Wykład III
-
Upload
aubrey-durham -
Category
Documents
-
view
46 -
download
0
description
Transcript of Wykład III
1
Wykład III
Przeobrażenia społeczne i ekonomiczne Europy
(XVI-XVIII w.)”
2
• XVI – RENESANS, REFORMACJA - rozkwit handlu, wzrost gospodarczy
• XVII – BAROK – stagnacja gosp., wojny religijne
• XVIII – OŚWIECENIE - rozpoczyna się przewrót przemysłowy
Renesans i reformacja
• RENESANS – czerpanie z antyku „bez cenzury”
• REFORMACJA:- Luteranizm,- Anglikanizm,- Kalwinizm,- Antytrynitaryzm,- Husytyzm,- Anabaptyzm.
3
4
Charakterystyka XVI w.
• „REWOLUCJA HANDLOWA”
• „REWOLUCJA CEN”
• „AKUMULACJA PIERWOTNA”
• URBANIZACJA i TWORZENIE KLASY KUPIECKIEJ, rozwój produkcji i specjalizacji
• „DUALIZM AGRARNY EUROPY”
5
Rewolucja handlowa
• Rozwój rynków krajowych / wzrost liczby ludności• Rozszerzenie rynków: podróże i odkrycia
Ekspansja Europy w świecie (Portugalia, Hiszpania, Holandia, Anglia, Francja)
• Zmiany ilościowe i jakościowe w handlu.
Vasco da Gama Krzysztof Kolumb Ferdynand Magellan
6
Rozwój instytucji sprzyjających rozwojowi handlu (XVI-XVIII w.)
1. Prawne zabezpieczenie kontraktów i roszczeń do własności.
2. Weksle i bankowość.
3. Ubezpieczenia.
4. Opodatkowanie w miejsce konfiskaty i uznanie praw własności (np. „Magna Carta” 1215r. Anglia, Niderlandy)
5. Związki ekonomiczne nie oparte na pokrewieństwie (powstanie przedsiębiorstw).
7
Rozwój instytucji sprzyjających rozwojowi handlu (XVI-XVIII w.)
6. Podwójna księgowość.
7. Powstanie systemu religijnego i moralnego odpowiadającego potrzebom społeczeństwa kupieckiego.
8. Spółki handlowe.
9. Wpływ struktury politycznej Europy na rozwój niezależnej klasy kupieckiej.(Imperium SA kontra Królestwo SA, Księstwo SA, Miasto-Państwo SA)
8
„Rewolucja cen”
• Zwiększenie podaży kruszców zwiększenie podaży pieniądza
wzrost cen (spadek wartości pieniądza)
Ceny --- 400 - 500%Płace --- 200 - 300%
Przyczyny: podaż wewnętrzna + import
Import złota i srebra do Hiszpanii -----
0
20
40
60
80
100
1503-1550 1551-1600 1601-1650
Złoto
0
2000
4000
6000
8000
10000
1503-1550 1551-1600 1601-1650
Srebro
9
Akumulacja pierwotna(XVI – XIX w.)
• Proces oddzielenia wytwórcy od środków wytwarzania (na drodze przymusu pozaekonomicznego):
- Wywłaszczanie chłopów z ziemi (np. rugi chłopskie)- Gromadzenie kapitałów z handlu,- Eksploatacja kolonii,- Protekcjonizm państwowy.
Efekty:- Pojawienie się ludzi bez środków produkcji- Pojawienie się dostatecznie dużych kapitałów aby mogły być
przeznaczone na cele nie konsumpcyjne
10
Pozaekonomiczne czynniki wzrostu
• Ideologia: renesansu, [baroku?], reformacji (etyka protestancka).
• Merkantylizm, prekursorzy ekonomicznej myśli klasycznej (W. Petty, J. Locke, D. Hume), fizjokraci (F. Quesnay, R.J. Turgot), A. Smith
11
Przemiany społeczne• Uniezależnienie władzy królewskiej od
arystokracji feudalnej.• Arystokracja feudalna wobec „nowych
czasów”• Handel dalekomorski a władza królewska• Piractwo i korsarstwo jako „duch
przyszłości” (nośnik idei wolnego handlu i wolności osobistej)
12
Dualizm agrarny Europy
13
Dualizm agrarny Europy
Czynnik ekonomiczno - społeczny Zachód Wschód
Renta gruntowa czynsz w pieniądzu renta odrobkowa - pańszczyzna
Pańszczyzna ograniczana zwiększana
Wolność osobista chłopa rośnie maleje
Efektywność ekonomiczna chłopskiego gosp. rol. rośnie maleje
Kierunek rozwoju gospodarstwa chłopskiego towarowy naturalny
Wiek XVII
• Epoka „Baroku”• Kontrreformacja – wojny religijne• Zwolnienie gospodarki
• Dla Rzeczpospolitej – wiek kryzysu
14
15
Polska spichlerzem Europy – rozwój gospodarczy Rzeczpospolitej w XVI w.
• Przesłanki przejścia do gospodarki folwarczno – pańszczyźnianej:
- spadek dochodów szlachty, - wzrost popytu zewnętrznego i wewnętrznego,- rewolucja cen, - wzrost poddaństwa.• Istota funkcjonowania folwarku pańszczyźnianego• Zasadnicze cechy systemu (ekstensywność, oparcie
funkcjonowania folwarku na pracy pańszczyźnianej)
16
Polska w XVI w.
• Wzrost ogólnego dobrobytu.• Rozwój miast (Gdańsk 40 tys., Kraków ?)
• Struktura ludności Polski:
włościanie – 80 - 85 %
mieszczanie – 10 - 15 %
szlachta i duchowieństwo – mniej niż 10%
17
Kryzys gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej w XVII w.
Zewnętrzne:- wzrost produkcyjności rolnictwa
europejskiego- koniec rewolucji cen- konkurencja tańszego zboża rosyjskiego
Wewnętrzne:- Słabość ustroju państwowego- Wojny, klęski elementarne- Brak inwestycji szlacheckich i kierunek
konsumpcyjny
18
Rodziny inwestujące!!!
• Koniecpolscy• Wiśniowieccy• Zamoyscy• Brzostowscy• Poniatowscy• Czartoryscy• Radziwiłłowie• Potoccy• Sapiehowie• Leszczyńscy
Wiek XVIII Oświecenie i początek „Rewolucji przemysłowej”
„OŚWIECENIE FILOZOFII”
Anglia: Empiryzm – J. Locke, D. Hume, G. Berkeley, Utylitaryzm – T. Hobbes, A. Shaftesbury
Francja: Filozofia stosowana – Wolter, Materializm – La Mettrie, Sensualizm – Condillac, Pozytywizm – J.L. d’ Alembert
Niemcy: I. Kant - Krytycyzm
19
Rozkład feudalizmu - liderzy
• Niderlandy – „Zjednoczone prowincje Niderlandów” (1581 r.)
• Anglia – „Rewolucja Cromwellowska” – wojna króla z parlamentem (1645 r.)
• Francja – „Rewolucja francuska” – 1789 r. (wolność, równość, braterstwo)
• USA – Konstytucja 1787 r. (1789 r.)
20
21
Dowody na rozwój gospodarczy
- rozkład feudalizmu i tworzenie się struktur kapitalistycznych (Anglia, Holandia, Francja, USA)
- wzrost populacji ( z 400 mln w XV w. do 1 mld. w XVIII w.)
- wzrost DN świata (z 240 mld. USD w XV w. do 600 mld. W XVIII w. ;średnioroczny przyrost 0,3%)
22
Podział dochodu świata
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
świat Azja Europa reszta świata
Serie1
23
0
20
40
60
80
100
1400-49
1450-99
1500-49
1550-99
1600-49
1650-99
1700-49
1750-99
Punktacja wynalazków o zastosowaniu
praktycznym, XV-XVIII w.
24
Liczba angielskich patentów w XVIII w.
0
100
200
300
400
500
600
700
1700-49 1750-59 1760-69 1770-79 1780-89 1790-99