5

PORADNIK

DLA KAŻDEJ

DZIEWCZYNY

Ilustracje: Ana Grigorjev

Violeta Babić

6

DROGA DZIEWCZYNKO 9

CO TO JEST DOJRZEWANIE 11

Jak rosn¹ piersi 13

Pierœ do przodu, czyli krótko o staniku 15

Miesi¹czka 19

Podpaski 21

Jak zmieniæ podpaskê w szkole? 25

Tampony 26

Kalendarzyk miesiêczny 26

PMS – co to jest ? 28

CZYSTOŒÆ TO ZDROWIE – KA¯DY CI TO POWIE 36

Skóra 31

Wszystko, co wa¿ne dla zdrowej skóry 32

Mycie r¹k 34

Mycie, k¹piel, prysznic 36

Pocenie siê, dezodoranty 39

Smarowanie cia³a 41

Nogi 43

Depilacja 46

Pielêgnacja paznokci stóp 53

Rêce 54

Chroñ rêce 54

Paznokcie 55

¯eby nie obgryzaæ paznokci... 55

Manicure 57

Cia³o 59

Prawid³owa postawa 59

Cellulit 61

Jama ustna 62

Mycie zêbów 62

Jak siê czyœci zêby nici¹ dentystyczn¹? 65

Aparaty ortodontyczne 66

Uszy 67

Pielêgnacja uszu 67

Przek³uwanie uszu 68

Twarz 70

Rodzaje cery 70

Sama okreœl swój rodzaj skóry 73

Oczyszczanie twarzy 74

Kremy 77

Co robiæ z pryszczami? 78

Wa¿ne regu³y 80

Zaskórniki 81

SPIS TREŚCI

7

Oczy 82

U okulisty 82

Wybór okularów 83

Szk³a kontaktowe 84

Okulary przeciws³oneczne 84

MAKIJA¯ DLA POCZ¥TKUJ¥CYCH 87

Im mniej, tym lepiej 87

Regulacja brwi 88

Puder 91

Korektor 95

Wa¿niejsze od makija¿u 96

Cienie do powiek 97

Odcienie dla ciebie 98

Rodzaje cieni 101

Tusz do rzês (maskara) 104

Ró¿ 106

B³yszczyk do ust i szminka 108

Twoje kolory 108

WSZYSTKO O W£OSACH 111

Rodzaje w³osów 111

Mycie w³osów 114

Obcinanie w³osów 116

Uk³adanie 119

Przybory 119

Prostowanie i krêcenie 121

Du¿e loki 122

Drobne loczki 123

Farbowanie w³osów 124

Fryzury 125

Jakiego kszta³tu jest twoja twarz 125

Krótkie w³osy 127

D³ugie w³osy 128

ZDROWA ¯YWNOŒÆ – ZDROWA TY! 135

Piêkno od œrodka 135

Bia³ka – budowniczowie 135

Wêglowodany – daj¹ si³ê 136

T³uszcze – czêsto jest ich za du¿o 139

Witaminy i minera³y 140

Woda 143

Witaminy (tabela) 146

Minera³y (tabela) 150

W WOLNYM CZASIE 155

Lato, morze, s³oñce 155

Œnieg, s³oñce i narty 158

Æwiczenie, treningi, sport 158

Jeœli zajmujesz siê sportem 161

W podró¿y 162

Lista potrzebnych rzeczy 162

O AUTORCE 164

9

DROGA

DZIEWCZYNKO

Czy mówi¹ ci, ¿e ostatnio ca³kiem oszala³aœ?

Przed chwil¹ by³aœ weso³a i skaka³aœ do nieba, a teraz proszê: jesteœ z³a

i denerwuje ciê ka¿dy drobiazg. Raz czujesz siê super, raz jesteœ bez humo-

ru, a potem... jakby siê w³aœciwie nic nie sta³o!

A jak ciê wkurzaj¹ wszyscy po kolei! Nauczyciele naprawdê nudz¹,

trzeba siê uczyæ, mama i tata naciskaj¹... Tak, tak, a on nawet na ciebie nie

spojrza³! „Nic dziwnego” – myœlisz sobie – „skoro jestem taka, jaka jestem".

A jaka to niby jesteœ? Jeszcze trochê i bêdziesz dziewczyn¹... Ale nie

jest ³atwo mieæ 11, 13 czy 15 lat. Wychodzisz z dzieciñstwa, roœniesz, roz-

wijasz siê, zmieniasz pod ka¿dym wzglêdem. Nadesz³y szalone lata.

Do tej pory zajmowali siê tob¹ doroœli: mama i tata, mo¿e babcia al-

bo jeszcze ktoœ inny. Od tej pory to ty bierzesz sprawy w swoje rêce! Ale jak

siê odnaleŸæ w nowym œwiecie? Wielu rzeczy o sobie nie wiesz – o swoim

ciele, uczuciach – i czêsto siê zastanawiasz, kogo poprosiæ o pomoc, kto

mo¿e odpowiedzieæ na wiele pytañ, które ciê drêcz¹.

Ta ksi¹¿ka zosta³a napisana w³aœnie po to, by ci doradziæ i poinfor-

mowaæ ciê o wielu sprawach.

Znajdziesz w niej porady, które pomog¹ ci ³atwiej dorosn¹æ, byæ zdro-

w¹, zadban¹, mieæ mnóstwo energii. Pomog¹ ci te¿ poczuæ siê lepiej w swo-

im ciele, które siê zmienia. Pewnoœæ siebie, któr¹ dziêki temu zdobêdziesz,

sprawi, ¿e wyeksponujesz swoje zalety, równie¿ te, których na pierwszy rzut

oka nie dostrzegasz.

Wykorzystaj to!

Twoja Violeta

28

Czasem bêdzie ci siê wydawa³o, ¿e dosta³aœ miesi¹czkê, a po jednym

lub dwóch dniach nie bêdzie ani œladu krwi na podpaskach (w takich przy-

padkach przyda ci siê wk³adka higieniczna). Zwykle po takich dniach poja-

wia siê normalna miesi¹czka z dwoma–trzema trudniejszymi dniami. Pod

koniec miesi¹czki mo¿esz u¿ywaæ wk³adek higienicznych (albo tych naj-

cieñszych podpasek) jeszcze przez jeden dzieñ, na wszelki wypadek.

Jeœli na zamieszczone

obok pytania odpowiedzia³aœ

w wiêkszoœci TAK, to znaczy,

¿e ciebie równie¿ drêczy PMS –

zespó³ napiêcia przedmiesi¹cz-

kowego (z ang. premenstrual

syndrome), czyli zespó³ obja-

wów, które przed miesi¹czk¹

odczuwa wiêkszoœæ dziewcz¹t.

Nie jest to ¿adne zabu-

rzenie, ale naturalny etap cyklu

miesiêcznego.

Kiedy twój cykl stanie siê regularny, zauwa¿ysz, ¿e czujesz siê

inaczej za ka¿dym razem, kiedy bêdziesz mia³a dostaæ okres.

PMS – co to jest?

NIE

NIE

NIE

NIE

NIE

NIE

NIE

NIE

NIE

NIE

TAKCzy boli cię głowa?

TAKCzy masz bóle w dolnej części brzucha?

TAKCzy masz bóle w krzyżu (dolna

część pleców)?

TAKCzy bolą cię piersi?

TAKCzy jest ci niedobrze albo

wymiotujesz, zanim dostaniesz okres?

TAKCzy wydaje ci się, że jesteś

grubsza niż zwykle?

TAKCzy jesteś przybita, płaczliwa?

TAKCzy wyskakują ci pryszcze?

TAKCzy masz ochotę na słodycze?

TAKCzy jesteś podenerwowana?

29

Co to jest amenorrhea?

Amenorrhea (z łac.) to zanik cykli miesięcznych w ciągu co najmniej sześciu mie-

sięcy.

Jest normalna u dziewcząt w wieku 14–15 lat, które dopiero co dostały okres

i ich cykle jeszcze nie stały się regularne. Jest również normalną rzeczą u kobiet

w ciąży. Mogą ją też wywoływać choroby metabolizmu, zaburzenia hormonalne,

nadmierna aktywność fizyczna lub stres. Czasami amenorrheę wywołuje anoreksja

– zaburzenie odżywiania u młodych dziewcząt, które przestają jeść, ponieważ uwa-

żają, że są grube, chociaż w rzeczywistości są bardzo szczupłe. Amenorrheę leczy

się terapią hormonalną.

Nie wolno braæ prysznica podczasmiesi¹czki.

Podczas miesi¹czki powinnaœ codzien-nie braæ prysznic albo przynajmniejmyæ okolice intymne ciep³¹ wod¹ i my-d³em. Nie zaleca siê natomiast k¹pieliw wannie pe³nej gor¹cej wody.

PRAWDAFAŁSZ

Nie powinnam siê zbyt wiele ruszaæ w czasie miesi¹czki, tylko le¿eæ.

Æwiczenie i umiarkowany ruch tylko cipomog¹ poczuæ siê lepiej! Jednak¿edu¿y wysi³ek i zbyt wiele aktywnoœcifizycznej mog¹ sprawiæ, ¿e krwawieniesiê nasili.

PRAWDAFAŁSZ

Mogê nosiæ tampony nawet przezosiem godzin.

Tampony s¹ ca³kowicie bezpieczne,ale nale¿y je czêsto zmieniaæ, a na nocobowi¹zkowo wyjmowaæ i zak³adaæpodpaskê. Noszenie tamponu przezosiem godzin jest szkodliwe.

PRAWDAFAŁSZ

Nie powinnam podczas miesi¹czkijeœæ chipsów ani s³onych przek¹sek.

Nie jedz chipsów ani s³onych przek¹-sek, poniewa¿ wp³ywa to na zatrzymy-wanie siê w twoim organizmie wody.Zamiast tego jedz warzywa i owoce.

FAŁSZPRAWDA

72

Skóra mieszana

Kolejny typ skóry rozpoznasz po tym, ¿e czo³o, nos i broda (tak zwana

strefa T) s¹ t³uste, zaœ pozosta³e czêœci twarzy s¹ suche i napiête. Skóra na

œrodku twarzy posiada wiêcej gruczo³ów ³ojowych, wiêc nic dziwnego, ¿e na

czole, nosie i brodzie pojawia siê po³ysk (a tak¿e wiêkszoœæ pryszczy). Naj-

wiêksza liczba ludzi po okresie dojrzewania, a¿ do wieku œredniego, ma taki

w³aœnie typ skóry.

Skóra nie jest taka sama w ci¹gu ca³ego roku. Na jej typ i ogólny stan

wp³ywaj¹ s³oñce, wysuszone zimowym ogrzewaniem powietrze, stres i zmia-

ny hormonalne. Stan skóry twarzy ulega zmianie równie¿ w ci¹gu cyklu mie-

siêcznego. Przed okresem staje siê ona t³usta i zanieczyszczona, pojawiaj¹ siê

pryszcze i wypryski. Pielêgnacjê nale¿y zawsze dostosowaæ do aktualnego sta-

nu skóry!

Rodzaje ceryNORMALNA

SUCHA WRAŻLIWA

TŁUSTA

• jest gładka

• nie błyszczy się

• jest zaróżowiona,

jasna

• jest cienka i napięta

• łuszczy się

• skłonna jest do

zaczerwienień, przebarwień

• najczęściej jest cienka

• czujesz, że jest napięta

• może boleć w dotyku

• jest elastyczna

• błyszczy się

• jest skłonna do powstawania

zaskórników i pryszczy

• pryszcze mogą się zaognić,

zwłaszcza jeśli jesteś spięta,

w gorszej kondycji zdrowotnej

lub spodziewasz się menstruacji

• pory są zatkane

• sprawia wrażenie, że jest

brudna, zwłaszcza po

południu

• trzeba ją oczyszczać

preparatami dla skóry tłustej

• nie wchłania kosmetyków,

zwłaszcza, kiedy jest ciepło.

• wymaga kremu dla skóry

wrażliwej

• może być uczulona na

preparaty kosmetyczne.

• szkodzi jej zimno, słońce, zimą

suche powietrze w pokoju

• nigdy nie ma dosyć

nawilżającego kremu

• pielęgnuje się ją łagodnymi

preparatami kosmetycznymi

dla suchej skóry.

• nie będziesz miała z nią

problemów

• łatwo się ją pielęgnuje, jeszcze

łatwiej robi się na niej makijaż.

Sama określ swój typ skóry

• Umyj twarz myd³em • Sp³ucz pianê du¿¹ iloœci¹ wody •Wytrzyj twarz

•Nie smaruj jej ¿adnym kremem.

Delikatnymi ruchami lekko j¹ przyciskaj

Twoja skóra jest sucha:

•jeœli siê napina i jeœli masz

na twarzy nieprzyjemne uczucie,

do tego stopnia, ¿e pragniesz

natychmiast j¹ czymœ zmiêkczyæ

i nasmarowaæ

Twoja skóra jest t³usta:

•jeœli siê b³yszczy, t³usto siê

œwieci i zostawia œlad na

chusteczce

Twoja skóra jest mieszana:

•jeœli t³uszcz zostawia szarawy

œlad na chusteczce w strefie T

(czo³o-nos-broda)

•Przy³ó¿ chusteczkê papierow¹ do twarzy.

Delikatnymi ruchami lekko j¹ przyciskaj

73

• rude w³osy – blada skóra – piegi

Bladym, rudow³osym dziewczynkom/dziewczynom pasuj¹ ciep³e kolory cieni,

które przyczyni¹ siê do zaakcentowania naturalnego kolorytu twarzy. Mog³yby

u¿ywaæ cieni w nastêpuj¹cych kolorach:

Odcienie dla ciebie:

• blond w³osy – jasna skóra

Jasnow³ose dziewczynki i dziewczyny najlepiej wygl¹daj¹ w delikatnych

kolorach na dzieñ i mocniejszych na wieczór.

98

99

• jasnobr¹zowe w³osy – ¿ó³tawy odcieñ skóry

Szatynkom jest ³adnie w ciep³ych kolorach i z³ocistych odcieniach.

• ciemnobr¹zowe w³osy – ciemniejszy odcieñ skóry

Wiêkszoœæ dziewczynek i dziewcz¹t o tym typie urody ma br¹zowe lub piwne

oczy, które same w sobie s¹ ju¿ pocieniowane i podkreœlone. Jeœli nale¿ysz do

tego typu, prawdopodobnie bêd¹ do ciebie pasowa³y:

126

Twarz trójk¹tna (serduszko)

Jeœli masz trójk¹tn¹ twarz, mo¿esz nosiæ jak¹kol-

wiek fryzurê, ale szczególnie ³adnie bêdzie ci w krótkich

w³osach, mog³abyœ nosiæ ostr¹ fryzurê bob (jak na ilu-

stracji).

Bêdziesz dobrze wygl¹daæ tak¿e w miêkkich,

puszystych lokach, z w³osami zagarniêtymi za uszy i d³u-

gimi falistymi kosmykami wokó³ policzków.

Pod³u¿na w¹ska twarz

Dziewczêta, które maj¹ pod³u¿n¹ twarz, zwykle

maj¹ te¿ wysokie czo³o, wiêc dobrze wygl¹daj¹ z grzyw-

k¹ lub kosmykami zaczesanymi na czo³o. W¹ska twarz

wymaga pe³niejszej fryzury.

Mo¿esz nosiæ loki, ale te¿ proste, d³ugie i krótkie,

pocieniowane w³osy. Noœ przedzia³ek z boku.

Niezakryte czo³o sprawi, ¿e twoja twarz bêdzie siê

wydawaæ jeszcze d³u¿sz¹.

Twarz kwadratowa

Do kwadratowej twarzy dobrze pasuj¹ miêkkie, swo-

bodne loki na szyi. Jeœli masz taki kszta³t twarzy,

bêdzie ci dobrze tak¿e w upiêtych w³osach, jak na ilustracji,

zw³aszcza jeœli podepniesz je z obu stron spinkami tak, by

na czubku g³owy by³o du¿o w³osów. Naci¹gnij je z boków

i zepnij. Jeœli lubisz przedzia³ek, noœ go z boku.

Twarz owalna

Jeœli masz owaln¹ twarz, w ka¿dej fryzurze

bêdziesz dobrze wygl¹daæ.

Jeœli przypadkiem masz niskie czo³o, noœ w³osy

zaczesane do ty³u. Grzywka skróci³aby twoj¹ twarz, wiêc

unikaj jej z tego powodu.

127

Krótkie w³osy s¹ ³atwiejsze w utrzymaniu (jak to zwykle mawiaj¹

starsi), wiêc jeœli uznasz, ¿e dobrze byœ w nich wygl¹da³a – zetnij w³osy! Bê-

dzie ci w nich ³adnie, a nie bêdziesz traciæ czasu na mycie i d³ugotrwa³e su-

szenie.

W przypadku krótkich w³osów najwa¿niejsze jest, by by³y dobrze ob-

ciête. IdŸ do fryzjera i zabierz ze sob¹ zdjêcie fryzury, która ci siê podoba.

Uk³adanie palcami

To ekspresowa metoda uk³adania i suszenia bardzo krótkich w³osów.

Potrzebny bêdzie ci ¿el do w³osów lub wzmacniacz fryzury w sprayu.

Po umyciu w³osów podsusz je suszark¹.

Na³ó¿ ¿el (lub wzmacniacz) na w³osy.

Palcami przeczesuj w³osy w górê i w dó³, w prawo i w lewo,

od nasady do koñcówek.

Podnoœ w³osy u nasady, by nabra³y wiêcej objêtoœci.

Przeci¹gaj palcami przez w³osy dopóki nie wyschn¹.

Na koñcu palcami wyg³adŸ w³osy, nad uszami i po bokach.

Krótkie włosy

152

MINERAŁ WIĘKSZE ILOŚCI ZAWIERAJĄ POZYTYWNIE WPŁYWA NA

kie³ki pszenicy

cebula

otrêby

pomidory

tuñczyk

brukselka

utrzymuje elastycznoϾ tkanki

zapobiega powstawaniu ³upie¿u

chroni przed rakiem

soja (ziarno)

drób

ser

produkty zbo¿owe

jajka

orzechy w³oskie

ryby

warzywa

miêso

wzrost koœci

zêby

udziec wo³owy

jajka

polêdwica wieprzowa

pestki dyni

dro¿d¿e

likwiduje bia³e plamki

na paznokciach,

wspomaga bystroœæ umys³u

i wzrost

zapobiega pojawieniu siê

arteriosklerozy

selen

fluoryzowana woda pitna

owoce morza

wzrost koœci

zêbyfluor

fosfor

cynk

153

Osiem zasad zdrowego życia:

zdrowo się odżywiaj

nie pomijaj posiłków

jedz spokojnie, długo przeżuwaj

pij wodę, nie pij alkoholu

ruszaj się

nie pal

miej dobry nastrój

śpij przynajmniej osiem godzin na dobę

164

O AUTORCE

Violeta Babiæ urodzi³a siê w 1953 roku w Belgradzie. Skoñczy³a

jêzyk serbski i literaturê na Wydziale Filologicznym w Belgradzie. Przez

dwadzieœcia piêæ lat pracowa³a w Instytucie Jêzyka i Literatury Serbskiej

przy przygotowywaniu S³ownika literackiego i ludowego jêzyka serbsko-chorwackiego. W wydawnictwie Kreativni Centar jest dyrektorem dzia³u

lektorskiego oraz redaktork¹ niektórych wydañ. Jest autork¹ ksi¹¿ki

Mój pierwszy obrazkowy s³ownik jêzyka serbskiego w wydaniu Kreativni

Centar.

Od zawsze uwielbia³a modê, kosmetyki, makija¿, interesowa³a

siê pielêgnacj¹ cia³a i twarzy – ksi¹¿ka, któr¹ przeczyta³aœ, jest jej debiu-

tem w tej dziedzinie.

Mieszka w Belgradzie z mê¿em i synem.