzisiaj omówimy odwołanie – pierwszy podstawowy środek prawny (pozostało 6 wykładów) | zwyczajny środek zaskarżenia. Jest to środek (instytucja procesowa), bez którego nie byłoby mowy o innej ważnej instytucji – toku instancji.Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego jest sprzężona zwrotnie z instytucją odwołania | znaczenie 3 przepisów – art. 78 Konstytucji i art. 15 i 127 KPA Przepis Konstytucji jest do wszystkich – orzeczenia i decyzje. Co do postępowania administracyjnego, zasadą konstytucyjną jest zasada dwuinstancyjności | zasada w RPA już była, też w pierwszym tekście KPA | niejako rozwinięcie art. 15 – bo nie ma innej treści

normatywnej – art. 127 § 1 – od decyzji w I instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji | już w tekście pierwotnym była – art. 12, kodeks z 1960 r. Ale był pewien okres, gdzie została ograniczona w sposób zasadniczy | 1973 – 1975 reformy „Polski Gierka” – podstawowego podziału terytorialnego kraju. Polegała m.in. na likwidacji powiatów i statuowaniu dwuszczeblowego podziału terytorialnego kraju przyniosła ona zasadnicze różnice. Były bowiem duże gminy i województwa | ustawa o radach narodowych – sformułowanie, że od decyzji wojewodów wydanych w I instancji, nie przysługuje odwołanie | takie decyzje nie były zbyt liczne. Ograniczenie w akcie ustrojowym, a nie procesowym | do 1980 to trwało, gdy weszła w życie „nowela styczniowa” – art. 60 ustawy o radach narodowych został uchylony – zatem również decyzje wojewodów stały się zaskarżalne; a co więcej | wprowadzono wówczas nowy środek prawny – wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy | od decyzji z I instancji „naczelnych i centralnych organów administracji państwowej” – czyli przez ministrów. Tylko decyzje ostateczne!W tej postaci funkcjonowała do wejścia w życie noweli z 2011. Ona czyni WPS zwyczajnym środkiem prawnym, w związku z nowelizacją art. 16 § 1 KPA Analiza poszczególnych elementów:Komu służy odwołanie – komu służy legitymacja procesowaStrona. Podmiot znany nam już po analizie art. 28. Również – podmioty na prawach strony, przy czym co do prokuratora i organizacji społecznych – są kontrowersje, czy prawo to służy jeżeli nie brały udziału w I instancji | również podmioty, które w sensie materialnoprawnym mogą nie mieć interesu prawnego w danej sprawie. W praktyce w orzecznictwie pojawił się problem, który dotyczy w I kolejności PSA – czy może podmiot, który został nietrafnie zakwalifikowany jako strona. Doręczono podmiotowi np. decyzję, podczas gdy on w rzeczywistości | to czy ktoś posiada interes prawny zależy też od danej konkretnej sprawy | rozważania o sytuacji z drewutnią – pytanie, czy one są stronami, czy jednak nie. Orzecznictwo i literatura są zgodne, że nietrafne uznanie określonego podmiotu za stronę postępowania nakazuje przyjąć, że podmioty te mają prawa procesowe w tym postępowaniu, mimo, że nie mają interesu prawnego w sprawie. Z takich założenia trzeba było wyjść ze względów bardzo praktycznych – pozbawiwszy tych praw, można by doprowadzić do sytuacji, że taka decyzja nie mogłaby być kwestionowana | strona zatem – zarówno w ujęciu materialnoprawnym, ale również strona uznana za taką „strona formalna”Suspensywność oraz dewolutywność Zakres suspensywności regulują postanowienia art.130 KPA – przed upływem terminu do wniesienia odwołania, decyzja nie polega wykonaniu. Wniesienie w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji | wniesienie w otwartym terminie, i w terminie – o tym się czasem zapomina | nie jest ona nieograniczona. Podlega bowiem wykonaniu – wyjątek od § 1 i 2, decyzja, której został nadany rygor natychmiastowej wykonalności Jest to instytucja z art.108 KPA – są określone przesłanki, ten rygor może być nadany równocześnie z decyzją (w samej decyzji) – ale nie traci samoistnego charakteru w tym sensie, że można zaskarżyć w tej części – jeżeli jest w tekście decyzji. Można też później – postanowieniem, na które przysługuje samoistne zażalenie | przesłanki w art. 108 nie są

wyłącznymi przepisami, które określają | regulacje szczególne też są – zmierzają w kierunku zliberalizowania przesłanek, w oparciu o które taki rygor może być wydany – np. ustawa przeciwpowodziowa – o budowlach przeciwpowodziowych – interes społeczny jeżeli tego wymaga – powtarza ustawę z maja 2003 r. – o przygotowaniu inwestycji w zakresie dróg publicznych; też o chorobach zakaźnych wśród ludzi Drugi wyjątek – zgodnie z § 3 art. 130 KPA – gdy z mocy ustawy wynika natychmiastowa wykonalność. Bywają takie ustawy – art. 9 ust. 3 ustawy z 1990 r. prawo o zgromadzeniach przewiduje – skrócenie terminu do 3 dni; wniesienie odwołania od decyzji o nakazie zgromadzenia publicznego, nie wstrzymuje jej wykonania | też ustawa z 5 grudnia 2008 r. – o tych chorobach zakaźnych, to jest ta ustawa – art. 47 ust. 5 przewiduje, że wojewoda może w drodze decyzji skierować pracownika zakładu opieki zdrowotnej, albo osobę wykonującą zawody medyczne do pracy przy zwalczaniu epidemii – od takiej decyzji służy odwołanie, ale jego wniesienie nie wstrzymuje obowiązku włączenia się do tej zarządzonej akcji zwalczania epidemii 3 sytuacja, często zapominana – w tym przez OAP; § 4 art. 130 KPA – decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron – można zacząć wykonywać te uprawnienia; należy też to tak rozumieć, że z żądaniem jedynej strony Dewolutywność Jej kształt określa § 2 w art. 127Stanowi on, że odwołanie rozpatruje co do zasady organ wyższego stopnia | przewidziana jest też możliwość wyjątków – chyba, że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy | wymaga pewnego wyjaśnienia w pkt 1 – organami wyższego stopnia, w stosunku do organów JST – są to SKO, chyba, że ustawy szczególne stanowią inaczej | pytanie o miejsce tych SKO w systemie. Można powiedzieć, że na pewno nie są organami JST | bowiem żadna ich tak nie traktuje. Co do pozytywnej afiliacji są już problemy – niektórzy uważają, że są to sądy | nie maja osobowości, pytanie zatem kto ponosi odpowiedzialność cywilnoprawną – odwoławczą – taki problem też rozpatrywała Izba Cywilna SN – przyjęcie, że ponosi Skarb Państwa odpowiedzialność. Traktowane jako zakłady budżetowe, ograniczona odpowiedzialność przed Prezesem Rady Ministrów | wyłączną funkcją jest spełnianie roli organu wyższego stopnia w postępowaniach administracyjnych, bo nie chodzi tylko o tok instancji, ale również o niektóre tryby przewidziane w art. 12 i 13 – nadzwyczajne tryby weryfikacji ostatecznych decyzji administracyjnych Trzeba pamiętać i powiedzieć o dwu aspektach, które wiążą się z interpretacją sformułowania – „chyba, że ustawy szczególne stanowią inaczej” | ustawy szczególne pozbawiają SKO kompetencji do bycia organami wyższego stopnia – pierwsze źródło ma charakter generalny – mianowicie wraz z reaktywacją samorządu w 1990 r., została wydana razem z ustawą o samorządzie gminnym (wówczas tytuł: terytorialnym) – 17 maja – ustawa o podziale zadań i kompetencji pomiędzy administracją rządową i samorządową. Gruba ustawa, dokonała przeglądu ówcześnie obowiązującego prawa materialnego | obraz prawa administracyjnego musiał być ręcznie odtwarzany – i dokonano podziału: to należy do samorządowej, a inne sprawy pozostają w ręku administracji rządowej – nawet ustawy z lat

20-tych związek z tokiem wywodu jest taki, że jednocześnie ta ustawa wyodrębniła trzecią kategorię – do administracji rządowej, ale zostaje ex lege zlecona samorządowi gminnemu | oznacza to, że w odniesieniu do tych ex lege zleconych administracji samorządowej spraw – organem wyższego stopnia nie jest SKO, ale OArządowej – najczęściej wojewoda | drugą kategorią spraw są sprawy przejęte przez gminy, a później – od 1999 r. do wykonywania przez organy JST na podstawie porozumień | należy też pamiętać o jednej jeszcze kategorii – mianowicie prawo materialne (nie ta ustawa kompetencyjna – z 1990 r., lub z 1999 (napisana w 1998 r. – w odniesieniu do powiatów i województw) przewiduje sytuacje, kiedy prawo to powierza określonym organom JST załatwianie określonych kategorii spraw w I instancji – np. ustaw o gospodarce nieruchomościami uznaje, że organem właściwym w I instancji do wywłaszczania nieruchomości (jest też szereg innych spraw – z art. 124 – czasowe zajęcia, ograniczenie własności) powierza staroście lub prezydentowi. Podobnie w przypadku zwrot nieruchomości. Ale w odniesieniu do tych spraw organem wyższego stopnia nie będzie SKO, ale wojewoda – oczywiście nie tylko ta ustawaDruga jeszcze kategoria wyjątków od tej zasady. Mogą być w ustawach z kategorii prawa materialnego (choć z tym są problemy identyfikacyjne) – kreują szczególne organy odwoławcze. Klasycznym przykładem jest ustawa z 10 maja 1990 r. – przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych – instytucja uwłaszczenia gmin częścią majątku ogólnonarodowego. Podobna operacja została powtórzona w 1999 r. | realizowanie zadań samorządu terytorialnego, bez środków finansowych i materialnych, no to samorząd byłby atrapą | zostały ex lege podmiotem określonych uprawnień gmin – np. prawo własności składników mienia ogólnonarodowego – też określenie udziału w przychodach państwa | dwie formy uwłaszczenia – ex lege z dniem 27 maja oraz nabycie w innej decyzji – pierwsza miała charakter deklaratoryjny, drugi konstytutywny – było też szereg nieporozumień | decyzję musiał wydać wojewoda w I instancji – jeżeli ona ostateczna, to mogła stać się podstawą do wpisu w KW – i dopiero ona mogła być przedmiotem obrotu. No i pytanie kto miałby być organem odwoławczym – gdyby nic, to MSWiA | ale wyszedł współtwórca ustawy – prof. M. Stec – że Minister byłby „stronniczy”, zatem Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa – utworzona rozporządzeniem PRM (przewidziano ją w ustawie) – to znaczy skład personalny i tryb postępowania. Jest to ciekawy organ, o składzie w zasadzie społecznym