Klasa II

Grudzień

Grudzień okazał się łaskawszy niż można się było tego spodziewać. Pogoda – prawie wiosenna,

lekcje – ciekawe i urozmaicone w swym charakterze, czas na naukę krótszy – przerwa świąteczna .

Wszystko po prostu idealnie!

Na lekcjach twórczości powróciliśmy do komunikacji – poniekąd ze względu na okres

zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia, które prócz swej magii, są dobrą okazją do spotkań z bliskimi

a więc umiejętności komunikacji są bardzo przydatne.

W grudniu na naszych zajęciach postawiliśmy na metodę TRP - „Zalety, Wady i to, co

Interesujące” (ZWI) – (omówienie w szczypcie teorii poniżej). Cały miesiąc studiowaliśmy arkana

wiedzy, posługując się omawianą metodą. Staraliśmy się zrozumieć istotę właściwej komunikacji.

Pracowaliśmy indywidualnie i zespołowo. W trakcie zajęć pobudzaliśmy własną wyobraźnię,

określaliśmy i formułowaliśmy zadania dla innego zespołu.

Temat miesięcznych zajęć był jeden oraz nierozerwalnie z nim związane pytanie problemowe.

Przypominajka: Pytanie problemowe jest ściśle związane z tematem zajęć i celami, które realizator

zajęć/lekcji TRP postawił sobie i uczniom. Otwiera przestrzeń do myślenia w procesie twórczego

rozwiązywania problemów.

1. Temat: Projekt jakiego jeszcze nie było! Z komunikacją „na TY”.

Pytanie problemowe: W jaki sposób dobrze się komunikować?

Przykłady naszych zadań (wybraliśmy kilka, choć było ich mnóstwo):

Zadanie (opis): „Uszkodzone urządzenie”

Nauczyciel: zaprasza do siebie jednego z uczniów, który otrzymuje kartkę z rysunkiem uszkodzonego

urządzenia oraz instrukcję postępowania. Zanim ochotnik otrzyma instrukcję, nauczyciel opowiada

klasie następującą historię:

Wyobraźcie sobie, że jest rok 2060. Znajdujecie się na pokładzie luksusowego promu wycieczkowego.

Zwiedzacie najnowocześniejszą stolicę europejską. Niestety dochodzi do poważnej awarii. Zostajecie

zamknięci w swoich kapsułach. Nie macie ze sobą kontaktu. Wtem z głośników dobiega komunikat,

że za chwilę ze stacji - bazy głównej promów powietrznych będzie awaryjna transmisja. Będziecie

mieli możliwość powrotu do domu, jeśli odnajdziecie w swoich kabinach uszkodzone urządzenie,

które za chwile opisze Wam specjalista nadający z bazy głównej. Aby je odnaleźć musicie je najpierw

narysować na swoich kartkach. Kontakt ze specjalistą jest niemożliwy. On nie widzi Was i nie słyszy.

Nie możecie zadawać żadnych pytań.

Instrukcja dla ochotnika (nauczyciel może udzielić ją poza salą, tak aby nikt poza ochotnikiem nie

mógł jej usłyszeć):

Usiądziesz w sali w taki miejscu i w taki sposób, by nikt nie zobaczył rysunku, który za chwilę

otrzymasz.

Wyobraź sobie, że jest rok 2060. Nawigujesz wycieczkę klasową poruszającą się promem

po najnowocześniejszym, europejskim – mieście przyszłości. Niespodziewanie prom uległ poważnej

awarii. Jesteś specjalistą, który musi przekazać dzieciom znajdującym się na pokładzie latającego

luksusowego pojazdu informację o uszkodzonym urządzeniu i opisać je. Uszkodzone urządzenie

znajduje się w każdej kabinie pasażerskiej. Uczniowie nie mogą opuścić kabin. Nie masz z nimi

żadnego kontaktu. Bardzo prawdopodobne jest, że pasażerowie Cię słyszą. Postaraj się jak

najbardziej szczegółowo przekazać wizerunek urządzenia, tak by dzieci mogły go odtworzyć na

kartkach (narysować) a następnie odnaleźć w swoich kabinach. Kontakt jest możliwy tylko w jednym

kierunku. Tylko Ty możesz przekazywać informacje. Nie możesz o nic pytać, ani odpowiadać na żadne

pytania.

Uczniowie: pracują indywidualnie, nie mając możliwości porównywania swoich rysunków. Przekaz

nadawany jest w jedną stronę, tylko w jednym kierunku. Uczniowie nie mogą zadawać pytań, prosić

o chwilę przerwy, czy też o zwolnienie tempa przekazu informacji.

Nauczyciel: Mam dla Was dobrą wiadomość. W wyniku podjętych prac technicznych usłyszycie się

ze specjalistą. Oznacza to teraz możliwość zadawania pytań specjaliście znajdującemu się w bazie.

Raz jeszcze otrzymacie informacje na temat urządzenia, które uległo uszkodzeniu. Tym razem możecie

prosić o powtórzenie informacji, o chwilę przerwy, o wolniejsze tempo przekazywania informacji itp.

Sprawdzajcie dokładnie rysunki i dokonujcie niezbędnych korekt.

Po wykonaniu rysunków uczniowie porównują powstałe rysunki z oryginałem, który odtwarzali.

Wspólnie określają liczbę uczniów, którym udało się poprawnie narysować uszkodzone urządzenie.

Wskazują rodzaj i liczbę poprawnie narysowanych figur.

Nauczyciel: Udało się Wam narysować urządzenie, które uległo awarii. Co ułatwiło, a co utrudniło

Wam pracę podczas dokonywania rysunku? Jaki rodzaj komunikacji miał miejsce w pierwszym

przypadku, a jaki w drugim?

Podczas omawiania ćwiczenia nauczyciel wyszczególnia z uczniami następujące pojęcia: NADAWCA,

ODBIORCA, KOMUNIKAT. Nauczyciel rozbudowuje wiedzę dzieci o takie określenia jak KANAŁ i SZUM

KOMUNIKACYJNY.

Zadanie (opis): TABELA

Nauczyciel: Zastanówcie się teraz w grupach 4-osobowych, w jakich sytuacjach znajduje zastosowanie

komunikacja jednokierunkowa, a w jakich dwukierunkowa? Podajcie konkretne przykłady. Zapiszcie

swoje pomysły. Aby odnaleźć odpowiedź na pytanie problemowe: W jaki sposób dobrze się

komunikować? opracujcie w grupie listę wad i zalet obu rodzajów komunikacji. Do rozwiązania

problemu wykorzystajcie technikę heurystyczną „Zalety, wady, interesujące” (ZWI).

Zadanie (opis): INSTRUKCJA – WYTYCZNE

Uczniowie: Dobierają się w grupy czteroosobowe. Każda z grup otrzymuje nazwę, np. literową 1, 2, 3,

4, 5, 6. Pracując przy sześciu stanowiskach wykonują zadanie z wykorzystaniem heurystyki twórczej

ZWI. Planują pracę. Zapisują pomysły.

Komunikacja jednokierunkowa Komunikacja dwukierunkowa

Zalety Wady Interesujące Zalety Wady Interesujące

Po zakończonej i omówionej pierwszej fazie zadania (TABELA) nauczyciel podaje treść dalszej części

zadania dla każdej z grup.

Zadanie (opis): PROJEKT MIASTA/WSI

Zespół 1,3,5 – Wyobraźcie sobie miasto przyszłości – europejskie miasto w 2060 roku. Zaprojektujcie

wygląd fragmentu jego najnowocześniejszej części. W zespole zastanówcie się nad tym jak ono

powinno lub jak może wyglądać. Narysujcie projekt.

Zespół 2,4,6 – Wyobraźcie sobie wieś przyszłości. Przenieście się w wyobraźnią w 2060 rok.

Zaprojektujcie jej oryginalny, rzadki i nietypowe wygląd. W zespole zastanówcie się nad tym jak

powinna lub jak może ona wyglądać. Narysujcie projekt.

Co przyniesie styczeń? – lekki mróz na przemian z odwilżami…, czyli nowości, przelatane wiedzą już

zdobytą

Zapraszamy do pamiątkowej galerii zdjęć:

Szczypta teorii:

„Zalety, wady i to, co interesujące” (E.de Bono) – to technika twórcza umożliwiająca uczniom

poznanie problemu lub konkretnej rzeczy/obiektu zarówno od strony jego wad, jak i zalet oraz tego,

co interesujące w zaletach/wadach lub w samym problemie. Technika ta może być również

wykorzystywana do oceny projektów grupy, np.: Wyszukaj to, co w Waszym rozwiązaniu jest

zaletą/wadą i to, co Twoim zdaniem, jest w nim interesującego. Dzięki technice ZWI uczniowie uczą się

budować nowe komunikaty, w których wyrażają własne stanowisko, jak, np.: Nie zgadzam się z Tobą,

ale pewne Twoje spostrzeżenia brzmią interesująco. Uważam inaczej, jednak zainteresowało mnie to,

co powiedziałeś.

Małgorzata Sanigórska, Małgorzata Łabentowicz

Klasa IV

Grudzień

Podczas grudniowych Lekcji Twórczości panowała świąteczna atmosfera. Mieliśmy okazję

poznać i zastosować dwie nowe techniki twórczego rozwiązywania problemu: Burzę mózgów 635 oraz

analizę morfologiczną. Zastanawialiśmy się nad tym:

Co decyduje o istocie Świąt Bożego Narodzenia? (Burza 635)

Jedno z zagadnień 365 - Bez kogo Święta nie byłyby takie same?

Jak wybrać idealny prezent? (analiza morfologiczna)

Celami tej lekcji było:

- przyjrzenie się sytuacji, w których dajemy i otrzymujemy prezenty

- twórcze wykorzystanie przedmiotów codziennego użytku

- poznanie techniki “analiza morfologiczna”

- współpraca w grupie podczas generowanie i wybierania pomysłu

Poniżej Franek podczas prezentacji idealnego prezentu:)

Burza mózgów 635

Materiały: kwestionariusz 635

Cel: Jest to odmiana burzy mózgów, przydatna zwłaszcza wtedy, gdy: chcemy ograniczyć gadulstwo

członków grupy i zebrać wiele pomysłów rozwiązania jakiegoś problemu, nie mamy zbyt wiele czasu na

wymyślanie pomysłów,grupa rozwiązująca problem składa się z osób reprezentujących różne pozycje

zawodowe i chcemy ośmielić tych, którzy mają niski prestiż formalny.

1. Faza światła zielonego – sesja pomysłów:

W sesji biorą udział:

grupy 6-osobowe

każdy członek grupy dostaje specjalny arkusz „636”, na którym ma zapisać 3 pomysły

w ciągu 5 minut (stąd nazwa techniki - 635)

Po 5 minutach następuje wymiana formularzy, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. W ciągu

następnych 5 minut uczestnicy wpisują po trzy nowe pomysły w następne trzy wolne

rubryki formularzy.

Analiza morfologiczna

1. Geneza:

Autorstwo tej metody (z ang. morphological analysis) przypisywane jest F. Zwicky'emu, astrofizykowi

z Instytutu Technologii w Azusa w Kalifornii, który badał przy jej użyciu możliwości opracowywania

konstrukcji silników kosmicznych w latach 1938 - 1948 (samego terminu „analiza morfologiczna” użył

po raz pierwszy podczas odczytu w Uniwersytecie Oxfordzkim w maju 1948 r.). Jednakże już w XIII w.

metodę tą stosował L. Lull, logik i mnich z Majorki, do rozwiązywania problemów filozoficznych

i metafizycznych.

2. Definicja

Analiza morfologiczna jest jednym z najbardziej popularnych narzędzi twórczego myślenia, należy do

grupy tzw. metod kombinatorycznych (wymuszonych skojarzeń), stanowiących swoiste „stymulatory

wyobraźni”. Służy zatem do rozwiązywania różnego rodzaju problemów, a w szczególności do

podejmowania decyzji. Jest to metoda rozwiązywania problemów, polegająca na wprowadzeniu

szeregu hipotetycznych rozwiązań danego problemu poprzez wyróżnienie charakterystyk (cech)

rozwiązań, a następnie na rozpatrywaniu możliwych ich kombinacji. Można więc ją określić jako

„logiczno-analityczny sposób poszukiwania i osiągania twórczych rozwiązań problemów w wyniku

stosowania systematycznej analizy wszelkich możliwych rozwiązań cząstkowych”. Innymi słowy, jest to

metoda identyfikowania, indeksowania i liczenia wszystkich rozwiązań danego problemu. W szerokim

znaczeniu analizą morfologiczną jest właściwie każda próba uporządkowania systemu ze względu na

jego składniki lub formy. Tak, więc niejednokrotnie stosujemy tą metodę nie zdając sobie z tego

sprawy ...

3. Zastosowania

Analiza morfologiczna to technika, która najlepiej nadaje się do tworzenia koncepcji o charakterze

badawczym oraz takich, które analizują możliwości. Według Majaro znajduje najlepsze zastosowanie

w procesie tworzenia koncepcji w zakresie:

• nowych produktów i usług

• zastosowania innych materiałów

• nowych segmentów rynkowych i aplikacji,

• nowych sposobów rozwoju przewagi konkurencyjnej

• tworzenia nowatorskich technik

• identyfikacji możliwości poszerzenia rynku o nowe lokalizacje

Zastosowanie metody jest w praktyce bardzo szerokie, obejmuje także analizowanie

problemów organizacyjnych, ekonomicznych i społecznych. Jest więc ona uniwersalnym narzędziem

inwentycznym. Natomiast nie jest zalecana do stosowania w sytuacjach, gdzie istnieje tylko jedno

rozwiązanie lub tam gdzie wiadomo, że problem ma tylko jeden aspekt.

W styczniu jeszcz się spotkamy z tymi metodami.

Do zobaczenia w nowym roku!

Bożena Andrzejewska, Ewa Gil