prez. Rozwój psych. czł.

MARIA BEISERT

opracowała: JOANNA PĘPEK POŁOŻNICTWO II STOPNIA UJ

ROZWÓJ PSYCHOSEKSUALNY CZŁOWIEKA

ROZWÓJ PSYCHOSEKSUALNY CZŁOWIEKA- wg Marii Beisert

„Jeden ciąg, jedna linia życiowa złożona z wielu etapów, z których każdy pełni inne zadania rozwojowe, i z których każdy stanowi efekt przebiegu poprzedniego oraz przygotowanie do wejścia w etap następny.

Tak ujęty rozwój seksualny nie stanowi odrębnej dziedziny życia, ale przy uwzględnieniu specyficznych własnych praw, wkomponowany jest w szeroko ujęty rozwój jednostki, zakorzeniony w dzieciństwie kulturowym grupy, z której jednostka się wywodzi (rodziny, narodu, państwa)”.

ROZWÓJ PSYCHOSEKSUALNY CZŁOWIEKA według Lwa-Starowicza

Trwa od zapłodnienia aż po wiek starości, a każdy z etapów tego rozwoju charakteryzuje się pewną innością zadań, innym przebiegiem, uwarunkowaniami i następstwami.


Seksualności człowieka można przypisać dwie cechy:

stałość i zmienność. Stałość oznacza, że seksualność jest

atrybutem każdego człowieka niezależnie od takich cech specyficznych jak wiek, rasa, płeć, oraz, że pozostaje pod wpływem określonych czynników i ich funkcji.

Zmienność natomiast oznacza, że seksualność człowieka podlega zmianom w cyklu życia. Trudność charakteryzowania zmian zachodzących w seksualności człowieka wynika z różnego rytmu i sposobu ich wykorzystania.


Współcześnie przyjmuje się, że rozwój jednostki to wypadkowa różnych sił, zarówno o charakterze biologicznym, jako efekt dojrzewania organizmu, jak i o charakterze społecznym, jako efekt uczenia się pod wpływem stymulacji płynącej z otoczenia.

Można powiedzieć, że również rozwój seksualny odbywa się pod wpływem trzech stałych czynników: biologicznego, psychologicznego i społecznego. Każdy z nich w kolejnych okresach rozwoju wywiera inny wpływ.


W rozwoju seksualnym można wyróżnić trzy etapy, różne pod względem czasu trwania i zawartości:

Dzieciństwo Dorastanie Dorosłość Rozwojowe ujęcie seksualności jest na tyle

ogólne, że mieszczą się w niej różne koncepcje począwszy od teorii Freuda, Eriksona, Cross, Kernberga, Levinsona, wywodzących się z paradygmatu psychoanalityczne- go, poprzez teorie społecznego uczenia się, teorie poznawcze Kohlberga, na teoriach kulturowych Bem skończywszy.


PRZEBIEG ROZWOJU SEKSUALNEGO CZŁOWIEKA

DZIECIŃSTWO (0-11, 12 LAT)

Dzieciństwo, obejmujące pierwsze 10-12 lat życia człowieka, nie jest czasem jednolitym.

Biologiczne, psychologiczne i społeczne aspekty seksualności tworzą swoistą mieszankę wpływów, typową wyłącznie dla tego okresu życia.

Najistotniejsza w dzieciństwie jest swoista cisza hormonalna, występująca po okresie formowania i różnicowania się płci w życiu płodowym.


(Pierwsze trzy lata życia- faza preedypalna.)

W pierwszych trzech latach życia tworzą się zręby seksualności określane w nurcie psychoanalitycznym jako odcinek preedypalny.

Kształtują się podstawy tożsamości płciowej i rodzajowej, a także orientacji seksualnej.

Ten odcinek -preedypalny- jest fazą wielkiej fizycznej bliskości matki i dziecka.

Ten związek z dzieckiem, stwarza specyficzną matrycę dla jego późniejszych związków z partnerem i własnymi dziećmi.


(Pierwsze trzy lata życia- faza preedypalny)

Postrzeganie cech płciowych dziecka oraz ich akceptacja w procesie pielęgnowania, przekazywane są dziecku przez bezpośredni kontakt fizyczny, głównie drogą zmysłową.

Wpływ innych (osób, instytucji, grup) są mniej intensywne i kształtują seksualność dziecka poprzez osobę matki.

Dziecko opuszcza tę fazę w wieku około 3 lat.


(Przejście z fazy preedypalnej do edypalnej.)

Potrafi wówczas nazwać swoją płeć, ma świadomość podziału świata na kobiety i mężczyzn, zna podstawowe różnice decydujące o tej przynależności.

Demonstruje choć stosunkowo rzadko zainteresowanie własnymi narządami płciowymi (oglądanie, dotykanie).

Ekspresja seksualna nie jest intensywna.


(3-6,7 rok życia -faza redypalna )

Między (3.- 6, 7.) rokiem życia okres edypalny, można opisać za pomocą triady: inicjatywa- ekspresja-konflikt.

Rozwój seksualny dziecka w tym czasie dokonuje się

pod wpływem systemu rodzinnego, gdzie najważniejszymi postaciami stają się obydwoje rodzice.

W niewielkim stopniu na seksualność wpływają też rówieśnicy.

Głównym przedmiotem zainteresowań dziecka stają się inni ludzie (dorośli, dzieci) oraz ich zachowania, także te, które nie są dla dziecka dostępne, czyli seksualne.



Dziecko w wieku przedszkolnym ze względu na rozwój inicjatywy podejmuje czynności, które są sprzeczne z celami i działaniami osób w rodzinie.

Wchodzi w konflikt z innymi osobami z powodu naruszania ich praw czy wartości.

Ta tendencja, wynikająca z prawidłowości rozwojowych, jest dobrze widoczna w sferze seksualnej.

Ta zróżnicowana ekspresja jest częstym źródłem konfliktów z otoczeniem.



Z jednej strony dziecko, podejmując

zachowania masturbacyjne, froterystyczne, zaspokaja swoją ciekawość, czerpie z nich przyjemność i rozładowuje napięcie.

Z drugiej jednak strony narusza nietykalność i autonomię innych nie przejmując się brakiem ich zgody.



Dojrzałość dziecka w tej fazie rozwoju

obejmuje jednakże nie tylko zdolność do poszerzania kontaktów z innymi, ale także do przyjęcia norm i podporządkowania się im. Możliwe jest więc przyjęcie norm zakazujących podejmowania zachowań seksualnych.

Ten konfliktowy wątek rozwojowy jest typowy dla okresu edypalnego. Jest normą. Dziecko ma ukształtowane podstawy tożsamości płciowej. Jest zdolne rozwinąć wiedzę o różnicach płciowych i ich funkcjach.


Okres pomiędzy ( 6 a 11 rok życia – faza latentna)

Po dynamicznym okresie nadchodzi faza utajenia -latentna.

Obejmuje czas między (6 -7, a 10 -11) rokiem życia.

Treść zainteresowań przenosi się z płaszczyzny seksualnej na społeczną, związaną z adaptacją do nowej grupy i z podejmowaniem nowych zadań.

W tym czasie seksualność dziecka dalej kształtuje się pod

wpływem rodziców i grupy rówieśniczej.

Kontakty z rodzicami i grupą są jednak podporządkowane

nowym zainteresowaniom dziecka.


Okres pomiędzy ( 6 a 11 rok życia – faza latentna)

Dzieci akcentują swoją niechęć wobec seksualności, co znajduje wyraz w aseksualnym spostrzeganiu świata, siebie i swoich najbliższych.

Pod koniec fazy latentnej, dziecko dysponuje wiedzą o fizjologii rozwoju i rozrodu oraz normach regulujących zachowania seksualne.

Poczucie kobiecości i męskości (tożsamość rodzajowa)

ulega osłabieniu i stąd tendencja do podporządkowywania się stereotypom płciowym.


DORASTANIE (11, 12-18, 20 LAT)

Rozwój seksualny w okresie dorastania przebiega pod wpływem bardzo intensywnych zmian biologicznych.

Mechanizm tych zmian zależy od rozpoczęcia prawidłowej

czynności układu podwzgórze - przysadka - gonady.

Na skutek czynności gonad (jajników i jąder) następuje rozwój drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych.


(DORASTANIE)

Zmiany te są widoczne na zewnątrz ( skok pokwitaniowy, zmiana sylwetki, przyrost tkanki tłuszczowej i mięśniowej, miesiączka, wzwód i wytrysk) stanowią źródło subiektywnych przeżyć (labilność emocjonalna) i źródło rozlicznych reakcji ze strony otoczenia.

Wewnętrzny konflikt związany z procesem dorastania jedynie na poziomie bardzo ogólnym przebiega podobnie u obu płci. Odpowiada za to odmienny rytm wydzielania hormonów płciowych.


Między (10. a 16.) rokiem życia chłopcy przechodzą przez jeden z czterech kryzysów hormonalnych w życiu mężczyzny spowodowany rosnącym stężeniem testosteronu we krwi. Skutkuje to podwyższonym poziomem agresji oraz odczuwaniem intensywnego napięcia seksualnego.

Za gwałtowną reakcją fizjologiczną nie nadąża rozwój emocjonalny.

Podobna rozbieżność, tyle że o przeciwnym kierunku, występuje u dorastających dziewczynek. Zmiany hormonalne nie następują ani tak gwałtownie jak u chłopców, ani w takie samej proporcji, co powoduje, że napięcie seksualne jest niskie.

Mimo labilności uczuć rozwój emocjonalny wyprzedza w ten sposób zdolność do przeżywania podniecenia i pobudzenia seksualnego.


W dorosłości i kobiety i mężczyźni dezintegrację zastąpią integracją, tyle że

dziewczynki czeka rozwijanie pożądania i podniecenia, by świadoma własnych pragnień kobieta umiała je wyrazić i zrealizować w związku uczuciowym.

Tak więc okres dorastania stanowi fazę przejściową między niedojrzałą seksualnością dziecka a dojrzałą seksualnością człowieka dorosłego.

Człowiek gotowy jest do nawiązania stałej relacji seksualnej, ma ustabilizowaną tożsamość płciową i rodzajową, zakończył proces kształtowania orientacji seksualnej (głównie chłopcy), jest przygotowany do podjęcia zadań prokreacyjnych.


DOROSŁOŚĆ

Stanowi niejednolity okres w cyklu rozwoju seksualnego, podobnie jak dzieciństwo. Okres najdłuższy, bo trwający kilkadziesiąt lat.

Jego początek określony jest przez gotowość do podjęcia aktywności genitalnej i prokreacyjnej, a koniec – przez śmierć.

Pod względem biologicznym jest to czas wypełniony i okresami intensywnych zmian, i fazami względnej ciszy.

Levinson dzieli go na krótsze etapy: wczesna dorosłość – 17.-40. rok życia średnia dorosłość -40. -60. rok życia późna dorosłość – powyżej 60. roku życia


W dorosłości występują dłuższe lub krótsze okresy spokoju i biologicznej ciszy przerywane tym, co określa się jako kryzys (17-22 rok życia, 40-45 rok życia, 60 – 65 rok życia).

We wczesnej dorosłości (koniec dorastania- początek czwartej dekady) rozwój seksualny przebiega pod wpływem partnera seksualnego i grupy rówieśniczej, która stanowi pole poszukiwania partnera.

W razie porażki związku grupa pełni funkcję wsparcia i jest płaszczyzną, na której dokonuje się nieustannych wyborów.

Popęd seksualny u młodych kobiet i mężczyzn nie zmienia się równolegle. Pełna dojrzałość seksualna u kobiety przypada na czwartą dekadę życia, a u mężczyzn na trzecią.


( Wczesna dorosłość) Popęd seksualny i zachowania seksualne kobiet

ciężarnych ulega zmianom w zależności od okresu i przebiegu ciąży.

Badania polskie wykazały, że pierwszy trymestr ciąży sprzyja przeżywaniu doznań erotycznych.

Autorzy wiązali ten pozytywny efekt ze spadkiem lęku przed ciążą oraz ze zmianami narządów płciowych wywołanymi ciążą.

W trzecim trymestrze natomiast obserwowano spadek aktywności seksualnej, zmniejszenie częstotliwości stosunków oraz zdolności do przeżywania orgazmu (lęk o dziecko, zmęczenie, ociężałość, drażliwość).


Natomiast w okresie karmienia piersią stwierdzono zmniejszenie się potrzeb seksualnych u kobiet. Trudności we współżyciu wynikały ze zmiany stylu życia, która wiązała się z karmieniem naturalnym oraz opieką nad dzieckiem, lękiem przed zajściem w kolejną ciążę.

Okres średniej dorosłości, oddzielony od poprzedniej fazy kryzysem środka życia, jest czasem, w którym seksualność i prokreacja ulegają rozdzieleniu.

Meno- i andropauza, ze względu na towarzyszące im zmiany hormonalne i ich konsekwencje, zamykają czas prokreacji.


( Średnia dorosłość) Kryzys środka życia z jego lękami przed śmiercią

mobilizuje niektórych dorosłych do podjęcia ryzyka rozpoczęcia nowego związku.

Wyraźny spadek napięcia seksualnego oraz wymiana pokoleniowa powodują zmniejszenie aktywności seksualnej.

W badaniach polskich w grupie mężczyzn w wieku 40-49 lat co dziesiąty przyznał, że w ciągu roku przed badaniem miał problemy z erekcją.

W tej samej grupie zmniejszyła się liczba badanych (w

stosunku do okresów poprzednich), którzy oceniali swoje napięcie seksualne jako wysokie i bardzo wysokie.


(Późna starość)

Ostatni okres późnej starości – podporządkowany jest znowu w dużym stopniu wpływom czynników biologicznych.

Starzenie się organizmu powoduje znaczne zmiany w sekrecji hormonalnej, a umieranie rówieśników wiąże się z utratą partnera rzeczywistego i potencjalnego.

Oczekiwania społeczne – pomoc w socjalizacji młodego

pokolenia oraz dostosowanie ról do zmniejszających się sił, nie pozostawiają wiele miejsca na rozwijanie aktywności seksualnej.


(Późna starość)

Rozwój seksualny w fazie starości przebiega w warunkach

wzrastających ograniczeń i zmniejszającej się siły napięć seksualnych.

Postęp medycyny i zmiana postaw wobec seksualności sprawiły, że pewien odsetek ludzi starych jest ciągle aktywny seksualnie.


PODSUMOWANIE

Analizując przebieg rozwoju seksualnego człowieka od zapłodnienia aż do śmierci, można by właściwie opisać go jako zamykający się cykl w tym sensie, że dążenie do kontaktu cielesnego nie wygasa nigdy, ale zmieniają się jego formy i nasycenie elementami podniecenia oraz pożądania.

Dążeniu do bliskości cielesnej w każdej fazie życia towarzyszy pragnienie intymności i bliskości emocjonalnej.

Ta ostatnia cecha spina w jedną całość wszystkie etapy rozwoju seksualnego, gdyż wspólne dla nich jest właśnie dążenie do tworzenia więzi, w różnej formie, fizycznej i uczuciowej.

DZIĘkUJĘ za uwagĘ

prez. Rozwój psych. czł.

Documents

Transcript of prez. Rozwój psych. czł.