Konferencja Naukowa Ofiary Przemocy „Osoba doświadczająca...

Konferencja Naukowa Ofiary Przemocy

„Osoba doświadczająca przemocy

w świecie milczenia czy wsparcia?

Człowiek człowiekowi… Refleksje

interdyscyplinarne”

Abstrakty

Lublin 2016




Człowiek człowiekowi…

Refleksje interdyscyplinarne”

Abstrakty

Redakcja:

Agnieszka Lewicka-Zelent

Beata A. Nowak

Lublin 2016




Człowiek człowiekowi… Refleksje interdyscyplinarne”

Lublin, 6 grudnia 2016 r.

Abstrakty

Redakcja:

Agnieszka Lewicka-Zelent

Beata A. Nowak

Skład i łamanie:

Ilona Żuchowska

Projekt okładki:

Marcin Szklarczyk

© Copyright by Fundacja na rzecz promocji nauki i rozwoju TYGIEL

ISBN 978-83-65272-44-7

Wydawca:

Fundacja na rzecz promocji nauki i rozwoju TYGIEL

ul. Głowackiego 35/348, 20-060 Lublin

www.fundacja-tygiel.pl

Komitet Naukowy:

prof. dr hab. Andrzej Bałandynowicz

prof. dr hab. Janusz Kirenko

prof. dr hab. Zdzisław Bartkowicz

dr hab. Anna Kieszkowska, prof. UJK

dr hab. Andrzej Węgliński, prof. UMCS

dr hab. Teresa Zubrzycka-Maciąg

dr hab. Anna Wojnarska

dr hab. Marta Czechowska-Bieluga

dr hab. Agnieszka Lewicka-Zelent

dr Ewa Bilska

dr Ewa Grudziewska

mgr Jacek Sankowski

mgr Łukasz Piś

Komitet organizacyjny:


Ewa Trojanowska

Monika Maciąg

Kamil Maciąg

Beata A. Nowak

Marcin Szklarczyk

Agnieszka Pytka

Kinga Dudek

Marta Mazur

Agnieszka Nikoniuk

Dominika Mazurek

Organizatorzy:

Patronaty:

Spis treści

Wstęp ..................................................................................................... 11

Wystąpienia Gości

Miejsce wartości i wartość miejsca w profilaktyce zachowań

eksternalizacyjnych ................................................................................ 15

Obraz partycypacji wspólnotowej w rodzinach osób karanych

a dynamizm ich zachowań agresywnych .............................................. 16

Ofiara przemocy – prowokacja i współwina? ....................................... 18

Rola zdolności empatycznych w komunikacji bez przemocy .............. 19

Wystąpienia Uczestników

Brak należytej ochrony kobiet – ofiar przemocy w rodzinie ze strony

organów ścigania, wymiaru sprawiedliwości – przyczyny i skutki ...... 23

Budowanie relacji osobowych w procesie mediacji drogą do

przezwyciężenia sytuacji konfliktowych i przemocowych................... 24

Charakter ochronny zatrzymania osoby podejrzanej

o popełnienie przestępstwa z użyciem przemocy

wobec osoby wspólnie zamieszkującej oraz inne środki

przeciwdziałania przemocy w rodzinie ................................................. 25

Charakterystyka ofiary w szkole ........................................................... 26

Działania i postawa funkcjonariuszy Policji, a gotowość osób

doznających przemocy do złożenia zawiadomienia o przestępstwie

i podjęcia działań prawnych w celu poprawy swojej sytuacji życiowej . 27

Działania i metody coachingowe w pracy

z osobami doświadczającymi przemocy ............................................... 28

Interwencja w przypadku krzywdzenia dziecka

– pomoc czy przemoc? .......................................................................... 29

Kierunki zmian w polskim systemie pomocy ofiarom przemocy

w rodzinie w opinii pracowników instytucji wspierających ................. 30

Kobieta z niepełnosprawnością intelektualną

jako ofiara dyskryminacji wielokrotnej ................................................. 31

Mechanizmy obronne oraz stereotypy stosowane

przez osoby skazane za znęcanie się nad rodziną ................................. 32

Mężczyzna jako ofiara przemocy .......................................................... 33

Międzynarodowe standardy ochrony ofiar przemocy

– analiza porównawcza polskich przepisów na tle wybranych regulacji

prawnych innych krajów europejskich .................................................. 34

Nieletni doświadczający przemocy na przykładzie wychowanków

Ośrodka Socjoterapeutycznego "Wspólny Dom" w Wildze ................ 35

O sile słów... Hejting jako współczesna odsłona przemocy ................. 36

Ochrona ofiar przemocy domowej w regulacjach prawnych ............... 37

Ochrona osób doświadczających przemocy w pracy w postaci

mobbingu, dyskryminacji oraz molestowania w oparciu o przepisy

kodeksu pracy oraz orzecznictwo polskich sądów................................ 38

Ochrona socjalno-prawna na rzecz obrony dziecka krzywdzonego ..... 39

Ofiara-sprawca – obraz przemocy w rodzinie w relacjach uczestniczek

grupy wsparcia dla osób doznających przemocy .................................. 40

Percepcja społeczna przemocy w rodzinie ............................................ 41

Porozumienie Bez Przemocy jako przykład dobrej praktyki w Szkole

Podstawowej nr 6 w Lublinie ................................................................ 42

Postawy uczniów szkół ponadgimnazjalnych powiatu włocławskiego

dotyczące przemocy seksualnej wobec kobiet ...................................... 43

Praca z ofiarami przemocy w nadzorze kuratora sądowego

– ograniczenia i możliwości .................................................................. 44

Praca z sprawcami przestępstw przeciwko rodzinie i opiece (art. 206-

211 kk) na przykładzie Zakładu Karnego w Białej Podlaskiej ............. 45

Profilaktyka przemocy w szkole ........................................................... 46

Przemoc w rodzinie w opinii nauczycieli.............................................. 47

Przemoc wobec dziecka w rodzinie. Analiza wyników badań

przeprowadzonych w powiecie jarosławskim ....................................... 48

Psychopedagogiczne i społeczne aspekty doświadczania przemocy

przez eurosieroty .................................................................................... 49

Realny i stereotypowy obraz osób doświadczających przemocy ......... 50

Rola humoru w procesie radzenia sobie ze stresem w kontekście

koncepcji resilience ............................................................................... 51

Samoocena a poczucie własnej skuteczności ofiar przemocy .............. 52

Specyfika doświadczeń ofiar mobbingu, w świetle diagnostyki

z wykorzystaniem polskiego kwestionariusza SDM ............................ 53

Społeczne konsekwencje przemocy wobec dzieci

w twórczości Alice Miller ..................................................................... 54

Stosunek absolwentów pedagogiki przedszkolnej i wczesnoszkolnej do

problemu przemocy wobec dziecka w rodzinie .................................... 55

Sytuacja społeczna i prawna ofiar przemocy ........................................ 56

Uczeń i nauczyciel jako ofiary przemocy w szkole – aspekty prawne . 57

Uczeń jako ofiara cyberprzemocy na przykładzie wybranych szkół

powiatu dębickiego ................................................................................ 58

Zjawisko przemocy wobec osób starszych – skala problemu, czynniki

ryzyka, metody przeciwdziałania .......................................................... 59

Znaczenie dydaktyki etyki i filozofii dla kształtowania poczucia

bezpieczeństwa ontologicznego młodzieży .......................................... 60

Indeks autorów ....................................................................................... 61

Wstęp

PRZEMOC jest jednym z tych słów, które wzbudzają w nas silne

negatywne emocje. Doświadcza jej wiele osób niezależnie od: wieku,

płci, poziomu wykształcenia, rasy itd. Napisano już wiele traktatów na

jej temat, a jednak nadal odczuwamy niedostatek w poszukiwaniu

złotego klucza do ograniczania jej rozmiarów. Z drugiej strony

zdajemy sobie sprawę z działania czynników stale wzmacniających ją.

Jakie skutki niosą bowiem ze sobą powtarzane dowcipy o przemocy,

oglądane z ubawem kabarety i komedie, w których ofiara wywołuje

u nas śmiech, czy polskie przysłowia przekazywane z pokolenia na

pokolenie (np. Gdy chłop baby nie bije, to wątroba gnije).

Zastanawiamy się, w jaki sposób zmotywować osobę doświadczającą

przemocy do opuszczenia sprawcy i złożenia na niego doniesienia do

sądu, co czyni ją osobą odpowiedzialną za dalszy przebieg życia

członków co najmniej jednej rodziny. Pytanie tylko, czy to nie

sprawca musi zmienić swoje zachowanie, aby przemoc przestała

występować? Czy to nie świadkowie przemocy mają obywatelski

obowiązek opowiedzieć się po stronie osoby, która doznała cierpienia

w czasie dokonanego przestępstwa?

Szanowni Państwo,

przekazujemy w Wasze ręce opracowanie, które zawiera zbiór

abstraktów wystąpień prezentowanych przez uczestników Konferencji

Naukowej Ofiary Przemocy „Osoba doświadczająca przemocy

w świecie milczenia czy wsparcia? Człowiek człowiekowi… Refleksje

interdyscyplinarne” (6 grudnia 2016 r. Lublin). Inicjatywa została

zrealizowana przez Fundację na rzecz promocji nauki i rozwoju

TYGIEL oraz Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Marii

Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Na podkreślenie zasługuje udział

uczniów z Zespołu Szkół Licealnych i Technicznych im. Juliusza

Słowackiego w Jarosławiu. Młodzież wzięła udział w konkursie

fotograficznym pod tytułem ,,Ofiara przemocy” oraz przygotowała

spektakl o charakterze profilaktycznym ,,Obojętność – to też

przemoc”. W gronie odbiorców znaleźli się: uczniowie ze szkół

średnich, Medycznego Studium Zawodowego w Lublinie, studenci

pedagogiki i psychologii, nauczyciele oraz przedstawiciele samorządu

i krajowych ośrodków akademickich.

Dyskusje na temat przemocy prowadzono w kilku sekcjach

dotyczących psychopedagogicznych aspektów funkcjonowania osób

doświadczających przemocy, przemocy szkolnej i rodzinnej,

systemowych i prawnych rozwiązań związanych z przemocą oraz

działań podejmowanych wobec sprawców.

Celem konferencji była interdyscyplinarna analiza sytuacji osób

pokrzywdzonych w Polsce, z uwzględnieniem ich potrzeb oraz

przysługujących im praw. Wyeksponowanie działań o innowacyjnym

charakterze w pracy z osobami pokrzywdzonymi ściśle koreluje ze

wsparciem społecznym oraz szeroko pojmowaną integracją społeczną.

Dlatego tak ważna okazała się wymiana doświadczeń przedstawicieli

wszystkich sektorów życia społecznego i dziedzin naukowych

w zakresie zapobiegania przemocy. Cenne są wskazówki pracowników

służby zdrowia, pomocy społecznej, oświaty, administracji publicznej,

przedsiębiorców, prawników, ojców, matek, dorosłych dzieci,

sąsiadów...

Szanowni Państwo zjednoczeni w działaniach na rzecz pomocy

osobom doświadczającym przemocy serdecznie dziękujemy za Waszą

wrażliwość na drugiego człowieka. Podziękowania ślemy w kierunku

wszystkich osób zaangażowanych w organizację konferencji;

Partnerów wydarzenia, Patronów Honorowych i Medialnych,

a w szczególności członków Komitetu Naukowego Konferencji oraz

Gości Honorowych. Mamy nadzieję, że ponownie powrócimy do

tematu przemocy podczas kolejnej konferencji, która będzie okazją do

dalszego eksplorowania tematu w celu wdrażania skutecznych

innowacji praktycznych.


WYSTĄPIENIA

GOŚCI


„Osoba doświadczająca przemocy w świecie milczenia czy wsparcia?

Człowiek człowiekowi… Refleksje interdyscyplinarne” Lublin, 6 grudnia 2016 r.

Wystąpienia Gości

15

Miejsce wartości i wartość miejsca

w profilaktyce zachowań eksternalizacyjnych

Andrzej Bałandynowicz , Uniwersytet Jana Kochanowskiego

w Kielcach, Instytut Pedagogiki i Psychologii

Filozofia człowieka i jego rola dla społeczności, wspólnotowości

a także dla całego rodu ludzkiego stanowi żywotny gwarant dla

filozofii prawa i organizowania się systemu państwa. Spoiwem,

tworzywem łączącym te dwie materie przedmiotu poznania jest sfera

racjonalizmu i sfera kondycji emocjonalno-wolitywnej jednostki.

Ukierunkowanie na myślenie optymistyczne, odważne i kreatywne

ogarniające także głęboką wiarę w zasady i potencjały rozwojowe

osoby, uznającej rozwój swojego środowiska wewnętrznego

i zewnętrznego za wyraz sięgania do ideałów i realizowania wartości.

Ażeby zrozumieć stan harmonii człowieka z otoczeniem poprzez

domaganie się urzeczywistnienia potrzeb wyższego rzędu jako

duchowych uwzględniających akceptację wartości indywidualnych

oraz grupowych należy przyjąć paradygmat wielopoziomowości

i wielopłaszczyznowości do ukazania tejże relacyjności.

Takie podejście metodologiczne pozwoli zobrazować dynamizm

zmiany obrazu samoświadomości, samopotwierdzania i samowy-

chowania jednostki w stronę integralnego rozwoju osobowościowego

będącego stanem dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i uczuciowo-

wolitywnej na rzecz dobra wspólnego.

Rozpatrywanie osoby jako bytu psychofizycznego wraz z jego

potencjalnością emocjonalno-wolicjonalno, interakcjonizmem wspól-

notowym i zrozumieniem rozwoju jako procesu dezintegracji

pozytywnej daje szansę człowiekowi myśleć nie tylko o własnych

korzyściach ale o dobru dla innych ludzi i brania za nich

odpowiedzialności a nie tylko za siebie. Postawa uwrażliwiania

empatią i akceptacją dobra wspólnego otwiera przestrzeń dla

ekscytacji sprawami: świata i dobra ludzkiego, w tym pokojem jako

wartością uniwersalną.




Wystąpienia Gości

16

Obraz partycypacji wspólnotowej

w rodzinach osób karanych

a dynamizm ich zachowań agresywnych

Anna Kieszkowska , Uniwersytet Jana Kochanowskiego

w Kielcach, Instytut Pedagogiki i Psychologii

Niewątpliwie to rodzina odgrywa najważniejsza rolę w procesie

readaptacji. Musi być zatem sojusznikiem administracji penitencjarnej

w jej wysiłkach resocjalizujących, a tym samym być istotnym

partnerem oddziaływań wspólnotowych. Rodzina aby trwać, istnieć

i rozwijać się, musi posiadać więź. Więź rodzinna jest szczególnym

rodzajem więzi społecznej, a ta stanowi jedną z podstawowych

wyznaczników procesu readaptacji. Kara pozbawienia wolności nie

może odbywać się kosztem zerwania więzi łączącej skazanych

z rodziną, ponieważ więź ta leży u podstaw życia tej rodziny ,a co za

tym idzie przesądza o jego integracji lub dezintegracji

i niejednokrotnie to właśnie ona stanowi o możliwości i skuteczności

wszelkich oddziaływań stosowanych wobec osadzonego. Rozluźnienie

bądź zerwanie więzi potęguje trudności w odnalezieniu się

w środowisku otwartym po opuszczeniu zakładu karnego, wyrażające

się w zachowaniach naruszenia praw drugiego człowieka,

agresywności, napastliwości czy brutalizacji środowiska lokalnego.

Wcześniejsze zachowania przestępcze oraz pobyt w izolacji

więziennej nie tylko osłabiają, ale wręcz powodują zerwanie więzi

społecznych dewianta z jego najbliższym otoczeniem ale również

bardzo często rujnują rodzinę przestępcy w wymiarze socjalnym

i psychicznym, a także naznaczają jego środowisko nauki, pracy ,kręgi

sąsiedzkie i towarzyskie. Dlatego też odbudowanie właściwych więzi

w otoczeniu sąsiedzkim, a także rodzinnym musi być traktowane

w całym systemie pomocy postpenitencjarnej jako najważniejsze,

zarówno na etapie przygotowania osadzonego do życia za murami

więzienia jak i po jego opuszczeniu.

Pobyt jednego z członków rodziny przez dłuższy czas

w warunkach izolacji więziennej staje się czynnikiem, który narusza




Wystąpienia Gości

17

jej dotychczasowe funkcjonowanie rodziny jako całego systemu.

Oddzielenie od najbliższych, nawet jeżeli nie występowały silne więzi

rodzinne – zgodnie z założeniami systemowego modelu związków

wewnątrzrodzinnych – w znacznym stopniu warunkuje zachowania

poszczególnych osób oraz funkcjonowanie rodziny jako całości,

a w szczególności utrudnia wypełnia przez pozostałych członków

określonych zadań i wypełnianie ról rodzinnych.




Wystąpienia Gości

18

Ofiara przemocy – prowokacja i współwina?

Zdzisław Bartkowicz , Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

w Lublinie, Instytut Pedagogiki, Zakład Pedagogiki

Resocjalizacyjnej

Coraz więcej wiemy na temat psychologicznych i socjologicznych

właściwości ofiary przemocy, którą rozpatruje się w kontekście

charakterystycznych cech sprawcy. Różnice między ofiarą i sprawcą

przemocy mogą skłaniać do sformułowania pytania: Czy ofiara

przemocy rzeczywiście prowokuje sprawcę i na ile robi to skutecznie?

Jeśli zaś prowokowanie oprawcy rzeczywiście ma miejsce, to w jakim

stopniu ofiara może być uznana współwinną zaistniałych zdarzeń

przemocowych? Pytania te, ze względu na ich aspekt etyczny, mają

wielki ciężar gatunkowy.

Zagadnienie prowokacji i współwiny ofiary przemocy zostanie

przedstawione w aspekcie kryminologicznym (w odniesieniu do ofiary

przestępstwa, która zazwyczaj obciążana jest współwiną przez

sprawcę agresywnego czynu przestępczego), psychopedagogicznym

(w odniesieniu do ofiary przemocy rodzinnej i szkolnej, rozpatrywanej

przez analizę transakcyjną w kontekście udziału jednostki w tzw.

trójkącie dramatycznym) a także terapeutycznym (świadczenia

pomocy terapeutycznej ofiarom przemocy, ukierunkowanej zwłaszcza

na rozwijanie dyspozycji psychicznych oraz sprawności społecznych

umożliwiających jednostce ochronę przed wiktymizacją).




Wystąpienia Gości

19

Rola zdolności empatycznych

w komunikacji bez przemocy

Andrzej Węgliński , Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej


Resocjalizacyjne

W wystąpieniu zostanie ukazana rola empatii w kontekście metody

Porozumienia bez Przemocy (Nonviolent Communication, NVC)

stworzonej przez Marshalla B. Rosenberga, współpracownika twórcy

psychologii humanistycznej, Carla Rogersa.

Empatii to najcenniejszy dar natury człowieka, który to dar, jak

cenny skarb każdy każdemu może podarować, aby uczynić życie

pełniejszym i bogatszym. Empatia to spoiwo człowieczeństwa. Tak

rozumiana zdolność łączy się z możliwością „wybaczania”,

oczyszczania naszych serc z negatywnych emocji, uwolnienia każdego

człowieka od destruktywnych uczuć, lęku, złości, nienawiści, zemsty

czy pogardy. Empatia to wielki i wartościowy dar, wzbogacający

osobowy wymiar ludzkiego życia i uwalniający człowieka od

możliwości wystąpienia postaw i zachowań o charakterze

przemocowym.

Zdolność empatii, która jest zjawiskiem afektywnym dotyczącym

wczuwania się w emocje innych osób, ale także poznawczym

w zakresie rozumienia doświadczeń, otwiera człowieka na

komunikację współodczuwającą. Najważniejszą składową

komunikacji bez przemocy jest empatyczna obecność i troska

o drugiego człowieka. Jeśli umiemy okazywać empatię w chwilach

wielkich napięć, czy zaistniałych konfliktów interpersonalnych,

możemy dzięki temu zapobiec przemocy.

Empatia jest umiejętnością bardzo złożoną, składającą się z wielu

właściwości, które można rozwijać i kształtować w relacjach

osobowych oraz w procesie wychowania bez przemocy.

WYSTĄPIENIA

UCZESTNIKÓW





23

Brak należytej ochrony kobiet – ofiar przemocy w rodzinie ze strony organów ścigania, wymiaru sprawiedliwości

– przyczyny i skutki

Małgorzata Czarkowska , Akademia Pedagogiki Specjalnej

im. Marii Grzegorzewskie, Wydział Stosowanych Nauk

Społecznych , Pracownia Prawa i Kryminologii, www.aps.edu.pl

W przypadku przemocy wobec kobiet w rodzinie, podstawowym zadaniem organów ścigania, wymiaru sprawiedliwości powinno być zagwarantowanie bezpieczeństwa ofiarom, ochrona ich zdrowia oraz życia.

Tymczasem, pomimo wprowadzania wciąż nowych rozwiązań prawnych (zwłaszcza w zakresie prawa karnego), udoskonalania procedur dotyczących przeciwdziałania przemocy w rodzinie, ww. organy stosują środki zmierzające do zapewnienia bezpieczeństwa pokrzywdzonym w bardzo ograniczonym zakresie.

Jak wynika m.in. z badań aktowych przeprowadzonych w warszawskich sądach rejonowych, takie podejście do kobiet – ofiar przemocy w rodzinie ma źródło głównie w: niezrozumieniu natury tego zjawiska i braku wrażliwości na przedmiotową przemoc, stereotypowym ustosunkowywaniu się do niej oraz utożsamianiu jej z konfliktem rodzinnym i dążeniu do zachowania trwałości więzi istniejących między sprawcą i ofiarą.

Tego rodzaju nastawienie sędziów, prokuratorów i funkcjonariuszy Policji ma bezpośredni wpływ na działania podejmowane przez te podmioty, w szczególności na zwłokę w dokonywaniu określonych czynności procesowych, a nawet zaniechanie ich przeprowadzenia, jak również niewłaściwy sposób formułowania orzeczeń i ich uzasadnień, a w konsekwencji na zakres zabezpieczenia interesów ofiar przemocy w rodzinie.

Powyższe skłania do analizy przyczyn i skutków nienależytej ochrony kobiet – ofiar przemocy w rodzinie podczas postępowania karnego oraz wskazania rozwiązań umożliwiających zapewnianie im bezpieczeństwa w zadowalającym zakresie.





24

Budowanie relacji osobowych w procesie mediacji

drogą do przezwyciężenia sytuacji konfliktowych i przemocowych

Edwin Truksa , uczestnik studiów doktoranckich, Akademia

Leona Koźmińskiego w Warszawie

Celem wystąpienia jest ukazanie potencjału tkwiącego w mediacji

a także przedstawienie teorii relacji osobowych prof. M. Gogacza,

użytej w procesie mediacji jako sposobu na pomoc osobom

w zrozumieniu swojej sytuacji i w znalezieniu innego rozwiązania niż

używanie przemocy. Osoby będące ofiarami przemocy psychicznej

czy ekonomicznej, a także uczestnikami i sprawcami mają zaburzony

ogląd sytuacji. Korzystanie przez mediatora z narzędzia jakim jest

teoria relacji osobowych może powodować zmianę nastawienia osób

uczestniczących w przemocy. Bardzo często sprawca przemocy, jest

także ofiarą i na odwrót. Ukierunkowanie procesu mediacji na prawdę

i dobro, szacunek oraz godność daje nadzieję na wprowadzenie

pozytywnych zmian w życiu uczestników konfliktu. Mediacja, jako

sposób ugodowego rozwiązania sprawy, od 1 stycznia 2016 roku jest

częściej stosowana w postępowaniu cywilnym. Budowanie relacji

osobowych ma znaczenie w każdym rodzaju mediacji. Dobrym

przykładem na budowanie relacji osobowych są mediacje rodzinne.

Rodzina jest podstawową komórką społeczną z założenia budowaną

na miłości i dobru osób, dlatego też świetnie się nadaje na

przedstawienie zmian prowadzących do konfliktu oraz prób jego

rozwiązania. Prawda i oparta na niej racjonalność oraz realność jest

podstawowym elementem jakiejkolwiek relacji. Relacje osobowe są

podstawowym sposobem odnoszenia się osób do siebie. Autor

wskazuje, że przed przemocą chronią relacje osobowe ukierunkowane

na prawdę i dobro drugiego człowieka.





25

Charakter ochronny

zatrzymania osoby podejrzanej o popełnienie

przestępstwa z użyciem przemocy

wobec osoby wspólnie zamieszkującej

oraz inne środki przeciwdziałania

przemocy w rodzinie

Karolina Kiejnich , Koło Nauk Penalnych "Iure et Facto",

https://prawo.amu.edu.pl/strona-glowna/jednostki-

organizacyjne/katedry/katedra-postpowania-karnego/koa-

naukowe/kolo-nauk-penalnych-iure-et-facto

Polska ustawa karnoprocesowa przewiduje środek przymusu

w postaci zatrzymania osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa

z użyciem przemocy wobec osoby wspólnie zamieszkującej. W istocie

jest to regulacja mająca zapobiegać „przemocy w rodzinie” poprzez

izolację sprawcy przestępstwa. W swojej pracy analizuję problemu

przeciwdziałania przemocy w rodzinie i narzędzi zapobiegania, jakimi

dysponują organy. Według raportu NIK o pomocy osobom

dotkniętym przemocą domową, działania zespołów

interdyscyplinarnych nie są skuteczne przede wszystkim ze względu

na ograniczone możliwości odizolowania sprawców przemocy od

osób krzywdzonych. W roku 2014r. funkcjonariusze Policji dokonali

zatrzymania na podstawie art. 244 § 1a i § 1b kpk w 14% przypadków

rodzin posiadających Niebieską Kartę. W praktyce oznacza to – wraz

z niewielkim odsetkiem stosowania nakazu opuszczenia przez sprawcę

lokalu mieszkalnego zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym – że

to osoba doświadczająca przemocy zmuszona jest do szukania

bezpiecznego schronienia. W mojej pracy postaram się przedstawić

ratio legis dystynkcji art. 244 § 1a i § 1b kpk oraz wskazać, dlaczego

takie rozwiązanie nie jest zasadne. W sposób nieuzasadniony

różnicuje ono sytuację pokrzywdzonych – ofiar przemocy. Zamierzam

wskazać postulaty de lege ferenda owej instytucji, aby stała się ona

efektywna i spełniała funkcję ochronną wobec pokrzywdzonego.





26

Charakterystyka ofiary w szkole

Kinga Dudek , Koło Naukowe Twórczych Pedagogów

Resocjalizujących , Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

w Lublinie, Wydział Pedagogiki i Psychologii

Celem wystąpienia jest dokonanie charakterystyki ofiary przemocy

w szkole, czyli ucznia szkoły gimnazjalnej, który doświadcza agresji

lub przemocy ze strony członków grupy rówieśniczej. Drugi

elementem składowym zjawiska przemocy szkolnej jest agresor, który

wyrządza cierpienie osobom w pewnym stopniu słabszym od siebie.

Jego zachowanie determinowane jest wieloma czynnikami

zewnętrznymi, jak i wewnętrznymi, które warto wyeksponować

i pokrótce omówić.

Dzięki danym empirycznym uzyskanych podczas prowadzenia

badań na potrzeby przygotowania pracy dyplomowej możliwe było

przeprowadzenie pewnych analiz statystycznych. Na ich podstawie

można stwierdzić, że na etapie edukacji gimnazjalnej uczniowie

doświadczają przemocy w szkole. Zastanawia, dlaczego właśnie

w tym wieku młodzież wyrządza tak wiele krzywdy drugiej osobie

oraz czym jest motywowane jej zachowanie agresywne. W centrum

zainteresowania pozostaje jednak ofiara jako ta, której należy się

odpowiednie wsparcie.





27

Działania i postawa funkcjonariuszy Policji,

a gotowość osób doznających przemocy

do złożenia zawiadomienia o przestępstwie

i podjęcia działań prawnych

w celu poprawy swojej sytuacji życiowej

Danuta Kalinowska , Uniwersytet Warminsko-Mazurski

w Olsztynie, Wydział Prewencji KPP Garwolin

Działania Policji w zakresie zapobiegania i zwalczania przemocy

w rodzinie to podejmowanie interwencji, procedura Niebieskiej Karty

i postępowanie karne. Gotowość osób doznających przemocy na

podjęcie kroków prawnych w dużej mierze zależna jest od kompe-

tencji, postawy i zachowania funkcjonariuszy Policji podejmujących

pierwsze działania interwencyjne. Analiza przypadków oparta o relacje

dotyczące postawy i zachowania policjantów wobec pokrzywdzonych

i sprawców w kontekście decyzji o działaniu lub zaniechaniu działania

może dostarczyć materiału badawczego w obszarze językoznawczym,

psychologicznym i socjologicznym. Wskazanie czynników wspiera-

jących i motywujących do korzystania z niesionej pomocy i kroków

prawnych wdrażanych przez Policję oraz analiza tego obszaru może

pozwolić na efektywniejszą pomoc osobom dotkniętym przemocą oraz

wydajniejszą służbę policjantów. Zatem zbadanie powyższego obszaru

wniesie szerszą wiedzę badawczą, ale również będzie miało znaczenie

praktyczne w pracy z osobami doznającymi przemocy.





28

Działania i metody coachingowe

w pracy z osobami doświadczającymi przemocy

Łukasz Piś , Zespół Szkół Licealnych i Technicznych

w Jarosławiu

Coaching jest skuteczną metodą pracy z osobami dotkniętymi

różnymi formami przemocy. Przy pomocy coacha (trenera osobistego)

ludzie dokonują niewiarygodnych zmian w różnych obszarach

swojego życia. Wykorzystanie metod coachingowych pozwala na

zdefiniowanie osobistych celów związanych z pracą ze środowiskami

dotkniętymi przemocą w rodzinie. Celem głównym jest podniesienie

kompetencji ofiary w zakresie możliwych działań ratunkowych,

motywowanie, opracowanie planu bezpieczeństwa, zasady wyznaczania

celów pracy, budowanie kontraktu, etapy zmiany, wskazówki do

prowadzenia rozmów motywujących z osobami stosującymi przemoc,

radzenie sobie z manipulacją.

O znaczeniu coachingu w omawianym zakresie decydują

następujące czynniki:

– działania coachingowe koncentrujące się na rozwijaniu tych

umiejętności, dzięki którym zwiększa się samodzielność i efektywność

pracy z punktu widzenia stawianego celu w obliczu problemu;

– zindywidualizowanie kontaktu umożliwiające optymalne

dopasowanie do tempa i możliwości osoby dotkniętej przemocą;

– promowanie zmian w jednostce, oddziałując poprzez stosowane

narzędzia na utrzymanie motywacji od początku procesu do jego

zakończenia czyli osiągnięcia celu.





29

Interwencja

w przypadku krzywdzenia dziecka

– pomoc czy przemoc?

Andrzej Chudnicki , Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej


Resocjalizacyjnej

Rodzina jest dla dziecka podstawowym i naturalnym środowiskiem

funkcjonowania i rozwoju. Jako podstawowa komórka społeczna

podlega ochronie prawnej gwarantującej prymat rodziców w wycho-

waniu dzieci. Udzielanie wsparcia i ingerencja w rodzinę zawsze

powinny odbywać się z zachowaniem zasady subsydiarności, pełnym

poszanowaniem jej autonomii i przy respektowaniu zasady dobra

dziecka. Szczególnym rodzajem udzielanej pomocy jest interwencja

instytucji państwowych w celu ochrony członków rodziny przed

przemocą ze strony osób najbliższych. Jednym z najbardziej

radykalnych a zarazem kontrowersyjnych środków stosowanych

w sytuacji przemocy domowej jest odebranie dziecka rodzicom

w trybie art, 12a Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu

przemocy w rodzinie. W oparciu o dostępne dane statystyczne

przedstawiona została skala i dynamika tego zjawiska. Jako skutek

rozszerzenia uprawnień instytucjom zaangażowanym w pomoc

rodzinie wskazano wzrost liczby dzieci odbieranych rodzicom

z powodu przemocy w rodzinie oraz niezmniejszenie się zapotrze-

bowania na pieczę zastępczą.





30

Kierunki zmian w polskim systemie

pomocy ofiarom przemocy w rodzinie

w opinii pracowników

instytucji wspierających

Ewa Bilska , Akademia Pedagogiki Specjalnej

im. M. Grzegorzewskiej w Warszawie, www.aps.edu.pl

Polska może poszczycić się wieloletnią tradycją podejmowania

działań na rzecz stworzenia stabilnego systemu pomocy dla ofiar

przemocy w rodzinie. Ogromnym osiągnięciem w tej dziedzinie było

uchwalenie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, czy

rozporządzeń regulujących realizację procedury Niebieskich kart.

Choć dokumenty te stanowią kamienie milowe na drodze do

uregulowania działań tego systemu to przed nami jeszcze wiele do

zrobienia. W badaniach, których wyniki zostaną przedstawione

w referacie, wzięło udział 204 specjalistów zatrudnionych

w instytucjach pomagających ofiarom przemocy w rodzinie na terenie

całej Polski. Specjaliści podzielili się swoimi opiniami na temat

działania tego systemu. Podczas prezentacji szczególna uwaga

poświęcona będzie kierunkom pożądanych zmian, które

z perspektywy osób zaangażowanych w pomoc ofiarom przemocy,

znających organizacyjne uwarunkowania braków tego systemu wydają

się szczególnie cenne i mogą stanowić rekomendacje do zmian

systemu dzięki któremu pomoc osobom doświadczającym przemocy

będzie w przyszłości jeszcze bardziej skuteczna.





31

Kobieta z niepełnosprawnością intelektualną

jako ofiara dyskryminacji wielokrotnej

Agata Jakubas , Uniwersytet Wrocławski, Instytut Pedagogiki

Specjalnej

W literaturze naukowej i publicystycznej coraz częściej podejmo-

wany jest temat specyfiki przemocy wobec osób z niepełnosprawnością.

Stopniowy wzrost opracowań umożliwia dokonanie pewnych

zestawień porównawczych, różnicujących skalę oraz charakter

krzywdzenia względem kategorii płci i typu niepełnosprawności jej

ofiar. Temat ten staje się szczególnie istotny w świetle ratyfikowania

przez Polskę Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych oraz

Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy

wobec kobiet i przemocy domowej.

W niniejszym opracowaniu autorka poświęca szczególną uwagę

zagadnieniu przemocy wobec kobiet z niepełnosprawnością intelek-

tualną. Dokonując przeglądu światowej literatury przedmiotu oraz

raportów badawczych wskazuje szczególne przejawy i efekty dyskry-

minacji wielokrotnej w odniesieniu do tej grupy społecznej. Przepro-

wadzona analiza pozwala także na zarysowanie pewnych propozycji

usprawniania praktyk wspierająco-pomocowych, sugerowanych na

łamach opracowań. Równocześnie, autorka konstatuje, iż wiedza

empiryczna dotycząca zakresu zjawiska jest nadal wątła, co ogranicza

jej transfer na obszar rozwiązań praktycznych. Argumentuje, dlaczego

także polscy badacze podejmujący problematykę niepełnosprawności

oraz przemocy powinni uwzględniać relacje niepełnosprawności osoby

z doświadczaniem przez nią krzywdzenia. Konkluzje stanowią zatem

syntezę zaleceń odniesionych do obszarów usług specjalistycznych oraz

aktywności akademickiej.





32

Mechanizmy obronne

oraz stereotypy stosowane

przez osoby skazane

za znęcanie się nad rodziną

Kazimierz Nosal , Sąd Rejonowy w Lublinie, www.srlublin-

wschod.gov.pl , uczestnik studiów doktoranckich, Uniwersytet

Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Instytut Pedagogiki

Tematem wystąpienia jest analiza stosowanych przez osoby

skazane psychologicznych mechanizmów obronnych oraz

stereotypów. Pole stosownych analiz to praca sądowego kuratora

zawodowego z osobą skazaną w warunkach wolnościowych w ramach

warunkowego zawieszenia wykonania kary oraz warunkowego

zwolnienia z reszty kary pozbawienia wolności. Praca kuratora

sądowego (a taką wykonuje autor) z osobą skazaną jest specyficzna

i dostarcza wielu spostrzeżeń, przemyśleń i analiz. Mianowicie

kuratorzy sądowi pracują ze sprawcami przemocy i osobami

pokrzywdzonymi w dłuższej perspektywie czasowej (od 2 do 5 lat).

Poza tym szczegółowo poznają i diagnozują naturalne środowisko

rodzinne skazanego, pracując w miejscu ich zamieszkania dzięki

czemu są w stanie zastosować odpowiednie działania naprawcze. Do

problemów rodzinnych skazanego podchodzą w sposób systemowy.

Często przeszkodą w skutecznych oddziaływaniach resocjalizacyjnych

jest duże nagromadzenie w świadomości osoby skazanej mechaniz-

mów obronnych i stereotypów dotyczących relacji z osobami przez

nich pokrzywdzonymi – żonami, dziećmi, rodzicami. Dopiero

wspólna praca kuratora i osoby dozorowanej nad zmianą sposobu

myślenia o osobach najbliższych daje szansę na autentyczną,

pozytywną zmianę postawy osoby skazanej wobec pokrzywdzonych.

Korzyści z takiej zmiany mogą być szerokie – dla społeczeństwa,

skazanego a przede wszystkim dla osoby pokrzywdzonej.





33

Mężczyzna jako ofiara przemocy

Emilia Trzcińska , Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,

Wydział Nauk Pedagogicznych, www.umk.pl

Anna Polaszewska , Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,

Wydział Nauk Pedagogicznych, www.umk.pl

Powszechnie mężczyzna widziany jest jako osoba silna, nie

ulegająca nawet intensywnym emocjom. Stąd powiedzenie, że

mężczyźni nie płaczą. Jednak czy zawsze mężczyzna musi grać rolę

twardziela? Co, kiedy to kobieta podejmuje się tej roli?

Zachowania agresywne, przejawiane przez kobiety, zwłaszcza

w relacjach rodzinnych, wydają się być zagadnieniem abstrakcyjnym

i trudnym do zrozumienia. Najczęściej to właśnie „słaba płeć”

stawiana jest w roli ofiary. Jednak kobiety bywają równie agresywne,

jak mężczyźni. Jest to coraz bardziej zauważane, nie tylko przez

środowiska naukowe, interesujące się problemem, ale także przez

zwykłych obywateli. Wielu Polaków potępia stosowanie przemocy

wobec kobiet, jednak jeśli mężczyzna staje się ofiarą, to zachowania

agresywne wobec niego są usprawiedliwiane. Ponadto mężczyzna

znajdujący się w takiej roli jest postrzegany jako ofiara w każdym

aspekcie życiowym. Wynika z tego, że doznają ośmieszania, co

z kolei wywołuje odczuwanie wstydu oraz obniżenie własnej wartości.

Odsłonięcie pewnego rodzaju słabości jest traktowane jako

zagrożenie, a to prowadzi do nie ujawniania swojego problemu oraz

oporów w poszukiwaniu wsparcia i pomocy.

Celem referatu jest uwypuklenie i uwrażliwienie na problem

przemocy wobec mężczyzn, a także zwrócenie uwagi na konieczność

przyjęcia odpowiednich strategii profilaktycznych i pomocowych

w celu zredukowania omawianego zjawiska.





34

Międzynarodowe standardy

ochrony ofiar przemocy

– analiza porównawcza polskich przepisów

na tle wybranych regulacji prawnych

innych krajów europejskich

Anna Moskal , Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział

Prawa i Administracji , http://www.uj.edu.pl

Katarzyna Waszkiewicz , Uniwersytet Jagielloński w Krakowie,

Wydział Prawa i Administracji, http://www.uj.edu.pl

Celem wystąpienia jest przedstawienie szerokiego wachlarzu

różnorodnych metod regulacji ochrony prawnej ofiar przemocy

stosowanych zarówno w skali krajowej, jak i światowej oraz ocena ich

efektywności w Polsce na tle wybranych państw. Referat rozpocz-

niemy od przybliżenia słuchaczom definicji legalnych przemocy

stosowanych w różnych aktach prawnych oraz wskazaniu najistot-

niejszych różnic między nimi.

Kolejnym punktem naszego wystąpienia będzie scharaktery-

zowanie różnych rodzajów przemocy, którymi ofiarami są m.in.

dzieci, kobiety i osoby starsze. Następnie omówimy najważniejsze

regulacje międzynarodowe ze szczególnym uwzględnieniem standar-

dów Rady Europy i Unii Europejskiej. Wykażemy, że polskie regu-

lacje prawne nie zawsze spełniają standardy europejskie oraz że są

niezgodne z niektórymi założeniami obowiązujących nas konwencji.

Ponadto, dokonamy porównania polskich przepisów na tle takich

państw europejskich jak Niemcy, Wielka Brytania czy Węgry.

Nasze wystąpienie zakończymy na wskazaniu podobieństw i różnic

między poszczególnymi regulacjami prawnymi oraz ocenimy ich

efektywność. Wystosujemy również postulaty de lege ferenda, mające

na celu zwiększenie ochrony prawnej ofiar przemocy w Polsce, oraz

zaproponujemy w jaki sposób należałoby dostosować nasze regulacje

prawne do wymogów europejskich.





35

Nieletni doświadczający przemocy

na przykładzie wychowanków

Ośrodka Socjoterapeutycznego

"Wspólny Dom" w Wildze

Marcin Makaruk , Ośrodek Socjoterapeutyczny ,,Wspólny Dom"

w Wildze; www.wspolnydom-wilga.pl

Przemoc od lat jest przedmiotem badań wielu dziedzin i dyscyplin

naukowych. Jest ona różnie definiowana w literaturze. Przemoc jako

zjawisko przybiera różne formy w zależności od tego, kto jest jej

adresatem. Na szczególną uwagę zasługuje problematyka przemocy

w odniesieniu do dzieci, zwłaszcza wobec młodzieży zagrożonej

niedostosowaniem lub niedostosowanej społecznie. W środowisku

tym można wskazać na wiele przykładów przemocy. Zarówno ze

strony wspomnianej młodzieży jak i wobec niej. W wystąpieniu

przedstawione zostaną przykłady, przyczyny i konsekwencje przemocy

wobec młodzieży niedostosowanej społecznie, a także młodzieży

wobec innych.





36

O sile słów...

Hejting jako współczesna odsłona przemocy

Sylwia Gutowska , Uniwersytet Wrocławski , Wydział Nauk

Społecznych , Instytut Socjologii, www.uni.wroc.pl

„Słowa rozpalone nienawiścią podpalają nie gorzej niż zapałka” –

pisał (paradoksalnie!) jeden z największych satyryków naszych

czasów, Jeremi Przybora. Współczesna przemoc, przemoc XXI wieku

to nie tylko fizyczne zadawanie cierpienia, ale też, a może przede

wszystkim właśnie przemoc werbalna. W czasach nieograniczonego

dostępu do multimediów, możliwości komentowania bieżących

wydarzeń, aktywności na portalach społecznościowych wymiana

komunikatów, a tym samym również agresja słowna towarzyszy nam

na każdym kroku. Ponieważ nie pozostawia widocznych śladów, bywa

bagatelizowana, traktowana bardziej jako krytyczna opinia, do której

przecież wszyscy mamy prawo, a nie jako forma przemocy.

W przedmiotowych rozważaniach autorka podejmuje próbę ukazania

tego zjawiska przede wszystkim w kontekście świadomości

i determinant jego występowania. Przedstawia również obraz hejtera

w Internecie oraz środki językowe, po jakie sięga. Zjawisko to

bowiem wydaje się być niezwykle interesujące nie tylko w kontekście

społecznym i kulturowym, ale również w warstwie leksykalnej. Gdzie

przebiega granica między krytyczną opinią a przemocą słowną? Na ile

zdajemy sobie sprawę z jej istnienia? Czy przemoc tego rodzaju jest

mniej dotkliwa niż przemoc fizyczna? Kim są hejterzy i jakie kierują

nimi motywy? Na to i wiele innych pytań autorka ma nadzieję

odpowiedzieć w ramach szerszego wystąpienia.





37

Ochrona ofiar przemocy domowej

w regulacjach prawnych

Barbara Małgorzata Kałdon , Uniwersytet Kardynała Stefana

Wyszyńskiego w Warszawie, Wydział Nauk Pedagogicznych,

www.pedagogika.uksw.edu.pl

Niniejsza praca jest o charakterze teoretyczno-empirycznym. Jej

głównym celem jest charakterystyka przestępstwa znęcania się (art.

207 k.k.) oraz ustalenie, czy wobec zmian jakie następują w przepi-

sach ustaw, prawo polskie w wystarczającym stopniu chroni ofiary

przed przemocą w rodzinie. Poza tym ma ona na celu próbę

sprawdzenia, czy zjawisko przemocy domowej ma w rzeczywistości

taki charakter, jaki jest ukazywany w mediach i jaki funkcjonuje

w stereotypach, a poza tym próbuje ustalić, czy przemoc występuje we

wszystkich rodzinach, czy tylko w środowiskach patologicznych. Dla

osiągnięcia powyższych celów posłużono się analizą przepisów oraz

ustaleniami przeprowadzonych badań.

Poza tym Autorka zaprezentuje dane empiryczne z przeprowa-

dzonych badań w zakresie przemocy w rodzinie, zwracając szczególną

uwagę na: liczbę wypełnionych formularzy Niebieskich Kart na

przestrzeni lat 2012-2015, miejsce zamieszkania osób je wypełnia-

jących, charakterystykę ofiar i sprawców przemocy w rodzinie, liczbę

osób zatrzymanych stosujących przemoc w rodzinie, sprawców

przemocy domowej pod wpływem alkoholu, rodzaje przemocy

i rodzaje pomocy udzielonej jej ofiarom.

Niewątpliwie należy zastanowić się nad tym, co należy zmienić,

aby skuteczniej chronić ofiary przed przemocą, żeby zmniejszyć

omawiane zjawisko. Przemoc domowa jest dużym problemem

społecznym, tak więc potrzebne są działania na szeroką skalę.





38

Ochrona osób

doświadczających przemocy w pracy

w postaci mobbingu, dyskryminacji

oraz molestowania w oparciu

o przepisy kodeksu pracy

oraz orzecznictwo polskich sądów

Natalia Hajdasz , studentka, Uniwersytetu im. Adama

Mickiewicza w Poznaniu , Wydział Prawa i Administracji

Przy dyskusjach na temat przemocy oraz jej ofiar najczęściej

kojarzonym tematem jest przemoc w rodzinie oraz postępowania

karne i ochrona pokrzywdzonych. W swoim wystąpieniu chciałabym

rozszerzyć poruszane kwestie także na gałąź prawa pracy i ochronę

osób pozostających w stosunkach pracy. Dopiero w 2004 roku pojęcie

mobbingu zostało wprowadzone do kodeksu pracy. Chciałabym się

przyjrzeć kodeksowym regulacjom dotyczących kolejno mobbingu,

dyskryminacji w miejscu pracy oraz molestowania jako jej szcze-

gólnego rodzaju. Nieznajomość przepisów w tym zakresie sprawia, że

wiele osób doświadczających szykan ze strony pracodawców lub

innych pracowników nie zdaje sobie sprawy z tego, jak mogą

reagować i jakie środki ochrony im przysługują pozostawiając swój

głos zupełnie niesłyszanym. W drugiej części wystąpienia chciałabym

zanalizować najnowsze orzeczenia sądów pracy dotyczące mobbingu

oraz dyskryminacji. Tylko 11 powództw o zadośćuczynienie za

mobbing zostało uwzględnionych przez polskie sądy w 2015 roku

przy aż 3500 złożonych pozwach. W mojej ocenie konieczne jest

zastanowienie się, dlaczego tak niewielka jest to liczba i jakie środki

prawne mogłyby sprawić, że droga sądowa dochodzenia roszczeń

byłaby w tej kwestii bardziej otwarta oraz efektywna.





39

Ochrona socjalno-prawna

na rzecz obrony dziecka krzywdzonego

Magdalena Lubińska-Bogacka , Uniwersytet Pedagogiczny

w Krakowie, Wydział Pedagogiczny , Instytut Pracy Socjalnej

Jolanta Urbanek , Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie,

Instytut Nauk o Wychowaniu

Problematyka przemocy ukierunkowana na dzieci jest aktualnie

bardzo ważna społecznie. Należy jednak podkreślić, że jeżeli chce się

efektywnie pomagać i chronić dzieci przed przemocą to należy

w system diagnostyczny zaangażować wielu specjalistów z różnych

dziedzin. Jednak czasami najlepsze systemy pomocowe i przepisy

prawne mogą nie ochronić dziecka jeżeli osoby, które mają pomagać

dziecku będą je żle wykonywać i niepoprawnie interpretować prawo.

Głównym celem publikacji jest przeanalizowanie systemu wsparcia

dla dziecka krzywdzonego w Polsce. Przedstawione zostaną

informacje dotyczące przepisów prawnych polskich i międzyna-

rodowych. Ponadto przedstawione zostaną badania ankietowe, które

były przeprowadzone wśród pracowników socjalnych, zawodowych

kuratorów i pracowników ośrodków dla ofiar przemocy a dotyczyły

rodzajów działań podejmowanych przez nich na rzecz przeciw-

działania przemocy w rodzinie.





40

Ofiara-sprawca

– obraz przemocy w rodzinie

w relacjach uczestniczek grupy wsparcia

dla osób doznających przemocy

Małgorzata Osińska , uczestnik studiów doktoranckich,

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Instytut

Pedagogiki

Przemoc w rodzinie jest zjawiskiem istniejącym we wszystkich

warstwach społecznych. Nie chroni przed nią poziom wykształcenia

czy pozycja zawodowa. Jest jak choroba, która często rozwija się, nie

dając żadnych oznak. Niewidoczna dla otoczenia i wstydliwa dla osób,

które jej doświadczają. Tworzy wokół zaangażowanych w nią ludzi

„zaklęty krąg”, z którego samodzielne wyjście jest niezmiernie trudne.

Osoby doświadczające przemocy ze strony najbliższych to

najczęściej kobiety. Rzadko zgłaszają się one do służb profesjonalnie

zajmujących się przemocą. Często przypadek sprawia, że zaczynają

poszukiwać szansy na zmianę. Grupa wsparcia jest jedną z form

pomocy, która jest skoncentrowana na „ofierze” z pominięciem

„sprawcy”. W grupie tej nikt nie zmusza do podejmowania działań, na

które nie jest się gotowym, nie krytykuje i nie ocenia. Spotkania

z innymi osobami uwikłanymi w przemoc, dzielenie się doświad-

czeniami, uczuciami, mówienie o swoich potrzebach, potrafią

zapoczątkować proces głębszych zmian. Grupa pomaga nie tylko

wyjść z izolacji, ale wzmacnia również szacunek kobiety do siebie

samej i oswobadza z poczucia winy. Pozwala spojrzeć na swoją

sytuację z innej, szerszej perspektywy.

Grupy wsparcia stanowią ważny czynnik w przywracaniu

kobietom doświadczającym przemocy wiary we własne możliwości

i poczucia, że są w stanie realnie zmienić swoje życie.





41

Percepcja społeczna przemocy w rodzinie

Anna Wojnarska , Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej


Resocjalizacyjnej

Przemoc w rodzinie jest zjawiskiem będącym przedmiotem badań

różnych dyscyplin naukowych: psychologii, pedagogiki, socjologii,

prawa i kryminologii. Doniesienia medialne o przypadkach przemocy

w rodzinie, szczególnie wobec dzieci, powodują polaryzowanie sie

postaw społeczeństwa wobec tego zjawiska.

Przedmiotem wystąpienia będzie przedstawienie wyników badań

ankietowych dotyczących percepcji częstości i charakteru przemocy

w rodzinie, jej wykrywalności i ocena profilaktyki i interwencji w tym

zakresie. Osobami badanymi byli: studenci, osoby osadzone oraz

losowo wybrane osoby dorosłe. Analiza wyników wskazuje, że

zjawisko przemocy jest dość powszechne, natomiast profilaktyka,

interwencja i terapia niezadowalająca.





42

Porozumienie Bez Przemocy

jako przykład dobrej praktyki

w Szkole Podstawowej nr 6 w Lublinie

Agnieszka Pytka , Koło Naukowe Twórczych Pedagogów


w Lublinie , Wydział Pedagogiki i Psychologii

Program Porozumienia Bez Przemocy realizowany jest we

wszystkich klasach szkoły podstawowej nr 6 w Lublinie od roku

szkolnego 2016/17. Autorem programu w klasach I-III jest dr Zofia

Maleszyk, a w klasach IV-VI dr hab. Agnieszka Lewicka-Zelent. Jego

celem jest pokazanie uczniom konstruktywnych sposobów komu-

nikowania się bez przemocy oraz rozwijanie ich umiejętności

wypowiadania się z wykorzystaniem metody czterech kroków. Schemat

takiej wypowiedzi oparty jest na obserwacji, uczuciach, potrzebach

i prośbach. Program rozwija w uczniach umiejętność rozpoznawania

i nazywania swoich emocji oraz uświadamia ich różnorodność. Główną

metodą pracy są zajęcia warsztatowe prowadzone z uczniami przez

studentów Koła Naukowego Twórczych Pedagogów Resocjalizujących

i Koła Naukowego Pedagogów i Animatorów Zabawy Wydziału

Pedagogiki i Psychologii UMCS w Lublinie.

W prezentacji opisano główne założenia programu, a także

przedstawiono jego elementy składowe i wypowiedzi uczniów

w „języku żyrafy” oraz „języku szakala”.





43

Postawy uczniów szkół ponadgimnazjalnych

powiatu włocławskiego

dotyczące przemocy seksualnej

wobec kobiet

Karina Sokołowska , Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

w Poznaniu , Wydział Psychologii

Wprowadzenie: Żyjemy w kulturze,, gwałtu '', który zawiera wiele

szkodliwych przekonań dotyczących kobiet. Badanie to miało na celu

sprawdzić hipotezy wynikające z teorii psychologicznych i femini-

stycznych, jako że przemoc seksualna jest wynikiem niemej spuścizny

pokoleniowej oraz że można przewidzieć pewne postawy z nią

związane powielane przez uczniów.

Cel: Analiza wybranych postaw licealistów z Włocławka za

County wobec przemocy seksualnej wobec kobiet.

Metodologia: Postawy wobec przemocy seksualnej wobec kobiet

zostały zbadane przy pomocy autorskiego Kwestionariusz Postaw

Wobec Przemocy Seksualnej. Próba liczyła 564 uczniów szkół

średnich w wieku 18-21.

Wyniki: Analiza zebranych danych wykazała, że istnieje pięć

dominujących przekonań wśród młodych ludzi: 1. Mężczyźni nie są

w stanie kontrolować swoich popędów, 2. Kobiety, które nie wyrażają

zgody na kontakt seksualny, krzyczą na cały głos i aktywnie bronią

się, zadając sprawcy fizyczne rany'', 3. Nie wszystkie kobiety

zasługują na szacunek, a te ,,porządne'' są nieaktywne seksualnie, 4.

Odpowiedzialność za przemoc seksualną częściowo leży po stronie

ofiary, 5. Przemocy seksualnej dopuszczają się nieznajomi ofierze

sprawcy, najczęściej w nocy, w odludnych miejscach''.





44

Praca z ofiarami przemocy

w nadzorze kuratora sądowego

– ograniczenia i możliwości

Katarzyna Korona , Uniwersytet Marii Curie- Skłodowskiej


Resocjalizacyjnej, www.umcs.pl

Proponowany referat ma na celu przybliżenie słuchaczom

problematyki pracy z ofiarami przemocy w rodzinie w nadzorze

kuratora sądowego. Autorka przedstawi konsekwencje wystąpienia

zjawiska przemocy dla poszczególnych członków rodziny. W wystą-

pieniu zostaną uwzględnione zarówno pojawiające się trudności, jak

również szanse prowadzenia oddziaływań, oparte na rozwiązaniach

przedstawionych w literaturze przedmiotu i doświadczeniach zaczer-

pniętych z praktyki, w kontekście obowiązujących przepisów prawnych.





45

Praca z sprawcami przestępstw

przeciwko rodzinie i opiece (art. 206-211 kk)

na przykładzie Zakładu Karnego

w Białej Podlaskiej

Leszek Wojciechowski , Zakład Karny w Białej Podlaskiej

www.sw.gov.pl

W wystąpieniu zostaną przedstawione dane statystyczne w zakresie

populacji skazanych odbywających aktualnie karę pozbawienia

wolności w Zakładzie Karnym w Białej Podlaskiej za przestępstwa

przeciwko rodzinie i opiece na tle całej Polski. Najczęściej zdiagno-

zowane u sprawców tych przestępstw deficyty i dysfunkcje. Większa

część wystąpienia to przede wszystkim omówienie oferty realizo-

wanych w jednostce programów readaptacji społecznej. Na zakoń-

czenie wnioski i propozycje rozwiań systemowych.





46

Profilaktyka przemocy w szkole

Dominika Mazurek , Koło Naukowe Twórczych Pedagogów


w Lublinie, Wydział Pedagogiki i Psychologii

Przeciwdziałanie przemocy w szkole stanowi niezwykle ważny

aspekt działalności placówek oświatowych. Celem wystąpienia jest

przedstawienie programów profilaktycznych, które można realizować

w szkołach na różnych etapach kształcenia m. in. Trening Zastę-

powania Agresji, trening empatii, Porozumienie Bez Przemocy czy

mediację szkolną. Programy te ukierunkowane są na kształtowanie

takich postaw i umiejętności, które zastępują zachowania agresywne

będące sposobem osiągnięcia celu. Na podstawie analizy wyników

badań dotyczących efektywności programów profilaktycznych można

stwierdzić, że ich cele zostają osiągnięte.





47

Przemoc w rodzinie w opinii nauczycieli

Ewa Trojanowska , uczestnik studiów doktoranckich ,

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Instytut

Pedagogiki

Przemoc w rodzinie stanowi poważny problem społeczny. Jej

skutki szczególnie dotkliwe są dla dzieci, które doświadczają różnych

form przemocy ze strony najbliższych. Zgodnie z obowiązującym

prawem przedstawiciele oświaty są jedną z pięciu grup zobligowanych

do zakładania Niebieskiej Karty w sytuacji podejrzenia stosowania

przemocy wobec dziecka przez członków jego rodziny. Dlatego też

niezwykle ważne jest, aby nauczyciele potrafili rozpoznać objawy

świadczące o takim krzywdzeniu dziecka oraz znali formy udzielaniu

mu pomocy. Celem wystąpienia jest zaprezentowanie opinii nauczycieli

na temat przemocy w rodzinie. Badania zostały przeprowadzone przy

wykorzystywaniu metody sondażu diagnostycznego wśród 60

nauczycieli na terenie województwa lubelskiego.

Na podstawie badań własnych stwierdzono, że większość

nauczycieli potrafi określić symptomy świadczące o stosowaniu

przemocy wobec dzieci, jednakże nie zna sposobów udzielania pomocy

dziecku doświadczającemu przemocy w rodzinie – procedury

Niebieskiej Karty. Badana grupa jest zbyt mała, aby można było

uogólniać uzyskane wyniki na całą populację nauczycieli, jednakże

uzyskane wyniki pozwalają wysnuć wniosek, że konieczne jest

zwiększanie poziomu wiedzy nauczycieli na temat przemocy

w rodzinie oraz procedury Niebieskiej Karty.





48

Przemoc wobec dziecka w rodzinie.

Analiza wyników badań przeprowadzonych

w powiecie jarosławskim

Lucyna Paulo , Starostwo Powiatowe, Naczelnik Oświaty

i Polityki Społecznej, Jarosław

Joanna Wysocka-Gałasiewicz , Poradnia Psychologiczno-

Pedagogiczna Jarosław

Joanna Starzecka , Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

Jarosław

Prezentacja to analiza wyników badań ankietowych dotyczących

form i częstotliwości przemocy fizycznej oraz psychicznej wobec dzieci

w rodzinie. Diagnozą objęto próbę 796 uczniów klas IV szkół

podstawowych powiatu jarosławskiego. Badania potwierdzają wystę-

powanie przemocy psychicznej, fizycznej i zaniedbania w środowisku

rodzinnym. Na podstawie badań i poradnianych doświadczeń można

wnioskować, że przemoc słowna traktowana jest przez rodziców jako

skuteczne narzędzie wychowawcze. Wyniki wskazują na niekwestio-

nowany autorytet rodziny jako środowiska wychowawczego. Wysoki

jest deklarowany poziom zaufania dzieci do środowiska szkolnego,

które jest bardzo często pierwszym środowiskiem dostrzegającym

problem. Wyniki badań wzmocniły zintegrowane działania na rzecz

profesjonalnej pomocy dziecku doświadczającym przemocy w powiecie

jarosławskim. Dorośli, opiekujący się dziećmi potrzebują stałej edukacji

w obszarze przeciwdziałania cierpieniom oraz wczesnej diagnozy

symptomów występowania przemocy w rodzinie.





49

Psychopedagogiczne i społeczne aspekty

doświadczania przemocy przez eurosieroty

Joanna Rusinkiewicz , Zespół Szkół Licealnych i Technicznych

im. Juliusza Słowackiego w Jarosławiu, www.zslit.pl

Głównym celem artykułu jest omówienie problematyki związanej

z doświadczaniem szeroko rozumianej przemocy przez eurosieroty.

W sposób szczególny analizie poddano zależności pomiędzy

występowaniem zaburzonych relacji młodzieży szkół ponad-

gimnazjalnych, a nieobecnością rodziców na co dzień – spojrzenie na

przedmiotowy problem z punktu widzenia nauczycieli – oraz to, jak

młodzi ludzie postrzegają problem migracji rodziców w celach

zarobkowych i wiążące się z tym faktem – zaniedbywanie własnych

dzieci. W niniejszym rozważaniu wykorzystano zatem wyniki

przeprowadzonych badań ankietowych na terenie konkretnej szkoły

ponadgimnazjalnej. Posiłkowano się także analizą kwestionariuszy

wywiadu z konkretnymi jednostkami. Podstawowe pytanie, jakie

przyświeca podjętym rozważaniom, odniesiono do tego, jak często

eurosieroty doświadczają przemocy oraz to, w jakiej formie

najczęściej ta przemoc występuje? Całość rozważań osadzono

w ramach teoretycznych, ściśle związanych z podejmowaną proble-

matyką występowania przemocy w „rodzinach migracyjnych”.

Podjęto próbę określenia, jakie są problemy przystosowawcze

i adaptacyjne eurosierot (szczególnie w nowych środowiskach)?; Jak

wygląda dzieciństwo w rodzinach migracyjnych?; Czy dzieci

migrantów zarobkowych – to obywatele Europy, czy też właśnie

eurosieroty? Określono też skutki społeczne i psychiczne pozosta-

wiania dzieci pod opieka innych, wreszcie pojawianie się w takich

rodzinach postaw społecznie nieakceptowanych i przemocy.





50

Realny i stereotypowy obraz

osób doświadczających przemocy

Agnieszka Lewicka-Zelent , Uniwersytet Marii Curie-

Skłodowskiej w Lublinie, Instytut Pedagogiki, Zakład

Pedagogiki Resocjalizacyjnej, www.umcs.eu

Przemoc jest zjawiskiem, które często bywa eksplorowane

i z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że nadal będzie

stanowiło przedmiot zainteresowania badaczy reprezentujących różne

dyscypliny naukowe. Dlatego w opracowaniu poruszono zagadnienia

dotyczące przemocy w kontekście osób pokrzywdzonych.

Celem artykułu jest ukazanie stereotypowego i realnego obrazu

osób doświadczających przemocy. Analizie teoretycznej poddano

treści związane z wizerunkiem osób, wobec których sprawcy używają

przemocy, natomiast empirycznej – rysunki przedstawiające takie

osoby oraz ich opisy. Przebadano 50 studentów pedagogiki

resocjalizacyjnej oraz 50 uczniów szkoły gimnazjalnej. Uzyskane

informacje pozwalają na sformułowanie tezy, że większość osób

badanych w sposób stereotypowy postrzega ludzi, którzy w szkole lub

w rodzinie doznają przemocy ze strony innych osób. Wobec

powyższego warto w przyszłości kontynuować badania zmierzające

do ukazania postaw społeczeństwa wobec osób doświadczających

przemocy, które w znacznej mierze determinowane są poziomem

i zakresem wiedzy na temat realnego ich funkcjonowania.





51

Rola humoru

w procesie radzenia sobie ze stresem

w kontekście koncepcji resilience

Anna Karłyk-Ćwik , Dolnośląska Szkoła Wyższa we Wrocławiu,

www.dsw.edu.pl

Niniejsza prezentacja o charakterze przeglądowym koncentruje się

wokół problematyki humoru i jego roli w procesie zmagania się ze

stresem w kontekście koncepcji resilience. Zjawisko resilience

rozumiane jest jako swego rodzaju „psychologiczna siła” i zdolność

jednostki do efektywnego radzenia sobie ze stresem, bądź jako

dynamiczny proces stawiania oporu wobec stresu i traumy bazujący na

uruchamianiu czynników i procesów ochronnych. Zgodnie z wyni-

kami współczesnych badań psychologicznych, jednym z ważniejszych

czynników protekcyjnych, zwiększających odporność na stres, jest

humor, który modyfikuje przebieg transakcji stresowej, m.in. poprzez

to, że: pomaga interpretować trudności jako wyzwania, zwiększa

poczucie (samo)skuteczności i wpływu osobistego, a co za tym idzie

również zaangażowanie, umożliwia elastyczne wybieranie bardziej

skutecznych strategii radzenia sobie, a także minimalizuje negatywne

skutki stresu (również na poziomie fizjologicznym) oraz ułatwia

uzyskiwanie wsparcia społecznego. Ponadto, humor adaptacyjny,

występujący w postaci „humoru w służbie ego”, dodaje odwagi do

skonfrontowania się z trudnościami, redukuje napięcie emocjonalne,

w sytuacji zagrożenia daje poczucie kontroli i władzy, a także niweluje

traumatyczny wpływ doświadczeń trudnych poprzez łagodzenie

związanych z nimi negatywnych emocji i uintensywnianie pozy-

tywnych, przez co niewątpliwie poprawia jakość życia człowieka

(zwłaszcza) po doświadczeniu silnych stresów i urazów, np. przemocy.





52

Samoocena a poczucie

własnej skuteczności ofiar przemocy

Ewa Grudziewska , Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii

Grzegorzewskiej w Warszawie, Wydział Stosowanych Nauk

Społecznych , Zakład Badań Problemów Społecznych,

www.aps.edu.pl

Marta Mikołajczyk , Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii

Grzegorzewskiej w Warszawie, Wydział Stosowanych Nauk

Społecznych, Zakład Badań Problemów Społecznych,

www.aps.edu.pl

Z punktu widzenia ofiar przemocy są to kluczowe wyznaczniki

tego, jak dana osoba w sytuacji doświadczania przemocy zareaguje.

Czy będzie miała siłę, aby podjąć „walkę” i nie poddać się sprawcy,

czy też uzna, że nie jest na tyle silna, by się z nim konfrontować.

Dlatego celem niniejszego opracowania jest sprawdzenie, czy

w ogóle występują, a jeśli tak, to jaki jest charakter zależności

pomiędzy samooceną ofiar przemocy a ich poczuciem uogólnionej

własnej skuteczności. Do diagnozy zastosowano dwa narzędzia

badawcze, a mianowicie Skalę Samooceny (SES) M. Rosenberga oraz

Skalę Uogólnionej Własnej Skuteczności (GSES) autorstwa R.

Schwarzera, M. Jerusala i Z. Juczyńskiego.





53

Specyfika doświadczeń ofiar mobbingu,

w świetle diagnostyki z wykorzystaniem

polskiego kwestionariusza SDM

Katarzyna Durniat , Uniwersytet Wrocławski , Wydział Nauk

Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii

Specyfika doświadczeń ofiar mobbingu, w świetle diagnostyki

z wykorzystaniem polskiego kwestionariusza SDM.

Autorka referatu, na bazie swoich wieloletnich doświadczeń

w pracy z ofiarami mobbingu (badania jakościowe – wywiady

z ofiarami mobbingu) oraz skumulowanych wyników badań mob-

bingu w miejscu pracy (kilka zrealizowanych projektów ilościowych,

łącznie przebadano ponad 1400 pracowników polskich organizacji),

pragnie podzielić się swoją wiedzą naukową na temat specyfiki tego

zjawiska i doświadczeń ofiar mobbingu w miejscu pracy. Autorskie,

zwalidowane narzędzie psychometryczne do pomiaru mobbingu

(kwestionariusz SDM; Durniat, 2007, 2008), pozwala nie tylko na

pomiar doświadczeń behawioralnych (skala IDM-ODC, 21 itemów,

α Cronbach: 0,97), ale także na ocenę doświadczanych emocji,

symptomów psychosomatycznych oraz ocen poznawczych (skala

IDM-ODC, 21 itemów, α Cronbach: 0,97). Skala SDM-IDM składa

się z podskali działań izolujących i zastraszających (19 itemów;

α Cronbacha: 0,927), podskali działań otwarcie poniżających

i ośmieszających (17 itemów; α Cronbacha: 0,932) oraz podskali

działań utrudniających realizację zadań zawodowych (7 itemów;

α Cronbacha: 0,803). W roku 2015 przeprowadzono normalizację

kwestionariusza oraz zaproponowano wielowymiarowy sposób

obliczania i interpretacji wyników testu. Narzędzie nadaje się zarówno

do badań grupowych jak i indywidualnej diagnostyki mobbingu

i pozwala na uzyskiwanie bardziej złożonego i dogłębnego obrazu

mobbingu niż inne, popularne testy, np. kwestionariusz LIPT

Leymann’a (1990) lub NAQ Einarsen’a (1997).





54

Społeczne konsekwencje

przemocy wobec dzieci

w twórczości Alice Miller

Kamila Makarczuk , Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

w Lublinie

W swoim wystąpieniu chciałam przybliżyć Państwu może mało

znaną, bardzo kontrowersyjną ale jakże ważną dla mnie postać Alice

Miller. Urodzona w 1923 roku w Polsce, Miller uczyła się i mieszka

w Szwajcarii. Ukończyła studia psychoanalityczne w Zurychu i jako

praktykująca analityczka nauczała tej metody przez ponad dwadzieścia

lat. Autorka kilku spektakularnych książek w swojej twórczości porusza

bardzo ważny problem bicia i maltretowania dzieci.

Przemoc w wychowaniu, pomijana w oficjalnych przekazach ulega

zazwyczaj wyparciu, szczególnie przez tych, którzy są jej ofiarami.

W jaki sposób dziecko lub dorosły mógłby pozwolić sobie na

swobodne, uzdrawiające opowiedzenie o swej krzywdzie, jeśli przez

miłość do bliskich ukrywa lub wręcz zaprzecza przemocy fizycznej,

słownej czy emocjonalnej jakiej stał się ofiarą w dzieciństwie. Każdy

krzywdziciel sam doznał krzywd ale w większości przypadków nie

usłyszysz o tym od niego, ze względu na zaprzeczanie. Myślę, że

zarówno czwarte przykazanie jak i społeczne przyzwolenie odgrywa

znaczącą rolę w społeczeństwie w którym oprawca rodzic nie ponosi

żadnych konsekwencji swojego postępowania.





55

Stosunek absolwentów pedagogiki przedszkolnej

i wczesnoszkolnej do problemu przemocy

wobec dziecka w rodzinie

Anna Grabowiec , Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

w Lublinie, Instytut Pedagogiki , Zakład Pedeutologii i Edukacji

Zdrowotnej,www.umcs.pl

Biorąc pod uwagę fakt, że przedszkole i szkoła są miejscami,

w których dzieci spędzają stosunkowo dużą ilość czasu, można na

nauczyciela patrzeć, jak na osobę „pierwszego kontaktu” dla dzieci-

ofiar przemocy wewnątrzrodzinnej. Nauczyciele mając codzienny

kontakt z dziećmi, znając ich środowiska rodzinne mogą pełnić

niezwykle istotną rolę zarówno w identyfikowaniu jak i w profilaktyce

przemocy. Jednak warunkiem podejmowania przez nich określonych

działań są m.in. ich przekonania i wiedza na temat przemocy, osobisty

stosunek do stosowania przemocy w wychowaniu czy ingerowania

w życie rodziny, gdy dziecko jest w niej źle traktowane.

Celem badań było poznanie stosunku absolwentów pedagogiki

przedszkolnej i wczesnoszkolnej, posiadających pełne kwalifikacje do

pracy w charakterze nauczyciela-wychowawcy w placówkach przed-

szkolnych i klasach I-III szkoły podstawowej do problemu przemocy

wobec dzieci. Badania przeprowadzono wśród 138 absolwentów.

Posłużono się metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem

techniki ankiety audytoryjnej. Przeprowadzone badania mają również

wymiar praktyczny, bowiem uzyskane informacje mogą okazać się

użyteczne przy opracowywaniu programów kształcenia przyszłych

nauczycieli.





56

Sytuacja społeczna i prawna ofiar przemocy

Sylwia Huczuk , absolwentka Wydziału Pedagogiki

i Psychologii, Uniwersytet Marii Curie -Skłodowskiej w Lublinie

Człowiek dla prawidłowego funkcjonowania społecznego,

osiągnięcia równowagi psychicznej potrzebuje przede wszystkim

poczucia bezpieczeństwa, wsparcia w postaci bliskich mu osób,

akceptacji. Niepokojący jest fakt, że przemoc staje się zjawiskiem

coraz bardziej powszechnym. W mediach bardzo dużo słyszy się

o stosowaniu przemocy względem dzieci, osób dorosłych oraz

starszych. W rzeczywistości niewielki odsetek ludzi przyznaje się, że

ma w domu,,kata” który stosuje względem niego przemoc psychiczną,

fizyczną czy seksualną. Zachowanie ofiary może być następujące:

ucieczka z domu do miejsca, w którym będzie się czuła bezpiecznie,

zgłoszenie faktu stosowania przemocy i oddanie sprawy w ręce

Policji, a także wybaczenie sprawcy i pozostanie z nim.

Państwo zapewnia ofiarom przemocy zarówno pomoc jak

i wsparcie w różnych formach, oprócz tego poprzez akty prawne

gwarantuje ochronę osób dotkniętych przemocą. Jednak niewiele osób

korzysta z takiej pomocy, może to wynikać z poczucia wstydu,

ludzkiej niewiedzy dotyczącej miejsc świadczących pomoc, jak

również istnienia aktów prawnych stanowiących ochronę dla ofiar.

Ponadto braku świadomości, że każda forma przemocy jest

przestępstwem. Bardzo ważna jest wiedza każdego człowieka o tym,

że Polskie ustawodawstwo określa akty prawne chroniące osoby

doznające przemocy, jak również zapewnia swoim obywatelom

pomoc prawną, psychologiczną lub socjalną.





57

Uczeń i nauczyciel

jako ofiary przemocy w szkole

– aspekty prawne

Jolanta Zozula , Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii

Grzegorzewskiej w Warszawie

Małgorzata Czarkowska , Akademia Pedagogiki Specjalnej

im. Marii Grzegorzewskiej

Od pewnego czasu następuje eskalacja zjawiska przemocy

w szkole, przy czym mamy do czynienia z przemocą rówieśniczą,

przemocą uczniów w stosunku do nauczycieli, a także przemocą

nauczycieli wobec uczniów. Przybiera ona coraz bardziej drastyczne

formy. Jednocześnie dostrzegalny jest brak należytej świadomości

prawnej w zakresie reakcji na przedmiotową przemoc. Pracownicy

placówek oświatowych niejednokrotnie czują się bezradni wobec

narastającego problemu, często nie dysponują wystarczającą wiedzą

na temat swoich praw i obowiązków w sytuacji zaistnienia przemocy.

Niezwykle ważna jest świadomość prawna w zakresie zjawiska

przemocy w szkole, umożliwia zapobieganie przemocy i właściwe

reagowanie na przemoc. W celu skutecznego przeciwdziałania temu

zjawisku należy podnieść świadomość prawną zarówno nauczycieli,

dyrektorów, innych pracowników szkoły, jak i rodziców oraz samych

uczniów.

Z powyższych względów celowym jest przybliżenie rozwiązań

polskiego ustawodawstwa, w szczególności prawa karnego i cywil-

nego, procedur postępowania, istotnych zwłaszcza z punktu widzenia

ofiary przemocy w szkole.





58

Uczeń jako ofiara cyberprzemocy

na przykładzie wybranych szkół

powiatu dębickiego

Katarzyna Machowska , Katolicki Uniwersytet Lubelski , Wydział

Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji, www.kul.pl

Obecnie wśród młodych ludzi coraz częściej możemy spotkać się

z problemem cyberprzemocy. Praca naukowa „Uczeń jako ofiara

cyberprzemocy na przykładzie wybranych szkół powiatu dębickigo”

ma na celu przedstawienie skali ciągle szczerzącego się zjawiska

cyberprzemocy. Tematyka została opracowana na podstawie badań

własnych (anonimowa ankieta) przeprowadzonych w dwóch placów-

kach oświatowych położonych na terenie gimny Jodłowa i Straszęcin.

Badaniu zostali poddani uczniowie szkoły podstawowej(klasy IV-VI)

i gimnazjum. Wyniki przeprowadzonych badań pozwalają zrozumieć

problemy związane z cyberprzemocą, czym ona jest i jak rozpoznać,

że uczeń ma doczynienia z tym zjawiskiem i stał się ofiarą ataków

bądź atakującym. Z analizy ankiet wynika, że wiele dzieci nie wie

czym jest cyberprzemoc, a co za tym idzie nie potrafi ocenić, czy stało

się jej ofiarą. W związku z tym należy podjąć wszelkie działania, aby

poszerzyć wiedzę na ten temat i uświadomić uczniów, gdzie mogą

szukać pomocy i jak zachować się w takiej sytuacji. Ciągły rozwój

techniki i coraz szerszy dostęp do Internetu będzie potęgował zjawisko

cyberprzemocy, a przprowadzone badania wykazują, że najbardziej

narożone na jej ataki są dzieci. Podjęte badanie zjawiska wykazuje, że

dzieci nie zdają sobie sprawy z konsekwencji działań podejmowanych

w sieci i często stają się ofiarami cyberprzemocy, którym należy

udzielić wsparcia i ochrony prawnej.





59

Zjawisko przemocy wobec osób starszych

– skala problemu, czynniki ryzyka,

metody przeciwdziałania

Joanna Mordawska , Uniwersytet Jagielloński , Wydział

Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Instytut Psychologii

Stosowanej

Z powodu malejącego przyrostu naturalnego i wydłużającego się

okresu życia człowieka na całym świecie wzrasta liczba osób

w okresie późnej dorosłości tj. po 60 roku życia. Światowa Organi-

zacja Zdrowia przewiduje, że od 1995 roku do 2025 roku liczba osób

po 60 roku życia wzrośnie ponad dwukrotnie (z 542 milionów do 1,2

miliarda). Dane z GUS wskazują, że w 2002 roku osoby powyżej 60

roku życia stanowiły 17% społeczeństwa. Przewiduje się, że w roku

2035 mają stanowić około 26,7 % populacji ogólnej.

Proces starzenia się społeczeństwa, spowodowany rozwojem nauk

medycznych i opieki zdrowotnej oraz poprawy warunków życiowych

człowieka, niesie ze sobą wielorakie konsekwencje związane m. in.

z uczestnictwem osób starszych w życiu społecznym i koniecznością

zapewnieniem im warunków socjalno-bytowych, co przekłada się na

stosunek społeczeństwa do osób starszych. Przemoc wobec tej grupy

społecznej jest uznawana za poważny problem społeczny i istnieje

potrzeba rozpowszechnienia informacji na temat zjawiska oraz

podejmowania działań interwencyjnych.

Celem referatu jest przedstawienie dokonanej analizy piśmien-

nictwa dotyczącego przemocy wobec osób starszych: zdefiniowanie

i określenie skali zjawiska, wskazanie form przemocy, w tym symp-

tomów, które mogą świadczyć o stosowanej przemocy, czynników

ryzyka oraz możliwych form jej zapobiegania.





60

Znaczenie dydaktyki etyki i filozofii

dla kształtowania poczucia

bezpieczeństwa ontologicznego młodzieży

Alicja Skrzypczak , Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

w Poznaniu, Wydział Nauk Społecznych , Instytut Filozofii ,

www.filozofia.amu.edu.pl

W wystąpieniu pragnę przedstawić innowacyjny cel nauczania

etyki i filozofii jakim jest konstruowanie poczucia bezpieczeństwa

ontologicznego wśród nastolatków – grupy społecznej odsłaniającej

problemy tożsamościowej obcości i pogranicza tożsamości, których

nierozstrzygnięcie traktuję jako utrwaloną formę przemocy.

Dydaktyka etyki i filozofii, proponując wielorakie, zindywidua-

lizowane możliwości rozwiązania konfliktów tożsamościowych,

wspomaga rozwój wiedzy dyskursywnej młodego człowieka, która

związana jest z przewidywaniem zjawisk zarówno korzystnych dla

wzmacniania tożsamości jak i z antycypacją zagrożeń stanowiących

przeszkodę dla zachowania poczucia bezpieczeństwa ontologicznego.

Bazuje ono na podejmowaniu ryzyka związanego z inicjowaniem

zmian społecznych mających służyć poprawie warunków życia

poprzez refleksję nad sferą aksjologiczną człowieka. Istotą

redukowania przemilczanej często przemocy związanej z brakiem

bezpieczeństwa ontologicznego jest docelowo powiązanie świado-

mości praktycznej (zrutynizowania działań) z refleksyjną, stanowiącą

centrum uzasadniania motywacji dla działań konstruowanych przez tą

pierwszą. Za cel nauczania etyki i filozofii przyjmuję zatem naby-

wanie umiejętności kontrolowania stabilności elementów bezpie-

czeństwa ontologicznego oraz czuwanie nad poprawnością powtarzal-

ności zjawisk, które jeśli nabierają zmiennych cech, wymagają

podążania za ich źródłem i analizowania przyczyn tych zmian, by

mogły zostać włączone do indywidualnego doświadczenia.

61

Indeks autorów

Bałandynowicz A. ..................... 15

Bartkowicz Z. ............................ 18

Bilska E. .................................... 30

Chudnicki A. ............................. 29

Czarkowska M. ................... 23, 57

Dudek K. ................................... 26

Durniat K. ................................. 53

Grabowiec A. ............................ 55

Grudziewska E. ......................... 52

Gutowska S. .............................. 36

Hajdasz N. ................................. 38

Huczuk S. .................................. 56

Jakubas A. ................................. 31

Kalinowska D. ........................... 27

Kałdon B. M. ............................. 37

Karłyk-Ćwik A. ......................... 51

Kiejnich K. ................................ 25

Kieszkowska A. ........................ 16

Korona K. .................................. 44

Lewicka-Zelent A. .................... 50

Lubińska-Bogacka M. ............... 39

Machowska K. .......................... 58

Makarczuk K. ............................ 54

Makaruk M................................ 35

Mazurek D. ............................... 46

Mikołajczyk M.......................... 52

Mordawska J. ............................ 59

Moskal A. ................................. 34

Nosal K. .................................... 32

Osińska M. ................................ 40

Paulo L. ..................................... 48

Piś Ł. ......................................... 28

Polaszewska A. ......................... 33

Pytka A. .................................... 42

Rusinkiewicz J. ......................... 49

Skrzypczak A. ........................... 60

Sokołowska K. .......................... 43

Starzecka J. ............................... 48

Trojanowska E. ......................... 47

Truksa E. ................................... 24

Trzcińska E. .............................. 33

Urbanek J. ................................. 39

Waszkiewicz K. ........................ 34

Węgliński A. ............................. 19

Wojciechowski L. ..................... 45

Wojnarska A. ............................ 41

Wysocka-Gałasiewicz J. ........... 48

Zozula J. .................................... 57

Konferencja Naukowa Ofiary Przemocy „Osoba doświadczająca...

Documents

Transcript of Konferencja Naukowa Ofiary Przemocy „Osoba doświadczająca...