J.KORNAS, Weksle w praktyce, ELSA

Weksle w praktyce

Joanna Kornas 28 kwietnia 2015 r., Warszawa

ELSA, Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji, Collegium Iuridicum II

warsztaty (praktyczne)

Joanna Kornas, Weksle w praktyce, Warszawa, WPiA UW, Collegium Iuridicum II, ELSA, 28.04.2015 r., godz. 20.00, | [email protected]

Krótki wstęp

2

• Prawo wekslowe – ustawa z dnia 28.04.1936 r.

• Co do zasady: prawo o wekslu trasowanym

• Do weksla własnego stosuje się odpowiednio właściwe przepisy o wekslu trasowanym


PAPIER WARTOŚCIOWY – podstawowe podziały

Kryterium identyfikacji uprawnionego (legitymacja)

Kryterium sposobu przenoszenia praw podmiotowych (obiegowość)

3

P.W. imienne: osoba wskazana w treści dokumentu

P.W. na zlecenie: jw. + osoba, na którą przeniesiono prawa przez indos

• P.W. na okaziciela: władający dokumentem

Przelew + wydanie dokumentu

Wydanie dokumentu + nieprzerwany szereg indosów

• Samo wydanie dokumentu

„Dokument idzie za prawem, prawo idzie za dokumentem”


Weksel

4

• Dokument • Papier wartościowy, czyli umowa nazwana • Papier wartościowy na zlecenie • Papier wartościowy dłużny • Art. 11 ust. 1 (+103): Każdy weksel można

przenieść przez indos, chociażby nie był wystawiony wyraźnie na zlecenie.

• Sformalizowany? Raczej wystandaryzowany • Formalizm wekslowy nie wyłącza myślenia! • Art. 65 Kodeksu cywilnego


Wykładnia weksla (myślenie)

• Uchwała Sądu Najwyższego (7 sędziów) z 29.06.1995 r. III CZP 66/95

• Pytanie: „Czy dopuszczalne jest określenie treści zobowiązania wekslowego w drodze ustalenia woli podmiotów tego zobowiązania (przy odpowiednim stosowaniu art. 65 k.c.), czy też wykładnia weksla winna ograniczyć się wyłącznie do jego tekstu?”

5


Wykładnia weksla (myślenie)

• Odpowiedź (uchwała): „Treść zobowiązania wekslowego ustala się na podstawie tekstu weksla”

• Z uzasadnienia: „Treść zobowiązania wekslowego ustala się zatem na podstawie tekstu weksla. Nie oznacza to, że należy uwzględnić dosłowne brzmienie dokumentu. Decydujący bowiem jest sens wyrażonego oświadczenia woli ustalony w drodze wykładni obiektywnej na podstawie tekstu weksla. Stanowisko takie przeważa również w doktrynie.”

6


Blankiety wekslowe

7

• Prawo wekslowe stanowi, co zamieścić na wekslu (lecz nie formułuje wiążących klauzul), a nie gdzie

• „Tradycyjne” Rozmieszczenie elementów na wekslu wynika z…

• … dawnych blankietów urzędowych


Blankiety wekslowe i opłata skarbowa

8

• Ostatnie wzory blankietów urzędowych wprowadzone:

• Rozp. Ministra Finansów z 25.07.2006 r. w sprawie sposobu zapłaty i zwrotu opłaty skarbowej

• (Dz.U. nr 137, poz. 975) • Obowiązywało od 16.08.2006 r. do 31.12.2006 r. • § 11. 1. Zapłaty opłaty skarbowej od weksla

dokonuje się: 1) przez zastosowanie urzędowego blankietu wekslowego odpowiedniej wartości, a jeżeli wartość tego blankietu jest niższa niż należna opłata skarbowa, uzupełnia się ją: (…)


Blankiety wekslowe

9


Wzór blankietu wekslowego

10


Krótki wstęp

• Opłata skarbowa od weksli uchylona wraz z wejściem w życie ustawy z 16.11.2006 r. o opłacie skarbowej

• tj. od 1.01.2007 r.

• Od tej daty zniknęły też obowiązkowe blankiety urzędowe (brak obowiązku uiszczania opłaty skarbowej = brak obowiązku posługiwania się blankietem)

11


Krótki wstęp

• Brak blankietów oznacza, że możemy wystawić weksel tak, jak chcemy…

• … ale jak to zrobić?

• (autonomia woli = odpowiedzialność za to, co robimy…)

12

Joanna Kornas, Wekslew praktyce, Warszawa, WPiA UW, Collegium Iuridicum II, ELSA, 28.04.2015 r., godz. 20.00, | [email protected]

Klauzule wekslowe i słownictwo

• bez obliga • bez kosztów

= bez protestu • na rzecz • (nie) na zlecenie • do inkasa • waluta w zastaw • weksel kaucyjny • hipoteka • …

• remitent • in blanco • indos = żyro • aval • alonge • rymesa • rekta weksel • domicyliat • protest • sola = weksel prosty • …

13 sola, źródło: http://ryby.wwf.pl/sola/


Klauzule wekslowe

• Kodeks wykroczeń! • Art. 138c § 3. Kto przyjmuje od konsumenta

weksel lub czek niezawierający klauzuli "nie na zlecenie" w celu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki, podlega karze grzywny.

• weksel posiadający taką klauzulę: rekta weksel! • zakaz nie dotyczy konsumenckich kredytów

hipotecznych • (kredyt hipoteczny dla konsumenta to nie kredyt

konsumencki w rozumieniu ustawy o kr.kons.)

14





• remitent • in blanco • indos = żyro • aval • alonge • rymesa rekta weksel • domicyliat • protest • sola = weksel prosty • …



Weksel – porównanie

16

• Art. 1. PrWeks.

Weksel trasowany zawiera:

1) nazwę "weksel" w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);

4) oznaczenie terminu płatności *;

5) oznaczenie miejsca płatności;

6) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

7) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

8) podpis wystawcy wekslu.

• Art. 101. PrWeks. Weksel własny zawiera: 1) nazwę "weksel" w samym tekście

dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono;

2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej;

3) oznaczenie terminu płatności*; 4) oznaczenie miejsca płatności ; 5) nazwisko osoby, na której rzecz lub

na której zlecenie zapłata ma być dokonana;

6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu;

7) podpis wystawcy wekslu.

*bez oznaczenia terminu płatności = płatny za okazaniem (art. 2.2 i 102.2 PrWeksl)


„Proste” weksle

• Łatwe weksle

• Napiszmy i oceńmy

17


Terminy płatności weksla

Wiemy, kiedy

• = w oznaczonym dniu

Nie wiemy, kiedy

• = za okazaniem

18

+ PO:

• = w pewien czas po dacie

• = w pewien czas po okazaniu

• tu: %!

Art. 33 ust. 2: Weksle z innemi terminami płatności lub z kilku następującemi po sobie terminami są nieważne!!!


Orzecznictwo (myślenie!!!)

• Orzeczenie Sądu Najwyższego z 3.11.1933 r., III C 46/33 • Ustawa nie zabrania używania przyjętej w życiu

potocznem w stosunkach między ludźmi formy grzecznościowej i ani trasat, ani nikt wogóle nie miał i nie może mieć wątpliwości, że "zechce Pan zapłacić" nie oznacza nic innego, jak "polecam Panu zapłacić". Nie może również mieć żadnego znaczenia brak w słowie "zechce" ostatniej litery "e", jak wogóle nie może mieć żadnego znaczenia, błąd ortograficzny lub przypadkowe opuszczenie litery, jeżeli zdanie jest zrozumiałe i nie nasuwa żadnych wątpliwości.

• OSN(C) 1934/6/359

19


Orzecznictwo

• Wyrok Sądu Najwyższego z 18.01.2012 r.,

• II CSK 296/11

• Brak formalny weksla w postaci niewskazania roku w dacie wystawienia weksla nie może być usunięty na podstawie okoliczności towarzyszących wystawieniu weksla, niewynikających z jego treści

20


Orzecznictwo

• Uchwała Sądu Najwyższego z 8.09.1995 r.

• III CZP 105/95

• Brak oznaczenia waluty, w jakiej wyrażono sumę wekslową, powoduje, że odnośny dokument nie jest uważany za weksel

21


Kauza?

• Abstrakcyjność: jedyną przyczyną, dla której weksle jest płacony jest sam fakt jego istnienia

• Jakaś przyczyna gospodarcza wystawienia weksla istnieje!

• ale nie jest istotna

• Dlatego mówimy, że weksel odrywa się (jest abstrakcyjny) od przyczyny gospodarczej jego wystawienia

22


Odpowiedzialność?

• Art. 104. Odpowiedzialność wystawcy wekslu własnego jest taka sama, jak akceptanta wekslu trasowanego.

23


Odpowiedzialność?

• [przepisy od art. 1-100: weksel trasowany]

• Art. 9. Wystawca [w.trasowany] odpowiada za przyjęcie i za zapłatę wekslu.

• Od odpowiedzialności za przyjęcie wystawca może się zwolnić; zastrzeżenie, którem wystawca zwalnia się od odpowiedzialności za zapłatę, uważa się za nienapisane.

24


Odpowiedzialność?

• Art. 25. Przyjęcie pisze się na wekslu. Przyjęcie oznacza się wyrazem "przyjęty" lub innym równoznacznym wyrazem; podpisuje je trasat. Sam podpis trasata na przedniej stronie wekslu oznacza przyjęcie. = akcept

• Art. 26. Przyjęcie powinno być bezwarunkowe; można je wszakże ograniczyć do części sumy wekslowej.

• Art. 28. Przez przyjęcie trasat zobowiązuje się do zapłacenia wekslu w terminie płatności.

25





remitent • in blanco • indos = żyro • aval • alonge • rymesa rekta weksel • domicyliat • protest sola = weksel prosty • …



Przykłady weksli

•Oceńmy je!

27


Indos i legitymacja formalna

• Indos i legitymacja formalna • Wyrok SA w Szczecinie z 30.06.2014 r., I ACa 7/14 • Znaczenie formalnej legitymacji wekslowej przejawia

się przede wszystkim w tym, że przedłożenie weksla zawierającego nieprzerwany ciąg indosów, stanowi w procesie o zapłatę sumy wekslowej wystarczający ze strony powoda dowód dochodzonego roszczenia. Tym samym w procesie wekslowym to nie powód ma obowiązek udowodnienia przysługiwania mu prawa, ale to pozwany ma obowiązek udowodnić, że prawo to na rzecz powoda nie powstało, czy też, że prawo to powodowi nie przysługuje

28



• Orzeczenie Sądu Najwyższego z 15.12.1938 r.

• I C 2053/37

• Dla bytu legitymacji formalnej z wekslu wystarcza ciągłość indosów formalnych i nie zachodzi potrzeba badania zdolności osób podpisanych.

• OSP 1939/1/354

29



• Orzeczenie Sądu Najwyższego z 20.10.1931 r.

• III 1 Rw. 1817/31 („Gazeta Bankowa” nr 1, 10.01.1932 r., XII rok, str. 9-11)

• http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=5866

• Z uzasadnienia:

30

http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=5866





31


Orzecznictwo • Uchwała Sądu Najwyższego z 10.10.2013 r., III CZP 54/13 • "1. Czy nieważny jest weksel własny wystawiony przez osobę

prawną, jeżeli w oznaczeniu tej osoby podanym na wekslu nie ma wskazania jej formy organizacyjnej, ale podany jest jej numer rejestru sądowego (KRS)?

• 2. Czy nieważny jest weksel własny wystawiony przez osobę prawną, jeżeli w oznaczeniu jej nazwy podanej na wekslu znajduje się dopisek wskazujący na rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej, który według wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym nie jest częścią firmy tej osoby prawnej?"

• podjął uchwałę: • Nie jest nieważny weksel własny wystawiony przez osobę prawną

oznaczoną z pominięciem określenia jej formy prawnej, ale z podaniem numeru w Krajowym Rejestrze Sądowym, a także weksel własny wskazujący przedmiot działalności gospodarczej wystawcy, niebędący częścią jego firmy.

• (= można pisać więcej)

32


Protest

• Potrzebny do dochodzenia roszczeń od zwrotnych dłużników!

• Nie ma żadnego znaczenia wobec głównych dłużników wekslowych, tj.:

• Akceptanta (weksel trasowany)

• Wystawcę (weksla własnego!)

• Avalistów (poręczycieli) za dłużników głównych

33



bez obliga

bez kosztów = bez protestu

na rzecz

(nie) na zlecenie

do inkasa

waluta w zastaw

• weksel kaucyjny

• hipoteka

• …

remitent

• in blanco

indos = żyro

aval

alonge

rymesa

rekta weksel

domicyliat

protest

sola = weksel prosty

• …

34


Podpis a parafa…

• Najczęstszy problem praktyki:

• „czy to jest podpis?”

35


Orzecznictwo

• Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów, • z 30.12.1993 r., III CZP 146/93 • "Czy podpis wystawcy weksla, o którym mowa w

art. 1 pkt 8 Prawa wekslowego, musi być czytelny i obejmować co najmniej nazwisko wystawcy?"

• i podjął następującą uchwałę: • Podpis wystawcy weksla musi obejmować co

najmniej nazwisko. Prawo wekslowe nie wymaga dla ważności weksla, aby podpis był czytelny. Podpis nieczytelny powinien jednak być złożony w formie zwykle używanej przez wystawę.

36


Orzecznictwo

• III CZP 146/93, z uzasadnienia… • Podpis nieczytelny stanowi wyraz woli napisania

nazwiska jedynie wówczas, gdy podpisujący w taki właśnie sposób pisze swoje nazwisko, składając podpisy na dokumentach. Dlatego też podpis nieczytelny powinien być złożony w formie zwykle używanej przez wystawcę weksla, a więc w formie, która jest tym samym znana szerszemu kręgowi osób. Tak wykonany podpis, choć nie daje się odczytać, wyraża napisane nazwisko a zarazem pełni funkcję identyfikacyjną.

37


Pieczątki…

• Krzywo

• Nachodzi na podpis

• Jest pod podpisem

• Pieczątka spółki komplementariusza po prawej, a właściwej spółki po lewej

• Nie ma jej

• Czyli typowe, życiowe problemy z wekslem

38


Weksel in blanco i deklaracja

• Art. 2. Nie będzie uważany za weksel trasowany dokument, któremu brak jednej z cech, wskazanych w artykule poprzedzającym…

• Art. 10. Jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartem porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

39



40

Jolanta Wesoła



• Wyrok Sądu Najwyższego z 26.09.2013 r. • II CSK 719/12 • Konieczne do uznania za weksel własny in blanco w rozumieniu art.

10 w związku z art. 103 ustawy z 1936 r. -Prawo wekslowe dokumentu niezupełnego z punktu widzenia wymagań przewidzianych w art. 101 ustawy z 1936 r. - Prawo wekslowe jest udzielenie odbiorcy tego dokumentu przez osobę, która złożyła na nim podpis w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, upoważnienia do uzupełnienia go w określony sposób. Jeżeli upoważnienie to ma postać pisemną, nazywane jest zwyczajowo deklaracją wekslową. Nie musi mieć jednak takiej postaci. Zgodnie z art. 60 k.c., porozumienie stron w sprawie upoważnienia odbiorcy do uzupełnienia weksla in blanco nie wymaga zachowania żadnej szczególnej formy. Jego wykładnia następuje na zasadach ogólnych, tj. zgodnie z art. 65 k.c.

41


(jeszcze) Przykłady weksli

•Oceńmy je!

42


Odsetki od sumy wekslowej

• Art. 5. W wekslu, płatnym za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu, może wystawca zastrzec oprocentowanie sumy wekslowej. W każdym innym wekslu zastrzeżenie takie uważa się za nienapisane.

• Stopa odsetek powinna być określona w wekslu, w braku jej określenia zastrzeżenie oprocentowania uważa się za nienapisane.

• Odsetki biegną od daty wystawienia wekslu, jeżeli nie wskazano innej daty.

43


Waluta

• Art. 41. Jeżeli weksel wystawiono na walutę, która nie jest walutą miejsca płatności, sumę wekslową można zapłacić w walucie krajowej podług jej wartości w dniu płatności. Jeżeli dłużnik dopuści się zwłoki, posiadacz może żądać zapłaty sumy wekslowej w walucie krajowej według swego wyboru albo podług jej kursu w dniu płatności, albo podług jej kursu w dniu zapłaty.

• Wartość waluty zagranicznej oznacza się podług zwyczajów miejsca płatności. Wystawca jednak może zastrzec, że suma, przypadająca do zapłaty, ma być obliczona podług kursu, ustanowionego w wekslu.

• Zasad powyższych nie stosuje się do przypadku, gdy wystawca zastrzegł, że zapłata ma być uiszczona w oznaczonej walucie (zastrzeżenie zapłaty rzeczywistej w walucie zagranicznej).

• Jeżeli weksel wystawiono na walutę, mającą w kraju wystawienia i w kraju zapłaty tą samą nazwę, lecz inną wartość, domniemywa się, że miano na myśli walutę miejsca płatności.

44


Hipoteka wekslowa

• Ciekawostka – warto pamiętać

• Ustawa o księgach wieczystych i hipotece

• Art. 831. W razie przeniesienia zabezpieczonej wierzytelności wynikającej z dokumentu zbywalnego przez indos lub z dokumentu na okaziciela na nabywcę wierzytelności przechodzi także hipoteka. Jeżeli hipoteka zabezpiecza kilka wierzytelności, stosuje się przepisy art. 791.

• Weksel (który sam jest zabezpieczeniem) można zabezpieczyć hipotecznie!

45



bez obliga

bez kosztów = bez protestu

na rzecz

(nie) na zlecenie

do inkasa

waluta w zastaw

weksel kaucyjny

hipoteka

• …

remitent

in blanco

indos = żyro

aval

alonge

rymesa

rekta weksel

domicyliat

protest

sola = weksel prosty

• …

46

Dziękuję! Joanna Kornas

[email protected]

http://www.slideshare.net/joanna_kornas

J.KORNAS, Weksle w praktyce, ELSA

Law

Transcript of J.KORNAS, Weksle w praktyce, ELSA