Jak dobrze wykorzystać żywność - smaczne i proste przepisy ... · • Do ziemniaków doda ć...
Transcript of Jak dobrze wykorzystać żywność - smaczne i proste przepisy ... · • Do ziemniaków doda ć...
Jak dobrze wykorzystać żywność
- smaczne i proste przepisy na
domowe potrawy z produktów
pochodzących z Banków Żywności
oraz z wykorzystaniem czerstwego
pieczywa
Elbląg 2017
Wstęp.
Każdego dnia, konsumenci marnują tyle jedzenia, ile wynosi cała produkcja netto żywności w całej środkowej Afryce. Najbardziej przerażają ilości żywności, która trafia niestety na śmietnik.
W samej Polsce w koszu ląduje 9 mln ton żywności. Te dane sytuują Polskę na 5 pozycji państw marnujących jedzenie w UE, za Wielką Brytanią, Niemcami, Francją i Holandią. Najwięcej wyrzucamy produktów, które szybko się psują oraz są przez nas powszechnie spożywane. Są to pieczywo, ziemniaki, wędliny, warzywa oraz owoce.
Dlaczego marnujemy? Przede wszystkim nie potrafimy planować i myśleć przyszłościowo – marnujemy, bo przegapiamy termin do spożycia, przygotowujemy zbyt duże porcje posiłków oraz robimy zbyt duże zakupy. Za taki stan rzeczy odpowiedzialne są także reklamy, zwiększające nasz apetyt – „Tylko dzisiaj 20% taniej„ , „Kup 3, zapłać za 2” lub „2+1 gratis”.
Podczas gdy duża część społeczeństwa marnuje jedzenie, około 2 miliony rodaków żyje w skrajnym ubóstwie. Marnowanie żywności, to nie tylko problem społeczny czy ekonomiczny. Żywność jest surowcem, którego wyprodukowanie wiąże się ze sporym obciążeniem dla środowiska. Produkt spożywczy to produkcja, opakowanie, transport, energia i emisja odpadów przemysłowych. Wyrzucona żywność to zmarnowane hektolitry wody i energia zużyta do jej produkcji, transportu, przechowywania i przygotowania – alarmuje Federacja Polskich Banków Żywności. By dokładniej zobrazować problem wystarczy przytoczyć przykłady: wyrzucona do kosza kanapka z serem to aż 90 litrów zmarnowanej wody, z kolei kilogram ziemniaków to aż 300 litrów, a mięso wołowe - na wyprodukowanie jednego kilograma wołowiny potrzeba od 5 to 10 tysięcy litrów wody.
Jednym ze sposobów zapobieganiu marnotrawieniu żywności, jest przestrzeganie zasad „4P” które obejmują: planowanie zakupów, przetwarzanie produktów, podzielenie się żywnością i posegregowanie, czyli oddzielanie bioodpadów od innych. Innym sposobem jest właściwe wykorzystanie produktów, a zwłaszcza czerstwego pieczywa.
Potrawy zawarte w broszurce powstały dzięki pomysłowości i zaangażowaniu uczniów Zespołu Szkól Gospodarczych w Elblągu, którzy przygotowali receptury potraw z wykorzystaniem czerstwego chleba i bułek oraz rywalizowali o tytuł najsmaczniejszej, najciekawszej potrawy. Różnorodność i atrakcyjność potraw przeszła wyobrażenie zarówno uczestników konkursu, jak i jurorów oraz napawa optymizmem, że zamiast wyrzucać żywność, można ją doskonale wykorzystać, sporządzając wyśmienite rarytasy
Zachęcam do wypróbowania ciekawych i smacznych potraw.
mgr inż. Barbara Bukowska
1.1.1.1. I MIEJSCE I MIEJSCE I MIEJSCE I MIEJSCE ---- Brownies chlebowe z sosem malinowym i Brownies chlebowe z sosem malinowym i Brownies chlebowe z sosem malinowym i Brownies chlebowe z sosem malinowym i
musem z białej czekoladymusem z białej czekoladymusem z białej czekoladymusem z białej czekolady –––– 3 porcje3 porcje3 porcje3 porcje
Składniki Technika wykonania
• 0, 25 kg chleba
czerstwego
• 0,25 l mleka 2%
• 2 szt jaj
• 1,5 szklanki cukru
• 0,05 kg masła
• 0,06 kg kakao
• 0,30 kg malin
• 0,22 kg białej czekolady
• 0,05 kg cukru pudru
• 3 szt żółtek
• 0,50 l śmietanki 36%
• 1 szt cytryny
• 1 szt limonki
• Chleb pokruszyć, zalać wrzącym mlekiem, odczekać aż chleb
nasiąknie mlekiem i zblendować, • Masło utrzeć z cukrem, dodać jaja, kakao i wszystko
zmiksować, • Ciasto przelać do formy, wyłożonej papierem i upiec w
temperaturze 180ᵒC około 40 minut,
• Maliny opłukać, włożyć do garnka, dodać 60 ml wody,
cukier i zagotować, • Sos malinowy przetrzeć dokładnie przez sito,
• Czekoladę rozpuścić i lekko schłodzić, • Żółtka utrzeć z cukrem pudrem, dodać startą skórkę z
cytryny i połączyć z czekoladą. Pozostawić do ostygnięcia,
• Śmietankę ubić i połączyć z zimną masą, • Z ciasta wykroić okrągłe placki, położyć na talerzu i
udekorować musem i sosem malinowym
2.2.2.2. II MIEJSCE II MIEJSCE II MIEJSCE II MIEJSCE ---- SzarlotkaSzarlotkaSzarlotkaSzarlotka –––– 1 blacha okrągła1 blacha okrągła1 blacha okrągła1 blacha okrągła (tortownica)(tortownica)(tortownica)(tortownica)
Składniki Technika wykonania
• 0,5 kg bułki czerstwej,
• 0,5 l mleka 2%,
• 0,10 kg margaryny,
• 2 szt jajka,
• 0,10 kg cukier ,
• 0,50 kg jabłek
• 0,03 kg rodzynek
• 0,03 kg skórki
pomarańczowej
• 0,04 kg cukru pudru,
• bułka tarta do wysypania
blachy,
• cynamon do smaku
• Bułkę pokroić w cienkie plastry i rozłożyć na półmisku,
• Mleko rozmieszać z jajami i równomiernie nasączyć pokrojoną bułkę,
• Tortownicę wysmarować połową ilości margaryny i
wysypać bułką tartą, • Jabłka obrać, wydrążyć i zetrzeć na grubych oczkach
tarki, wymieszać z cukrem, cynamonem, rodzynkami i
drobno posiekaną skórką pomarańczową, • Rozmiękłą bułkę podzielić na 3 części,
• Pierwszą część bułki przełożyć do blachy, wyrównać i wyłożyć połowę jabłek,
• Następnie wyłożyć kolejną warstwę bułki, resztę jabłek i
przykryć ostatnią częścią bułki,
• Wierzch ciasta wyrównać, polać roztopionym tłuszczem i
posypać lekko bułką tartą
• Piec w rozgrzanym piekarniku na złoty kolor w 180° C
przez ok. 45 minut.
• Po upieczeniu posypać cukrem pudrem i podać najlepiej
na ciepło
3.3.3.3. III MIEJSCEIII MIEJSCEIII MIEJSCEIII MIEJSCE –––– Biała wyspa 3Biała wyspa 3Biała wyspa 3Biała wyspa 3 porcjeporcjeporcjeporcje
Składniki Technika wykonania
• 0,2 kg ryżu
• 3 szklanki mleka 2%
• 1 pacz. cukru
wanilinowego
• 1 słoik powideł
śliwkowych
• 2 kromki chleba
czerstwego
• cynamon do smaku
• 2 łyżki masła
klarowanego
• 0,3 kg cukru
• 3 szt jabłek
• 1 szt cytryny
• 2 op. herbatników
szkolnych
• 1 łyżeczka miodu
• Ryż ugotować na mleku z cukrem,
• 1 jabłko umyć, przekroić na pół i pokroić połówkę na
bardzo cienkie plasterki, skropić sokiem z cytryny
• Plastry ułożyć na papierze do pieczenia i upiec w
temperaturze 130° C przez 40 minut,
• Na dobrze rozgrzanej patelni, rozpuścić masło, dodać pokrojony w kostkę chleb i zrumienić, posypać cynamonem wymieszanym z cukrem,
• Jabłka umyć, obrać, zetrzeć na tarce o małych oczkach,
przesmażyć, • Powidła śliwkowe upłynnić w rondelku, doprawić miodem
i cynamonem
• Do ugotowanego ryżu można dodać odrobinę cynamonu i
wyłożyć na talerz, formując koło na pokruszone herbatniki,
• Na wierzch położyć przesmażone jabłka, plaster
upieczonego jabłka, a obok powidła z grzankami
4. WYRÓŻNIENIE Fraszynki z mięsem w sosie śmietanowo - grzybowym - 4 porcje
Składniki Technika wykonania
Ciasto:
0,9 kg ziemniaków
0,25 kg mąki ziemniaczanej
2 szt jaj
Sól do smaku
Farsz:
0,2 kg mięsa gotowanego
2 jajka ugotowane na twardo
1 szt cebuli
Sos:
0,15 kg grzybów
1 łyżka masła
0,1 l śmietanki 12%
Olej do smażenia
Pieprz, sól do smaku
• Ziemniaki umyć, obrać, ugotować, odcedzić, schłodzić, zmielić,
• Do ziemniaków dodać surowe jajka, sól, mąkę, następnie
wyrobić ciasto.
• Przygotować farsz: mięso zmielić razem z podsmażoną cebulą, pieprzem i ugotowanymi jajkami.
• Wszystko wymieszać na jednolitą masę. • Z ciasta uformować wałek, który pokroić na kawałki,
uformować placuszki.
• Na placuszki nakładać farsz, zawijać i formować kotlety.
• Podsmażyć je na oleju aż do uzyskania złocistej barwy.
• Na rozgrzanej patelni roztopić masło, dodać pokrojone w
kosteczkę dowolne grzyby, podsmażyć na złoty kolor,
• Do grzybów wlać śmietankę i smażyć, aż sos zgęstnieje,
• Doprawić do smaku i podać z fraszynkami
5. Mleczna droga śliwek- 4 porcje
Składniki Technika wykonania
• 1,5 l mleka 2%
• 3 paczki herbatników
• 2 czerstwe bułki
• 0,5 kg ryżu
• 0,15 kg cukru
• 1 paczka żelatyny
• 1 galaretka truskawkowa
• 1 słoik powideł
śliwkowych
• Do garnka wlać litr mleka, dodać opłukany ryż, doprawić cukrem i gotować do miękkości.
• W drugim garnku zagotować resztę mleka, dodać żelatynę i dokładnie wymieszać. Gdy żelatyna się rozpuści, dodać bułki pokrojone, pokruszone herbatniki i wszystko
zmiksować, przełożyć na dno tortownicy, schłodzić, • Masę ryżowo-mleczną wyłożyć na schłodzony spód.
• Galaretkę rozpuścić zgodnie z przepisem na opakowaniu,
schłodzić i połączyć z powidłami śliwkowymi.
• Pozostawić do stężenia, tężejącą masę wylać na ryż i pozostawić do całkowitego stężenia.
• Deser można udekorować skórką cytrynową lub
pomarańczową.
6. Chlebek górski z trio konfitur- 4 porcje
Składniki Technika wykonania
• 0,25 kg bułki czerstwej
• 3 jajka
• 0,5 l mleka
• 0,60 kg cukru
• 0,1 kg konfitury morelowej
• 1 szt cytryny
• cynamon do smaku
• 0,25 l wina białego
• 0,15 kg marchwi
• Bułki pokroić w paluszki o grubości 1,5cm i rozłożyć na półmisku.
• Wino zagotować z 0,1 kg cukru, cynamonem i skórką z cytryny i gotować na małym ogniu prze 10 minut.
• Żółtka ubić na parze z 0,1 kg cukru i dodawać stopniowo ogrzane wino.
• Gdy sos zgęstnieje polać nim bułki. Nasączone bułki
podsmażyć na złoty kolor i posmarować konfiturą morelową.
• Paluszki wyłożyć do naczynia żarodopornego.
• Białka ubić z 0,1 kg cukru i położyć na paluszki.
• Naczynie wstawić do średnio nagrzanego piekarnika i
upiec na złoty kolor.
• Mleko połączyć z 0,15 kg cukru i gotować na małym
ogniu aż do zgęstnienia. Konfiturę mleczną schłodzić. • Marchew umyć, obrać i pokroić w kostkę. Ugotować
w małej ilości wody do miękkości i zblendować. Konfiturę marchewkową schłodzić
• Chlebek podać z konfiturami
7. Naleśniki z bułki czerstwej - 3 porcje
Składniki Technika wykonania
• 3 szt bułki czerstwej
• 1 szt jaja
• 0,3 l mleka
• 4 łyżki mąki
• szczypta soli
• 2 łyżeczki cukru pudru
• olej do smażenia
• 1 słoik powideł
śliwkowych
• 1 op. małe jogurtu
greckiego
• Listki mięty
• 3 łyżeczki syropu
malinowego
• Zetrzeć skórkę z bułki i namoczyć bułkę w mleku.
• Wszystko zmiksować oraz dodać jajko, mąkę, szczyptę soli i ponownie zmiksować wszystko na
gładką masę. • Na patelni rozgrzać olej i wylać ciasto, smażyć z obu
stron na złoty kolor.
• Po usmażeniu położyć na ręczniku papierowym, a
następnie posmarować powidłami
• Ułożyć na soku malinowym i posypać cukrem
pudrem.
• Na środku ułożyć łyżeczkę jogurtu połączonego z
niewielką ilością skórki z limonki i cukru pudru,
• Całość udekorować listkami mięty
8. 8. 8. 8. Ciasto czekoladowe- 1 blacha (tortownica)
Składniki
Technika wykonania
• 4 szt bułki czerstwe
• 0,5 l mleka
• 0,2 kg kakao
• 0,1 kg cukru
• 1 p cukru wanilinowego
• 0,1 kg wiórek kokosowych
• 1 p herbatników
• 1 tabliczka czekolady
• Bułki pokroić na małe kawałki,
• Mleko podgrzać , zalać pokrojone bułki i pozostawić na ok.
10 minut,
• Do namoczonych bułek dodać cukier, cukier wanilinowy,
kakao i dokładnie wymieszać, • Na dno formy pokruszyć herbatniki, wylać ciasto, posypać
wiórkami,
• Nagrzać piekarnik do 180°C, wstawić ciasto i piec 45
minut,
• Po upieczeniu, ciasto schłodzić • Czekoladę rozpuścić w kąpieli wodnej i udekorować ciasto
9.9.9.9. Ciasto RESZTKOWIECCiasto RESZTKOWIECCiasto RESZTKOWIECCiasto RESZTKOWIEC –––– 1 blacha (korytko)1 blacha (korytko)1 blacha (korytko)1 blacha (korytko)
Składniki Technika wykonania
• 35 dag czerstwego
chleba (może być dowolne pieczywo,
także bułki)
• 0,8 litra mleka
• 10-20 dag rodzynek
(przy 20 dag ciasto jest
bardzo rodzynkowe)
• łyżka kandyzowanych
ananasów (lub innych
bakalii)
• 10 dag masła
• 20 dag cukru
• 5 jajek
• masło i bułka tarta do
wyłożenia formy
• Pieczywo kroimy na małe kawałki i wrzucamy do miski. Rodzynki
wsypujemy do szklanki i zalewamy wodą, • Ananasy ścieramy na tarce (powinny mieć konsystencję wiórków).
Wrzucamy je do garnka razem z masłem i cukrem. Zalewamy mlekiem
i gotujemy do rozpuszczenia się masła,
• Masą zalewamy pokrojony chleb. Dokładnie mieszamy i odstawiamy
na chwilę, aby chleb wchłonął mleko i rozdrobnił się. Po około 10
minutach masę mieszamy powtórnie, dodajemy lekko roztrzepane jajka
i odsączone rodzynki. Znów mieszamy bardzo dokładnie, na jak
najbardziej jednolitą masę • Formę do ciasta smarujemy masłem i obsypujemy bułką tartą.
Przekładamy do niej całą przygotowaną masę. Wkładamy do piekarnika
rozgrzanego do 190°C na około 35 minut,
• Ciasto jest dobre po przestudzeniu (gorące może być trochę wodniste).
• Ciasto można udekorować polewą czekoladową
10.10.10.10. Zapiekanka z ziemniaków i wędzonej makreliZapiekanka z ziemniaków i wędzonej makreliZapiekanka z ziemniaków i wędzonej makreliZapiekanka z ziemniaków i wędzonej makreli –––– 4 4 4 4
porcjeporcjeporcjeporcje
Składniki
Technika wykonania
• 5 szt ziemniaków
• 1 średni por
• 3 kromki czerstwego
chleba
• 0,05 kg masła
• Olej do smażenia
• 1 szt makreli wędzonej
• 2 łyżki śmietany
• 3 łyżeczki musztardy
• 3 łyżeczki chrzanu
• Sól, pieprz do smaku
• Ziemniaki umyć, obrać i pokroić w cienkie plastry,
• Makrelę obieramy ze skóry i ości i rozdrabniamy widelcem,
• Por pokroić w drobną kostkę, przesmażyć na maśle.
• Chleb namoczyć w wodzie, odcisnąć i połączyć z makrelą, doprawić do smaku.
• Naczynie wysmarować masłem, ułożyć warstwami: ziemniaki, por,
makrela, czynność powtórzyć, • Chrzan wymieszać z połową śmietany, a drugą cześć śmietany
połączyć z musztardą. Sosami polać ziemniaki
• Piekarnik nagrzać do 180°C.
• Piec ok 40 minut.
11.11.11.11. Miseczki z kajzerek i sosem MornayMiseczki z kajzerek i sosem MornayMiseczki z kajzerek i sosem MornayMiseczki z kajzerek i sosem Mornay –––– 3 porcje3 porcje3 porcje3 porcje
Składniki Technika wykonania
• 3 bułki czerstwe
• 0,15 kg pieczarek
• 1 szt cebuli
• 0,10 kg boczku
wędzonego
• Sól, pieprz do smaku
• Olej do smażenia
Sos Mornay
• 2 łyżki masła
• 2 łyżki mąki
• 1,5 szkl mleka
• 0,2 kg sera żółtego
• Bułki przekroić w 1/3 wysokości, wydrążyć z miąższu dół bułki .
• Pieczarki i cebulę umyć, pokroić w drobną kostkę. • Na rozgrzanym oleju podsmażyć cebulę, pieczarki i gdy pieczarki
będą miękkie, dodać pokrojony w kostkę boczek, krótko
podsmażyć, Farsz podzielić na 3 porcje ,
• Do wydrążonych bułek dodać wyporcjowany farsz,, przykryć górną częścią bułki i zapiec na złoty kolor w piekarniku
• Sos: Do rozpuszczonego w rondelku masła dodać mąkę i intensywnie mieszając zrobić zasmażkę, ucierać by nie było
grudek.
• Następnie stopniowo (partiami) dolewać zimne mleko i gotować aż masa zgęstnieje. Na koniec dodać ser, mieszać do
rozpuszczenia, ewentualnie dodać mleko, gdy sos jest za gęsty.
Całość doprawić • Podać kajzerki z sosem
12.12.12.12. Knedle z wędzonką w sosie Knedle z wędzonką w sosie Knedle z wędzonką w sosie Knedle z wędzonką w sosie pieczarkowympieczarkowympieczarkowympieczarkowym –––– 4444 porcjeporcjeporcjeporcje
Składniki Technika wykonania
• 1 cebula
• 2 łyżki masła
• 4 czerstwe pszenne
• 100 g surowego
wędzonego boczku
• pęczek natki pietruszki
• ok. 100 ml mleka
• 2 jajka
• 4-6 łyżek mąki
Sos
• 1 łyżka masła
• 0,2 kg pieczarek
• 0,25l śmietanki
• Pieprz, sól do smaku
• Na patelni rozgrzać masło, zeszklić drobno posiekaną cebulę, dodać pokrojone w kostkę pieczywo i drobniutko posiekany
boczek oraz natkę pietruszki.
• Smażyć do lekkiego zrumienienia pieczywa. Całość przełożyć do miski, zalać mlekiem rozbełtanym z jajkami, odstawić na pół
godziny.
• Dodać mąkę, wymieszać, nawilżonymi dłońmi formować knedle
wielkości mandarynek.
• Gotować w osolonym wrzątku ok. 15 min.
• Na rozgrzane masło wrzucić oczyszczone pieczarki, posolić, smażyć 5-8 min. Zalać śmietaną. Dusić ok. 10 min. Doprawić do
smaku pieprzem, podawać z ciepłymi knedlami.
13.13.13.13. Tarta z czerstwego chleba z pesto Tarta z czerstwego chleba z pesto Tarta z czerstwego chleba z pesto Tarta z czerstwego chleba z pesto ---- 3 porcje3 porcje3 porcje3 porcje
Składniki
Technika wykonania
• 5 małych kromek
czerstwego chleba
• 4 jajka
• 80 ml śmietanki UHT
• 200 g boczku pokrojonego
w kosteczkę • 1 cebula
• sól
• olej rzepakowy
• posiekana natka pietruszki
Pesto:
• 2 szkl bazylii świeżej
• 2 ząbki czosnku
• Oliwa
• Sól, pieprz do smaku
• Kromki chleba ułożyć na dnie naczynia żaroodpornego
(wyłożonego papierem do pieczenia) i włożyć do piekarnika
nagrzanego do 180°C na 8 minut.
• W tym czasie podsmażyć boczek i cebulkę pokrojoną w pół-
plasterki, a jajka wymieszać ze śmietanką. • Na podpieczony chleb nałożyć boczek z cebulką, a całość zalać
masą jajeczną.
• Piec 20 minut w 180°C.
• Gotową i nieco ostygniętą tartę posypać natką pietruszki.
• Czosnek obrać, drobno posiekać, • Bazylię opłukać, osuszyć i przełożyć do blendera, dodać
czosnek, oliwę i zblendowac,
• Pesto doprawić do smaku i przełożyć na talerz obok tarty
Potrawy zawarte w broszurze wykonano w Zespole Szkół Gospodarczych w Elblągu dzięki
uprzejmości dyrektora szkoły pani Marii Dobosz z udziałem uczniów klasy III a ZSZ, II a TG, II b
TG, III a TG oraz uczennicy IV a TG:
Ewy Dutkiewicz, Patrycji Cendrowskiej, Klaudii Białopiotrowicz, Magdaleny Wiatr, Justyny
Binkowskiej, Karoliny Stempniewskiej, Natalii Urbanowskiej, Marty Szymarek, Darii Bober,
Mateusza Mazuryka, Nikol Mitek, Moniki Nieroszczuk, Magdaleny Dereckiej oraz nauczycieli
Marzeny Szczech i Barbary Bukowskiej.
Zdjęcie i projekt okładki: Jolanta Kutowska
Wstęp i opracowanie potraw: Barbara Bukowska Do opracowania wstępu wykorzystano materiały informacje ze stron: www.niemarnuje.pl i www.bankizywnosci.pl