Jak napisać dobry konspekt?

Beata Nowakowska

Zagadnienia:1. Cechy dobrego konspektu.2. Przedstawienie schematu

konspektu obowiązującego w Zespole Szkół w Ostrorogu.

3. Omówienie poszczególnych elementów konspektu.

Konspekt lekcji

Wyjaśnijmy sobie najpierw słowo konspekt.

Konspekt- z łac. conspectus 'rzut oka; przegląd. To zarys, szkic, skrót; streszczenie wykładu, przemówienia, utworu lit. lekcji itp.  

Cechy dobrego konspektu Konspekt powinien być ściśle zorientowany na

cele lekcji; Cele lekcji nie mogą być „ozdobą konspektu”

ani jego marginalnym elementem; Konspekt powinien być skoncentrowany na

czynnościach uczniów; Konspekt powinien zawierać cele końcowe

lekcji i pośredniczące (środki do celu); Konspekt powinien akcentować adekwatną do

potrzeb uczniów sekwencję czynności uczenia się uczniów;

Cechy dobrego konspektu Konspekt powinien być ściśle powiązany z planem

wynikowym; Konspekt powinien zapewnić „sprzężenie zwrotne” w

doskonaleniu nauczania przez zawieranie elementów ewaluacyjnych;

Konspekt powinien umożliwić oryginalne sposoby osiągania celów przez projektowanie sekwencji czynności pośrednich (zadań dydaktycznych);

Konspekt powinien służyć samoocenie, rozwojowi samoświadomości dydaktycznej nauczyciela;

Konspekt powinien być prosty w budowie, łatwy w wykorzystaniu i nie ograniczający możliwości bieżących modyfikacji.

Wzór konspektu lekcjipierwsza strona

Konspekt lekcjiImię i nazwisko nauczyciela………………………………………………………Przedmiot……………………….....…lekcja nr*…………………klasa…......Data………………………………..……Czas realizacji…………………………Temat lekcji……………………………………………………………….............Ścieżka edukacyjna…………………………………………………………….....Treści ścieżki dydaktycznej………………………………………………………. …………………………………………………………………………………….Cele ogólne:Np.Zdobycie…Rozwijanie…KształtowanieCele szczegółowe:Np.Uczeń rozwiąże…Uczeń wymieniUczeń opiszeMetody nauczania:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….Środki dydaktyczne:…………………………..………………………………...……………………………………………………………………………………………….Formy nauczania: ……………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………*numer lekcji musi odpowiadać numerowi lekcji w planie wynikowym

Wzór konspektu lekcjidruga strona

Części lekcji-

ogniwa

Czynności uczniów Czynności nauczyciela

Środki dydaktyczne

Formy nauczania

docelowe pośrednie

Wstępna

Główna

Końcowa

Praca domowa

Cele ogólne

Zawierają informację co nauczyciel poprzez daną lekcję chce osiągnąć , inaczej czego wychowankowie będą się uczyć, jakie kompetencje nabywać. Cele te ukierunkowują na to, co przez planowaną lekcję będzie przez uczniów zdobywane, ćwiczone, doskonalone, tworzone, przeżywane.

Cele ogólneNajogólniej cele te można by ująć następująco: Zdobycie (poszerzenie, ugruntowanie) nowej

wiedzy o faktach i procesach, mechanizmach przyrodniczych i społecznych;

Nabywanie i rozwijanie umiejętności intelektualnych takich jak: rozwiązywanie problemów typowych i nietypowych, teoretycznych i praktycznych, interpretacja i ocena faktów, analiza i synteza.

Ćwiczenia umiejętności intelektualnych i doskonalenie stopnia ich opanowania, automatyzowanie (stosowanie nawyków)

Cele ogólne Nabywanie umiejętności praktycznych,

manualnych, technicznych, sprawności fizycznych i ich ćwiczenie.

Promowanie twórczości, wytworów artystycznych i technicznych.

Kształtowanie umiejętności organizatorskich i społecznych.

Cele ogólneAby dobrze sformułować cele ogólne, nauczyciel

musi wziąć pod uwagę następujące rzeczy:1. strategiczne (długofalowe) cele kształcenia i

wychowania;2. wymagania i standardy programowe (zakres

wiedzy i umiejętności wyznaczonych do opanowania na danym etapie rozwoju ucznia)

3. własny plan wynikowy;4. własną ocenę postępów uczniów5. badanie wyników nauczania w danym oddziale

prowadzonym przez nadzór pedagogiczny;

Cele szczegółowePo ustaleniu celów ogólnych przygotowywanej

lekcji nauczyciel musi określić cele uczniowskie, a więc takie szczegółowe stany rzeczy w zakresie wiedzy, umiejętności, przeżyć i zachowań uczniów, które staną się przekonywującym dowodem uzyskania (rozszerzania, doskonalenia) kompetencji określonych w celach ogólnych.

Aby dobrze założyć cele szczegółowe nauczyciel musi wziąć pod uwagę następujące czynniki:

1. poziom wyjściowy swoich uczniów;2. treści określone tematem.

Cele szczegółowe

Oprócz tego nauczyciel musi przekonać się, że uczniowie osiągnęli określone cele szczegółowe poprzez konkretne zachowania uczniów po skończonej lekcji. Zachowania te powinny korespondować z poszczególnymi celami ogólnymi. Przewidywane zachowania nauczyciel opisuje w sposób operacyjny, a więc za pomocą zwrotów umożliwiających skuteczne skontrolowanie i ocenę uzyskanych przez ucznia wyników. Zaliczymy do nich m. in. zwroty

Cele szczegółoweUczeń : rozwiąże (zadanie, problem teoretyczny lub praktyczny) wymieni, wyliczy (fakty, zdarzenia, osoby, wzory, reguły) rozróżni (cechy, gatunki, stany rzeczy) opisze (przedmioty, sytuacje) uzasadni, że... wykona (wytwór, utwór artystyczny, określoną czynność) przetłumaczy na język obcy, z języka obcego (to i to) oceni (zjawisko, zdarzenie, proces, postawy moralne) zidentyfikuje (przedmiot, gatunek, problem) uzyska taki poziom sprawności ( dokładność, szybkość, ilość) wyszuka, odnajdzie (dowody, materiały, fakty, dokumenty) skomentuje (wydarzenia, zachowania) streści, opracowuje plan, konspekt wypowie się swobodnie (na temat)

Cele szczegółowe

Tak opisane zachowanie uczniów nauczyciel uzupełnia ewentualnymi standardami ilościowymi lub jakościowymi. Ustala dokładnie np. ile faktów i jakie uczeń wyliczy, ile zadań i jakie musi rozwiązać, ile nowych pojęć czy reguł opanuje, jakie nowe słowa zapamięta itp.

Cele szczegółoweOperacjonalizacja celów wymaga od nauczyciela wiele wysiłku, wyobraźni, dostosowania wymagań do możliwości wychowanków i do czasu, jakim się dysponuje. Trud ten bardzo się jednak opłaci, ponieważ sprawne działanie nauczyciela i uczniów jest możliwe tylko w warunkach szczegółowego, konkretnego planowania.. Mając tak starannie opisane cele możemy już bez większego wysiłku „opracować” scenariusz całej lekcji. Nie działamy bowiem po omacku, wiemy, czego chcemy zarówno od siebie, jak i od uczniów.

Cele szczegółowe

Streszczając rozważania o celach lekcji, możemy powiedzieć, że nauczyciel przygotowując się do lekcji obmyśla przyszłe stany rzeczy zarówno w skali makro, czyli ustala, jakie kompetencje uczniów dana lekcja ma kształtować lub ćwiczyć, jak i w skali mikro, czyli precyzyjnie, w jaki sposób powinni się zachowywać uczniowie po lekcji.

Metoda nauczania

Definicja Metoda nauczania to systematycznie

stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający osiągnięcie celów kształcenia, to wypróbowany układ czynności nauczycieli i uczniów realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów.

Metoda nauczania

O wartości metod nauczania decyduje charakter czynności nauczycieli i uczniów oraz środków poglądowo-technicznych , wspierających lub zastępujących niektóre czynności. Wartość metod nauczania zależy przede wszystkim od tego, czy i w jakim stopniu wywołuje aktywność, samodzielność i zaangażowanie samych uczniów. Ze względu na wielkie bogactwo metoda nauczania i ciągłe pojawianie się nowych metod ich klasyfikacja nie została ujednolicona.

Podział metod nauczania

Dawny podział na metody podające i poszukujące okazał się za wąski, zaczęto więc poszukiwać nowych.

Podział najbardziej pełny obejmuje 5 grup metod nauczania, którym odpowiada 5 rodzajów uczenia się wg Szloska:

Podział metod nauczania

1) metody podające-uczenie się przez przyswajanie

Wykład informacyjny Pogadanka Opowiadanie Opis Prelekcja Anegdota Odczyt Objaśnienie lub wyjaśnienie

Podział metod nauczania2) metody problemowe-uczenie się

przez odkrywanie Wykład problemowy Wykład konwersatoryjny Klasyczna metoda problemowa Aktywizujące

Metoda przypadków Metoda sytuacyjna Inscenizacja Gry dydaktyczne (np. symulacyjne, decyzyjne,

psychologiczne) Seminarium Dyskusja dydaktyczna (związana z wykładem, okrągłego

stołu, burza mózgów, panelowa, metaplan)

Podział metod nauczania

3) metody waloryzacyjne (eksponujące) uczenie się przez przeżywanie

Pokaz łączony z przeżyciem Film Sztuka teatralna Ekspozycja

Podział metod nauczania

4) metody praktyczneuczenie się przez działania

Pokaz z objaśnieniem Pokaz z instruktażem Ćwiczenia przedmiotowe Ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenia produkcyjne Metoda projektów Metoda przewodniego tekstu

Podział metod nauczania

5) metody programowe Z użyciem komputera Z użyciem maszyny dydaktycznej Z użyciem podręcznika programowanego

Środki dydaktyczne

DefinicjaŚrodki dydaktyczne, przedmioty materialne

umożliwiające usprawnienie procesu nauczania-uczenia się i uzyskania optymalnych osiągnięć szkolnych

Środki dydaktyczne

Funkcja środków dydaktycznych sprowadza się: a) upoglądowienia procesu kształcenia, tj.

do rozszerzenie zasięgu kontaktów uczącego się z rzeczywistością;

b) ułatwienia procesów myślowych; c) pomocy w wykonywaniu przez uczniów

ćwiczeń i zdobywaniu sprawności praktycznego działania;

d) eksponowania materiałów wywołujących przeżycia uczniów.

Środki dydaktyczne

Środki dydaktyczne dzielą się na:

1) słowne, tj. udostępniające teksty drukowane lub pisane;2) wzrokowe proste, zw. Tradycyjnie pomocami

naukowymi, jak oryginalne przedmioty, modele, obrazy, wykresy, mapy;

3) techniczne środki wzrokowe, jak np. diaskop, grafoskop, mikroskop, teleskop;

4) techniczne środki słuchowe, jak magnetofon czy radio;5) słuchowo-wzrokowe, jak film, telewizja;6) automatyzujące proces dydaktyczny, jak maszyny

dydaktyczne, komputery, urządzenia symulacyjne.

Formy nauczania

DefinicjaForma nauczania (łac. forma – kształt, postać), termin oznaczający organizacyjną stronę nauczania w odróżnieniu od metody nauczania, która dotyczy sposobu pracy nauczycieli i uczniów.

Formy nauczania

Forma nauczania obejmuje zewnętrzne warunki tego nauczania, a więc dobór uczniów i nauczycieli, połączenie ich w odpowiednie grupy, współpracę grup i jednostek ze sobą, rodzaj zajęć oraz warunki miejsca i czasu pracy dydaktycznej. W niektórych dawnych podręcznikach dydaktyki można się spotkać z utożsamianiem metody z formą nauczania, co nie jest uzasadnione.

Formy nauczaniaZastosowane w skali makro pojecie formy nauczania

odnosi się zwykle do systemów nauczania, jak np. klasowo-lekcyjny system nauczania, system pracowniany, system Freineta. W skali mikro pojecie formy nauczania kojarzy się z takimi elementami systemu jak: lekcja (jako organizacyjna forma nauczania), praca domowa, wycieczka szkolna, bądź z takimi kategoriami organizacji pracy uczniów na lekcji czy poza nią , jak praca zbiorowa (frontalna) uczniów, praca grupowa czy praca jednostkowa (indywidualna). Zróżnicowanie form pracy wychowanków sprzyja powstawaniu kontaktów międzyjednostkowych i międzygrupowych i stwarza wiele nowych sytuacji dydaktyczno-wychowawczych, sprzyjających rozwojowi osobowości.