Jerzy Iwanicki

Dlaczego zintegrowane zarządzanie zasobami wody?

UCBŚ 08 06 2017

Cel wykładu:

Chcę udowodnić palącą potrzebę

unowocześnienia polityki wodnej w

naszym kraju.

W p. 26 wstępu do Dyrektywy 2000/60/UE nazywanej Dyrektywą Ramową napisano: „Państwa członkowskie powinny zmierzać w kierunku osiągnięcia celu, jakim jest

co najmniej dobry stan wód, przez określenie i wdrożenie niezbędnych działań w ramach zintegrowanych programów działań…” (podkr. moje.).

Przydatność wód do bytowania rybwg GUS Środowisko 2005 - 2014

Rok Ogółem

Ilość punktów pomiaru jakości wód

Łososiowate Karpiowate

Pozytywne Negatywne Pozytywne Negatywne

2005 1364 1 1363 32 1332

2006 1150 1 1149 19 1131

2007 567 1 566 13 554

2008 899 3 896 27 872

2009 661 1 660 4 657

2010 661 1 660 4 657

2011 661 1 660 4 657

2012 170 95 75 136 34

2013 - - - - -

2014 - - - - -

Porównanie liczebności i bogactwa gatunkowego makrozoobentosu w próbkach osadów dennych pobranych w rz. Ślinie na odcinku niekonserwowanym (A) oraz na odcinku po przeprowadzonej gruntownej konserwacji koryta cieku (B). Źródło: M. Grygoruk i inni. Monitoring prac utrzymaniowych i usuwania skutków powodzi realizowanych przez Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Białymstoku:

Wg PIG: Raport o stanie chemicznym i ilościowym … Stan na rok 2012.

Zaledwie połowa JCWPd wykazuje oznaki poprawy stanu .12,9 % JCWPd wykazuje znaczący trend rosnący - pogarszania stanu.

Stan ekologiczny przybrzeżnych wód Bałtyku.Wg: M. Marcinkiewicz – Mykieta. Prezentacja: Ocena stanu eutrofizacji polskiej strefy Morza Bałtyckiego na podstawie danych PMŚ.

Rozmiary szkód powodziowych w latachWg: IMGW Monografia powodzi 1997.

Rodzaj szkód powodziowych Jednostka

miary

Lata

1934 1960 1970 1997

Zalane powierzchnie gruntów Ha250 000 352 710 156 000 502 703

Zniszczone i uszkodzone budynki szt.22 000 27 000 23 000 70 542

Zniszczone i uszkodzone mosty szt.102 1 207 1 400 3 879

Zniszczone i uszkodzone drogi Km100 596 751 14 371

Zniszczone i uszkodzone wały Km- 330 100 675

Anachroniczne metody gospodarowania zasobami wodnymi powodują negatywne skutki społeczne, gospodarcze, ekologiczne i wzrost zagrożenia stanami ekstremalnymi: powódź, susza.

Co trzeba zrobić aby odwrócić

fatalne trendy?

Odpowiedzią na postawione

pytanie jest zmiana filozofii

gospodarowania zasobami wody i

wynikająca z niej zmiana metod

gospodarowania wodą.

Ta nowa filozofia sprowadza się do uznania

zasobów wód i środowisk związanych z

wodą za podstawowy składnik środowiska

naturalnego, w którym żyją zwierzęta i

rośliny, w którym żyje i działa człowiek

mający wielki wpływ na stan środowiska.

Punktem wyjścia do zmiany metod

gospodarowania wodą i

środowiskami związanymi z wodą

jest całkowicie nowy cel, o którym

mówiłem na wstępie mojego

wystąpienia.

Warunkiem osiągnięcia celu

jest zbudowanie i wdrożenie

Zintegrowanego Systemu

Zarządzania Zasobami Wód i

środowisk związanych z wodą.

Definicja Zintegrowanego Zarządzania Zasobami Wody (IWRM).

IWRM jest procesem, który wspiera skoordynowany rozwój i gospodarowanie wodą, gruntami i odnośnymi zasobami w celu maksymalizowania wyniku ekonomicznego i społecznego dobrobytu w sposób sprawiedliwy, bez naruszania zrównoważonego rozwoju ekosystemów witalnych”.

Źródło: Integrated Water Resources Management

Global Water Partnerschip 2000 r.

Istota Zintegrowanego Systemu Gospodarowania Zasobami Wody

Zasady (kryteria) Zintegrowanego Zarządzania Zasobami Wody1. Wody powierzchniowe i podziemne muszą być

traktowane jako całość na obszarze zlewni.

2. Aspekty ilości i jakości muszą być na obszarze zlewni traktowane nierozłącznie.

3. Wody rzeczne i morskie wody przybrzeżne muszą być traktowane jako całość.

4. Zasobami wody, środowiska wodnego i środowisk związanych z wodą należy tak gospodarować, aby zapewnić możliwość godziwej egzystencji przyszłym pokoleniom.

5. Zasobami wody, środowiska wodnego i środowisk związanych z wodą na obszarze wyróżnionej zlewni powinna gospodarować jedna instytucja ponosząca pełną odpowiedzialność za stan zasobów.

6. Za pomocą mechanizmów pośrednich ale także za pomocą metod administracyjnych należy powodować racjonalne wykorzystanie zasobów przez użytkowników tych zasobów.

7. Relacje ludzi i przyrody muszą być regulowane. Podmiotem regulującym te relacje powinna być służba wodna.

8. Służba wodna musi mieć stworzone warunki organizacyjne, prawne i finansowe do skutecznego regulowania wyżej wymienionych relacji. Samofinansowanie służb gospodarki wodą ma znaczenie szczególne.

9. Gospodarka przestrzenna i gospodarka wodą muszą być zintegrowane na obszarze zlewni. Muszą być sformułowane kryteria dostępu do zasobów oraz narzędzia rozstrzygania sporów.

10. Wszystkie ważne decyzje dotyczące działań na obszarze zlewni muszą zapadać z udziałem przedstawicieli grup użytkowników.

11. Każdy obywatel powinien mieć prawo wyrażania swoich opinii w sprawach wodnych.

12. Ochrona przed powodzią i suszą musi być prowadzona z uwzględnieniem aspektów ochrony środowiska naturalnego.

Rzeka Szreniawa jest śmietnikiemfot. R. Stojek

Tak się utylizuje padlinę. Rzeka Szreniawafot. R. Stojek

Czy potrafimy zbudować system organizacyjny, który spełniałby wymienione przeze mnie kryteria.

Odpowiedź brzmi: tak.

Dysponujemy narzędziem do analizy i oceny

stanu istniejących struktur oraz narzędziem

do projektowania systemów zarządzania.

Jest to: Inżynieria Systemów Działania

opracowana przez polskich prakseologów:

Leopolda Kędzierskiego, Józefa Koniecznego

i innych.

System działania

Sd = (F, T, S, P) {R}

Obiekt eksploatowany w systemie wodnym

PNn-1

PO1 POn-1 PO2 POn

CS2

CSn-1

PN1 PNn PN2

CSn

PU1

PUn-1

PU2

PUn

OEn

Charakterystyka OEn

CS1

ZASOBY SYSTEMU WODNEGO

UŻYTKOWNICY ZASOBÓW WODNYCH

KRAJ

REGION

PODZLEWNIA

NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI

PREZYDENT, SEJM, SENAT, RZĄD

MINISTERSTWO ŚRODOWISKA

INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA

DEPARTAMENT ZASOBÓW WODNYCH

WOJEWODA

URZĄD WOJEWÓDZKI

WIOŚ

WUNB

URZĄD SKARBOWY

STAROSTA

STAROSTWO

POWIATOWE

WÓJT

REGIONALNY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ

INSPEKTORATY LINIOWE

RADA GOSPODARKI WODNEJ

PODZLEWNI

ZARZĄD PODZLEWNI

INSPEKTORATY OBSZAROWE

KRAJOWA RADA GOSPODARKI

WODNEJ

SEJMIK WOJEWÓDZKI

INSTYTUCJE NAUKOWE

ZWIĄZKI

PRODUCENTÓW

BANKI, INST.

FINANSUJĄCE

SEJMIKI POWIATOWE

RADY GMIN

NGO

KOOPERANCI,

DOSTAWCY

KRAJOWY ZARZĄD

GOSPODARKI WODNEJ

RADA GOSPODARKI WODNEJ REGIONU

ZGIONALNY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ

Dla wdrożenia zasad IWRM muszą być

przełamane bariery, które to wdrożenie

utrudniają. Są to:

• bariera mentalności,

• bariera wiedzy,

• bariera organizacyjna,

• bariera finansowa,

• bariera polityczna.

Obok wymienionych barier J. Żelaziński

wymienia jeszcze partykularyzmy –

działania w interesie wąskich grup

zawodowych:

• administracji,

• inżynierów,

• ekologów.

Dziękuję za uwagę

Reforma struktury organów gospodarki wodnej w Polsce

dokumentu

albo

podsumow

anie

interesując

ej kwestii.

Pole

tekstowe

można

umieścić w

dowolnym

miejscu w

dokumenci

e. Użyj

karty

Narzędzia

pól

tekstowych

, aby

MINISTER WŁAŚCIWY

DO SPRAW GOSPODARKI WODNEJ

PREZES KRAJOWEGO ZARZĄDU

GOSPODARKI WODNEJ

MARSZAŁEK

WOJEWÓDZTWA

URZĄD GOSPODARKI WODNEJ

REGIONU WODNEGO W WARSZAWIE

URZĄD GOSPODARKI WODNEJ

REGIONU WODNEGO W POZNANIU

URZĄD GOSPODARKI WODNEJ

REGIONU WODNEGO W GDAŃSKU

URZĄD GOSPODARKI WODNEJ

REGIONU WODNEGO W SZCZECINIE

URZĄD GOSPODARKI WODNEJ

REGIONU WODNEGO WE WROCŁAWIU

URZĄD GOSPODARKI WODNEJ

REGIONU WODNEGO W KRAKOWIE

WZMiUW

podległość współpraca

ZARZĄD DORZECZA WISŁY

ZARZĄD DORZECZA ODRY

WŁADZA WODNA UTRZYMANIE I INWESTYCJE

UTRZYMANIE I INWESTYCJE

Wg: S. Gawłowski: Reforma gospodarki wodnej – założenia nowego prawa wodnego. Referat Wrocław 18 03 2014

Przydatność wód do bytowania rybwg GUS Środowisko 2009