Klasa II

Kwiecień i Maj

Poniżej przedstawiamy nad czym pracowaliśmy (bardzo intensywnie) całe dwa miesiące.

Nadmienimy tylko, że były to niezapomniane dwa miesiące roku szkolnego. Czas wypełniony zabawą,

nauką, poznawaniem tego co nie odkryte, ewaluacją własnej wiedzy i umiejętności, ze wspaniałym

bohaterem w tle.

Lekcje twórczości

PROJEKT:

KWIECIEŃ i MAJ z Edwardem De Bono

„Twórczość de Bono jest być może najlepszą rzeczą, która

obecnie dzieje się na świecie” / George Gallup/

1. PO CO? – cele projektu „Kwiecień i Maj z Edwardem de Bono” Celem poniższego projektu jest pokazanie dzieciom, że nie należy bać się myślenia i działania. Rozwijanie własnej kreatywności rodzi pomysłowość, własną twórczość, operatywność i chęć poznawania wszystkiego co nowe, nieznane. Uczy to również sposobu poszukiwania nowych rozwiązań, pozwala odnosić sukcesy oraz nie lękać się porażek. Sukces własnego działania buduje poczucie własnej wartości. Poprzez realizację projektu „Kwiecień i Maj z Edwardem de Bono”, pragniemy nauczyć dzieci konkretnych umiejętności, tj.: - pobudzanie twórczego myślenia - realizowanie ciekawych pomysłów - rozwijanie ekspresji twórczej - organizowanie własnego miejsca pracy - planowanie własnego działania, pracy - poszukiwania różnorodnych, oryginalnych, ciekawych rozwiązań problemów - rozbudzenie ciekawości poznawczej - poczucie własnej wartości

- radość z osiągania sukcesów swoich i innych - współpraca z grupa w celu osiągnięcia sukcesu - doskonalenie umiejętności społecznych

2. DLA KOGO? – umiejętności ucznia

Projekt przeznaczony jest dla dzieci z klasy 2d, w której realizowany jest program „Lekcje twórczości – twórcze rozwiązywanie problemów w praktyce” Myślenie o myśleniu - taki cel postawiłyśmy sobie na początku. Chcemy, by uczniowie:

potrafili myśleć na określony temat, czyli realizować konkretne zadanie myślowe

potrafili myśleć o procesie myślenia, który przebiega w ich umyśle. Jest to trudne, gdyż muszą nauczyć się spojrzeć na siebie, wiedzieć o czym będą myśleć za chwilę, obserwować jak myślą inni. Ważne, by ich myślenie opierało się na procedurze CRW : C – cel, zadanie, na którym myślenie koncentruje się R – rozpoznanie sytuacji, analiza sytuacji W – wyciąganie wniosków, selekcja informacji i ich uporządkowanie.

C R W

„skup się” „zrób rozeznanie „wyciągnij wnioski

podaj wszystkie do dalszego działania,

możliwości, informacje” podejmij decyzję”

Z reguły myślimy za szybko. Szkoła uczy nas: test, sprawdziany, szybkiego udzielania odpowiedzi. Jednak z punktu widzenia skuteczności tego rodzaju myślenie jest błędne. W sytuacjach problemowych pośpiech i pochopność może przyczynić się do powstawania błędnych decyzji. Dlatego na każdym etapie dobrze jest zatrzymać się i rozejrzeć. Myślenie powoli pozwala skupić się, przeanalizować krok po kroku /za E. De Bono – Naucz się myśleć kreatywnie/.

Poprzez nasze działania pragniemy zachęcić dzieci do takiego właśnie myślenia: KROK PO KROKU. MYŚLENIE POWOLI : KROK PO KROKU

3. CO BĘDZIEMY ROBIĆ? – działania ucznia Praca w ramach realizacji projektu nastawiona będzie na : wymyślanie – wspólne poszukiwanie rozwiązań różnorodnych problemów realizowanie – ciekawych pomysłów konstruowanie – budowanie i tworzenie „coś z niczego” działania plastyczne logiczne myślenie aktywne słuchanie eksperymentowanie – inne spojrzenie na świat wyobrażanie – „co by było, gdyby...”

4. W JAKI SPOSÓB? – techniki, metody Proponowane metody i techniki, w większości, zaczerpnęłyśmy z książki Edwarda De Bono „Naucz się myśleć kreatywnie – podręcznik twórczego myślenia dla dorosłych i dla dzieci”.

ZWI – ukierunkowanie uwagi. Posługując się nim, rozmyślnie kierujemy naszą uwagę najpierw na:

Z – zalety pomysłu W – wady pomysłu I – to co interesujące w danym pomyśle Poprzez ZWI pobudzamy dzieci do myślenia wielokierunkowego, należy wymyślić plusy, minusy pomysłu oraz znaleźć w nim coś interesującego. Pozwalamy aktywnie patrzeć najpierw w jednym, potem w drugim, a następnie w trzecim kierunku.

AMW – rozmyślny wysiłek po, to by wymyślić jak najwięcej możliwości do wyboru. Jest to sposób na poszukiwanie możliwości tu i teraz.

A – alternatywy M – możliwości W – wybory Realizując AMW dajemy dzieciom możliwość stwarzania własnych instrukcji postępowania i działania w konkretnej sytuacji, projektowania rozwiązań, podejmowania decyzji /wybór spośród możliwości/. Ważne jest również, by nie rezygnować z wymyślania coraz to nowszych możliwości.

Myślenie „w bok” /twórczość, innowacyjność/

Myślenie twórcze pozwala patrzeć na świat inaczej, to zdolność patrzenia na rzeczy, problemy z różnych stron. Myślenie „w bok” umożliwia działanie oparte na własnych pomysłach i odejście od wzorców myślenia - ocena, osąd. Jest to krok naprzód stworzenia nowych pomysłów. Zaleta myślenia „w bok” – nie osądzamy pomysłów.

Wnikliwe czytanie i słuchanie – wyciskać z wypowiedzi, tekstu maksimum informacji, słyszeć więcej, niż zostało powiedziane. Wnikliwe czytanie wymaga zastanowienia się nad daną sytuacją. Nie należy czytać szybko, pobieżnie, by przyswoić sobie ogólny zarys treści. Stosowane tu mogą być teksty i opowiadania w dwóch wersjach, niedokończone, tak, by czytelnik, słuchacz mógł stworzyć własne zakończenie.

Selekcja informacji – selekcja informacji wymaga czasu, wysiłku. Dziecko samo musi ocenić użyteczność danych i dokonywać wyboru tych, które umożliwią osiągnięcie celu.

IPW - próba znalezienia się w sytuacji innych. „Inny Punkt Widzenia” pozwala „wczuć się” w innych, popatrzeć na świat ich oczami.

Rozwiązywanie problemów – problemy to zawiłe i zagmatwane sprawy, trudne i niejasne zagadnienia przeznaczone do rozwiązania. Rozwiązanie problemu polega na określeniu stanu niepożądanego A oraz stanu oczekiwanego B, a także ustaleniu czynności prowadzących od stanu A do stanu B.

Tu stosować można, min.: - burzę mózgów /fabryka pomysłów/ - mapy mentalne – metoda wizualnego opracowania problemów

z wykorzystaniem symboli, słów pisanych, obrazków - sześć myślących kapeluszy – myśli i poglądy przedstawione są w sposób

uporządkowany, co zwiększa szansę wypracowania większej liczby korzystnych rozwiązań. 6 kapeluszy to 6 sposobów myślenia:

BIAŁY – mały komputer, zajmuje się wyłącznie faktami, nie wydaje żadnych opinii. CZARNY – pesymista – krytykuje wszystkie opinie, widzi braki i zagrożenia w proponowanych rozwiązaniach CZERWONY – kieruje się emocjami, intuicją, przekazuje swoje odczucia NIEBIESKI – dyrygent orkiestry, przewodniczy całej dyskusji, kontroluje przebieg spotkania, przyznaje głos poszczególnym mówca ZIELONY – innowator, osoba myśląca twórczo, wskazuje oryginalne pomysły ŻÓŁTY – optymista, wszystko widzi w „różowych okularach”, wskazuje zalety i korzyści danego rozwiązania.

Metoda rzutu kostką – sporządzamy listę możliwości, spośród których mamy wybrać jedną. Każda możliwość jest ponumerowana. Rzucamy kostką. Liczba oczek wskaże nam wybór. Metoda ta uczy godzenia się z wyborem, który dokonał za nas ktoś inny – w tym przypadku kostka. Mechanizm tej metody jest prosty: podejmujemy decyzję, a potem przyzwyczajamy się do niej, próbujemy wcielać w życie i staramy się ją zaakceptować.

Wybrane przykłady ćwiczeń:

1. Czy potrafisz twórczo myśleć ?

Uczeń w parze bądź samodzielnie dostaje kartkę z pięcioma hasłami, do których wypisuje co

najmniej trzy bliższe i dalsze skojarzenia.

Przykład: ”ryby”- woda, pływać, śliska, kolorowa, sandacz

rzeka –

Ameryka-

oko-

śnieg-

róża –

Cel: Rozwijanie giętkości myślenia, oryginalności skojarzeń, umiejętności wychwytywania

związków między pozornie różnymi przedmiotami lub pojęciami.

2. Jak to wykorzystacie? Uczniowie wymyślają jak najwięcej przykładów nietypowego wykorzystania: - szklanki - sznurowadła - guzika - grzechotki dziecięcej Cel: Ćwiczenie kształtujące twórcze myślenie i oryginalność, przełamujące schematy w myśleniu.

3. Co by było, gdyby… Zadaniem uczniów jest przeanalizowanie, co stałoby się, gdyby miała miejsce określona sytuacja. Co by było, gdyby… - ludzie mieli zdolność przenikania przez ściany? - ludzie nagle utracili możliwość snu? - ludzie przestali nagle jeść? Cel: Ćwiczenie metodą „burzy mózgów” pobudza do twórczego wielokierunkowego myślenia i rozwija wyobraźnię, zachęca do przezwyciężania utartych schematów myślowych. Proces wyobrażania umożliwia zastosowanie syntezy wszystkich elementów twórczego myślenia: skojarzeń, abstrahowania, analogii, metafor, itp. 4. Wspólne dzieło…

Każdy uczestnik na osobnej karteczce rysuje coś co najlepiej odpowiada jego aktualnemu

nastrojowi. Może to być symbol, rysunek abstrakcyjny lub cokolwiek innego. Potem wszystkie

karteczki kładzie się obok siebie a zadaniem grupy jest wspólnie ułożyć je w taki sposób, aby

przedstawiały jakąś sensowną całość. Może to być na przykład historyjka obrazkowa, jakiś

dowcip, itp. Po ułożeniu całości – historyjki są odczytywane.

Cel: Ćwiczenie pozwala na wyrażenie bieżących emocji, przedstawienie swoich uczuć w formie graficznej, może zawierać elementy humoru, pozwala na współpracę w grupie, ćwiczy oryginalność myślenia. 5. 6 Myślowych kapeluszy

Uczniowie pracują w grupach 3-4 osobowych. Otrzymują problem który będzie przedmiotem

dyskusji. Zadaniem uczniów jest spojrzenie na sytuację problemową z kilku różnych

perspektyw i prezentacja konkretnego punktu widzenia. Każdy z kapeluszy ma inny sposób

postrzegania:

Biały: opiera się na faktach, liczbach, danych; Czerwony: ukazuje emocje , wyraża przypuszczenia (pozytywne i negatywne);

Czarny: wydaje negatywne opinie, wnosi trudności, wszystko jest dla niego niemożliwe, pesymista; Niebieski : odznacza się chłodnym dystansem, przewodniczy dyskusji, podsumowuje pomysły; Żółty: kieruje się optymizmem , widzi pozytywy; Zielony: kreatywny, jest pomysłodawcą, innowatorem. Zadanie1: „Oceniamy funkcjonowanie ustalonych zasad grupowych”. Zadanie2: „Przeprowadzka do sąsiedniego miasta”.

Cel ćwiczenia: Ćwiczenie skutecznego porozumiewania się, prezentacji własnego punktu

widzenia, przygotowanie do publicznych wystąpień, efektywnego współdziałania w grupie,

rozwiązywania problemów w twórczy sposób.

6. ZWI

Analizując postępowanie bohatera opowiadania, można wypisać po jednej stronie kartki jego zalety, a po drugiej jego wady. Następnie należy się zastanowić, czy w każdym wypadku dana wada jest wadą, a zaleta zaletą. Dzieci próbują zamienić wady w zalety, np.: „Bohater zawsze pomaga innym” (zaleta). Następnie zastanawiają się, np.: „Może nieraz warto, aby ktoś sam spróbował rozwiązać problem, a nie ciągle liczył na czyjąś pomoc”. W ten sposób można przeanalizować wszystkie wady i zalety, aby spojrzeć na nie z różnych punktów widzenia, i ukazać, że nie w każdym wypadku wada jest wadą, a zaleta zaletą. Dzieci próbują ulepszyć działalność lodziarni. Analizują, z czego klienci są zadowoleni, a z czego nie (stan faktyczny). Zastanawiają się, jakie byłyby zalety ulepszenia lodziarni i jakie korzyści płynęłyby z tego dla właściciela – producenta lodów. A może byłyby jakieś złe strony? 7. AMW

Nauczyciel zaczyna opowiadanie słowami: „Jurek wyjechał z mamą po raz pierwszy na wakacje. Właśnie się obudził, przetarł oczy i...”. Następnie każde dziecko samo układa dalszy ciąg opowiadania. Siedząc w kręgu, każde dziecko dokłada kolejno jedno zdanie do scenariusza, nauczyciel zapisuje jego treść i odczytuje głośno uczestnikom. Następnie uczestnicy obmyślają wspólnie sposób odegrania ról bohaterów, stroje, akcesoria itp. Po czym na sygnał rozpoczęcia filmu każdy z aktorów odgrywa swoją rolę. Na zakończenie wszyscy dzielą się swoimi wrażeniami i spostrzeżeniami.

Dzieci dobierają się w pary i siadają na krzesełkach naprzeciw siebie. Przez chwilę zastanawiają się nad tematem rozmowy, który chciałyby podjąć. Następnie na sygnał nauczyciela jednocześnie zaczynają rozmowę z kolegą. Zupełnie nie słuchając, próbują go przegadać. Po kilkuminutowej rozmowie nauczyciel przeprowadza wywiad z dziećmi: „Jak się czułeś podczas rozmowy? Co ci przeszkadzało?”. Następnie zaprasza dzieci do ponownej

rozmowy w parach, lecz tym razem z przestrzeganiem zasady: zaczyna jedna z osób, druga uważnie słucha, po czym następuje zmiana ról. Po tym ćwiczeniu nauczyciel próbuje uzyskać ponowną informację zwrotną od uczestników: „Jak ci się rozmawiało?”, „Czy czułeś się wysłuchany, zrozumiany przez kolegę?”, „Co ci przeszkadzało?”. 8. Bezludna wyspa Metoda efektywnego współdziałania w zespole i pracy w grupie, budowania więzi między-ludzkich, podejmowania indywidualnych i grupowych decyzji. Cele: Uczniowie zastanawiają się nad swoją rolą w grupie. Uzmysławiają sobie, jak ważna jest grupa dla nich. Uczą się podejmowania decyzji. Nauczyciel opowiada uczniom następującą historię: Rozbił się okręt. Jesteście rozbitkami,

którzy uratowali się. Morze wyrzuciło was na bezludną wyspę. Pantomimicznie, posługując się

tylko gestami i mimiką (bez słów) macie zorganizować sobie życie na tej wyspie. Od czasu do

czasu nauczyciel podaje hasła: zapada zmrok, wstaje dzień, minęły trzy miesiące, itp.

Ćwiczenie kończy się odpłynięciem rozbitków z bezludnej wyspy. Po zakończeniu ćwiczenia

nauczyciel rozmawia z uczniami o strukturze grupy (jakie podjęto role, co się wydarzyło

w grupie). Pantomima zmusza do szczególnej ekspresji uczuć i potrzeb, uwrażliwia na

znaczenie komunikacji niewerbalnej. Pozwala na zaakcentowanie pozycji w grupie osobom

nieśmiałym, mającym trudności w wypowiadaniu się.

9. Akwarium Charakterystyczne dla tego rodzaju dyskusji jest to, że kilkoro uczestników siedzi w kręgu,

prowadząc rozmowę na wybrany temat. Pozostałe osoby są obserwatorami i siedzą wokół

nich. Analizują przebieg dyskusji pod kątem doboru i skuteczności argumentacji, respekto-

wania zasad regulaminowych oraz ogólnego przebiegu rozmowy. Celem tej metody jest prze-

de wszystkim wzajemne uczenie się i doskonalenie umiejętności argumentowania.

Co przyniesie czerwiec? – podsumowanie rocznych działań, powtórzenie wiadomości oraz liczne

„Wyzwania Na Już”

Zapraszamy do pamiątkowej galerii zdjęć:

Szczypta teorii:

W programie nauczania TRP punktem wyjścia do zastosowania metody projektu jest pytanie problemowe, sytuacja problemowa, zamierzenie podjęcia inicjatywy, realizacja wypracowanego rozwiązania problemu, wyznaczenie celu, efektem natomiast odpowiedź na pytanie problemowe, rozwiązanie problemu, zaspokojenie ciekawości poznawczej, połączone z prezentacją wyników oraz oceną podjętych działań. Za główne cele projektu przyjmuje integrację zespołu klasowego, kształtowanie odpowiedzialności za przyjęte na siebie zadanie, kształcenie umiejętności planowania i organizowania pracy własnej uczniów, zbierania i selekcjonowania informacji o innych i o sobie samym, rozwiązywania problemów pracy w grupie, podejmowania decyzji, formułowania ocen i sądów, komunikowania się i przedstawiania efektów działań, także zachęcenie do obcowania z literaturą. Małgorzata Sanigórska, Małgorzata Łabentowicz

Klasa IV

Kwiecień i Maj

Kwiecień i maj obfitowały w wyjścia, wycieczki i święta, co sprawiło, że na Lekcjach

Twórczości spotkaliśmy się rzadziej. Nasze spotkania jednak były bardzo dynamiczne, bogate

w nowe heurystyki twórcze i ciekawe. W tym czasie udało Nam wspólnie poszukać odpowiedzi

na kolejne pytania, zaczerpnięte z banku zaciekawień IV d.

Były to następujące pytania:

● Dlaczego 13 jest pechowa?

● Dlaczego ludzie kupują i noszą markowe ubrania?

● Skąd się biorą gilgotki?

● Czy nastrój może mieć smak?

Pytaniem związanym z Dniem Dziecka było: Z czego składa się dzieciństwo? - podczas zajęć

korzystaliśmy z kart metaforycznych.

Punktem wyjścia podczas zajęć dotyczących 13 były kulturowe mity na temat liczb.

Zaczęliśmy od poznania 12, która często prezentowana jest w opozycji do nieparzystej

podzielnej tylko przez 1 i samą siebie - 13. Oto niektóre poglądy i fakty budujące negatywny

obraz 13:

- Marynarze niechętnie wypływają 13.

- W niektórych hotelach nie ma pokoju nr 13.

- Wierzono, że 13 osób przy stole przynosi pecha.

Zebrane informacje posłużyły Nam do odtworzenia budowy negatywnej opinii o 13

w formie przestrzennej. Fundamenty były faktami, drugi poziom wnioskami szczegółowymi,

a szczyt uogólnieniem.

By przyjrzeć się kwestii markowych ubrań i chęci ludzi do noszenia ich, zastosowaliśmy

technikę ZWI - Zalety Wady Interesujące. Jej szczegółowy opis znajdziecie w “Szczypcie

teorii”.

Temat gilgotek rozpoczęliśmy od przeczytania kilku artykułów popularnonaukowych.

Każda grupa dodawała informacje, które udało im się znaleźć w swoim materiale. Później

w kręgu rozmawialiśmy o indywidualnym charakterze łaskotek. Mamy bardzo różnie:) Na

kolejnych zajęciach zastanawialiśmy się, gdzie można wykorzystać pozytywną siłę łaskotek.

Uczniowie projektowali automaty łaskotkowe i zastanawiali się gdzie i komu mogą służyć,

najczęstszym pomysłem był dentysta i szkoła. Z tego automatu szkolnego mieliby korzystać

zwłaszcza rodzice po zebraniach:)

Podczas zajęć o smaku nastroju, korzystaliśmy z kart metaforycznych QuiSine

i heurystyki dotyczące myślenia kombinacyjnego - analogie. Najpierw przyjrzeliśmy się

językowi, czy określenia nastroju związane ze smakiem/jedzeniem. Niektóre z nich to: kwaśna

mina, być nie w sosie, gorzko żałować.

Później przyjrzeliśmy się kartom QuiSine i każdy poszukał skojarzenia do swojego

nastroju. Bazą do tej aktywności było ćwiczenie rozgrzewkowe “czuję się...zapachem,

kolorem. W kręgu podzieliliśmy się swoimi połączeniami, a następnie próbowaliśmy szukać

składników z którymi możemy stworzyć jakieś potrawy:) Powstało klasowe menu.

Szczypta teorii:

Technika ZWI

Metoda ta została stworzona przez Edwarda de Bono, jako część programu stymulującego

twórcze myślenie CORT. Polega ona na zmuszeniu przyjrzenia się problemowi z różnych stron.

Dla każdego analizowanego obiektu tworzy się listę: zalet, wad i tego co interesujące. Ostatnia

kategoria zawiera to, co nie jest ani wadami, ani zaletami, pomocnymi pytaniami w

formułowaniu tej listy mogą być zdania” “Ciekawe, czy…” lub “Ciekawe, co by się stało,

gdyby…”

Myślenie metaforyczne – abstrahowanie

Jest definiowane, jako “wyróżnianie w wybranych obiektach tylko pewnych ich aspektów

i cech, a pomijanie innych”, co umożliwia definiowanie, redefiniowanie pojęć, rzeczy,

pomysłów, a także dostrzeganie podobieństw i klasyfikowanie grup.

“Czuję się zapachem, kolorem…”

To ćwiczenie zaproponowane przez Agnieszkę Bielę, jako rodzaj ćwiczenia rozgrzewkowego,

pozytywnie wpływającego na samoocenę i motywację, ale też pozwalającego na

metaforyzowanie.

Bożena Andrzejewska, Ewa Gil